Α.4.7. Ποιότητα και Φυσιογνωμία του Αστικού Χώρου: τυπολογία ρυμοτομικού, βασικοί αντιληπτικοί άξονες και ενότητες, ποιότητα δημόσιου χώρου

Transcript

1 Α.4.7. Ποιότητα και Φυσιογνωμία του Αστικού Χώρου: τυπολογία ρυμοτομικού, βασικοί αντιληπτικοί άξονες και ενότητες, ποιότητα δημόσιου χώρου Ο δήμος των Τρικκαίων αποτελούμενος από δύο βασικές χωρικές ενότητες - την πόλη των Τρικάλων και τους δορυφορικούς οικισμούς - έχει να επιδείξει δύο διαφορετικές εικόνες στις παραμέτρους που αφορούν το παρόν κεφάλαιο. Το ρυμοτομικό της πόλης των Τρικάλων απεικονίζει την πραγματικότητα για την οποία κάθε φορά σχεδιάσθηκε και θεσμοθετήθηκε. Κατ αρχήν η πόλη δημιουργήθηκε σε μια θέση που σφράγισε η ιστορική πόλη, το ιστορικό κέντρο - πλάι ακριβώς σ αυτό, στα ανατολικά του και κατά μήκος του Ληθαίου ποταμού που λειτουργεί ως φυσικός φραγμός, αλλά και ταυτόχρονα ως ιμάντας σύνδεσης, καθώς ειδικά στο κέντρο, που είναι ο βασικός αρχικός πυρήνας της πόλης υπάρχουν πολλές πεζογέφυρες και γέφυρες οχημάτων που διευκολύνουν την προσπελασιμότητα. Το σχήμα του ρυμοτομικού πάντοτε ήταν ακανόνιστο. Το ισχύον σήμερα ρυμοτομικό έχει ομαλό σχήμα μόνον από τη βόρεια, ενώ ιδιαίτερα ακανόνιστη είναι η δυτική πλευρά του, καθώς το Γ.Π.Σ. όφειλε να συμπεριλάβει τις περιοχές αυθαιρέτων της εποχής κατά την οποία συντάχθηκε με την προοπτική της ένταξης των πυκνοδομημένων περιοχών. ΧΩΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗ Ε.Ε. 518

2 Έτσι, η προσπελασιμότητα της περιμετρικής ζώνης της πόλης είναι ανέφικτη και μόνον μέσω του ακτινικού συστήματος και των παραπλεύρων του τμημάτων του τοπικού δικτύου είναι δυνατή η επικοινωνία μεταξύ όμορων γειτονιών. Η διάρθρωση του βασικού οδικού δικτύου είναι ακτινική με δύο βασικούς άξονες Β.Α ΝΔ (οδός Ασκληπιού) και Α Δ (οδός Τσιτσάνη) που οδηγούν την κίνηση από και προς τον εσωτερικό και εξωτερικό δακτύλιο. Ο βασικότερος αντιληπτικός άξονας της πόλης είναι η οδός Ασκληπιού, που καταλήγει στην κεντρική πλατεία, διασχίζει τον ποταμό Ληθαίο και περνά στο παλαιό εμπορικό κέντρο. Ο ελισσόμενος άξονας του ποταμού, που διασχίζει την πόλη αποτελεί επίσης σημαντικό στοιχείο του αστικού ιστού και της ζωής της πόλης. Η ποιότητα του δημόσιου χώρου κατά μήκος των δύο αυτών αξόνων, στις ιστορικές συνοικίες με τα χαμηλά ύψη κτιρίων (Βαρούσι Παλιό Κέντρο) καθώς και στις περιοχές όπου διασώζονται τα ιστορικά κτίρια ή μνημεία είναι αναντίρρητη παρότι σε αρκετές περιπτώσεις ο οικιστικός ιστός απαιτεί αναβάθμιση. ΧΩΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗ Ε.Ε. 519

3 Η περιοχή του Πολεοδομικού Κέντρου και φυσικά το Βαρούσι υποκύπτουν στην ακανονιστία των γραμμών του ρυμοτομικού αφού αποτελούν τις παλιές χαράξεις, και δικαιολογούνται αφού δημιουργήθηκαν χωρίς ρυμοτομικό σχέδιο ΧΩΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗ Ε.Ε. 520

4 Τα οικοδομικά τετράγωνα των περιμετρικών του πολεοδομικού κέντρου περιοχών είναι στραμμένα κατά τον προαναφερθέντα άξονα Β.Α ΝΔ, ορίζοντας τις βασικές ακτινικές χαράξεις των οδών. Είναι ορθογωνικά λοιπόν, αλλά μικρά, αποτέλεσμα των μικρών ιδιοκτησιών. ΧΩΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗ Ε.Ε. 521

5 Οι πρόσφατες επεκτάσεις, οι οποίες θεωρητικά θα όφειλαν να έχουν μια καλύτερη ρυμοτόμηση με ευανάγνωστο ιστό, παρουσιάζουν μια αταξία στον προσανατολισμό, δεν συνεχίζουν τους προαναφερθέντες άξονες - είναι χωρίς συνάρτηση σε αξονικές ή κυκλικού σχήματος αναπτύξεις. Μοιάζει να μην υπάρχει σχέδιο πόλης. Πρόκειται απλά για την νομιμοποίηση των αυθόρμητα δημιουργηθέντων δρόμων και Ο.Τ. όπως αυτά προκλήθηκαν από την αυθαίρετη δόμηση. Στην περίπτωση αυτών των επεκτάσεων φαίνεται πως η ΕΠΑ του 83 δεν νομιμοποίησε απλά την αυθαίρετη δόμηση, αλλά και την «πολεοδομία» που η αυθαίρετη δόμηση δημιούργησε. ΧΩΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗ Ε.Ε. 522

6 Οι βασικές ενότητες που γίνονται αμέσως αντιληπτές στην πόλη είναι: Οι υδάτινοι διάδρομοι που συνοδεύονται από τους παραποτάμιους δρόμους οχημάτων και ιδιαίτερα του Ληθαίου, ο οποίος διαρρέει το κέντρο της πόλης Το ιστορικό κέντρο Οι τρεις λόφοι του Πρ. Ηλία και του Κάστρου, στον αυχένα των οποίων αναπτύχθηκε το ιστορικό κέντρο, και της Ανάληψης. Η γεωγραφική γειτνίαση των τριών ενοτήτων που προαναφέραμε, και παράλληλα η φυσική τους και πολιτιστική τους συνάφεια τους, στην πραγματικότητα τους συνδέει σε μια και μοναδική ενότητα. Πρόκειται για την φυσική και πολιτιστική ταυτότητα της πόλης και του ίδιου του Δήμου. Μια άλλη ζώνη, τα «μανάβικα», αποτελεί ένα άλλο τόπο, που έχει μετεξελιχθεί σε κόμβο αναψυχής στην πόλη, και ο οποίος θα μπορούσε να διεκδικήσει μια πολιτιστική ταυτότητα με τα διατηρητέα και τον παραδοσιακό χαρακτήρα που διατηρεί μέχρι σήμερα. Οι κεντρικές περιοχές που προαναφέρθηκαν τελικά αποτελούν τον δημόσιο χώρο της πόλης, εκεί που αναπτύσσεται η κεντρική κοινωνική και πολιτική ζωή της πόλης και η εικόνα που παρουσιάζει είναι σε γενικές γραμμές καλή τουλάχιστον όσον αφορά τις παρεμβάσεις αναπλάσεων τις πεζοδρομήσεις. Αν και η πόλη δεν έχει πολλά σημεία οπτικής φυγής προς το φυσικό στοιχείο - το πράσινο των παρόχθιων περιοχών του Ληθαίου και τη βλάστηση των λόφων, η οικειοποίησή τους θα ήταν εφικτή αν μια ολοκληρωμένη μελέτη ανάπλασης όλου του κέντρου παλιού και νέου έθιγε το ζήτημα με στόχο την ενοποίηση των πολιτιστικών διαδρομών, των διαδρομών πρασίνου και των υδάτινων διαδρομών με τα σημεία - τόπους πολιτισμού, φύσης και κοινωνικής ζωής, με κύριο στόχο οι διάδρομοι να μετεξελιχθούν σε διαδρομές και τα σημεία να μετεξελιχθούν σε τόπους. Διαδρομές και τόποι θα μπορούσαν να συναποτελέσουν ένα αναβαθμισμένο κέντρο κατ αρχάς και στην συνέχεια με την ίδια λογική να επεκταθεί σε ολόκληρη την πόλη. Η ποιότητα του δημόσιου χώρου σε κάθε περίπτωση δεν έγκειται στην αποσπασματική «ανάπλαση» τμημάτων, αλλά με ενιαίο ύφος και ίδιους στόχους λειτουργική οργάνωση και διαμόρφωση του χώρου που να διέπεται από τις αρχές της αστικής αειφορίας. ΧΩΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗ Ε.Ε. 523