Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη

Transcript

1 Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής Κατάθλιψη και Οικονομική Κρίση Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη Στοιχεία για το διάστημα Ιανουάριος Ιούνιος 2011 Πρόγραμμα «αντι-στίγμα» Αθήνα, Ιούλιος 2011

2 Τι είναι η Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη Η είναι μια εμπιστευτική, πανελλαδικής εμβέλειας υπηρεσία που έχει οργανωθεί από το Πρόγραμμα «αντι στίγμα» του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (Ε.Π.Ι.Ψ.Υ.) και προσφέρει σημαντικό έργο στο χώρο της ψυχικής υγείας από το Μάϊο του 2008, που ξεκίνησε η λειτουργία της. Το Πρόγραμμα «αντι στίγμα» του Ε.Π.Ι.Ψ.Υ. είναι ένα επιστημονικό πρόγραμμα το οποίο δραστηριοποιείται πολυεπίπεδα για την καταπολέμηση των προκαταλήψεων και του κοινωνικού στιγματισμού, που ακόμα και στις μέρες μας περιβάλει τις ψυχικές ασθένειες και επομένως και εκείνους που πάσχουν από αυτές. Μία από τις δράσεις του Προγράμματος «αντι στίγμα» είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για θέματα ψυχικής υγείας. Στο πλαίσιο αυτό εντάχθηκε η λειτουργία τηλεφωνικής υπηρεσίας ψυχικής υγείας. Η Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη λειτουργεί από Δευτέρα έως Παρασκευή, , και στελεχώνεται από ειδικά εκπαιδευμένους ψυχολόγους και άλλους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, υπό την εποπτεία ομάδας ψυχιάτρων. Τι παρέχει; ψυχολογική και συναισθηματική στήριξη συμβουλευτική επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφόρηση για την κατάθλιψη, αλλά και για άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας ενημέρωση και παραπομπή, όταν χρειάζεται, σε Δημόσιες Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας που βρίσκονται στην περιοχή διαμονής του ενδιαφερομένου Σε ποιους απευθύνεται; Οποιοσδήποτε νιώθει την ανάγκη να μιλήσει και να ζητήσει υποστήριξη για ζητήματα σχετικά με την κατάθλιψη ή γενικότερα θέματα ψυχικής υγείας που απασχολούν τον ίδιο ή πρόσωπα του περιβάλλοντός του, μπορεί να τηλεφωνήσει στη Γραμμή Βοήθειας.

3 Ποιες είναι οι αρχές λειτουργίας Οι συνομιλίες είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές. Ο χειρισμός των θεμάτων διέπεται από σεβασμό στην προσωπικότητα και στα δικαιώματα του ανθρώπου που καλεί. Δεν ζητείται κανένα άλλο προσωπικό στοιχείο πέρα από εκείνα που είναι απαραίτητα για την παροχή της κατάλληλης υποστήριξης και βοήθειας. Στο τέλος της κάθε συνομιλίας καταγράφονται, ανώνυμα κι εμπιστευτικά πάντα, κάποιες πληροφορίες που θα επιτρέψουν τη διεξαγωγή συμπερασμάτων και τη βελτίωση των υπηρεσιών της Γραμμής. Ποιοι απαντούν; Ψυχολόγοι και άλλοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, ειδικά εκπαιδευμένοι στη συμβουλευτική μέσω τηλεφώνου, υπό την εποπτεία ομάδας ψυχιάτρων. Θεματολογία κλήσεων Η θεματολογία των κλήσεων καλύπτει πολλά και ποικίλα ζητήματα, που σχετίζονται με ψυχολογικές δυσκολίες με την ευρύτερη έννοια. Τα πιο συχνά θέματα που τα άτομα που καλούν φέρνουν προς συζήτηση αφορούν: προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων δυσκολίες στην επικοινωνία μεταξύ γονέων και παιδιών (κυρίως εφήβων) απώλεια αγαπημένων προσώπων προσωπικά αδιέξοδα και διλήμματα ενδοοικογενειακή βία προβλήματα που προκύπτουν από τη χρήση ουσιών δυσκολίες στο χώρο εργασίας μοναξιά επιβάρυνση από σοβαρά προβλήματα υγείας και από τη φροντίδα ασθενών με χρόνια νοσήματα ανεργία, οικονομικά προβλήματα, φόβος για το μέλλον, ανασφάλεια Ειδικότερα για την τελευταία θεματική (ανεργία, οικονομικά προβλήματα) παρατηρείται αυξημένος αριθμός κλήσεων τους τελευταίους μήνες, δεδομένης της οικονομική κρίσης και των παράπλευρων συνεπειών της στην ψυχική υγεία. Αριθμός κλήσεων Από την έναρξη της λειτουργίας της γραμμής (Μάϊος 2008) έως και σήμερα (Ιούνιος 2011), έχουν πραγματοποιηθεί 7526 κλήσεις. Διάρκεια Κλήσεων Βασικό μέλημα στη συμβουλευτική μέσω τηλεφώνου είναι η σωστή διαχείριση του χρόνου προς το συμφέρον του ατόμου που καλεί. Οι τηλεφωνικές κλήσεις έχουν κατά μέσο όρο διάρκεια δεκαέξι (16) λεπτών, ενώ συχνά ο χρόνος αυτός παρατείνεται, αν κριθεί αναγκαίο.

4 Ένα τηλεφώνημα ολοκληρώνεται όταν θεωρείται τόσο από τη πλευρά του ατόμου που καλεί όσο και από τη πλευρά του ειδικού ψυχικής υγείας ότι έχουν καλυφθεί επαρκώς τα θέματα που ανέκυψαν στη συζήτηση. 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 34,6% 39,8% 15% 12,8% 10% 5% 5,0% 7,8% 0% και άνω Πρόσωπο που καλεί Γράφημα 1: Διάρκεια κλήσεων σε λεπτά Η μεγάλη πλειοψηφία των κλήσεων πραγματοποιείται από άτομα που ζητούν πληροφόρηση, συμβουλευτική ή υποστήριξη για κάποιο δικό τους θέμα (63,5%), ενώ 30,1% των κλήσεων πραγματοποιείται από συγγενείς και 4,7% από φίλους, που ανησυχούν ή ενδιαφέρονται να ενημερωθούν για θέματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν άτομα του στενού τους περιβάλλοντος. 4,7% 0,3% 1,4% 30,1% 63,5% Ασθενής Συγγενής Φίλος Γνωστός Άλλος Γράφημα 2: Ποιος καλεί στην γραμμή

5 Προφίλ ενδιαφερόμενου Το προφίλ του ατόμου που αντιμετωπίζει πρόβλημα ψυχικής υγείας (είτε καλεί ο ίδιος είτε κάποιο τρίτο πρόσωπο για εκείνον) σκιαγραφείται ως εξής: Γυναίκες (64,4%) Ηλικίας (37,3%) Απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (46,7%) Κάτοικοι Αττικής (61,6%) Έγγαμοι (43,4%) Φύλο Άνδρας Γυναίκα 35,6% 64,4% Έως 20 5,0% Ηλικία ,9% 37,3% ,6% 66 και άνω 6,2% Μορφωτικό επίπεδο Απόφοιτος Δημοτικού/Γυμνασίου Απόφοιτος Λυκείου Απόφοιτος ΙΕΚ Απόφοιτος ΑΕΙ/ΑΤΕΙ 10,1% 8,8% 34,4% 46,7% Τόπος κατοικίας Αττική Εκτός Αττικής 38,4% 61,6% Άγαμος 39,5% Οικογενειακή κατάσταση Έγγαμος Διαζευγμένος Χήρος Σε διάσταση 7,3% 4,4% 1,9% 43,4% Σε σχέση 3,5% Γράφημα 3: Δημογραφικά στοιχεία ενδιαφερόμενων

6 Απολογιστικά στοιχεία κλήσεων τελευταίου εξαμήνου (Ιανουάριος Ιούνιος 1011) Στο πλαίσιο της αποτίμησης της ανταπόκρισης στη Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη και της βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών, από την πρώτη στιγμή λειτουργίας της γίνεται συστηματική καταγραφή, σε ειδικά διαμορφωμένη ηλεκτρονική φόρμα, δημογραφικών στοιχείων των ατόμων που καλούν, συνοπτικού ιστορικού τους σε θέματα ψυχικής υγείας, καθώς και των βασικών αιτημάτων τους. Στις ενότητες που ακολουθούν παρατίθενται αναλυτικά στοιχεία κλήσεων που πραγματοποιήθηκαν από τον Ιανουάριο έως και τον Ιούνιο του Αίτημα κλήσης Το μεγαλύτερο ποσοστό (56,3%) όσων έκαναν χρήση των υπηρεσιών της Γραμμής είχαν ως αίτημα την αναζήτηση συμβουλών για το πώς να διαχειριστούν και να αντιμετωπίσουν τα θέματα που έφερναν προς συζήτηση. Σε ένα επίσης μεγάλο ποσοστό των κλήσεων (53,4%), ως κύριο αίτημα διατυπώθηκε η ανάγκη έκθεσης και εξωτερίκευσης του προβλήματος. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε ποσοστό 33,4% ζητήθηκαν πληροφορίες σχετικά με υπηρεσίες ψυχικής υγείας όπου θα μπορούσαν να απευθυνθούν, ενώ σε ποσοστό 33,2% το αίτημα των κλήσεων αφορούσε σε συμπτώματα, διαγνωστικά κριτήρια και αίτια ψυχικών διαταραχών. Σε ποσοστό 21,5% τα άτομα που καλούσαν αναφέρονταν σε αίσθημα μοναξιάς και έλλειψης βοήθειας και υποστήριξης, ενώ σε ποσοστό 11,8% ζητήθηκαν πληροφορίες σχετικά με τη φαρμακευτική αγωγή. Αναζήτηση συμβουλών Εκθεση προβλήματος/ ανάγκη να μιλήσει 56,3% 53,4% Πληροφορίες σχετικά με υπηρεσίες ψυχικής υγείας "που να απευθυνθώ' Ενημέρωση σχετικά με τα συμπτώματα/ διάγνωση/ αίτια της ψυχικής νόσου 33,4% 33,2% Αίσθημα μοναξιάς/ αβοηθητότητας Πληροφορίες σχετικά με τις παροχές της γραμμής Πληροφορίες σχετικά με τα φάρμακα 15,2% 11,8% 21,5% Παράπονα σχετικά με υπηρεσίες 3,4% Διαδικαστικά θέματα 1,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Γράφημα 4: Καταγραφή αιτημάτων για τα οποία έγινε η κλήση

7 Αναφερόμενα Συμπτώματα Στην πλειοψηφία τους (83,3%) τα άτομα που καλούν αναφέρονται σε καταθλιπτικά συμπτώματα από την ψυχική σφαίρα (πεσμένη διάθεση, έλλειψη ενδιαφέροντος για καθημερινές δραστηριότητες, απελπισία). Υψηλό όμως είναι το ποσοστό (66,9%) όσων αναφέρονται σε ενοχλήματα από τη σωματική σφαίρα που εντάσσονται στο πλαίσιο της κατάθλιψης (μούδιασμα, τρόμος άκρων, ίλιγγος, απώλεια βάρους, διαταραχές στον ύπνο). Τα συμπτώματα άγχους (έντονη ανησυχία, κρίσεις πανικού, φοβίες) αποτελούν την τρίτη πιο συχνά αναφερόμενη ομάδα συμπτωμάτων (51,4%). Ψυχολογικά 83,3% Σωματικά 66,9% Συμπτώματα άγχους 51,4% Γνωσιακά 15,4% Αυτοκτονικότητα 14,0% Χρήση αλκοόλ/ουσιών 4,7% Ψυχωσικά συμπτώματα 4,1% Γράφημα 5: Καταγραφή συμπτωμάτων όπως αναφέρθηκαν από τους ενδιαφερόμενους Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στο ποσοστό που αφορά στην αυτοκτονικότητα. Στις κλήσεις εκφράζεται αυτοκτονική πρόθεση σε ποσοστό 14,0%, μέγεθος που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και στοχευμένης παρέμβασης. Από αυτούς που κάνουν λόγο για αυτοκτονία, το 76,1% εκφράζει μόνο αυτοκτονικό ιδεασμό/ευχές θανάτου, το 26,1% αναφέρεται σε προηγούμενη απόπειρα και το 4,3% περιγράφει σαφές και συγκεκριμένο πλάνο αυτοκτονίας. 4,3% 26,1% 76,1% Ιδεασμός Σκοπός Προηγούμενη Απόπειρα Γράφημα 6: Καταγραφή συμπερασμάτων αυτοκτονικότητας

8 Προηγούμενη επαφή με επαγγελματία ψυχικής υγείας Ένα στα τρία άτομα που καλούν (34,0%) δεν έχει απευθυνθεί ποτέ σε κάποιον ειδικό για το πρόβλημα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζει. Από τους υπόλοιπους (66,0%), το 27,7% ξεκίνησαν να παρακολουθούνται από κάποιον ειδικό την περίοδο που προσέφυγαν στις υπηρεσίες της Γραμμής. Το 27,3% αναφέρει ότι είχε απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας στο παρελθόν αλλά διέκοψε, ενώ το 8,7% συνεχίζει να παρακολουθείται μέχρι και σήμερα. Δεν έχουν ποτέ απευθυνθεί 34,0% Έχουν απευθυνθεί την τρέχουσα περίοδο 27,7% Έχουν απευθυνθεί στο παρελθόν αλλά διέκοψαν 27,3% Έχουν απευθυνθεί στο παρελθόν και παρακολουθούνται μέχρι σήμερα 8,7% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Γράφημα 7: Καταγραφή εάν και πότε ήρθαν σε επαφή με κάποιο επαγγελματία ψυχικής υγείας Από τα δεδομένα προκύπτει ότι η πλειοψηφία αυτών που αναφέρουν ότι παρακολουθούνταν από κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας, είτε στο παρελθόν είτε στην τρέχουσα περίοδο, έχει λάβει τη διάγνωση της κατάθλιψης (66,2%). Στο παρακάτω γράφημα, παρουσιάζονται οι πέντε συχνότερες διαγνώσεις. Κατάθλιψη 66,2% Διπολική Διαταραχή 10,8% Κρίσεις Πανικού 5,6% Ψυχωσική Συνδρομή 5,2% Αγχώδης Διαταραχή 4,1% Γράφημα 8: Καταγραφή διάγνωσης που έχει δοθεί από Επαγγελματία Ψυχικής Υγείας

9 Από αυτούς που εκτιμήθηκαν από κάποιο επαγγελματία ψυχικής υγείας, το 10,9% δεν χρειάστηκε να ακολουθήσει κάποιου τύπου θεραπεία. Το 32,7% ξεκίνησε θεραπεία κάποια στιγμή στο παρελθόν αλλά την έχει διακόψει, ενώ το 56,4% βρίσκεται υπό θεραπεία κατά τη χρονική στιγμή της κλήσης. 32,7% 10,9% 56,4% Δεν έχουν ποτέ ακολουθήσει Βρίσκονται υπό θεραπεία Έχουν ακολουθήσει στο παρελθόν και σταμάτησαν Γράφημα 9: Καταγραφή θεραπείας ενδιαφερόμενων που επισκέφθηκαν Επαγγελματία Ψυχικής Υγείας Από αυτούς που έχουν ακολουθήσει κάποια θεραπεία, η συντριπτική πλειοψηφία (83,5%) έλαβε φαρμακευτική αγωγή, ενώ ένας στους τέσσερις (25.0%) ανέφερε πως έχει κάνει ψυχοθεραπεία με ή χωρίς τη συνδρομή φαρμάκων. Φαρμακευτική αγωγή 83,5% Ψυχοθεραπεία 25,0% Ψυχοκοινωνική παρέμβαση 2,1% Εναλλακτική θεραπεία (ομοιοπαθητική κτλ.) 1,9% Γράφημα 10: Είδος θεραπείας που ακολούθησαν οι ενδιαφερόμενοι

10 Αναφορικά με τη φαρμακευτική θεραπεία, το 41,5% ανέφερε πως την έχει διακόψει. Σε διευκρινιστική ερώτηση για το αν διέκοψαν με ή χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού τους, το 64,2% από αυτούς ανέφερε πως το έκανε χωρίς τη σύσταση γιατρού. Η ανωνυμία και η εμπιστευτικότητα που παρέχει η Γραμμή επιτρέπει την αποκάλυψη τέτοιων σημαντικών ζητημάτων, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στους χειριστές των κλήσεων με κατάλληλες παρεμβάσεις να ενισχύσουν το ρόλο του θεραπευτή και να συμβάλουν στην αποκατάσταση της θεραπευτικής σχέσης. 35,8% 64,2% Με τη συγκατάθεση του γιατρού Χωρίς τη συγκατάθεση γιατρού Γράφημα 11: Καταγραφή ενδιαφερόμενων που έχουν επισκεφτεί Επαγγελματία Ψυχικής Υγείας, έχουν πάρει φαρμακευτική αγωγή και έχουν διακόψει Αναφορές Κοινωνικού Στίγματος Το κοινωνικό στίγμα, ως εμπόδιο στην αναζήτηση βοήθειας από ειδικό, αναφέρεται στο 25,0% των κλήσεων. Στην πλειοψηφία αυτών (50,9%) γίνεται αναφορά στο στίγμα που σχετίζεται με τα ψυχιατρικά φάρμακα, ενώ σε ποσοστό 28,5% εκφράζονται στιγματιστικές αντιλήψεις ως προς το να λάβει κανείς βοήθεια από ψυχίατρο. Επίσης, αρκετά άτομα αναφέρθηκαν στην έλλειψη κατανόησης από τον κοινωνικό τους περίγυρο και στην αρνητική αντιμετώπιση που λάμβαναν, όντας υπό ψυχιατρική παρακολούθηση. Σε σημαντικό ποσοστό (20,0%) ο καλών απέφευγε να ζητήσει συμπαράσταση ακόμα και από το στενό του περιβάλλον, προκειμένου να μην αποκαλύψει ότι αντιμετώπιζε πρόβλημα ψυχικής υγείας. Τέλος, χαρακτηριστικό είναι ότι σε ποσοστό κλήσεων 15,8% διατυπώθηκε η επιθυμία να απευθυνθεί το άτομο σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας που δεν βρίσκονταν κοντά στον τόπο διαμονής του, για την αποφυγή του κοινωνικού στίγματος.

11 Στίγμα των ψυχιατρικών φαρμάκων 50,9% Στίγμα του ψυχιάτρου 28,5% Επιθυμία να αποκρύψει από τους άλλους ότι πάσχει από κάποια διαταραχή Επιθυμία να απευθυνθεί σε κέντρο υγείας μακριά από την περιοχή που Στίγμα σχετικό με διάγνωση 15,8% 13,9% 20,0% Άλλο 9,1% Γράφημα 12: Καταγραφή αναφορών των ενδιαφερόμενων σε θέματα στίγματος Γνώση Ύπαρξης Δημόσιων Κοινοτικών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Περισσότεροι από τους μισούς καλούντες, αποδείχθηκε ότι δεν γνωρίζουν την ύπαρξη Δημόσιων Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας στο πλαίσιο της κοινότητας. Στο σημαντικό αυτό έλλειμμα ανταποκρίνεται η Γραμμή παρέχοντας ενημέρωση και προτροπή για επίσκεψη στις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας, στην περίπτωση που κρίνεται χρήσιμο ή απαραίτητο. 53,1% 46,9% Ναι Όχι Γράφημα 13: Καταγραφή Γνώσης των καλούντων για την ύπαρξη Δημοσίων Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Προτροπή για επίσκεψη σε Δημόσια Υπηρεσία Ψυχικής Υγείας Όταν διαφαίνονται κλινικά σημαντικά προβλήματα, γίνεται παραπομπή για αντιμετώπιση στις κατάλληλες δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Σε επτά από τις δέκα περιπτώσεις (69,1%) κρίθηκε σκόπιμη η παραπομπή για περαιτέρω αξιολόγηση και παρέμβαση (πχ. στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας που βρίσκεται κοντά στη περιοχή όπου διαμένουν).

12 30,9% 69,1% Ναι Όχι Γράφημα 14: Απόφαση για παραπομπή των ενδιαφερομένων Οι πληροφορίες που παρέχει η Γραμμή εκτιμώνται από τους καλούντες ως πολύτιμες και ιδιαίτερα βοηθητικές για την εύρεση των κατάλληλων και εύκολα προσβάσιμων δημόσιων υπηρεσιών υγείας. Περιεχόμενο Κλήσης Ένα στα δύο άτομα που καλούν κάνει λόγο για προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων στο οικογενειακό, κοινωνικό ή εργασιακό περιβάλλον του. Ο αριθμός των κλήσεων με θεματολογία σχετική με την οικονομική κρίση, καταγράφεται επίσης ιδιαίτερα σημαντικός (28,7%) και ενδεικτικός της διάχυτης ανησυχίας και του άγχους για το μέλλον δεδομένων των δυσχερών οικονομικών συνθηκών. Πρόβλημα διαπροσωπικών σχέσεων 48,5% Οικονομική Κρίση 28,7% Αυτοκτονικότητα 14,0% Επιβάρυνση από φροντίδα ασθενούς Ο γιατρός δεν επενδύει χρόνο στον ασθενή Μη διαθεσιμότητα του γιατρού 6,9% 5,8% 11,9% Ενδοοικογενειακή βία Άλλο 3,0% 14,1% Γράφημα 15: Καταγραφή λόγων για τους οποίους γίνεται η κλήση προς τη Γραμμή Βοήθειας για τη Κατάθλιψη

13 Οικονομική κρίση Η οικονομική ανασφάλεια, στο βαθμό που αποτελεί ένα σημαντικό στρεσογόνο παράγοντα για πολλούς ανθρώπους, μπορεί να πυροδοτήσει ένα σύνολο ψυχικών δυσκολιών, κυρίως στο φάσμα της κατάθλιψης ή των διαταραχών άγχους, ή να επιδεινώσει μια ήδη υπάρχουσα ψυχοπαθολογία, δυσχεραίνοντας την αντιμετώπισή της. Η έξαρση στα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης, που σύμφωνα με έγκυρες επιδημιολογικές έρευνες παρατηρείται σε περιόδους οικονομικής κρίσης, έχει αποτυπωθεί και στα στοιχεία που προκύπτουν από τη Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη. Στο πλαίσιο αυτό οι καλούντες αναφέρονται σε : Άγχος για το μέλλον Χαμηλό βιοτικό επίπεδο Έλλειψη επαγγελματικών προοπτικών Αδυναμία ανταπόκρισης σε οικονομικές υποχρεώσεις Εργασιακή αβεβαιότητα / ανασφάλεια Αδυναμία εύρεσης εργασίας / ανεργία Το 60,0% όσων απευθύνθηκαν στις υπηρεσίες της Γραμμής ανέφεραν ότι δεν εργάζονται. Σε περαιτέρω διευκρινιστική ερώτηση, μεταξύ των λόγων για τους οποίους δεν εργάζονται η ανεργία ανέρχεται στο επίπεδο του 17,7%. Έχει συνταξιοδοτηθεί 22,5% Είναι φοιτητής/τρια ή μαθητής/τρια 18,0% Δεν μπορεί να βρει δουλειά 17,7% Ασχολείται με οικιακά 17,7% Δεν εργάζεται λόγω προβλημάτων ψυχικής υγείας 14,2% Δεν εργάζεται λόγω προβλημάτων σωματικής υγείας Εκτελεί τη στρατιωτική του θητεία 0,3% 2,5% Άλλοι λόγοι 7,0% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% Γράφημα 16: Καταγραφή λόγων για τους οποίους δεν εργάζονται οι ενδιαφερόμενοι

14 Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται το προφίλ όσων αναφέρθηκαν στην οικονομική κρίση το τελευταίο εξάμηνο. Φύλο Ηλικία Μορφωτικό επίπεδο Τόπος κατοικίας Άνεργος Άνδρας Γυναίκα Έως και άνω Απόφοιτος Δημοτικού/Γυμνασίου Απόφοιτος Λυκείου Απόφοιτος ΙΕΚ Απόφοιτος ΑΕΙ/ΑΤΕΙ Αττική Εκτός Αττικής Ναι Όχι 1,2% 15,3% 4,7% 8,6% 8,6% 22,2% 32,2% 32,9% 45,9% 32,8% 50,0% 36,1% 67,8% 63,9% 77,8% Γράφημα 17: Καταγραφή δημογραφικών στοιχείων ενδιαφερόμενων που έχουν κάνει αναφορά στην οικονομική κρίση Τα στοιχεία που προκύπτουν εμφανίζουν τις ψυχολογικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης να πλήττουν περισσότερο την κατεξοχήν παραγωγική ηλικιακή ομάδα (36 50 ετών), άτομα δηλαδή που κατά κανόνα έχουν να αντιμετωπίσουν πολλαπλές υποχρεώσεις (οικογενειακές, επαγγελματικές και άλλες). Αλλά και τα άτομα νεότερης ηλικίας (21 35 ετών) βλέπουν με έντονο άγχος την έλλειψη επαγγελματικών προοπτικών και τους όρους που προδιαγράφουν το εργασιακό τους μέλλον. Διάχυτη ανησυχία για τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης καταγράφεται όχι μόνο από τους ανέργους αλλά και σε αυτούς που στην παρούσα φάση έχουν κάποια θέση εργασίας.

15 Συμπεράσματα Η μεγάλη ανταπόκριση του κοινού στη Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη υπογραμμίζει τις επιτακτικές ανάγκες του πληθυσμού στον τομέα της ψυχικής υγείας: έντονο είναι το αίτημα όσων καλούν να μιλήσουν σε κάποιον ειδικό ανώνυμα κι εμπιστευτικά αλλά και να λάβουν τις κατάλληλες κατευθύνσεις για την αντιμετώπιση των θεμάτων που τους απασχολούν και που φέρνουν προς συζήτηση. Παράλληλα, η Γραμμή αποτελεί ένα μέσο κινητοποίησης των ατόμων που χρειάζονται εξειδικευμένη βοήθεια, ώστε να απευθυνθούν περαιτέρω σε κάποια υπηρεσία ψυχικής υγείας. Ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, το περιεχόμενο και η συχνότητα των κλήσεων στη Γραμμή Βοήθειας φαίνεται να έχει άμεση συσχέτιση με την οικονομική κρίση και τις δυσκολίες που αυτή έχει επιφέρει στην καθημερινότητα του πληθυσμού. Σε μια περίοδο διάχυτης κοινωνικής αλλά και προσωπικής δυσφορίας, αδιεξόδων, οργής και πολλαπλών ματαιώσεων, είναι πιο απαραίτητοι από ποτέ οι μηχανισμοί κοινωνικής στήριξης, η έμφαση σε υπηρεσίες που έχουν ως στόχο την ενδυνάμωση, την πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας ασφαλώς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την ίδια την οικονομική κρίση μπορούν όμως να προλάβουν και να περιορίσουν τις ψυχολογικές συνέπειές της, το εύρος των οποίων δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο. Είτε πρόκειται για μια πρωτοεμφανιζόμενη συμπτωματολογία, είτε για την υποτροπή ενός προϋπάρχοντας ή χρόνιου προβλήματος, είτε, εν τέλει, για την ίδια την ανθρώπινη ζωή, η διαθεσιμότητα υπηρεσιών που μπορούν να στηρίξουν, να κατευθύνουν και να δώσουν λύσεις είναι καίριας σημασίας σε καιρούς δύσκολους. Με δεδομένη τη συχνότητα και τη σοβαρότητα της κατάθλιψης, αλλά και το γεγονός ότι ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού δεν έχει εύκολη πρόσβαση στην ενημέρωση για θέματα ψυχικής υγείας και για τις συναφείς διαθέσιμες υπηρεσίες, το έργο που προσφέρει η Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη συμβάλλει ουσιαστικά στη γεφύρωση του λεγόμενου «θεραπευτικού χάσματος», του χάσματος δηλαδή μεταξύ της διατιθέμενης θεραπείας και του βαθμού στον οποίο αξιοποιείται από όσους πραγματικά το έχουν ανάγκη. Ειδικότερα στις μέρες που διανύουμε, η παροχή ψυχολογικής υποστήριξης και η διευκόλυνση της πρόσβασης σε κατάλληλες υπηρεσίες ψυχικής υγείας αποτελεί ένα πολύτιμο ζητούμενο στη δυσχερή αυτή οικονομική και κοινωνική συγκυρία, που έχει αδιαμφισβήτητο αντίκτυπο στην ψυχική υγεία του πληθυσμού συνολικά.