Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΛΙΣΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ EDUCAZIONE PERMANENTE 1

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΛΙΣΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ EDUCAZIONE PERMANENTE 1"

Transcript

1 DOMENICA MINNITI-ΓΚΩΝΙΑ Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΛΙΣΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ EDUCAZIONE PERMANENTE 1 Στον E. T. Διαφέρουμε στα μικροπράγματα που γνωρίζουμε είμαστε όλοι ίδιοι στην απέραντη άγνοιά μας (Karl Popper, Conjectures and Refutations, 1963) 0. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η λεγόμενη «δια βίου μάθηση» με άλλους όρους «διαρκής» ή «συνεχιζόμενη εκπαίδευση» ή/και «εκπαίδευση ενηλίκων» 2, αποτελεί προσφιλές θέμα εδώ και δεκαετίες στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισε να γίνεται συζήτηση για τη δια βίου μάθηση: σχετικά ινστιτούτα ιδρύθηκαν ανά την επικράτεια, ειδικές ιστοσελίδες δημιουργήθηκαν στο διαδίκτυο, ενώ το 2009 ο συγκεκριμένος προσδιορισμός προστέθηκε στην ονομασία του αρμόδιου υπουργείου, το οποίο μετονομάστηκε σε «Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων». Θετικές λοιπόν οι πρωτοβουλίες, ικανή η αρωγή ευρωπαϊκών κονδυλίων για τη διάχυση της δια βίου εκπαίδευσης στη χώρα, σημαντικές επίσης οι επιστημονικές εκδόσεις, όπως είναι το περιοδικό Εκπαίδευση Ενηλίκων. Ελλιπείς παραμένουν ωστόσο οι γνώσεις μας γύρω από τη δια βίου μάθηση, ειδικά λόγω της έλλειψης 1 To έτος , το Υπουργείο Παιδείας, στο πλαίσιο προώθησης της πολυγλωσσίας και των «λιγότερο ομιλούμενων γλωσσών», αποφάσισε την εισαγωγή των Ιταλικών στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, αναθέτοντας παράλληλα στη Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης τη λήψη πρωτοβουλιών με στόχο την ανταλλαγή εμπειριών με αντίστοιχους οργανισμούς της Ιταλίας. Οι προσπάθειες δεν ευοδώθηκαν, λόγω κυρίως των έκτοτε συνεχιζόμενων ανακατατάξεων στην Παιδεία. Με το παρόν άρθρο ανακοινώνω τα πάντα επίκαιρα, όπως πιστεύω συμπεράσματα της έρευνας που διεξήγαγα τότε, ύστερα από εκδήλωση ενδιαφέροντος της Γραμματείας Δια Βίου Μάθησης και ευχαριστώ Τα Εκπαιδευτικά, αυτό το μάχιμο και φιλόξενο βήμα για την Παιδεία, για την πρόθυμη δημοσίευσή τους. 2 Όπως μας πληροφορεί ένας Έλληνας ειδικός μελετητής (Κόκκος 2007: 47), οι έννοιες «διαρκής εκπαίδευση», «δια βίου μάθηση» και «εκπαίδευση ενηλίκων» στο παρελθόν θεωρούνταν ταυτόσημες, ενώ και σήμερα χρησιμοποιούνται συγχρόνως, ενίοτε με κάποια σύγχυση. Εμείς ωστόσο προτιμήσαμε αυτή τη λύση, κατ οικονομία του λόγου. Για την ακρίβεια ωστόσο διευκρινίζουμε ότι η σχετική βιβλιογραφία χωρίζει πλέον τους εκπαιδευόμενους σε τρεις ηλικιακές ζώνες: 6-24 ετών, ετών και άνω των 60 ετών (Anonuevo, Ohsako & Mauch 2001). 277

2 πληροφοριακών εκδόσεων και περιοδικών ευρείας κυκλοφορίας που αφορούν το συγκεκριμένο θέμα. Το έλλειμμα γίνεται ακόμη πιο αισθητό, αν σκεφτεί κανείς ότι ο συγκεκριμένος χώρος συναρτάται άμεσα με βασικές έννοιες της σύγχρονης εκπαίδευσης, όπως η αριστεία και η αξιολόγηση της γνώσης. Οι κατηγορίες αυτές εμπίπτουν πλέον στο συλλογικό κεκτημένο των δυτικοευρωπαϊκών κοινωνιών και συνδέονται άρρηκτα με ζητήματα, όπως είναι η εκπαιδευτική αξιολόγηση, η πανεπιστημιακή μεταρρύθμιση και η διαρκής επαγγελματική επιμόρφωση, τα οποία τώρα τελευταία αναδεικνύονται και ως φλέγοντα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα, με επιτακτική την ανάγκη επίλυσής τους. Χρήσιμη γνώση μπορεί να αντληθεί από την παρατήρηση του θεσμού της δια βίου μάθησης στο εκπαιδευτικό σύστημα άλλων χωρών, βεβαίως των αγγλοσαξονικών, οι οποίες και καθιέρωσαν τον ορισμό Longlife Learning (για τη Μεγάλη Βρετανία βλ. π.χ. Bell 1996). Αλλά, και η πολυετής εφαρμογή του θεσμού σε χώρες με παρόμοιες με την Ελλάδα κοινωνικές και πολιτισμικές προδιαγραφές, όπως η Ιταλία, ενδέχεται να αποτελέσει ικανό παράδειγμα για έναν θεσμό που τώρα αναπτύσσεται στην Ελλάδα. Το παρόν άρθρο στοχεύει λοιπόν στη γενική παρουσίαση της μέχρι σήμερα πορείας της διαρκούς εκπαίδευσης στην Ιταλία, κυρίως μέσα από την περιδιάβαση των σελίδων ενός ειδικού περιοδικού, του Educazione Permanente. Πιστεύουμε ότι ο θεωρητικός συλλογισμός γύρω από τη δια βίου μάθηση, τον οποίο ανέπτυξαν πρωτοποριακά οι Ιταλοί κοινωνιολόγοι της εκπαίδευσης, παραμένει αξιόλογος και γόνιμος, όπως ελπίζουμε να καταδειχτεί στις επόμενες παραγράφους. 1. Η ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ: ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Στη διεθνή βιβλιογραφία (Delors 1999, UNESCO 2000), η διαρκής εκπαίδευση συνίσταται σε μία σειρά από παρεμβάσεις απευθυνόμενες σε ενήλικες για τις ανάγκες της εκπαίδευσής τους σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Οι στόχοι της σε ευρωπαϊκό επίπεδο τέθηκαν οριστικά κατά τη Σύνοδο του Αμβούργου το 1997, όπου η δια βίου μάθηση καθιερώθηκε ως μορφή εκπαίδευσης την οποία ενήλικες ασπάζονται οικειοθελώς, προκειμένου να αναπτύξουν περαιτέρω δεξιότητες χωρίς, ωστόσο, τον άμεσο στόχο την αύξηση της επαγγελματικής τους κατάρτισης. Ο κύριος σκοπός της, όπως περιγράφεται από τον Knowles (1990), έγκειται στο να ενθαρρυνθούν οι ενήλικες να αναλάβουν κοινωνικές, διανοητικές και ηθικές ευθύνες στο πλαίσιο της κοινότητας ένταξής τους, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Για τους παραπάνω λόγους, η δια βίου μάθηση ονομάστηκε από τον Knowles και andragogy (αυτ.). Τώρα, σε ένα πλαίσιο περισσότερο φιλοσοφικό, στο οποίο ενέταξε τη διαρκή μάθηση ένας από τους πρώιμους μελετητές της (Rogers 1969), προοπτική και στόχευσή της είναι η «εν δυνάμει» ολοκλήρωση του ατόμου, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του ανθρώπου και ο ίδιος να είναι σε θέση να ασκεί ολοένα και περισσότερο την ελευθερία του. Η Finazzi Sartor, εξάλλου, σε θεμελιώδες δοκίμιό της (1978), υπογράμμισε τη διάσταση της φιλοσοφίας της ελευθερίας, θέτοντας καίρια την ανάγκη εισαγωγής της μάθησης των ενηλίκων ως της μόνης βιώσιμης 278

3 λύσης στην κρίση που η παραδοσιακή εκπαίδευση περνούσε ήδη από τη δεκαετία του Πράγματι, υπενθυμίζει η Ιταλίδα παιδαγωγός, οι πρώτοι και βασικότεροι θεωρητικοί της δια βίου εκπαίδευσης, ο Β. Suchodolski 4 και ο Β. Schwarz, στα χνάρια του Jean Piaget, στοχάστηκαν μία Learning Society, όπου η μάθηση αποτελεί δομική και αέναη συνθήκη των ατόμων και του κοινωνικού συνόλου, αφού τούς είναι απαραίτητη για να ζήσουν, να εργάζονται και να πραγματώνουν τη δημιουργικότητα και την αυτονομία τους (ό.π.: 55). Η Κοινωνία της Μάθησης, όπως την εννοούν οι παραπάνω φιλόσοφοι του πολιτισμού σύμφωνα με τη Finazzi Sartor (αυτ.), μπορεί να συμπυκνωθεί στο ιδεώδες μιας κοινωνίας θεμελιωμένης στην κατάκτηση της γνώσης καθώς επίσης και στη συνεχόμενη χρήση της. Σημείο ειδικού ενδιαφέροντος στην όλη φιλοσοφία της δια βίου εκπαίδευσης, αποτελεί η πεποίθηση ότι πρόκειται για έναν ιδιότυπο «Ουμανισμό του ατόμου», όπου το άτομο οδηγείται προς μία δυναμική ανάπτυξή του, «ζωσμένο τα όπλα της γνώσης, της δύναμης που απορρέει από τη λογική και των ηθικών αρετών» (αυτ.). Ένας Ουμανισμός, όμως, με συλλογικά χαρακτηριστικά: Ο Suchodolski κυρίως, πίστευε ακράδαντα στην πραγμάτωσή του μέσα από την κοινωνική δι-επαφή, διδάσκοντας βασικές έννοιες όπως η συμβίωση, η αλληλεγγύη και η κοινή εμπειρία, διαχρονικά επίκαιρες. 2. ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ Στην Ιταλία, υποστηρικτής του παραπάνω ιδεώδους, αλλά και πρωτοπόρος, υπήρξε ο Mario Mencarelli 5, οι θέσεις του οποίου ωστόσο διαφέρουν ουσιαστικά από προηγούμενους στοχαστές της εκπαίδευσης ενηλίκων, ειδικά από όσους δραστηριοποιήθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη και τις τότε σοσιαλιστικές χώρες. Η σκέψη του Mencarelli, όπως είναι φυσιολογικό, είναι θεμελιωμένη στη γνήσια ιταλική παρακαταθήκη του Καθολικισμού, χωρίς να σημαίνει ότι οι ιδέες του 3 Η ενασχόληση της Finazzi Sartor με την ανανέωση της παραδοσιακής εκπαίδευσης, δηλ. την παλαιού τύπου όπως την χαρακτηρίζει ο Tullio De Mauro το 1975 στις Δέκα Θέσεις για μία Δημοκρατική Γλωσσική Εκπαίδευση (Minniti 2007), δεν περιορίστηκε στη θεωρητική προσέγγιση αντιθέτως, υπήρξε ουσιαστική και έμπρακτη, ιδιαίτερα με τους εργάτες στις βιομηχανίες του Μιλάνο, των οποίων η παιδαγωγός αυτή αφουγκράστηκε τους προβληματισμούς για εμβάθυνση της προσωπικής εμπειρίας τους και τις προσδοκίες για άνοδο του μορφωτικού τους επιπέδου. Για περισσότερα σχετικά παραπέμπουμε στο Finazzi Sartor Για τον Suchodolski, ειδικά, θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο πολωνός διανοούμενος αντιτάχτηκε, μεταξύ άλλων διδάσκοντας στα underground university, στη φθορά του δυτικού πολιτισμού, την οποία φθορά πρώτος είχε στιγματίσει ο συμπατριώτης του παιδαγωγός Jan Amos Komensky, ο γνωστός Comenius ( ) (βλ. Wojnar 1994). 5 Σημαντικό υπήρξε και το έργο της Anna Lorenzetto, που μελέτησε ιδιαίτερα το πρόβλημα του αναλφαβητισμού στην Ιταλία και την Ευρώπη (1962), αλλά και κάλυψε καίριες θέσεις της ΟΥΝΕΣΚΟ σε θέματα της εκπαίδευσης ενηλίκων, που την ανέλυσε συστηματικά στο βιβλίο της Lineamenti storici e teorici dell'educazione permanente (1976). 279

4 στερούνταν ευαισθησίας απέναντι στην εργατική τάξη και στα φλέγοντα ζητήματα που έθετε η αντικαπιταλιστική ενόραση της κοινωνικής οργάνωσης. Κάθε άλλο μάλιστα, αν αναλογιστεί κανείς ότι ακριβώς στην Ιταλία αναπτύχτηκε η δράση ενός ιερωμένου όπως ο don Lorenzo Milani, ιδρυτής του λαϊκού σχολείου της Barbiana και δάσκαλος αρκετών μετέπειτα εκπροσώπων του εργατικού κινήματος (πρβλ. Minniti 2007: 35). Στην προσωπικότητα ωστόσο και τη σκέψη του Lorenzo Milani θα χρειαστεί να επανέλθουμε. Βασικό ιδεώδες που υπηρέτησε και υπηρετεί η ιταλική διαρκής εκπαίδευση, είναι ο αέναος χαρακτήρας της μάθησης. Πρόκειται ωστόσο για ιδέα που ανάγεται στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό και η οποία εκφράζει την έμφυτη ανάγκη του κοινωνικού και πολιτικού, με την κλασική έννοια του όρου ατόμου, να υποβάλλεται συνεχώς στη μαθησιακή διαδικασία, ώστε να είναι σε θέση να προσαρμόζει τον «βηματισμό» του ανάλογα με τις διαρκώς εξελισσόμενες συνθήκες ζωής. Ο Mencarelli υπογραμμίζει αυτή τη βαθιά ανθρωπιστική διάσταση της δια βίου μάθησης, την οποία υποστηρίζει σθεναρά ως προσφορά ίσων ευκαιριών και προς τα πάνω εξίσωση (1964: 6). Ο Ιταλός επιστήμονας, πιστός στη μορφωτική αξία μιας τέτοιας κοινωνικής διαδικασίας, την εξαίρει με πάθος, επειδή εκτιμά ότι ανταποκρίνεται στην επιτατική ανάγκη να απαλειφθούν αποκρυσταλλώσεις και να γεφυρωθούν αποστάσεις, οι οποίες κατά κανόνα, όπως ο ίδιος δηλώνει ρητά, «οδηγούν ανθρώπους στην απογοήτευση και τον αποκλεισμό». Για τον λόγο αυτόν, ο Mencarelli αναδεικνύει τη δια βίου μάθηση ως «την υψηλότερη πραγμάτωση της παιδαγωγικής-εκπαιδευτικής επανάστασης που σημειώθηκε στη σύγχρονη εποχή» (αυτ.). Αξίζει ωστόσο να παρατηρηθεί, ότι ο Mencarelli δεν θεωρεί τη διαδικασία αυτή ως μονόδρομο απεναντίας τονίζει, ότι μία κοινωνία, υιοθετώντας τη συνεχιζόμενη μάθηση, βεβαίως δίνει το στίγμα των σαφών παιδευτικών στόχων της παράλληλα όμως, χάρη σε έναν τέτοιο θεσμό, κάθε άτομο αυτής της κοινωνίας ανεξαιρέτως αυτο-δεσμεύεται να συμβάλλει στο κοινό γίγνεσθαι, και μάλιστα με την πρωτότυπη δημιουργία του αλλά και με συνέπεια και συνέχεια (αυτ.). Ο Cosimo Scaglioso, ο οποίος έκανε δεκτή και συνέχισε τη διδασκαλία του Mencarelli 6, σχολιάζοντας τις «επαναστατικές» για την εποχή τους θέσεις του προκατόχου του, εκτιμά ότι αυτές ενέταξαν τα πράγματα στη σωστή παιδαγωγική τους διάσταση (1984: 8), αφού τέθηκαν επιτέλους σε αμφιβολία ορισμένες τάσεις και προκαταλήψεις (π.χ., ότι η δια βίου μάθηση αποτελούσε βιώσιμη επιλογή για τις μεταβιομηχανικές κοινωνίες, ενώ η εκπαίδευση ενηλίκων και οι προσπάθειες για την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, ήταν πιο κατάλληλες για τις αναπτυσσόμενες χώρες). Οι ανθρωπιστικά και κοινωνικά προσανατολισμένες αρχές του Mencarelli έμελλε να επιβεβαιωθούν με τη βαθμιαία επικράτηση της αντίληψης για τη δια βίου μάθηση στην Ευρώπη, τόσο στην πράξη και στη συνείδηση των πολιτών όσο και σε θεωρητικό και θεσμικό επίπεδο. Αφενός η Διακήρυξη για τη Δια Βίου Εκπαίδευση της ΟΥΝΕΣΚΟ (Διάσκεψη του Αμβούργου, 1997), αφετέρου άλλες διακηρυκτικές 6 Του συγκεκριμένου μελετητή θα πρέπει να εξαρθεί ιδιαίτερα το πρόσφατο δοκίμιο για μία ειδική κατηγορία ενηλίκων, τους έγκλειστους στις φυλακές (Il carcere. Le vie dell'educazione, 2008). 280

5 θέσεις, όπως αυτές που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη Λισσαβόνα το 2000, διατρανώνουν την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή μέσω της εκπαίδευσης. Εξάλλου, οι δραστηριότητες που έλαβαν χώρα στην Ιταλία στα χρόνια που ακολούθησαν την έκδοση του «ιστορικού» πλέον δοκιμίου του Mencarelli (Educazione Permanente, 1964), κατέδειξαν τον διορατικό χαρακτήρα της σκέψης αυτού του πρωτεργάτη της αέναης μάθησης. 3. ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Η ιταλική δια βίου μάθηση αφορά σήμερα όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και περιλαμβάνει ποικίλους οργανισμούς και ιδρύματα: α) εκπαιδευτικούς/επιμορφωτικούς δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς (Κέντρα Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων, Κέντρα Επαγγελματικής Επιμόρφωσης, ινστιτούτα εξουσιοδοτημένα στη δια βίου εκπαίδευση στο πλαίσιο των μέτρων του European Social Fund, κ.ά.), β) ανώτατα ιδρύματα (Λαϊκά πανεπιστήμια, πανεπιστήμια της Τρίτης Ηλικίας, του Ελεύθερου Χρόνου, κοκ.). Η δε θέσπιση των Κέντρων Διαρκούς Εκπαίδευσης από τη μετεξέλιξη των Αναγνωστηρίων ήδη από το 1969, εκτιμάται ότι είχε τεράστια πολιτιστική, πολιτική και κοινωνική σημασία (Scaglioso, ό.π.: 22). Ιδιαίτερα δυναμικό εμφανίζεται το Διαπανεπιστημιακό Κέντρο Πειραματικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης για τη Δια Βίου Εκπαίδευση (Centro Interuniversitario di Ricerca Sperimentazione e Documentazione di Educazione Permanente) της Σιένας (Siena), το οποίο συγκεντρώνει τις προσπάθειες των δύο Πανεπιστημίων που εδρεύουν στην τοσκάνικη πόλη (το Università degli Studi και το Università per Stranieri, ειδικευμένο στη διδασκαλία και πιστοποίηση της γλώσσας και Κέντρο Αριστείας). Το Κέντρο ιδρύθηκε το 1977 βάσει νόμου που αποδέσμευε τη διαρκή εκπαίδευση από τη συνθήκη της διεκδίκησης και της απέδιδε υπόσταση θεσμού (Scaglioso, ό. π.: 7). Εξάλλου, η δημιουργία του Κέντρου αποτέλεσε το επιστέγασμα της μακράς και αξιόλογης ερευνητικής και εκπαιδευτικής δραστηριότητας, την οποία είχε αναπτύξει ο Mencarelli ως καθηγητής στο Τμήμα Παιδαγωγικής του ίδιου πανεπιστημίου. Το Κέντρο, όπως υπενθυμίζει ο Scaglioso (αυτ.), από την ίδρυσή του κιόλας, συνένωσε τις δύο γραμμές της παιδαγωγικής παράδοσης της Ιταλίας, δηλαδή την επιτόπια έρευνα με τον θεωρητικό προβληματισμό. Η πρώτη παραπέμπει στην εμπειρία αφενός των Αναγνωστηρίων (Centri di lettura), τα οποία είχαν δημιουργηθεί πειραματικά το 1951, παράλληλα με την ίδρυση των Λαϊκών Σχολείων (Scuole Popolari), αντίστοιχων των σημερινών Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας στην Ελλάδα 7, αφετέρου των Κέντρων Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης (Centri Sociali di Educazione Permanente), τα οποία όμως άρχισαν να λειτουργούν αργότερα, το Παράλληλα αναπτυσσόταν έντονος θεωρητικός προβληματισμός, που εκπροσωπείται επάξια, μεταξύ άλλων, από το δοκίμιο Educazione Permanente (1964), με το οποίο ο Mencarelli, όπως στην προηγούμενη παράγραφο, έθεσε τα θεμέλια του νέου αυτού επιστημονικού πεδίου στην Ιταλία. 7 Για τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) στην Ελλάδα βλ. Μαρμαρινό & Βερβενιώτη 2007:

6 Ιδιαίτερα δημιουργική, όπως αναφέρει ο Scaglioso (ό. π.: 10), είναι η σχέση μεταξύ των Κέντρων Διαρκούς Εκπαίδευσης και των πολιτιστικών και εκπαιδευτικών φορέων. Σύμφωνα με το Καταστατικό τους, πρωταρχικός στόχος των Κέντρων ήταν να εξασφαλίζουν σε κάθε εκπαιδευόμενο την κατά το δυνατόν ενεργητική συμμετοχή στη μαθησιακή διαδικασία. Για τον σκοπό αυτό, τα Κέντρα έπρεπε να λειτουργούν ως θεσμοί με πολλαπλές λειτουργίες προσανατολισμένες αφενός προς «τα μέσα», δηλαδή στους ίδιους τους εκπαιδευόμενους, αφετέρου προς «τα έξω», ώστε οι σχέσεις τους συνεργασίας και αλληλεγγύης με την κοινότητα και τους φορείς που είναι επιφορτισμένοι με την παιδεία να είναι ισχυρές και ουσιαστικές 8. Σε πλήρη εναρμόνιση με το πνεύμα κοινωνικοποίησης, διάχυτο εκείνα τα χρόνια, αλλά και με αρωγό την ιδιαίτερα αναπτυγμένη στην Ιταλία τοπική αυτοδιοίκηση, τα Κέντρα Διαρκούς Εκπαίδευσης στην αρχή ακολούθησαν τον δρόμο του συνεταιρισμού και συνεργάστηκαν με οργανισμούς για την έρευνα και την καλλιέργεια του τοπικού πολιτισμού. Η βασική ιδέα ήταν ο τοπικός πολιτισμός να αξιοποιηθεί ως ζώσα πραγματικότητα, μακριά από αισθαντικές και ρομαντικές προσεγγίσεις, και με γνώμονα πάντα την εξάπλωση της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης. Σύντομα αναπτύχτηκαν ειδικά ινστιτούτα και ποικίλοι φορείς, χάρη στις δυνατότητες της νομαρχιακής νομοθεσίας, η οποία ρυθμίζει ως επί το πλείστον τα θέματα της εκπαίδευσης στην Ιταλία. Όπως ήταν φυσικό και επιθυμητό, η συνεργασία των Κέντρων επεκτάθηκε πολύ γρήγορα στα Τριτοβάθμια Ιδρύματα, πρώτα με το Πανεπιστήμιο του Bari και ύστερα με το «La Sapienza» της Ρώμης (Scaglioso, ό.π.: 48), μέχρι τη σημερινή δημιουργία λ.χ. του Κέντρου για την Εξ Αποστάσεως Διαρκή Εκπαίδευση του Πανεπιστημίου της Brescia, που ασχολείται αποκλειστικά με την έρευνα πολυμεσικών τεχνολογιών εφαρμοσμένων στο e-learning 9. Στο πλαίσιο ωστόσο νεότερων αντιλήψεων που επικράτησαν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και οι οποίες ονομάστηκαν «Προς ένα ανοικτό πανεπιστήμιο», ο στενός εναγκαλισμός των Κέντρων με τα πανεπιστήμια οδήγησε στην απορρόφησή τους από αυτά και στην ίδρυση ενός κεντρικού φορέα, του Κέντρου Πειραματικής Έρευνας της Σιένας, για τον οποίο έγινε λόγος πιο πάνω. 4. ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ EDUCAZIONE PERMANENTE ΚΑΙ Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Το περιοδικό αποτελεί μετεξέλιξη ενός επίσης επιστημονικού περιοδικού (Prospettiva, Προοπτική), που εξέδιδε το Κέντρο από το 1978 ως το 1987 και το 8 Αυτή η μαθησιακή διεργασία άλλωστε, ορίζεται ρητά από τη διακήρυξη της ΟΥΝΕΣΚΟ: Άτομα που θεωρούνται ενήλικα από την κοινωνία στην οποία ανήκουν, αναπτύσσουν τις ικανότητές τους, εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους, βελτιώνουν τα τεχνικά και επαγγελματικά τους προσόντα ή τα προσανατολίζουν προς άλλη κατεύθυνση και επιφέρουν αλλαγές στις στάσεις ή τη συμπεριφορά τους με τη διπλή προοπτική της πλήρους προσωπικής ανάπτυξης και της συμμετοχής σε μία εναρμονισμένη και αυτοδύναμη κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη. Για περισσότερα σχετικά βλ. Κόκκο 2007: Για το ίδιο θέμα βλ. στα ελληνικά Μακράκη

7 οποίο μετονομάστηκε σε Educazione Permanente από προσήλωση στις ιδέες του Gaston Pineau για τη διαρκή εκπαίδευση (αυτ.) 10. Από το πρώτο κιόλας τεύχος του (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989), το περιοδικό καθιερώθηκε ως ο επιστημονικός φορέας πληροφόρησης του Κέντρου της Σιένας, αλλά και ως ένα πρωτοποριακό δημόσιο βήμα, όπου διεξάγονταν συζητήσεις αλλά και γίνονταν οι ζυμώσεις στον τομέα της ιταλικής δια βίου εκπαίδευσης. Με την από το 2005 ανανεωμένη έκδοσή του, το περιοδικό επισφραγίζει τη συνεργασία του Κέντρου με την Ιταλική Γλωσσολογική Εταιρεία (Società Linguistica Italiana) και ειδικότερα με την Ομάδα Παρέμβασης και Μελέτης της Γλωσσικής Αγωγής (GISCEL, Gruppo di Intervento e Studio nel campo dell Educazione Linguistica). Άλλωστε, ο υπότιτλος Γλώσσες, Πολιτισμοί και Κατάρτιση του περιοδικού, δηλώνει εύγλωττα το «άνοιγμα» στον πρωτεύοντα σήμερα τομέα της γλωσσικής αγωγής και κατάρτισης, πιστοποιώντας παράλληλα τον ιδιαίτερο προσανατολισμό του στη 11 Διαπολιτισμική Εκπαίδευση. Διατρέχοντας τα τεύχη του περιοδικού που κυκλοφόρησαν στο διάστημα , θα επιχειρήσουμε να περιγράψουμε συνοπτικά την κατάσταση και τις νέες τάσεις της ιταλικής δια βίου μάθησης, εστιάζοντας την προσοχή μας στα άρθρα που παρουσιάζουν πιο άμεσο ενδιαφέρον για το ελληνικό γλωσσομαθές κοινό. Ζητήματα γλωσσικής πολιτικής, που υπαγορεύονται από την εφαρμογή συγκεκριμένων ευρωπαϊκών οδηγιών, με έμφαση στην πολυγλωσσία και την πιστοποίηση, θέτει ομάδα άρθρων του περιοδικού, όπως αυτό του γλωσσολόγου και πρύτανη του «Stranieri», M. Vedovelli. Στο «Η γλωσσική πολιτική της Ευρώπης και 12 η Ιταλική ως γλώσσα επαφής» (τεύχ. ΙΙ, 2006: 68-85), ο Vedovelli υπενθυμίζει την ανάγκη να γίνουν σεβαστές θεμελιώδεις αρχές της ευρωπαϊκής ιδέας, όπως η διαφορά γλωσσών και πολιτισμών, η απροκάλυπτη επικοινωνία, η ελεύθερη διακίνηση των πολιτών και η παροχή ίσων δυνατοτήτων. Αρχές οι οποίες, όπως εκτιμά ο συγγραφέας, οδήγησαν στη διαμόρφωση του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις Γλώσσες (Common European Framework of Reference for Modern Language) και εξασφαλίζουν σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες την κατάκτηση ικανοποιητικού επιπέδου γλωσσικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η πρωτοτυπία της παρέμβασης του Vedovelli ωστόσο, έγκειται στο ότι εντάσσει την Ιταλική στο Πλαίσιο Αναφοράς όχι απλώς ως Ξένη ή Δεύτερη, αλλά ως «γλώσσα επαφής», ορισμός που ανήκει στην κοινωνιογλωσσολογία και παραπέμπει στο ρόλο της ιταλικής χερσονήσου ως μιας από τις «διόδους» μεταναστευτικού εξωκοινοτικού πληθυσμού προς βορειότερες ευρωπαϊκές χώρες. 10 Ο πλήρης τίτλος είναι: Educazione Permanente. Linguaggi, Culture e Formazione. Nuova Serie. Perugiα: Guerra Edizioni 11 Η διαπολιτισμική προσέγγιση, αποτελεί πράγματι σήμερα, μία από τις βασικές προϋποθέσεις ολοκληρωμένης θεώρησης της όποιας εκπαιδευτικής διαδικασίας (Rosetto Ajello 2000: ) 12 «La politica linguistica europea e la posizione dell italiano: il Quadro Comune Europeo e l italiano lingua di contatto». 283

8 Το Πλαίσιο Αναφοράς αποτελεί θέμα και του άρθρου της A. Scaglioso, «Η εξέταση της παραγωγής προφορικού λόγου του Πιστοποιητικού γλωσσομάθειας της Σιένας (CILS Tre C1) σύμφωνα με το Relating Language Examination to the common European Framework» 13 (ό.π.: σσ ). Ως γνωστό, η ανάγκη να εξομαλυνθούν οι παιδαγωγικές διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα, κυρίως όμως να παρέχονται στους μαθητές οι δυνατότητες να αποκτήσουν συνείδηση των γλωσσικών γνώσεων και δεξιοτήτων τους (learner s awareness), είχε ως συνέπεια τη διατύπωση κοινών κριτηρίων αξιολόγησης. Τα κριτήρια αυτά εκφράζονται στα διάφορα συστήματα πιστοποίησης που εκπροσωπούνται στο Association of Language Testers in Europe (ALTE), αναμένεται δε να τηρούνται και σε διαδικασίες αξιολόγησης της γλωσσικής επίδοσης στους ενήλικες εκπαιδευομένους. Παρουσιάζοντας λοιπόν το νέο υλικό για την εξέταση της ικανότητας παραγωγής προφορικού λόγου, η συγγραφέας υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο αποτελεί πλέον σταθερό σημείο αναφοράς σε θέματα γλωσσικής μάθησης/διδασκαλίας, καθώς θέτει τις προδιαγραφές προσέγγισης (approach) και στρατηγικών (strategies) για την απόκτηση γενικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων (competences) στα διάφορα περιβάλλοντα κοινωνικής συμβίωσης. Στο άρθρο επισημαίνεται επίσης ότι η δια βίου εκπαίδευση, και η εκπαίδευση ενηλίκων ειδικότερα, βρίσκει κατεξοχήν ανταπόκριση στο Πλαίσιο Αναφοράς, όπως εύκολα διαπιστώνει κανείς, μεταξύ άλλων, διατρέχοντας τον πίνακα των θεματικών ενοτήτων (domains) που αφορούν λ.χ. στις επαγγελματικές δραστηριότητες. Το θέμα της διαπολιτισμικής ολοκλήρωσης απασχολεί τουλάχιστο τρία άρθρα του περιοδικού. Στη δική του συμβολή με τίτλο «Αλλοδαποί μαθητές στη Δευτεροβάθμια 14 Εκπαίδευση» (τεύχ. I, 2005: ), ο F. Gallina υπογραμμίζει ότι νέα ερευνητικά και επιστημονικά πεδία (όπως π.χ. η Διαπολιτισμικότητα) προσδιορίζονται και επαναπροσδιορίζονται συνεχώς από συγκεκριμένες κοινωνικές ζυμώσεις και καταστάσεις. Βασικό προσδιοριστικό παράγοντα αποτελεί το μεταναστευτικό περιβάλλον, όπου ο μετανάστης αποτελεί το κατεξοχήν υποκείμενο της μάθησης. Έτσι, πρωταρχικό ρόλο στο περιβάλλον μάθησης έχουν κοινωνικοίπολιτισμικοί παράγοντες όπως η περιθωριοποίηση, η χρήση της γλώσσας προέλευσης των μεταναστών, μέσω της οποίας γίνεται ο εθνικός αυτοπροσδιορισμός τους, η προηγούμενη παρουσία τους σε περιοχές εγχώριου μεταναστευτικού ρεύματος, κοκ. Σύμφωνα με άλλον μελετητή (V. Barillari, «Η εθνική ταυτότητα ανεξάρτητα από θρησκείες: μία λύση για την πολυεθνική συνύπαρξη» 15, τεύχ. ΙΙ, 2005: 42-53), η Διαπολιτισμική Εκπαίδευση στην Ιταλία σημειώνει πράγματι αλματώδη ανάπτυξη, καθιερώνοντας νέες παιδαγωγικές έννοιες και αξίες (η διαπραγμάτευση, η συνεργασία, η πολυδιάστατη συνείδηση, η λογική αθροιστικού τύπου και το ένα και το άλλο σε αντίθεση με τη λογική διαζευτικού τύπου ή το ένα ή το άλλο), αξίες οι οποίες 13 «La specificazione del test di produzione orale CILS secondo le indicazioni del Relating Language Examination to the common European Framework: Learning, Teaching, Assessment (CEF), Manual Preliminary Pilot Version: Livello CILS TRE C1». 14 «Alunni stranieri nelle scuole superiori». 15 La laicità come valore identitario nazionale: una soluzione alla convivenza multiculturale». 284

9 σήμερα στοχεύουν σταθερά στην κοινωνική ένταξη και την πολιτισμική αλληλοκατανόηση. Η E. Petrocelli, τέλος, εξετάζει τις «Νέες στρατηγικές μάθησης στις πολυπολιτισμικές κοινωνίες: το Scenario Method» 16 (τεύχ. II, 2006: ). Η συγγραφέας αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στη βασική διάκριση ανάμεσα στην «εκ προθέσεως» εκπαίδευση και την «αυθόρμητη» τη δε τελευταία προσδιορίζει ως την αμοιβαία και συχνά ασυνείδητη μορφή μάθησης, την οποία το άτομο ενεργοποιεί όταν συσχετίζεται με άλλα άτομα. Όπως τονίζεται στο άρθρο, αυτή την αυθόρμητη μαθησιακή διαδικασία, οι θεσμοί της εκπαίδευσης ενηλίκων οφείλουν να λαμβάνουν ιδιαίτερα υπόψη τους, για δύο λόγους: αφενός για να αποφευχθεί η δημιουργία συναισθημάτων αποξένωσης και (αυτο)αποκλεισμού στον μετανάστη και αφετέρου για να ευνοηθεί η διαπολιτισμική προσέγγιση. Από τις παραπάνω, καθώς και από άλλες συμβολές του περιοδικού (λ.χ. της S. Poscetti, «Η παιδαγωγική διαδικασία ως διαδικασία διαρκούς μάθησης» 17, τεύχ. I, 2005: 51-72), προκύπτει αβίαστα η πεποίθηση και η απόφαση τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των πολιτειακών φορέων, ότι η παιδαγωγική «πρόκληση» της Τρίτης Χιλιετίας έγκειται βασικά στην προοπτική της συνεργασίας και της εμπλοκής όλων των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών χώρων. Διατρανώνεται επίσης η αρχή, ότι σε ένα πρόγραμμα προσωπικής και συλλογικής ανάπτυξης, είναι σημαντικό να αποφεύγεται κάθε προσπάθεια ηλικιακού ή οποιασδήποτε άλλης μορφής αποκλεισμού «σαν το πρόβλημα να μην αφορά τον καθένα μας χωριστά», όπως σημειώνει εύστοχα ένας από τους αρθρογράφους του περιοδικού. Η αντίληψη της συνεχούς επιμόρφωσης και αυτοεπιμόρφωσης δεν αρκεί όμως να ενσταλάζεται, αλλά χρειάζεται επίσης να προωθείται, εκτός των άλλων, και με τη διατύπωση συγκεκριμένων μεθοδολογιών. Μεθοδολογίες, όπως η αυτοβιογραφική προσέγγιση και η βασική της έννοια της un-lived life, η οποία ευθύνεται για τη συνειδητή ανάπτυξη και ωρίμαση του ατόμου, αποτελούν κατεξοχήν χώρο της εκπαίδευσης ενηλίκων (Scaglioso 2001: 35). Όπως άλλωστε το e-learning, στο οποίο αναφέρεται το άρθρο του R. Tomassetti με τίτλο «Η εξ αποστάσεως διδασκαλία και μάθηση: Δυνατότητες, προσανατολισμός, προοπτικές» 18 (τεύχ. Ι, 2006: 33-47). Συνολικά, από τις μελέτες που φιλοξενούνται στο Educazione Permanente εξάγεται το συμπέρασμα ότι η προσοχή της εφαρμοσμένης γλωσσικής έρευνας επικεντρώνεται, πέρα από τους παραδοσιακούς αποδέκτες της γλωσσικής εκπαίδευσης, σε αυτούς που φτάνουν στη Δεύτερη Γλώσσα (Γ2) έχοντας ένα απόθεμα δεξιοτήτων που αποκτήθηκαν αυθόρμητα, δηλαδή στους (κυρίως ενήλικες) μετανάστες. Τα άτομα αυτά, όπως είναι επόμενο, εμφανίζουν διαγλώσσες που ενδέχεται να επιβαρύνονται από φαινόμενα απολίθωσης. Αξίζει να υπενθυμίσουμε εδώ, ότι σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία αλλά και μελέτες που έχουν γίνει στην Ελλάδα (ΕΚΠΑ 1998), τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να θεωρηθούν συνήθεις στα τμήματα Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Εξάλλου, όπως τονίζει ο Vedovelli στην παραπάνω 16 «Pratiche innovative per l apprendimento nelle societὰ complesse: lo Scenario Method». 17 «Il processo formativo come processo di apprendimento continuo». 18 L insegnamento/apprendimento a distanza: potenzialitὰ, orientamenti e prospettive per l educazione linguistica». 285

10 μελέτη του, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η τάση, οι διαδικασίες αυθόρμητης εκμάθησης της Γ2 να γίνονται όλο και περισσότερο ένα εργαστήριο στο οποίο μελετώνται μοντέλα ικανά να εφαρμοστούν και σε διαδικασίες τυπικής εκπαίδευσης 19. Πολύτιμη προς την κατεύθυνση αυτή θεωρείται η διαδικασία του μεταγλωσσικού στοχασμού του μαθητή στα παραπάνω τμήματα. Έτσι, ο μεταγλωσσικός στοχασμός δεν αφορά μόνο τη γλώσσα, αλλά και ένα ολόκληρο σύμπαν φαινομένων (continuum) 20, που αφορούν την ολοκλήρωση της επικοινωνίας, την κοινωνιογλωσσολογική ταυτότητα (identity), την ταυτότητα του ίδιου του υποκειμένου ως μαθητή, και τη διαδικασία μάθησης ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ Οι μελέτες του περιοδικού Educazione Permanente που παρουσιάστηκαν, καταδεικνύουν ότι η δια βίου εκπαίδευση θεμελίωσε τις έως τώρα επιλογές της στις μεταβολές των κοινωνικών και πολιτισμικών συνθηκών, από τις οποίες η Ιταλία διήλθε τις τελευταίες δεκαετίες, και οι οποίες είναι αυτές που θα καθορίζουν τις προοπτικές και δυνατότητές της. Ειδικότερα, στον τομέα της γλωσσικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι μελετητές εκτιμούν ότι η δια βίου εκπαίδευση οφείλει να λάβει υπόψη ορισμένους παράγοντες 22, οι οποίοι συνοψίζονται ως εξής: Κοινωνική και γλωσσική κατάσταση, όπως αυτή διαμορφώνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια (δείκτες συγκέντρωσης μεταναστών σε συγκεκριμένες περιοχές της επικράτειας, επαγγελματικός προσανατολισμός, κτλ.). Μεταβολές στους δείκτες της σχολικοποίησης και στις επενδύσεις που ακολούθησαν, με στόχο τη συμμετοχή σε δράσεις που αφορούν τη δια βίου εκπαίδευση και την εκπαίδευση ενηλίκων. 19 Το εγχείρημα αυτό συνάδει απόλυτα με την αρχή, σύμφωνα με την οποία η μάθηση γενικά, και ειδικότερα η δια βίου μάθηση, «αποτελεί μια συνεχή διεργασία, η οποία έχει ως βασικό σημείο αναφοράς την επεξεργασία των εμπειριών και εμπεριέχει την αλληλεπίδραση του ατόμου με τον κοινωνικό του περίγυρο» (Κόκκος 2007, σ. 46). 20 Η διατύπωση του μεταγλωσσικού continuum ανήκει στον Berthoud (πρβλ. Vedovelli, αυτ.). 21 Για «οικοδόμηση της επικοινωνίας» μέσα από τη δημιουργία «επικοινωνιακών κοινοτήτων» στο πλαίσιο της δια βίου εκπαίδευσης μιλούν οι Mandl & Kopp (βλ. δια βίου, 2007, σσ ). 22 Όπως προκύπτει από διάφορες μελέτες και μετρήσεις για τη Δια Βίου Εκπαίδευση στην Ιταλία (ISFOL 2003, MIUR 2003, Dal Ferro 1995), στη χώρα αυτή συνεχώς διαμορφώνεται ένα νέο κοινό εκπαιδευομένων, το οποίο αποτελείται από τους λεγόμενους senior, δηλαδή άτομα που είναι άνω των 55 ετών. Πρόκειται για άτομα τα οποία ανήκουν στα μεσαία και υψηλά κοινωνικά στρώματα και παρουσιάζουν ανάλογο μορφωτικό επίπεδο. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι οι εκπαιδευόμενοι αυτοί προέρχονται κυρίως από τα Πανεπιστήμια της Τρίτης Ηλικίας και δείχνουν ολοένα αυξανόμενη προτίμηση στην απόκτηση της Ξένης Γλώσσας (Villarini 2005). Η συγκεκριμένη ζήτηση εκπαιδευτικής προσφοράς, σύμφωνα με τους μελετητές (βλ. ενδεικτικά Scaglioso 2001), πρέπει να θεωρηθεί αποτέλεσμα πολιτικών ευρωπαϊκών παρεμβάσεων για την πολυγλωσσία και τη διαρκή εκπαίδευση. 286

11 Ρόλος που διαδραματίζουν προγράμματα και πρωτοβουλίες εκπαιδευτικού τύπου για την προώθηση των γλωσσών και τα οποία διοχετεύονται μέσα από τα έγγραφα-αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης. Στην παρούσα μελέτη τονίστηκε η ευρύτερη εκπαιδευτική και ερευνητική συμβολή του Διαπανεπιστημιακού Κέντρου της Σιένας στην πρόοδο της διαρκούς εκπαίδευσης. Ωστόσο, ζητούμενο δεν ήταν μόνο η θεώρηση μοντέλων δια βίου μάθησης που αφορούν αποκλειστικά την ιταλική πραγματικότητα και τις ιδιαιτερότητες της. Στόχος μας, είναι η εκτίμηση των αναλογιών με την ελληνική πραγματικότητα, προκειμένου να αναδειχτεί ο ρόλος της διαρκούς εκπαίδευσης ως της ρυθμιστικής αρχής των όποιων αλλαγών σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος. Απώτερος βεβαίως στόχος κάθε εκπαιδευτικής πρωτοβουλίας θα πρέπει να είναι η πνευματική ανάταση του ατόμου σε μία ιδανική κοινωνία ισότητας, δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Η δια βίου προσέγγιση νομίζουμε ότι αναδεικνύεται πλέον ως η νικηφόρα «ιδεολογία», είτε πρόκειται για την τυπική εκπαίδευση, είτε για τη μη τυπική, όπου εμπίπτει το ευρύ και ποικίλο φάσμα της εξωσχολικής εκπαίδευσης, είτε για την άτυπη, ορισμός που αποδίδει την πολύτιμη εμπειρία της καθημερινής ζωής του καθενός μας. 287

12 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ Anonuevo, C., Ohsako T., Mauch W. (2001): Revisiting Lifelong Learning for the 21st Century. Paris: UNESCO. Bowen J. ( ): A History of Western Education. London: Methuen. Bell B. (1996): «The British adult education tradition a re-examination», στο E. Edwards, A. Hanson and P. Raggett (ed.): Boundaries of Adult Learning. London: Routledge. Dal Ferro G. (1995): Università della Terza Età: chi le frequenta e perché. Vicenza: Del Rezzara. Delors, J. (1999): L éducation: un trésor est caché dedans. Paris: UNESCO. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (1998): Περιγραφή Γλωσσικής Επίδοσης στη Νέα Ελληνική ως ξένη γλώσσα. Διατμηματικό Πρόγραμμα για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής ως ξένης γλώσσας, Κέντρο Αξιολόγησης και Πιστοποίησης. Αθήνα. Finazzi Sartor R. (1978): Dalla crisi delle istituzioni all educazione permanente. Bologna: Patròn. Finazzi Sartor R. (2006): «Educare alla cittadinanza, educare all Europa nell era della globalizzazione», στο S. Chistolini (a cura di): Cittadinanza e convivenza civile nella scuola europea. Roma: Armando. Knowles M. S. ( ): The Adult Learner. A neglected species. Houston: Gulf Publishing. Κόκκος Α. (2007): «Η Εκπαίδευση Ενηλίκων ως διακριτό θεσμικό και επιστημονικό πεδίο», στο διά βίου. Επιστημονική Επιθεώρηση για τη Δια Βίου Μάθηση, τόμ.1 ος, τεύχ. 1 ο, Ιανουάριος-Ιούνιος 2007, σσ Lorenzetto A. (1962): Alfabeto e analfabetismo. Roma: Armando. (1976): Lineamenti storici e teorici dell'educazione permanente. Roma: Edizioni Studium. Μακράκης Β. (2000): Υπερμέσα στην εκπαίδευση Μια κοινωνικο-εποικοδομιστική προσέγγιση. Αθήνα: Μεταίχμιο. Mandl H., Kopp B. (2007), «Six Principles for Teaching in the Context of Lifelong Learning», διά βίου, ό.π., σσ Μαρμαρινός Γ., Βερβενιώτη Τ. (2007), «Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας: Από την κοινωνική εκπαίδευση στον κοινωνικό γραμματισμό», διά βίου, ό.π., σσ Mencarelli M. (1964): Educazione Permanente. Brescia: La Scuola. Minniti-Γκώνια D. (εισαγωγή, μετάφραση, 2007): Δέκα θέσεις για μία δημοκρατική γλωσσική εκπαίδευση. Αθήνα: Πατάκη. Rogers C. R. (1969): Freedom to Learn. A View of What Education Might Become. New York: Merrill. Rosetto Ajello A. (2000): «Riflessioni epistemologiche e teoretiche sulla pedagogia interculturale», Studi emigrazione Migration Studies, a. XXXVII, n. 140 (Dicembre 2000), Roma: Centro Studi Emigrazione, σσ Scaglioso C. (1984, a cura di): Universitὰ e educazione permanente. Università di Siena. 288

13 (2008): Il carcere. Le vie dell'educazione. Perugia: Guerra Edizioni. Scaglioso M. C. (2001): L apprendimento linguistico in età adulta. Perugia: Morlacchi. Schwarz B. (1994): Moderniser sans exclure. Paris: La Découverte. Suchodolski B. (1964): Trattato di pedagogia generale. Educazione per il tempo futuro. Roma: Armando. UNESCO (2000): Global Report on Adult Learning and Education. Paris. Villarini A. (2005): «Le motivazioni allo studio delle lingue straniere da parte di apprendenti over 55: i risultati di un indagine», στο C. Guardiano, E. Calaresu, C. Robustelli, A. Carli (a cura di): Lingue, istituzioni, territori. Riflessioni teoriche, proposte metodologiche ed esperienze di politica linguistica. Atti del XXXVIII Congresso Internazionale di Studi della Società di Linguistica Italiana (Modena, settembre 2004). Roma: Bulzoni. Wojnar I. (1994): «Bogdan Suchodolski: L homme et son temps» στο Perspectives: revue trimestrielle d éducation comparée (Paris, UNESCO: Bureau international d éducation), vol. XXIV, n 3/4, (91/92), σσ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ permanente. sull istruzione e la formazione permanente. /Common European Framework of Reference for Modern Language /L offerta di formazione permanente in Italia. Primo rapporto nazionale /L offerta formativa dei centri territoriali permanenti. uno spazio europeo dell apprendimento permanente. Εκπαίδευση Ενηλίκων 289

14 290

Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ενότητα Α: Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ: ΤΑΣΕΙΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Erasmus + EUROPEAN LANGUAGE LABEL ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ 2016

Erasmus + EUROPEAN LANGUAGE LABEL ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ 2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ------ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ (Ι.Κ.Υ.) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Erasmus

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Καθώς οι σύγχρονες κοινωνίες μεταλλάσσονται και εξελίσσονται διαρκώς, η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 22.5.2018 COM(2018) 272 final/2 ANNEX CORRIGENDUM This document corrects the document COM(2018) 272 final. Concerns correction of date for all linguistic versions. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 26 Οκτωβρίου 2010 (04.11) (OR. fr) 15448/10 CULT 97 SOC 699

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 26 Οκτωβρίου 2010 (04.11) (OR. fr) 15448/10 CULT 97 SOC 699 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 26 Οκτωβρίου 2010 (04.11) (OR. fr) 15448/10 CULT 97 SOC 699 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου προς: την Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων (1ο τμήμα)

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικές Γλώσσες και Πολυγλωσσία

Εθνικές Γλώσσες και Πολυγλωσσία [Η Ελληνική Γλώσσα στην Ευρώπη] Εθνικές Γλώσσες και Πολυγλωσσία Α. Ευρωπαϊκοί φορείς αρμόδιοι για την άσκηση γλωσσικής πολιτικής - Συμβουλευτικά όργανα και οργανισμοί Ευρωπαϊκή Επιτροπή - http://ec.europa.eu/education/policies/lang/languages_en.html

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0389/2. Τροπολογία. Dominique Bilde εξ ονόματος της Ομάδας ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0389/2. Τροπολογία. Dominique Bilde εξ ονόματος της Ομάδας ENF 25.1.2017 A8-0389/2 2 Αιτιολογική αναφορά 18 έχοντας υπόψη τη δήλωση για την προαγωγή της ιδιότητας του πολίτη και των κοινών αξιών της ελευθερίας, της ανοχής και της αποφυγής των διακρίσεων μέσω της εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

«Π.Α.Ι.Δ.Ε.Ι.Α. ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ»

«Π.Α.Ι.Δ.Ε.Ι.Α. ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ» «Π.Α.Ι.Δ.Ε.Ι.Α. ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ» Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ Π.Α.Ι.Δ.Ε.Ι.Α. ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΜΕΛΩΔΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΩΝ ΤΟΝΩΝ ΚΑΙ ΟΡΑΜΑΤΩΝ. ΤΑ ΑΡΧΙΚΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΥΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ: Προσωπικότητα Αξίες Ιδέες

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση, κοινωνικός σχεδιασμός. Ρέμος Αρμάος MSc PhD, Υπεύθυνος εκπαίδευσης στελεχών ΚΕΘΕΑ

Εκπαίδευση, κοινωνικός σχεδιασμός. Ρέμος Αρμάος MSc PhD, Υπεύθυνος εκπαίδευσης στελεχών ΚΕΘΕΑ Εκπαίδευση, κοινωνικός σχεδιασμός Ρέμος Αρμάος MSc PhD, Υπεύθυνος εκπαίδευσης στελεχών ΚΕΘΕΑ armaos@kethea.gr Προτεραιότητες & βασικά μεγέθη εκπαίδευσης 2 Η ΔΒΜ αποτελεί προτεραιότητα σε διεθνές επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

www.themegallery.com LOGO

www.themegallery.com LOGO www.themegallery.com LOGO 1 Δομή της παρουσίασης 1 Σκοπός και στόχοι των νέων ΠΣ 2 Επιλογή των περιεχομένων & Κατανομή της ύλης 3 Ο ρόλος μαθητή - εκπαιδευτικού 4 Η ΚΠΑ στο Δημοτικό & το Γυμνάσιο 5 Η Οικιακή

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ανάπτυξη του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙ ΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Ι. ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 05: Εννοιολογικές οριοθετήσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης II Πολυξένη Ράγκου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Δράση 9.10 Υπηρεσία Υποστήριξης Τελικών Χρηστών των Βιβλιοθηκών και Κέντρων Πληροφόρησης

Δράση 9.10 Υπηρεσία Υποστήριξης Τελικών Χρηστών των Βιβλιοθηκών και Κέντρων Πληροφόρησης ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ» Δράση 9.10 Υπηρεσία Υποστήριξης Τελικών Χρηστών των Βιβλιοθηκών και Κέντρων Πληροφόρησης ΚΥΡΙΩΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: 9.10.5 Ηλεκτρονικό ενημερωτικό και εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ Το σχολείο, ως ένας κατεξοχήν κοινωνικός θεσμός, δεν μπορεί να παραμείνει αναλλοίωτο μπροστά στις ραγδαίες

Διαβάστε περισσότερα

Το δικαίωμα του παιδιού με αναπηρία στην πρόσβαση στην πληροφορία και Εκπαιδευτική Πολιτική

Το δικαίωμα του παιδιού με αναπηρία στην πρόσβαση στην πληροφορία και Εκπαιδευτική Πολιτική Το δικαίωμα του παιδιού με αναπηρία στην πρόσβαση στην πληροφορία και Εκπαιδευτική Πολιτική Αγγελική Τοτόλου Διευθύντρια Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κεφαλληνίας 2 «Από την πορεία προς το φως, να μην αφήσετε

Διαβάστε περισσότερα

«Ηθική Σκέψη και Πράξη» διασύνδεση της θεωρητικής με την πρακτική γνώση εμπειρία του Ε.Κ.Π.Α.

«Ηθική Σκέψη και Πράξη» διασύνδεση της θεωρητικής με την πρακτική γνώση εμπειρία του Ε.Κ.Π.Α. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Κέντρο Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης και Δια Βίου Μάθησης του Ε.Κ.Π.Α. σας καλωσορίζει στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης και συγκεκριμένα πρόγραμμα επαγγελματικής επιμόρφωσης

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορίες για το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων

Πληροφορίες για το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων Πληροφορίες για το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων 1. Το Πλαίσιο Προσόντων του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΧΑΕ) Το Πλαίσιο Προσόντων του ΕΧΑΕ, γνωστό και ως Πλαίσιο της Μπολόνια, έχει ως στόχους:

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης 5: Ορισμοί και πολυπολιτισμική πραγματικότητα στο ελληνικό σχολείο Αρβανίτη Ευγενία ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών Άδειες Χρήσης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ & ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ. E-learning. Οδηγός Σπουδών

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ & ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ. E-learning. Οδηγός Σπουδών ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ & ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής Επιστήμης, σας καλωσορίζει

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD

Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD Εργαστήριο Διδακτικής, Επιστημολογίας Φυσικών Επιστημών και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Κείμενο 1 Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί ήδη πεδίο δραστηριότητας, αλλά και ανταγωνισμού των γλωσσών. Από την εποχή της ίδρυσης

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα Διαλόγου. Συντονιστές: Βαγγέλης Ανάγνου, Δανάη-Μερόπη Βαϊκούση & Δημήτρης Βεργίδης

Θέμα Διαλόγου. Συντονιστές: Βαγγέλης Ανάγνου, Δανάη-Μερόπη Βαϊκούση & Δημήτρης Βεργίδης Θέμα Διαλόγου «ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΕΝΗΛΙΚΟΥΣ ΣΤΑ ΣΔΕ ΚΑΙ ΣΤΑ ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΣΧΟΛΕΙΑ» Συντονιστές: Βαγγέλης Ανάγνου, Δανάη-Μερόπη Βαϊκούση & Δημήτρης Βεργίδης Θέματα για συζήτηση: [Μπορείτε να συμμετάσχετε, στέλνοντας

Διαβάστε περισσότερα

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε 1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση γεννιέται. Πότε; Η ΠΕ γεννιέται και διαµορφώνεται σε αυτόνοµο πεδίο στις δεκαετίες 1960 1970 Πώς; Προέρχεται από τη συνειδητοποίηση του

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιστημονική υπεύθυνη: Καθηγήτρια Ζωή Παπαναούμ Ημερίδα Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και

Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Μένη Τσιτουρίδου Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδαγωγική Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Morela Eri, PhD Έννοια της Ολυμπιακής Παιδείας Μορφωτική διαδικασία που αποσκοπεί στην αγωγή των νέων σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικε ςκαιευρωπαι κε ς Πολιτικε ςστοντομεάτηςδια βιόυμα θησης. Παράλληλα Κείµενα

Εθνικε ςκαιευρωπαι κε ς Πολιτικε ςστοντομεάτηςδια βιόυμα θησης. Παράλληλα Κείµενα Εθνικε ςκαιευρωπαι κε ς Πολιτικε ςστοντομεάτηςδια βιόυμα θησης Παράλληλα Κείµενα Θεσμοί, όργανα και της ευρωπαϊκής πολιτικής Hεκπαιδευτικήπολιτικήκαιτασυστήματαδιαβίου εκπαίδευσης στη σύγχρονη Ευρώπη σε

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Π.Ε. & Δ.Ε. Νοτίου Αιγαίου ΗΜΕΡΙΔΑ Το νέο κοινωνιολογικό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. Έκφραση-Έκθεση Α Λυκείου. Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου [Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας]

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. Έκφραση-Έκθεση Α Λυκείου. Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου [Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας] ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Έκφραση-Έκθεση Α Λυκείου Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου 2015 [Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας] Κείμενο Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας στοχεύει στο να ελέγξει τον βαθμό, στον οποίο οι υποψήφιοι,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ Εισαγωγή Η έρευνα στην Ευρώπη δείχνει ότι οι άνθρωποι με αναπηρίες όλων των ηλικιών έχουν προσωπική εμπειρία με την τεχνολογία.

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ)

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΝΤΑΞΗΣ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Οι τρεις διαστάσεις της μάθησης Αλέξης Κόκκος Ο Knud Illeris, ο σημαντικότερος ίσως θεωρητικός της μάθησης σήμερα, στο κείμενό του «Μια

Διαβάστε περισσότερα

Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση, Δια βίου Μάθηση: Θεωρία και Πράξη

Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση, Δια βίου Μάθηση: Θεωρία και Πράξη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση, Δια βίου Μάθηση: Θεωρία και Πράξη Ενότητα 1: Βασικές αρχές και χαρακτηριστικά Γιώργος Κ. Ζαρίφης Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. α. Λάθος β. Λάθος γ. Σωστό δ. Λάθος ε. Σωστό

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. α. Λάθος β. Λάθος γ. Σωστό δ. Λάθος ε. Σωστό ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη σχέση μεταξύ των όρων παιδεία και εκπαίδευση. Αρχικά, κάνει μία ιστορική αναδρομή στο παρελθόν και παραθέτει τους διαφορετικούς ορισμούς που δόθηκαν για την παιδεία,

Διαβάστε περισσότερα

2. ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΣΕΙΣ: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ DQS DIN EN ISO 9001:2008 Πιστοποίηση Ε.ΚΕ.ΠΙΣ.

2. ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΣΕΙΣ: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ DQS DIN EN ISO 9001:2008 Πιστοποίηση Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Κέντρο Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σας καλωσορίζει στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης και συγκεκριμένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Οι δράσεις που υλοποιούνται στα πλαίσια της εκπαιδευτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής

Οι δράσεις που υλοποιούνται στα πλαίσια της εκπαιδευτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Η ίδρυση Ινστιτούτου Δια Βίου Εκπαίδευσης στο ΤΕΙ Κρήτης Η αναγκαιότητα για Δια Βίου Μάθηση Η Δια Βίου Μάθηση είναι μια συνεχής διαδικασία απόκτησης, ανανέωσης, συμπλήρωσης και εξειδίκευσης των γνώσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Ή/ΚΑΙ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Ή/ΚΑΙ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Ή/ΚΑΙ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Πλαίσιο πολιτικής ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Διεθνή στοιχεία δείχνουν ότι τα άτομα με αναπηρίες

Διαβάστε περισσότερα

Νικολέττα Ιωάννου Λειτουργός Γραφείου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Νικολέττα Ιωάννου Λειτουργός Γραφείου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Νικολέττα Ιωάννου Λειτουργός Γραφείου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού 2 ο Π α γ κ ύ π ρ ι ο Σ υ ν έ δ ρ ι ο, 29 Ν ο ε μ β ρ ί ο υ 2 0 1 4, Λ ε μ ε σ ό ς Βασικά ερωτήματα

Διαβάστε περισσότερα

5740/17 ΧΓ/νκ/ΕΠ 1 DG E - 1C

5740/17 ΧΓ/νκ/ΕΠ 1 DG E - 1C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 3 Φεβρουαρίου 2017 (OR. en) 5740/17 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου EDUC 24 JEUN 11 SOC 53 EMPL 39 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Διαγώνισµα 01.04. Διάλογος Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η τυπική διαδικασία καθηµερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - µαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια

Διαβάστε περισσότερα

Journal Odysseus Environmental & Cultural Sustainability of the Mediterranean Region: 5 (2013): 9-14. http://www.jodysseus.gr

Journal Odysseus Environmental & Cultural Sustainability of the Mediterranean Region: 5 (2013): 9-14. http://www.jodysseus.gr Journal Odysseus Environmental & Cultural Sustainability of the Mediterranean Region: 5 (2013): 9-14. http://www.jodysseus.gr Δράση 07: Γιώργος Πιερράκος, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Διοίκησης Μονάδων Υγείας

Διαβάστε περισσότερα

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 4 Μαΐου 2018 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 4 Μαΐου 2018 (OR. en) Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 4 Μαΐου 2018 (OR. en) 8301/18 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: JEUN 48 MIGR 51 SOC 213 EDUC 134 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων (1ο Τμήμα) Συμβούλιο αριθ. προηγ.

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια Εκθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials

International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials Εργαστήρι 3 Ο συμβουλευτικός ρόλος της ομάδας στήριξης σχολείων που εφαρμόζουν τη δυναμική προσέγγιση σχολικής

Διαβάστε περισσότερα

Πειραματικό εργαστήρι στη βιωματική μάθηση και στη σχολική θρησκευτική αγωγή

Πειραματικό εργαστήρι στη βιωματική μάθηση και στη σχολική θρησκευτική αγωγή Πειραματικό εργαστήρι στη βιωματική μάθηση και στη σχολική θρησκευτική αγωγή Εργαστήριο Ιστορίας και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Αιγαίου Διδάσκουν: Πολύκαρπος Καραμούζης, (Πανεπιστήμιο Αιγαίου)

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/2245/(INI) της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/2245/(INI) της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 2010/2245/(INI) 2.2.2011 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δυτικής Ελλάδας στη Δια Βίου Μάθηση των εκπαιδευτικών

Η συμβολή της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δυτικής Ελλάδας στη Δια Βίου Μάθηση των εκπαιδευτικών Η συμβολή της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δυτικής Ελλάδας στη Δια Βίου Μάθηση των εκπαιδευτικών Καταρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την πρόσκληση που απηύθυναν στην Περ/κή Δ/νση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η δημιουργικότητα είναι η λειτουργία που επιτρέπει στο νου να πραγματοποιήσει ένα άλμα, πολλές φορές εκτός του αναμενόμενου πλαισίου, να αναδιατάξει τα δεδομένα με απρόσμενο τρόπο, υπερβαίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙΝΩΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ» (INOV) Ζ ΚΥΚΛΟΣ To Κέντρο Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

(Υιοθετήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 11Μαίου 2010 στην 120 η Συνεδρία)

(Υιοθετήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 11Μαίου 2010 στην 120 η Συνεδρία) Σύσταση CM/Rec(2010)7 Της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη για το Χάρτη του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Εκπαίδευση για τη Δημοκρατική Ιδιότητα του Πολίτη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Υιοθετήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του

Διαβάστε περισσότερα

Η προώθηση της Διασφάλισης Ποιότητας στο πεδίο της Διά Βίου Μάθησης

Η προώθηση της Διασφάλισης Ποιότητας στο πεδίο της Διά Βίου Μάθησης Η προώθηση της Διασφάλισης Ποιότητας στο πεδίο της Διά Βίου Μάθησης Παρουσίαση 23.9.2014 Παυλίνα Φιλιπποπούλου Εθνικός Εκπρόσωπος στο δίκτυο EQAVET & Προϊσταμένη Τμήματος Εθνικού Συστήματος Ποιότητας-

Διαβάστε περισσότερα

187 Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πελοποννήσου (Κόρινθος)

187 Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πελοποννήσου (Κόρινθος) 187 Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πελοποννήσου (Κόρινθος) Σκοπός Το Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου ιδρύθηκε με το Προεδρικό Διάταγμα 118/2003 (ΦΕΚ

Διαβάστε περισσότερα

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Κάππας Σπυρίδων ΟΜΑΔΑ είναι μια συνάθροιση ατόμων στην οποία το καθένα έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, ενώ ταυτόχρονα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες μάθησης και μάθηση ενηλίκων

Θεωρίες μάθησης και μάθηση ενηλίκων Θεωρίες μάθησης και μάθηση ενηλίκων 1. Θεωρίες μάθησης Το φαινόμενο της μάθησης είναι δύσκολο να περιγραφεί ως συγκεκριμένο φυσικό φαινόμενο ή ως προϊόν εργαστηριακού πειράματος. Μπορούμε να προσεγγίσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ενότητα Β: Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ενδυναμώνοντας τις σχέσεις με τους γονείς

Ενδυναμώνοντας τις σχέσεις με τους γονείς Ενδυναμώνοντας τις σχέσεις με τους γονείς Ελλη Φρεγγίδου, Μ.Sc Ψυχολόγος Επιστημονικά Υπεύθυνη Κοινωνικής Μέριμνας Δ. Κιλκίς Υπεύθυνη Σχολής Γονέων Ι.Μ.Κ. Ο κάθε άνθρωπος μεγαλώνοντας σε μία οικογένεια

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδες προς Εκπαιδευτικούς/Εκπαιδευτές Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. ΙΔΕΠ Διά Βίου Μάθησης και ECVET Experts

Ημερίδες προς Εκπαιδευτικούς/Εκπαιδευτές Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. ΙΔΕΠ Διά Βίου Μάθησης και ECVET Experts Ημερίδες προς Εκπαιδευτικούς/Εκπαιδευτές Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης ΙΔΕΠ Διά Βίου Μάθησης και ECVET Experts 23-24-25-29/09/2014 Πλαίσιο Πολιτικής Στρατηγική της Λισσαβόνας Διαδικασία της Κοπεγχάγης

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 3ο (σελ. 67-79) 2 Talcott

Διαβάστε περισσότερα

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές.

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές. Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στην έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Σας ευχαριστώ θερμά για τη συμμετοχή σας, η οποία πιστεύω ότι είναι ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια που κάνουμε όλοι, για την ανάδειξη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 10: Μοντέλα εκπαίδευσης μειονοτήτων Αναστασία Κεσίδου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Το Όραμα του Πανεπιστημίου Πειραιώς είναι: να είναι ένα Ίδρυμα διεθνούς κύρους στο σύγχρονο Ακαδημαϊκό Χάρτη και να αναγνωρίζεται για: την αριστεία στην εκπαίδευση και

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 A ΦΑΣΗ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 A ΦΑΣΗ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: B ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ / ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ημερομηνία: Σάββατο 5 Ιανουαρίου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη φυσιογνωμία και στον ρόλο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΤΕΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΕΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Ε.Κ.Π.Α.

ΕΠΕΤΕΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΕΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Ε.Κ.Π.Α. ΕΠΕΤΕΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΕΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Ε.Κ.Π.Α. Αικατερίνη Καραγιάννη Σήμερα βρισκόμαστε εδώ για να γιορτάσουμε την επέτειο των 100 χρόνων από την ίδρυση της Οδοντιατρικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. δ.λάθος. ε.σωστό Β2.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. δ.λάθος. ε.σωστό Β2. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Το κείμενο διερευνά το περιεχόμενο των όρων παιδεία και εκπαίδευση και τη μεταξύ τους σχέση. Ο Μαρωνίτης αρχικά εξετάζοντας τη σημασία τους διαχρονικά, ξεκινώντας από την αρχαιότητα, διακρίνει

Διαβάστε περισσότερα

«Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για διδασκαλία στην Εισαγωγική Επιμόρφωση του σχολικού έτους »

«Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για διδασκαλία στην Εισαγωγική Επιμόρφωση του σχολικού έτους » EΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ 3ο ΠΕΚ ΑΘΗΝΑΣ Ταχ. Δ/νση: Αγίας Τριάδος & Μιχαλακοπούλου Τ.Κ. 12137 Περιστέρι Πληροφορίες:Αλέξανδρος Παπαδόπουλος Τηλ.:210-57 72

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/2008(INI)

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/2008(INI) Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων 2016/2008(INI) 05.10.2016 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την ηλεκτρονική δημοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση: δυναμικό και προκλήσεις (2016/2008(INI))

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικες πληροφοριες Πέτρος Γαλάνης Δρ. ΕΚΠΑ, Δάσκαλος Ε.Α. (ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Δ Αθήνας) Τι είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ); Ο όρος «Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος» (ΔΑΦ)

Διαβάστε περισσότερα

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών 3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών Παρουσίαση βασισμένη στο κείμενο: «Προδιαγραφές ψηφιακής διαμόρφωσης των

Διαβάστε περισσότερα

Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ):

Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ): Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ): στόχοι, μέθοδοι, προοπτικές Αναγνωστάκης Σπύρος, Υπεύθυνος - Οικονόμου Κων., Μέλος Π.Ο. ΚΠΕ Κισσάβου Ελασσόνας Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματικές Προοπτικές. Επιστημόνων Κοινωνικής Πολιτικής στην Εκπαίδευση. Πρόεδρος Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Επαγγελματικές Προοπτικές. Επιστημόνων Κοινωνικής Πολιτικής στην Εκπαίδευση. Πρόεδρος Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο Επαγγελματικές Προοπτικές Επιστημόνων Κοινωνικής Πολιτικής στην Εκπαίδευση Καθηγητής Ιορδάνης Ψημμένος, Πρόεδρος Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο Καθηγητής Βασίλειος Χατζόπουλος, Πρόεδρος

Διαβάστε περισσότερα

Μέρος A: Γενικές πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα Erasmus+

Μέρος A: Γενικές πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα Erasmus+ Μέρος A: Γενικές πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα Erasmus+ Το Erasmus+ είναι το πρόγραμμα της ΕΕ που αφορά τους τομείς της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της νεολαίας και του αθλητισμού για την περίοδο

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α )

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α ) 29 Μαΐου 2014 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α ) Α1. Ο συγγραφέας του κειμένου αναφέρεται στη σημασία του δημιουργικού σχολείου στη

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση, ευρωπαϊκές κοινωνικές αξίες και γλώσσα: συγκριτική αποτύπωση συμπερασμάτων του προγράμματος GRUNDTVIG MIVAL 2011-2013.

Μετανάστευση, ευρωπαϊκές κοινωνικές αξίες και γλώσσα: συγκριτική αποτύπωση συμπερασμάτων του προγράμματος GRUNDTVIG MIVAL 2011-2013. Μετανάστευση, ευρωπαϊκές κοινωνικές αξίες και γλώσσα: συγκριτική αποτύπωση συμπερασμάτων του προγράμματος GRUNDTVIG MIVAL 2011-2013. Βασιλική Τσεκούρα, Διευθύντρια Κατάρτισης του ΔΑΦΝΗ ΚΕΚ, Υπεύθυνη Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Αγγελική Λύτσιου. Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης & Νέας Γενιάς Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων. Λευκωσία, 22 Νοεμβρίου

Αγγελική Λύτσιου. Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης & Νέας Γενιάς Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων. Λευκωσία, 22 Νοεμβρίου Αγγελική Λύτσιου Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης & Νέας Γενιάς Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων Λευκωσία, 22 Νοεμβρίου 2017 1 Η στρατηγική «Ευρώπη 2020», για έξυπνη, βιώσιμη ανάπτυξη, χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΪΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ

ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΪΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΪΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Η Λαϊκή επιμόρφωση στην Ελλάδα, ως ένα μέρος της δια βίου μάθησης λειτουργεί πάνω από 50 χρόνια και έχει περάσει από διάφορα στάδια ανάπτυξης τα οποία

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 2: Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο πολυπολιτισμικό σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων Ενότητα 5: Η Έννοια της Κριτικής Συνειδητοποίησης Γιώργος Κ. Ζαρίφης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΧΡ. ΜΠΟΥΡΑΣ Σκοπός του Μαθήματος Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή στη

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Αναστασία Αθανασούλα Ρέππα ΕΑΠ/ΑΣΠΑΙΤΕ. Νέες Τεχνολογίες, Ανάπτυξη Ανθρώπινου Κεφαλαίου και Εκπαίδευση Ενηλίκων: Η συμβολή της πλατφόρμας EPALE

Δρ. Αναστασία Αθανασούλα Ρέππα ΕΑΠ/ΑΣΠΑΙΤΕ. Νέες Τεχνολογίες, Ανάπτυξη Ανθρώπινου Κεφαλαίου και Εκπαίδευση Ενηλίκων: Η συμβολή της πλατφόρμας EPALE Δρ. Αναστασία Αθανασούλα Ρέππα ΕΑΠ/ΑΣΠΑΙΤΕ. Νέες Τεχνολογίες, Ανάπτυξη Ανθρώπινου Κεφαλαίου και Εκπαίδευση Ενηλίκων: Η συμβολή της πλατφόρμας EPALE. ΔΟΜΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ Θεωρία Ανθρώπινου Κεφαλαίου Κριτική της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Δρ Ειρήνη Ροδοσθένους, Λειτουργός Π.Ι. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Επικοινωνιακή διδασκαλία της γλώσσας: η ίδια η γλώσσα συνιστά και ορίζεται ως κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Πολιτισµού, Νεότητας, Παιδείας, Μέσων Ενηµέρωσης και Αθλητισµού 7 Απριλίου 2002 PE 312.519/1-32 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 1-32 Σχέδιο έκθεσης Kathleen Van Brempt Πραγµάτωση µιας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020 Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Οι Άξονες Προτεραιότητας 6,7,8,και 9 περιλαµβάνουν τις παρεµβάσεις του τοµέα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 2009 Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας 2008/2226(INI) 16.12.2008 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με τις καλλιτεχνικές σπουδές στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2008/2226(INI)) Επιτροπή Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση ιεθνούς Συνάντησης AGE/inc, Κολόνια, Γερµανία 16-17 Μαΐου 2006 Στα πλαίσια ενός υπερεθνικού προγράµµατος ανταλλαγής µε χρηµατοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συναντήθηκαν εκπρόσωποι συνδέσµων

Διαβάστε περισσότερα

«Ο ρόλος της εκπαίδευσης ενηλίκων στη σύγχρονη κοινωνία»

«Ο ρόλος της εκπαίδευσης ενηλίκων στη σύγχρονη κοινωνία» «Ο ρόλος της εκπαίδευσης ενηλίκων στη σύγχρονη κοινωνία» Σίμου Δανάη Μεταπτυχιακή φοιτήτρια: Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση danai.simou@st.ouc.ac.cy Περίληψη: Στη σημερινή κοινωνία παρατηρούνται

Διαβάστε περισσότερα

Σ Υ Ν Ε Σ Μ Ο Σ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ω Ν Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Ω Ν. Χαιρετισµός. κ. Οδυσσέα Κυριακόπουλου. Προέδρου του ΣΕΒ. στην Ηµερίδα που διοργανώνει

Σ Υ Ν Ε Σ Μ Ο Σ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ω Ν Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Ω Ν. Χαιρετισµός. κ. Οδυσσέα Κυριακόπουλου. Προέδρου του ΣΕΒ. στην Ηµερίδα που διοργανώνει Σ Υ Ν Ε Σ Μ Ο Σ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ω Ν Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Ω Ν Χαιρετισµός κ. Οδυσσέα Κυριακόπουλου Προέδρου του ΣΕΒ στην Ηµερίδα που διοργανώνει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο µε θέµα: «Οικονοµία Επιχειρηµατικότητα

Διαβάστε περισσότερα