Η φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms κατασκευάζεται στην Αυστραλία από 100% ανακυκλώσιμο πλαστικό.

Transcript

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΦΑΡΜΑ ΣΚΟΥΛΗΚΙΩΝ Can-Ο-Worms Συγχαρητήρια για την αγορά σας! Αυτό το συναρπαστικό νέο σύστημα δημιουργίας λιπάσματος είναι αποτέλεσμα χρόνων έρευνας και ανάπτυξης, που εκμεταλλεύεται τα ευεργετήματα των σκουληκιών που είναι οι ανακυκλωτές της φύσης. Βάζοντας τα σκουλήκια να εργασθούν σε αυτό το πρωτοποριακό σύστημα θα μετατρέπετε τα υπολείμματα των τροφών σας σε πλούσιο, 100% οργανικό λίπασμα που θα αγαπήσουν τα φυτά σας στις γλάστρες και στον κήπο καθώς και τα λαχανικά. Η φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms είναι φιλική στο χρήστη, εύκολη στο χειρισμό της και διασκεδαστική για όλες τις ηλικίες. Είναι τόσο ευπροσάρμοστη που μπορεί να τοποθετηθεί στο μπαλκόνι, στην αποθήκη, σε υπόστεγο ή σε σκιερό χώρο όταν υπάρχει αυλή. Πιο σημαντικό απ' όλα, συνεισφέρετε στην μείωση των σκουπιδιών της περιοχής σας, ελαττώνοντας την ποσότητα απορριμμάτων που τώρα πετάτε. Σαν κατασκευαστές θεωρούμε σημαντικό να είναι φιλικές στο περιβάλλον οι συσκευασίες. Η χρωματιστή χάρτινη συσκευασία του Can-Ο-Worms έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί στο σύστημα μαζί και με το περιτύλιγμα του τούβλου από ίνες κοκκοφοίνικα. 'Έτσι μένει ελάχιστο υλικό συσκευασίας που δεν θα κομποστοποιηθεί στο σύστημα. Η φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms κατασκευάζεται στην Αυστραλία από 100% ανακυκλώσιμο πλαστικό. Κάντε και σεις αυτό που σας αναλογεί για το περιβάλλον. «Ελαττώστε, ξαναχρησιμοποιήστε, ανακυκλώστε» είναι εύκολο, Χρειάζεται μόνο να το αποφασίσετε. ΠΟΙΑ ΣΚΟΥΛΗΚΙΑ ΣΑΣ ΚΑΝΟΥΝ Υπάρχουν χιλιάδες είδη σκουληκιών σε όλο τον κόσμο, που όλα τους τρέφονται με κάποιου είδους οργανική ύλη αλλά διαφέρουν οι προτιμήσεις και το φυσικό περιβάλλον τους. Τα σκουλήκια μπορεί να χωρισθούν σε δύο βασικές κατηγορίες ανάλογα με τις προτιμήσεις αυτές Δημιουργοί λιπάσματος - Υπάρχουν μόνο λίγα είδη, κυρίως οι «Τίγρεις», οι «Κόκκινοι» και οι «Μπλε». Ζουν και αναπτύσσονται καλά σε πλούσιο οργανικό περιβάλλον όπως η φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms ή σε ένα πλούσιο κήπο που υπάρχει υγρασία και τροφή. Εργάτες της γης - Είναι όλα τα υπόλοιπα σκουλήκια που προτιμούν να ζουν σε λιγότερο ελεγχόμενο περιβάλλον. Δεν ευδοκιμούν σε υπολείμματα φαγητών αλλά προτιμούν χώμα και χούμο σαν βασική τροφή. Παρουσιάζονται πολύ μεγαλύτερα από τους δημιουργούς λιπάσματος αλλά συνήθως αυτό συμβαίνει γιατί είναι μεγαλύτερα σε ηλικία. Και οι δημιουργοί λιπάσματος μεγαλώνουν με τα χρόνια, ειδικά αν ταϊστούν με παχυντική τροφή (βλ. Σελίδα 11).

2 Είναι σημαντικό να βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε μόνο δημιουργούς λιπάσματος στη φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms γιατί οι εργάτες της γης δεν θα επιβιώσουν. Αντίστοιχα δεν πρέπει να προσθέσετε δημιουργούς λιπάσματος στο χώμα των φυτών σας γιατί αυτοί δεν θα επιβιώσουν όταν ξεραθεί το έδαφος. Μόνη εξαίρεση είναι ένας πλούσιος κήπος όπου υπάρχει υγρασία και τροφή. Οι δημιουργοί λιπάσματος στην φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms θα παράγουν κοπριά που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον κήπο σας σαν βελτιωτικό του χώματος. Στη σελίδα αναγράφονται οι διάφορες χρήσεις του που κυμαίνονται από την καλλιέργεια σπόρων και ως συμπλήρωμα σε μείγματα χωμάτων μέχρι και σαν ένα άριστο οργανικό λίπασμα. ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΑΤΕ ΣΤΗΝ CAN-O-WORMS Η φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms αποτελείται από τέσσερεις δίσκους. Ο κάτω δίσκος είναι δίσκος συλλογής υγρού κομπόστ με σταθερή βάση και κάνουλα. Από τους επάνω δίσκους στραγγίζει υγρό στον δίσκο συλλογής απ' όπου μπορείτε να το συλλέξετε και να το χρησιμοποιήσετε σαν υγρό λίπασμα. Τα σκουλήκια ξεκινούν στον πρώτο δίσκο εργασίας με τη βοήθεια του τούβλου τροφής που σας παρέχεται αρχικά. Μετά ανεβαίνουν τρώγοντας, έρποντας στον επάνω δίσκο όπου βρίσκουν τα κομμάτια τροφών που έχετε τοποθετήσει εκεί. Μέχρι να γεμίσει ο επάνω δίσκος τα περισσότερα σκουλήκια θα έχουν φύγει από τον αρχικό δίσκο με το τούβλο τροφής. Τώρα μπορείτε να βγάλετε αυτό τον δίσκο, να πάρετε την κοπριά και να τον ξαναβάλετε στην κορυφή. Έτσι ο κύκλος δεν τελειώνει ποτέ και θα μπορείτε πάντα να απαλλαγείτε εύκολα, φυσιολογικά και αποτελεσματικά από τα υπολείμματα των φαγητών σας ενώ ταυτοχρόνως θα έχετε ένα συνεχές απόθεμα λιπάσματος αρίστης ποιότητας. Η φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms αποτελείται από τα εξής μέρη: Ένα «δίσκο συλλογής υγρών» - με υποδοχές για τα ποδαράκια, το κεντρικό ύψωμα και την τρύπα της βρυσούλας στο κάτω μέρος. Τρεις «δίσκους εργασίας» - αυτοί μπορούν να αλλάξουν θέση. Ένα καπάκι. Μία πλαστική βρυσούλα και ένα παξιμάδι. Πέντε ποδαράκια που εισάγονται στο δίσκο συλλογής σαν στήριγμα του συστήματος. Ένα τούβλο τροφής Can-Ο-Worms. Ένα συνοπτικό εγχειρίδιο οδηγιών Χαρτόνι συσκευασίας (θα χρησιμοποιηθεί αργότερα)

3 ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΣΗΣ 1, Τοποθετήστε την βρυσούλα στο δίσκο συλλογής με το παξιμάδι στο εσωτερικό. (Γυρίστε τη βρυσούλα, όχι το παξιμάδι). Μόλις αρχίσει να ζορίζει μην την σφίγγετε άλλο γιατί θα σπάσει. 2. Τοποθετήστε τα πέντε ποδαράκια και βεβαιωθείτε ότι έχουν εφαρμοστεί καλά. 3 - Τοποθετήστε ένα δίσκο εργασίας πάνω στον δίσκο συλλογής. (Βάλτε στην άκρη τους άλλους δίσκους εργασίας μέχρι να τους χρειασθείτε). Τρύπες εξαερισμού Καπάκι Επίπεδο 4 Τρίτος δίσκος εργασίας Επίπεδο 3 Δεύτερος δίσκος εργασίας Επίπεδο 2 Πρώτος δίσκος εργασίας Επίπεδο 1 Συλλέκτης υγρού κομπόστ Βρυσούλα Ποδαράκια

4 ΤΟ CAN-O-WORMS ΣΕ ΠΛΗΡΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

5 ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΕΩΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΥΚΛΟ Επιλέξτε ένα δροσερό μέρος για να τοποθετήσετε την φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms. Επίπεδο 1 - δίσκος συλλογής Αυτός ο δίσκος συλλέγει υγρό λίπασμα που στραγγίζει από τα επάνω επίπεδα του συστήματος. Μην βάζετε σκουλήκια, λίπασμα ή υπολείμματα τροφής εδώ! Μπορείτε να παίρνετε το υγρό λίπασμα από τη βρυσούλα και να το χρησιμοποιείτε αδιάλυτο ή διαλυμένο με νερό. Έχει σχεδιαστεί με ένα «λοφίσκο» στο κέντρο για να μπορούν να σκαρφαλώσουν στα επάνω επίπεδα τα σκουλήκια που τυχόν έχουν πέσει κάτω. Επίπεδο 2 - Πρώτος δίσκος εργασίας Τα σκουλήκια ξεκινούν την εργασία σε αυτό το επίπεδο με τη βοήθεια του αρχικού υλικού. Για την ευκολία σας σας έχουμε προμηθεύσει με ένα τούβλο τροφής Can-Ο-Worms από ίνες καρύδας που αποτελεί το τέλειο υλικό τροφής για τα σκουλήκια σας. Τ ο μόνο που έχετε να κάνετε είναι να ακολουθήσετε αυτά τα πέντε απλά στάδια (θα τα βρείτε και στο πίσω μέρος της συσκευασίας). Στάδιο 1. Γεμίστε με νερό τα 3/4 ενός κουβά. Βάλτε μέσα το τούβλο τροφής Can-Ο-Worms μαζί με το περιτύλιγμα (τα σκουλήκια σας λατρεύουν το χάρτινο περιτύλιγμα! ) Στάδιο 2. Καθώς το τούβλο μουλιάζει και απλώνει, αρχίστε να το διαλύετε μέχρι να γίνει ένα ομοιόμορφο μείγμα. Θα χρειαστεί γύρω στα 15 λεπτά. (Πρόκειται για καθαρό προϊόν που δεν θα λερώσει τα χέρια σας). Στάδιο 3. Βάλτε το χάρτινο δίσκο που ήταν στη συσκευασία του Can-Ο-Worms στο πρώτο δίσκο λειτουργίας γιό να μην πέσει η τροφή στο δίσκο συλλογής. Στάδιο 4. Μοιράστε ομοιόμορφα την τροφή πάνω από το χάρτινο δίσκο. Θα πρέπει να φθάσει περίπου στο ύψος των πλαστικών προεξοχών στο εσωτερικό του δίσκου εργασίας. Στάδιο 5. Πασπαλίστε τα σκουλήκια από πάνω. Τα σκουλήκια δεν αγαπάν το φως, οπότε για να διευκολύνετε τη διαδικασία «εγκατάστασης», αφήστε για λίγο το καπάκι ανοικτό μέχρι να μη φαίνονται σκουλήκια. Τώρα μπορείτε να σκεπάσετε τα σκουλήκια σας με ένα υγρό καναβάτσο ή σάκο από λινάτσα (π.χ. από πατάτες) ή υγρή εφημερίδα. Έτσι θα μπορέσει να διατηρηθεί η επιφάνεια σκοτεινή και το περιεχόμενο υγρό. Οι περισσότεροι παραγωγοί σκουληκιών παρέχουν τα σκουλήκια τους μέσα σε ειδικό χώμα ή κοπριά. Σε αυτή την περίπτωση αδειάστε απλώς όλη τη σακκουλίτσα πάνω στη βάση τροφής που παρέχομε χωρίς να τα σκορπίσετε. Αν αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η τροφή να ξεχειλίσει, τότε μπορείτε να προχωρήσετε στον επόμενο δίσκο εργασίας σύμφωνα με τις οδηγίες που περιγράφονται στο επίπεδο 3 - ο δεύτερος δίσκος εργασίας. Σημείωση Όταν αγοράζετε τα σκουλήκια, βεβαιωθείτε ότι παίρνετε ένα ελάχιστο 1000 σκουληκιών. Λιγότερα σκουλήκια θα προκαλέσουν πολύ αργή λειτουργία του συστήματος. Επιπλέον σκουλήκια θα επισπεύσουν την αρχική του αποτελεσματικότητα. Μπορείτε να αναμένετε σε λίγα χρόνια να αυξηθεί ο αρχικός πληθυσμός των σκουληκιών σε

6 με ! Μετά θα μειώσουν τον ρυθμό αύξησης τους. Τότε θα μπορείτε να βοηθήσετε τους φίλους σας να ξεκινήσουν τη δική τους φάρμα Can-Ο-Worms! Επίπεδο 3 - Δεύτερος δίσκος εργασίας Τοποθετήστε τον δεύτερο δίσκο εργασίας πάνω στον πρώτο και βεβαιωθείτε ότι η βάση του ακουμπάει στο υλικό τροφοδοσίας. Δείτε την Ε10 σελίδα 8. (Θα χρειαστεί να σηκώσετε το σκέπασμα μουλιάσματος (σάκο, εφημερίδα) για να το κάνετε). Μετά βάλτε δύο χούφτες υπολειμμάτων φαγητού από την κουζίνα σας στο δεύτερο δίσκο εργασίας και ξανατοποθετήστε το σκέπασμα μουλιάσματος πάνω από το φαγητό. Θα χρειαστούν μερικοί μήνες μέχρι να φθάσετε στο επίπεδο 3. Συνεχίστε να ρυθμίζετε το φαγητό ώστε να είστε ένα βήμα πιο μπροστά από την ταχύτητα κατανάλωσής του από τα σκουλήκια. Όσο τα σκουλήκια μεγαλώνουν θα καταναλώνουν περισσότερο φαγητό. Μην τους δίνετε πολύ φαγητό. Σαν γενικός κανόνας, καλό είναι να μην υπάρχει περισσότερο από 2 εκατοστά φαγητό περισσότερο από τη μισή επιφάνεια του δίσκου εργασίας. Μην τα υπερσιτίζετε. Όταν τα σκουλήκια σας έχουν γεμίσει με την κοπριά τους τον δεύτερο δίσκο εργασίας (επίπεδο 3) μέχρι τουλάχιστον 2 εκατοστά πάνω από τις πλαστικές προεξοχές στο εσωτερικό του δίσκου (έχει την εικόνα σκούρου μαύρου χώματος), βγάλτε το σκέπασμα μουλιάσματος (σάκο, εφημερίδα) και τοποθετήστε τον τρίτο δίσκο εργασίας (επίπεδο 4) πάνω στον δεύτερο δίσκο εργασίας (επίπεδο 3), και μετά τοποθετήστε το σκέπασμα μουλιάσματος στο άδειο επίπεδο 4 για να είναι έτοιμο να καλύψει υπολείμματα τροφών. (Μπορεί να περάσουν αρκετοί μήνες μέχρι να φθάσετε στο επίπεδο 4), Επίπεδο 4 - τρίτος δίσκος εργασίας Επαναλάβετε την διαδικασία που ακολουθήσατε με τον δεύτερο δίσκο εργασίας (επίπεδο 3) μέχρι ο τρίτος δίσκος εργασίας (επίπεδο 4) να γεμίσει με κοπριά πάνω από τις πλαστικές προεξοχές. Όταν φθάσετε σ αυτό το στάδιο τα περισσότερα σκουλήκια θα είναι στο επίπεδο 4 ή στο επίπεδο 3. Τότε μπορείτε να πάρετε τον πρώτο δίσκο εργασίας (επίπεδο 2), {που αν έχει καθόλου σκουλήκια θα είναι ελάχιστα) και να χρησιμοποιήσετε στον κήπο σας την πλούσια κοπριά των σκουληκιών. Μόλις αδειάσετε αυτόν τον πρώτο δίσκο εργασίας (επίπεδο 2) τον βάζετε στην κορυφή και γίνεται ο καινούργιος τρίτος δίσκος εργασίας (επίπεδο 4) και ξαναρχίζετε την προσθήκη υπολειμμάτων τροφής για να ξαναξεκινήσει η διαδικασία από την αρχή. 'Όταν χρησιμοποιείτε τους επάνω δίσκους εργασίας (επίπεδο 3 και 4) δεν χρειάζεται να κάνετε καινούργιο υπόστρωμα - όπως έγινε με το επίπεδο 2. Ο λόγος γι' αυτό είναι ότι τα σκουλήκια θα δημιουργήσουν το δικό τους υπόστρωμα κοπριάς καθώς ανεβαίνουν σκαρφαλώνοντας στο σύστημα, 'Όταν προστεθεί το επίπεδο 4 στο σύστημα, τα σκουλήκια θα τρώνε φαγητό από το περιβάλλον του επιπέδου 3. Καθώς το επίπεδο 4 γεμίζει, τα σκουλήκια θα μετακομίσουν εκεί. Αν για κάποιο λόγο πολλά σκουλήκια έχουν παραμείνει στο επίπεδο 2, τοποθετήστε το πάνω στο επίπεδο 4 χωρίς να το αδειάσετε και χωρίς σκέπασμα. Αρχίστε να «κοσκινίζετε» το περιεχόμενό του στην άκρη και το ρίχνετε σε ένα κουβά. Καθώς προχωράτε προς τα κάτω, τα εναπομείναντα σκουλήκια θα φύγουν από το φως στον από κάτω δίσκο. Όταν αδειάσει, μπορείτε να ξαναρχίσετε το τάϊσμα στη βάση αυτού του δίσκου καθώς αυτός τώρα θα γίνει επίπεδο 4. Συνήθως παίρνει τουλάχιστον 12 μήνες για να ωριμάσει το σύστημα.

7 Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με το Can-Ο-Worms Ακολουθούν ερωτήσεις που μας γίνονται συχνά σχετικά με την φάρμα σκουληκιών Can-Ο- Worms. Συμβουλευθήκαμε ειδικούς από τον τομέα μελέτης των σκουληκιών για να μας δώσουν τις απαντήσεις και τις συμβουλές τους που θα βοηθήσουν ώστε να υπάρξει πιο αποτελεσματική χρήση του Can-Ο-Worms. Ε1. Που μπορώ να προμηθευτώ σκουλήκια για λίπασμα; ΑΠ. Υπάρχουν αρκετοί προμηθευτές σκουληκιών. Μπορείτε να τους βρείτε από αγγελίες σε περιοδικά ή στο Χρυσό Οδηγό. Συνιστάμε να αγοράσετε τουλάχιστον 1000 σκουλήκια. Ε2. Τι ποσότητα θα τρώνε τα σκουλήκια μου; ΑΠ. Εξαρτάται από τον αριθμό των σκουληκιών. Τα σκουλήκια μπορούν να φάνε. ποσότητα που φθάνει μέχρι το μισό του βάρους τους και διπλασιάζονται κάθε μετρικούς μήνες. Αν ξεκινήσετε με 450 γραμμάρια ώριμα σκουλήκια (τα αναγνωρίζετε από ένα δακτυλιόσχημο εξόγκωμα γύρω από το σώμα τους) θα καταναλώνουν μέχρι 225 γραμμάρια υπολειμμάτων φαγητού την ημέρα. Σε μετρικούς μήνες θα πρέπει να έχουν διπλασιασθεί σε αριθμό και μπορείτε να τους δώσετε περισσότερη τροφή. Τα μωρά τους εν τούτοις δεν τρώνε πολύ και τους παίρνει περίπου 3 μήνες για να ωριμάσουν. Όσο εξοικειώνεστε με τα σκουλήκια, θα μαθαίνετε το ρυθμό κατανάλωσης φαγητού. Ε.3 Πώς μπορώ να βοηθήσω τα σκουλήκια να φάνε περισσότερο; ΑΠ. Όσο συνηθίζουν μία καινούργια τροφή τα σκουλήκια, τόσο πιο γρήγορα τρέφονται. Επίσης θα τρώνε περισσότερο αν το φαγητό είναι ψιλοκομμένο, αλεσμένο ή περασμένο στο μίξερ. Η γενικότερη απόδοση του συστήματος θα βελτιωθεί αν η θερμοκρασία παραμένει γύρω στους 24 βαθμούς. Τα σκουλήκια αφήνουν για το τέλος τα πολύ όξινα φαγητά όπως φλούδια από κρεμμύδια και λεμόνια, αφού πρώτα φάνε την τροφή της προτίμησής τους. Μια χούφτα ειδικού lime stone powder (ή σπασμένα τσόφλια οστράκων ή αυγών ή στάχτες) κάθε λίγες εβδομάδες θα βοηθήσει στην εξισορρόπηση των πολύ όξινων τροφών. Ή συχνή προσθήκη παχυντικού φαγητού (βλ. Σελ. 11) θα έχει σαν αποτέλεσμα δυνατότερα, παχύτερα σκουλήκια. Δεδομένου ότι καταναλώνουν μέχρι το μισό του βάρους τους κάθε μέρα, όσο παχύτερα είναι τόσο περισσότερο θα τρώνε. Ε.4 Τι δεν πρέπει να ταΐζω τα σκουλήκια; ΑΠ. Να είσαστε προσεκτικοί με την τροφή που τους δίνετε ιδιαιτέρως αν δεν γνωρίζετε την πηγή τους. Η κοπριά, για παράδειγμα, από άλογα, αγελάδες ή σκύλους συχνά έχει ενεργά παρασιτοκτόνα που είχαν σκοπό να σκοτώσουν παρασιτικά σκουλήκια στο σώμα του ζώου. Αυτά μπορούν να σκοτώσουν όλα σας τα σκουλήκια μέσα σε μία μέρα. Αν χρησιμοποιείτε ζωικές κοπριές βεβαιωθείτε ότι γνωρίζετε πότε έγινε η παρασιτοκτoνία και αποφεύγετε τη χρήση της κοπριάς για μερικές εβδομάδες. Ε.5 Μπορώ να ταΐζω τα σκουλήκια μου με υπολείμματα του κήπου;

8 ΑΠ. Κατά κανόνα όχι. Το Can-Ο-Worms είναι σχεδιασμένο ώστε να διαλύει μαλακά οργανικά απορρίμματα. Τα οργανικά απορρίμματα αργής διάλυσης όπως είναι τα υπολείμματα του κήπου είναι καλύτερο να τα επεξεργαζόμαστε με τις συμβατικές αερόβιες μεθόδους δημιουργίας λιπάσματος (κάδους κήπου). Ε.6 Έχω το Can-Ο-Worms εδώ και ένα μήνα αλλά τα σκουλήκια δεν φαίνεται να τρώνε. ΑΠ. Αν μαζί με το αρχικό τούβλο τροφής Can-Ο-Worms χρησιμοποιήσατε κοπριά ή φυτικό λίπασμα τα σκουλήκια θα φάνε πρώτα από αυτά πριν οποιοδήποτε άλλο φαγητό που θα προσθέσετε. Αν βάλετε μόνο το αρχικό τούβλο τροφής, τα σκουλήκια θα φάνε πρόθυμα και οποιοδήποτε άλλο φαγητό που θα προσθέσετε μολονότι τους αρέσει και το αρχικό τούβλο. Ε.7 Να προσθέτω νερό στο Can-Ο-Worms; ΑΠ. Τ ο πότισμα της φάρμας σκουληκιών Can-Ο-Worms θα διευκολύνει τη παραγωγή υγρού λιπάσματος. Τα υπολείμματα τροφής περιέχουν περίπου 80% νερό που ελευθερώνεται καθώς τα διασπούν τα σκουλήκια. Αυτό θα έχει την τάση να παραμένει πάνω στο στρώμα του χώματος για αρκετό διάστημα πριν τελικά να στραγγίσει. Θα πρέπει να μουλιάζετε ξηρά υλικά όπως παλιά κοπριά, εφημερίδα ή χαρτόνια πριν τα προσθέσετε. Είναι σημαντικό να έχετε ένα υγρό καναβάτσο/σάκο από λινάτσα η εφημερίδα πάνω σε φρεσκοτοποθετημένο φαγητό για να ενθαρρύνετε τα σκουλήκια να ανέβουν στην επιφάνεια γιό να τραφούν. Έτσι θα δημιουργηθεί ένα σκοτεινό υγρό καταφύγιο. Αν ρίχνετε μέχρι 2 λίτρα νερού πάνω από το σάκο και τα κομμάτια τροφής κάθε μία-δύο εβδομάδες και μετά βάλετε έναν άδειο κουβά κάτω από το ανοιχτό βρυσάκι, θα έχετε σταθερή προμήθεια υγρού λιπάσματος. Η ξαφνική «καταρροή» δεν θα πειράξει τα σκουλήκια. Ε.8 Θα αποκτήσω πάρα πολλά σκουλήκια; ΑΠ. Όχι, τα σκουλήκια ποτέ δεν θα αυξηθούν υπερβολικά. Ο πληθυσμός τους ρυθμίζεται ανάλογα με τον χώρο που υπάρχει και το ποσό τροφής που τους δίνετε. Η συγκέντρωση των σκουληκιών θα φθάσει το μέγιστο (περίπου με σκουλήκια) μετά από 4-5 χρόνια. Ε.9 Μπορώ να βάλω από αυτά τα σκουλήκια στον κήπο; ΑΠ. Μόνο αν υπάρχει ένα παχύ στρώμα σάπιων φύλλων στον κήπο σας. Τα σκουλήκια δημιουργοί λιπάσματος απαιτούν συνθήκες υγρασίας όλη τη χρονιά επειδή δεν σκάβουν βαθειά λαγούμια για να βρουν υγρασία όπως οι γαιοσκώληκες. Αν δεν μπορείτε να τους παρέχετε αυτό το περιβάλλον στον κήπο σας, μην τα βάζετε στο έδαφός του. Ε.10 Γιατί τα σκουλήκια δεν ανεβαίνουν από τα χαμηλότερα επίπεδα στον πάνω δίσκο εργασίας; ΑΠ. Αυτό μπορεί να συμβεί για δύο λόγους. Πρώτον, μπορεί να προσθέσατε καινούργιο φαγητό πολύ νωρίς πριν τα σκουλήκια φάνε το προηγούμενο φαγητό. Σαν αποτέλεσμα πολλά αφάγωτα υπολείμματα θα είναι μοιρασμένα στο σύστημα και θα υπάρχει απροθυμία εκ μέρους των σκουληκιών να μετακομίσουν προς τα πάνω ενώ ακόμα έχουν πρόσβαση σε υλικό χαμηλότερα στο σύστημα. Πριν προσθέσετε καινούργιους δίσκους, σταματήστε να ταΐζετε τα σκουλήκια για τουλάχιστον μία εβδομάδα για να βεβαιωθείτε ότι έχουν καταναλώσει όλο το φαγητό στον χαμηλότερο δίσκο. Τότε τα σκουλήκια θα μεταφερθούν προς τα πάνω για να φάνε από την

9 επιφάνεια όπως είναι η συνήθειά τους. Δεύτερον, μπορεί να μην περιμένετε μέχρι το επίπεδο της κοπριάς των σκουληκιών να ξεπεράσει τις προεξοχές στο εσωτερικό του δίσκου πριν προσθέσετε τον καινούργιο δίσκο. Έτσι δημιουργείται ένα κενό που τα εμποδίζει να φθάσουν τον πάνω δίσκο. Ε.11 Τι γίνεται με ακραίες θερμοκρασίες; ΑΠ. Τα σκουλήκια ανέχονται ένα ευρύ φάσμα θερμοκρασίας που κυμαίνεται μεταξύ 10 και 30 βαθμών. 'Αν ανέβει πολύ η θερμοκρασία βεβαιωθείτε ότι η φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms βρίσκεται σε σκιερό και δροσερό μέρος. Βγάλτε το καπάκι και ρίξτε νερό με το λάστιχο κρατώντας ανοιχτή τη βρυσούλα της βάσης ώστε να μην πλημμυρίσει Αν η θερμοκρασία πέσει πολύ και παγώσει, βάλτε την φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms σε όσο το δυνατόν ζεστό μέρος, όπως για παράδειγμα το υπόγειο του σπιτιού σας, το πλυσταριό ή υπόστεγο. Αν βρίσκεται στο μπαλκόνι ή στην αυλή, καλύψτε το με παλιά χαλιά κουβέρτες για να διατηρήσετε κάποια θερμότητα. Ταΐστε τα σκουλήκια με πολύ περισσότερα υπολείμματα τροφής που θα παράγουν κάποια θερμότητα καθώς αποσυντίθενται. Ε.12 Βρέχει και τα σκουλήκια μοιάζει να συγκεντρώνονται στο καπάκι. Τι να κάνω; ΑΠ. Αυτό που παρατηρείτε είναι η ευαισθησία των σκουληκιών στις αλλαγές της ατμοσφαιρικής πιέσεως. Συχνά θα τα βλέπετε να ανεβαίνουν στο καπάκι ακόμα και πριν βρέξει. Στην φύση αυτό συμβαίνει για να βγαίνουν από το έδαφος ώστε να μην πλημμυρίσουν και πνιγούν. Μετακινείστε την φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms μακριά από τη βροχή. Βγάλτε τα σκουλήκια από το καπάκι και ξαναβάλτε τα πάνω στο δίσκο εργασίας. Ε13. Τα μικρά άσπρα σκουληκάκια στην φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms είναι μωρά γαιοσκωλήκων; ΑΠ. Όχι. τα μωρά γαιοσκωλήκων δεν είναι άσπρα, αλλά από διαφανή έως αδιαφανή, πριν αποκτήσουν ένα κοκκινωπό χρώμα. Σε αυτό το στάδιο μόλις που διακρίνονται Τα «άσπρα σκουλήκια» που βλέπετε είναι ένα είδος σκουληκιών που ονομάζονται εντραχυαδίδες. Δεν βλάπτουν τα σκουλήκια δημιουργούς λιπάσματος αλλά είναι ενδεικτικά όξινων συνθηκών, που μπορεί να αντιμετωπισθούν με την εβδομαδιαία προσθήκη μίας χούφτας lime stone powder. Τοποθετώντας ένα κομμάτι υγρού ψωμιού στην φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms μπορείτε να τα παρασύρετε σε μια μικρή περιοχή για να τα απομακρύνεται εύκολα. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι πολλοί οργανισμοί που μπορεί να εμφανισθούν στην φάρμα σκουληκιών Can-Ο- Worms (όπως μεγάλοι πληθυσμοί μικροσκοπικών μαμουνιών και προνύμφες της μύγας στρατιώτης) είναι ευεργετικοί για την διάσπαση οργανικής ύλης, έτσι δεν υπάρχει κανένας λόγος να τους απομακρύνεται. Ε.14 Πώς να κρατήσω τα μυρμήγκια μακριά από την φάρμα σκουληκιών Can-Ο- Worms; ΑΠ. Τα μυρμήγκια θα μπουν στη φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms εφόσον υπάρχουν πολλά στον κήπο σας και κυρίως αν το περιεχόμενο είναι πολύ ξηρό ή όξινο. Προσθέσετε νερό για να ανέβει το επίπεδο υγρασίας και προσθέσετε αρκετή ποσότητα lime stone powder εκεί που συγκεντρώνονται τα μυρμήγκια. Αυτό θα πρέπει να τα αποθαρρύνει Αν επιμένουν απoμακρύνετέ τα εσείς και βάλτε λίγη βαζελίνη στα ποδαράκια του συστήματος ή βάλτε κάθε ποδαράκι σε ένα δοχείο με νερό για να το απομονώσετε.

10 Ε. 15 Η φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms θα προσελκύσει μύγες; ΑΠ. Όχι, η φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms δεν προσελκύει τις μύγες. Μερικές φορές η πολύ μικρή μύγα του ξυδιού (που πολύ συχνά την μπερδεύουμε με την μύγα των φρούτων) μπαίνει στο σύστημα αλλά δεν βλάπτει. Εν τούτοις, πολύ μεγάλος αριθμός μυγών ξυδιού μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι ταΐζετε πολύ τα σκουλήκια και αυτό μπορεί να προοιωνίζεται προβλήματα όπως δυσοσμία. Για να εξουδετερώσετε τις μύγες ξυδιού ελαττώστε τον ρυθμό ταΐσματος ώστε να επαρκεί για καθημερινή βάση και βεβαιωθείτε ότι τα καινούργια υπολείμματα τροφής καλύπτονται από υγρό καναβάτσο/σάκο λινάτσας ή εφημερίδα. Ε.16 Τι γίνεται με τις ανεπιθύμητες προνύμφες (μικρές κάμπιες); ΑΠ. Αν βρεθείτε αντιμέτωποι με εισροή ανεπιθύμητων προνυμφών, το πιθανότερο είναι να είναι η προνύμφη της μύγας στρατιώτη ή της μύγας του ξυδιού. Η προνύμφη της μύγας στρατιώτη φθάνει σε μέγεθος τα 2 εκατοστά ξεκινώντας από λευκό χρώμα που γρήγορα γίνεται σκούρο γκρίζο με ξεκάθαρες ραβδώσεις στις πλευρές. Οι ψαράδες λένε ότι αποτελούν εξαιρετικά δολώματα. Οι προνύμφες της μύγας του ξυδιού είναι μικρές, συνήθως 6 χιλιοστά ή και μικρότερες. Μην τρομάξετε αν κάνουν την εμφάνισή τους. Είναι κατ' ουσίαν ευεργετικές για τη διάσπαση των υπολειμμάτων τροφής. Αν όμως θέλετε να τις απομακρύνεται, απλώς προσθέστε lime stone powder ή τοποθετήστε στην επιφάνεια των τροφών ψωμί μουλιασμένο σε γάλα Οι προνύμφες αγαπούν το ψωμί και κανονικά θα πέσουν επάνω του. Μετά από 2-3 ημέρες αφαιρέστε το ψωμί και πετάξετε το. Ε. 17 Θα μυρίζει το Can-Ο-Worms; ΑΠ. Η μόνη μυρωδιά που μπορεί να έχει μία φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms είναι μια ευχάριστη μυρωδιά τροπικού δάσους. Αν η φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms έχει δυσάρεστη μυρωδιά, αυτό αποτελεί ένδειξη ότι έχουν αναπτυχθεί αναερόβια βακτήρια σε ανεπεξέργαστα υπολείμματα τροφής. Σταματήστε να ταΐζετε τα σκουλήκια και ανακατέψτε ελαφρά τα υπολείμματα στον επάνω δίσκο με μια πλαστική ή ξύλινη κουτάλα μαγειρικής προσθέτοντας ταυτόχρονα lime stone powder. Με αυτόν τον τρόπο αερίζεται η οργανική ύλη και τα σκουλήκια μπορούν να μετακινούνται πιο εύκολα. Επαναλάβετε τακτικά τη διαδικασία αερισμού για να αποφύγετε επανάληψη του προβλήματος. Ξανααρχίσετε να ταΐζετε τα σκουλήκια όταν έχουν εξαφανισθεί όλες οι μυρωδιές. Ε. 18 Τι γίνεται με τις διακοπές; ΑΠ. Δεν υπάρχει πρόβλημα να αφήσετε την φάρμα σκουληκιών Can-Ο-Worms για 3-4 εβδομάδες χωρίς συνεχή προσθήκη φαγητού εφόσον έχει μπει σε μια σειρά. Βεβαιωθείτε ότι την έχετε αφήσει σε δροσερό καλυμμένο μέρος και ότι η κάνουλα είναι ανοιχτή με ένα δοχείο από κάτω. Η προσθήκη μιας μουλιασμένης εφημερίδας πάνω από το καναβάτσο θα προστατέψει την τροφή τους από το να ξεραθεί. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 - Μενού Για τα σκουλήκια

11 Κατά κανόνα τα σκουλήκια τρώνε οτιδήποτε ήταν κάποτε ζωντανό, όπως για παράδειγμα Υπολείμματα ξυσμάτων λαχανικών, φλούδες φρούτων και λαχανικών Κοπριές (καλοχωνεμένες) Φίλα τσαγιού και κατακάθια καφέ Σκόνη σκούπας ή τρίχες (και από ζώα) Σκισμένες εφημερίδες, καρτέλες αυγών ή κουτιά πίτσας (μουλιασμένα) Θρυμματισμένα τσόφλια αυγού. (Βοηθάνε στην εξισορρόπηση του PH). Όσο μεγαλύτερη ποικιλία υλικών χρησιμοποιείτε, τόσο καλύτερο θα είναι το λίπασμα. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 - Παχυντικό σκουληκιών Ακολουθήστε την ακόλουθη συνταγή για να παχύνετε και να δυναμώσετε τα σκουλήκια σας Φύραμα (Pellets) για κλώσες 50% Σιτάλευρο ή καλαμποκάλευρο 10% Πλήρες ή αποβουτυρωμένο γάλα σε σκόνη 10% Πίτουρο ή Σιτάλευρο 20% Lime stone powder 12% Ανακατέψτε τα υλικά και ραντίστε ελαφρά πάνω στα υπολείμματα τροφής μία φορά περίπου την εβδομάδα. Μετά από αρκετούς μήνες θα έχετε παχιά, γερά σκουλήκια έτοιμα για ψάρεμα. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 - Χρήση περιττωμάτων σκουληκιών και υγρού λιπάσματος Τα περιττώματα σκουληκιών είναι ένα χρήσιμο πρόσθετο για τον κήπο σας. Θα έχετε εξαιρετικά αποτελέσματα στο χρώμα, την ποιότητα και ποσότητα όλων σας των φρούτων, λαχανικών, λουλουδιών και διακοσμητικών φυτών. Τα περιττώματα σκουληκιών μπορούν να χρησιμοποιηθούν σκέτα, σαν οργανική τροφή ή σαν πρόσθετο στο δικό σας λίπασμα. Δεν υπάρχει περίπτωση να βλάψετε κάποιο φυτό σας με τη χρήση περιττωμάτων σκουληκιών. Το PH είναι ουδέτερο (7) και επομένως ενδείκνυται για τα περισσότερα είδη φυτών από αζαλέες μέχρι ορχιδέες. Τα περιττώματα σκουληκιών ενσωματώνουν εξαιρετικά τα ευεργετικά οφέλη που επιφέρουν στον κήπο σας οι γαιοσκώληκες άνετα, φθηνά και εύκολα. Ακολουθούν διάφορες χαρακτηριστικές μέθοδοι χρήσεως των περιττωμάτων από σκουλήκια. Επικάλυψη κορυφής Απλώς ραντίστε ένα στρώμα περιττωμάτων σκουληκιών (γύρω στα 12 χιλιοστά πάχος) γύρω από τα φυτά σας. Καλύψατε το από πάνω με ξερά φύλλα ή άχυρο και ποτίστε.

12 Μείγμα για την ανάπτυξη των σπόρων 3 μέρη χωνεμένο φυτικό λίπασμα με 1 μέρος περιττωμάτων σκουληκιών. Μείγμα για τις γλάστρες σας 2 μέρη χωνεμένο λίπασμα, 1 μέρος περιττωμάτων σκουληκιών, 1/2 μέρος βερμικουλιτής. Δέντρα του κήπου σας Βάλτε περιττώματα σκουληκιών γύρω από τη βάση τους και ποτίστε καλά. Ξαναπροσθέστε όταν χρειασθεί. Το υγρό λίπασμα μπορεί να προστεθεί κατ' ευθείαν από τη φάρμα σκουληκιών Can- Ο-Worms στα φυτά σας ή να το ρίξετε σε αραίωση έως 50% χωρίς να υπάρξει απώλεια των θρεπτικών συστατικών. Για συμβουλές και πληροφορίες: Ιωάννης Παντελίδης Γεωπόνος ΠΕ Τηλ κιν