ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ 10 ης ΙΑΛΕΞΗΣ

Transcript

1 ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ 10 ης ΙΑΛΕΞΗΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΛΑΣΤΗΡΑ ΤΟΥ Ν. ΚΑΡ ΙΤΣΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΛΑΣΤΗΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Η λίµνη Ν. Πλαστήρα βρίσκεται 25 Km δυτικά της Καρδίτσας, σε υψόµετρο περίπου 800 µέτρων, πάνω στην οροσειρά των Αγράφων, η οποία είναι τµήµα της Νότιας Πίνδου. ηµιουργήθηκε από τα νερά του ποταµού Μέγδοβα (πρόκειται για τον αρχαίο Ταυρωπό), παραποτάµου του Αχελώου, τα οποία κατέκλυσαν το οροπέδιο της Νεβρόπολης, µε την κατασκευή του φράγµατος στο τέλος της δεκαετίας του 50. Πρόκειται για τεχνητή λίµνη, της οποίας η κατασκευή ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του Η σύλληψη της ιδέας κατασκευής της έγινε το 1925, από τον τότε κυβερνήτη της χώρας Νικόλαο Πλαστήρα, από όπου πήρε και το όνοµά της. Η λίµνη έχει µήκος 14 Km, µε µέγιστο πλάτος 4 Km, µέγιστο βάθος 60 Km, (κοντά στην περιοχή του φράγµατος), επιφάνεια περίπου 25 Κm 2 και µέγιστη χωρητικότητα 400 εκατοµµύρια m 3. Είναι δενδροειδούς µορφής, µε πολλά µικρά «φιόρδ» που εισχωρούν στη στεριά και σχηµατίζουν µια δαντελωτή ακτογραµµή. Με ειδικό αγωγό, ένα µέρος των υδάτων της µεταφέρονται από υψόµετρο 700 µέτρων προς τον κάµπο, δίνοντας κίνηση στο ηλεκτρικό εργοστάσιο της.ε.η., που παράγει 40 MWH/ εβδοµάδα. Κατόπιν αρδεύουν τον κάµπο και υδρεύουν την πόλη της Καρδίτσας, καθώς και 38 χωριά και κωµοπόλεις του Νοµού. Αυτές οι χρήσεις του νερού της (κυρίως η άρδευση)έχουν ως αποτέλεσµα την εποχιακή αυξοµείωση της στάθµης των νερών της και την παλινδρόµηση στις όχθες της. Η κατασκευή της λίµνης είχε αρχικά αρνητικές συνέπειες στην εξέλιξη της περιοχής. Αφ ενός δυσκόλεψε την επικοινωνία των χωριών µε την πρωτεύουσα του Νοµού την Καρδίτσα, αφ ετέρου διέκοψε την επικοινωνία µεταξύ των χωριών που βρίσκονται περιφερειακά από τη λίµνη. Οι λόγοι αυτοί, σε συνδυασµό µε τις δοµές της ελληνικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, και το γενικότερο κλίµα στη χώρα της δεκαετίας του 60, του 70 και του 80, καθώς και την επιθυµία των κατοίκων της περιοχής να επενδύσουν στην πεδιάδα τα χρήµατα των αποζηµιώσεων που

2 αποκόµισαν, είχαν ως συνέπεια τη µετανάστευση σηµαντικού τµήµατος των κατοίκων της περιοχής και τη µείωση του πληθυσµού κατά 30% κατά τις επόµενες τρεις δεκαετίες. Τη δεκαετία του 1990, τοπικοί φορείς αποφάσισαν να σχεδιάσουν και ενθαρρύνουν την ανάπτυξη της περιοχής που βρίσκεται γύρω από τη λίµνη, αξιοποιώντας το βασικό συγκριτικό πλεονέκτηµά της, που είναι τόσο η ίδια η λίµνη, όσο και το φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής. Βασικός άξονας της ανάπτυξης αυτής θα ήταν ο τουρισµός. Προς το σκοπό αυτό, ορίστηκε µια περιοχή γύρω από τη λίµνη Πλαστήρα µε οµοιογενή χαρακτηριστικά και αποφασίστηκε η λήψη αναπτυξιακών δράσεων σε διάφορα επίπεδα, µε σκοπό την ολοκληρωµένη και αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής. Η περιοχή αυτή αποτελεί, γεωγραφικά, τµήµα του Νότιο- υτικού τµήµατος του Νοµού Καρδίτσας, στα σύνορα µε το Νοµό Ευρυτανίας. Έχει συνολική έκταση 490,6 χιλιάδες στρέµµατα, που αντιστοιχούν στο 18,6% της συνολικής έκτασης του Νοµού. Περιλαµβάνει 27 οικισµούς, οι οποίοι διοικητικά συνιστούν τέσσερις δήµους: το ήµο Ιτάµου µε έδρα το Καλλίθηρο, το ήµο Μητρόπολης µε έδρα τη Μητρόπολη, το ήµο Νεβρόπολης µε έδρα την Πεζούλα και το ήµο Ν. Πλαστήρα µε έδρα το Μορφοβούνι. Τα δηµοτικά διαµερίσµατα της περιοχής µελέτης µε πληθυσµό µικρότερο από 500 κατοίκους ανέρχονται σήµερα σε 12, είναι όλα ορεινά και καταλαµβάνουν ποσοστό 48,8% της συνολικής έκτασης. Τα δηµοτικά διαµερίσµατα µεσαίου µεγέθους, µε πληθυσµό κατοίκους ανέρχονται επίσης σε 12 και καταλαµβάνουν ποσοστό 40,6% της συνολικής έκτασης. Τέλος, υπάρχουν µόνο τρία µεγάλου µεγέθους δηµοτικά διαµερίσµατα µε κατοίκους (Νεοχώρι, Καλλίθηρο και Μητρόπολη) και καταλαµβάνουν 10,6% της συνολικής έκτασης της περιοχής.

3 Χάρτης 3 : Χάρτης διοικητικής διαίρεσης του νοµού

4 Χάρτης 1 : Περιοχή µελέτης Σύµφωνα µε την απογραφή του 1961 η περιοχή είχε κατοίκους. Ο πληθυσµός αυτός µειώθηκε στους κατοίκους το 1991, ενώ µέχρι το 2001 αυξήθηκε στους (αύξηση 15%). Η αύξηση που παρατηρήθηκε κατά την τελευταία δεκαετία οφείλεται, πέρα από τη γενικότερη τάση συγκράτησης του πληθυσµού στην ύπαιθρο που παρατηρείται στη χώρα την τελευταία δεκαετία, κατά κύριο λόγο στην ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων. Πράγµατι, τα τελευταία χρόνια ο ευρύτερος ορεινός όγκος των Αγράφων και ιδιαίτερα η περιοχή της λίµνης Ν. Πλαστήρα, υποδέχεται ένα µεγάλο αριθµό τουριστών ο οποίος ακολουθεί αυξητικές τάσεις. O υγρός όγκος της λίµνης Ν. Πλαστήρα, το ιδιαίτερο περιβάλλον των ποταµών, τα πλούσια σε βλάστηση χερσαία οικοσυστήµατα και η ποικιλία της πανίδας, δηµιουργεί την βιοποικιλότητα που χαρακτηρίζει ένα τοπίο ως άρτιο, τόσο περιβαλλοντικά, όσο και τουριστικά µε αποτέλεσµα η περιοχή µελέτης να εξελίσσεται σε ένα αξιόλογο τουριστικό κέντρο. Έτσι γύρω από τη λίµνη, έχουν δηµιουργηθεί αρκετές επιχειρήσεις παροχής τουριστικών υπηρεσιών, οι οποίες επιβιώνουν από τον τουρισµό που αναπτύσσεται στην περιοχή και έχει δηµιουργηθεί προσοδοφόρο έδαφος για περαιτέρω ανάπτυξη και οργάνωσή του. Παράλληλα, µε πρωτοβουλία των τοπικών φορέων, έχει αναπτυχθεί στην περιοχή ένα σύνολο υποδοµών που έχουν χρηµατοδοτηθεί από Ευρωπαϊκά και Ελληνικά προγράµµατα, τα οποία υπάγονται κυρίως σε δράσεις περιβαλλοντικών προγραµµάτων και λειτουργούν µε κύριους άξονες την προστασία, διαχείριση και την ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος.

5 Ανάγλυφο και Χρήσεις γης Ανάλογα µε το υψόµετρο και το ανάγλυφο του εδάφους τα δηµοτικά διαµερίσµατα της περιοχής, χωρίζονται σε πεδινά (υψόµετρο µικρότερο των 600 µ) και ορεινά (υψόµετρο µεγαλύτερο των 600 µ). Τα πεδινά καταλαµβάνουν ποσοστό 11% της συνολικής έκτασής της και τα ορεινά ποσοστό 89%. Χάρτης 2 : Τοπογραφικός χάρτης περιοχής µελέτης Περίπου το 50% της συνολικής έκτασης της περιοχής καλύπτεται από δάση, ενώ οι εκτάσεις που αξιοποιούνται από τη γεωργία και κτηνοτροφία ανέρχονται σε 20% και 25% αντίστοιχα. Αναλυτικότερα οι χρήσεις γης παρουσιάζονται στο παρακάτω γράφηµα.

6 Χρήσεις γής, 1991 Νερά 7% Οικισµοί 2% Άλλες 0% Καλ/νες & Αγρ. 20% άση 47% Βοσκότοποι 24% Καλ/νες & Αγρ. Βοσκότοποι άση Νερά Οικισµοί Άλλες

7 Χάρτης 4 : Χρήσεις γης της περιοχής µελέτης έτους 1991 Πληθυσµός Όπως προαναφέρθηκε, από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 έως και αυτή του 1980, παρατηρήθηκε στην περιοχή µελέτης µια έντονη µεταναστευτική τάση των κατοίκων της, ιδιαίτερα των νέων, η οποία είχε ως συνέπεια τη µείωση του συνολικού πληθυσµού κατά το ένα τρίτο. Ο κύριος λόγος αυτής της πληθυσµιακής αιµορραγίας ήταν η αναζήτηση εργασίας και ζωής µε καλύτερες συνθήκες στα αστικά κέντρα. Χαρακτηριστικό είναι επίσης το φαινόµενο, που ισχύει και σε όλη την ελληνική ύπαιθρο, της φυγής των νεότερων θηλυκών µελών της οικογένειας, γεγονός που δευτερευόντως προκαλεί µεταναστευτικές τάσεις και στους νέους άνδρες. Αποτέλεσµα των µεταναστευτικών ρευµάτων είναι το γεγονός ότι η κοινωνική υποδοµή (παιδεία, υγεία) είναι φτωχή, στοιχείο που αποτελεί και πάλι λόγο µετανάστευσης, ιδιαίτερα για το νέο πληθυσµό. ηµιουργήθηκαν λοιπόν προφανή προβλήµατα που εκτός από τη µείωση, ήταν και η γήρανση του µόνιµου πληθυσµού. Πράγµατι, τα δύο τρίτα του µόνιµου πληθυσµού της περιοχής ήταν πάνω από 55 ετών το 1991 (σύµφωνα µε την απογραφή). Ωστόσο, δεν παρατηρήθηκε κάµψη στη δόµηση στην υπό µελέτη περιοχή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι σηµαντικός αριθµός µεταναστών από την περιοχή, ιδιαίτερα αυτοί που µετανάστευσαν σε κοντινά αστικά κέντρα, συντηρούν την κατοικία τους στο χωριό ή χτίζουν νέα. Και στις δύο περιπτώσεις η κατοικία αυτή χρησιµοποιείται ως δευτερεύουσα. Η τάση αυτή των µεταναστών να διατηρούν στενές σχέσεις µε τον τόπο καταγωγής τους, ενδυναµώνει την τοπική οικονοµία, δεδοµένου ότι κατά τη διάρκεια των σαββατοκύριακων, των αργιών και των διακοπών (ιδιαίτερα των θερινών), παρατηρείται σηµαντική προσέλευση ατόµων.

8 Η µείωση του πληθυσµού (άνιση στο εσωτερικό της περιοχής) είχε σηµαντικές επιπτώσεις στην οικονοµία της περιοχής, η οποία αφορά κατά κύριο λόγο τον πρωτογενή τοµέα. Έτσι, ο αριθµός των γεωργικών και κτηνοτροφικών εκµεταλλεύσεων, ιδιαίτερα των ορεινών περιοχών, µειώνεται γοργά, γεγονός που οφείλεται τόσο στην τάση µετανάστευσης του νέου πληθυσµού, όσο και στις δοµές της ελληνικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, αλλά και τη νοοτροπία της ελληνικής κοινωνίας. Το 1991 περίπου το ήµισυ του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού της περιοχής απασχολείται στον πρωτογενή τοµέα, ενώ το υπόλοιπο µοιράζεται µεταξύ δευτερογενή και τριτογενή, µε ποσοστά 20% και 30% αντίστοιχα. Αναπτυξιακές πρωτοβουλίες Η κατάσταση ανατρέπεται εν µέρει και η φθίνουσα πορεία της περιοχής αντιστρέφεται κατά τη δεκαετία του 90 µε την παρέµβαση των τοπικών φορέων της περιοχής. Το 1988 η Νοµαρχία Καρδίτσας συνέταξε ένα «Τοπικό Αναπτυξιακό Πρόγραµµα» (ΤΑΠ) της περιοχής µε βασικό στόχο την ήπια τουριστική ανάπτυξή της. Το 1989 το ΤΑΠ χρηµατοδοτήθηκε από τα «Μεσογειακά Ολοκληρωµένα Προγράµµατα» (ΜΟΠ) και κατασκευάστηκαν τα πρώτα έργα υποδοµής. Στη συνέχεια ο φορέας που έπαιξε το σηµαντικότερο ρόλο για την ανάπτυξη της περιοχής ήταν η «Αναπτυξιακή Καρδίτσας» (ΑΝΚΑ), µε τη συνδροµή της οποίας αξιοποιήθηκαν εθνικά και κοινοτικά προγράµµατα για την κατασκευή έργων υποδοµής, καθώς και χρηµατοδοτήσεις επιχειρήσεων. Σηµαντικός ήταν επίσης ο ρόλος της για την κινητοποίηση του τοπικού πληθυσµού, αλλά και των τοπικών φορέων ( ήµων και Κοινοτήτων, Συλλόγων, Συνεταιρισµών κλπ) προς για την αξιοποίηση των ανωτέρω προγραµµάτων. Τα εθνικά και κοινοτικά χρηµατοδοτικά προγράµµατα αγροτουρισµού και αγροβιοτεχνίας που αξιοποιήθηκαν ήταν τα εξής: - Κανονισµός 2328/91 της Ευρωπαϊκής Ένωσης: το πρόγραµµα αυτό χρηµατοδοτεί γεωργικές ή κτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις µε σκοπό την ανάπτυξη αγροτουριστικών δραστηριοτήτων στα πλαίσια της εκµετάλλευσης. - Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράµµατα (ΠΕΠ): Αξιοποιώντας τη χρηµατοδότηση των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ), χρηµατοδοτούνται έργα υποδοµής, αλλά και επιχειρήσεις. - LEADER: το κοινοτικό αυτό πρόγραµµα χρηµατοδοτεί µικρού µεγέθους ατοµικές ή συλλογικές επιχειρήσεις, τόσο αγροτουριστικές όσο και βιοτεχνικές, καθώς και φορείς για την κατασκευή έργων υποδοµής. - LIFE: χρηµατοδοτεί κατά κύριο λόγο δραστηριότητες που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος. - ΕΠΠΕΡ: είναι κατά κάποιο τρόπο συνέχεια του προηγούµενου προγράµµατος και αφορά την προστασία του περιβάλλοντος. Με την επιχορήγηση των ανωτέρω προγραµµάτων και τις χρηµατοδοτήσεις των φορέων και των φυσικών προσώπων, έχει κατασκευαστεί ένας µεγάλος αριθµός έργων υποδοµής και σηµαντικός αριθµός ατοµικών αγροτουριστικών ή βιοτεχνικών

9 επιχειρήσεων. Η αξιοποίηση των διαθέσιµων πόρων έχει προσανατολιστεί προς την ανάπτυξη διαφόρων τύπων εναλλακτικού τουρισµού: - του αγροτουρισµού, µε τη διατήρηση και τόνωση του υπάρχοντος πρωτογενούς παραγωγικού συστήµατος - του περιβαλλοντικού τουρισµού, µε την κατασκευή έργων υποδοµής. - του αθλητικού τουρισµού, µε παρεµβάσεις που υποβοηθούν την άσκηση διαφόρων αθληµάτων - του πολιτιστικού τουρισµού, µε την ανάδειξη µνηµείων, παραγωγή έντυπου υλικού κλπ - του θρησκευτικού τουρισµού, µε την ανάδειξη µοναστηριών και εκκλησιών της περιοχής και τη διευκόλυνση της πρόσβασης Έργα υποδοµής Τα σηµαντικότερα έργα υποδοµής που κατασκευάστηκαν την τελευταία δεκαπενταετία είναι τα εξής: 1. ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Από την κοινότητα Νεοχωρίου έχει παραχωρηθεί το παλιό ηµοτικό Σχολείο, το οποίο ανακαινίστηκε και λειτουργεί ως κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Περιλαµβάνει χώρο εργαστηρίου µε επιστηµονικό εξοπλισµό, χώρο εκθεµάτων και αίθουσα διδασκαλίας. Παρέχει περιβαλλοντική εκπαίδευση σε µαθητές πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και ερευνητικές δυνατότητες σε φοιτητές και ερευνητές. 2. Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ Είναι ένα µόνιµο σύστηµα παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων της λίµνης Πλαστήρα. Μαζί µε το Κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης αποτελεί τη βάση γύρω από την οποία οργανώνεται ο περιβαλλοντικός και επιστηµονικός τουρισµός. 3. ΒΟΤΑΝΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ Έχει κατασκευαστεί σε χώρο που παραχώρησε η Κοινότητα Νεοχωρίου. Παρέχει περιβαλλοντική εκπαίδευση και γνωριµία µε τη χλωρίδα της περιοχής. 4. ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ Έχει κατασκευαστεί σε περιοχή της Κοινότητας Μπελοκοµύτη, πάνω στο µονοπάτι που ενώνει τη λίµνη Πλαστήρα µε την Ευρυτανία. 5. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ Επισηµάνθηκαν και χαρτογραφήθηκαν δύο µονοπάτια. Το πρώτο είναι στην περιοχή Ζυγογιανέικα και το δεύτερο ενώνει τη λίµνη Πλαστήρα µε την Ευρυτανία. 6. ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΥ ΠΟ ΗΛΑΤΟΥ Έχουν καταγραφεί και σηµανθεί οι διαδροµές για ορειβατικό ποδήλατο σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΟΤ. 7. ΤΟΠΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Το γραφείο αυτό σκοπό έχει την ενηµέρωση των τουριστών µε την παροχή πληροφοριών και έντυπου υλικού, καθώς και τη γενικότερη προβολή της περιοχής στη χώρα, αλλά και το εξωτερικό. 8. ΕΝΤΥΠΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΧΑΡΤΕΣ GIS

10 Έχει εκδοθεί ένα πλούσιο ενηµερωτικό υλικό, το οποίο περιλαµβάνει πληροφορίες και χάρτες της περιοχής µε σκοπό τη διευκόλυνση των τουριστών, αλλά και την πληροφόρηση για την ποικιλία των δυνατών δραστηριοτήτων στην περιοχή. 9. ΑΛΛΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ηµιουργία δύο γυναικείων συνεταιρισµών: ο Συνεταιρισµός Γυναικών Μορφοβουνίου παρασκευάζει παραδοσιακά τοπικά εδέσµατα και ο Συνεταιρισµών Γυναικών Σοφάδων κατασκευάζει παραδοσιακές στολές. Επίσης, εκπαιδεύονται οδηγοί βουνού για τη διευκόλυνση άσκησης αθληµάτων στο βουνό ή πεζοποριών. Όπως είναι φανερό, τα παραπάνω βασικά έργα υποδοµής πλαισιώθηκαν από µια πληθώρα έργων, όπως κατασκευές ή βελτιώσεις δρόµων, κτιρίων κλπ. Ατοµικές Επιχειρήσεις Τα παραπάνω έργα υποδοµής είχαν σκοπό την παράλληλη κινητοποίηση του ντόπιου πληθυσµού προς την κατεύθυνση της δηµιουργίας επιχειρήσεων και την εξασφάλιση θέσεων εργασίας µόνιµων ή εποχιακών. Πράγµατι, στην περιοχή λειτουργεί σήµερα ένας µεγάλος αριθµός επιχειρήσεων που έχουν είτε άµεση είτε έµµεση σχέση µε τον τουρισµό. Στην περιοχή λειτουργούν συνολικά 303 επιχειρήσεις που προσφέρουν υπηρεσίες στους τουρίστες. Η κατανοµή τους στους τέσσερις ήµους της περιοχής δεν είναι οµοιόµορφη: στο ήµο Ιτάµου λειτουργούν συνολικά 60 τουριστικές επιχειρήσεις (20%), στο ήµο Μητρόπολης 70 (23%), στο ήµο Νεβρόπολης 101 (33%) και στο ήµο Πλαστήρα οι επιχειρήσεις που προσφέρουν υπηρεσίες στους τουρίστες είναι 72 (24%). Τουριστικά καταλύµατα Από τις παραπάνω επιχειρήσεις, οι 64 επιχειρήσεις (21%) είναι τουριστικά καταλύµατα. Από αυτά τα 38 βρίσκονται στο ήµο Νευρόπολης, τα 13 στο ήµο Πλαστήρα, τα 12 στο ήµο Ιτάµου και µόνον 1 στο ήµο Μητρόπολης. Κατανοµή τουριστικών καταλυµάτων στην περιοχή µελέτης. Νεβρόπολης 59%. Ν. Πλαστήρα 20%. Μ ητρόπολης 2%. Ιτάµου 19%. Ιτάµου. Μητρόπολης. Νεβρόπολης. Ν. Πλαστήρα ιάγραµµα 20: Κατανοµή τουριστικών καταλυµάτων στην περιοχή µελέτης

11 Εκτός από µία επιχείρηση στο ήµο Μητρόπολης που είναι κοινοτικός ξενώνας, οι υπόλοιπες επιχειρήσεις τουριστικών καταλυµάτων είναι ατοµικές. Στην πλειοψηφία τους τα τουριστικά καταλύµατα είναι δυναµικότητας 10 κλινών. Μια µικρή µειοψηφία έχει δυναµικότητα κλίνες, ενώ στο ήµο Νεβρόπολης λειτουργεί µία µονάδα δυναµικότητας 150 κλινών. Χώροι εστίασης - αναψυχής Στην περιοχή µελέτης, υπάρχουν συνολικά 190 χώροι εστίασης αναψυχής, δηλαδή καφενεία, µπαρ, εστιατόρια, ψησταριές. Το ήµο Ιτάµου κατεγράφησαν 43 χώροι εστίασης αναψυχής, στο ήµο Μητρόπολης 56, στο ήµο Νεβρόπολης 42 και στο ήµο Πλαστήρα 49. ηλαδή, σε επίπεδο ήµων παρατηρείται µια σχετική οµοιοµορφία στην κατανοµή των χώρων εστίασης αναψυχής. Κατανοµή χώρων εστίασης-αναψυχής στην περιοχή µελέτης. Νεβρόπολης 22%. Ν. Πλαστήρα 26%. Ιτάµου 23%. Μητρόπολης 29%. Ιτάµου. Μητρόπολης. Νεβρόπολης. Ν. Πλαστήρα ιάγραµµα 23 : Κατανοµή των χώρων εστίασης αναψυχής στην περιοχή µελέτης Επιχειρήσεις που σχετίζονται έµµεσα µε τον τουρισµό Στο σύνολο της περιοχής µελέτης, δραστηριοποιούνται 47 τουλάχιστον επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν έµµεση σχέση µε τον τουρισµό, όπως εργαστήρια χειροτεχνηµάτων, πρατήρια πώλησης παραδοσιακών προϊόντων κ.τ.λ. Στο ήµο Ιτάµου υπάρχουν 4 επιχειρήσεις που σχετίζονται εµµέσως µε τον τουρισµό, στο ήµο Μητρόπολης 13, στο ήµο Νευρόπολης 20 και στο ήµο Πλαστήρα 10.

12 Κατανοµή επιχειρήσεων που έχουν έµµεση σχέση µε τον τουρισµό, στην περιοχή µελέτης. Ν. Πλαστήρα 21%. Ιτάµου 9%. Νεβρόπολης 42%. Μητρόπολης 28%. Ιτάµου. Μητρόπολης. Νεβρόπολης. Ν. Πλαστήρα ιάγραµµα 24: Κατανοµή επιχειρήσεων που έχουν έµµεση σχέση µε τον τουρισµό στην περιοχή µελέτης ιανυκτερεύσεις στα τουριστικά καταλύµατα Με βάση στοιχεία του Ε.Ο.Τ., το 1999 έγιναν στο Νοµό Καρδίτσας διανυκτερεύσεις. Ο µέσος όρος διανυκτερεύσεων είναι περίπου 3 ηµέρες, µπορούµε λοιπόν να µιλάµε για αφίξεις περίπου ατόµων το Εκτιµάται ότι, εάν εξαιρεθεί η πόλη της Καρδίτσας (4 ξενοδοχεία), στις ορεινές περιοχές γίνεται περίπου το 65-70% των διανυκτερεύσεων.η µέση ετήσια πληρότητα των ξενοδοχειακών µονάδων, σύµφωνα µε στοιχεία του ΕΟΤ, κυµαίνεται γύρω στο 50%. Από τον αριθµό των διανυκτερεύσεων περίπου που αντιστοιχεί στα ορεινά, µε βάση την εµπειρία και την εκτίµηση των στελεχών της Οµάδας Τοπικής ράσης LEADER II, µπορούµε να υποθέσουµε ότι τουλάχιστον διανυκτερεύσεις αντιστοιχούν σε εναλλακτικές µορφές τουρισµού, ενώ οι υπόλοιπες διανυκτερεύσεις είναι από άτοµα χωρίς ιδιαίτερα ενδιαφέροντα σε κάποια µορφή εναλλακτικού τουρισµού. Στον αριθµό διανυκτερεύσεων που έχουν σχέση µε εναλλακτικές µορφές τουρισµού, αντιστοιχεί µεγάλο ποσοστό της τάξης του 80% (περίπου διανυκτερεύσεις) στον ιαµατικό - θεραπευτικό τουρισµό των λουτρών Σµοκόβου και Καϊτσας. Οι υπόλοιπες διανυκτερεύσεις (περίπου άτοµα) µπορούµε να υποθέσουµε ότι είναι από άτοµα που έρχονται αποκλειστικά για εναλλακτικό τουρισµό. Σηµειώνουµε ότι µαθητές και φοιτητές ανά έτος επισκέπτονται την περιοχή της λίµνης για περιβαλλοντική εκπαίδευση, χωρίς όµως να διανυκτερεύουν. Τέλος, το µεγαλύτερο ποσοστό των επισκεπτών είναι Έλληνες, ενώ ένα µικρό µόνο ποσοστό αλλοδαπών τουριστών επιλέγουν τη λίµνη Πλαστήρα ως τόπο των διακοπών τους. Απασχόληση στον τουρισµό Όπως προέκυψε από προσωπικές συνεντεύξεις που πήρε η Αναπτυξιακή Καρδίτσας, οι επιχειρήσεις που ασχολούνται µε την προσφορά υπηρεσιών στους τουρίστες είναι κυρίως οικογενειακές επιχειρήσεις, και στις περιπτώσεις που

13 χρησιµοποιούν ξένο εργατικό δυναµικό, αυτό προέρχεται κατά κύριο λόγο από το συγγενικό περιβάλλον. Στο σύνολο της περιοχής µελέτης, το ποσοστό των εργαζοµένων που απασχολούνται µόνιµα σε κάποια τουριστική επιχείρηση είναι 62,6%, ενώ το ποσοστό των εποχιακά εργαζοµένων 37,4%. Σε κάθε επιχείρηση εργάζονται κατά µέσο όρο 3,5 άτοµα. Ο µέσος όρος των ατόµων που εργάζονται µόνιµα στις τουριστικές επιχειρήσεις είναι 2,2 άτοµα ανά επιχείρηση, ενώ ο µέσος όρος των εποχιακά απασχολούµενων είναι 1,3 άτοµα ανά επιχείρηση. Από τους µόνιµα απασχολούµενους στις επιχειρήσεις που σχετίζονται άµεσα ή έµµεσα µε τον τουρισµό, το µεγαλύτερο ποσοστό (89,5%) είναι άτοµα που κατοικούν στην έδρα της επιχείρησης, ενώ το 10,5% αποτελείται από άτοµα που κατοικούν σε άλλη περιοχή. Αντίθετα, στους εποχιακά εργαζοµένους στις τουριστικές επιχειρήσεις το µεγαλύτερο ποσοστό (54,4%), αποτελείται από άτοµα τα οποία δεν κατοικούν στην περιοχή της έδρας της επιχείρησης. Τοπικό σύµφωνο ποιότητας για τις παρεχόµενες τουριστικές υπηρεσίες στο Ν. Καρδίτσας Η ραγδαία ανάπτυξη του τουρισµού στην περιοχή της λίµνης Πλαστήρα αποτελεί µεν µια µοναδική ευκαιρία για βελτίωση των εισοδηµάτων και της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής, είναι απαραίτητο όµως να διασφαλιστεί η συνεχής, απρόσκοπτη και υγιής πορεία της τουριστικής δραστηριότητας. Για το σκοπό αυτό πρέπει να τεθούν και τηρηθούν από τους επιχειρηµατίες υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές στις τουριστικές υπηρεσίες µε απώτερο στόχο την εξασφάλιση της εµπιστοσύνης των τουριστών και την καλύτερη προβολή της περιοχής ως τουριστικού προορισµού. Στα πλαίσια αυτής της φιλοσοφίας, οι επαγγελµατίες του τουριστικού κλάδου της περιοχής, µε την τεχνική υποστήριξη της Αναπτυξιακής Καρδίτσας (ΑΝ.ΚΑ ΑΕ) και την πολιτική στήριξη των τοπικών φορέων, αποφάσισαν την σύνταξη και εφαρµογή ενός "Τοπικού Συµφώνου Ποιότητας" (ΤΣΠ). Το σύµφωνο αυτό αποτελείται από ένα σύνολο κανόνων που συζήτησαν και συµφώνησαν οµόφωνα οι συµµετέχοντες να τηρήσουν. Οι κανόνες αφορούν την αισθητική, την ποιότητα των υπηρεσιών, καθώς και τις τιµές τους. Στα πλαίσια της αισθητικής, έχει συµφωνηθεί η τήρηση κανόνων στην εξωτερική και εσωτερική διακόσµηση των χώρων, που διαφυλάσσουν το τοπικό και παραδοσιακό στυλ της περιοχής. Στα πλαίσια της ποιότητας, υπάρχουν κανόνες τόσο για τις ξενοδοχειακές µονάδες όσο και για τις µονάδες εστίασης. Τέλος, έχει συµφωνηθεί και ο προσδιορισµός των τιµών από κάθε επιχείρηση να γίνεται µέσα σε ορισµένα πλαίσια, όπου έχουν καθορισθεί ανώτατες και κατώτατες τιµές. Οι επιχειρήσεις που συµµετέχουν στο Τοπικό Σύµφωνο Ποιότητας έχουν δικό τους site στο internet και προβάλλονται ξεχωριστά από όλες τις υπόλοιπες. Προς το παρόν, συµµετέχει σχετικά µικρός αριθµός επιχειρηµατιών, περίπου 50, όµως πιστεύεται ότι στην πορεία θα συµµετάσχει συνεχώς µεγαλύτερος αριθµός. Επίλογος Η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής γύρω από τη λίµνη Πλαστήρα, η οποία επιτεύχθηκε κατά την τελευταία δεκαπενταετία, αποτελεί για την Ελλάδα ένα παράδειγµα τοπικής ανάπτυξης, βασισµένης στα τοπικά συγκριτικά πλεονεκτήµατα (φυσικά και πολιτιστικά), η οποία κατάφερε να αναχαιτίσει τη φθίνουσα πορεία της περιοχής. Στην ανάπτυξη αυτή συνέβαλαν τρεις φορείς:

14 Πρώτον, οι τοπικοί φορείς, κατά κύριο λόγο η ΑΝΚΑ, οι οποίοι συνέλαβαν την ιδέα και στη συνέχεια πήραν την πρωτοβουλία του σχεδιασµού της ανάπτυξης της περιοχής µε άξονα τον τουρισµό. εύτερον, τα εθνικά και κοινοτικά προγράµµατα, τα οποία αποτέλεσαν το µέσο για την υλοποίηση της παραπάνω πρωτοβουλίας, τόσο για τη δηµιουργία των έργων υποδοµής, όσο και για τη δηµιουργία των επιχειρήσεων. Τρίτον, ο τοπικός πληθυσµός, ο οποίος ανταποκρίθηκε και µάλιστα πολύ δυναµικά στην αναπτυξιακή αυτή πρωτοβουλία και ουσιαστικά είναι αυτός που υλοποίησε την παραπάνω πολιτική. Οι θέσεις απασχόλησης που δηµιουργήθηκαν στον τοµέα του τουρισµού, καθώς και οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στην οικονοµία της περιοχής, είχαν τη σηµαντικότερη κοινωνική συνέπεια: τη συγκράτηση του πληθυσµού, που αποτελεί βέβαια τον απώτερο στόχο κάθε αναπτυξιακής προσπάθειας της υπαίθρου. Πράγµατι, για πρώτη φορά µετά από αρκετές δεκαετίες παρατηρήθηκε αύξηση του πληθυσµού της περιοχής. Ωστόσο, η αναπτυξιακή πορεία της περιοχής δεν έχει ολοκληρωθεί. Αντίθετα απαιτείται αφ ενός συνεχής προσπάθεια για τη διατήρηση όσων έχουν κατακτηθεί, αφ ετέρου η συνεχής προσαρµογή στις νέες απαιτήσεις και αξιοποίηση των νέων ευκαιριών.