ΠΡΟ ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ Η ΑΛΛ Η ΛΟ ΓΡΑΦIA ΤΟΥ ΣΥ ΓΓΡΑΦ E A Μ E ΤΗ Σ ΥΖΥ ΓΟ ΤΟΥ

Transcript

1 㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟 ΠΡΟ ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ Η ΑΛΛ Η ΛΟ ΓΡΑΦIA ΤΟΥ ΣΥ ΓΓΡΑΦ E A Μ E ΤΗ Σ ΥΖΥ ΓΟ ΤΟΥ VLADIMIR NABOKOV TO ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΤΟΥ 1942, ΟΤΛΝ Ο ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΝΑΜΠΟΚΟΦ ΕΓΡΑΨΕ I II ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ TIE ΟΠΟΙΕΣ ΗΜΟΣΙΕΥΕΙ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΒ ΟΜΑ Α TO NEO ΤΕΥΧΟΣ TO V ΠΕΡΙΟ ΙΚΟΥ ι( Ε)ΚΑΤΑ>. ΛΙΓΟΙ ΕΙΧΑΝ ΑΚΟΥΣΕΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ TO ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΛΙΓΟΤΕΡΟΙ ΕΙΧΑΝ ΙΑΒΑΣΕΙ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ. ΚΙ ΟΜΩΣ. ΑΥΤΟΣ Ο ΙΠΛΑ ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ ΕΚΕΙ ΕΜΕΛΛΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΓΝΩΣΤΟΣ ΚΑΙ ΝΑ ΜΠΟΡΕΣΕΙ ΝΑ ΓΥΡΓΣΈΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ. Επιστολέε στη Βέρα, φθινόπωρο 1942 ΚΕΙΜΕΝΟ I δηµητρησ αγγελιδησ (dangel@enet.gr) ΟΝαµπόκοφ είχε φτάσει στην Αµερική µαζί µε τη γυναίκα του και το µοναχογιό τους µόλις γκριτικής λογοτεχνίας στο Γουέλεσλι, που σεις) στα ρωσικά, συχνά µε το ψευδώνυµο είχε δηµιουργηθεί ειδικά γι' αυτόν, καταργήθηκε V. Sinn, την περίοδο που ζούσε στο Βερολίνο, την επόµενη χρονιά κι έτσι, για να έχοντας εγκαταλείψει την Αγία Πετρούπολη, βγάλει τα προς το ζην, το φθινόπωρο του τη γενέτειρά του, στον απόηχο πριν δύο χρόνια, επιβιβασµένοι 1942 ξεκίνησε µια περιοδεία σε κολέγια της της Οκτωβριανής Επανάστασης. στο υπερωκεάνιο Αµερικής, κάνοντας οµιλίες. «Champlain» που µετέφερε πρόσφυγες «Είναι αστείο», έγραφε εκείνη την περίοδο Τα γράµµατα που έγραψε στη γυναίκα από την Ευρώπη στο ξέσπασµα του στον νεοαποκτηθέντα φίλο του, τον του Βέρα κατά τη διάρκεια αυτής της B' Παγκοσµίου Πολέµου. Εµεινε στο Μανχάταν, αµερικανό συγγραφέα Εντµουντ Γουίλσον. περιοδείας έχουν τη φρεσκάδα της µατιάς εργάστηκε για λίγο στο Αµερικανικό «Γνωρίζω ρωσικά καλύτερα από κάθε ζωντανό του νεοφερµένου, που παρατηρεί ανθρώπους, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, µια εργασία άνθρωπο, τουλάχιστον στην Αµερική, συνήθειες και τόπους, για να οαµιστεί σχετική µε το ένα πάθος της ζωής του, την και περισσότερα αγγλικά από κάθε ρώσο το περιβάλλον στο οποίο θα ξετυλιχτεί εντοµολογία, και την επόµενη χρονιά ανέβηκε στην Αµερική, και όµως είναι τόσο δύσκολο στο εξής η ζωή του. Κι έχουν φυσικά κάτι στη Μασαχουσέτη, στο Κολέγιο Γουέλεσλι, να βρω δουλειά στο πανεπιστήµιο». από τη στόφα του συγγραφέα, φανερή στον για να διδάξει λογοτεχνία, το άλλο Για τους Αµερικανούς που πήγαιναν στις τρόπο που ο Ναµπόκοφ στήνει τις ιστορίες πάθος της ζωής του. οµιλίες του ήταν ο ρώσος καθηγητής και που διηγείται και στο χιούµορ που διαπερνά συγγραφέας µε το εξωτικό, δυσκολοπρόφερτο την αφήγηση. Πριν ακόµη έρθει στην Αµερική, είχε προετοιµάσει όνοµα. Ο Ναµπόκοφ είχε άλλωστε Η περιοδεία του το 1942 υπήρξε ένα είδος περισσότερες από 100 πανεπιστηµιακές γράψει το µεγαλύτερο µέρος τού µέχρι τότε προοιµίου της µετέπειτα ζωής του. To διαλέξεις για τη λογοτεχνία, έργου του (έντεκα µυθιστορήµατα, δύο συλλογές 1944 ο Ναµπόκοφ ξαναπήγε στο Γουέλεσλι, µε σκοπό να χτίσει µια πανεπιστηµιακή σταδιοδροµία. διηγηµάτων, ένα θεατρικό έργο, πέντε όπου ίδρυσε τµήµα Ρωσικών. Εµεινε Οµως, η θέση του καθηγητή συ ποιητικές συλλογές και δύο µεταφρά µέχρι το 1948 κι ύστερα έφυγε για το Πο ε 50

2 㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟

3 㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟 The Metamorphosis As Grei;or Sam SA atvoke one mornmgi drcarn^ he found himself transformed in gigintic imc» t He vca] King on his ha armor-plated, back and when lie lifted hi lie could sec* his dome like brown bc) I v di' m λ.'m J a κ.ί w> segments on top of which the bt hard!v keep in position.md was about to pletely. His numerous Ice»», Which were compared d» the rest ol his bulk. bc his eves. T* &"..IL^i What has happened 10 mc? he d tour, dream. His room, a Tejrul3r human rather «mo. small, lav quiet WtHMCCfl i hr walls. Above the table on which a co samples was unpacked and spread ourionimercial traveler hung the picture recently cut out of an illustrated ina^azin a prettv gilt frame. It showed a. lad v wit and a fur sitting Mfl *ukt and hold <pectator a hune fur muff mio which di forearm had vanished! L &. Ζ 'β '.. Λ.:- i M T«f, V νεηιστήµιο Κορνέλ, όπου οι διαλέξεις του Λίγο αργότερα, το 1955, ο Ναµπόκοφ προδηµοσίευση από µια επιλογή των επιστολών για τη λογοτεχνία έγιναν ένα από τα δηµοφιλέστερα ολοκλήρωσε τη «Λολίτα», το µυθιστόρηµα του Ναµπόκοφ προς τη γυναίκα του µαθήµατα του πανεπιστηµίου που έγραφε τα καλοκαίρια κατά τη διάρκεια Βέρα, τη µούσα του, αλλά και τη λογοτεχνική και εκδόθηκαν αργότερα σε βιβλίο («ιαλέξεις των εξορµήσεών του στην αµερικανική ύπαιθρο του πράκτορα, την επιµελήτρια, τη µεταφράστρια για τη λογοτεχνία»). Η απέχθεια του για τις γενικές ιδέες και η έµψασή του στην αισθητική απόλαυση που πηγάζει από τη συλλέγοντας πεταλούδες. To µυθιστόρηµα εκτόξευσε τη φήµη του σε όλο τον κόσµο και του επέτρεψε να αφήσει την και την οδηγό του - καθώς ο Ναµπόκοφ ποτέ δεν έµαθε να οδηγεί ή να δακτυλογραφεί. Οι επιστολές αυτές δηµοσιεύονται γνώση των αφηγηµατικών τεχνικών του πανεπιστηµιακή διδασκαλία και την Αµερική πρώτη φορά στα ελληνικά στο περιοδικό κειµένου (υποστήριζε, για παράδειγµα, ότι για την απολαυστική ανάγνωση του «Οδυσσέα» του Τζόις δεν χρησιµεύει τόσο η γνώση και να επιστρέψει στην Ευρώπη, στο Μοντρέ της Ελβετίας, όπου έζησε το υπόλοιπο της ζωής του αφοσιωµένος στη λογοτεχνία «(δε)κατα» που κυκλοφορεί αυτήν την εβδοµάδα. Η µετάφραση από τα ρωσικά στα αγγλικά έγινε από την Ολγα Βοροµίνα και τον της ιρλανδικής Ιστορίας όσο ένας χάρτης και οτις πεταλούδες, όπως το είχε ονειρευτεί Μπράιαν Μπόιντ, µε τη συνεργασία του Ντµίτρι του ουβλίνου µε σηµειωµένη τη τότε, σ' ένα γράµµα στη γυναίκα του, Ναµπόκοφ, γιου τού συγγραφέα. Η µετάφραση διαδροµή των ηρώων) επηρέασαν γενιές αναγνωστών και συγγραφέων. εκείνο το φθινόπωρο του i Οι επιστολές που ακολουθούν αποτελούν από τα αγγλικά στα ελληνικά έγινε από τη Μαρία Τσάτσου. e 52

4 㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟 2-3 Οκτωβρίου, 1942, Χάρτσβιλ, Νότια Καρολίνα Ο συγγραφέας στο έργο του. Αριστερά, ιδιόχειρες σηµειώσεις του Ναµπόκοφ πανω στην αγγλική µετάφραση της «Μεταµόρφωσης» του Φραντς Κάφκα, σαφώς επηρεασµένες από το εντοµολογικό του χόµπι. Και ο συγγραφέας µε τη γυναίκα του. Γλυκεία µου Αγάπη, To τρένο µου έφτασε µε µια ώρα καθυστέρηση και φυσικά το τελευταίο [...I λεωφορείο είχε ήδη φύγει. Τηλεφώνησα στο Κόουκερ και µου απαντήσανε ότι θα µου τηλεφωνυύαανε λίγο αργότερα να µου πούνε πότε 0α στείλουν αυτοκίνητο να µε πάρει. Περίµενα µιάµιση ώρα ο' ένα µικρό εστιατόριο, δίπλα ο' έναν τηλεφωνικό θάλαµο. Ένιωθα κατάκοπος, η κούραοή µου γινότανε αφόρητη. Επί τέλους χτύπησε το τηλέφωνο και µια βαθιά ανδρική φωνή µου είπε ότι βρίσκεται οτην Φλόρενς για κάποια δουλειά, ότι είναι καθηγητής οτο κολέγιο (δεν κατάλαβα τ' όνοµα του,, ότι τον είχανε ειδοποιήσει για τα καθέκαστα, και ότι θα 'ρχότανε να µε πάρει γύρω στις έξι για να πάµε µαζί στο Χάρτσβιλ. Η διάλεξη είχε προγραµµατιστεί για τις οχτώ το βράδυ. Με σβησµένη φωνή τον ρώτησα πώς φανταζότανε πως θα µπορούσα να κάτοω εκεί να τον περιµένω άλλες τρεις ώρες µέχρι να γίνει έξι. Τότε µου απάντησε εύθυµα ότι θα έρθει να µε πάρει αµέσως και ότι θα µε πήγαινε ο' ένα ξενοδοχείο. εν είχε πει το όνοµα του ξενοδοχείου κι ούτε ήµουνα βέβαιος ότι κατάλαβα ακριβώς τι µου έλεγε. Πήγα λοιπόν στην αίθουσα αναµονής του σταθµού που ήτανε δίπλα, και περίµενα. Λίγο µετά µου δηµιουργήθηκε η αίσθηση ότι ένας νεαρός ταξιτζής που µιλούσε στο τηλέφωνο της εισόδου που προορίζεται για τα ταξί, πρόφερε τ' όνοµά µου. Πλησίασα τον νεαρό και του είπα τ' όνοµά µου. Είχα όµως κάνει λάθος, το όνοµα που είπε ήταν κάτι σαν Γιελοουγουότερ - ελάχιστη οµοιότητα. πάλι στο Κολέγιο, έστω και για να µάθω πώς λέγετσι η Φωνή. Γεννήθηκε στην τσαρική Αγία Πετρούπολη, Ενώ πλησίαζα το γραφείο απ' όπου 0a 'παιρνα τις σχετικές πληροφορίες, έφυγε ως πρόσφυγας πήρε τ' αυτί µου έναν άνθρωπο µέσα οτον κόσµο ιτου περίµενε στην είσοδο στο Βερολίνο, αλλο λογω της ανόδου του ξενοδοχείου, να λέει σ' έναν άλλον ότι δεν µπορεί να καταλάβει του ναζισµού και της εβραϊκής a έχει συµβεί - γιατί το ταξί που είχε στείλει στο σταθµό δε γύρισε πίσω. καταγωγής της γυναίκας του βρέθηκε Τότε επενέβην, και µε απόγνωση στη φωνή ρώτησα µήπως αυτός που περίµενε στο Παρίσι, για να καταλήξει σπς Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής, είµαι εγώ. «Όχι, όχι», µου απάντησε ο άνθρωπος, «εγώ περιµένω όπου πλούτισε το έργο του κι έναν Ρώσο καθηγητή». «Εγο') είµαι αυτός ο Ρώσος καθηγητής!» είπα εγώ. έγινε παγκοσµίως γνωστός, αν και «A, µα δε σας φαίνεται καθόλου», παρατήρησε γελώντας, και στο σηµείο σοκάριοε λιγάω τους συγχρόνους αυτό όλα ξεκαθαρίσανε κι αγκαλιαστήκαµε. του. Μετά τις ΗΠΑ, ο Ναµπόκοφ πήγε στην Ελβετία, όπου και τέλειωσε [... i Η φωτογραφία µου δεν τους εστάλη, δεν είναι λοιπόν περίεργο που περιµένανε έναν κύριο µε τη γενειάδα του Ντοστογιέβσκι, το µουστάκι τις µέρες του. [...] Αλλά επειδή δε φαινότανε κανείς, και δεν ήξερα τι να κάνω, πήρα την απόφαση να πω ότι εγώ είµαι το εν λόγω πρόσωπο. Πήγαµε λοιπόν µε τη βαλίτοα µου οτο ξενοδοχείο Σάλµον. αλλά εκεί αποδείχτηκε ότι κανείς δεν είχε ιδέα. Ανοήτως πώς. άφησα το νεαρό οδηγό να φύγει, καταστρέφοντας έτσι έστω κι εκείνον τον αδύνατο κρίκό που θα µε συνέδεε µε το Χάρτσβιλ. Στεκόµουνα λοιπόν άπραγος στην είσοδο του ξενοδοχείου και µε κατελάµβανε το εφιαλτικό συναίσθηµα ότι όλα, απ' αρχής µέχρι τέλους ήτανε µια απόλυτη παρανόηση, ότι είχα µεταφερθεί εδώ εγώ, αντί για κάποιον άλλον, κι ότι όλο αυτό το διάστηµα η Φωνή µε αναςητούοε µα u.ia στο σιδηροδροµικό σταθµό. Καθώς τα τριγύριζα όλ' αυτά µε; στο µυαλό µου, αποφάσισα να τηλεφωνήσω του Στάλιν, το πενς-νε του Τσέχωφ και την καζάκα του Τολοτόι. E 53

5 㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟 I ΠΡΟ ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ Η ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ME ΤΗ ΣΥΖΥΓΟ ΤΟΥ ιι Οκτωβρίου 1942 [... Η m κ. Ριντ, η επικεφαλής του Κολεγίου είναι πολη ευχάριστη, στρογγυλή, µε µια ελιά στο πλάι της µύτης της. αλλά µε έντονο ιδεολογικό προσανατολισµό: κάθε µέρα. παίρνω το πρωινό µου οτο διαµέριοµά της (ουζητ,άµί για τα προβλήµατα των Νέγρων και για την τηλεπάθεια) και µετά, κάθε πρωί imc εννέα, πρέπει να πηγαίνω µαζί της στην ικκλησία και να κάθοµαι δίπλα της φορώντας τον ακαδηµαϊκό µου,ιανδύα, µε την πλάτη στο ιερό κι έχοντας φάτσα τετρακόσια κορίτσια που τραγουδάνε ύµνους, κάτω από τους καταιγιστικούς ήχους του εκκλησιαστικού οργάνου. Ζήτησα έλεος i ina ότι. ίµαι αιρετικός, ότι απεχθάνοµαι κάθε είδους µουσική και κάθε είδους άσµατα- αλλά εκείνη υπήρξε άτεγκτη: «εν πειράζει, τα δικά µας Ga σας αρέσουνε;). Και προς τιµήν µου διαλέξανε µια προσευχή που ευχαριστούν τον Θεό «για την ποίηση, και τα µικρά πράγµατα της φύσης για ένα τραίνο που τρέχει σφυρίζοντας µέσα στη νύχτα για την ύπαρξη των τεχνιτών και των ποιητών- γι' αυτούς που χαίρονται να φτιάχνουν πράγµατα και να τα φτιάχνουν καλά». Επίσης παίξανε τη µουσική του Λβωφ -ο Θεός σώζει τον Τσάρο- αλλά τη φέρανε στα µέτρα ενός αγγλικού ύµνου. Auto f ivol πολύ συγκινητικό αλλά και ανυπόφορο. Κάθε βράδυ έχουµε δείπνα στα οποία παρευρίσκονται διάφοροι Νέγροι, σηµαντικές προσωπικότητες της περιοχής - αλλά όχι αλκοόλ. [...1 Οι σηµειώσεις του Νσµπόκοφ για τις περιπλανήσεις των πρωταγωνιστών του «Οδυσσέα» του Τζόις στους δρόµους του ουβλίνου. Στο κέντρο, ο συγγραφέας µικρός στην Αγία Πετρούπολη. εξιά, µεγάλος πια, στις ΗΠΑ, κρατάει σηµειώσεις από τη θέση του συνοδηγού.

6 㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟㧟 Ο Ναµηόκοφ, ένας πολύγλωσσος µε απέραντες γνώσεις, δεν έµαθε ποτέ του να οδηγεί, να δακτυλογραφεί, να κλείνει µια οµπρέλα και άλλα τέτοια στοιχειώδη. Αυτά κι άλλα πολλά τα έκανε γι' αυτόν η γυναίκα του, η οποία ήταν παράλληλα και εκδοτικός του πράκτορας, δακτυλογράφος και διορθώτρια, σύµβουλος και, φυσικά, η µούσα του ίο Νοεµβρίου iga\2, Σάιντ Πωλ, Μινεσότα Αγαπηµένη γλυκιά µου καρδιά, [...] Η πόλη, το Σάιντ Πωλ, είναι µεγάλη και ψυχρή. Ο καθεδρικός ναός είναι περίπου στο στιλ του Αγίου Πέτρου της Ρώµης πάνω στο λόφο από όπου βλέπει κανείς µε µεγάλη καθαρότητα τον Μισισιπή (και ano πίσω την άλλη ίδυµη Πόλη, τη Μινεάπολη). Σήµερα πέρασα όλη µου τη µέρα στο Πανεπιστήµιο, για να πάρω µια ιδέα, και συζήτησα και έφαγα µε ανθρώπους του Τµήµατος. ίεπίστωσα µε φρίκη ότι δεν είχα πάρει µαζί µου το κείµενο της διάλεξης µου πάνω στο µυθιστόρηµα. Η διάλεξη ήταν για τις δέκα και µισή. Τελικά αποφάσισα να µιλήσω χωρίς σηµειώσεις και το πράγµα πήγε καλά και οµαλά. Χθες, µετά τη βόλτα στην εξοχή, πήγα σινεµά επειδή βαριόµουνα. Γύρισα στο Κολέγιο µε τα πόδια. Είχα περπατήσει πάνω από ιαβάστε µια ώρα κι έπεσα για ύπνο από τις οκτώ. Στο δρόµο, καθώς περπατούσα, ένα µικρό «Λολίτα» (n σχολιασµένη έκδοση), µτφρ. Γιώργος-Ικαρος ελατήριο απροσδιόριστης έµπνευσης εκτινάχθηκε µέσα µου - µια παθιασµένη διάθεση Μπαµηασάκης, εκδ. Πατάκη 2002 να γράψω στη ρωσική γλώσσα. Και όµως, δεν µπορώ. εν πιστεύω να µπορεί Ο Αλφρενι Αππελ ο νεότερος, καθηγητής του να καταλάβει κανείς τι εννοώ αν δεν έχει αισθανθεί αυτό το µαρτύριο, αυτήν την Northwestern University και κάποτε µαθητής του τραγωδία. Υπό την έννοια αυτή τα αγγλικά είναι µια ψευδαίσθηση, ένα ερςάτς. Ναµηόκοφ στο Cornell, ανατέµνει, σε συνεργασία Όταν είµαι στη συνηθισµένη µου κατάσταση, δηλαδή απασχοληµένος µε τις πεταλούδες, µε τον Ναµηόκοφ, το κείµενο της «Λολίτας» λέξη τις µεταφράσεις και το ακαδηµαϊκό γράψιµο, ούτε εγώ ο ίδιος δεν µπορώ λέξη, δίνοντας µας τη δυνατότητα να διεισδύσουµε να συνειδητοποιήσω όλη την απόγνωση και την πικρία της καταστάσεως µου. στα καλά κρυµµένα µυστικά ενός λογοτεχνικού κειµένου και να γνωρίσουµε τον Ναµηόκοφ µέαα από τον τρόπο που έγραφε. Είµαι υγιής, τρώω πολύ καλά, παίρνω τις βιταµίνες µου και διαβάζω εφηµερίδες περισσότερο απ' ό,τι συνήθως, τώρα που οι ειδήσεις είναι πιο αισιόδοξες. To Σάιντ Stacey Schiff, «Βέρα: Η κυρία Βλαντιµίρ Ναµηόκοφ», Πωλ είναι µια πόλη βαρετή οε βαθµό αποβλάκωσης. To ξενοδοχείο έχει µόνο κουκουβάγιες µτφρ. Πώργος-Ικαρος Μπαµπασάκης, και στο µπαρ ένα κορίτσι που µοιάζει µε τη Ντάσα. Αλλά το διαµέρισµά µου είναι µια χαρά. εκδ. ιόπτρα 2005 Βραβευµένη µε το Πούλιτζερ του 2000 βιογραφία Σ' αγαπώ, γλυκιά µου καρδιά. Προσπάθησε να είσαι χαρούµενη όταν γυρίσω της συζύγου του Ναµηόκοφ, που υπήρξε το δεξί (αλλά εγώ ο' αγαπώ κι όταν είσαι δύσθυµη). Αν δεν υπήρχατε εσείς οι δύο -το 'νιωσα του χέρι από το γάµο τους το 1923 µέχρι το τέλος της ζωής του. Μεταξύ άλλων, ήταν n σοφέρ του, n αυτό πολύ καθαρά µέσα µου- θα είχα πάει στρατιώτης στο Μαρόκο. Παρεµπιπτόντως, τυπογράφος του, n πρώτη αναγνώστρια των κειµένων υπάρχει εδώ, στα βουνά πάνω, µία θεσπέσια vogelii Oberthur [Σ.τ.Ε, είδος του, n εηιµελήτριά του και ο άνθρωπος που πεταλούδας). Αλλά περισσότερο κι απ' τις πεταλούδες θέλω τώρα να γράψω ένα καθόταν στην πρώτη σειρά στις διαλέξεις και τα βιβλίο στα ρώσικα. Ξενοδοχείο µπαµπακένιο, µέο' απ' το παράθυρο βλέπω τη βροχή. µαθήµατα του. ΗΣιφ αφηγείται υποδειγµατικά τη Στο δωµάτιο µου, µία Βίβλος κι ένας τηλεφωνικός κατάλογος; έτσι διευκολύνεται ζωή του ζεύγους. η επικοινωνία µε τα Ουράνια, εν προκειµένω τη ρεσεψιόν του ξενοδοχείου. E 55