«ζςμθωνία ηων ποζοζηών», (Οκηώβπιορ 1944) και

Transcript

1 Η «ζςμθωνία ηων ποζοζηών», (Οκηώβπιορ 1944) και οι ζςμπαπομαπηούζερ απολήξειρ ηηρ, ζηη διαμόπθωζη ηηρ ελληνικήρ ςψηλήρ ζηπαηηγικήρ (κςβέπνηζη εθνικήρ ενόηηηαρ Γ.Παπανδπέος, Αππίλιορ Ιανοςάπιορ 1945). Δπ. Δ.Τζιπιγώηηρ ηφρνο ηεο κειέηεο είλαη ε δηεξεχλεζε ησλ αηηηαηψλ ηεο δνκήο ηνπ δηεζλνχο ζπζηήκαηνο ζηε δηακφξθσζε-εθαξκνγή ηεο ειιεληθήο πςειήο ζηξαηεγηθήο ηελ πεξίνδν Πνιινί ζεσξεηηθνί ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ ππνζηεξίδνπλ φηη ε πνιηηηθνζηξαηεγηθή ζπκπεξηθνξά ησλ ιηγφηεξν ηζρπξψλ θξαηψλ δχλαηαη λα εξκελεπζεί κέζα απφ ηελ αλάιπζε ησλ επηξξνψλ-δηαδξάζεσλ ηεο δνκήο ηνπ δηεζλνχο ζπζηήκαηνο 1. Ο ιφγνο είλαη φηη ε ζπζηεκηθή δνκή ιεηηνπξγεί σο έλαο πεξηνξηζηηθφο κεραληζκφο γηα ηηο πνιηηηθνζηξαηεγηθέο ζπκπεξηθνξέο ησλ ελ ιφγσ θξαηψλ (θαη φρη κφλν) κε απφηνθν ε εμσηεξηθή ηνπο πνιηηηθή λα ζπλπθαίλεηαη κε ηα αλαθπφκελα παξάζπξα επθαηξηψλ ή ηξσηφηεηαο 2. πλαθψο, επεηδή ηα ιηγφηεξν ηζρπξά θξάηε δελ είλαη επαξθψο απηάξθε ζηελ παξαγσγή αζθάιεηαο θαη ζηελ απνηξνπή-αλάζρεζε ησλ αλαζεσξεηηθψλ επηινγψλ ησλ ηζρπξφηεξσλ εηαίξσλ ηνπο 3, ην εζληθφ ηνπο ζπκθέξνλ νξηνζεηείηαη (θαηά κείδνλα βαζκφ) ζηελ επηβίσζε-απηνζπληήξεζή ηνπο 4. Χο εθ ηνχηνπ ην ηξίην επίπεδν αλάιπζεο (ζπζηεκηθφ) αλακέλεηαη λα απνδεηρζεί ζε ηζρπξφ εξκελεπηηθφ-αλαιπηηθφ εξγαιείν ηεο πςειήο ζηξαηεγηθήο ησλ ιηγφηεξν ηζρπξψλ θξαηψλ. Τπφ ην πξίζκα ηεο αλσηέξσ πξνβιεκαηηθήο ζα εμεηάζνπκε εάλ θαη ζε πνην βαζκφ ε ζπζηεκηθή αιιαγή (δηαθπβέξλεζεο) 5 πνπ ζπληειείηαη κεηά ην ηέινο ηνπ Β Π.Π., ζε επίπεδν δηεζλνχο ζπζηήκαηνο (παγίσζε δηπνιηζκνχ) θαη ζπλεπαγφκελα 1 Βι., κεηαμχ θαη άιισλ Arnold Wolfers, Robert Jervis, Jack Snyder, Randall L. Schweller, Michael Handel, R. P. Barston. Γηα εθηελή αλάιπζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο πξνβιεκαηηθήο βι., Miriam Fendius Elman, «The Foreign Policies of Small States: Challenging Neorealism in Its Own Backyard», British Journal of Political Science, Vol. 25, No. 2 (Apr., 1995), ζ Δηδηθφηεξα γηα ηελ έλλνηα θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο ζπζηεκηθήο δνκήο βι., Κ.Waltz, Θεωξία Γηεζλνύο Πνιηηηθήο, Αζήλα, Πνηφηεηα, 2010, θεθ.5 ν. 3 Μ.Handel, Weak States in the International System, London, Frank Cass, 1981, ζ Απηφ γηαηί φπσο παξαηεξεί ν K.Waltz, «Σα αδχλακα θξάηε θηλνχληαη ζε ζηελά πεξηζψξηα. Άθαηξεο πξάμεηο, ιαλζαζκέλεο πνιηηηθέο θαη θηλήζεηο ηελ αθαηάιιειε ζηηγκή κπνξεί λα έρνπλ κνηξαία απνηειέζκαηα». Waltz, φ.π., ζ Ζ ζπζηεκηθή αιιαγή είλαη κηα αιιαγή πνπ ιακβάλεη ρψξα εληφο ηνπ δηεζλνχο ζπζηήκαηνο θαη απνιήγεη ζε αλαθαηαλνκέο ηζρχνο, ζέζεσο-γνήηξνπ θαη ξφισλ κεηαμχ ησλ θξαηηθψλ δξψλησλ. Βι., R. Gilpin, Πόιεκνο θαη αιιαγή ζηε δηεζλή πνιηηηθή, Αζήλα, Πνηφηεηα, 2004, ζ

2 πεξηθεξεηαθνχ ππνζπζηήκαηνο (ζπκθσλία ησλ πνζνζηψλ), επέδξαζε απνθαζηζηηθά ζηελ νξηνζέηεζε-πξνζαλαηνιηζκφ ηεο πςειήο ζηξαηεγηθήο, ηεο ειιεληθήο θπβέξλεζεο εζληθήο ελφηεηαο. Πξηλ πξνρσξήζνπκε ζηελ αλαδίθεζε ηνπ θεληξηθνχ εξσηήκαηνο ζπεχδνπκε λα ζεκεηψζνπκε ηελ ηδηάδνπζα γεσζηξαηεγηθή αμία πνπ ελείρε γηα ηηο Μεγάιεο Γπλάκεηο ηεο επνρήο ε Υεξζφλεζνο ηνπ Αίκνπ θαη εηδηθφηεξα ν Διιαδηθφο γεσγξαθηθφο ρψξνο. Αλαιπηηθφηεξα γηα ηε Βξεηαλία θαη ηε Ρσζία, ε Διιάδα αλαδεηθλχνληαλ ζε πςειήο ζεκαζίαο γεσπνιηηηθφ άμνλα 6 γηα ηελ πξναγσγή ησλ δσηηθψλ ηνπο ζπκθεξφλησλ ηφζν ζηελ πεξηνρή ηεο Αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ έιεγρνο ησλ ηελψλ θαη ηεο Γηψξπγαο ηνπ νπέδ φζν θαη ζηε βαιθαληθή πεξηθέξεηα. Καηά ηνχην ζα πξνρσξήζνπλ ζην δηακνηξαζκφ ησλ Βαιθαλίσλ ζε ζθαίξεο επηξξνήο 7, ζπλαηλψληαο φρη κφλν ζηελ εδξαίσζε ηεο ζέζεο-ξφινπ ηνπο, δειαδή ζηελ απφθηεζε ηνπηθήο ππεξνρήο, αιιά θαη ζηελ ακνηβαία αλαγλψξηζε-απνδνρή ησλ δηθαησκάησλ ηνπο ζε κηα ζεηξά θξαηψλ. Δπαλεξρφκελνη ζηελ θεληξηθή πξνβιεκαηηθή ηεο κειέηεο παξαηεξνχκε φηη ν πνιηηηθφο δηαθαλνληζκφο ηνπ Σζφξηζηι κε ηνλ ηάιηλ γηα ηα Βαιθάληα επηζπεχζζεθε κεηά ηελ ελίζρπζε ησλ θφβσλ ηνπ πξψηνπ γηα ηελ εγθαζίδξπζε ελφο θνκκνπληζηηθνχ θαζεζηψηνο ζηελ κεηαπνιεκηθή Διιάδα 8, ιφγσ ησλ γεγνλφησλ πνπ έιαβαλ ρψξα ζηελ ειιεληθή εζσηεξηθή πνιηηηθνζηξαηησηηθή δνκή ην θίλεκα πνπ εθδειψζεθε ζηηο ηάμεηο ηνπ ειιεληθνχ ζηξαηνχ ηεο Μέζεο Αλαηνιήο, ηνλ Απξίιην ηνπ 1944, ε δνινθνλία ηνπ εγέηε, (ζπληαγκαηάξρε Φαξνχ), ηεο ΔΚΚΑ, απφ κηα νκάδα ηνπ ΔΛΑ. Μείδνλ πνιηηηθφο ζηφρνο ηνπ άγγινπ πξσζππνπξγνχ ήηαλ ε δηαζθάιηζε ηεο βξεηαληθήο πνιηηηθήο επηθπξηαξρίαο ζηελ κεηαπνιεκηθή Διιάδα κε αληάιιαγκα ηελ απνδνρή ηεο ξσζηθήο εγεκνλίαο ζηε Ρνπκαλία. Σν αληηθείκελν ηεο ζπγθεθξηκέλεο ξχζκηζεο επηθπξψζεθε κε ηελ πεξίθεκε «ζπκθσλία ησλ πνζνζηψλ», ηελ νπνία 6 Χο γεσπνιηηηθφο άμνλαο νξίδεηαη ην θξάηνο εθείλν πνπ ε ζηξαηεγηθή ηνπ ζεκαζία ζπλέρεηαη κε ηελ επαίζζεηε γεσγξαθηθή ηνπ ζέζε θαη ηηο ζπκπαξνκαξηνχζεο απνιήμεηο ηεο, ζηελ πνιηηηθνζηξαηεγηθή ζπκπεξηθνξά ησλ ηζρπξφηεξσλ θξαηψλ. Βι. Zbigniew Brzezinski, Η κεγάιε ζθαθηέξα: ε ακεξηθαληθή ππεξνρή θαη νη γεωζηξαηεγηθέο ηεο επηηαγέο, Αζήλα, Νέα χλνξα, 1998, ζ Αλαιπηηθφηεξα γηα ηνλ ελλνηνινγηθφ πξνζδηνξηζκφ θαη ηηο βαζηθέο δηαθξίζεηο ησλ ζθαηξψλ επηξξνήο βι. Hedley Bull, Η Άλαξρε Κνηλωλία, Αζήλα, Πνηφηεηα, 2001, ζ Βι. εθηελέζηεξα Stephen G. Xydis, Greece and the great powers: prelude to the "Truman doctrine", Thessaloniki, Institute for Balkan Studies, 1963, ζ C.M. Woodhouse, The struggle for Greece , New York, Beekman/Esanu, 1979, ζ

3 ζπλνκνιφγεζαλ ν Σζφξηζηι θαη ν ηάιηλ, ηνλ Οθηψβξην ηνπ 1944, ζηε Μφζρα 9. Ο βξεηαλφο πξσζππνπξγφο πεξηγξάθεη ελαξγψο ηηο αμνληθέο αηηίεο θαηαλνκή ηζρχνο, ζπκθεξφλησλ, ζέζεσο, ζρεηηθψλ θεξδψλ πνπ ζπλψζεζαλ ζηε δεκηνπξγία ζθαηξψλ επηξξνήο ζηα Βαιθάληα: «[ ] Αηζζαλφκνπλ ηελ αλάγθε γηα άιιε κηα πξνζσπηθή ζπλάληεζε κε ηνλ ηάιηλ, ηνλ νπνίν είρα λα δσ απφ ηελ Σερεξάλε Σα ξσζηθά ζηξαηεχκαηα αζθνχζαλ πιένλ ηζρπξή πίεζε ζηα Βαιθάληα, ελψ ε Ρνπκαλία θαη ε Βνπιγαξία βξίζθνληαλ ππφ ηνλ έιεγρφ ηνπο. Καζψο ε λίθε ηεο Μεγάιεο πκκαρίαο ήηαλ πιένλ ζέκα ρξφλνπ, ήηαλ θπζηθφ λα δηνγθψλνληαη νη ξσζηθέο θηινδνμίεο. Ο θνκκνπληζκφο ζήθσλε ην θεθάιη ηνπ πίζσ απφ ην ξσζηθφ κέησπν πνπ εμαπέιπε θεξαπλνχο. Ζ Ρσζία ήηαλ ν απειεπζεξσηήο θη ν θνκκνπληζκφο ην Δπαγγέιην πνπ απηή έθεξε» 10. Σν θαίξην εξψηεκα πνπ ηίζεηαη ζην ζεκείν απηφ, θαη ην νπνίν ζα εμεηαζζεί ελδειερψο ζηε ζπλέρεηα ηεο αλάιπζεο, είλαη εάλ ε ζπζηεκηθή αιιαγή ζηε Υεξζφλεζν ηνπ Αίκνπ, κε ηε ζχλαςε ηεο «ζπκθσλίαο ησλ πνζνζηψλ» θαη ηνλ πνιηηηθνζηξαηεγηθφ δηακνηξαζκφ ηεο Υεξζνλήζνπ ηνπ Αίκνπ ζε ζθαίξεο επηξξνήο, επέδξαζε απνθαζηζηηθά ζηε δηακφξθσζε ηεο ειιεληθήο πςειήο ζηξαηεγηθήο. Μηα πξψηε δηαπίζησζε είλαη φηη ζηξαηεγηθή αλαγθαηφηεηα ηεο Βξεηαλίαο λα δηαζθαιίζεη ηελ εζσηεξηθή λνκηκνπνίεζε ηνπ ειιεληθνχ ιανχ ζηελ νξγαληθή εμάξηεζε ηεο Αζήλαο απφ ην Λνλδίλν 11, ζα νδεγήζεη ζε αλαθαηαλνκέο ηζρχνο θαη ζπκθεξφλησλ ζηελ ειιεληθή εζσηεξηθή θνηλσληθνπνιηηηθή δνκή. πγθεθξηκέλα ην Λνλδίλν ζα παξάζρεη πνιηηηθνδηπισκαηηθή θαη νηθνλνκηθνζηξαηησηηθή εμσηεξηθή εμηζνξξφπεζε ζηελ εμφξηζηε ειιεληθή θπβέξλεζε, ζηελ αληηζηαζηαθή νξγάλσζε ηνπ Δζληθνχ Γεκνθξαηηθνχ Διιεληθνχ πλδέζκνπ (ΔΓΔ) 12, θαη ζα ζπγθαηαηεζεί 9 Πξνζεκεηψλνπκε φηη ε λνεκαηνδφηεζε ηεο «ζπκθσλίαο ησλ πνζνζηψλ» εδξάδεηαη ζηελ πξνεγνχκελε δηπισκαηηθή πξνζέγγηζε ηεο Βξεηαλίαο κε ηε Ρσζία γηα ηε δηαξξχζκηζε ηνπ εδαθηθνχ θαζεζηψο ησλ Βαιθαλίσλ. πγθεθξηκέλα ζηηο , ν βξεηαλφο ππνπξγφο εμσηεξηθψλ, Άληνλπ Ήληελ πξφηεηλε ζηνλ ζνβηεηηθφ πξεζβεπηή ζην Λνλδίλν, Φ.Γθνχζεθ, ηε ζπλνκνιφγεζε ελφο πνιηηηθνχ δηαθαλνληζκνχ γηα ηνλ δηακνηξαζκφ ησλ Βαιθαλίσλ ζε ζθαίξεο επηξξνήο. (Σα ξνπκαληθά δεηήκαηα ζα αληηκεησπίδνληαλ σο ξσζηθή ππφζεζε, ελψ ηα ειιεληθά δεηήκαηα ζα απνηεινχζαλ βξεηαληθή ππφζεζε). Αλ θαη ε ξσζηθή θπβέξλεζε ήηαλ πξφζπκε λα απνδερζεί ηε βξεηαληθή πξφηαζε, νη Ζ.Π.Α. αληηηίζνληαλ ζε νπνηνδήπνηε πνιηηηθνδηπισκαηηθφ δηαθαλνληζκφ γηα ηε δεκηνπξγία ζθαηξψλ επηξξνήο ζηα Βαιθάληα. Απφηνθν ήηαλ ε πξνηεηλφκελε ζπκθσλία λα κείλεη αλεθάξκνζηε. Βι., Λ.. ηαπξηαλφο, Τα Βαιθάληα κεηά ην 1453, Θεζζαινλίθε, Βάληαο, 2007, ζ Παξαηίζεηαη ζην ίδην, ζ Βι., αλαιπηηθφηεξα Γ. Σζηξηγψηεο, Νεόηεξε θαη Σύγρξνλε Διιεληθή Ιζηνξία. Γηεζλείο Σρέζεηο θαη Γηπιωκαηία, Αζήλα, Πνηφηεηα, 2011, θεθ.3 ν, κέξνο β. 12 Δπξφθεηην γηα κηα αληηζηαζηαθή νξγάλσζε πνπ ηδξχζεθε ζηηο , κε θηιειεχζεξν ηδενινγηθφ πξνζαλαηνιηζκφ. Δμειίρζεθε ζην αληίπαιν δένο ηνπ Δζληθνχ Απειεπζεξσηηθνχ Μεηψπνπ (ΔΑΜ).

4 ζηελ παιηλφξζσζε ηεο κνλαξρίαο. Γηα ηελ επίιπζε ησλ ειιεληθψλ εζσηεξηθψλ θνηλσληθνπνιηηηθψλ πξνβιεκάησλ, δειαδή ηελ παιηλφξζσζε ηεο κνλαξρίαο θαη ηνλ ζρεκαηηζκφ θπβέξλεζεο εζληθή ελφηεηαο, νη βξεηαλνί ζπγθάιεζαλ δηάζθεςε ζην Κάηξν, κε ηε ζπκκεηνρή ησλ θπξηνηέξσλ νκάδσλ ηεο εζληθήο αληίζηαζεο, (ζπγθεθξηκέλα πήξαλ κέξνο 4 εθπξφζσπνη ηνπ ΔΑΜ, 1 εθπξφζσπνο ηνπ ΔΓΔ θαη ν αξρεγφο ηεο ΔΚΚΑ 13, Γ.Καξηάιεο). Πξνυπνηηζέκελε ζπλζήθε, γηα ηε ζπγθξφηεζε θπβέξλεζεο εζληθήο ελφηεηαο ήηαλ ην πάγσκα ησλ δηελέμεσλ κεηαμχ ησλ αληηζηαζηαθψλ νκάδσλ, κέζσ ηεο αλαγλψξηζήο ηνπο απφ ηηο αξρέο ηνπ Καΐξνπ ζαλ κνλάδσλ ησλ ειιεληθψλ ελφπισλ δπλάκεσλ. Όζνλ αθνξά ην δπλαζηηθφ, φιεο νη αληηζηαζηαθέο νκάδεο, φια ηα πνιηηηθά θφκκαηα, αθφκα θαη νη θηινβαζηιηθνί ππνπξγνί, ζπκθψλεζαλ φηη ν βαζηιηάο Γεψξγηνο Β δελ ζα έπξεπε λα επηζηξέςεη ζηελ Διιάδα πξηλ απφ ηελ δηεμαγσγή δεκνςεθίζκαηνο. Παξά ηαχηα ε Αγγιηθή θπβέξλεζε πξφθξηλε ηελ άκεζε επηζηξνθή ηνπ βαζηιηά, επζχο κε ηελ απειεπζέξσζε ηεο ρψξαο, θαη αληηηάρζεθε ζηηο αμηψζεηο ηεο ειιεληθήο πνιηηηθήο γξαθεηνθξαηίαο θαη ησλ αληηζηαζηαθψλ δπλάκεσλ. Χο εθ ηνχηνπ, νη ζπλνκηιίεο ηνπ Απγνχζηνπ ηνπ 1943, (ζηε Γηάζθεςε ηνπ Καΐξνπ), αληί λ απνθαηαζηήζνπλ ηελ ελφηεηα, δηεχξπλαλ ηελ πθηζηάκελε δηαίξεζε θαη επηδείλσζαλ ηελ έιιεηςε εκπηζηνζχλεο πνπ επηθξαηνχζε κεηαμχ ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηθνχ θφζκνπ 14. Παξεπφκελν ηεο απνηπρεκέλεο απφιεμεο ηεο δηάζθεςεο ηνπ Καΐξνπ, ήηαλ ε έλαξμε ηεο πξψηεο θάζεο ηνπ ειιεληθνχ εκθπιίνπ πνιέκνπ, ε εθδήισζε ζηαζηαζηηθψλ θηλεκάησλ ζηηο έλνπιεο δπλάκεηο,(απξίιηνο 1944), ε δηεμαγσγή εθθαζαξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ κεηαμχ ησλ αληηζηαζηαθψλ νξγαλψζεσλ επίζεζε ηνπ ΔΛΑ θαηά ηνπ ΔΓΔ, θαη ε απηνυπνλφκεπζε ηεο ειιεληθήο πςειήο ζηξαηεγηθήο. Μηα δεχηεξε ζεκαίλνπζα παξαηήξεζε είλαη ε πξνθξηκαηηθή επηινγή ηνπ Γ.Παπαλδξένπ απφ ην Λνλδίλν γηα ηνλ πξσζππνπξγηθφ ζψθν ζηελ θπβέξλεζε εζληθήο ελφηεηαο 15. Ζ επηινγή ηνπ Γ.Παπαλδξένπ απφ ηε βξεηαληθή θπβέξλεζε ζπλεπηθνπξήζεθε αθελφο απφ ηε ζηαζηαζηηθή θίλεζε ζηηο ειιεληθέο έλνπιεο δπλάκεηο ηεο Μέζεο Αλαηνιήο, θαη αθεηέξνπ απφ ηηο ηδηαίηεξεο πνιηηηθφ- 13 Δζληθή θαη Κνηλσληθή Απειεπζέξσζε: Αληηζηαζηαθή νξγάλσζε κε έληνλεο δεκνθξαηηθέο ηάζεηο, νξγαλψζεθε ζηελ Αζήλα ηνλ Ηνχιην ηνπ 1941 ππφ ηελ εγεζία ελφο δηαθεθξηκέλνπ πνιηηηθνχ εγέηε ηνπ Γ.Καξηάιε. Βι., Ησάλλεο Ο. Ηαηξίδεο, Δμέγεξζε ζηελ Αζήλα, Αζήλα, Νέα χλνξα, 1973, ζ ην ίδην, ζ Ζ πξψηε κεηαπνιεκηθή ειιεληθή θπβέξλεζε, εζληθήο ελφηεηαο, (απφηνθε ηνπ πκθψλνπ ηνπ Ληβάλνπ), ζρεκαηίζζεθε απφ ηνλ Γ.Παπαλδξένπ, ζηηο

5 θηινζνθηθέο πεπνηζήζεηο ηνπ αραηνχ πνιηηηθνχ πνπ ζπλδχαδαλ ηελ αξεηή ηεο βεληδειηθήο παξάδνζεο κε ηνλ καρεηηθφ αληηθνκνπληζκφ 16. Ζ πνιηηηθή θηινζνθία ηνπ Γ. Παπαλδξένπ, ζπλνςίδεηαη ζε ππφκλεκα ηνπ, (Ηνχιηνο 1943), πξνο ην ηξαηεγείν ηεο Μέζεο Αλαηνιήο θαη ηελ θπβέξλεζε Σζνπδεξνχ. ηηο αμνληθέο πνιηηηθέο ηνπ ζέζεηο εγγξάθνληαλ 17 : α) Σα ηαπηφζεκα δσηηθά ζπκθέξνληα ηεο Βξεηαλίαο κε ηελ Διιάδα, β) ε νηθνδφκεζε ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ ζηε βάζε ηνπ δηπνιηζκνχ, γεγνλφο πνπ αληηθαηνπηξίδεηαη ζηελ αληηπαξάζεζε ηνπ «θηιειεχζεξνπ αγγινζαμσληζκνχ» κε ηνλ «θνκκνπληζηηθφ παλζιαβηζκφ», γ) ε εγεηηθή ζέζε ηεο Βξεηαλίαο ζην ζπλαζπηζκφ ησλ ρσξψλ πνπ αληηκάρνληαη ηνλ παλζιαβηζκφ, ελψ ε Διιάδα θαη ε Σνπξθία δχλαηαη λα ιεηηνπξγήζνπλ σο πξνγεθχξσκα ηεο Αγγιίαο ζηα Βαιθάληα θαη ζηελ Αλ. Μεζφγεην, δ) ε πξνζέγγηζε-ζπλελλφεζε θαη ε θνηλή δξάζε ηνπ παξαδνζηαθνχ πνιηηηθνχ θφζκνπ θαη ηεο ειιεληθήο θπβέξλεζεο ηνπ εμσηεξηθνχ σο επηηαθηηθή πνιηηηθνζηξαηεγηθή αλαγθαηφηεηα, ε) ε δεκηνπξγία ελφο πνιηηηθννζηξαηησηηθνχ δηεπζπληεξίνπ ηεο Αληίζηαζεο θαζψο θαη ε ελίζρπζε ησλ «εζληθηζηηθψλ» αληηζηαζηαθψλ νξγαλψζεσλ (αληηπάισλ ηνπ ΔΛΑ), ζη) ε δηαιιαθηηθή θαη ζπλεηή πνιηηηθή ζηάζε απέλαληη ζην ΔΑΜηθφ κπινθ, γεγνλφο πνπ πξνυπέζεηε ηελ απηνζπγθξάηεζε ησλ κνλαξρηθψλ θαη ζπλεπαγφκελα ηελ εκκνλή ζηε δηεμαγσγή ηνπ πνιηηεηαθνχ δεκνςεθίζκαηνο 18. Παξεπφκελα ν Γ.Παπαλδξένπ κεξίκλεζε γηα ηε δηαηήξεζε ιεπηψλ θαη ξεπζηψλ ηζνξξνπηψλ ζηηο ζρέζεηο ηνπ κε ην ΔΑΜ-ΔΛΑ, ηηο άιιεο αληηζηαζηαθέο νξγαλψζεηο, ηνλ παξαδνζηαθφ πνιηηηθφ θφζκν θαη ηελ θπβέξλεζε ηνπ εμσηεξηθνχ. 16 Βι., L.Wittner, Η Ακεξηθαληθή επέκβαζε ζηελ Διιάδα , Θεζζαινλίθε, Βάληαο, 1991, ζ.17. Ηαηξίδεο, φ.π., ζ «Ζ ηαπηφηεο ζπκθεξφλησλ Διιάδνο θαη Αγγιίαο γηα πξψηε θνξά ζηελ ηζηνξία είλαη απφιπηνο»...«ήκεξα δχν παγθφζκηα κέησπα δηακνξθνχληαη. Ο θνκνπληζηηθφο Παλζιαβηζκφο θαη ν Φηιειεχζεξνο Αγγινζαμνληζκφο»...«Οιφθιεξνο ε Δπξψπε ζα είλαη θπζηθφο ζχκκαρνο ηεο Αγγιίαο δηα λα ππεξαζπίζεη ηελ εζληθή ηεο αλεμαξηεζίαλ θαη ηαο πνιηηηθάο ηεο ειεπζεξίαο»...«καη εμνρήλ φκσο σο ζχκκαρνη ηεο Αγγιίαο πξννξίδνληαη ε Διιάο θαη ε Σνπξθία, θπζηθνί αληίπαινη ησλ πξνρσξεκέλσλ θπιαθίσλ ηνπ Παλζιαβηζκνχ εηο ηελ Βαιθαληθήλ θαη θπζηθνί θξνπξνί ηεο εμφδνπ πξνο ηελ Μεζφγεηνλ». Πεγή: el.wikipedia.org/wiki/%25ce%2593%25ce... (είζνδνο, 19/1/2011). 18 Βι., Υ.Κ.Σπξνβνχδεο, «Ζ πξψηε πξσζππνπξγία ηνπ Γ. Παπαλδξένπ θαη ην ζπλέδξην ηνπ Ληβάλνπ. Ηζηνξηθνπνιηηηθνί φξνη», ζην Π.Πεηξίδεο-Γ.Αλαζηαζηάδεο, (εηζαγσγή-επηκέιεηα), Γεώξγηνο Παπαλδξένπ. 60 Χξόληα παξνπζίαο θαη δξάζεο ζηελ πνιηηηθή δωή, Θεζζαινλίθε, University Studio Press, 1994, ζ.329.

6 Δλ ζπλέρεηα, ζηε πκθσλία ηνπ Ληβάλνπ, ( ), απνθξπζηαιιψζεθαλ νη θεληξηθέο αξρέο ησλ πξνγξακκαηηθψλ ζέζεσλ ηνπ Γ.Παπαλδξένπ 19. Π.ρ. ν πξνγξακκαηηζκφο ηεο αλνηθνδφκεζεο ηεο ρψξαο κε ηελ παξνρή δηαζπκκαρηθήο βνήζεηαο, ε νπνία «ζα έπξεπε λα δεηεζεί σο πξνζθνξά θαη φρη σο δαλεηζκφο», ην θνηλφ αίηεκα ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηθνχ θφζκνπ γηα ηελ «πιήξε ηθαλνπνίεζε ησλ εζληθψλ δηθαίσλ», δειαδή ηε ζπγθξφηεζε «κηαο λέαο ειεπζέξαο θαη κεγάιεο Διιάδνο» 20. Τπφ ηε βξεηαληθή θαζνδήγεζε θαη ππνζηήξημε, ν Γ.Παπαλδξένπ δηεχζπλε ηηο πνιηηηθέο δηεξγαζίεο ηεο πλδηάζθεςεο ηνπ Ληβάλνπ 21, ζηελ νπνία ζπκκεηείραλ αληηπξφζσπνη απφ φιεο ηηο ειιεληθέο αληηζηαζηαθέο θαη πνιηηηθέο δπλάκεηο, κε ζθνπφ ηε ζπγθξφηεζε θπβέξλεζεο εζληθήο ελφηεηαο. Ζ εγεζία ηνπ ΔΑΜ 22, κε αληάιιαγκα ηε ζπκκεηνρή ηεο ζην λέν θπβεξλεηηθφ ζρήκα πέληε δεπηεξεχνληα ππνπξγεία ζπκθψλεζε λα ζέζεη ηηο ζηξαηησηηθέο ηηο δπλάκεηο, απφ θνηλνχ κε ηηο κηθξφηεξεο ζηξαηησηηθέο δπλάκεηο ηνπ ΔΓΔ, ππφ βξεηαληθή δηνίθεζε. Σν ηειηθφ πξντφλ ηνπ πκθψλνπ, εμηζψλνληαο ηελ «ηξνκνθξαηία» ηεο ππαίζξνπ κε εθείλε ησλ θαηαθηεηψλ θαη ησλ δσζίινγσλ, ηνπνζεηνχζε ηελ θπβέξλεζε Παπαλδξένπ ζε ξφιν επηδηαηηεηή ηεο ειιεληθήο εζσηεξηθήο θνηλσληθνπνιηηηθήο δηακάρεο, (δειαδή ηεο ζχγθξνπζεο αλάκεζα ζηελ Αληίζηαζε θαη ζηελ θαηνρηθή θπβέξλεζε) 23. Σξίηε θαη ηειεπηαία παξαηήξεζε είλαη ε αιιαγή ζηελ ηζνξξνπία ηζρχνοζπκθεξφλησλ κεηαμχ ηνπ Αλαηνιηθνχ-Γπηηθνχ Μπινθ,(ιφγσ ηεο ζπκθσλίαο ησλ πνζνζηψλ, ηεο ξήμεο Σίην-ηάιηλ, ηνπ δφγκαηνο Σξνχκαλ), σο απνθαζηζηηθή εμσηεξηθή κεηαβιεηή ζην απνηέιεζκα ηνπ ηξίηνπ γχξνπ ηνπ ειιεληθνχ εκθπιίνπ πνιέκνπ, ( ). Αλαιπηηθφηεξα κεηαμχ ησλ ζεκειησδψλ παξεκβαίλνπζσλ κεηαβιεηψλ πνπ ζπλψζεζαλ ζηε ζπλζεθνιφγεζε ηνπ ΚΚΔ, ( ), πεξηιακβάλνληαη: 19 Βι., C.M.Woodhouse, φ.π., ζ Βι., Υ.Κ.Σπξνβνχδεο, «Ζ πξψηε πξσζππνπξγία ηνπ Γ. Παπαλδξένπ θαη ην ζπλέδξην ηνπ Ληβάλνπ. Ηζηνξηθνπνιηηηθνί φξνη», φ.π., ζ Ζ πκθσλία ή Υάξηεο ηνπ Ληβάλνπ, ( ), πξνέβιεπε ηελ αλαδηνξγάλσζε ησλ ειιεληθψλ ελφπισλ δπλάκεσλ ζηε Μέζε Αλαηνιή θαη ηε ζπλέλσζε φισλ ησλ αληηζηαζηαθψλ νκάδσλ ππφ ηελ πνιηηηθή θπξηαξρία ηεο θπβέξλεζεο εζληθήο ελφηεηαο ηνπ Γ.Παπαλδξένπ. Βι., Ηαηξίδεο, φ.π., ζ Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ζηηο κηα δεθακειήο ζνβηεηηθή απνζηνιή ζπλαληήζεθε κε ην επηηειείν ηνπ ΔΑΜ, δεηψληαο ηνπ «λα ζπκθσλήζεη κε φιεο ηηο απαηηήζεηο ηεο Δζληθήο Κπβέξλεζεο». Βι., L.Wittner, φ.π., ζ Αλαιπηηθφηεξα γηα ην χκθσλν ηνπ Ληβάλνπ, βι. ηα Κείκελα ηεο Δζληθήο Αληίζηαζεο, ηνκ. Α, Αζήλα, χγρξνλε Δπνρή, 1981, ζ.72-5.

7 α) Ζ δηαθνπή ηεο εμσηεξηθήο ζηξαηησηηθήο εμηζνξξφπεζεο πνπ παξείρε ην Γηνπγθνζιαβηθφ θαζεζηψο ηνπ Σίην ζηνλ Γεκνθξαηηθφ ηξαηφ ηεο Διιάδαο 24. β) Ζ ζπκθσλία ησλ πνζνζηψλ, (Οθηψβξηνο 1944) θαη ε εγθαζίδξπζε ζθαηξψλ επηξξνήο ζηα Βαιθάληα, παξάιιεια κε ηελ απφθαζε ηνπ ηάιηλ γηα ηελ απνθπγή πνιηηηθνζηξαηησηηθήο εκπινθήο ζηνλ ειιεληθφ εκθχιην πφιεκν. γ) Ζ δηαδνρή ηεο Βξεηαλίαο ζηελ παηξσλία ηεο Διιάδαο απφ ηηο ΖΠΑ, κε ηε δηαθήξπμε ηνπ Γφγκαηνο Τξνύκαλ,( ) θαη ηελ παξνρή εμσηεξηθήο πνηνηηθήο- πνζνηηθήο νηθνλνκηθνζηξαηησηηθήο εμηζνξξφπεζεο ζηελ Αζήλα. δ) Σν δσηηθφ ζπκθέξνλ ηεο Αγγιίαο γηα ηελ έληαμε θαη δηαηήξεζε ηεο Διιάδαο ζηελ βξεηαληθή ζθαίξα επηξξνήο 25. Αλαιπηηθφηεξα νη αληηθεηκεληθνί πνιηηηθνί ζηφρνη ηεο Βξεηαλίαο γηα ηελ επλντθή επίιπζε ηνπ ειιεληθνχ-εακηθνχ δεηήκαηνο, θαηνπηξίδνληαλ: 1. ζηελ παιηλφξζσζε ηεο κνλαξρίαο, πνπ αλαδεηθλχνληαλ ζηνλ πιένλ αμηφπηζην δίαπιν ηεο βξεηαληθήο επηξξνήο ζηελ Διιάδα 26, 2. ζηνλ πνιηηηθφ έιεγρν ηνπ αληηζηαζηαθνχ θηλήκαηνο γηα ηελ αλάζρεζε ησλ ξηδνζπαζηηθψλ ηάζεσλ κέζσ ηεο ζηαζεξνπνίεζεο ησλ αληηεακηθψλ δπλάκεσλ 27, κε απνθιείνληαο κάιηζηα ηε ζπκκεηνρή ζηελ εθηειεζηηθή εμνπζία αθφκε θαη ησλ ζνζηαιηζηψλ, ππφ ηε πξνυπφζεζε φηη ζα δηαρψξηδαλ ηε ζέζε ηνπο απφ ην ΚΚΔ, 3. ζηε ζπγθξφηεζε ελφο ζηνηρεηψδνπο θαη αμηφπηζηνπ θξαηηθνχ κεραληζκνχ, 4. ζηελ πνηνηηθή θαη πνζνηηθή εμσηεξηθή εμηζνξξφπεζε ηνπ ειιεληθνχ ζηξαηνχ, ν νπνίνο ζα έπξεπε λα εκθνξείηαη απφ κία «αληηθνκκνπληζηηθή λννηξνπία», 5. ζηε δηαηήξεζε ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο καθξηά απφ ηηο ειιεληθέο ππνζέζεηο θαη ζηε δηαζθάιηζε ηεο ακεξηθαληθήο νηθνλνκηθνζηξαηησηηθήο ππνζηήξημεο 24 Έλνπιε, αξηζηεξή θαη αληηκνλαξρηθή νξγάλσζε πξνζθείκελε ζην Κ.Κ.Δ. 25 Όπσο αλαθέξεη ν βξεηαλφο ππνπξγφο εμσηεξηθψλ, Δ. Μπέβηλ, (Μάηνο 1946): «ε βαζηθή πξνυπφζεζε ηεο πνιηηηθήο καο πάληα ππήξμε φηη ε Διιάδα πξέπεη λα παξακείλεη ζηε βξεηαληθή ζθαίξα». Παξαηίζεηαη ζην L.Wittner, φ.π., ζ Γηα ηελ πηπρή απηή βι. Γ.Αλδξηθφπνπινο, 1944, Κξίζηκε Χξνληά, η. Α & Β, Αζήλα, Γηνγέλεο, L. Baerentzen, (ed.) British Reports on Greece, , Copenhagen, Museum Tusculanum Press, Γηα ηνλ Οπίλζησλ Σζφξηζηι θαη ην Φφξεηλ Όθηο, ε βξεηαληθή θπξηαξρία ζηε κεηαπνιεκηθή Διιάδα, ζα δηαζθαιίδνληαλ θαιχηεξα θαη επθνιφηεξα κέζσ ηεο παιηλφξζσζεο ηεο κνλαξρίαο. Βι., R.Glogg, (ed. & trans.), Greece : Occupation, Resistance, Civil War, Houndmills, Basingstoke, Hampshire, Palgrave Macmillan, 2002, ζ. 163, Δπηζεκαίλνπκε φηη ε επζχλε γηα ηνλ αλεθνδηαζκφ θαη ηελ νξηνζέηεζε ηεο ζηξαηησηηθήο δξάζεο, ηεο Διιεληθήο Αληίζηαζεο, αλήθε απνθιεηζηηθά ζηνπο Βξεηαλνχο, φπσο άιισζηε ζπλέβαηλε θαη κε νιφθιεξν ην ζέαηξν επηρεηξήζεσλ ηεο Αλ. Μεζνγείνπ. Δλ ηνχηνηο πνιχ γξήγνξα δηαπίζησζαλ φηη ε απνζηνιή ηνπο απφ ζηξαηησηηθή, κεηαηξάπεθε ζε πνιηηηθή. Βι., Λ.. ηαπξηαλφο, Τα Βαιθάληα κεηά ην 1453, ζ

8 γηα ηε δηαρείξηζε ηεο εζσηεξηθήο θνηλσληθνπνιηηηθήο θαηάζηαζεο ζηελ Διιάδα απφ ηελ Βξεηαλία 28. Πνηεο είλαη φκσο νη ζπκπαξνκαξηνχζεο απνιήμεηο ηεο αιιαγήο ζηε δηαθπβέξλεζε ησλ Βαιθαλίσλ ζηελ νξηνζέηεζε ηεο ειιεληθήο πςειήο ζηξαηεγηθήο; Όπσο ήδε πξναλαθέξζεθε αλσηέξσ ε νξγαληθή εμάξηεζε ηεο Διιάδαο απφ ηελ Βξεηαλία ζπληζηνχζε πξνζδηνξηζηηθφ-δηακνξθσηηθφ παξάγνληα ηεο κεηαπνιεκηθήο ειιεληθήο πςειήο ζηξαηεγηθήο. ην πιαίζην απηφ, ε θπβέξλεζε ηνπ Γ.Παπαλδξένπ ζα επηιχζεη ην αμνληθφ πνιηηηθφ ηεο πξφβιεκα νκαιή εγθαηάζηαζε ησλ θπβεξλεηηθψλ αξρψλ θαη απνθαηάζηαζε ηεο θπβεξλεηηθήο εμνπζίαο κέζσ ηεο πξφζδεζεο ηεο Διιάδαο ζην βξεηαληθφ άξκα θαη αλαγλσξίδνληαο ηνλ κείδνλα ξφιν ηεο Βξεηαλίαο ζηε δηακφξθσζε θαη εθαξκνγή ηεο ειιεληθήο εζσηεξηθήο-εμσηεξηθήο πνιηηηθήο. Υαξαθηεξηζηηθά ζηηο , ν έιιελαο πξσζππνπξγφο δήισζε ζηνλ βξεηαλφ νκφινγφ ηνπ, (Οχηλζηνλ Σζφξηζηι): «Μαο εκπλέεη ζνβαξάο αλεζπρίαο ε θαηάζηαζηο φπσο δηακνξθνχηαη εηο ηελ Διιάδα φπνπ αί ππφ ησλ Γεξκαλψλ εθθελνχκελαη πεξηθέξεηαη θαηαιακβάλνληαη ππφ ηνπ ΔΑΜ ελ νλφκαηη δήζελ ηεο Διιεληθήο Κπβεξλήζεσο Θεσξψ θαζήθνλ λαο ζαο αλαθνηλψζσ ηελ πεπνίζεζίλ κνπ φηη ελψπηνλ ηεο δηακσξθσζείζεο θξηζίκνπ θαηαζηάζεσο ηα πνιηηηθά κέζα δελ είλαη πιένλ επαξθή. Μφλνλ ε άκεζνο παξνπζία επηβιεηηθψλ Βξεηαληθψλ δπλάκεσλ εηο ηελ Διιάδα θαη κέρξη ησλ ηνπξθηθψλ αθηψλ εκπνξεί λα κεηαβάιε ηελ θαηάζηαζηλ» 29. Απφηνθν ήηαλ ε ππνγξαθή ηνπ πκθψλνπ ηεο Καδέξηαο 30, απφ ηνλ αξρηζηξάηεγν ησλ πκκαρηθψλ Γπλάκεσλ Μέζεο Αλαηνιήο Υέλξπ Οπίιζνλ, ην βξεηαλφ ππνπξγφ γηα ηε Μεζφγεην Υ. ΜαθΜίιιαλ, ηνλ Γ. Παπαλδξένπ θαη ηνπο ζηξαηεγνχο Εέξβα θαη αξάθε. Οη ηειεπηαίνη σο δηνηθεηέο αληίζηνηρα ηνπ ΔΓΔ θαη ηνπ ΔΛΑ, πξνζππέγξαςαλ ζηελ θνηλή δήισζε, φηη ελφςεη ηεο αλάγθεο ζπληνληζκνχ ηνπ αγψλα 28 Βι., Ηαηξίδεο, φ.π., ζ Βι. R.Glogg, Σπλνπηηθή Ιζηνξία ηεο Νεώηεξεο Διιάδαο, Αζήλα, Κάηνπηξν, 1995, ζ Ζ ζπλδηάζθεςε ηεο Καδέξηαο, ( ), απνζθνπνχζε ζηε δηαζθάιηζε ηεο πνιηηηθήο ζπλαίλεζεο ηνπ ΔΑΜ γηα ηελ απνβίβαζε βξεηαληθψλ δπλάκεσλ ζηελ Διιάδα ακέζσο κεηά ηελ απνρψξεζε ησλ Γεξκαληθψλ δπλάκεσλ θαηνρήο. Βάζε ησλ φξσλ ηνπ πκθψλνπ ηεο Καδέξηαο, νη αληηζηαζηαθέο νξγαλψζεηο ηέζεθαλ επηζήκσο ππφ ηηο δηαηαγέο ηεο ειιεληθήο θπβεξλήζεσο εζληθήο ελφηεηαο. Αθνινχζσο ζπκθψλεζαλ λα ηεξκαηίζνπλ ηηο εζσηεξηθέο δηακάρεο, δηαθήξπμαλ ηελ πξφζεζή ηνπο λα ζπγθξνηήζνπλ κηα «εζληθή έλσζε» γηα λα δηεπθνιχλνπλ ηνλ ζπληνληζκφ ησλ πξνζπαζεηψλ ηνπο θαηά ηνπ θνηλνχ ερζξνχ. πλαθφινπζα ε ειιεληθή θπβέξλεζε εμνπζηνδνηνχζε ηνλ βξεηαλφ ζηξαηεγφ θφκπη λα αλαιάβεη ηελ δηνίθεζε ησλ ειιεληθψλ αληηζηαζηαθψλ δπλάκεσλ. Με ηελ πκθσλία απηή ε βξεηαληθή θπβέξλεζε αλαιάκβαλε ηελ νινθιεξσηηθή δηαρείξηζε ησλ ειιεληθψλ πνιηηηθψλ δεηεκάησλ. Ζ βξεηαληθή επέκβαζε ελείρε ηελ ζησπεξή λνκηκνπνίεζή ηεο απφ ηηο ΖΠΑ θαη ηελ ΔΓ. Βι., Ηαηξίδεο, φ.π., ζ

9 γηα ηελ ηαρχηεξε δπλαηή απειεπζέξσζε ηεο ρψξαο «απνδέρνληαη πιήξσο ηαο δηαηαγάο ηεο ειιεληθήο θπβεξλήζεσο θαη ηαο ηνπ αλσηάηνπ ζπκκαρηθνχ αξρηζηξάηεγνπ, ππφ ηαο δηαηαγάο ηνπ νπνίνπ ε ειιεληθή θπβέξλεζηο έζεζελ φιαο ηαο ελ Διιάδη δξψζαο ειιεληθάο δπλάκεηο» 31. Σν αλακθίιεθην γεγνλφο ηεο βξεηαληθήο εμσηεξηθήο νηθνλνκηθνζηξαηησηηθήο εμηζνξξφπεζεο γηα ηελ ππνζηχισζε ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο ζηνλ Διιαδηθφ ρψξν, ηε δηαηήξεζε ηεο εζσηεξηθήο ηάμεο θαη ηελ απνηειεζκαηηθή άζθεζε θπξηαξρίαο, θαηακαξηπξείηε φρη κφλν απφ ηε κηθξή βξεηαληθή δχλακε πνπ ζπλφδεπζε ηελ θπβέξλεζε Παπαλδξένπ ζηελ Αζήλα (18 Οθησβξίνπ 1944), αιιά θαη απφ ηα επίζεκα αξρεία ηνπ Foreign Office. Σνηνπηνηξφπσο αλαδεηθλχεηαη ν ζηξαηεγηθφο ξφινο ηεο Διιάδαο σο πξνθερσξεκέλν αλάρσκα ζε πηζαλέο αλαζεσξεηηθέο ζηξαηεγηθέο επηινγέο ηνπ αλαηνιηθνχ κπινθ. «Οη βξεηαληθέο δπλάκεηο ζηάιζεθαλ αξρηθά ζηελ Διιάδα γηα λα πξνζθέξνπλ αζθάιεηα ζηελ ειιεληθή θπβέξλεζε πνπ μαλαγχξηδε ζηε ρψξα, θαη απνηέιεζαλ θαζνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηελ θαηαζίγαζε ηνπ εκθπιίνπ πνιέκνπ ζηα ρξφληα Παξέκεηλαλ γηα λα δηαζθαιίζνπλ ηελ ηάμε σζφηνπ ε ειιεληθή θπβέξλεζε κπνξέζεη λα εδξαηψζεη έλα απνηειεζκαηηθφ ζχζηεκα εζσηεξηθήο αζθάιεηαο, γηα λα απνηειέζνπλ αληηζηάζκηζκα ηεο δχλακεο ησλ ζνβηεηηθψλ ζηξαηεπκάησλ ζηε Βνπιγαξία θαη γηα λα ελεξγήζνπλ σο αλαζρεηηθή επηξξνή θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δχν ειιεληθψλ εθινγψλ ηνπ Μεηά ην δεκνςήθηζκα ηνπ επηεκβξίνπ, ε ιεηηνπξγία ηνπο ήηαλ ε πξνάζπηζε ηεο ειιεληθήο θπβέξλεζεο πνπ αληηκεηψπηδε έλα λέν εκθχιην πφιεκν. [ ]. Όζν νη βξεηαληθέο δπλάκεηο παξέκελαλ ζηελ Διιάδα, ζεσξνχληαλ απίζαλν νη νβηεηηθνί ή νη δνξπθφξνη ηνπο λα δηαθηλδπλεχζνπλ κηα κεησπηθή ζχγθξνπζε κε ηνλ βξεηαληθφ ζηξαηφ. Σα βξεηαληθά ζηξαηεχκαηα ήηαλ κφλν έλα ζχκβνιν, αιιά, φπσο θαίλεηαη, ζχκβνιν ζεκαληηθφ» 32. πλαθψο ν κείδνλ πνιηηηθφο ζηφρνο ηεο ειιεληθήο θπβέξλεζεο πεξηνξίδνληαλ ζην εζσηεξηθφ ηεο πεξηβάιινλ θαη απνθξπζηαιιψλνληαλ ζηε βησζηκφηεηαιεηηνπξγηθφηεηα-καθξνβηφηεηά ηεο, κέζσ ηεο εμσηεξηθήο ελίζρπζεο ησλ εζσηεξηθψλ κεραληζκψλ ειέγρνπ-εμηζνξξνπήζεσλ. Παξεπφκελα ε ρξηζηνπγελληάηηθε επίζθεςε 31 Βι. R.Glogg, Σπλνπηηθή Ιζηνξία ηεο Νεώηεξεο Διιάδαο, ζ ρφιην ηνπ βξεηαληθνχ ππνπξγείνπ εμσηεξηθψλ πξνο ηελ ακεξηθαληθή πξεζβεία ζην Λνλδίλν. Παξαηίζεηαη ζην Robert Frazier, «Ζ δηέλεμε Bevin-Marshall γηα ηελ απνρψξεζε ησλ βξεηαληθψλ ζηξαηεπκάησλ», ζην Lars Baeretzen, Γηάλλεο Ο. Ηαηξίδεο, Ole Smith, Μειέηεο γηα ηνλ Δκθύιην Πόιεκν, , Αζήλα, ΟΛΚΟ, 1992, ζ.272.

10 ηνπ Σζφξηζηι ζηελ Αζήλα, ελ κέζσ ηνπ δεχηεξνπ γχξνπ ηνπ εκθπιίνπ πνιέκνπ Γεθεκβξηαλά (Γεθέκβξηνο 1944-Φεβξνπάξηνο 1945) θαη ε απφθαζή ηνπ λα δηνξίζεη αληηβαζηιέα ηνλ Γακαζθελφ, έσο φηνπ δηεμαρζεί ην δεκνςήθηζκα γηα ηε Μνλαξρία, κεηέηξεςε ηελ Διιάδα ζε βξεηαληθφ πξνηεθηνξάην 33. πκπεξαζκαηηθά, ην εξψηεκα ζρεηηθά κε ηελ άλεπ φξσλ πνιηηηθνζηξαηεγηθή ζχκπξαμε ηεο Διιάδαο κε ηε Βξεηαλία δχλαηαη λα απαληεζεί ππφ ην πξίζκα ησλ κεηδφλσλ εζσηεξηθψλ πνιηηηθννηθνλνκηθψλ δνκηθψλ πεξηνξηζκψλ πνπ αλαθχνληαλ γηα ηελ θπβέξλεζε ηνπ Γ.Παπαλδξένπ 34. Π.ρ. ν εκθχιηνο πφιεκνο ζηνπο θφιπνπο ηεο αληίζηαζεο είρε δεκηνπξγήζεη θιίκα θφβνπ θαη θαρππνςίαο, ε νηθνλνκία είρε θαηαβαξαζξσζεί απφ ηελ πεξίνδν ηεο θαηνρήο, νη επηθνηλσλίεο-ζπγθνηλσλίεο είραλ δηαθνπεί ζε νιφθιεξε ηε ρψξα, ν εκπνξηθφο ζηφινο είρε θαηαζηξαθεί ζρεδφλ νινζρεξψο, ε έιιεηςε ηξνθίκσλ ήηαλ απειπηζηηθή, ελψ ν πιεζσξηζκφο πνπ είρε θζάζεη ζε αζηξνλνκηθά χςε ζηε δηάξθεηα ηεο θαηνρήο βξηζθφηαλ πάιη εθηφο ειέγρνπ. Ζ αλαθνξά ησλ παξαπάλσ ζπκπησκάησλ είλαη απνζπαζκαηηθή θαη ελδεηθηηθή θαη ζε θακηά πεξίπησζε δελ αλαηξεί-ππνβαζκίδεη ηελ πξαγκαηνινγηθή επαιήζεπζε ησλ πεξηνξηζκψλ ηεο δνκήο ηνπ δηεζλνχο ζπζηήκαηνο (ε ζπζηεκηθή αιιαγή ζηε δηαθπβέξλεζε ησλ Βαιθαλίσλ) αλαθνξηθά κε ηελ πξφζδεζε ηεο ειιεληθήο πςειήο ζηξαηεγηθήο ζην άξκα ηεο Γχζεο. Δλ νιίγνηο αλ θαη επαιεζεχεηαη ε ππφζεζε εξγαζίαο ηεο λενξεαιηζηηθήο ζεσξίαο φηη ην ιηγφηεξν ηζρπξφ θξάηνο νπζηαζηηθά αληηδξά ζηνπο εμσηεξηθνχο πεξηνξηζκνχο ηεο δνκήο ηνπ δηεζλνχο ζπζηήκαηνο, θαηαδεηθλχεηαη ηνηνπηνηξφπσο θαη ε ζεκαζία ησλ κεηαβιεηψλ ηεο εζσηεξηθήο δνκήο ζηε δηακφξθσζε ηεο πςειήο ηνπ ζηξαηεγηθήο. 33 Βι. Ηαηξίδεο, φ.π., ζ.211. Δθηφο ηνπ γεγνλφηνο φηη ε πνιηηηθή θαη νηθνλνκηθή επηξξνή ηεο Βξεηαλίαο είρε κεηαηξέςεη ηελ Διιάδα ζε ππνηειέο θξάηνο, ε βξεηαληθή απνζηνιή επηδίδνληαλ ζηε ζπγθξφηεζε θαη εθπαίδεπζε έκπηζησλ ζηξαηησηηθψλ κνλάδσλ θαη ζσκάησλ εζσηεξηθήο αζθάιεηαο. ην ίδην, ζ.242. ρεηηθά κε ηνλ βαζκφ ηεο βξεηαληθήο επηθπξηαξρίαο ζηελ ειιεληθή εζσηεξηθή θνηλσληθνπνιηηηθή δνκή, άμην αλαθνξάο είλαη ην παξάδεηγκα ηνπ βξεηαλνχ πξεζβεπηή ζηελ Αζήλα, (Rex Leeper), ην 1945, ν νπνίνο δηέζεηε επξχηαηεο εμνπζίεο θαη επζχλεο πνπ ζπγγέλεπαλ κε ηηο εμνπζίεο ελφο απνηθηαθνχ θπβεξλήηε. Βι. Nigel Clive, «Δλαιιαθηηθέο επηινγέο ηεο Βξεηαληθήο πνιηηηθήο, », ζην Lars Baeretzen, Γηάλλεο Ο. Ηαηξίδεο, Ole Smith, φ.π., ζ χκθσλα κε ηνλ Μαθκίιιαλ ηα κείδνλα πξνβιήκαηα πνπ είρε λα αληηκεησπίζεη ν Γ.Παπαλδξένπ ήηαλ ν «ραψδεο» πιεζσξηζκφο θαη ε ηαρεία ζπγθξφηεζε ηαθηηθνχ ζηξαηνχ πνπ ζα απνξξνθνχζε κεξηθέο απφ ηηο κνλάδεο ηνπ ΔΛΑ θαη ζα επέηξεπε ηε δηάιπζε φισλ ησλ ππνινίπσλ νκάδσλ. Βι., Ηαηξίδεο, φ.π., ζ.132.