ΠΑΚΓΠΖΣΕΙΖΟ ΠΑΣΡΩΚ ΥΟΘΕ ΓΠΖΣΕΙΩΚ ΤΓΓΖΑ ΣΙΕΙΑ ΖΑΣΡΖΗΕ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΚΓΠΖΣΕΙΖΟ ΠΑΣΡΩΚ ΥΟΘΕ ΓΠΖΣΕΙΩΚ ΤΓΓΖΑ ΣΙΕΙΑ ΖΑΣΡΖΗΕ"

Transcript

1 ΠΑΚΓΠΖΣΕΙΖΟ ΠΑΣΡΩΚ ΥΟΘΕ ΓΠΖΣΕΙΩΚ ΤΓΓΖΑ ΣΙΕΙΑ ΖΑΣΡΖΗΕ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΑΝΑΣΟΜΗΑ-ΗΣΟΛΟΓΗΑ-ΔΜΒΡΤΟΛΟΓΗΑ ΓΗΔΤΘΤΝΣΡΗΑ: ΑΝ. ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ ΠΔΣΡΟΤ-ΠΑΠΑΓΑΚΖ ΔΛΔΝΖ «Η επίδραζη ηοσ οσραιμικού ορού ζηο ζύζηημα μεηαλλοπρωηεϊναζών (MMPs/TIMPs) και ζε βαζικές βιολογικές δράζεις ενδοθηλιακών κσηηάρων ζε καλλιέργειες H.U.V.E.C.» ΓΗΓΑΚΣΟΡΗΚΖ ΓΗΑΣΡΗΒΖ ηεο Μπίηα Ν. Θενδώξαο Ηαηξνύ Νεθξνιόγνπ Π Α Σ Ρ Α

2 ΠΑΚΓΠΖΣΕΙΖΟ ΠΑΣΡΩΚ ΥΟΘΕ ΓΠΖΣΕΙΩΚ ΤΓΓΖΑ ΣΙΕΙΑ ΖΑΣΡΖΗΕ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΑΝΑΣΟΜΗΑ-ΗΣΟΛΟΓΗΑ-ΔΜΒΡΤΟΛΟΓΗΑ ΓΗΔΤΘΤΝΣΡΗΑ: ΑΝ. ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ ΠΔΣΡΟΤ-ΠΑΠΑΓΑΚΖ ΔΛΔΝΖ «Η επίδραζη ηοσ οσραιμικού ορού ζηο ζύζηημα μεηαλλοπρωηεϊναζών (MMPs/TIMPs) και ζε βαζικές βιολογικές δράζεις ενδοθηλιακών κσηηάρων ζε καλλιέργειες H.U.V.E.C.» ΓΗΓΑΚΣΟΡΗΚΖ ΓΗΑΣΡΗΒΖ ηεο Μπίηα Ν. Θενδώξαο Ηαηξνύ Νεθξνιόγνπ Π Α Σ Ρ Α

3 κ. Πέηροσ-Παπαδάκη Δλένη, ακαπθδνχηνζα ηαεδβήηνζα Ακαημιίαξ - Ηζημθμβίαξ - Διανομθμβίαξ Πακεπζζηδιίμο Παηνχκ επζαθέπμοζα κ. Βλατογιάννης Ιωάννης, ηαεδβδηήξ Παεμθμβίαξ - Νεθνμθμβίαξ Πακεπζζηδιίςκ Φνακηθμφνηδξ ηαζ Παηνχκ ιέθμξ ηνζιεθμφξ ζοιαμοθεοηζηήξ επζηνμπήξ κ.γούμενος Γημήηριος, ηαεδβδηήξ Παεμθμβίαξ - Νεθνμθμβίαξ Πακεπζζηδιίμο Παηνχκ ιέθμξ ηνζιεθμφξ ζοιαμοθεοηζηήξ επζηνμπήξ κ. Καηζώρης Παναγιώηης, ακαπθδνςηήξ ηαεδβδηήξ ηιήιαημξ Βζμθμβίαξ Πακεπζζηδιίμο Παηνχκ ιέθμξ επηαιεθμφξ ελεηαζηζηήξ επζηνμπήξ κ. Φοσρηούνας Κωνζηανηίνος, ακαπθδνςηήξ ηαεδβδηήξ Παεμθμβίαξ - Νεθνμθμβίαξ Πακεπζζηδιίμο Παηνχκ ιέθμξ επηαιεθμφξ ελεηαζηζηήξ επζηνμπήξ κ. Μοσζάκη Αθαναζία, ηαεδβήηνζα ενβαζηδνζαηήξ Αζιαημθμβίαξ - Αζιμδμζίαξ Πακεπζζηδιίμο Παηνχκ ιέθμξ επηαιεθμφξ ελεηαζηζηήξ επζηνμπήξ κ. Μαραγκός Μάρκος, ακαπθδνςηήξ ηαεδβδηήξ Παεμθμβίαξ - Λμζιχλεςκ Πακεπζζηδιίμο Παηνχκ ιέθμξ επηαιεθμφξ ελεηαζηζηήξ επζηνμπήξ 3

4 ζηην οικογένειά μοσ και ζηοσς καθηγηηές μοσ 4

5 Ερςαοιζηώ από βάθξρπ καοδιάπ ηξμ καθηγηηή κ. Βλαχογιάμμη Ζωάμμη για ηα όζα πξλύηιμα μξρ δίδανε και μξρ εμέπμερζε καηά ηημ ειδίκερζή μξρ ζηη Νεθοξλξγία και καηά ηημ εκπόμηζη ηηπ Διδακηξοικήπ Διαηοιβήπ. Ερςαοιζηώ ηξμ αμαπληοωηή καθηγηηή κ. Ηαηζώρη Παμαγιώηη και ηη θίλη βιξλόγξ κ. Δαθειροπούλου Ηαλλιόπη για ηημ καθξοιζηική ζρμμεηξςή ηξρπ ζηημ εογαζηηοιακή απξηύπωζη και ποαγμάηωζη ηξρ θέμαηξπ ηηπ Διαηοιβήπ. Ερςαοιζηώ ηημ επιβλέπξρζα, αμαπληοώηοια καθηγήηοια κ.πέηρου-παπαδάκη Γλέμη και ηξμ ξμόηιμξ καθηγηηή ηξρ ημήμαηξπ Αμαηξμίαπ-Ιζηξλξγίαπ-Εμβορξλξγίαπ κ. Βαράκη Ζωάμμη πξρ, μεηά ηημ απόκηηζη ηξρ Μεηαπηρςιακξύ μξρ Διπλώμαηξπ από ηξ ημήμα ηξρπ, ποξζέθεοαμ «ζκέπη» ζηημ παοξύζα Διαηοιβή και με ζηήοιναμ ηθικά και ξρζιαζηικά. 5

6 Π Δ Ρ Η Δ Υ Ο Μ Δ Ν Α 1. ΔΗΑΓΩΓΖ Ακαημιία ηαζ θοζζμθμβία ημο κεθνμφ Λεζημονβίεξ ημο κεθνμφ Υνυκζα κεθνζηή κυζμξ οκέπεζεξ ηδξ κεθνζηήξ δοζθεζημονβίαξ Υνυκζα κεθνζηή ακεπάνηεζα ηαζ ίκςζδ Υνυκζα κεθνζηή κυζμξ ηαζ ηανδζαββεζαηέξ επζπθμηέξ Οοναζιζηέξ ημλίκεξ Δκδμεήθζμ (παεμθοζζμθμβία)-«ζηυπμξ μοναζιίαξ» Αεδνμζηθήνοκζδ ηαζ εκδμεήθζμ Μεηαθθμπνςηεσκάζεξ Μέεμδμζ οπμηαηάζηαζδξ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ Δπάνηεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ ΚΟΠΟ ΤΛΗΚΑ ΚΑΗ ΜΔΘΟΓΟΗ Παναθααή μνμφ απυ αζεεκείξ ιε πνυκζα κεθνζηή ακεπάνηεζα.. 4. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Πμθθαπθαζζαζιυξ ηςκ ηοηηάνςκ Απυπηςζδ ηςκ ηοηηάνςκ Μεηακάζηεοζδ ηςκ ηοηηάνςκ 4.4 Ηηακυηδηα επμφθςζδξ πθδβχκ ηςκ ηοηηάνςκ Έηηνζζδ ηςκ MMP-2 ηαζ MMP-9 (δμζμελανηχιεκμ πείναια) Έηηνζζδ ηςκ MMP-2 ηαζ MMP-9 ζε ζπέζδ ιε ημ πνυκμ επχαζδξ

7 4.7 MMP-2 ηαζ MMP-9 ζε επίπεδμ mrna Έηηνζζδ ηςκ ακαζημθέςκ TIMP-1 ηαζ TIMP Έηηνζζδ ηςκ ακαζημθέςκ TIMP-1 ηαζ TIMP-2 ζε επίπεδμ mrna Κμθθαβυκμ ηφπμο IV ηαζ εθαζηίκδ ζε επίπεδμ mrna V-CAM ηαζ I-CAM ζε επίπεδμ mrna ΤΕΖΣΖΖ ΤΜΠΔΡΑΜΑ. 7. ΤΛΗΚΑ ΚΑΗ ΜΔΘΟΓΟΗ (ΑΝΑΛΤΣΗΚΖ ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ). 7.1 Παναζηεοή ECGS απυ εβηέθαθμ αμυξ Απμιυκςζδ ηοηηάνςκ H.U.V.E.C. απυ θθέαα μιθάθζμο θχνμο ακενχπμο 7.3 Ακαηαθθζένβεζα ηοηηάνςκ. 7.4 Καηάρολδ ηοηηάνςκ Απυρολδ ηοηηάνςκ 7.6 Μέηνδζδ ηοηηάνςκ ζε αζιμηοηηανυιεηνμ Neubauer Πνμζδζμνζζιυξ ημο ανζειμφ ηςκ ηοηηάνςκ ιε ηδ ιέεμδμ MTT Πνμζδζμνζζιυξ ημο ανζειμφ ηςκ ηοηηάνςκ ιε ηδ ιέεμδμ Crystal Violet Πνμζδζμνζζιυξ ημο ανζειμφ ηςκ απμπηςηζηχκ ηοηηάνςκ 7.10 Πείναια πνμζμιμίςζδξ επμφθςζδξ πθδβχκ (wound healing test) Μεθέηδ ημο πδιεζμηαηηζζιμφ ηςκ ηοηηάνςκ (εάθαιμξ Transwell) Μέεμδμξ Bradford SDS δθεηηνμθυνδζδ ζε πήηηςια πμθοαηνοθαιζδίμο (SDS AGE)

8 7.14 Υνχζδ πδηηχιαημξ πμθοαηνοθαιζδίμο ιε Coomasie Ακμζμαπμηφπςια (western blot) 7.16 Απμδέζιεοζδ ακηζζςιάηςκ ηαζ επακαπνδζζιμπμίδζδ απμηοπςιάηςκ Εοιμβνάθδια Απμιυκςζδ RNA απυ ηφηηανα ζε ηαθθζένβεζα 7.19 Πνμζδζμνζζιυξ ζοβηέκηνςζδξ δζαθφιαημξ κμοηθεσκζηχκ μλέςκ Ακάθοζδ ηδξ έηθναζδξ βμκζδίςκ ιε ηδ πνήζδ RT-PCR Ζθεηηνμθυνδζδ κμοηθεσκζηχκ μλέςκ. 8. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ

9 Η ΔΠΙΓΡΑΗ ΟΤΡΑΙΜΙΚΟΤ ΟΡΟΤ ΣΟ ΤΣΗΜΑ ΜΔΣΑΛΛΟΠΡΩΣΔΪΝΑΩΝ (ΜΜPs/TIMPs) ΚΑΙ Δ ΒΑΙΚΔ ΒΙΟΛΟΓΙΚΔ ΓΡΑΔΙ ΔΝΓΟΘΗΛΙΑΚΩΝ ΚΤΣΣΑΡΩΝ Δ ΚΑΛΛΙΔΡΓΔΙΔ H.U.V.E.C. 1. ΔΗΑΓΩΓΖ 1.1 Αλαηνκία θαη θπζηνινγία ηνπ λεθξνύ Οζ κεθνμί ηείκηαζ μπζζεμπενζημκασηά, εηαηένςεεκ ηδξ ζπμκδοθζηήξ ζηήθδξ, ζημ φρμξ πμο ακηζζημζπεί ζημ 12 μ εςναηζηυ ζπυκδοθμ ιέπνζ ημκ 3 μ μζθοσηυ. Ζ ιζηνυηενδ ακαημιζηή ηαζ θεζημονβζηή ιμκάδα ημο κεθνμφ είκαζ μ κεθνχκαξ, απανηζγυιεκμξ απυ ημ κεθνζηυ ζςιάηζμ ή ζςιάηζμ ημο Bowman ή ζπείναια ηαζ ημ μονμθυνμ ζςθδκάνζμ (εζηυκα 1). Ζ δμιή ηυζμ ηςκ ζπεζναιάηςκ υζμ ηαζ ηςκ ζςθδκανίςκ επζηνέπεζ ηδκ επζηέθεζδ ηςκ ααζζηχκ θεζημονβζχκ ημο κεθνμφ πμο είκαζ δ δζήεδζδ βζα ημ ζςιάηζμ ημο Bowman ηαζ δ απέηηνζζδ ηαζ παθζννυθδζδ μοζζχκ βζα ηα ζςθδκάνζα. Κάεε ακενχπζκμξ κεθνυξ, απανηίγεηαζ απυ 1-1,3 εηαημιιφνζα κεθνχκεξ, μζ μπμίμζ είκαζ ημπμεεηδιέκμζ ποηκά εκηυξ ημο κεθνζημφ πανεβπφιαημξ. Σμ ιαηνφ ζςθδκανζαηυ ηιήια ημο κεθνχκα ανπίγεζ ιε ημ εζπεζναιέκμ ζςθδκάνζμ α ηάλεςξ, ςξ ζοκέπεζα ηδξ ηάραξ ημο Bowman, δδιζμονβεί ζηδ ζοκεπεία ηδκ αβηφθδ ημο Henle ιε ημ θεπηυ ηαηζυκ ζηέθμξ, ηδκ αβηφθδ ηαζ ημ παπφ ακζυκ ζηέθμξ ζοκεπίγεζ ζημ εζπεζναιέκμ α ηάλεςξ ημ μπμίμ απμννέεζ ζημ αενμζζηζηυ ζςθδκάνζμ. ε ηάεε αενμζζηζηυ ζςθδκάνζμ εηαάθθμοκ πενζζζυηενμζ απυ έκαξ κεθνχκεξ. Ζ ζοκέκςζδ πμθθχκ αενμζζηζηχκ ζςθδκανίςκ έπεζ ζακ απμηέθεζια ημ ζπδιαηζζιυ εονφηενςκ μονμθυνςκ ζςθδκανίςκ, ηα μπμία εηαάθθμοκ ιέζς ηςκ κεθνζηχκ εδθχκ ζηδκ πφεθμ (91). 9

10 Δηθόλα 1. Τν λεθξηθό ζσκάηην ζρεκαηηθά (αξηζηεξά) θαη όπσο θαίλεηαη από ειεθηξνληθό κηθξνζθόπην (δεμηά). Γηαθξίλεηαη ν αγγεηαθόο πόινο κε ην πξνζαγσγό θαη ην απαγσγό αξηεξίδην, νη ζπεηξακαηηθέο αγθύιεο θαζώο επίζεο θαη ην εγγύο εζπεηξακέλν ζσιελάξην πνπ μεθηλάεη από ηνλ νπξνθόξν πόιν. Ζ αζιάηςζδ ημο κεθνμφ είκαζ ηέζζενζξ θμνέξ ιεβαθφηενδ απυ αοηήκ ημο ήπαημξ ηαζ μηηχ θμνέξ απυ αοηή ηςκ ζηεθακζαίςκ αββείςκ. Πενίπμο 20% ημο ηαηά θεπηυκ υβημο αίιαημξ δζμπεηεφεηαζ ιέζς ηςκ κεθνζηχκ ανηδνζχκ ζημοξ δφμ κεθνμφξ πανά ημ υηζ αοημί απμηεθμφκ ιυκμ ημ 0,5% ηδξ ζοκμθζηήξ ιάγαξ (Δζηυκα 2). Δηθόλα 2. Η κηθξνθπθινθνξία ηνπ λεθξώλα. Απεηθνλίδνληαη: 1) ε λεθξηθή αξηεξία, 2) ην πξνζαγσγό αξηεξίδην, 3) ην δίθηπν ησλ ηξηρνεηδώλ (ζπεηξακαηηθό), 4) ην απαγσγό αξηεξίδην, 5) ηα vasa recta, 6) ην πεξηζσιελαξηαθό δίθηπν ηξηρνεηδώλ θαη 7) ηα απαγσγά θιεβίδηα. 10

11 Σα ηνζπμεζδή ημο ζπεζνάιαημξ ζηαεενμπμζμφκηαζ εκηυξ ηδξ ηάραξ ημο Bowman, ιε ηδ ζοκδνμιή ημο ιεζαββείμο, ζοζηεοήξ δ μπμία απμηεθείηαζ απυ ιεζαββεζαηά ηφηηανα ηαζ ιεζαββεζαηή εειέθζα μοζία. Σα ιεζαββεζαηά ηφηηανα είκαζ ηνμπμπμζδιέκα θεία ιοσηά ηφηηανα ιε ζηακυηδηα κα ζοζπχκηαζ, κα πανάβμοκ ζοζηαηζηά ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ ηαζ κα εηδδθχκμοκ θαβμηοηηανζηέξ ζδζυηδηεξ. Έκα ιζηνυ πμζμζηυ ηςκ ιεζαββεζαηχκ ηοηηάνςκ πνμένπεηαζ απυ ημ ιοεθυ ηςκ μζηχκ, ςξ ιαηνμθάβα πμο δζδεμφκ ημ ιεζάββεζμ (3-7%). Ζ εειέθζα μοζία ημο ιεζαββείμο, απμηεθείηαζ απυ ημθθαβυκμ ηφπμο IV, V ηαζ ΗΗ, ηφνζμ ζοζηαηζηυ ηςκ μπμίςκ είκαζ δ θζιπνμκεηηίκδ. Σα ιεζαββεζαηά ηφηηανα, ςξ ηνμπμπμζδιέκα θεία ιοσηά ηφηηανα, έπμοκ ηδκ ζηακυηδηα κα ζοζπχκηαζ ηαζ κα ιεηααάθθμοκ ιέζς ηδξ εειέθζαξ ημο μοζίαξ ηδ ιμνθμθμβία ηδξ επζθάκεζαξ δζήεδζδξ ηαζ επμιέκςξ ηαζ ηδ δζδεδηζηή θεζημονβία (Δζηυκα 3) (91). Δηθόλα 3. Κάζεηε ηνκή ηξηρνεηδώλ ηνπ ζπεηξάκαηνο ζην ειεθηξνληθό κηθξνζθόπην. Απεηθνλίδνληαη δύν ηξηρνεηδή, ην ελδνζειηαθό ηνπο ηνίρσκα, ε βαζηθή κεκβξάλε, ην κεζάγγεην θαη ηα πνδνθύηηαξα κε ηηο πνδνεηδείο εθβιαζηήζεηο. Ζ δίμδμξ ζοζηαηζηχκ ημο πθάζιαημξ ηαζ φδαημξ, απυ ηδκ ηοηθμθμνία ζημκ μονμθυνμ πχνμ ημο Bowman, απμηεθεί ηδκ ζπμοδαζυηενδ κεθνζηή θεζημονβία βζα ηδκ ελαζθάθζζδ ηδξ εζςηενζηήξ μιμζυζηαζδξ. Σμ αίια εζζένπεηαζ ζημ ζπείναια ιέζς ημο πνμζαβςβμφ ανηδνζδίμο ηαζ ημ εβηαηαθείπεζ ιέζς ημο απαβςβμφ ανηδνζδίμο δζαθμνμπμζδιέκμ υιςξ αθμφ ιένμξ 11

12 αοημφ, ημ επμκμιαγυιεκμ δζήεδια, δζένπεηαζ απυ ημκ εκδμαββεζαηυ πχνμ (ηνζπμεζδή) ζημκ ελςαββεζαηυ πχνμ πμο είκαζ μ μονμθυνμξ πχνμξ ημο Bowman. Σμ ημίπςια πμο πνέπεζ κα δζακφζμοκ ημ κενυ ηαζ μζ εθεφεενα δζδεμφιεκεξ μοζίεξ (δθεηηνμθφηεξ, ιζηνμιμνζαηέξ μοζίεξ η.θ.π.), απμηεθείηαζ απυ ημ ημίπςια ηςκ ηνζπμεζδχκ ηαζ ημ ημίπςια ηςκ επζεδθζαηχκ ηοηηάνςκ ημο πενζζπθαπκίμο πεηάθμο ηδξ ηάραξ ημο Bowman (πμδμηφηηανα). Ζ ααζζηή ιειανάκδ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ ηαζ αοηή ηςκ πμδμηοηηάνςκ, ζοβπςκεφμκηαζ ηαζ ζπδιαηίγμοκ ιζα εκζαία ιειανάκδ, ηδ ααζζηή ιειανάκδ ημο ζπεζνάιαημξ (glomerular basement membrane - GBM). Δπμιέκςξ, μζ δζδεμφιεκεξ μοζίεξ πνέπεζ κα δζέθεμοκ ημ εονζδςηυ εκδμεήθζμ, ηδ ααζζηή ιειανάκδ ηαζ ηζξ ζπζζιέξ ημο δζαθνάβιαημξ πμο ζπδιαηίγμοκ μζ πνςηεΐκεξ ηςκ πμδμηοηηάνςκ (Δζηυκα 4). Ζ ααζζηή ιειανάκδ ημο ζπεζνάιαημξ (GBM), δζαηδνεί ηδκ ανπζηεηημκζηή ημο ζπεζνάιαημξ θοζζμθμβζηή, δεζιεφεζ βεζηκζάγμκηα ηφηηανα ηαζ θεζημονβεί ςξ θναβιυξ δζήεδζδξ βζα ηζξ ιεβαθμιμνζαηέξ μοζίεξ. Ο ζηεθεηυξ ηδξ ααζζηήξ ιειανάκδξ δζαιμνθχκεηαζ απυ ίκεξ ημθθαβυκμο ηφπμο IV, μζ μπμίεξ δζαπθέημκηαζ ιεηαλφ ημοξ. Σα ηεκά ημο ζκχδμοξ δζηηφμο πθδνμφκηαζ απυ δζάθμνεξ μοζίεξ, υπςξ είκαζ δ θαιζκίκδ, ημ nidogen ηαζ μζ Leparansulfate πνςηεμβθοηάκεξ (91). Δηθόλα 4. Απεηθόληζε ηνπ θξαγκνύ δηήζεζεο κε ειεθηξνληθό κηθξνζθόπην θαη ζρεκαηηθά (FP: πνδνεηδείο εθβιαζηήζεηο). 12

13 1.2 Λεηηνπξγίεο ηνπ λεθξνύ Ο ηφνζμξ νυθμξ ημο κεθνμφ είκαζ κα δζαηδνεί ζηαεενυ ημκ υβημ ηαζ ηδ ζφζηαζδ ηςκ δζαθοιάηςκ ημο ακενςπίκμο ζχιαημξ ηαζ κα ελζζμννμπεί ηζξ ηοπυκ δζαηοιάκζεζξ πμο επένπμκηαζ απυ ηδ θήρδ ηνμθήξ, ημκ ηοηηανζηυ ιεηααμθζζιυ ηαζ άθθμοξ πανάβμκηεξ υπςξ είκαζ δ ζςιαηζηή ηυπςζδ ηαζ ημ πενζαάθθμκ. ε οβζή άημια δ απμηαηάζηαζδ ηςκ επενπμιέκςκ δζαηαναπχκ επζηεθείηαζ εκηυξ ςνχκ έηζζ χζηε κα ιδ δζαπζζηχκεηαζ ηαιία απμθφηςξ απυηθζζδ ημο υβημο ή ηδξ ζφζηαζδξ ηςκ δζαθοιάηςκ απυ ημ θοζζμθμβζηυ. Μεβάθεξ απμηθίζεζξ υιςξ απυ ημ θοζζμθμβζηυ, υπςξ ζοιααίκεζ ζε πμθθέξ παεμθμβζηέξ ηαηαζηάζεζξ, δεκ είκαζ δοκαηυκ κα ακηζιεηςπζζεμφκ απυ ημοξ νοειζζηζημφξ ιδπακζζιμφξ ηςκ κεθνχκ, ιε απμηέθεζια μζ δζαηαναπέξ αοηέξ ημο υβημο ηαζ ηδξ ζφζηαζδξ ηςκ δζαθοιάηςκ κα εβηαείζηακηαζ ιυκζια ηαζ μζ κεθνμί κα απμηεθμφκ ιένμξ ημο πνμαθήιαημξ. Οζ ηφνζεξ θεζημονβίεξ ιπμνεί κα εκηαπεμφκ ζε ηνεζξ ηαηδβμνίεξ, ηδ νοειζζηζηή, ιε ηδκ μπμία δζαηδνείηαζ ζηαεενή δ ζφζηαζδ ημο ζχιαημξ, ηδκ απεηηνζηζηή, ιε ηδκ μπμία απμαάθθμκηαζ ηα ημλζηά πνμσυκηα ημο ιεηααμθζζιμφ ή ελςβεκείξ μοζίεξ (θάνιαηα η.θ.π.) ηαζ ηδκ παναβςβή ηαζ έηηνζζδ ζδιακηζηχκ εκγφιςκ ηαζ μνιμκχκ, ζδιακηζηχκ βζα ηδ κεθνζηή θεζημονβία, αθθά ηαζ βζα ηδ νφειζζδ θεζημονβζχκ άθθςκ μνβάκςκ. Ρπζκηζηηθέο ιεηηνπξγίεο βζα ηδ ζηαεενυηδηα ημο υβημο ηαζ ηδξ ζφζηαζδξ ηςκ δζαθοιάηςκ ημο ακενςπίκμο ζχιαημξ (δζήεδζδ, απέηηνζζδ, επακαννυθδζδ). Ζ νφειζζδ ημο υβημο ηαζ ηδξ ζφζηαζδξ ηςκ δζαθοιάηςκ ημο ακενςπίκμο μνβακζζιμφ επζηεθείηαζ ειιέζςξ ιε ηδκ απμαμθή ή ηδκ ηαηαηνάηδζδ φδαημξ ή δθεηηνμθοηχκ ή μλέςκ ζφιθςκα ιε ηζξ επζηαβέξ ηδξ εζςηενζηήξ μιμζυζηαζδξ. Ζ επί ιένμοξ κεθνζηή νφειζζδ ηδξ απμαμθήξ καηνίμο, ηαθίμο, πθςνίμο, αζαεζηίμο, ιαβκδζίμο ηαζ θςζθυνμο, ηαεχξ επίζδξ ημο φδαημξ ηαζ ηςκ ζυκηςκ οδνμβυκμο, ελαζθαθίγεζ ηδκ ζηαεενυηδηα ηδξ ςζιςηζηυηδηαξ, ηςκ δθεηηνμθοηχκ ηαζ ηδξ μλεμααζζηήξ ζζμννμπίαξ. Ζ απνβνιή ημλζηχκ ηαζ άθθςκ πνμσυκηςκ ημο ιεηααμθζζιμφ ή δ απμαμθή θανιάηςκ απμηεθεί μοζζαζηζηή ζοιαμθή ζηδ δζαηήνδζδ ηδξ εζςηενζηήξ μιμζυζηαζδξ. 13

14 Σέθμξ, ιε ηδκ παναβςβή εκγφιςκ ηαζ μνιμκχκ ή ιε ηδκ εκενβμπμίδζδ ακεκενβχκ ιμνίςκ μζ κεθνμί ελαζθαθίγμοκ άθθεξ γςηζηέξ θεζημονβίεξ ημο μνβακζζιμφ, υπςξ είκαζ δ αζιμδοκαιζηή ζηαεενυηδηα, δ αζιμπμίδζδ ηαζ μ ιεηααμθζζιυξ ηςκ μζηχκ. Ζ παναβςβή ηαζ δ έηηνζζδ ημο εκγφιμο ηδξ νεκίκδξ, απυ ηα ημηηζχδδ ηφηηανα ηδξ παναζπεζναιαηζηήξ ζοζηεοήξ, ηαηαθφεζ ηδ ζφκεεζδ ηδξ αββεζμηαζίκδξ Η απυ ημ αββεζμηαζζκμβυκμ, ιζα ζθαζνίκδ ημο πθάζιαημξ. Με ηδ δνάζδ ημο ιεηαηνεπηζημφ εκγφιμο δ αββεζμηαζίκδ Η ιεηαηνέπεηαζ ζε αββεζμηαζίκδ ΗΗ, έκα πεπηίδζμ ιε πμθοζπζδείξ δοκαηυηδηεξ ηαζ δνάζεζξ. Ζ αββεζμηαζίκδ ΗΗ ειπθέηεηαζ πμθθαπθχξ ζηδ νφειζζδ ημο ζζμγοβίμο καηνίμο ηαζ ηδ νφειζζδ ηδξ ανηδνζαηήξ πίεζδξ. Με ηδκ παναβςβή ιζαξ βθοημγζςιέκδξ πνςηεΐκδξ απυ 165 αιζκμλέα απυ ηφηηανα ημο εκδζάιεζμο ζςθδκανζαημφ πχνμο, ηδξ ενοενμπμζδηίκδξ, μζ κεθνμί νοειίγμοκ ηδκ ςνίιακζδ ηςκ ενοενμηοηηάνςκ ζημ ιοεθυ ηςκ μζηχκ ηαζ επμιέκςξ ηδκ ενοενμπμίδζδ. Ζ εκενβμπμίδζδ ηδξ ακεκενβμφξ ιμνθήξ ηδξ αζηαιίκδξ D 2 ζε εκενβή ιμνθή ( 1,25 -Γζοδνμλοαζηαιίκδ D 3 ), δζαδζηαζία πμο επζηεθείηαζ ζηα επζεδθζαηά ηφηηανα ηςκ εζπεζναιέκςκ ζςθδκανίςκ α ηάλεςξ. Ζ αζηαιίκδ D ζοιιεηέπεζ ζηδκ νφειζζδ ημο ζζμγοβίμο αζαεζηίμο ηαζ θςζθυνμο ηαζ ηαηά ζοκέπεζα ζηδκ μιμζυζηαζδ ηςκ μζηχκ. Ζ δζαηήνδζδ ζηαεενμφ ημο υβημο αθθά ηαζ ηδξ ζφζηαζδξ ηςκ δζαθοιάηςκ ηυζμ ζημκ εκδμηοηηάνζμ υζμ ηαζ ζημκ ελςηοηηάνζμ πχνμ απμηεθεί ααζζηυ ζηυπμ ηςκ νοειζζηζηχκ ζοζηδιάηςκ ηδξ εζςηενζηήξ μιμζυζηαζδξ. Ζ ηαηακυδζδ ηςκ νοειζζηζηχκ ιδπακζζιχκ ιε ημοξ μπμίμοξ μζ κεθνμί επζηοβπάκμοκ ηδ δζαηήνδζδ ηδξ εζςηενζηήξ μιμζυζηαζδξ πνμτπμεέηεζ ηδ δμιζηή ημοξ αηεναζυηδηα ηαζ απυ αοηήκ άιεζα ελανηχιεκδ είκαζ δ θεζημονβζηή ημοξ επάνηεζα (91). 1.3 Υξόληα λεθξηθή λόζνο ηάδηα λεθξηθήο λόζνπ Ζ εέζδ ημο R. Bright (1827) υηζ δ κεθνζηή κυζμξ έπεζ ιμζναίμ ηέθμξ, υπζ δζυηζ έπμοκ οπμζηεί αθάαδ ηα κεθνά, αθθά ηονίςξ δζυηζ αθάπημκηαζ ηα αββεία ηαζ ιαγί ιε αοηά γςηζηά υνβακα, υπςξ είκαζ δ ηανδζά ηαζ μ εβηέθαθμξ, δεκ έπεζ αθθάλεζ ηαευθμο. 14

15 Έβζκε πνμζπάεεζα ηαηάηαλδξ ηδξ κεθνζηήξ ακεπάνηεζαξ ζφιθςκα ιε ηδκ ανπζηή αθάαδ χζηε κα βίκμοκ ακηζθδπημί μζ παεμβεκεηζημί ιδπακζζιμί πμο μδδβμφκ ζε αοηή. Ζ παναημθμφεδζδ ηδξ πμνείαξ ηδξ υιςξ έδεζλε υηζ δεκ επδνεάγεηαζ απυ ημ ανπζηυ αίηζμ ηαζ υηζ δ ηθζκζηή πμνεία ηαζ ζοιπηςιαημθμβία ηδξ κυζμο εονίζηεηαζ εκηυξ εκυξ εκζαίμο πθαζζίμο. Ηδζαίηενα ημ ηεθζηυ ζηάδζμ ιζαξ κεθνζηήξ κυζμο μπμζαζδήπμηε αζηζμθμβίαξ ειθακίγεζ εκζαία ζοιπηςιαημθμβία πμο μθείθεηαζ ζηδ κεθνζηή δοζθεζημονβία ηαζ ζηδκ ηαηάννεοζδ ηδξ εζςηενζηήξ μιμζυζηαζδξ. Σμ 2002, δ Δεκζηή Δπζηνμπή ηςκ ΖΠΑ, πνυηεζκε ηδκ απμδμπή ιζαξ κέαξ κμζμθμβζηήξ μκηυηδηαξ ιε ημκ υνμ «πνυκζα κεθνζηή κυζμξ» βζα κα εκηαπεμφκ μζ αζεεκείξ μζ μπμίμζ εονίζημκηαζ ζε έκα πνυβναιια οπμηαηάζηαζδξ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ ή έπμοκ οπμζηεί κεθνζηή αθάαδ ιε ζδιακηζηή εθάηηςζδ ηδξ ζπεζναιαηζηήξ δζήεδζδξ (GFR < 60 ml/min./1,73m 2 ). Αηυιδ υιςξ ηαζ αζεεκείξ μζ μπμίμζ ειθακίγμοκ βζα ιεβαθφηενμ δζάζηδια ηςκ 3 ιδκχκ δμιζηέξ ή θεζημονβζηέξ δζαηαναπέξ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ, ιε ή πςνίξ εθάηηςζδ ημο GFR, εεςνείηαζ υηζ πάζπμοκ απυ πνυκζα κεθνζηή κυζμ. Παεμθμβζηά εονήιαηα απυ ηα μφνα εκυξ αζεεκμφξ, υπςξ είκαζ δ αζιαημονία ηαζ δ πνςηεσκμονία ή ζζημθμβζηά παεμθμβζηά εονήιαηα ζε δείβια κεθνζημφ ζζημφ ζε ελεηάζεζξ απεζημκζζηζηέξ πθδνμφκ ηζξ πνμτπμεέζεζξ βζα κα παναηηδνζζεεί μ αζεεκήξ «πνυκζμξ κεθνμπαεήξ» (Κ/DOQI 2002) (Πίκαηαξ 1). Πίλαθαο 1. Κξηηήξηα ηεο ρξόληαο λεθξηθήο λόζνπ Σα άημια ιε αοηέξ ηζξ δζαηαναπέξ, πανά ημ υηζ δεκ ειθακίγμοκ ηθζκζηή ζοιπηςιαημθμβία, εεςνμφκηαζ υηζ είκαζ πνυκζμζ κεθνμπαεείξ. Σμ ζηάδζμ αοηυ παναηηδνίγεηαζ ςξ ζηάδζμ 1 ηδξ κυζμο. 15

16 Ζ εθάηηςζδ ημο GFR ηάης ημο 90ml/min./1,73m 2 ζδιαίκεζ υηζ μζ αζεεκείξ εκηάζζμκηαζ ζημ ζηάδζμ 2 ηδξ κυζμο. Δάκ δ ζπεζναιαηζηή δζήεδζδ ηοιαίκεηαζ ιεηαλφ 30-59ml/min./1,73m 2, ηυηε δ κυζμξ έπεζ δδιζμονβήζεζ ηθζκζηέξ εηδδθχζεζξ, μζ κεθνμί υιςξ ακηαπελένπμκηαζ ιε ζπεηζηή επάνηεζα ζηζξ απαζηήζεζξ ηδξ εζςηενζηήξ μιμζυζηαζδξ. Σμ ζηάδζμ αοηυ ηδξ ακηζννμπμφιεκδξ κεθνζηήξ ακεπάνηεζαξ είκαζ ημ 3. Σμ ζηάδζμ 4 παναηηδνίγεηαζ απυ πεναζηένς εθάηηςζδ ηδξ δζδεδηζηήξ ζηακυηδηαξ ηςκ κεθνχκ. Αοηή πενζμνίγεηαζ ιεηαλφ 15-29ml/min./1,73m 2 ηαζ παναηηδνίγεηαζ απυ ηθζκζηέξ εηδδθχζεζξ πμο μθείθμκηαζ ζε δζαηαναπέξ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ αθθά ηαζ ζηδκ ειθάκζζδ επζπθμηχκ ηονίςξ απυ ημ ηανδζαββεζαηυ ζφζηδια. Σμ ζηάδζμ 5 ηέθμξ είκαζ ημ ζηάδζμ ηδξ ηεθζηήξ κεθνζηήξ ακεπάνηεζαξ ιε ηζιέξ GFR < 15ml/min./1,73m 2 (Πίκαηαξ 2) Δπμιέκςξ, μ υνμξ «πνυκζα κεθνζηή κυζμξ είκαζ δυηζιμξ ηαζ ανηεηά εονφξ βζα κα πενζθάαεζ υθα ηα ζηάδζα ηδξ ιαηνάξ πμνείαξ απυ ηδκ ανπζηή αθάαδ ιέπνζ ηδκ πθήνδ απμδυιδζδ ημο θοζζμθμβζημφ κεθνζημφ ζζημφ (91). Πίλαθαο 2. Τα ζηάδηα ηεο ρξόληαο λεθξηθήο λόζνπ. 1.4 πλέπεηεο ηεο λεθξηθήο δπζιεηηνπξγίαο Ζ πνμσμφζα εθάηηςζδ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ ζηδ πνυκζα κεθνζηή κυζμ ζδιαίκεζ ζηαδζαηή απχθεζα ηδξ νοειζζηζηήξ ζηακυηδηαξ ηςκ κεθνχκ δ μπμία εηδδθχκεηαζ ιε δζαηαναπέξ ηδξ εζςηενζηήξ μιμζυζηαζδξ ημο φδαημξ, ηςκ 16

17 δθεηηνμθοηχκ, ηδξ μλεμααζζηήξ ζζμννμπίαξ, ημο αζαεζηίμο ηαζ ημο θςζθυνμο. Δηηυξ υιςξ απυ ηζξ ελςηνζκζηέξ δζαηαναπέξ, δ πνμσμφζα απχθεζα ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ ζοκμδεφεηαζ ηαζ απυ αδοκαιία ηςκ κεθνχκ κα επζηεθέζμοκ ηζξ εκδμηνζκζηέξ ημοξ θεζημονβίεξ : εθαηηχκεηαζ δ παναβςβή ηδξ ενοενμπμζδηίκδξ ιε απμηέθεζια ηδκ εβηαηάζηαζδ κεθνζηήξ ακαζιίαξ, δε δναζηδνζμπμζείηαζ δ αζηαιίκδ D ηαζ δεκ είκαζ ζε εέζδ, θυβς δζαηαναπχκ ζηδκ απεθεοεένςζδ αββεζμδναζηζηχκ μοζζχκ (ηονίςξ αββεζμηαζίκδξ ηαζ πνμζηαβθακδζκχκ), κα δζαηδνήζεζ ζηαεενή ηδκ ανηδνζαηή πίεζδ. Ζ έκηαζδ ηςκ επζπθμηχκ αοηχκ ηδξ κεθνζηήξ δοζθεζημονβίαξ πμζηίθθεζ απυ αζεεκή ζε αζεεκή ηαζ ελανηάηαζ απυ ημκ ααειυ εθάηηςζδξ ηδξ δζδεδηζηήξ ζηακυηδηαξ ηςκ κεθνχκ (91). Ζ πθήνδξ αδοκαιία ηςκ κεθνχκ κα επζηεθέζμοκ ηζξ μιμζμζηαηζηέξ ημοξ θεζημονβίεξ αθθά ηαζ δ ηαηαηνάηδζδ ημλζηχκ μοζζχκ ημο ιεηααμθζζιμφ, πμο ζε ηαηάζηαζδ κεθνζηήξ ακεπάνηεζαξ δεκ ιπμνμφκ κα απμαθδεμφκ, δδιζμονβεί ζε υθα ηα υνβακα ηαζ ηοηηανζηά ζοζηήιαηα δοζθεζημονβίεξ. Σμ ζφκμθμ ηςκ ηθζκζηχκ εηδδθχζεςκ ηδξ ζοζηδιαηζηήξ δδθδηδνίαζδξ απυ ηδ αανζά κεθνζηή αθάαδ παναηηδνίγεηαζ ιε ημκ υνμ «μοναζιζηυ ζφκδνμιμ». Σα εονήιαηα ηαζ ηα ζοιπηχιαηα ημο μοναζιζημφ ζοκδνυιμο πμζηίθθμοκ απυ αζεεκή ζε αζεεκή ελανηχιεκα ιυκμ ιενζηχξ απυ ηδκ ηαπφηδηα αθθά ηαζ ηδ ζμαανυηδηα ηδξ απχθεζαξ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ. θα ηα ζοζηήιαηα ημο ακενχπζκμο μνβακζζιμφ πθήηημκηαζ απυ ηδκ εβηαηάζηαζδ ημο μοναζιζημφ ζοκδνυιμο. Απυ ημ ηανδζαββεζαηυ εηδδθχκεηαζ οπένηαζδ, ιομηανδζμπάεεζα, ηανδζαηή ακεπάνηεζα - δζαζημθζηή δοζθεζημονβία ανζζηενήξ ημζθίαξ, πενζηανδίηζδα ηαζ εκίμηε πκεοιμκζηυ μίδδια. ηζξ αζιαημθμβζηέξ δζαηαναπέξ πενζθαιαάκεηαζ δ ακαζιία ηαζ δ μοναζιζηή αζιμνναβζηή δζάεεζδ απυ ηδ δοζθεζημονβία ηςκ αζιμπεηαθίςκ πμο ειπμδίγεζ ηδκ εκενβμπμίδζή ημοξ ηαζ ηδκ πνμζηυθθδζή ημοξ ζημ εκδμεήθζμ. Ζ δζαηαναπή αοηή απμδίδεηαζ ηονίςξ ζε δζαηαναπή ημο πανάβμκηα von Willebrand (VWF). Οζ εηδδθχζεζξ απυ ημ βαζηνεκηενζηυ ζφζηδια πενζθαιαάκμοκ ηδκ ακμνελία, ηδ καοηία, ημκ έιεημ, ηδκ ζημιαηίηζδα, ηδκ μζζμθαβίηζδα, ηδ βαζηνίηζδα, ηδ δςδεηαδεηηοθίηζδα, ηζξ δζάννμζεξ, εκχ δεκ είκαζ ζπάκζεξ ηαζ μζ πενζπηχζεζξ αζιμνναβίαξ απυ ημ βαζηνεκηενζηυ. Οζ ιεηααμθζηέξ ηαζ δθεηηνμθοηζηέξ δζαηαναπέξ πενζθαιαάκμοκ δζαηαναπέξ ηζξ μλεμααζζηήξ ζζμννμπίαξ, ημο αζαεζηίμο ηαζ ημο θςζθυνμο, κεθνζηή μζηεμδοζηνμθία, οπενηαθζαζιία, δοζακελία ζημοξ οδαηάκεναηεξ ηαζ οπενθζπζδαζιία. 17

18 Οζ δζαηαναπέξ ημο κεονμιοσημφ ζοζηήιαημξ παναηηδνίγμκηαζ απυ ιεζςιέκδ πνμζμπή, δζέβενζδ, ζφβποζδ, ατπκία ηαζ δζαηαναπέξ ικήιδξ. Οζ αζεεκείξ εκδεπμιέκςξ κα ειθακίζμοκ ηαηάεθζρδ, ρεοδαζζεήζεζξ, παναζζεήζεζξ, θυλοββα, ιοσηέξ ηνάιπεξ, ηνυιμ, ιομηθμκία, αοηυιαηεξ ημπζηέξ ζοζπάζεζξ ηςκ ιοχκ ηαζ ζπαζιμφξ. Ζ πενζθενζηή κεονμπάεεζα είκαζ ζοκήεςξ ζοιιεηνζηή ηαζ πνμζαάθθεζ επζθεηηζηά ηα ηάης άηνα. Σμ ζφκδνμιμ ηςκ ακήζοπςκ πμδζχκ ηαζ μ ηαφζμξ αοηχκ απμηεθμφκ ζοπκά πνχζια ζηάδζα ηδξ μοναζιζηήξ πενζθενζηήξ κεονμπάεεζαξ, εκχ δ μνεμζηαηζηή οπυηαζδ ιπμνεί κα απμηεθεί εηδήθςζδ ηδξ πνμζαμθήξ ημο αοηυκμιμο κεονζημφ ζοζηήιαημξ. Σέθμξ, εκδμηνζκζηέξ μνιμκζηέξ δζαηαναπέξ ηαεχξ ηαζ δενιαημθμβζηέξ δζαηαναπέξ (ςπνμηίηνζκδ πνμζά δένιαημξ, λδνυηδηα, ηκδζιυξ) ζοκεέημοκ ημ παγθ ημο πμθοδζάζηαημο μοναζιζημφ ζοκδνυιμο. 1.5 Υξόληα λεθξηθή αλεπάξθεηα θαη ίλσζε Ζ πνυκζα κεθνζηή κυζμξ ηαεχξ ελεθίζεηαζ παναηηδνίγεηαζ απυ ηαηαζηνμθή ηδξ ανπζηεηημκζηήξ ημο κεθνζημφ πανεβπφιαημξ, απυ απμδυιδζδ ηδξ θοζζμθμβζηήξ δμιήξ ημο κεθνζημφ ζζημφ ηαζ απυ ακηζηαηάζηαζή ημο απυ μοθχδδ ζοκδεηζηυ ζζηυ (πνυκζα ίκςζδ). Σζ είκαζ υιςξ δ ίκςζδ ημο εκδζάιεζμο ζςθδκανζαημφ πχνμο, απυ ηζ ελανηάηαζ ηαζ πςξ αοημκμιείηαζ; Ωξ ίκςζδ παναηηδνίγεηαζ δ ζοβηέκηνςζδ ελςηοηηάνζαξ εειέθζαξ μοζίαξ ( Extra Cellular Matrix, ECM) πμο έπεζ ςξ ηφνζα ζοζηαηζηά ημ ημθθαβυκμ ηφπμο Η, ΗΗΗ ηαζ IV, ηζξ πνςηεμβθοηάκεξ ηαζ ηδ fibronectin (Δζηυκα 5). Πμζα ηφηηανα πανάβμοκ αοηά ηα ιυνζα πμο απανηίγμοκ ηδκ ελςηοηηάνζα εειέθζα μοζία; 18

19 Δηθόλα 5. Τα θύηηαξα πνπ κπνξνύλ λα παξάγνπλ εμσθπηηάξηα ζεκέιηα νπζία είλαη: 1. Δλεξγνπνηεκέλνη ηλνβιάζηεο ζε κπντλνβιάζηεο 2. Αξρέγνλα θύηηαξα ηνπ κπεινύ 3. Τα ζσιελαξηαθά επηζειηαθά θύηηαξα 4. Αγγεία ηεο εμσηεξηθήο ζηνηβάδαο ηνπ ηνηρώκαηνο ησλ αγγείσλ. Ο Ross έδεζλε υηζ μζ ζκμαθάζηεξ δεκ πνμένπμκηαζ απυ ηα ηφηηανα θθεβιμκήξ ημο αίιαημξ, αθθά υηζ είκαζ ημπζηήξ πνμέθεοζδξ (Δζηυκα 6). Γεκ είκαζ επζεδθζαηά ηφηηανα, δεκ είκαζ ηφηηανα ημο αββεζαημφ ημζπχιαημξ ηαζ δεκ είκαζ θθεβιμκχδδ ηφηηανα. Ξένμοιε υιςξ υηζ είκαζ ζε εέζδ κα πανάβμοκ εειέθζα μοζία αθθά ηαζ έκγοια (ιεηαθθμπνςηεσκάζεξ) πμο ηδκ απμδμιμφκ. Ζ ζζμννμπία ιεηαλφ ηδξ παναβςβήξ ζοζηαηζηχκ ηδξ εειέθζαξ μοζίαξ ηαζ ηςκ ιεηαθθμπνςηεσκαζχκ ελαζθαθίγεζ ηδκ μιμζυζηαζδ ημο εκδζαιέζμο ζςθδκανζαημφ πχνμο. 19

20 Δηθόλα 6. Η βιάβε ησλ επηζειηαθώλ θπηηάξσλ ησλ ζσιελαξίσλ πξνθαιεί, όπσο θαη ζηελ πεξίπησζε κηαο ζπεηξακαηηθήο βιάβεο, θιεγκνλώδε αληίδξαζε κε απειεπζέξσζε θπηνθηλώλ, ρπκνθηλώλ θαη απμεηηθώλ παξαγόλησλ. Οη παξάγνληεο ηεο θιεγκνλήο ελεξγνπνηνύλ ηνπο ηλνβιάζηεο αιιά θαη άιια θύηηαξα λα παξάμνπλ ζεκέιηα νπζία κε ηειηθό απνηέιεζκα ηελ ίλσζε ηνπ ελδηάκεζνπ ζσιελαξηαθνύ ρώξνπ. ηδ πνυκζα κεθνζηή κυζμ, δ ζζμννμπία αοηή δζαηανάζζεηαζ ιε απμηέθεζια αολδιέκεξ πμζυηδηεξ εειέθζαξ μοζίαξ κα ζοβηεκηνχκμκηαζ ζημκ εκδζάιεζμ ζςθδκανζαηυ πχνμ, κα πζέγμοκ ηα βεζημκζηά ηφηηανα ηςκ μονμθυνςκ ζςθδκανίςκ ηαζ ηνζπμεζδχκ ηαζ κα δδιζμονβμφκ ιε αοηυκ ημκ ηνυπμ κεθνζηή δοζθεζημονβία. Οζ ζκμαθάζηεξ είκαζ ιεζεβποιαηζηά ηφηηανα ιμνθμθμβζηά θεπηά ηαζ επζιήηδ. Δάκ ηα 20

21 ηφηηανα αοηά ηαηέπμοκ ηαζ ζοζπαζηζηέξ ζηακυηδηεξ, υπςξ είκαζ ηα ηφηηανα ημο ιεζαββείμο, ηυηε μκμιάγμκηαζ ιομσκμαθάζηεξ (Δζηυκα 7). Δηθόλα 7. Η ελεξγνπνίεζε ησλ ηλνβιαζηώλ ζε κπντλνβιάζηεο επηηειείηαη κε ηελ απειεπζέξσζε ηλνγόλσλ θπηνθηλώλ θαη απμεηηθώλ παξαγόλησλ από ηα Τ ιεκθνθύηηαξα θαη ηα κνλνθύηηαξα/καθξνθάγα. Οη ίδηνη παξάγνληεο θιεγκνλήο ελεξγνπνηνύλ ηα επηζειηαθά θύηηαξα θαη ηνπο κπντλνβιάζηεο λα παξάμνπλ απμεκέλεο πνζόηεηεο ζεκέιηαο νπζίαο. Τν απνηέιεζκα είλαη ε ίλσζε ηνπ ελδηάκεζνπ ζσιελαξηαθνύ ρώξνπ. ηδκ πενίπηςζδ ηδξ πνυκζαξ κεθνζηήξ ίκςζδξ μζ ιομσκμαθάζηεξ εεςνμφκηαζ υηζ εηθνάγμοκ ημ θαζκυηοπμ εκενβμπμζδιέκςκ ιομαθαζηχκ πμο είκαζ ζε εέζδ κα πανάβμοκ εειέθζα ελςηοηηάνζα μοζία, ιεηαθθμπνςηεσκάζεξ ηαζ ζκεηηίκδ ηςκ θείςκ ιοσηχκ ζκχκ. Ζ εκενβμπμίδζδ ημο θαζκμηφπμο ηςκ ζκμαθαζηχκ (ιομσκμαθάζηεξ) ηαζ μ πμθθαπθαζζαζιυξ ημοξ θαιαάκεζ πχνα ηονίςξ ιεηά απυ θθεβιμκχδδ δζήεδζδ ηοηηάνςκ. Οζ ζκμαθάζηεξ εκενβμπμζμφκηαζ απυ ηζξ ηοημηίκεξ, ζοιπενζθαιαακμιέκμο ηαζ ημο πανάβμκηα TGF-α1, ημο PDGF ηαζ ημο αολδηζημφ πανάβμκηα 2 ηςκ ζκμαθαζηχκ (FGF-2). Δπζπνυζεεηα, ιδπακζζιμί εκενβμπμίδζδξ ηςκ ζκμαθαζηχκ πνμηφπημοκ απυ ηδκ επαθή ηοηηάνμο-ηοηηάνμο (θεοημηφηηανα ηαζ ιαηνμθάβα) ή 21

22 ηδκ αθθδθεπίδναζδ ηςκ ζκηεβηνζκχκ (ηονίςξ α1 ηαζ α1) ιε ηδ εειέθζα μοζία, απυ ηδκ οπμλία ηαζ ηδκ οπενβθοηαζιία (Δζηυκα 8). Δηθόλα 8. Η ζπεηξακαηηθή βιάβε αξρίδεη κε βιάβε ή δπζιεηηνπξγία ηνπ ελδνζειίνπ σο απνηέιεζκα κηαο θιεγκνλώδνπο δηαδηθαζίαο κε εκπινθή καθξνθάγσλ/κνλνθπηηάξσλ, ρπκνθηλώλ, θπηνθηλώλ θαη απμεηηθώλ παξαγόλησλ. Σε δεύηεξε θάζε ελεξγνπνηνύληαη ηα κεζαγγεηαθά θύηηαξα θαη κεηαηξέπνληαη ζε κπντλνβιάζηεο. Η ππεξπαξαγσγή εμσθπηηάξηαο νπζίαο από ηνπο κπντλνβιάζηεο επηθέξεη ηελ απνθόιιεζε ησλ πνδνθπηηάξσλ θαη ηελ ίλσζε-ζθιήξπλζε ηνπ ζπεηξάκαηνο. 22

23 1.6 Υξόληα λεθξηθή λόζνο θαη θαξδηαγγεηαθέο επηπινθέο Ζ πνυκζα κεθνζηή κυζμξ αηυια ηαζ ζηα ανπζηά ζηάδζα απμηεθεί ακελάνηδημ ηίκδοκμ ηανδζμαββεζαηχκ επζπθμηχκ. Ζ ηανδζαββεζαηή κυζμξ, ςξ ηθζκζηή εηδήθςζδ ηδξ αεδνμζηθήνοκζδξ, απμηεθεί ηδκ ηφνζα αζηία εακάημο ζημοξ αζεεκείξ πμο πάζπμοκ απυ πνυκζα κεθνζηή κυζμ ηαζ εοεφκεηαζ βζα ημ 60% ηςκ εακάηςκ ζημοξ αζιμηαεαζνυιεκμοξ αζεεκείξ (50) (Δζηυκα 9). Δηθόλα 9. Σηα πξώηα ζηάδηα ηεο ρξόληαο λεθξηθήο λόζνπ, νη θαξδηαγγεηαθέο επηπινθέο απνηεινύλ ηηο θύξηεο αηηίεο ζαλάηνπ. Υπνινγίδεηαη όηη νθηώ θνξέο πεξηζζόηεξνη αζζελείο πεζαίλνπλ θαηά ηα ζηάδηα 2-4 παξά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο απηώλ κε κία κέζνδν ππνθαηάζηαζεο ηεο λεθξηθήο ιεηηνπξγίαο. Ζ πθεμρδθία ηςκ ηανδζαββεζαηχκ ζοιααιάηςκ αθμνά ζε αββεζαηή απυθναλδ ηαζ πενζθαιαάκεζ ηονίςξ ειθνάβιαηα ημο ιομηανδίμο, αββεζαηά εβηεθαθζηά επεζζυδζα ηαζ ενμιαχζεζξ ηςκ άηνςκ. Δπζπθέμκ, μζ αζεεκείξ πμο πάζπμοκ απυ πνυκζα κεθνζηή κυζμ πανμοζζάγμοκ εηηεηαιέκμ αββεζαηυ ηαζ ηανδζαηυ remodeling υπςξ αοηυ εηθνάγεηαζ ιε ηδκ αεδνμζηθήνοκζδ ηαζ ηδκ οπενηνμθία ηδξ ανζζηενήξ ημζθίαξ, ακηίζημζπα (52). Οζ αζιμηαεαζνυιεκμζ αζεεκείξ έπμοκ 20 θμνέξ ιεβαθφηενδ πζεακυηδηα κα πεεάκμοκ απυ κυζμ ημο ηανδζαββεζαημφ ζε ζπέζδ ιε ημ βεκζηυ πθδεοζιυ (52). Σμ 30% έπεζ ηάπμζμ επεζζυδζμ ζηδεάβπδξ, ημ 80% οπενηνμθία ηδξ ανζζηενήξ ημζθίαξ ηαζ ημ 40% ηανδζαηή ακεπάνηεζα (52). Tα ιεβάθα πνμαθήιαηα ηδξ πνυκζαξ κεθνζηήξ 23

24 κυζμο πνμένπμκηαζ, υπζ ηυζμ απυ ηδκ φπανλή ηδξ, αθθά απυ ηανδζαββεζαηέξ επζπθμηέξ. Οζ κεθνμί απμηεθμφκ πμθθαπθαζζαζηή ηδξ ηανδζμαββεζαηήξ κυζμο. Ωζηυζμ, μ ζπεηζηυξ αοηυξ ηίκδοκμξ απυ κυζμ ημο ηανδζαββεζαημφ είκαζ αολδιέκμξ πμθφ πνζκ μζ αζεεκείξ πμο πάζπμοκ απυ πνυκζα κεθνζηή ακεπάνηεζα μδδβδεμφκ ζε ηεθζηυ ζηάδζμ ηαζ εκηαπεμφκ ζε πνυκζμ πνυβναιια αζιμηάεανζδξ. Αολδιέκα ηανδζαββεζαηά επεζζυδζα παναηδνμφκηαζ ήδδ υηακ μ νοειυξ ζπεζναιαηζηήξ δζήεδζδξ (GFR) έπεζ ιεζςεεί ηαηά 50% ηαζ αολάκμκηαζ πενζζζυηενμ υζμ δ κεθνζηή θεζημονβία επζδεζκχκεηαζ (52). Ζ εθάηηςζδ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ απμηεθεί ακελάνηδημ πανάβμκηα ηζκδφκμο βζα ηδκ πνυηθδζδ κέςκ επεζζμδίςκ ηανδζαββεζαηήξ κυζμο ή οπμηνμπήξ ηδξ πνμτπάνπμοζαξ. Ζ αφλδζδ ηδξ ηνεαηζκίκδξ ζημ πθάζια, ζοκμδεφεηαζ απυ δζπθαζζαζιυ υθςκ ηςκ επζπθμηχκ αθθά ηαζ ηδξ εκδηυηδηαξ, βεβμκυξ πμο ηαεζζηά ηδ πνυκζα κεθνζηή κυζμ ζοβηνίζζιμ πανάβμκηα ηανδζαββεζαημφ ηζκδφκμο ιε ημ δζααήηδ ή ημ ηανδζαηυ έιθναβια. Οζμ δ ηάεανζδ ηνεαηζκίκδξ εθαηηχκεηαζ, ηυζμ μ ηανδζαββεζαηυξ ηίκδοκμξ αολάκεηαζ. Αηυια υιςξ ηαζ δ ιεηνίμο ααειμφ εθάηηςζδ ζπεζναιαηζηήξ δζήεδζδξ, ζοκμδεφεηαζ απυ αολδιέκμ ηίκδοκμ ηανδζαββεζαηήξ κυζμο (91). Ζ πνςηεσκμονία, ςξ εηδήθςζδ ηδξ πνυκζαξ κεθνζηήξ κυζμο, απμηεθεί αηυια ηαζ ζε παιδθυ επίπεδμ πανάβμκηα ηζκδφκμο. Σμ θαζκυιεκμ αοηυ δε ιπμνεί κα ελδβδεεί επανηχξ ιυκμ ιε ημοξ «παναδμζζαημφξ» πανάβμκηεξ ηζκδφκμο (οπενπμθδζηενζκαζιία, ζαηπανχδδξ δζααήηδξ, ηάπκζζια, οπένηαζδ). Πνέπεζ κα πνμζηεεεί ηαζ μ πανάβμκηαξ «μοναζιία» (50). Έπεζ δζαπζζηςεεί πςξ ζηδκ ανπζηή ημοξ θάζδ αθθά ηαζ ζε επυιεκα ελεθζηηζηά ζηάδζα, δ πνυκζα κεθνζηή κυζμξ ηαζ δ ηανδζαββεζαηή κυζμξ έπμοκ ημζκυ ηυπμ εηηίκδζδξ πμο είκαζ δ δοζθεζημονβία ημο εκδμεδθίμο ηςκ ηνζπμεζδχκ ηδξ ιζηνμηοηθμθμνίαξ ηυζμ ηςκ κεθνχκ υζμ ηαζ ηςκ αββείςκ ηδξ ηανδζάξ ηαζ ημο εβηεθάθμο (91). Σα εκδμεδθζαηά ηφηηανα απμηεθμφκ έκακ απυ ημοξ ηονζυηενμοξ «ζηυπμοξ» ηδξ μοναζιίαξ, ηαεχξ μδδβμφκηαζ ζε πνυκζα αθάαδ ηαζ δοζθεζημονβία ηαζ ηαηά ζοκέπεζα ζε ακάπηολδ «μοναζιζηήξ» αββεζαηήξ κυζμο ηαζ ζε ζπδιαηζζιυ αεδνςιαηζηήξ πθάηαξ (29). θμζ μζ ηανδζμαββεζαημί πανάβμκηεξ ηζκδφκμο επδνεάγμοκ, ζφιθςκα ιε ηα κέα δεδμιέκα ηδ θοζζμθμβζηή θεζημονβία ημο εκδμεδθίμο ηαεχξ απυ εηεί λεηζκμφκ 24

25 δζενβαζίεξ μλεζδςηζημφ stress ηαζ θθεβιμκήξ μζ μπμίεξ πνμηαθμφκ ακαδζάηαλδ ηςκ αββείςκ ηαζ ηαηά ζοκέπεζα επζδείκςζδ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ. Κανδζμαββεζαημί πανάβμκηεξ ηζκδφκμο Παναδμζζαημί ηαζ ιδ πανάβμκηεξ ηζκδφκμο Γοζθεζημονβία ημο εκδμεδθίμο Ολεζδςηζηυ stress Φθεβιμκή Δλέθζλδ ηδξ ανηδνζμζηθδνοκηζηήξ αζηζμθμβίαξ κεθνζηήξ αθάαδξ Ζ πνυθδρδ θμζπυκ ημο ηανδζαββεζαημφ ηζκδφκμο ηαζ δ ακαημπή ηδξ ελέθζλήξ ημο είκαζ ηονίανπμξ ζηυπμξ ηςκ εεναπεοηζηχκ ιαξ πανειαάζεςκ. 1.7 Οπξαηκηθέο ηνμίλεο Οζ αζεεκείξ πμο πάζπμοκ απυ πνυκζα κεθνζηή κυζμ ανίζημκηαζ οπυ ηδκ επίδναζδ ημλζηχκ μοζζχκ πμο ηοηθμθμνμφκ ζημ πθάζια, παναηηδνίγμκηαζ ςξ «μοναζιζηέξ ημλίκεξ» ηαζ θοζζμθμβζηά εα έπνεπε κα απμαάθθμκηαζ ιε ηα μφνα. Οζ μοναζιζηέξ ημλίκεξ επδνεάγμοκ ανκδηζηά ηδκ εκενβεζαηή δζαπείνζζδ ηςκ ηοηηάνςκ, ιε απμηέθεζια ηδ αθάαδ αοηχκ (29). Έπμοκ πνμζδζμνζζηεί πάκς απυ εκεκήκηα μοζίεξ πμο ηαηαηναηχκηαζ ζηδ κεθνζηή ακεπάνηεζα ηαζ παναηηδνίγμκηαζ ςξ «μοναζιζηέξ ημλίκεξ». Ωζηυζμ, απμηεθμφκ ιυκμ 25

26 ηδκ ημνοθή ημο παβυαμοκμο, αθμφ πμθφ πενζζζυηενεξ δεκ έπμοκ ηαοημπμζδεεί αηυια. Οζ ελήκηα μηηχ απυ αοηέξ έπμοκ ιμνζαηυ αάνμξ ιζηνυηενμ απυ 500 Da (π.π. μονία), εκχ μζ οπυθμζπεξ είημζζ έπμοκ ιμνζαηυ αάνμξ ιεβαθφηενμ απυ 500 Da ηαζ παναηηδνίγμκηαζ ςξ ιεζαίμο ιεβέεμοξ (π.π. ηα ηεθζηά πνμσυκηα βθοημγοθίςζδξ, Advanced Glycation End products, AGEs) - μζ δχδεηα έπμοκ ιμνζαηυ αάνμξ ιεβαθφηενμ απυ Da. Δίημζζ πέκηε μοζίεξ (28%) ζοκδέμκηαζ ιε πνςηεΐκεξ (π.π. δ ηνεγυθδ) ηαζ είκαζ ηονίςξ ιζηνμφ ιμνζαημφ αάνμοξ (ιε ελαίνεζδ ηδ θεπηίκδ ηαζ ηδ νεηζκυθδ) (10). Ζ νπξία απμηεθεί ιάνηονα ηδξ θοζζμθμβζηήξ θεζημονβίαξ ηςκ κεθνχκ αθθά ηαζ ηδξ δζαδζηαζίαξ ηδξ αζιμηάεανζδξ ζημοξ αζεεκείξ ιε πνυκζα κεθνζηή ακεπάνηεζα(62). Σα ηεθεοηαία πνυκζα υθμ ηαζ πενζζζυηενεξ ιεθέηεξ ζοκδβμνμφκ βζα ηδκ ημλζηυηδηα ηδξ μονίαξ. οβηεηνζιέκα, ημ 1995 μ Lim ηαζ μζ ζοκενβάηεξ ημο έδεζλακ μηζ δ μονία ηαηαζηέθθεζ ηδ δζαιεηαηίκδζδ ζυκηςκ Na, K ηαζ Cl ζηα ακενχπζκα ενοενμηφηηανα (63). Ζ ιεηαθμνά αοηή είκαζ ιζα απαναίηδηδ δζαδζηαζία βζα γςηζηέξ θεζημονβίεξ υπςξ μ ηοηηανζηυξ υβημξ ηαζ δ ελςκεθνζηή νφειζζδ αζαεζηίμο. Ζ πανμοζία ηδξ μονίαξ ζημ αίια εεςνείηαζ επίζδξ οπεφεοκδ βζα ηδκ ιεζςιέκδ ζηακυηδηα πνυζδεζδξ ημο μλοβυκμο ζηδκ αζιμζθαζνίκδ, θυβς πνυζδεζήξ ηδξ ζημ 2,3 δζθςζθμβθοηενζηυ (64). Ζ μονία επίζδξ ηαηαζηέθθεζ ηδκ επαβυιεκδ απυ ηα ιαηνμθάβα ζφκεεζδ ημο ΝΟ ζε ιεηα-ιεηαβναθζηυ επίπεδμ (65). Δηηυξ απυ ηδκ άιεζδ ημλζηή ηδξ δνάζδ, δ μονία απμηεθεί πνυδνμιμ ιενζηχκ βμοακζδζκχκ, εζδζηά ημο βμοακζδζκμζμολζκζημφ μλέμξ, ημ μπμίμ επάβεζ ζδιακηζηέξ αζμπδιζηέξ αθθαβέξ. Σέθμξ, εάκ δ ιείςζδ ηδξ ζοβηέκηνςζδξ ηδξ μονίαξ ζημ πθάζια ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ επζηεοπεεί ανηεηά βνήβμνα, θυβς ημο υηζ είκαζ ημ πζμ εκενβυ ςζιςηζηά ιυνζμ, ιπμνεί κα δδιζμονβήζεζ δζαηαναπέξ ζηδκ ςζιςηζηή ζζμννμπία. Σα AGEs πανάβμκηαζ ιέζς αθοζζδςηχκ πδιζηχκ ακηζδνάζεςκ πμο αημθμοεμφκ ιζα ανπζηή ακηίδναζδ βθοημγοθίςζδξ. Σα εκδζάιεζα πνμσυκηα πμο πνμηφπημοκ είκαζ βκςζηά ςξ αάζεζξ Amadori ηαζ Schiff ηαεχξ ηαζ πνμσυκηα Maillard (66) ηαζ επδνεάγμοκ ηδκ έηθναζδ βμκζδίςκ ημο πονήκα. Δκδεζηηζηά ακαθένεηαζ υηζ μ ζπδιαηζζιυξ ιζαξ αάζδξ Schiff επδνεάγεζ ηδκ αθθδθεπίδναζδ ημο ηοηηανμπθαζιαηζημφ οπμδμπέα ηδξ αζηαιίκδξ D ιε ηδκ μζηεμηαθζίκδ (DNA ζημζπείμ απυηνζζδξ ζημκ πονήκα), ειπμδίγμκηαξ έηζζ ηδκ δνάζδ ηδξ αζηαιίκδξ D ζηα ηφηηανα (67). Σα ίδζα ηα ηεθζηά πνμσυκηα βθοημγοθίςζδξ υιςξ πνμηαθμφκ θθεβιμκχδδ 26

27 ακηίδναζδ ζηα ιμκμηφηηανα ιέζς επαβςβήξ ηδξ ζκηενθεοηίκδξ-6, ημο πανάβμκηα κέηνςζδξ υβηςκ-α (TNF-a, tumor necrosis factor-a) ηαζ ηδξ ζκηενθενυκδξ-β (68). Παναθθδθα ηα AGEs ιπμνμφκ κα δεζιεφζμοκ ημ ΝΟ ηαζ κα επάλμοκ ηδκ ακάπηολδ μλεζδςηζημφ stress (69,70). Σα AGEs δε ζοζζςνεφμκηαζ ζηδκ ηοηθμθμνία ιυκμ ζε ηαηαζηάζεζξ κεθνζηήξ ακεπάνηεζαξ, αθθά ηαζ ζημ ζαηπανχδδ δζααήηδ ηαζ ημ βήναξ, υπμο ζοιιεηέπμοκ εκενβά ζηδκ αθάαδ ηςκ ζζηχκ. Ο νυθμξ ημοξ ζημ μοναζιζηυ ζφκδνμιμ εκζζπφεηαζ απυ ημ βεβμκυξ υηζ ηαηά ηδκ ειθάκζζδ ημο ζοκδνυιμο, δ έηθναζδ ηςκ οπμδμπέςκ ημοξ (Receptor of Advanced Glycation End products, RAGE) είκαζ ζδιακηζηά αολδιέκδ (71). Σαοηυπνμκα, δ δζαπίζηςζδ υηζ δ ζοβηεκηνχζδ ηςκ AGEs ζημκ μνυ ηςκ αζιμηαεαζνυιεκςκ αζεεκχκ είκαζ ζδιακηζηά ορδθυηενδ απυ αοηή ηςκ ιδμοναζιζηχκ δζααδηζηχκ, μδήβδζε ζημ ζοιπέναζια υηζ δ ζοζζχνεοζδ ηςκ AGEs δεκ ελανηάηαζ απυ ημ βθοηαζιζηυ οπυααενμ ημο αζεεκμφξ, αθθά απυ ηδκ ιεζςιέκδ αππέηνζζή ημοξ απυ ημοξ κεθνμφξ (72). Δηηυξ υιςξ απυ ημ μοναζιζηυ ζφκδνμιμ, ηα AGEs επδνεάγμοκ ζπεδυκ ηάεε ηφπμ ηοηηάνμο ζημκ μνβακζζιυ ηαζ εεςνμφκηαζ οπεφεοκα βζα ηδκ ακάπηολδ πνυκζςκ αζεεκεζχκ πμο ζπεηίγμκηαζ ιε ημ βήναξ. Μζα ηαηδβμνία ιμνίςκ πνμζδεδειέκςκ ζε πνςηεΐκεξ είκαζ νη θξεδόιεο, μνβακζηά ιυνζα ηα μπμία ακήημοκ ζηζξ ιέεοθ-θαζκυθεξ ηαζ ακάθμβα ιε ηδκ πδιζηή ημοξ δμιή πςνίγμκηαζ ζε μνεμ-ηνεγυθδ (o-cresol), ιεηα-ηνεγυθδ (m-cresol) ηαζ πανα-ηνεγυθδ (p-cresol). Ζ p-cresol έπεζ ιμνζαηυ αάνμξ ιυθζξ 108 Da ηαζ δ ζοβηέκηνςζή ηδξ ζημκ μνυ αζεεκχκ ιε κεθνζηή ακεπάνηεζα είκαζ ζδζαίηενα ορδθή (73). Ζ p-cresol είκαζ έκα ηεθζηυ πνμσυκ ημο ηαηααμθζζιμφ ηςκ πνςηεσκχκ πμο πανάβεηαζ απυ ηα ααηηήνζα ημο εκηενζημφ ζςθήκα ςξ πνμσυκ ημο ιεηααμθζζιμφ ηδξ ηονμζίκδξ ηαζ ηδξ θαζκοθαθακίκδξ (74). Ζ ημλζηή ηδξ δνάζδ πζζημπμζείηαζ απυ ηδκ ζηακυηδηά ηδξ κα απεκενβμπμζεί ημ έκγοιμ α-οδνμλοθάζδ, ημ μπμίμ παίγεζ νυθμ ζηδ ιεηαηνμπή ηδξ κημπαιίκδξ ζε κμνεπζκεθνίκδ (75). Ζ p-cresol αζηεί ηδκ ημλζηή ηδξ δνάζδ ειπθεηυιεκδ ζε δζάθμνεξ θεζημονβίεξ υπςξ είκαζ δ ηοηηανζηή πνυζθδρδ μλοβυκμο, δ δζαπεναηυηδηα ηδξ ηοηηανζηήξ ιειανάκδξ ηαζ δ ακάπηολδ (76,77), εκχ ηαοηυπνμκα ηαηαζηέθθεζ άιεζα ηδκ παναβςβή εθεοεένςκ νζγχκ μζ μπμίεξ ζοιιεηέπμοκ ζηδκ ηαηαζηνμθή ηςκ ααηηδνίςκ απυ ηα θαβμηφηηανα (78). 27

28 1.8 Δλδνζήιην (παζνθπζηνινγία) «ζηόρνο» νπξαηκίαο Σμ εκδμεήθζμ απμηεθεί ημ ιεβαθφηενμ υνβακμ ημο ακενςπίκμο ζχιαημξ. Απμηεθείηαζ απυ ιζα ζημζαάδα εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ πμο ηαθφπηεζ εζςηενζηά υθα ηα αββεία (52) (Δζηυκα 10). Δηθόλα 10. Τν ελδνζήιην επελδύεη εζσηεξηθά ηα ηνηρώκαηα ησλ αγγείσλ. Δηθόλα από ειεθηξνληθό κηθξνζθόπην (αξηζηεξά) θαη ζρεκαηηθά (δεμηά). Απμηεθεί δμιζηυ ζημζπείμ πμο επζηνέπεζ ή υπζ ηδ δίμδμ ιμνίςκ απυ ημκ αοθυ ηςκ αββείςκ ζημοξ οπμηείιεκμοξ ζζημφξ. Δπζπθέμκ, υιςξ απμηεθεί έκα εκενβυ υνβακμ πμο επζηεθεί ζδιακηζηέξ θεζημονβίεξ ηαεχξ ακηαπμηνίκεηαζ ζε ενεείζιαηα πμο δέπεηαζ απυ εκδμηνζκείξ ηαζ παναηνζκείξ μνιυκεξ, ηοημηίκεξ, αολδηζημφξ πανάβμκηεξ, ελςβεκείξ ηαζ εκδμβεκείξ ημλίκεξ πνμηεζιέκμο κα ζοιιεηέπεζ ζε νεμθμβζηέξ ηαζ αζιμδοκαιζηέξ αθθαβέξ πμο επζδνμφκ υπζ ιυκμ ημπζηά ζηδ δμιή ηαζ ηδ θεζημονβία ημο αββείμο, αθθά ζοζηδιαηζηά ζε υθεξ ηζξ παεμθοζζμθμβζηέξ ακηαπμηνίζεζξ ημο ηανδζαββεζαημφ ζοζηήιαημξ (52) (Δζηυκα 11). 28

29 Δηθόλα 11. Τν ελδνζήιην παίδεη ζεκαληηθό ξόιν ζηε ξύζκηζε ηνπ αγγεηαθνύ ηόλνπ (αγγεηνράιαζε θαη αγγεηνζύζπαζε). Σμ εκδμεήθζμ θαιαάκεζ ιδπακζηά ηαζ μνιμκζηά ενεείζιαηα (αββεζμδναζηζηέξ μοζίεξ) ηαζ ςξ απάκηδζδ, απεθεοεενχκεζ ιυνζα πμο νοειίγμοκ ημκ αββεζαηυ ηυκμ, εκενβμπμζεί δζαδζηαζίεξ θθεβιμκήξ ηαζ επδνεάγεζ ηδκ μιμζυζηαζδ. Αββεζμδζαζηαθηζημί πανάβμκηεξ πμο εηηνίκμκηαζ απυ ημ εκδμεήθζμ είκαζ ημ ιμκμλείδζμ ημο αγχημο (ΝΟ), δ πνμζηαηοηθίκδ ηαζ μ ηφπoξ-c καηνζμονδηζημφ πεπηζδίμο (CNP). Αββεζμζοζπαζηζημί πανάβμκηεξ είκαζ δ εκδμεδθίκδ-1 (ΔΣ-1), δ αββεζμηαζίκδ ΗΗ (Ang II), δ ενμιαμλάκδ Α2 ηαζ μζ εκενβείξ νίγεξ μλοβυκμο (ROS) (35, 36, 37). Πανάβμκηεξ πμο επδνεάγμοκ ηδ δζαδζηαζία θθεβιμκήξ είκαζ ημ ιμκμλείδζμ ημο αγχημο (ΝΟ), intracellular adhesion molecule-1 (ICAM-1), vascular adhesion molecule-1 (VCAM-1) E-selectin ηαζ NF-ηΒ. Πανάβμκηεξ πμο νοειίγμοκ ηδκ αζιυζηαζδ είκαζ μ εκενβμπμζδηήξ πθαζιζκμβυκμο (plasminogen activator), o tissue factor inhibitor, o von Willebrand factor, o plasminogen-activator inhibitor-1, ημ ζκςδμβυκμ, ημ ιμκμλείδζμ ημο αγχημο ηαζ δ ενμιαμλάκδ Α2 (25,38,14). Δπζπθέμκ, ημ εκδμεήθζμ ζοιιεηέπεζ ζηδ ιίηςζδ, ζηδκ αββεζμβέκεζδ, ζηδκ αββεζαηή δζαπεναηυηδηα ηαζ ζηδ νφειζζδ οβνχκ (Δζηυκα 12). 29

30 Δηθόλα 12. Τν ελδνζήιην επεξεάδεη θαζνξηζηηθά ηηο δηαδηθαζίεο θιεγκνλήο, αηκόζηαζεο, αγγεηνγέλεζεο, κεηαθνξάο νπζηώλ θαη ξύζκηζεο ηεο αξηεξηαθήο πίεζεο. Ζ εκδμεδθζαηή δοζθεζημονβία μθείθεηαζ ζηδ δζαηαναπή ηδξ ζζμννμπίαξ ηςκ παναβυκηςκ αββεζμπάθαζδξ ηαζ αββεζμζοζημθήξ, αθθά ηαζ ζηδκ εκενβμπμίδζδ ηςκ ιδπακζζιχκ πμο πνμάβμοκ ηδ θθεβιμκή ηαζ ηδ ενυιαςζδ (23, 38, 3) (Δζηυκα 13). 30

31 Δηθόλα 13. Η δπζιεηηνπξγία ηνπ ελδνζειίνπ ηαπηίδεηαη κε δηαηαξαρή ηεο ηζνξξνπίαο ησλ ιεηηνπξγηώλ ζηηο νπνίεο απηό εκπιέθεηαη. Γεκ είκαζ αηυια λεηάεανμ ηζ πνμηαθεί ηδκ πνςηανπζηή αθάαδ ζημ εκδμεήθζμ. Ολεζδςηζημί, πδιζημί ή θοζζημί πανάβμκηεξ; Αοηυ πμο είκαζ ζίβμονμ είκαζ υηζ ημ εκδμεήθζμ ειπθέηεηαζ έηζζ ζε ιζα θθεβιμκχδδ δζαδζηαζία ηυζμ ςξ «ζηυπμξ», υζμ ηαζ ςξ πνςηαβςκζζηήξ. Σμ εκδμεήθζμ ακηαπμηνίκεηαζ ζε ζοζηδιαηζημφξ, αθθά ηαζ ζε ημπζημφξ ιεζμθααδηέξ ηδξ θθεβιμκήξ. Ζ ακηαπυηνζζδ ζοκίζηαηαζ ζε: α) έηθναζδ ηαζ απεθεοεένςζδ ποιμηζκχκ (MCP-1 ηαζ IL-6) πμο πνμζεθηφμοκ ιμκμηφηηανα ηαζ θειθμηφηηανα, α) αολδιέκδ έηθναζδ ιμνίςκ πνμζηυθθδζδξ ( selectins, ICAM-1, VCAM-1) πμο πνμάβμοκ ηδκ πνμζηυθθδζδ ηαζ ιεηακάζηεοζδ ηαηά ιήημξ ημο αββεζαημφ ημζπχιαημξ ηαζ β) απεθεοεένςζδ παναβυκηςκ πμο πνμάβμοκ ηδκ πήλδ, ηδκ ίκςζδ ηαζ ηδκ ζκςδυθοζδ, ηαεχξ ηαζ ηςκ ακαζημθέςκ ημοξ (52) (Δζηυκα 14,15). 31

32 Δηθόλα 14. Η δπζιεηηνπξγία ηνπ ελδνζειίνπ πξνάγεη ηηο δηεξγαζίεο θιεγκνλήο θαη ζξόκβσζεο ζην αγγεηαθό ηνίρσκα. Δηθόλα 15. Οη δηεξγαζίεο θιεγκνλήο θαη ζξόκβσζεο ζην αγγεηαθό ηνίρσκα απνηεινύλ ην πξώην βήκα γηα ηελ έλαξμε ηεο αζεξνζθιήξπλζεο. 32

33 Σμ ενχηδια πμο ηίεεηαζ είκαζ ακ δ δοζθεζημονβία ημο εκδμεδθίμο απμηεθεί απθά έκα δείηηδ ηανδζαββεζαηήξ κυζμο ή ακ ζοιιεηέπεζ εκενβά ζηδκ ελέθζλδ ηδξ κυζμο (42). Ζ παεμθοζζμθμβία ηδξ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ απμηεθεί ημ ζοκδεηζηυ ηνίημ ιεηαλφ οπένηαζδξ, πνυκζαξ κεθνζηήξ ακεπάνηεζαξ, ζαηπανχδδ δζααήηδ ηαζ αεδνμζηθήνοκζδξ (40, 1) ζε έκα ζοκεπή θαφθμ ηφηθμ, ζημ ηέκηνμ ημο μπμίμο ανίζηεηαζ ημ μλεζδςηζηυ stress (2, 15). Πανά ημ υηζ δεκ είκαζ αηυια ζαθείξ μζ θυβμζ πμο δ ζοβηεηνζιέκδ ηαηδβμνία αζεεκχκ πανμοζζάγεζ ηαπέςξ ελεθζζζυιεκδ αββεζαηή αθάαδ, είκαζ ημζκά απμδεηηυ πςξ δ δοζθεζημονβία ημο εκδμεδθίμο πμο δδιζμονβείηαζ ηάης απυ ζοκεήηεξ μοναζιίαξ είκαζ ημ πνςηανπζηυ αήια βζα ηδκ έκανλδ ηδξ αββεζαηήξ αθάαδξ. Πανάβμκηεξ πμο ζε ζοκεήηεξ μοναζιίαξ ίζςξ κα παίγμοκ νυθμ ζηδ δοζθεζημονβία ημο εκδμεδθίμο είκαζ δ ιζηνμ-αθαμοιζκμονία, δ ακαζιία, δ πενζμδζηή αφλδζδ ημο εκδαββεζαημφ υβημο, μζ ανηδνζμ-θθεαζηέξ ακαζημιχζεζξ, δ αολδιέκδ ηαηακάθςζδ μλοβυκμο ελαζηίαξ οπενηνμθίαξ ηδξ ανζζηενήξ ημζθίαξ ηδξ ηανδζάξ, ηονίςξ υιςξ δ απεθεοεένςζδ δοκδηζηχκ εκδμεδθζαηχκ ημλζκχκ, υπςξ είκαζ δ μιμηοζηεΐκδ, δ οπενθςζθαηαζιία, μζ ηοημηίκεξ μλείαξ θάζδξ, ηα gouanidino compounds, δ απεθεοεένςζδ εκδμβεκμφξ ακαζημθέα ημο ιμκμλεζδίμο ημο αγχημο (ADMA), ηα ηεθζηά πνμσυκηα βθοημγοθίςζδξ (AGEs) ηαζ ηα πνμσυκηα μλείδςζδξ ηςκ πνςηεσκχκ (AOPP) ηα μπμία ηεθζηά μδδβμφκ ζε αολδιέκμ μλεζδςηζηυ stress ηαζ ζε εθαηηςιέκδ ακηζ-μλεζδςηζηή "άιοκα" (44) (Δζηυκα 16). 33

34 ? ΑΤΝΖΘΔΗ ΜΖ ΠΑΡΑΓΟΗΑΚΟΗ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΚΗΝΓΤΝΟΤ Αλαηκία, ΚΣ/V,Ca/Phos/PTH/αηκνδηάι. ΤΝΖΘΔΗ ΜΖ ΠΑΡΑΓΟΗΑΚΟΗ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΚΗΝΓΤΝΟΤ Φιεγκνλή, νμεηδσηηθό stress, νκνθπζηετλε, ππεξδηέγεξζε ηνπ ζπκπαζεηηθνύ, ληηξηθό νμείδην ΠΑΡΑΓΟΗΑΚΟΗ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ Τπένηαζδ, δοζθζπζδαζιία, δζααήηδξ, ηάπκζζια, ακδνζηυ θφθμ Δηθόλα 16. Γηάθνξνη αγγεηαθνί παξάγνληεο θηλδύλνπ ζπρλά ηαπηίδνληαη κε απηνύο ηεο ρξόληαο λεθξηθήο λόζνπ. Παξαδνζηαθνί θαη κε παξάγνληεο θηλδύλνπ πξνθαινύλ αύμεζε ησλ θαξδηαγγεηαθώλ επηπινθώλ θαη επηηαρύλνπλ ηελ εμέιημε ηεο ρξόληαο λεθξηθήο λόζνπ. Ζ μοναζιία ζπεηίγεηαζ ιε δοζθεζημονβία ημο εκδμεδθίμο ηαζ ιάθζζηα απυ ηα πνχηα ζηάδζα δζαηαναπήξ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ Yπάνπμοκ εκδείλεζξ in vivo ηαζ in vitro βζα αοηυ. Γείηηεξ αθάαδξ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ, υπςξ είκαζ ηα αολδιέκα επίπεδα βθοημπνςηεσκχκ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ ζημ πθάζια (vwf, t-pa, u- PA, ICAM-1, VCAM-1, MCP-1, εκδμεδθίκδ-1 ηαζ δζαθοηή ενμιαμιμδμοθίκδ), έπμοκ ακζπκεοεεί ζε ζοκεήηεξ μοναζιίαξ (23, 31, 32, 19). Δπζπθέμκ, πανάβμκηεξ, υπςξ μ VEGF πμο ιεηέπεζ ζηδκ αββεζμβέκεζδ, ζηδκ ακάπηολδ αεδνμζηθήνοκζδξ ηαζ ζηδκ αφλδζδ ηδξ δζαπεναηυηδηαξ ηςκ ηνζπμεζδζηχκ αββείςκ, έπμοκ πνμζδζμνζζηεί ζε αολδιέκα επίπεδα ζηδκ μοναζιία (7, 13, 8). 34

35 Ζ μοναζιία απμηεθεί ιία ηαηάζηαζδ αολδιέκμο μλεζδςηζημφ stress ηαζ δ ζπέζδ ιεηαλφ μοναζιίαξ, εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ ηαζ ηανδζαββεζαηήξ κυζμο είκαζ ακαιθζζαήηδηδ. Γζάθμνμζ δείηηεξ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ ζε μοναζιζημφξ αζεεκείξ ημ επζαεααζχκμοκ αοηυ. Σέημζμζ είκαζ: δ αφλδζδ ηςκ πνμ-θθεβιμκςδχκ ηοημηζκχκ (ζδζαίηενα ηδξ IL-6) ηαζ ηδξ C-ακηζδνχζαξ πνςηεΐκδξ (CRP), ηδξ malondialdehyde ηαζ ημο plasmalogen (30), εκχ αολδιέκμζ ανίζημκηαζ επίζδξ μζ δείηηεξ vwf, t-pa, u-pa, soluble thrombomodulin, endothelin-1, ICAM-1, VCAM-1, MCP-1, VEGF (13,9,43,95). ημοξ αζεεκείξ ιε ηεθζηυ ζηάδζμ κεθνζηήξ ακεπάνηεζαξ δζάθμνμζ εκδμβεκείξ ηαζ ελςβεκείξ πανάβμκηεξ ζοιιεηέπμοκ ζηδ δοζθεζημονβία ημο εκδμεδθίμο. Ακάιεζα ζημοξ εκδμβεκείξ πανάβμκηεξ είκαζ δ αββεζμηαζίκδ ΗΗ (Ang II), μζ μλεζδςιέκεξ θζπμπνςηεΐκεξ παιδθήξ ποηκυηδηαξ (ΟxLDL), μζ θζπμπμθοζαηπανίηεξ (LPS), ηα ηεθζηά πνμσυκηα βθοημγοθίςζδξ (AGEs), oζ ηοημηίκεξ, δ μιμηοζηεΐκδ, δ θζπμπνςηεΐκδ-a (LP-a) ηαζ δζάθμνμζ ζμί, εκχ μζ ελςβεκείξ πανάβμκηεξ ηδξ αζιμηάεανζδξ πμο επδνεάγμοκ ημ εκδμεήθζμ είκαζ μζ εκδμημλίκεξ ηςκ δζαθοιάηςκ, μζ ηεκηνζημί ηαεεηήνεξ, μζ ανηδνζμ-θθεαζηέξ ακαζημιχζεζξ ηαζ δ ιειανάκδ ηςκ θίθηνςκ(37, 41, 14). Σμ ημζκυ πμο έπμοκ υθμζ αοημί μζ πανάβμκηεξ ιεηαλφ ημοξ είκαζ δ δδιζμονβία μλεζδςηζημφ stress (29, 9). Σμ μλεζδςηζηυ stress επδνεάγεζ ημκ ηφηθμ ηοηηανζηήξ δζαίνεζδξ ημο εκδμεδθίμο ηαζ μδδβεί ηα εκδμεδθζαηά ηφηηανα είηε ζε απυπηςζδ, είηε ζε πμθθαπθαζζαζιυ (43). Πνμηαθεί αθάαδ ζηδκ ηοηηανζηή ημοξ ιειανάκδ, υπςξ ηαζ ζηδ ιειανάκδ ηςκ θείςκ ιοσηχκ ηοηηάνςκ, απεκενβμπμζεί ημ ιμκμλείδζμ ημο αγχημο (ΝΟ), μλεζδχκεζ ημ ζοκέκγοιμ ηεηνατδνμαζμπηενίκδ (ΒΖ 4 ) πμο είκαζ απαναίηδημ βζα ηδ δνάζδ ηςκ ζοκεεηαζχκ ημο ΝΟ (NOS), εομδχκεζ ηδ ζφκεεζδ ημο εκδμβεκμφξ ακαζημθέα ημο ΝΟ (ADMA) ηαζ ακαζηέθθεζ ηδ βμοακοθζηή ηοηθάζδ (45, 11, 12, 15). Σμ απμηέθεζια είκαζ δ ιεζςιέκδ παναβςβή cgmp (cyclic guanosine monophosphate), δ εκενβμπμίδζδ ηδξ πνμζηυθθδζδξ ηςκ αζιμπεηαθίςκ ηαζ άθθςκ ιμνίςκ πνμζηυθθδζδξ ηαζ αολδηζηχκ παναβυκηςκ (π.π. PDGF, platelet derived growth factor) ζηα εκδμεδθζαηά ηαζ ζηα θεία ιοζηά ηφηηανα, δ εκενβμπμίδζδ ημο ζοζηήιαημξ ιοεθμτπενμλεζδάζδξ (myeloperoxidase, MPO), ηαεχξ ηαζ δ αφλδζδ ηδξ έηθναζδξ ημο HLA ζοζηήιαημξ ζηα ιμκμηφηηανα (28). Σα εκενβμπμζδιέκα ιμκμηφηηανα ηαζ πμθοιμνθμπφνδκα ιε ηδ ζεζνά ημοξ πανάβμοκ ηοημηίκεξ πμο πνμάβμοκ ηδ θθεβιμκή ( IL-1, TNF-a, IL-6), εκχ ημ εκενβμπμζδιέκμ ζφζηδια ηδξ ιοεθμτπενμλεζδάζδξ (ΜPO) oδδβεί ζημ ζπδιαηζζιυ πνμσυηςκ μλείδςζδξ ηςκ 35

36 πνςηεσκχκ (AOPP, advanced oxidation protein products)(20). Tα ΑΟΡΡ δεκ απμηεθμφκ απθά δείηηεξ ημο μλεζδςηζημφ stress, αθθά εκενβμφξ ιεζμθααδηέξ ηδξ θθεβιμκήξ πμο ζπεηίγεηαζ ιε ημ μοναζιζηυ πενζαάθθμκ. Σα ΑΟΡΡ θαίκεηαζ κα ηεθμφκ ηα ηνζηήνζα χζηε κα παναηηδνίγμκηαζ ςξ "μοναζιζηέξ ημλίκεξ" ηαζ είκαζ ηα ιυνζα-ηθεζδζά πμο ζοιιεηέπμοκ ζηδκ εκενβμπμίδζδ μοδεηενμθίθςκ ηαζ ιμκμηοηηάνςκ ηαζ ζηδκ έκανλδ ηδξ θθεβιμκήξ ζηδκ μοναζιία (49). πςξ θαίκεηαζ, δ δοζθεζημονβία ημο εκδμεδθίμο δεκ απμηεθεί απθά έκα δείηηδ ηανδζαββεζαηήξ κυζμο αθθά ζοιιεηέπεζ εκενβά ζηδκ ελέθζλδ ηδξ κυζμο. Ο πζεακυξ ζοκδεηζηυξ ηνίημξ ακάιεζα ζηδκ αεδνμζηθήνοκζδ, ζηδκ εκδμεδθζαηή δοζθεζημονβία ηαζ ζηδκ ηανδζαββεζαηή κυζμ είκαζ ημ αολδιέκμ μλεζδςηζηυ stress (2). Φθεβιμκχδδξ δζενβαζία πμο ζπεηίγεηαζ ιε ηδκ παεμβέκεζα ηδξ αεδνμζηθήνοκζδξ μδδβεί ζημ ζπδιαηζζιυ εθεοεένςκ νζγχκ μλοβυκμο (Ο - 2 ) ηαζ ζε εκδμεδθζαηή δοζθεζημονβία (40, 48). Σμ εκενβμπμζδιέκμ ζφζηδια νεκίκδξ-αββεζμηαζίκδξ-αθδμζηενυκδξ ηαζ μζ μλεζδςιέκεξ θζπμπνςηεΐκεξ παιδθήξ ποηκυηδηαξ (LDL) ίζςξ κα παίγμοκ νυθμ ζηδκ πεναζηένς ακάπηολδ μλεζδςηζημφ stress. ηδκ πενίπηςζδ αοηή, ημ εκδμεήθζμ δεκ απμηεθεί απθά "ζηυπμ" ηςκ νζγχκ μλοβυκμο, αθθά ζοιιεηέπεζ ζημ ζπδιαηζζιυ ημοξ. Οζ εθεφεενεξ νίγεξ μλοβυκμο ιε ηδ ζεζνά ημοξ, δεζιεφμοκ ημ ιμκμλείδζμ ημο αγχημο ηαζ ζπδιαηίγμοκ εκχζεζξ peroxynitrite ( ONOO - ) μζ μπμίεξ είκαζ ανηεηά ζηαεενέξ, αθθά ιπμνεί κα μδδβήζμοκ ηαζ ζημ ζπδιαηζζιυ κζηνςδχκ ή νζγχκ ΟΖ. (30, 9). Δπζπθέμκ, ημ μλεζδςηζηυ stress δζαηανάζζεζ ηδκ ζζμννμπία ιεηαλφ μοζζχκ πμο πνμάβμοκ ηδκ μλείδςζδ ή ηδκ ειπμδίγμοκ. Aολάκεζ ηα επίπεδα ηςκ μοζζχκ πμο πνμάβμοκ ηδκ μλείδςζδ, ιε απμηέθεζια ηδκ ηαηαζηνμθή ηςκ αζμιμνίςκ ηαζ ηδ αθάαδ ηςκ ζζηχκ, εκχ ακηίεεηα ηαηαζηέθθεζ ημοξ ακηζ-μλεζδςηζημφξ ιδπακζζιμφξ άιοκαξ (δέζιεοζδξ ηςκ νζγχκ ηαζ επζδζυνεςζδξ ηςκ αζμιμνίςκ). Μάθζζηα, ζημοξ αζεεκείξ πμο πάζπμοκ απυ πνυκζα κεθνζηή ακεπάνηεζα, μζ παναπάκς δζαηαναπέξ είκαζ ακάθμβεξ ημο ααειμφ ακεπάνηεζάξ ημοξ. 1.9 Αζεξνζθιήξπλζε θαη ελδνζήιην Κθζκζηέξ εηδδθχζεζξ ηδξ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ απμηεθμφκ μζ δμιζηέξ αθθαβέξ ηςκ αββείςκ, υπςξ είκαζ δ εκαπυεεζδ θζπζδίςκ, δ ιεηακάζηεοζδ ηαζ μ πμθθαπθαζζαζιυξ ηςκ ιαηνμθάβςκ ηαζ θείςκ ιοσηχκ ηοηηάνςκ ηαζ δ ζοζζχνεοζδ 36

37 πνςηεσκχκ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ. Ζ αεδνμζηθήνοκζδ είκαζ ιζα ελεθζζζυιεκδ δζενβαζία πμο παναηηδνίγεηαζ απυ ηδκ εκαπυεεζδ θζπζδίςκ ηαζ ζκζηήξ ζημ ημίπςια ηςκ αββείςκ ηαζ πενζέπεζ ζημζπεία πνυκζαξ θθεβιμκήξ (56) (Δζηυκα 17). Δηθόλα 17. Η ελαπόζεζε αθξσδώλ θπηηάξσλ, ηληθήο, ιηπηδίσλ θαη ε ζπζζώξεπζε καθξνθάγσλ ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία ηεο αζεξσκαηηθήο πιάθαο. Ζ αεδνμζηθήνοκζδ ζπεηίγεηαζ ιε ιμνθμθμβζηέξ αθθαβέξ ηςκ αββείςκ υπςξ είκαζ δ εηηεηαιέκδ ακαδζάηαλδ ( remodeling ), δ ιεηακάζηεοζδ ηαζ μ πμθθαπθαζζαιυξ ηςκ ιαηνμθάβςκ ηαζ ηςκ θείςκ ιοσηχκ ηοηηάνςκ ηαεχξ ηαζ δ αφλδζδ ηςκ πνςηεσκχκ ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ (50, 51, 60). Αοηή δ ακαδζάηαλδ (remodeling) ημο αββεζαημφ ημζπχιαημξ απμηεθεί ηδκ πνχηδ ακηίδναζδ ζηζξ κέεξ ζοκεήηεξ δοζθεζημονβίαξ ημο εκδμεδθίμο πνμηεζιέκμο αοηυ κα ζοκεπίζεζ κα ακηαπμηνίκεηαζ ζηζξ εκενβεζαηέξ ακάβηεξ ηςκ ζζηχκ. Σμ αββεζαηυ remodeling πενζθαιαάκεζ πάποκζδ ημο ιέζμο πζηχκα, ιέζς θαζκμηοπζημφ ιεηαζπδιαηζζιμφ ηςκ θείςκ ιοσηχκ ηοηηάνςκ ζε ιζα εκενβυ ιμνθή ιε αολδιέκδ ζηακυηδηα ιεηακάζηεοζδξ, πμθθαπθαζζαζιμφ ηαζ αολδιέκδξ ζφκεεζδξ ελςηοηηάνζαξ εειέθζαξ μοζίαξ (50). Πνμηεζιέκμο κα ελδβδεεί δ αφλδζδ ηςκ ηανδζαββεζαηχκ ζοιααιάηςκ ζημοξ αζεεκείξ ιε πνυκζα κεθνζηή ακεπάνηεζα, ιεβάθεξ ιεθέηεξ έπμοκ δείλεζ ζηεκή ζπέζδ ιεηαλφ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ, θθεβιμκήξ ηαζ αεδνμζηθήνοκζδξ (52). 37

38 Ζ εκδμεδθζαηή δοζθεζημονβία ζοιααίκεζ ηαζ ζε αββεία πςνίξ μναηά ζδιεία αεδνμζηθδνοκηζηχκ αθθμζχζεςκ, υπςξ είκαζ μζ θζπχδεζξ βναιιχζεζξ ή μ ζπδιαηζζιυξ πθαηχκ. Σα ζηάδζα αεδνμβέκεζδξ πενζθαιαάκμοκ αολδιέκδ εκδμεδθζαηή δζαπεναηυηδηα, έηθναζδ ιμνίςκ πνμζηυθθδζδξ, πνμζηυθθδζδ ηαζ ιεηακάζηεοζδ ιμκμηοηηάνςκ, ζπδιαηζζιυ αθνςδχκ ηοηηάνςκ, θζπχδεζξ βναιιχζεζξ, ζπδιαηζζιυ πθάηαξ ηαζ ηέθμξ νήλδ αοηήξ ηαζ δδιζμονβία ενυιαμο (54, 56, 57). Σα εκδμεδθζαηά ηφηηανα εηθνάγμοκ ζηδκ επζθάκεζά ημοξ δζάθμνα ιυνζα πνμζηυθθδζδξ υπςξ είκαζ μζ E-selectin (ECAM-1), intracellular adhesion molecule-1 (ICAM-1), vascular cell adhesion molecule-1 (VCAM-1) ηαζ P-selectin, ςξ απάκηδζδ ζημ «ενέεζζια» ηοημηζκχκ ηαζ ενμιαίκδξ. Σα δζαθοηά ιυνζα ICAM-1, VCAM-1 ηαζ platelet endothelial cell adhesion molecule-1 (PECAM-1) παίγμοκ ζδιακηζηυ νυθμ ζηδκ πνυζδεζδ ηςκ θεοημηοηηάνςκ, εκχ μζ P-selectin ηαζ Δ-selectin εηθνάγμκηαζ απυ ηα εκδμεδθζαηά ηφηηανα ηαζ θεζημονβμφκ ςξ ιυνζα πνμζηυθθδζδξ ηςκ θεοημηοηηάνςκ. Ζ αενχα ηαζ απυημιδ εζζνμή θεοημηοηηάνςκ μδδβεί ζε ημπζηή, θθεβιμκχδδ ακηίδναζδ ηαζ ζπδιαηζζιυ αεδνχιαημξ (55) (Δζηυκα 18). Δηθόλα 18. Σρεκαηηθή παξάζηαζε ηεο ζηξαηνιόγεζεο ησλ ιεπθνθπηηάξσλ από ην ελδνζήιην θαηά ηελ έλαξμε ηεο θιεγκνλήο θαζώο θαη παξνπζίαζε ησλ κνξίσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηα επηκέξνπο ζηάδηα. 38

39 In vitro ιεθέηεξ έπμοκ δείλεζ αφλδζδ ηςκ ιεζμθααδηχκ ηδξ θθεβιμκήξ ζημ αεήνςια υπςξ είκαζ μζ IL-1α, TNF-α ηαζ CD40 ligand (CD154) (54). Γεδμιέκδξ ηδξ πανάθθδθδξ ζπέζδξ ιεηαλφ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ ηαζ θθεβιμκχδμοξ δζενβαζίαξ ζηα αββεία, ςξ δείηηεξ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ ηα δζαθοηά ιυνζα ICAM-1, VCAM-1, E-Selectin, COX-1, CD40 ligand, CRP, ADMA ηαζ εκδμεδθίκδ-1 (22, 29, 7, 8). Σμ εθαηηςιέκμ ΝΟ, μζ εθεφεενεξ νίγεξ μλοβυκμο (ROS), CRP, CD40 ligand ηαζ μ lectin-like oxidized LDL receptor-1 (LOX-1) εκενβμπμζμφκ ιυνζα πνμζηυθθδζδξ (VCAM-1, ICAM-1, E-selectin), πδιεζμηαηηζημφξ πανάβμκηεξ (MCP-1), ιμκμηφηηανα ηαζ Σ-θειθμηφηηανα πμο παίγμοκ ηαεμνζζηζηυ νυθμ βζα ηδκ έκανλδ ηδξ δζαδζηαζίαξ θθεβιμκήξ ζημ αββεζαηυ ημίπςια (30, 4) (Δζηυκα 19). Δηθόλα 19. Η πνξεία ελόο κνλνθπηηάξνπ από ηε ζηηγκή πνπ ζα δηαπεξάζεη ηελ ελδνζειηαθή ζηνηβάδα. Πανάθθδθα εκενβμπμζμφκηαζ μζ ιεηαθθμπνςηεσκάζεξ (ΜΜΡs), ηονίςξ δ ΜΜΡ-2 ηαζ ΜΜΡ-9 (26, 28, 48, 9). Μεζμθααδηέξ ηδξ θθεβιμκήξ πμο ανίζημκηαζ ζημ αεήνςια (IL-1α, TNF-α ηαζ CD40 ligand) ιπμνμφκ κα πνμηαθέζμοκ ηδκ έηθναζδ ηαζ ηδκ εκενβμπμίδζδ ιεηαθθμπνςηεσκαζχκ (MMPs) πμο πανάβμκηαζ απυ ηα εκδμεδθζαηά ηφηηανα, ηα θεία ιοσηά ηφηηανα ηαζ ηα ιμκμπφνδκα θαβμηφηηανα ηαζ 39

40 απμδμιμφκ ηα οπμ-εκδμεδθζαηά ζημζπεία ηδξ ααζζηήξ ιειανάκδξ. Σμ απμηέθεζια είκαζ δ δδιζμονβία ηεκχκ ηαζ ιζαξ κέαξ, ζκχδμοξ δμιήξ ημο αββεζαημφ ημζπχιαημξ, αδφκαιδξ, εοαίζεδηδξ ηαζ εοάθςηδξ ζημ αζιμδοκαιζηυ stress (54). Ζ αεδνμζηθήνοκζδ παναηηδνίγεηαζ απυ πνμζέθεοζδ ιμκμηοηηάνςκ ηαζ θειθμηοηηάνςκ ζημ αββεζαηυ ημίπςια. Ζ μλεζδςιέκδ LDL δζεβείνεζ ηα οπενηείιεκα εκδμεδθζαηά ηφηηανα βζα ηδκ παναβςβή ιμνίςκ πνμζηυθθδζδξ, πδιεζμηαηηζηχκ πνςηεσκχκ υπςξ είκαζ δ MCP-1 (monocyte chemotactic protein-1) ηαζ αολδηζηχκ παναβυκηςκ υπςξ είκαζ μ M-CSF (macrophage colony-stimulating factor) μδδβχκηαξ έηζζ ζε πνμζέθηοζδ θεοημηοηηάνςκ. Ζ μλεζδςιέκδ LDL έπεζ ηαζ άθθεξ δνάζεζξ, υπςξ ηδκ ακαζημθή ηδξ παναβςβήξ ημο αββεζμδζαζηαθηζημφ πανάβμκηα ΝΟ ηαζ ηδκ έηθναζδ ιμνίςκ πνμζηυθθδζδξ ηςκ θεοημηοηηάνςκ απυ ημ εκδμεήθζμ (ECAMs). Σα πζμ ζδιακηζηά ιυνζα πνμζηυθθδζδξ είκαζ: ICAM-1, P-selectin, E-selectin, PCAM-1 ηαζ VCAM-1. Σα πζμ ζδιακηζηά ιυνζα πνμζηυθθδζδξ ζηα ιμκμηφηηανα είκαζ δ ζκηεβηνίκδ α2, μ VLA-4 ηαζ μ PCAM-1. Δηηυξ απυ ηδκ μλεζδςιέκδ LDL ηαζ άθθμζ πανάβμκηεξ επδνεάγμοκ ηδ θθεβιμκή υπςξ είκαζ αζιμδοκαιζηέξ δοκάιεζξ, δ μιμηοζηεΐκδ, θοθεηζηέξ μνιυκεξ ηαζ θμζιχλεζξ. Ζ είζμδμξ ζοβηεηνζιέκςκ ηφπςκ θεοημηοηηάνςκ ζημ αββεζαηυ ημίπςια δζαιεζμθααείηαζ ιέζς ιμνίςκ πνμζηυθθδζδξ ηαζ πδιεζμηαηηζηχκ παναβυκηςκ. Σα θεοημηφηηανα «ηοθμφκ» ηαηά ιήημξ ηδξ εκδμεδθζαηήξ επζθάκεζαξ ( rolling ) ηαζ μζ selectins δεζιεφμοκ ηα θεοημηφηηανα ιέζς ηαναμκοθζηχκ δεζιχκ (56) (Δζηυκα 20). 40

41 Δηθόλα 20. Τα ιεπθνθύηηαξα «θπινύλ» πάλσ ζην αγγεηαθό ηνίρσκα θαη κε ηε βνήζεηα κνξίσλ πξνζθόιιεζεο εηζέξρνληαη ζηνλ ππελδνζειηαθό ρώξν γηα λα ελεξγνπνηήζνπλ δηεξγαζίεο θιεγκνλήο θαη ζξόκβσζεο. Σα ιυνζα πνμζηυθθδζδξ ICAMs ηαζ VCAM-1, υπςξ ηαζ ιενζηέξ ζκηεβηνίκεξ ζοιαάθθμοκ ζηδκ πνμζηυθθδζδ ηςκ ηοηηάνςκ ηδξ θθεβιμκήξ ζημ αββεζαηυ ημίπςια, εκχ ηα ιυνζα PECAM-1 (platelet endothelial cellular adhesion molecules) αμδεμφκ ζηδκ «ελαββείςζδ» ηςκ ηοηηάνςκ πνμξ ημ αββεζαηυ ημίπςια ηαζ ζηδκ είζμδυ ημοξ ζημκ οπμηείιεκμ ζζηυ (57). ηδ ζοκέπεζα, εζζένπμκηαζ ζηδ ιέζδ ζημζαάδα υπμο πμθθαπθαζζάγμκηαζ, δζαθμνμπμζμφκηαζ ζε ιαηνμθάβα, πνμζθαιαάκμοκ θζπμπνςηεΐκεξ ηαζ ζπδιαηίγμοκ αθνχδδ ηφηηανα (56). H αεδνμζηθήνοκζδ, ςξ πνυκζα θθεβιμκχδδξ κυζμξ, παναηηδνίγεηαζ ιεηαλφ άθθςκ απυ εκενβμπμίδζδ ημο ιεβαθφηενμο ίζςξ ιεηαβναθζημφ πανάβμκηα (nuclear factor-ηβ, NFηΒ) πμο νοειίγεζ πμθθέξ θεζημονβίεξ ημο αββεζαημφ ημζπχιαημξ. Δνεείζιαηα πμο ειπθέημκηαζ ζηδκ αεδνμζηθήνοκζδ, υπςξ ηνμπμπμζδιέκεξ θζπμπνςηεΐκεξ (LDL), ηοημηίκεξ ηαζ ακηζβυκα θθεβιμκήξ, θαίκεηαζ κα εκενβμπμζμφκ ημκ NFηΒ ιέζς εκυξ ηαηαννάηηδ ακηζδνάζεςκ. Ο εκενβμπμζδιέκμξ NFηΒ έπεζ πνμζδζμνζζηεί in situ ζε αεδνςιαηζηέξ πθάηεξ, ζε θεία ιοσηά ηφηηανα, ζε 41

42 ιαηνμθάβα, ζε εκδμεδθζαηά ηφηηανα ηαζ ζε Σ-θειθμηφηηανα. Γμκίδζα πμο νοειίγμκηαζ απυ ημκ NFηΒ ηςδζημπμζμφκ βζα ιυνζα πνμζηυθθδζδξ (π.π. VCAM-1, ICAM-1, E-selectin), ποιμηίκεξ, ιεηαθθμπνςηεσκάζεξ, ηοημηίκεξ (IL-1, IL-6, TGF, plasminogen activator inhibitor-1, COX-2, inos) ηαζ παίγμοκ ηαεμνζζηζηυ νυθμ ζηδκ αεδνμζηθήνοκζδ Μεηαιινπξσηετλάζεο Ζ ελςηοηηάνζα μοζία (extracellular matrix, ECM) απμηεθεί έκα δμιζηυ ζπδιαηζζιυ απυ ιυνζα πμο αθθθεπζδνμφκ ιεηαλφ ημοξ υπςξ είκαζ ημ ημθθαβυκμ, δ ζκμζοκδεηίκδ, δ θαιζκίκδ ηαζ μζ πνςηεμβθοηάκεξ. Σα ιυνζα αοηά νοειίγμοκ ηδκ ηοηηανζηή «ζοιπενζθμνά» επδνεάγμκηαξ ημ πενζαάθθμκ ηςκ ηοηηάνςκ (59). Ζ ζοκεπήξ δδιζμονβία ηαζ απμδυιδζδ ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ ηδ ζςζηή πνμκζηή ζηζβιή απμηεθεί ζδιακηζηυ ζδιείμ βζα ηδκ ακάπηολδ, ηδκ αββεζμβέκεζδ, ηδκ ζζηζηή «δζυνεςζδ» ηαζ ακαδζάηαλδ (remodeling). Δίκαζ νοειζζιέκδ ιε αηνίαεζα, ηάης απυ θοζζμθμβζηέξ ζοκεήηεξ ηαζ ακ απμννοειζζηεί απμηεθεί ηδκ αζηία πμθθχκ παεμθμβζηχκ ηαηαζηάζεςκ υπςξ είκαζ δ ανενίηζδα, μ ηανηίκμξ, δ ίκςζδ, δ δδιζμονβία ιεηαζηάζεςκ, ηαεχξ επδνεάγμκηαζ δζαδζηαζίεξ υπςξ είκαζ δ ακάπηολδ, δ ηοηηανζηή αφλδζδ ηαζ δ δζαθμνμπμίδζδ (58, 59). Μδ νοειζζιέκμ remodeling ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ ημο ιομηανδίμο ηαζ ηςκ αββείςκ απμηεθμφκ ζδιεία ηανδζαββεζαηχκ δζαηαναπχκ, ηα μπμία εηθνάγμκηαζ ιε ηδκ αεδνμζηθήνοκζδ, ηδκ ζηέκςζδ, ηδκ οπενηνμθία ανζζηενήξ ημζθίαξ, ηδκ ηανδζαηή ακεπάνηεζα ηαζ ηδ δδιζμονβία ακεονφζιαημξ (58). Γζάθμνμζ ηφπμζ πνςηεσκαζχκ ειπθέημκηαζ ζηδκ απμδυιδζδ ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ, ηονζυηενεξ υιςξ είκαζ μζ ιεηαθθμπνςηεσκάζεξ (MMPs). Τπάνπμοκ 23 είδδ MMPs ζημκ άκενςπμ (58). Oζ MMPs ακηζπνμζςπεφμοκ ιζα μζημβέκεζα εκδμπεπηζδαζχκ πμο πενζθαιαάκεζ ημθθαβεκάζεξ, γεθαηζκάζεξ, ζηνμιεθοζίκεξ, ιαηνοθοζίκεξ ηαζ μζ ιειανακζημφ-ηφπμο MMPs. Πνμηεζιέκμο κα απμθεοπεεί εηηεηαιέκδ πνςηευθοζδ ηαζ ζζηζηή ηαηαζηνμθή, μζ πνςηεμθοηζηέξ δναζηδνζυηδηεξ ηςκ MMPs νοειίγμκηαζ, ζε θοζζμθμβζηέξ 42

43 ηαηαζηάζεζξ, ιε απυθοημ ηαζ αηνζαή ηνυπμ ιέζς δφμ δζαθμνεηζηχκ ιδπακζζιχκ: α) ιέζς νφειζζδξ ηδξ ιεηαβναθήξ ηαζ ηδξ ιεηάθναζήξ ημοξ απυ ηοημηίκεξ θθεβιμκήξ, αολδηζημφξ πανάβμκηεξ, μνιμκζηά ενεείζιαηα ηαζ απυ ηδκ αθθδθεπίδναζδ ιεηαλφ ηοηηάνςκ ή ηοηηάνςκ ηαζ εειέθζαξ μοζίαξ ηαζ α) ιέζς ηςκ εκδμβεκχκ, ζζηζηχκ ακαζημθέςκ ημοξ (TIMPs). Έηζζ, δ ζζμννμπία ιεηαλφ MMPs ηαζ TIMPs έπεζ ηνζηζηή ζδιαζία βζα ημ ζζηζηυ remodeling (58, 59). ηδκ πνχηδ πενίπηςζδ, μζ MMPs επάβμκηαζ ηονίςξ απυ θθεβιμκχδεζξ ηοηηανμηίκεξ υπςξ δ ζκηενθεοηίκδ-1 (interleukin-1, IL-1) ηαζ μ πανάβμκηαξ κέηνςζδξ υβηςκ-α (Tumor Necrosis Factor-a, TNF-a). Οζ ζοβηεηνζιέκεξ ηοηηανμηίκεξ πανάβμκηαζ απυ ιαηνμθάβα ζηδκ πενζμπή ηδξ θθεβιμκήξ ηαζ πνμζδεκυιεκεξ ζημοξ οπμδμπείξ ημοξ ζηδκ ηοηηανζηή επζθάκεζα εκενβμπμζμφκ δφμ δζαθμνεηζηά ιμκμπάηζα ιεηαβςβήξ ζήιαημξ. Σμ έκα πενζθαιαάκεζ ηδκ εκενβμπμίδζδ ηδξ μδμφ ηςκ MAP ηζκαζχκ (Δζηυκα 21) ηαζ ημ δεφηενμ ηδκ εκενβμπμίδζδ ημο πονδκζημφ πανάβμκηα ηb (Nuclear Factor-ηB, NF-ηB) (79) (Δζηυκα 22). Δηθόλα 21. Απεηθόληζε ηνπ ηξόπνπ κε ηνλ νπνίν ε IL-1 επάγεη ηε κεηαγξαθή ησλ MMPs κέζσ ηεο νδνύ ησλ MAP θηλαζώλ. 43

44 Δηθόλα 22. Απεηθόληζε ηνπ ηξόπνπ κε ηνλ νπνίν ε IL-1 επάγεη ηε κεηαγξαθή ησλ MMPs κέζσ ηεο ελεξγνπνίεζεο ηνπ NF-θB. ηδ δεφηενδ πενίπηςζδ, δ ηαηαζημθή ηςκ ΜΜΡs νοειίγεηαζ ιέζς εκδμβεκχκ ακαζημθέςκ (Tissue Inhibitors of MMPs, TIMPs). Οζ MMPs, υπςξ ηαζ υθα ηα έκγοια ημο μνβακζζιμφ, έπμοκ εκδμβεκείξ ακαζημθείξ ηδξ δνάζδξ ημοξ ιε ζημπυ ηδ δζαηήνδζδ ηδξ ζζμννμπίαξ ιεηαλφ εκαπυεεζδξ ηαζ απμζημδυιδζδξ ηδξ ελςηοηηάνζαξ φθδξ. ε παεμθμβζηέξ ηαηαζηάζεζξ, υπςξ δ μζηεμανενίηζδα ή μ ηανηίκμξ, ηα επίπεδα ηςκ TIMPs βφνς απυ ημκ ανενζηυ πυκδνμ ή βφνς απυ ημκ ηανηζκζηυ υβημ ιεζχκμκηαζ ζδιακηζηά επζηνέπμκηαξ ηδκ αολδιέκδ δναζηζηυηδηα ηςκ MMPs ηαζ ηδκ ημπζηά άιεηνδ απμζημδυιδζδ ηδξ ελςηοηηάνζαξ φθδξ. Μέπνζ ζήιενα έπμοκ ηαοημπμζδεεί ζηα ζπμκδοθςηά 4 δζαθμνεηζηέξ ιμνθέξ ημο ακαζημθέα, μζ TIMP-1, -2, -3 ηαζ -4 μζ μπμίεξ ειθακίγμοκ δζαθμνεηζηά πνυηοπα έηθναζδξ ηαηά ηδκ ακάπηολδ ηαζ ηδκ ακαδζαιυνθςζδ ηςκ ζζηχκ (80). Ο TIMP-1 έπεζ πανυιμζα δμιή ιε ημκ TIMP-2 ηαζ είκαζ αοημί πμο έπμοκ ιεθεηδεεί πενζζζυηενμ. θμζ μζ TIMPs ιπμνμφκ κα ακαζηείθμοκ ιε επζηοπία ζπεδυκ υθεξ ηζξ MMPs. 44

45 Oζ MMPs απμηεθμφκ νοειζζηέξ-«ηθεζδί» ζε πμθθέξ αζμθμβζηέξ θεζημονβίεξ παεμθοζζμθμβζηχκ ηαηαζηάζεςκ υπςξ είκαζ μ ζπδιαηζζιυξ ημο ζηεθεημφ, δ αββεζμβέκεζδ, δ ηοηηανζηή ιεηακάζηεοζδ, δ θθεβιμκή, δ επμφθςζδ ηναφιαημξ, δ πήλδ, δ ηανδζαββεζαηή κυζμξ, δ ανενίηζδα ηαζ μ ηανηίκμξ (53). Ηδζαίηενα μζ γεθαηζκάζεξ (MMP-2, MMP-9) πέπημοκ απμηεθεζιαηζηά ηδ γεθαηίκδ πμο είκαζ πνμσυκ απμζημδυιδζδξ ημο ημθθαβυκμο IV. Ζ γεθαηζκάζδ 1 (ή MMP-2) απμζημδμιεί ζοβηεηνζιέκα ημ ημθθαβυκμ V, VII ηαζ X, ηδκ εθαζηίκδ, ηδκ ζκμκεηηίκδ ηαζ ηδ θαιζκίκδ εκχ εκενβμπμζεί ηαοηυπνμκα ηδκ prommp-1 ηαζ prommp-9. Σα εναφζιαηα πμο πνμηφπημοκ απυ ηδκ απμζημδυιδζδ ηδξ ζκμκεηηίκδξ ηαζ ηδξ θαιζκίκδξ απυ ηδκ MMP-2 θαίκεηαζ κα παίγμοκ ζδιακηζηυ νυθμ ζηδ ζοκάενμζζδ ηςκ ιαηνμθάβςκ ζημ εζςηενζηυ ηδξ εκδμεδθζαηήξ ζημζαάδαξ ζηα ανπζηά ζηάδζα ηδξ θθεβιμκήξ ημο εκδμεδθίμο (81). Δηθνάγεηαζ απυ ημοξ πενζζζυηενμοξ ηφπμοξ ηοηηάνςκ ηαζ είκαζ ζδιακηζηή βζα ηδκ ηοηηανζηή ιεηακάζηεοζδ ζε θοζζμθμβζηέξ δζαδζηαζίεξ υπςξ είκαζ δ ιμνθμβέκεζδ, αθθά ηαζ ηαηά ηδκ ιεηάζηαζδ ηςκ ηανηζκζηχκ ηοηηάνςκ (82). Ζ γεθαηζκάζδ 2 (ή MMP-9) εηηυξ απυ ηδκ πενζμπή πμο ειθακίγεζ μιμθμβία ιε ηδκ ζκμκεηηίκδ πενζέπεζ ηαζ ιζα πενζμπή μιυθμβδ ημο ημθθαβυκμο V ιεηαλφ ηδξ ηαηαθοηζηήξ πενζμπήξ ηαζ αοηήξ ηδξ αζιμπδλίκδξ. Απμζημδμιεί ηονίςξ ημ ημθθαβυκμ ηφπμο IV, V ηαζ XI ηαζ ηδκ εθαζηίκδ (83). Ζ MMP-9 εκενβμπμζεί ηοηηανμηίκεξ υπςξ δ ζκηενθεοηίκδ 1-α (84) ηαζ μ TGF-α (85) εκχ έπεζ ηδκ ζηακυηδηα κα ιεηαηνέπεζ ημ πθαζιζκμβυκμ ζε αββεζμζηαηίκδ (86). ηδκ αεδνμζηθήνοκζδ, ιεθέηεξ δείπκμοκ υηζ δ MMP-9 ζοιιεηέπεζ ζηδ νφειζζδ ηδξ επέηηαζδξ ηαζ ηδξ δνζιφηδηαξ ηδξ αεδνςιαηζηήξ πθάηαξ. Βζμρίεξ απυ αζεεκείξ ιε ανηδνζαηή απυθναλδ έδεζλακ αολδιέκδ έηθναζδ ηδξ MMP-9 (87) ηαζ ιζα ιεηάθθαλδ ζημκ οπμηζκδηή ημο βμκζδίμο ηδξ, δ μπμία ζπεηίγεηαζ ιε ηδκ αολδιέκδ έηθναζδ ημο εκγφιμο (88). Δπίζδξ θεία ιοσηά ηφηηανα πμο δεκ ελέθναγακ MMP-9 ειθάκζζακ ιεζςιέκδ ζηακυηδηα ιεηακάζηεοζδξ in vitro, απμδεζηκφμκηαξ υηζ δ εκενβυηδηα ηδξ MMP-9 είκαζ απαναίηδηδ βζα ηδ δζήεδζδ ηςκ θείςκ ιοσηχκ ηοηηάνςκ απυ ηδκ αεδνςιαηζηή πθάηα (89). Ωζηυζμ, ηα ηεθεοηαία πνυκζα, ιεθέηεξ έπμοκ δείλεζ έκακ αεδνμπνμζηαηεοηζηυ νυθμ ηδξ MMP-9. οβηεηνζιέκα ζε ιφεξ μζ μπμίμζ δε θένμοκ ημ βμκίδζμ ηδξ MMP-9 (MMP-9 -/-) ηαζ πάζπμοκ απυ αεδνμζηθήνοκζδ, δ ελέθζλδ ηδξ κυζμο είκαζ ηαπφηενδ απυ αοηή πμο παναηδνείηαζ ζημοξ ιφεξ πμο θένμοκ ημ βμκίδζμ (90). Ο νυθμξ θμζπυκ ηδξ MMP-9 ζηδκ αεδνμζηθήνοκζδ αθθά ηαζ ζε ιζα 45

46 ζεζνά άθθςκ παεμθμβζηχκ ηαηαζηάζεςκ ελανηάηαζ απυ ημ ζηάδζμ ηδξ κυζμο ηαζ απυ άθθα ιυνζα πμο πνμηφπημοκ απυ ηδκ δνάζδ ημο εκγφιμο. Δπμιέκςξ μζ MMP-2 ηαζ MMP-9 ζπεηίγμκηαζ ιε ηδκ αεδνμζηθήνοκζδ, ηδ δδιζμονβία ακεονφζιαημξ ηαζ ημ έιθναβια ιομηανδίμο (53) ηαζ παίγμοκ ζδιακηζηυ νυθμ ηυζμ ζηδκ ζηαεενυηδηα ηςκ αεδνςιαηζηχκ πθαηχκ, υζμ ηαζ ζηδκ ελέθζλδ ηδξ κυζμο (51). Έπεζ θακεί ιάθζζηα πςξ πανμοζζάγμοκ αολδιέκα επίπεδα μζ ΜΜP-2 ηαζ MMP-9 ηαεχξ ηαζ μζ ακαζημθείξ ημοξ (TIMP-1 ηαζ TIMP-2) ζηζξ αεδνςιαηζηέξ πθάηεξ (50, 54). Οζ MMPs είκαζ ηονίςξ ελςηοηηάνζεξ πνςηεΐκεξ. Ωζηυζμ, δ MMP-2 έπεζ ανεεεί ηαζ εκδμηοηηάνζα ηαζ ίζςξ κα δνα ζε εκδμηοηηάνζεξ πνςηεΐκεξ (58). Οζ αζιμηαεαζνυιεκμζ αζεεκείξ ηαζ ζδζαίηενα αοημί πμο πάζπμοκ απυ ηανδζαββεζαηή κυζμ πανμοζζάγμοκ αολδιέκα επίπεδα MMP-2, TIMP-1 ηαζ TIMP-2 ζε ζπέζδ ιε οβζείξ. Σμ ζφζηδια MMPs/TIMPs ζπεηίγεηαζ ιε αολδιέκμοξ δείηηεξ μλεζδςηζημφ stress, ζηθήνοκζδξ ηανςηίδςκ ηαζ ηανδζαββεζαηήξ κυζμο. Φαίκεηαζ κα οπάνπεζ ζπέζδ ιεηαλφ αολδιέκμο μλεζδςηζημφ stress ηαζ ημο ζοζηήιαημξ MMPs/TIMPs ζε αζιμηαεαζνυιεκμοξ αζεεκείξ (50) Μέζνδνη ππνθαηάζηαζεο ηεο λεθξηθήο ιεηηνπξγίαο Αηκνθάζαξζε Οζ ιέεμδμζ οπμηαηάζηαζδξ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ πενζθαιαάκμοκ ηδκ αζιμηάεανζδ, ηδκ πενζημκασηή ηάεανζδ ηαζ ηδ ιεηαιυζπεοζδ κεθνμφ. Ζ αζιμηάεανζδ είκαζ παβημζιίςξ δ ηονζυηενδ ηαζ πζμ δζαδεδμιέκδ ιέεμδμξ οπμηαηάζηαζδξ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ αζεεκχκ ιε μλεία ή πνυκζα κεθνζηή ακεπάνηεζα, ηαηά ηδκ μπμία απμιαηνφκμκηαζ ηα ηεθζηά ημλζηά πνμσυκηα ημο ιεηααμθζζιμφ, νοειίγεηαζ ημ ζζμγφβζμ φδαημξ ηαζ δθεηηνμθοηχκ, δ ςζιςηζηυηδηα ηαζ ηέθμξ δ μλεμααζζηή ζζμννμπία (μιμζυζηαζδ). ε ζπάκζεξ πενζπηχζεζξ δ ιέεμδμξ πνδζζιμπμζείηαζ ηαζ βζα ηδκ ακηζιεηχπζζδ δδθδηδνζάζεςκ απυ θάνιαηα ή άθθμοξ ημλζημφξ πανάβμκηεξ. 46

47 Ο θοζζμθμβζηυξ κεθνυξ επζηοβπάκεζ ηδκ εζςηενζηή μιμζυζηαζδ ηονίςξ ιε ηζξ θεζημονβίεξ ημο κεθνχκα πμο είκαζ δ ζπεζναιαηζηή δζήεδζδ, δ ζςθδκανζαηή παθζννυθδζδ ηαζ δ απέηηνζζδ. ηδκ πενίπηςζδ ηδξ αζιμηάεανζδξ υιςξ, μζ θεζημονβίεξ αοηέξ επζηεθμφκηαζ εκ ιένεζ, δεδμιέκδξ ηδξ απμοζίαξ ηςκ ιδπακζζιχκ αοημεθέβπμο (feedback) ηςκ πνμβναιιαηζγυιεκςκ θεζημονβζχκ ηδξ δζαδζηαζίαξ ηδξ ιεευδμο. Γζα ηδ δδιζμονβία ημο ανπζημφ μφνμο, ηζκδηήνζμξ δφκαιδ είκαζ δ πίεζδ δζήεδζδξ ηαζ απαναίηδηδ ζοκεήηδ δ φπανλδ επανημφξ ηαζ οβζμφξ επζθάκεζαξ δζήεδζδξ ζηα ιαθπζββζακά ζςιάηζα. ηδκ πενίπηςζδ ηδξ αζιμηάεανζδξ, δ δζήεδζδ θαιαάκεζ πχνα ιέζς ιζαξ διζδζαπεναηήξ ιειανάκδξ ηδξ μπμίαξ δ δζαπεναηυηδηα βζα ηδκ απμιάηνοκζδ ημλζηχκ μοζζχκ ηαζ ηδκ επίηεολδ ηδξ μιμζυζηαζδξ πνμζμιμζάγεζ αοηήξ ηδξ επζθάκεζαξ δζήεδζδξ ημο θοζζμθμβζημφ κεθνμφ. Ωξ δζαδζηαζία, δ αζιμηάεανζδ ζηδνίγεηαζ ζηδκ εθανιμβή ελςζςιαηζηήξ ηοηθμθμνίαξ ζημκ αζεεκή, δ μπμία μδδβεί ζδιακηζηή πμζυηδηα αίιαημξ ζηδ ζοζηεοή ηδξ αζιμηάεανζδξ υπμο επζηεθείηαζ δ ηάεανζδ ημο αίιαημξ. Γζα ηδ δζεκένβεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ είκαζ απαναίηδηα ηα παναηάης ζημζπεία (Δζηυκα 25): Σμ θίθηνμ ηδξ αζιμηάεανζδξ, υπμο μοζζαζηζηά ζοιααίκεζ δ δζαδζηαζία ηδξ αζιμηάεανζδξ Σμ ζφζηδια παναβςβήξ ημο δζαθφιαημξ ηδξ αζιμηάεανζδξ Οζ βναιιέξ ιεηαθμνάξ ημο αίιαημξ ηαζ ημο δζαθφιαημξ Σμ ιδπάκδια ηδξ αζιμηάεανζδξ πμο πανέπεζ ηδκ εκένβεζα βζα ηδ δζαδζηαζία ηαζ πμο έπεζ ημοξ ηαηάθθδθμοξ αζζεδηήνεξ βζα ημκ έθεβπμ ηδξ πμζυηδηαξ ηαζ ηδξ αζθάθεζαξ ηδξ δζαδζηαζίαξ. 47

48 Δηθόλα 25: Σρεκαηηθή απεηθόληζε ησλ βαζηθώλ δηαδηθαζηώλ ηεο αηκνθάζαξζεο. Η αξηεξηαθή γξακκή ηνπ αίκαηνο κεηαθέξεη αίκα ηνπ αζζελνύο (κε ηε βνήζεηα αληιίαο) πξνο ην θίιηξν ηεο αηκνθάζαξζεο. Δθεί ην αίκα ηνπ αζζελνύο ξέεη αληηπαξάιιεια κε ην δηάιπκα ηεο αηκνθάζαξζεο ελώ δηαρσξίδνληαη κεηαμύ ηνπο από ηε κεκβξάλε ηεο αηκνθάζαξζεο. Μεηά ηελ έμνδό ηνπ από ην θίιηξν ην αίκα επηζηξέθεη ζηνλ αζζελή αθνύ δηέιζεη από αηζζεηήξεο πίεζεο θαη αέξα. ημ θίθηνμ αζιμηάεανζδξ οπάνπεζ δ ιειανάκδ αζιμηάεανζδξ, ιζα διζδζαπεναηή ιειανάκδ, δ μπμία δζαπςνίγεζ ημ αίια ημο αζεεκμφξ απυ ημ δζάθοια αζιμηάεανζδξ, ημ μπμίμ νέεζ ακηζπανάθθδθα ιε ημ αίια (Δζηυκα 26). Δηθόλα 26. Η αξρή ησλ αληηζέησλ ξεπκάησλ. Καηά ηελ αηκνθάζαξζε ην αίκα ηνπ αζζελνύο θέξεηαη ζε επαθή έκκεζα, κέζσ κηαο εκηδηαπεξαηήο κεκβξάλεο, κε ην δηάιπκα ηεο αηκνθάζαξζεο. Καηά ηε δηαδξνκή ηνπ αίκαηνο, ε ζπγθέληξσζε ηεο νπξίαο 48

49 κεηώλεηαη ζηαδηαθά ζην αηκαηηθό δηακέξηζκα, ελώ ε ζπγθέληξσζε ηεο ίδηαο νπζίαο απμάλεηαη ζην δηακέξηζκα ηνπ δηαιύκαηνο. Η πνξεία ηνπ αίκαηνο είλαη αληίζεηε απηήο ηνπ δηαιύκαηνο. Μεηαλφ ημο αζιαηζημφ δζαιενίζιαημξ ηαζ ημο δζαθφιαημξ ιεηαηζκμφκηαζ, δζαιέζμο ηδξ διζδζαπεναηήξ ιειανάκδξ, μοζίεξ ηαζ κενυ ιε ηζξ δζαδζηαζίεξ ηδξ δζάποζδξ, ηδξ δζήεδζδξ ηαζ ηδξ χζιςζδξ. Με ημκ ηνυπμ αοηυ απμιαηνφκμκηαζ απυ ημ αίια μοναζιζηέξ ημλίκεξ, δ πενίζζεζα οβνχκ ηαζ ηαθίμο, εκχ απυ ημ δζάθοια πενκμφκ ζημ αίια δζηηακεναηζηά ιε ζημπυ ηδ δζυνεςζδ ηςκ δζαηαναπχκ ηδξ μλεμααζζηήξ ζζμννμπίαξ. Δπμιέκςξ, δ δζαδζηαζία ηδξ αζιμηάεανζδξ ακηζιεηςπίγεζ μνζζιέκεξ απυ ηζξ πζμ ηνίζζιεξ βζα ηδ γςή εηδδθχζεζξ ηδξ μοναζιίαξ. Οζ ηφνζεξ δζαδζηαζίεξ ιεηαθμνάξ ζηδκ αζιμηάεανζδ είκαζ δ δζάποζδ, δ δζήεδζδ, δ χζιςζδ ηαζ δ απμννυθδζδ. Γηάρπζε νπζηώλ Ζ δζάποζδ ακαθένεηαζ ζηδ ιεηαηίκδζδ μοζζχκ δ μπμία ηαεμνίγεηαζ απυ ηδ δζαθμνά ζοβηέκηνςζδξ ηδξ ηάεε μοζίαξ ιεηαλφ ηςκ δφμ δζαιενζζιάηςκ. Ζ ακηζπανάθθδθδ πμνεία αίιαημξ ηαζ δζαθφιαημξ αμδεά χζηε δ ιεηαθμνά ιε δζάποζδ ιζαξ μοζίαξ κα ιδ ιεζχκεζ ζδιακηζηά ηδ δζαθμνά ζοβηέκηνςζδξ ηδξ μοζίαξ ιεηαλφ ηςκ δφμ δζαιενζζιάηςκ, ηάηζ πμο εα είπε ζακ απμηέθεζια μ νοειυξ ιεηαθμνάξ ηδξ μοζίαξ κα ιεζχκεηαζ ηαεχξ ημ αίια πνμπςνά ηαηά ιήημξ ημο θίθηνμο. Έηζζ δ δζάποζδ είκαζ ζηακμπμζδηζηή ζε υθμ ημ ιήημξ (άνα ηαζ ζε υθδ ηδκ επζθάκεζα) ημο θίθηνμο ηδξ αζιμηάεανζδξ. Ζ ηάεανζδ ημο αίιαημξ απυ ιζα ζοβηεηνζιέκδ μοζία, ιέζς δζάποζδξ, ελανηάηαζ απυ: Σδ δζαθμνά ζοβηέκηνςζδξ ηδξ ζοβηεηνζιέκδξ μοζίαξ ακάιεζα ζημ δζάθοια ηαζ ημ αίια Σμ ιμνζαηυ αάνμξ ηδξ μοζίαξ Σα θοζζημπδιζηά παναηηδνζζηζηά ημο θίθηνμο (επζθάκεζα, ιέβεεμξ ηαζ ποηκυηδηα πυνςκ) 49

50 Σδ νμή αίιαημξ δζαιέζμο ημο θίθηνμο Σδ νμή δζαθφιαημξ δζαιέζμο ημο θίθηνμο Κάεε ιειανάκδ έπεζ έκα ζοκηεθεζηή ιεηαθμνάξ βζα ιζα ζοβηεηνζιέκδ μοζία (KoA) πμο ελανηάηαζ απυ ημ ιέβεεμξ ηαζ ηδκ ποηκυηδηα ηςκ πυνςκ ηδξ, ηδ νμή αίιαημξ ηαζ δζαθφιαημξ ηαζ αέααζα ημ ιμνζαηυ αάνμξ ηδξ μοζίαξ ηαζ ακηζπνμζςπεφεζ ηδκ ζηακυηδηα ηδξ ιειανάκδξ κα ιεηαθένεζ ηδ ζοβηεηνζιέκδ μοζία. Γηήζεζε νπζηώλ Ζ δζήεδζδ ακαθένεηαζ ζηδκ ιεηαηίκδζδ οβνμφ, πμο ζοιπαναζφνεζ ηζξ δζαθοιέκεξ ζε αοηυ μοζίεξ, απυ ημ αζιαηζηυ δζαιένζζια ζημ δζαιένζζια ημο δζαθφιαημξ. Ζ ιεηαηίκδζδ αοηή δεκ ελανηάηαζ απυ ηδ δζαθμνά ζοβηέκηνςζδξ ηςκ μοζζχκ αθθά απυ ηδ δζαθμνά ζηδκ οδνμζηαηζηή πίεζδ ιεηαλφ ηςκ δφμ δζαιενζζιάηςκ. Ζ ζοκεζζθμνά ηδξ δζήεδζδξ ζηδκ ηάεανζδ ηςκ μοζζχκ είκαζ πενζμνζζιέκδ ζηδκ πθεζμκυηδηα ηςκ πενζπηχζεςκ ηδξ ζοιααηζηήξ αζιμηάεανζδξ, είκαζ υιςξ δ ηφνζα δζαδζηαζία πμο επζηνέπεζ ηδκ αθαίνεζδ ηδξ πενίζζεζαξ οβνχκ απυ ημκ μνβακζζιυ. ηδκ πενίπηςζδ ηδξ αζιμδζαδζήεδζδξ, υπμο ζδιακηζηυξ υβημξ οβνχκ δζδεείηαζ (ηαζ ακηζηαείζηαηαζ εκ ιένεζ απυ ηδκ έβποζδ οβνχκ) δ δζαδζηαζία ηδξ δζήεδζδξ ζοκεζζθένεζ ζδιακηζηά ζηδκ ηάεανζδ ηονίςξ ηςκ ιέζμο ηαζ ορδθμφ ιμνζαημφ αάνμοξ μοζζχκ. Ο νοειυξ αθαίνεζδξ ηςκ οβνχκ απυ ημκ μνβακζζιυ ελανηάηαζ απυ ηα παναηηδνζζηζηά ηδξ ιειανάκδξ (πμο ηαεμνίγμοκ ημκ ζοκηεθεζηή οπενδζήεδζδξ) ηαζ ηδ δζαιειανακζηή πίεζδ (δδθαδή ηδ δζαθμνά πίεζδξ ιεηαλφ ηςκ δφμ δζαιενζζιάηςκ πμο επζηοβπάκεηαζ ιε ηδκ εθανιμβή ανκδηζηήξ πίεζδξ ζημ δζαιένζζια ημο δζαθφιαημξ). Ο ζοκηεθεζηήξ οπενδζήεδζδξ Kuf (ml δζδεήιαημξ ακά χνα ηαζ ακά mmhg δζαιειανακζηήξ πίεζδξ) ελανηάηαζ απυ ημ ιέβεεμξ ηαζ ηδκ ποηκυηδηα ηςκ πυνςκ αθθά ηαζ ηδκ επζθάκεζα ηδξ ιειανάκδξ. Ωζκσζε Καηά ηδκ χζιςζδ ιεηαθένμκηαζ δζαθοηά ηαζ ιδ ζςιαηίδζα ιαγί ιε ημ οβνυ πμο δζδεείηαζ ιέζς ηδξ διζδζαπεναηήξ ιειανάκδξ. 50

51 Ζ εεναπεοηζηή εηιεηάθθεοζδ ηςκ παναπάκς θοζζημπδιζηχκ ζδζμηήηςκ πνμτπμεέηεζ ηδκ φπανλδ αολδιέκδξ ζοβηέκηνςζδξ ηςκ μοζζχκ πμο πνυηεζηαζ κα απμιαηνοκεμφκ απυ ημ αίια ηςκ αζεεκχκ, ημ μπμίμ ένπεηαζ έιιεζα ζε επαθή, ιέζς ιζαξ διζδζαπεναηήξ ιειανάκδξ, ιε δζάθοια ηαηάθθδθδξ ζφκεεζδξ πμο νέεζ ακηίννμπα πνμξ ημ αίια Πεξηηνλατθή θάζαξζε Οοζζαζηζηά, δ πενζημκασηή ηάεανζδ πενζθαιαάκεζ ηδ ιεηαθμνά δζαθοιέκςκ μοζζχκ ηαζ κενμφ ιέζς ηδξ πενζημκασηήξ ιειανάκδξ δ μπμία δζαπςνίγεζ δφμ δζαιενίζιαηα πμο πενζέπμοκ οβνυ. Σα δζαιενίζιαηα αοηά είκαζ: α) ημ αίια ηςκ ηνζπμεζδχκ ημο πενζημκαίμο, ημ μπμίμ ζηδ πνυκζα κεθνζηή κυζμ πενζέπεζ πενίζζεζα μονίαξ, ηνεαηζκίκδξ ηαζ άθθςκ δζαθοιέκςκ μοζζχκ ηαζ α) ημ δζάθοια ηδξ πενζημκασηήξ ηάεανζδξ ζηδκ πενζημκασηή ημζθυηδηα ημ μπμίμ πενζέπεζ Na +, Cl - ηαζ - βαθαηηζηά ή HCO 3 ηαζ είκαζ οπενςζιςηζηυ θυβς ηδξ ορδθήξ ζοβηέκηνςζδξ βθοηυγδξ. Καηά ηδ δζάνηεζα ιζαξ ζοκεδνίαξ πενζημκασηήξ ηάεανζδξ ελεθίζζμκηαζ ηαοηυπνμκα ηνεζξ δζαδζηαζίεξ: δ δζάποζδ, δ οπενδζήεδζδ ηαζ δ απμννυθδζδ. Ζ απυδμζδ ηδξ ηάεανζδξ ηαζ μ ααειυξ ηδξ απμιάηνοκζδξ οβνχκ ελανηχκηαζ απυ ημκ υβημ ημο πμνδβμφιεκμο δζαθφιαημξ, ηδ ζοπκυηδηα ηςκ αθθαβχκ ημο δζαθφιαημξ ηαζ ηδ ζοβηέκηνςζδ ημο ςζιςηζημφ πανάβμκηα πμο πνδζζιμπμζείηαζ Δπάξθεηα ηεο αηκνθάζαξζεο Ωξ επάνηεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ ιπμνεί κα μνζζεεί δ δυζδ ηδξ εεναπείαξ δ μπμία είκαζ ακαβηαία βζα κα δδιζμονβήζεζ ηζξ ηαθφηενεξ ζοκεήηεξ επζαίςζδξ ημο αζεεκμφξ. Ζ επζαίςζδ ημο αζεεκμφξ, δ κμζδνυηδηα ηαζ δ πμζυηδηα ηδξ γςήξ έπμοκ άιεζδ ζπέζδ ιε ηδκ επάνηεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ. Δπμιέκςξ είκαζ πμθφ ζδιακηζηυ κα βκςνίγμοιε ηζ είκαζ επάνηεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ, πςξ επζηοβπάκεηαζ ηαζ ηζ επεκενβεί ζημοξ αζεεκείξ ηδξ αζιμηάεανζδξ. 51

52 Ζ αζιμηάεανζδ πνδζζιμπμζείηαζ ςξ ηεπκδηυξ κεθνυξ βζα κα ακηζηαηαζηήζεζ ηδ κεθνζηή θεζημονβία απμιαηνφκμκηαξ απυ ημκ μνβακζζιυ πνμσυκηα ημο ιεηααμθζζιμφ ηαζ μοναζιζηέξ ημλίκεξ. Σμ πμζυ ηδξ ακαβηαίαξ αζιμηάεανζδξ ελανηάηαζ απυ ημ ηαηά πυζμ αοηέξ μζ μοζίεξ απμιαηνφκμκηαζ ζηδ ιμκάδα ημο πνυκμο. πςξ ζε υθεξ ηζξ πενζπηχζεζξ ιε ηδκ ηάεανζδ θανιάηςκ απυ ημκ θοζζμθμβζηυ κεθνυ ηαζ εδχ ιπμνεί κα εθανιμζεεί μ ηφπμξ ηάεανζδξ μοζίαξ (π) = log (Ct/C 0 ) Kt/V πμο Ct = ζοβηέκηνςζδ ηδξ ημλίκδξ ή ημο θανιάημο ζηδ πνμκζηή ζηζβιή t C 0 = ανπζηή ζοβηέκηνςζδ πνζκ ανπίζεζ δ απμιάηνοκζδ ηδξ μοζίαξ (π) Κ = ζηαεενά δζάποζδξ t = πανενπυιεκμξ πνυκμξ ηαζ V = υβημξ ηαηακμιήξ ηδξ μοζίαξ π Απυ υθεξ ηζξ εκδμβεκείξ μοζίεξ πμο πανάβμκηαζ ηαηά ημκ ιεηααμθζζιυ, ηαηακέιμκηαζ ζε υθα ηα δζαιενίζιαηα ημο μνβακζζιμφ ηαζ απμαάθθμκηαζ δζα ηςκ κεθνχκ, ανέεδηε υηζ δ μονία, πανά ημ υηζ δεκ είκαζ ίζςξ δ ίδζα ημλζηή, ηα επίπεδά ηδξ ζημ αίια ζπεηίγμκηαζ άιεζα ιε ηα επίπεδα ηςκ ημλζκχκ. Ζ μονία ςξ δείηηδξ μοναζιίαξ έπεζ ηαζ άθθα ζδιακηζηά πθεμκεηηήιαηα. Πνμζδζμνίγεηαζ εφημθα ζημ αίια, ηαηακέιεηαζ ζε υθμοξ ημοξ ζζημφξ ζζυπμζα, αολάκεζ ζημ πθάζια ζε κεθνζηή ακεπάνηεζα ηαζ ηέθμξ απμιαηνφκεηαζ ιέζς ηδξ αζιμηάεανζδξ. Ζ ηάεανζδ ηδξ μονίαξ απμηεθεί ημκ αηνμβςκζαίμ θίεμ ηδξ ιέηνδζδξ ηδξ απμηεθεζιαηζηυηδηαξ ηαζ ηαη επέηηαζδ ηδξ επάνηεζαξ ηδξ αζιμηάεανζδξ. Σα επίπεδα ηδξ μονίαξ ημο πθάζιαημξ πνζκ ηαζ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ είκαζ μζ ηφνζεξ πανάιεηνμζ βζα κα ηνζεεί δ επάνηεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ. Ζ National Kidney Foundation s Dialysis Outcomes Quality Initiative (DOQI) πνμηείκεζ κα πνδζζιμπμζδεμφκ ηα επίπεδα ηδξ μονίαξ ζημ πθάζια ζε ζοκδοαζιυ ιε ημοξ ηφπμοξ πμο δζέπμοκ ηδκ ηζκδηζηή ηδξ μονίαξ βζα ημκ πνμζδζμνζζιυ ηδξ απμιάηνοκζδξ, ηδξ παναβςβήξ ηαζ ηδξ ηαηακμιήξ ηδξ. Έπεζ ήδδ ακαθενεεί υηζ δ ηάεανζδ ηδξ μονίαξ (Κ) είκαζ ίζδ ιε ημκ θμβάνζειμ ημο πδθίημο (Ct/C 0 ) kt/v δδθ. Κ = log (Ct/C 0 ) kt/v (1) ή k t = -ln (Ct/C 0 ) (2) V υπμο Ct = δ ζοβηέκηνςζδ ηδξ μονίαξ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ C 0 = δ ζοβηέκηνςζδ ηδξ μονίαξ πνζκ ηδκ αζιμηάεανζδ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ημ πδθίημ kt/v εηθνάγεζ ηδκ ηθαζιαηζηή ηάεανζδ ηδξ μονίαξ (Ct/C 0 ) ζε ζπέζδ ιε ημκ υβημ ηαηακμιήξ (V). 52

53 Ζ DOQI πνμηείκεζ ηδ πνήζδ ηςκ ιμκηέθςκ ηζκδηζηήξ ηδξ μονίαξ ή ημ πμζμζηυ εθάηηςζδξ ηδξ μονίαξ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ, πνμηεζιέκμο κα εηηζιδεεί δ επάνηεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ. Δάκ πνμζπαεήζεζ ηακείξ κα μνίζεζ πεναζηένς ημ πδθίημ kt/v, ηυηε δ ζηαεενά k εηπνμζςπεί ημοξ νοειμφξ δζάποζδξ ιέζς ηδξ ιειανάκδξ ηαζ εηθνάγεζ μοζζαζηζηά ηδκ ηάεανζδ ηδξ μονίαξ ιε ηδκ ζοβηεηνζιέκδ ιειανάκδ, μ πνυκμξ t ημ πνυκμ αζιμηάεανζδξ ηαζ μ υβημξ V ημκ υβημ ηαηακμιήξ ηδξ μονίαξ. Σδ ζηζβιή ηδξ ιέηνδζδξ, ημ βζκυιεκμ kt εηθνάγεζ ημκ υβημ ημο αίιαημξ πμο ηαεανίγεηαζ απυ ηδκ μονία ιέζς ημο θίθηνμο. Γεδμιέκμο υηζ δ μονία ηαηακέιεηαζ ζε υθμοξ ημοξ ζζημφξ ζζυπμζα, ηαζκμφνβζα ζζμννμπία πνέπεζ κα απμηαηαζηαεεί ιεηαλφ ηδξ ζοβηέκηνςζδξ ηδξ μονίαξ ζημ αίια ηαζ αοηήξ ηςκ ζζηχκ βζαηί δ μονία πμο απμιαηνφκεηαζ απμηεθεί ιυκμκ έκα ιένμξ ηδξ μθζηήξ μονίαξ ημο ζχιαημξ πμο ιπμνεί κα απμιαηνοκεεί ζημ δεδμιέκμ πνυκμ. Ο Daugirdas θαιαάκμκηαξ οπ υρζκ ηζξ ελζζχζεζξ (1) ηαζ (2) ιεηέηνερε ημ θμβάνζειμ ηδξ ελίζςζδξ βζα ημ πδθίημ kt/v ςξ ελήξ: kt/v = -ln [(Ct/C 0 0,008) x t] + (4-35 Ct/Co ) (UF/W) υπμο Ct = ζοβηέκηνςζδ ηδξ μονίαξ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ C 0 = ζοβηέκηνςζδ ηδξ μονίαξ πνζκ ηδκ αζιμηάεανζδ UF = οπενδζήεδια ζε θίηνα ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ ηαζ W = αάνμξ ηςκ αζεεκχκ ζημ ηέθμξ ηδξ αζιμηάεανζδξ ζε kgr Σμ πνχημ ιένμξ ηδξ ελίζςζδξ εηθνάγεζ ηδκ ακαπήδδζδ ηαζ παναβςβή ηδξ μονίαξ απυ ημοξ ζζημφξ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ ηαζ ημ δεφηενμ ιένμξ ηδκ επζπθέμκ απμιάηνοκζή ηδξ ιαγί ιε ημ οπενδζήεδια. Απυ αοηή ηδκ ελίζςζδ είκαζ εφημθμ κα οπμθμβίζεζ ηακείξ ημ πδθίημ kt/v εθυζμκ βκςνίγεζ ηα επίπεδα ηδξ μονίαξ πνζκ ηαζ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ, ημ αάνμξ ημο αζεεκμφξ πνζκ ηαζ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ ηαζ ηδ δζάνηεζα ηδξ εεναπείαξ. Άθθμξ απθμφζηενμξ ηνυπμξ οπμθμβζζιμφ ηδξ επάνηεζαξ ηδξ αζιμηάεανζδξ είκαζ μ οπμθμβζζιυξ ημο πμζμζημφ εθάηηςζδξ ηδξ μονίαξ (urea reduction ratio, URR) ηαηά ηδκ αζιμηάεανζδ ζφιθςκα ιε ημκ ηφπμ: URR = 100% x [1 (Ct/C 0 )] Ο ηφπμξ αοηυξ δεκ οπμθμβίγεζ ηδ ζοιαμθή ηδξ οπενδζήεδζδξ ζηδκ ηαηακμιή ηδξ μονίαξ ιεηά ημ ηέθμξ ηδξ αζιμηάεανζδξ. 53

54 Ζ ακαηνίαεζα αοηή ηαεζζηά ημκ ηεθεοηαίμ ηνυπμ ιέηνδζδξ ιδ νεαθζζηζηυ βζα ημκ ηαεμνζζιυ ηδξ επάνηεζαξ ηδξ αζιμηάεανζδξ βζα ημ ζοβηεηνζιέκμ αζεεκή, υιςξ παναιέκεζ πνήζζιμξ βζα επζδδιζμθμβζηέξ ιεθέηεξ. Ζ πμνεία ηςκ αζεεκχκ ζηδκ αζιμηάεανζδ ζφιθςκα ιε ηα απμηεθέζιαηα ηδξ National Cooperative Dialysis Study (NCDS) δείπκεζ κα ελανηάηαζ απυ ημ πδθίημ kt/v. Αζεεκείξ ιε ηζιέξ kt/v < 1 έδεζλακ ορδθή εκδζζιυηδηα. φιθςκα ιε ηα αζαθζμβναθζηά δεδμιέκα, ημ εθάπζζημ πμο βίκεηαζ απμδεηηυ βζα ζηακμπμζδηζηή επάνηεζα ηδξ αζιμηάεανζδξ είκαζ έκα πδθίημ kt/v < 1,2 ή URR < 65%. Ανηεηά ηέκηνα ζημπεφμοκ ζε ορδθυηενεξ ηζιέξ ιεηαλφ 1,4-1,6. Σμ πνμζδζμνζγυιεκμ πδθίημ kt/v δείπκεζ ημ πμζυ ηδξ αζιμηάεανζδξ πμο πμνδβείηαζ ηδκ διένα ηδξ ιέηνδζδξ. Δίκαζ υιςξ δοκαηυ, εάκ βκςνίγμοιε ημ ζοκηεθεζηή k ηδξ δζάποζδξ βζα ιζα ζοβηεηνζιέκδ ιειανάκδ ηαζ ημκ υβημ ηδξ ηαηακμιήξ ηδξ μονίαξ, κα οπμθμβίζμοιε ημ πνυκμ ηδξ απαζημφιεκδξ αζιμηάεανζδξ βζα κα επζηφπμοιε ημ απμηέθεζια πμο επζδζχημοιε. Ζ οπυεεζδ ηςκ ιεζμιμνζαηχκ μοζζχκ δζαηοπχεδηε ηδ δεηαεηία ημο φιθςκα ιε αοηή, μζ μοναζιζηέξ ημλίκεξ (οπμεεηζηέξ) έπμοκ ιμνζαηυ αάνμξ ιεηαλφ daltons ηαζ είκαζ οπεφεοκεξ βζα ηδκ πμνεία ημο αζεεκμφξ. Οζ ημλίκεξ αοηέξ πανά ημ υηζ δεκ απμιμκχεδηακ ανπζηά, απμιαηνφκμκηαζ εεςνδηζηά ιε ηδκ αφλδζδ ηδξ δζάνηεζαξ ημο πνυκμο αζιμηάεανζδξ αθθά ηαζ ηδκ πενζημκασηή ηάεανζδ θυβς ημο ιεβέεμοξ ηςκ πυνςκ ηδξ πενζημκασηήξ ιειανάκδξ. ήιενα έπμοκ απμιμκςεεί ανηεηέξ απυ αοηέξ ηζξ μοζίεξ. Οζ κέεξ ιειανάκεξ (High-flux) πμο έπμοκ ιεβαθφηενμοξ πυνμοξ είκαζ ζε εέζδ κα επζηνέπμοκ ηδ δίμδμ ηςκ ιεζμιμνζαηχκ ημλζηχκ μοζζχκ ηαζ κα έπμοκ ηαθφηενδ ηάεανζδ απυ ηδκ ηοηηανίκδ (91). 54

55 2. ΚΟΠΟ Ζ εθανιμβή ηδξ αζιμηάεανζδξ ηαζ ηδξ πενζημκασηήξ ηάεανζδξ οπμηαεζζηά ηδκ ελςηνζκζηή θεζημονβία ηςκ κεθνχκ ιενζηά, ιυκμ ηαηά 10-15% υπςξ δείπκμοκ ηαζ μζ δείηηεξ επάνηεζαξ ηάεανζδξ δ δε εκδμηνζκζηή θεζημονβία επδνεάγεηαζ πενζζζυηενμ ανκδηζηά. Σμ απμηέθεζια είκαζ μζ αζεεκείξ πμο ανίζημκηαζ ζε ηεθζηυ ζηάδζμ κεθνζηήξ ακεπάνηεζαξ κα ανίζημκηαζ ιυκζια ζε ιζα εκ δοκάιεζ μοναζιζηή ηαηάζηαζδ ηαζ βζα αοηυ ημ θυβμ ηα πμζμζηά κμζδνυηδηαξ ηαζ εκδηυηδηαξ είκαζ ζδζαίηενα ορδθά ζηδ ζοβηεηνζιέκδ μιάδα αζεεκχκ. Ζ ηφνζα αζηία εκδηυηδηαξ ηαζ εκδζζιυηδηαξ αθμνά κυζμ ημο ηανδζαββεζαημφ ζοζηήιαημξ ηαζ είκαζ παναηηδνζζηζηυ πςξ μ ηίκδοκμξ αοηυξ είκαζ 20 θμνέξ ιεβαθφηενμξ ζε ζπέζδ ιε ημ βεκζηυ πθδεοζιυ. Οζ αζεεκείξ ανίζημκηαζ δζανηχξ οπυ ηδκ επίδναζδ ορδθχκ ζοβηεκηνχζεςκ μοναζιζηχκ ημλζκχκ μζ μπμίεξ ιεζχκμκηαζ ιυκμ ηαηά ηζξ ζοκεδνίεξ αζιμηάεανζδξ. Οζ μοναζιζηέξ ημλίκεξ έπμοκ εκμπμπμζδεεί βζα ζοιιεημπή ζηζξ δζαδζηαζίεξ έκανλδξ ηαζ εβηαηάζηαζδξ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ, ιζαξ ηαηάζηαζδξ βζα ηδκ μπμία έπμοκ εζπςεεί πμθθά ηαζ έπμοκ ανεεεί αζμ-δείηηεξ πμο ηδ παναηηδνίγμοκ, αθθά μ αηνζαήξ ιδπακζζιυξ ηδξ παναιέκεζ αηυια αδζεοηνίκζζημξ. Ηδζαίηενμ εκδζαθένμκ πανμοζζάγεζ μ νυθμξ ηςκ ιεηαθθμπνςηεσκαζχκ (MMP-2 ηαζ MMP-9) ζηδ θεζημονβία ημο εκδμεδθίμο, ηαεχξ ηαζ δ «ζοιπενζθμνά» ημοξ ζηδ δοζθεζημονβία αοημφ. ημπυξ ηδξ πανμφζαξ ιεθέηδξ είκαζ μ πνμζδζμνζζιυξ ημο ααειμφ αεθηίςζδξ ηςκ εκ δοκάιεζ δζαηαναπχκ ηςκ ηοηηανζηχκ ζοζηδιάηςκ ηαηά ηδκ εθανιμβή ζοκεδνίαξ αζιμηάεανζδξ. Ωξ πεζναιαηζηυ ιμκηέθμ εεςνήζαιε ηαηαθθδθυηενμ ημ in vitro ζφζηδια απυ ακενχπζκα εκδμεδθζαηά ηφηηανα απυ μιθάθζα θθέαα (HUVEC) ημ μπμίμ δίκεζ άιεζα απμηεθέζιαηα ηαζ πνμζμιμζάγεζ πενζζζυηενμ απυ μπμζμδήπμηε άθθμ in vitro ζφζηδια ζημκ ακενχπζκμ μνβακζζιυ. Έβζκε επίδναζδ μοναζιζημφ μνμφ πνζκ (πνμ-μνυξ) ηαζ ιεηά (ιεηα-μνυξ) ηδκ αζιμηάεανζδ ηαζ ιεθεηήεδηακ ααζζηέξ αζμθμβζηέξ θεζημονβίεξ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ (πμθθαπθαζζαζιυξ, ιεηακάζηεοζδ, απυπηςζδ, επμφθςζδ ηναφιαημξ). Δπζπθέμκ, ιεθεηήεδηε ημ ζφζηδια ηςκ ιεηαθθμπνςηεσκαζχκ MMP-2 ηαζ MMP-9 ηαζ ηςκ ακαζημθέςκ ημοξ TIMP-1 ηαζ TIMP-2 ζε επίπεδμ mrna ηαζ πνςηεΐκδξ, ηαεχξ ηαζ δ έηθναζδ ημο ημθθαβυκμο ηφπμο IV ηαζ ηδξ εθαζηίκδξ πνμηεζιέκμο κα δζεοηνζκζζημφκ μζ αθθαβέξ πμο οθίζηαηαζ ημ ιζηνμπενζαάθθμκ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ οπυ ηδκ επίδναζδ ορδθχκ ηαζ 55

56 παιδθχκ ζοβηεκηνχζεςκ μοναζιζηχκ ημλζκχκ. ηα ηεθεοηαία in vitro πεζνάιαηα ιεθεηήεδηε δ έηθναζδ VCAM-1 ηαζ ICAM-1, ιυνζα ηα μπμία έπεζ απμδεζπεεί υηζ ειπθέημκηαζ ζηδ θθεβιμκή ηαζ ζηδ δοζθεζημονβία ημο εκδμεδθίμο. 56

57 3. ΤΛΗΚΑ ΚΑΗ ΜΔΘΟΓΟΗ Οζ ιέεμδμζ πμο πνδζζιμπμζήεδηακ ήηακ μζ ελήξ: 1. Απμιυκςζδ ηοηηάνςκ HUVEC απυ θθέαα ακενχπζκμο μιθάθζμο θχνμο (εκυηδηα 7.2) ηαζ ηαθθζένβεζα αοηχκ ιε εκδμεδθζαηυ αολδηζηυ πανάβμκηα (εκυηδηα 7.1, 7.3, 7.4 ηαζ 7.5). Μέηνδζδ ανζειμφ ηοηηάνςκ ηαζ ηαη επέηηαζδ εηηίιδζδ ημο πμθθαπθαζζαζιμφ αοηχκ ιε ηδ ιέεμδμ MMT ηαζ ηδ ιέεμδμ Crystal Violet (εκυηδηα 7.7 ηαζ 7.8). ηδκ πνχηδ πενίπηςζδ, ηα ηφηηανα επςάγμκηαζ ιε δζάθοια MMT 5mg/ml (5-dimethyl tetrazolium bromide) ημ μπμίμ ιεηααμθίγεηαζ ζηα ιζημπυκδνζα ηςκ ηοηηάνςκ ηαζ μδδβεί ζημ ζπδιαηζζιυ ηνοζηάθθςκ θμνιαγάκδξ. Αημθμφεςξ, ιε θςημιέηνδζδ πνμζδζμνίγεηαζ έιιεζα μ ανζειυξ ηςκ ηοηηάνςκ. ηδ δεφηενδ πενίπηςζδ, δ πνςζηζηή Crystal Violet δεκ εζζένπεηαζ ιέζα ζημ ηφηηανμ, αθθά παναιέκεζ ζημ ελςηενζηυ πνςιαηίγμκηαξ ηδκ ηοηηανζηή ιειανάκδ. Ζ θφζδ ηςκ ηοηηάνςκ δίκεζ έκα έβπνςιμ πνμσυκ ημ μπμίμ είκαζ ακάθμβμ ημο ανζειμφ ηςκ ηοηηάνςκ. 2. Πνμζδζμνζζιυξ ηςκ απμπηςηζηχκ ηοηηάνςκ ιε ηδ πνήζδ V-Annexin ηαζ ηδκ εθανιμβή ηοηηανμιεηνίαξ νμήξ (εκυηδηα 7.9). ηακ ημ ηφηηανμ ιπεζ ζηδ δζαδζηαζία απυπηςζδξ, δ θςζθαηζδοθμζενίκδ, πμο θοζζμθμβζηά ανίζηεηαζ ζημ εζςηενζηυ ηδξ θζπζδζηήξ ιειανάκδξ, ακαζηνέθεηαζ πνμξ ημ ελςηενζηυ ιένμξ αοηήξ. Ζ V-Annexin έπεζ αολδιέκδ πδιζηή ζοββέκεζα ιε ηδ θςζθαηζδοθμζενίκδ, μπυηε ζδιαίκμκηαξ ηδ V-Annexin ιε FITC ιπμνεί κα ακζπκεοεεί απυ ημκ ηοηηανμιεηνδηή. 3. Πνμζμιμίςζδ επμφθςζδξ πθδβχκ wound healing test (εκυηδηα 7.10). Με ημκ ηνυπμ αοηυ εθέβπεηαζ δ ζηακυηδηα ηςκ ηοηηάνςκ κα πμθθαπθαζζάγμκηαζ ηαζ ηαοηυπνμκα κα ιεηακαζηεφμοκ. Γδιζμονβχκηαξ ιζα ηεπκδηή πθδβή (παναβή) ζηδκ επζθάκεζα ημο ιμκυζημζαμο ηδξ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ ηαζ αθήκμκηαξ ηα ηφηηανα ιε ημκ οπυ ιεθέηδ πανάβμκηα βζα 24 χνεξ ιπμνεί κα δζαπζζηςεεί δ ζηακυηδηα επμφθςζδξ πθδβχκ ηςκ ηοηηάνςκ. 4. Μεθέηδ πδιεζμηαηηζζιμφ ηςκ ηοηηάνςκ ιε εάθαιμ Transwell (εκυηδηα 7.11). Ο εάθαιμξ απμηεθείηαζ απυ ιζηνμπθαηίδζμ ιε ιζα πμθοιενή ηζκδηή 57

58 ιειανάκδ ακεναηζηχκ. Πνμζεέημοιε ηα ηφηηανα ηαζ ημκ πανάβμκηα πμο εέθμοιε κα ιεθεηήζμοιε. Ζ πμζμηζηή εηηίιδζδ ηδξ επίδναζδξ ημο οπυ ιεθέηδ πανάβμκηα ζημ πδιεζμηαηηζζιυ ηςκ ηοηηάνςκ επζηοβπάκεηαζ ιεηά απυ ιμκζιμπμίδζδ, πνχζδ ηαζ ηαηαιέηνδζδ ηςκ ηοηηάνςκ πμο έπμοκ ιεηακαζηεφζεζ ζε δεδμιέκμ πνμκζηυ δζάζηδια ιέζα απυ ημοξ πυνμοξ ηδξ ιειανάκδξ (θίθηνμ). 5. Πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ πνςηεσκχκ ιε ηδ ιέεμδμ Bradford (εκυηδηα 7.12) ηαζ εηθεηηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ πνςηεσκχκ ιε Western Blotting (εκυηδηα 7.13, 7.14, 7.15 ηαζ 7.16). Καηά ηδκ εθανιμβή ηδξ ιεευδμο Bradford, δεζιεφεηαζ δ πνςζηζηή Coomasie G-250 ηονίςξ ζηα ααζζηά αιζκμλέα ηςκ πνςηεσκχκ, εκχ ηαοηυπνμκα αθθάγεζ ημ ιήημξ ηφιαημξ ηδξ ιέβζζηδξ απμννυθδζήξ ημοξ. Ζ δέζιεοζδ αοηή είκαζ ακάθμβδ ημο πμζμφ ηςκ πνςηεσκχκ ηαζ ιπμνμφκ κα ακζπκεοεμφκ ζοβηεκηνχζεζξ πνςηεσκχκ απυ ιgr. Ο εηθεηηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ ηςκ πνςηεσκχκ-ακηζβυκςκ βίκεηαζ ιε ηδ ιέεμδμ ακμζμαπμηοπχιαημξ (Western Blotting) υπμο πνδζζιμπμζμφκηαζ εζδζηά ακηζζχιαηα πμο έπμοκ παναζηεοαζηεί βζα ηα ζοβηεηνζιέκα ακηζβυκα. Σμ πνςηεσκμφπμ δζάθοια δθεηηνμθμνείηαζ ηαζ επςάγεηαζ ιε πνχημ ακηίζςια, εζδζηυ έκακηζ ημο οπυ ιεθέηδ ακηζβυκμο ηαζ ιε δεφηενμ ακηίζςια πμο είκαζ ζδιαζιέκμ είηε εκγοιζηά είηε ναδζεκενβά, μπυηε είκαζ δοκαηή δ ακίπκεοζδ ημο ζοιπθυημο ακηζβυκμο-ακηζζχιαημξ ιεηά απυ ηδκ πνμζεήηδ ηαηάθθδθμο οπμζηνχιαημξ. 6. Μεθέηδ εκγοιζηήξ δνάζδξ πνςηεσκχκ ιε γοιμβνάθδια (εκυηδηα 7.17). Σμ πνςηεσκμφπμ δζάθοια δθεηηνμθμνείηαζ ηαζ ημ πήηηςια δζαπςνζζιμφ πμο πνδζζιμπμζείηαζ ζηδκ δθεηηνμθυνδζδ πενζέπεζ ηαζ γεθαηίκδ δ μπμία απμηεθεί οπυζηνςια βζα ηζξ MMP-2 ηαζ MMP-9. Σμ πνμσυκ ηδξ δθεηηνμθυνδζδξ ζδιαίκεηαζ ιε πνςζηζηή Coomasie, δ έκηαζδ ηδξ μπμίαξ είκαζ ακάθμβδ ηδξ εκγοιζηήξ εκενβυηδηαξ ηςκ πνςηεσκχκ πμο ιεθεηχκηαζ. 7. Ακίπκεοζδ ηαζ πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ mrna πνςηεσκχκ ιε ηδ ιέεμδμ RT- PCR, ακηίζηνμθδξ ιεηαβναθήξ ηαζ αθοζζδςηήξ ακηίδναζδξ πμθοιενάζδξ (εκυηδηα 7.18, 7.19, 7.20 ηαζ 7.21). Ζ ιέεμδμξ αοηή ζηδνίγεηαζ ζηδ πνδζζιμπμίδζδ εζδζηχκ εκανηηήνζςκ αθθδθμοπζχκ βζα ημ βμκίδζμ ημο μπμίμο εέθμοιε κα ιεθεηήζμοιε ηδκ έηθναζδ, χζηε απυ ημ mrna ημο κα δδιζμονβδεεί ημ ζοιπθδνςιαηζηυ ημο DNA (cdna). Σμ ηιήια ημο 58

59 δίηθςκμο DNA πμο δδιζμονβείηαζ εκζζπφεηαζ ζηδ ζοκέπεζα ιε ηδκ ηεπκζηή ηδξ αθοζζδςηήξ ακηίδναζδξ πμθοιενάζδξ ηαζ ακαθφεηαζ ηαηάθθδθα ιε δθεηηνμθυνδζδ. ηην ενόηηηα 7 ακολοσθεί αναλσηική περιγραθή ηων παραπάνω σλικών και μεθόδων ποσ τρηζιμοποιήθηκαν ζηην εργαζία. 3.1 Παξαιαβή νξνύ από αζζελείο κε ρξόληα λεθξηθή αλεπάξθεηα Ο μνυξ παναθαιαάκεηαζ απυ αζεεκείξ πμο πάζπμοκ απυ πνυκζα κεθνζηή κυζμ ηαζ ανίζημκηαζ ζε πνυκζμ πνυβναιια οπμηαηάζηαζδξ ηδξ κεθνζηήξ ημοξ θεζημονβίαξ ιε αζιμηάεανζδ. Ζ μιάδα εθέβπμο αθμνά ζε δέηα αζεεκείξ, άκδνεξ δθζηίαξ 45±5 εηχκ πμο δεκ πάζπμοκ απυ ημοξ θεβυιεκμοξ «παναδμζζαημφξ» πανάβμκηεξ ηζκδφκμο (οπένηαζδ, ζαηπανχδδξ δζααήηδξ, οπενπμθδζηενζκαζιία), δεκ ηαπκίγμοκ ηαζ δεκ έπμοκ εηδδθχζεζ ηθζκζηά ηανδζαββεζαηή κυζμ. Κακέκαξ δεκ έπεζ θάαεζ ακμζμηαηαζηαθηζηή, οπμθζπζδαζιζηή ή ακηζθθεβιμκχδδ αβςβή, ηαεχξ ηαζ ακηζμλεζδςηζηά υπςξ είκαζ δ αζηαιίκδ Δ ηαζ C ή αθθμπμονζκυθδ βζα πενζζζυηενμ απυ 4 εαδμιάδεξ πνζκ ηδκ έκανλδ ηδξ πεζναιαηζηήξ δζαδζηαζίαξ. Αζηία ηδξ κεθνζηήξ κυζμο ήηακ δ ζπεζναιαημκεθνίηζδα (3 άημια), δ δζάιεζδ κεθνίηζδα (2 άημια), μζ πμθοηοζηζημί κεθνμί (3 άημια) ηαζ αδζεοηνίκζζηδ (2 άημια). Οζ αζεεκείξ οπμαάθθμκηαζ ζε ζοκεδνίεξ αζιμηάεανζδξ δζάνηεζαξ 4 ςνχκ, ηνεζξ θμνέξ ηδκ εαδμιάδα. Υνδζζιμπμζμφκηαζ θίθηνα DCEA πμθοζμοθθυκδξ, ιε επζθάκεζα 1.7 mm 2, δζάθοια δζηηακεναηζηχκ, εθεφεενμ εκδμημλζκχκ ηαζ δπανίκδ παιδθμφ ιμνζαημφ αάνμοξ ςξ ακηζπδηηζηυ. θμζ μζ αζεεκείξ επζηοβπάκμοκ επάνηεζα ηάεανζδξ ιε Kt/V>1.2. Πεηξακαηηθή δηαδηθαζία Λαιαάκμκηαζ 5ml αίιαημξ πνζκ ηδκ αζιμηάεανζδ ηαζ 5ml ακηίζημζπα ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. 59

60 Φοβμηέκηνδζδ ημο αίιαημξ (2.500g, 5 θεπηά). Παναθααή ημο οπενηείιεκμο μνμφ ζε ζηείνεξ ζοκεήηεξ Φφθαλδ ζημοξ C Παξαηήξεζε Ο μνυξ πνζκ ηδκ αζιμηάεανζδ (πξν-νξόο), θυβς ηδξ ακεπάνηεζαξ ηςκ κεθνχκ κα δζδεήζμοκ ημ πθάζια, πενζέπεζ ιεβάθδ πμζυηδηα μοναζιζηχκ ημλζκχκ ηαζ πνδζζιμπμζείηαζ βζα ημκ έθεβπμ ηδξ δνάζδξ ημοξ. Ακηίεεηα, μ μνυξ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ (κεηα-νξόο) θυβς ηδξ ηεηνάςνδξ ιδπακζηήξ δζήεδζδξ ημο πθάζιαημξ πενζέπεζ πμθφ παιδθά επίπεδα ημλζκχκ ηαζ βζα ημ θυβμ αοηυ πνδζζιμπμζείηαζ ςξ ιάνηοναξ ζηδ ζοβηεηνζιέκδ ιεθέηδ. 60

61 4. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ 4.1 Πνιιαπιαζηαζκόο ησλ θπηηάξσλ Κφηηανα HUVEC ηαθθζενβήεδηακ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ ημ 80% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα απμημθθήεδηακ ηαζ ηαηαιεηνήεδηακ ιε αζιμηοηηανυιεηνμ Neubauer. Ίδζμξ ανζειυξ ηοηηάνςκ (50.000/ ιζηνμηορεθίδα), ζε πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ, ιεηαθένεδηε ζε πθαηίδζμ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ 24 ιζηνμηορεθίδςκ ηαζ ζε ηεθζηυ υβημ 0,5 ml. Tα ηφηηανα αθέεδηακ 12h χζηε κα πνμζημθθδεμφκ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ημ ενεπηζηυ ημοξ ιέζμ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ ενεπηζηυ ιέζμ Μ199 πμο πενζείπε μνυ πνζκ ηαζ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ ζε ηνεζξ δζαθμνεηζηέξ ζοβηεκηνχζεζξ (5%, 10%, 20%). Μεηά απυ 48h οπμθμβίζηδηε έιιεζα μ ανζειυξ ηςκ ηοηηάνςκ ιε ηδκ ιέεμδμ ΜΣΣ ηαεχξ ηαζ ιε πνχζδ ιε Crystal violet. Γζα ηάεε ζοβηέκηνςζδ πναβιαημπμζήεδηακ ηέζζενζξ ημοθάπζζημκ επακαθήρεζξ ηαζ ημ πείναια επακαθήθεδηε 3 θμνέξ ιε ηάεε ιέεμδμ. Αημθμφεδζε ζηαηζζηζηή ακάθοζδ ηςκ απμηεθεζιάηςκ ηαζ ηα απμηεθέζιαηα πανμοζζάγμκηαζ ζηδκ εζηυκα 25. Δηθόλα 25: Γξάθεκα ηνπ αξηζκνύ ησλ θπηηάξσλ ππό ηελ επίδξαζε νξνύ πξηλ θαη κεηά ηελ αηκνθάζαξζε 61

62 Παναηδνμφιε θμζπυκ υηζ μ μνυξ πνζκ ηδκ αζιμηάεανζδ (πνμ-μνυξ), ζε ζπέζδ πάκηα ιε ημκ μνυ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ (ιεηα-μνυξ), ηαηαζηέθθεζ ημκ πμθθαπθαζζαζιυ ηςκ ηοηηάνςκ HUVEC ιε δμζμελανηχιεκμ ηαζ ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηνυπμ (p<0,001). Ζ ιέβζζηδ ηαηαζημθή (πενίπμο 30%) παναηδνείηαζ ζηδ ζοβηέκηνςζδ 20% πνμ-μνμφ. 4.2 Απόπησζε ησλ θπηηάξσλ Κφηηανα HUVEC ηαθθζενβήεδηακ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ ημ 80% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα απμημθθήεδηακ ηαζ ηαηαιεηνήεδηακ ιε αζιμηοηηανυιεηνμ Neubauer. Ίδζμξ ανζειυξ ηοηηάνςκ ( / ηορεθίδα) ζε πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ, ιεηαθένεδηε ζε πθαηίδζμ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ 6 ηορεθίδςκ ηαζ ζε ηεθζηυ υβημ 3 ml. Tα ηφηηανα αθέεδηακ 12h χζηε κα πνμζημθθδεμφκ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ημ ενεπηζηυ ημοξ ιέζμ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ ενεπηζηυ ιέζμ Μ199 πμο πενζείπε 20% μνυ πνζκ ηαζ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. Μεηά απυ 48h ηαζ 72h, ακηίζημζπα, ηα ηφηηανα απμημθθήεδηακ ηαζ ηαηαιεηνήεδηε μ ανζειυξ ημοξ. Μεηά απυ θοβμηέκηνδζδ, έβζκε επακαζχνδζδ ηςκ ηοηηάνςκ ζε δζάθοια δέζιεοζδξ 1x (binding buffer 1x) ζε ηεθζηή ζοβηέκηνςζδ 1x106 ηφηηανα ακά ml. ηδ ζοκέπεζα, 100ιl εκαζςνήιαημξ ηοηηάνςκ, 5ιl annexin V-FITC ηαζ 5ιl PI (ζςδζμφπμ πνμπίδζμ) ιεηαθένεδηακ ζε ζςθδκάηζ ηςκ 5ml. Αημθμφεδζε επχαζδ 15 θεπηχκ ζημ ζημηάδζ ηαζ πνμζεήηδ 400ιl binding buffer 1x ζημ ζςθδκάηζ. Σμ δείβια ηεθζηά ακαθφεδηε ζε ηοηηανμιεηνδηή νμήξ (FACScan flow cytometer Becton Dickinson) ηαζ πνμζδζμνίζεδηε ηυζμ μ ανζειυξ ηςκ απμπηςηζηχκ υζμ ηαζ ηςκ κεηνςηζηχκ ηοηηάνςκ. Σμ πείναια επακαθήθεδηε 3 θμνέξ ηαζ αημθμφεδζε ζηαηζζηζηή ακάθοζδ ηςκ απμηεθεζιάηςκ. Σα απμηεθέζιαηα πανμοζζάγμκηαζ ζηδκ εζηυκα

63 Δηθόλα 26: Γξάθεκα ηνπ αξηζκνύ ησλ απνπησηηθώλ θπηηάξσλ ππό ηελ επίδξαζε νξνύ πξηλ θαη κεηά ηελ αηκνθάζαξζε Παναηδνμφιε θμζπυκ υηζ μ μνυξ πνiκ ηδκ αζιμηάεανζδ (πνμ-μνυξ), ζε ζπέζδ πάκηα ιε ημκ μνυ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ (ιεηα-μνυξ), επάβεζ ηδκ απυπηςζδ ηςκ ηοηηάνςκ HUVEC ιε πνμκμελανηχιεκμ ηαζ ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηνυπμ (p<0,001). Ζ ιέβζζηδ επαβςβή (πενίπμο 45%) παναηδνείηαζ ζηζξ 72h επχαζδξ ιε πνμ-μνυ. 4.3 Μεηαλάζηεπζε ησλ θπηηάξσλ Γζα κα ιεθεηήζμοιε ηδκ επίδναζδ ηςκ μοναζιζηχκ ημλζκχκ ζημ πδιεζμηαηηζζιυ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ HUVEC πνδζζιμπμζήεδηε ημ ζφζηδια ημο εαθάιμο Boyden. Κφηηανα HUVEC ηαθθζενβήεδηακ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ ημ 80% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα απμημθθήεδηακ ηαζ ηαηαιεηνήεδηακ ιε αζιμηοηηανυιεηνμ Neubauer. ηδ ζοκέπεζα 100ιl Μ199 ιε 106 ηφηηανα πνμζηέεδηακ ζηδκ εζςηενζηή ιζηνμηορεθίδα αηνζαχξ πάκς απυ ημ θίθηνμ. ηδκ ελςηενζηή ιζηνμηορεθίδα πνμζηέεδηε M199 ιε δζάθμνεξ ζοβηεκηνχζεζξ πνμ- ή ιεηα-μνμφ (5%,10% ή 20%). Σα ηφηηανα αθέεδηακ 4h κα ιεηακαζηεφμοκ ιέζα απυ ημοξ πυνμοξ (δζαιέηνμο 8 ιm) ημο θίθηνμο ημο εαθάιμο Boyden ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ηα ηφηηανα πμο δζαπέναζακ ημ θίθηνμ ηαηαιεηνήεδηακ. Σμ πείναια επακαθήθεδηε 3 63

64 θμνέξ ηαζ αημθμφεδζε ζηαηζζηζηή ακάθοζδ ηςκ απμηεθεζιάηςκ. Σα απμηεθέζιαηα πανμοζζάγμκηαζ ζηδκ εζηυκα 27. Δηθόλα 27: Γξάθεκα ηνπ αξηζκνύ ησλ θπηηάξσλ πνπ δηαπέξαζαλ ην θίιηξν κεηαλάζηεπζεο ππό ηελ επίδξαζε νξνύ πξηλ θαη κεηά ηελ αηκνθάζαξζε Παναηδνμφιε θμζπυκ υηζ μ μνυξ πνζκ ηδκ αζιμηάεανζδ (πνμ-μνυξ), ζε ζπέζδ πάκηα ιε ημκ μνυ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ (ιεηα-μνυξ), ηαηαζηέθθεζ ηδκ in vitro ιεηακάζηεοζδ ηςκ ηοηηάνςκ HUVEC ιε δμζμελανηχιεκμ ηαζ ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηνυπμ (p<0,001). Ζ ιέβζζηδ ηαηαζημθή (πενίπμο 35%) παναηδνείηαζ οπυ ηδκ επίδναζδ 20% πνμ-μνμφ. 4.4 Ηθαλόηεηα επνύισζεο πιεγώλ ησλ θπηηάξσλ Κφηηανα HUVEC ηαθθζενβήεδηακ ζε πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ ημ 80% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα πανάπεδηε έκαξ ζηαονυξ ζηδκ επζθάκεζα ημο ιμκυζημζαμο ηδξ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ. Σα ηφηηανα αθέεδηακ βζα 24h 64

65 κα ηαθφρμοκ ηδκ πθδβή ζε απθυ ενεπηζηυ ιέζμ Μ199 πανμοζία μνμφ 20% πνζκ ή ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. Δηθόλα 28: Δηθόλα κε ηελ επίδξαζε ηνπ πξν- ή κεηα- νξνύ ζηελ επνύισζε πιεγώλ ησλ ελδνζειηαθώλ θπηηάξσλ Παναηδνμφιε θμζπυκ υηζ μ πνμ-μνυξ ηαηαζηέθθεζ ζε ζδιακηζηυ ααειυ ηδκ επμφθςζδ πθδβχκ ηςκ ηοηηάνςκ HUVEC ζε ζπέζδ πάκηα ιε ημκ ιεηα-μνυ. πςξ θαίκεηαζ ηαζ ζηδκ εζηυκα 28, ηα ηφηηανα πμο ηαθθζενβήεδηακ πανμοζία πνμ-μνμφ δεκ ηαηάθενακ κα ηαθφρμοκ ηαευθμο ηδκ παναβή πμο δδιζμονβήζαιε ζε ακηίεεζδ ιε ηα ηφηηανα πμο ηαθθζενβήεδηακ πανμοζία ημο ιεηα-μνμφ, πμο θαίκεηαζ παναηηδνζζηζηά κα ηαθφπημοκ έκα ιεβάθμ ιένμξ ηδξ παναβήξ. 4.5 Έθθξηζε ησλ MMP-2 θαη MMP-9 (δνζνεμαξηώκελν πείξακα) Κφηηανα HUVEC ηαθθζενβήεδηακ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ ημ 80% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα απμημθθήεδηακ ηαζ ηαηαιεηνήεδηακ ιε αζιμηοηηανυιεηνμ Neubauer. Ίδζμξ ανζειυξ ηοηηάνςκ (80.000/ ιζηνμηορεθίδα) ζε πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ ιεηαθένεδηε ζε πθαηίδζμ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ 24 ιζηνμηορεθίδςκ ηαζ ζε ηεθζηυ υβημ 0,5 ml. Tα ηφηηανα αθέεδηακ 12h χζηε κα πνμζημθθδεμφκ ηαζ ζηδκ ζοκέπεζα ημ ενεπηζηυ ημοξ ιέζμ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ 65

66 ενεπηζηυ ιέζμ Μ199 πμο πενζείπε μνυ πνζκ ηαζ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ ζε ηνεζξ δζαθμνεηζηέξ ζοβηεκηνχζεζξ (5%, 10%, 20%). Σέζζενζξ χνεξ ανβυηενα, ημ ενεπηζηυ ιέζμ ιε ημκ μνυ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ ενεπηζηυ ηαζ ηα ηφηηανα αθέεδηακ βζα πενίπμο 20h. Σα οπενηείιεκα ζοθθέπεδηακ ηαζ ακαθφεδηακ ιε γοιμβνάθδια. Σμ πήηηςια, ιεηά ηδκ εκενβμπμίδζδ ζημ δζάθοια ακάπηολδξ ηαζ ηδ πνχζδ ιε Coomasie, θςημβναθήεδηε ηαζ δ ρδθζαηή εζηυκα πμζμηζημπμζήεδηε ιε πνήζδ ημο θμβζζιζημφ ακάθοζδξ εζηυκαξ Scion image. Σα απμηεθέζιαηα μιαθμπμζήεδηακ ζφιθςκα ιε ημκ ανζειυ ηςκ ηοηηάνςκ. Δηθόλα 29: Πήθησκα δπκνγξαθήκαηνο κεηά από ελεξγνπνίεζε θαη ρξώζε Δηθόλα 30: Γξάθεκα ησλ επηπέδσλ ηεο MMP-2 ππό ηελ επίδξαζε δηαθόξσλ ζπγθεληξώζεσλ πξν- ή κεηα- νξνύ 66

67 Δηθόλα 31: Γξάθεκα ησλ επηπέδσλ ηεο MMP-9 ππό ηελ επίδξαζε δηαθόξσλ ζπγθεληξώζεσλ πξν- ή κεηα- νξνύ Παναηδνμφιε θμζπυκ υηζ ηυζμ δ έηηνζζδ ηδξ MMP-2 υζμ ηαζ ηδξ MMP-9 επάβεηαζ απυ ημκ πνμ-μνυ ιε δμζμελανηχιεκμ ηαζ ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηνυπμ (p<0,001). οβηεηνζιέκα, δ MMP-2 δείπκεζ πμθφ ιζηνή επαβςβή ζηζξ ζοβηεκηνχζεζξ 5% ηαζ 10% μνμφ, εκχ αολάκεζ ζδιακηζηά ζηδ ζοβηέκηνςζδ 20% μνμφ. Ζ MMP-9 δείπκεζ πμθφ ζδιακηζηή επαβςβή ζε υθεξ ηζξ ζοβηεκηνχζεζξ ιε ιέβζζηδ ηαζ αοηή ζημ 20% μνμφ. 4.6 Έθθξηζε ησλ MMP-2 θαη MMP-9 ζε ζρέζε κε ην ρξόλν επώαζεο Κφηηανα HUVEC ηαθθζενβήεδηακ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ ημ 80% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα απμημθθήεδηακ ηαζ ηαηαιεηνήεδηακ ιε αζιμηοηηανυιεηνμ Neubauer. Ίδζμξ ανζειυξ ηοηηάνςκ (80.000/ ιζηνμηορεθίδα) ζε πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ ιεηαθένεδηε ζε πθαηίδζμ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ 24 ιζηνμηορεθίδςκ ηαζ ζε ηεθζηυ υβημ 0,5 ml. Tα ηφηηανα αθέεδηακ 12h χζηε κα πνμζημθθδεμφκ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ημ ενεπηζηυ ημοξ ιέζμ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ ενεπηζηυ ιέζμ Μ199 πμο πενζείπε 20% μνμφ πνζκ ή ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. Σέζζενζξ χνεξ ανβυηενα, ημ ενεπηζηυ ιέζμ ιε ημκ μνυ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ ενεπηζηυ 67

68 ιέζμ ηαζ ηα ηφηηανα αθέεδηακ βζα 8h ή 20h. Σα οπενηείιεκα ζοθθέπεδηακ ηαζ ακαθφεδηακ ιε γοιμβνάθδια. Σμ πήηηςια ιεηά ηδκ εκενβμπμίδζδ ζημ δζάθοια ακάπηολδξ ηαζ ηδ πνχζδ ιε Coomasie θςημβναθήεδηε ηαζ δ ρδθζαηή εζηυκα πμζμηζημπμζήεδηε ιε πνήζδ ημο θμβζζιζημφ ακάθοζδξ εζηυκαξ Scion image. Σα απμηεθέζιαηα μιαθμπμζήεδηακ ζφιθςκα ιε ημκ ανζειυ ηςκ ηοηηάνςκ. Δηθόλα 32: Πήθησκα δπκνγξαθήκαηνο κεηά από ελεξγνπνίεζε θαη ρξώζε θαη ην αληίζηνηρν γξάθεκα ηεο επίδξαζεο 20% πξν-ή κεηα-νξνύ γηα δηαθνξεηηθά ρξνληθά δηαζηήκαηα ζηελ έθθξηζε ηεο MMP-2 68

69 Δηθόλα 33: Πήθησκα δπκνγξαθήκαηνο κεηά από ελεξγνπνίεζε θαη ρξώζε θαη ην αληίζηνηρν γξάθεκα ηεο επίδξαζεο 20% πξν- ή κεηα-νξνύ γηα δηαθνξεηηθά ρξνληθά δηαζηήκαηα ζηελ έθθξηζε ηεο MMP MMP-2 θαη MMP-9 ζε επίπεδν mrna Γζα κα ιεθεηήζμοιε ηδ ζοζζχνεοζδ ηςκ mrnas ηςκ δφμ βμκζδίςκ, ηφηηανα HUVEC ηαθθζενβήεδηακ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ ημ 80% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα απμημθθήεδηακ ηαζ ηαηαιεηνήεδηακ ιε αζιμηοηηανυιεηνμ Neubauer. Ίδζμξ ανζειυξ ηοηηάνςκ ( / ιζηνμηορεθίδα) ζε πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ ιεηαθένεδηε ζε ηνοαθίμ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ ηαζ ζε ηεθζηυ υβημ 5 ml. Tα ηφηηανα αθέεδηακ 12h χζηε κα πνμζημθθδεμφκ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ημ ενεπηζηυ ημοξ ιέζμ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ ενεπηζηυ ιέζμ Μ199 πμο πενζείπε 20% μνμφ πνζκ ή ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. Μεηά απυ 6h, 12h ηαζ 24h μθζηυ RNA απμιμκχεδηε ηαζ πναβιαημπμζήεδηακ RT-PCR ακηζδνάζεζξ, ιε εζδζηά ζπεδζαζιέκεξ εκανηηήνζεξ αθθδθμοπίεξ βζα ηα ζοβηεηνζιέκα βμκίδζα. Σα πνμσυκηα ακαθφεδηακ ζε πήηηςια αβανυγδξ 1% ηαζ μ πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ έβζκε ιε επελενβαζία ηςκ ρδθζαηχκ θςημβναθζχκ ηςκ δθεηηνμθμνδιάηςκ ιε θμβζζιζηυ ακάθοζδξ εζηυκαξ Scion image. 69

70 Σέθμξ, ηα απμηεθέζιαηα μιαθμπμζήεδηακ ςξ πνμξ ηδκ πμζμηζηή πανμοζία ημο mrna ηδξ GAPDH. Δηθόλα 34 : Αλάιπζε ησλ πξνΐόλησλ ηεο RT-PCR ζε πήθησκα αγαξόδεο Δηθόλα 35 : Γξάθεκα ηεο επίδξαζεο ηνπ πξν- ή κεηα- νξνύ ζηε ζπζζώξεπζε ηνπ mrna ηεο MMP-9 70

71 Δηθόλα 36 : Γξάθεκα ηεο επίδξαζεο ηνπ πξν- ή κεηα- νξνύ ζηε ζπζζώξεπζε ηνπ mrna ηεο MMP-2 Παναηδνμφιε θμζπυκ υηζ μ πνμ-μνυξ επάβεζ ηδ ζοζζχνεοζδ ημο mrna ηυζμ ηδξ MMP-2 υζμ ηαζ ηδξ MMP-9 ιε ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηνυπμ (p<0,001) ζε ζπέζδ πάκηα ιε ημκ ιεηα-μνυ. οβηεηνζιέκα δ επαβςβή παναηδνείηαζ ηαζ βζα ηα δφμ ιυνζα ηονίςξ ζηζξ 6h ηαζ 12h επχαζδξ ιε ημκ πνμ-μνυ. 4.8 Έθθξηζε ησλ αλαζηνιέσλ TIMP-1 θαη TIMP-2 Κφηηανα HUVEC ηαθθζενβήεδηακ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ ημ 80% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα απμημθθήεδηακ ηαζ ηαηαιεηνήεδηακ ιε αζιμηοηηανυιεηνμ Neubauer. Ίδζμξ ανζειυξ ηοηηάνςκ (80.000/ ιζηνμηορεθίδα) ζε πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ ιεηαθένεδηε ζε πθαηίδζμ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ 24 ιζηνμηορεθίδςκ ηαζ ζε ηεθζηυ υβημ 0,5 ml. Tα ηφηηανα αθέεδηακ 12h χζηε κα πνμζημθθδεμφκ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ημ ενεπηζηυ ημοξ ιέζμ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ ενεπηζηυ ιέζμ Μ199 πμο πενζείπε 20% μνμφ πνζκ ή ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. Σέζζενζξ χνεξ ανβυηενα, ημ ενεπηζηυ ιέζμ ιε ημκ μνυ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ ενεπηζηυ ηαζ ηα ηφηηανα αθέεδηακ βζα 8h ή 20h. Σα οπενηείιεκα ζοθθέπεδηακ ηαζ ακαθφεδηακ ιε SDS-PAGE δθεηηνμθυνδζδ. Μεηά απυ δθεηηνμιεηαθμνά ηςκ 71

72 πνςηεσκχκ ηαζ ακμζμζηφπςια ιε εζδζηά ακηζζχιαηα έκακηζ ημο TIMP-1 ή ημο TIMP- 2, ημ θζθι ρδθζμπμζήεδηε ηαζ δ ρδθζαηή εζηυκα πμζμηζημπμζήεδηε ιε πνήζδ ημο θμβζζιζημφ ακάθοζδξ εζηυκαξ Scion image. Σα απμηεθέζιαηα μιαθμπμζήεδηακ ζφιθςκα ιε ημκ ανζειυ ηςκ ηοηηάνςκ. Δηθόλα 37: Αλνζνζηύπσκα γηα ηνπο αλαζηνιείο TIMP-1 θαη TIMP-2 Δηθόλα 38: Γξάθεκα ηεο επίδξαζεο ηνπ πξν- ή κεηα- νξνύ ζηε ζπζζώξεπζε ηεο πξσηεΐλεο TIMP-1 72

73 Δηθόλα 39: Γξάθεκα ηεο επίδξαζεο ηνπ πξν- ή κεηα- νξνύ ζηε ζπζζώξεπζε ηεο πξσηεΐλεο TIMP-2 Παναηδνμφιε θμζπυκ υηζ μ πνμ-μνυξ ηαηαζηέθθεζ ηδ ζοζζχνεοζδ ηυζμ ηδξ TIMP-1 υζμ ηαζ ηδξ TIMP-2 πνςηεΐκδξ ιε πνμκμελανηχιεκμ ηαζ ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηνυπμ (p<0,01, p<0,001) ζε ζπέζδ πάκηα ιε ημκ ιεηα-μνυ. οβηεηνζιέκα δ επαβςβή πμο παναηδνείηαζ ηαζ βζα ηα δφμ ιυνζα είκαζ πενίπμο ίδζα ηυζμ ζηζξ 12h υζμ ηαζ ζηζξ 24h επχαζδξ ιε ημκ πνμ-μνυ. 4.9 TIMP-1 θαη TIMP-2 ζε επίπεδν mrna Γζα κα ιεθεηήζμοιε ηδκ ζοζζχνεοζδ ηςκ mrnas ηςκ δφμ βμκζδίςκ, ηφηηανα HUVEC ηαθθζενβήεδηακ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ ημ 80% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα απμημθθήεδηακ ηαζ ηαηαιεηνήεδηακ ιε αζιμηοηηανυιεηνμ Neubauer. Ίδζμξ ανζειυξ ηοηηάνςκ ( / ιζηνμηορεθίδα) ζε πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ ιεηαθένεδηε ζε ηνοαθίμ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ ηαζ ζε ηεθζηυ υβημ 5 ml. Tα ηφηηανα αθέεδηακ 12h χζηε κα πνμζημθθδεμφκ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ημ ενεπηζηυ ημοξ ιέζμ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ ενεπηζηυ ιέζμ Μ199 πμο πενζείπε 20% μνμφ πνζκ ή ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. Μεηά απυ 6h, 12h ηαζ 24h μθζηυ RNA απμιμκχεδηε ηαζ πναβιαημπμζήεδηακ RT-PCR ακηζδνάζεζξ, ιε εζδζηά ζπεδζαζιέκεξ εκανηηήνζεξ αθθδθμοπίεξ βζα ηα ζοβηεηνζιέκα βμκίδζα. Σα πνμσυκηα ακαθφεδηακ ζε πήηηςια 73

74 αβανυγδξ 1% ηαζ μ πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ έβζκε ιε επελενβαζία ηςκ ρδθζαηχκ θςημβναθζχκ ηςκ δθεηηνμθμνδιάηςκ ιε θμβζζιζηυ ακάθοζδξ εζηυκαξ Scion image. Σέθμξ ηα απμηεθέζιαηα μιαθμπμζήεδηακ ςξ πνμξ ηδκ πμζμηζηή πανμοζία ημο mrna ηδξ GAPDH. Δηθόλα 40 : Αλάιπζε ησλ πξντόλησλ ηεο RT-PCR ζε πήθησκα αγαξόδεο Δηθόλα 41 : Γξάθεκα ηεο επίδξαζεο ηνπ πξν- ή κεηα- νξνύ ζηε ζπζζώξεπζε ηνπ mrna ηνπ TIMP-1 74

75 Δηθόλα 42 : Γξάθεκα ηεο επίδξαζεο ηνπ πξν- ή κεηα- νξνύ ζηε ζπζζώξεπζε ηνπ mrna ηνπ TIMP-2 Παναηδνμφιε θμζπυκ υηζ μ πνμ-μνυξ ηαηαζηέθθεζ ηδ ζοζζχνεοζδ ημο mrna ηυζμ ημο TIMP-1 υζμ ηαζ ημο TIMP-2 βμκζδίμο ιε ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηνυπμ (p<0,05) ζε ζπέζδ πάκηα ιε ημκ ιεηα-μνυ. οβηεηνζιέκα δ ηαηαζημθή παναηδνείηαζ ηαζ βζα ηα δφμ ιυνζα ζηζξ 6h επχαζδξ ιε ημκ πνμ-μνυ, εκχ ιεηά ηζξ 12h μ πνμ-μνυξ θαίκεηαζ κα επάβεζ ζε ιζηνυ ααειυ ηδκ ζοζζχνεοζδ ηςκ mrnas Κνιιαγόλν ηύπνπ IV θαη ειαζηίλε ζε επίπεδν mrna Γζα κα ιεθεηήζμοιε ηδ ζοζζχνεοζδ ηςκ mrnas ηςκ δφμ βμκζδίςκ, ηφηηανα HUVEC ηαθθζενβήεδηακ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ ημ 80% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα απμημθθήεδηακ ηαζ ηαηαιεηνήεδηακ ιε αζιμηοηηανυιεηνμ Neubauer. Ίδζμξ ανζειυξ ηοηηάνςκ ( / ιζηνμηορεθίδα) ζε πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ ιεηαθένεδηε ζε ηνοαθίμ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ ηαζ ζε ηεθζηυ υβημ 5 ml. Tα ηφηηανα αθέεδηακ 12h χζηε κα πνμζημθθδεμφκ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ημ ενεπηζηυ ημοξ ιέζμ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ ενεπηζηυ ιέζμ Μ199 πμο πενζείπε 20% μνμφ πνζκ ή ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. Μεηά απυ 6h, 12h ηαζ 24h μθζηυ RNA απμιμκχεδηε ηαζ πναβιαημπμζήεδηακ RT-PCR ακηζδνάζεζξ, ιε εζδζηά ζπεδζαζιέκεξ εκανηηήνζεξ 75

76 αθθδθμοπίεξ βζα ηα ζοβηεηνζιέκα βμκίδζα. Σα πνμσυκηα ακαθφεδηακ ζε πήηηςια αβανυγδξ 1% ηαζ μ πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ έβζκε ιε επελενβαζία ηςκ ρδθζαηχκ θςημβναθζχκ ηςκ δθεηηνμθμνδιάηςκ ιε θμβζζιζηυ ακάθοζδξ εζηυκαξ Scion image. Σέθμξ ηα απμηεθέζιαηα μιαθμπμζήεδηακ ςξ πνμξ ηδκ πμζμηζηή πανμοζία ημο mrna ηδξ GAPDH. Δηθόλα 43 : Αλάιπζε ησλ πξνΐόλησλ ηεο RT-PCR ζε πήθησκα αγαξόδεο Δηθόλα 44 : Γξάθεκα ηεο επίδξαζεο ηνπ πξν- ή κεηα- νξνύ ζηε ζπζζώξεπζε ηνπ mrna ηνπ θνιιαγόλνπ IV 76

77 Δηθόλα 45 : Γξάθεκα ηεο επίδξαζεο ηνπ πξν- ή κεηα- νξνύ ζηε ζπζζώξεπζε ηνπ mrna ηεο ειαζηίλεο 4.11 V-CAM θαη I-CAM ζε επίπεδν mrna Γζα κα ιεθεηήζμοιε ηδ ζοζζχνεοζδ ηςκ mrnas ηςκ δφμ βμκζδίςκ, ηφηηανα HUVEC ηαθθζενβήεδηακ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ ημ 80% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηαζ ζηδ ζοκέπεζα απμημθθήεδηακ ηαζ ηαηαιεηνήεδηακ ιε αζιμηοηηανυιεηνμ Neubauer. Ίδζμξ ανζειυξ ηοηηάνςκ ( / ιζηνμηορεθίδα) ζε πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ ιεηαθένεδηε ζε ηνοαθίμ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ ηαζ ζε ηεθζηυ υβημ 5 ml. Tα ηφηηανα αθέεδηακ 12h χζηε κα πνμζημθθδεμφκ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ημ ενεπηζηυ ημοξ ιέζμ ακηζηαηαζηάεδηε απυ απθυ ενεπηζηυ ιέζμ Μ199 πμο πενζείπε 20% μνμφ πνζκ ή ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. Μεηά απυ 6h, 12h ηαζ 24h μθζηυ RNA απμιμκχεδηε ηαζ πναβιαημπμζήεδηακ RT-PCR ακηζδνάζεζξ, ιε εζδζηά ζπεδζαζιέκεξ εκανηηήνζεξ αθθδθμοπίεξ βζα ηα ζοβηεηνζιέκα βμκίδζα. Σα πνμσυκηα ακαθφεδηακ ζε πήηηςια αβανυγδξ 1% ηαζ μ πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ έβζκε ιε επελενβαζία ηςκ ρδθζαηχκ θςημβναθζχκ ηςκ δθεηηνμθμνδιάηςκ ιε θμβζζιζηυ ακάθοζδξ εζηυκαξ Scion image. Σέθμξ ηα απμηεθέζιαηα μιαθμπμζήεδηακ ςξ πνμξ ηδκ πμζμηζηή πανμοζία ημο mrna ηδξ GAPDH. 77

78 Δηθόλα 46 : Αλάιπζε ησλ πξντόλησλ ηεο RT-PCR ζε πήθησκα αγαξόδεο Δηθόλα 47 : Γξάθεκα ηεο επίδξαζεο ηνπ πξν- ή κεηα- νξνύ ζηε ζπζζώξεπζε ηνπ mrna ηεο V-CAM 78

79 Δηθόλα 48 : Γξάθεκα ηεο επίδξαζεο ηνπ πξν- ή κεηα- νξνύ ζηε ζπζζώξεπζε ηνπ mrna ηεο I-CAM 79

80 5. ΤΕΖΣΖΖ Μεθεηήεδηε δ επίδναζδ ηδξ αζιμηάεανζδξ ηαζ ηαηά ζοκέπεζα δ ιείςζδ ηδξ ζοβηέκηνςζδξ ηςκ μοναζιζηχκ ημλζκχκ, υπςξ αοηή εηθνάγεηαζ ιεηά ηδκ εθανιμβή ιζαξ ηθαζζζηήξ ζοκεδνίαξ αζιμηάεανζδξ, ηυζμ ζηδκ ελςηοηηάνζα φθδ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ υζμ ηαζ ζηζξ ααζζηέξ αζμθμβζηέξ ημοξ δνάζεζξ υπςξ είκαζ: α) μ πμθθαπθαζζαζιυξ, α) δ ιεηακάζηεοζδ ηαζ δ ζηακυηδηα επμφθςζδξ πθδβχκ ηαζ β) δ απυπηςζδ. Δπζπθέμκ, ιεθεηήζαιε ηζξ αθθαβέξ πμο πνμηαθεί ημ μοναζιζηυ πενζαάθθμκ ζηδ δναζηζηυηδηα ηαζ ζηα επίπεδα έηθναζδξ ημο ζοζηήιαημξ ηςκ ιεηαθθμπνςηεσκαζχκ (MMPs) ηαζ ηςκ εκδμβεκχκ ακαζημθέςκ ημοξ (TIMPs). Ζ ζζμννμπία MMPs ηαζ TIMPs είκαζ ηαεμνζζηζηή βζα ηδκ ακαδζαιυνθςζδ ηδξ ελςηοηηάνζαξ φθδξ ζε ηάεε ζζηυ ηαζ απμηεθεί απαναίηδηδ πνμτπυεεζδ βζα ηδκ εφνοειδ θεζημονβία ημο εκδμεδθίμο. Πνμζδζμνίζηδηε δ δναζηζηυηδηα ηαζ δ έηθναζδ ηςκ γεθαηζκαζχκ MMP- 2 ηαζ MMP-9 μζ μπμίεξ πένα απυ ηδ δζαδζηαζία απμδυιδζδξ ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ παίγμοκ νυθμ ηαζ ζηδ θθεβιμκή ημο εκδμεδθίμο ιέζς εκενβμπμίδζδξ ηοημηζκχκ ηαζ ιαηνμθάβςκ. Ζ δναζηζηυηδηα υιςξ ηςκ MMPs δεκ ελανηάηαζ ιυκμ απυ ηα επίπεδα ηςκ ίδζςκ εκγφιςκ αθθά ηαζ απυ ηα επίπεδα ηςκ ακαζημθέςκ ημοξ. Γζα ημ θυβμ αοηυ, ηφηηανα HUVEC επςάζηδηακ ιε μοναζιζηυ μνυ βζα δζαθμνεηζηά πνμκζηά δζαζηήιαηα πνμηεζιέκμο κα βίκεζ πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ ηςκ TIMP-1 ηαζ TIMP-2. Ζ ιεθέηδ έβζκε ζε ακενχπζκα εκδμεδθζαηά ηφηηανα απυ μιθάθζα θθέαα (HUVEC) πνδζζιμπμζχκηαξ μνυ αζεεκχκ πμο οπμαάθθμκηαζ ζε οπμηαηάζηαζδ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ ιε αζιμηάεανζδ. Ο μνυξ πνζκ ηδκ εθανιμβή ζοκεδνίαξ αζιμηάεανζδξ παναηηδνίγεηαζ απυ ιέβζζηδ ζοβηέκηνςζδ μοναζιζηχκ ημλζκχκ (πνμμνυξ), εκχ ςξ ιάνηοναξ πνδζζιμπμζήεδηε μ μνυξ αιέζςξ ιεηά ηδκ εθανιμβή ζοκεδνίαξ αζιμηάεανζδξ (ιεηα-μνυξ) ιε ηδ ιζηνυηενδ δοκαηή ζοβηέκηνςζδ ημλζκχκ ζε αοηυκ ημκ πθδεοζιυ αζεεκχκ. Σα ηφηηανα HUVEC επςάζηδηακ ιε ηθζιαημφιεκεξ ζοβηεκηνχζεζξ μοναζιζημφ μνμφ ηαζ βζα δζαθμνεηζηά πνμκζηά δζαζηήιαηα. Οζ πνςημβεκείξ ηαθθζένβεζεξ ηοηηάνςκ HUVEC πμο πνδζζιμπμζήεδηακ απμηεθμφκ ημ ηαθφηενμ in vitro ζφζηδια ιεθέηδξ βζα ηδκ επίδναζδ δζαθυνςκ 80

81 παναβυκηςκ ζημ εκδμεήθζμ ηαεχξ δίκμοκ άιεζα απμηεθέζιαηα ηαζ πνμζμιμζάγμοκ ζημκ ακενχπζκμ μνβακζζιυ (94, 96, 97). Αξ ζδιεζςεεί ηαηά ηδκ ακάθοζδ υθςκ ηςκ απμηεθεζιάηςκ, πςξ ιεθεηήεδηε έκα ηθεζζηυ, in vitro ζφζηδια πμο δέπεηαζ ζοβηεηνζιέκεξ επζδνάζεζξ, έπεζ ζοβηεηνζιέκεξ δοκαηυηδηεξ ακηίδναζδξ ηαζ αθμνά ζηδκ αθθδθεπίδναζδ ιυκμ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ ιεηαλφ ημοξ. Ωζηυζμ, δ πνδζζιμπμίδζδ μοναζιζημφ μνμφ ζημ ζφκμθυ ημο πνζκ ηαζ ιεηά απυ ζοκεδνία αζιμηάεανζδξ δδιζμονβεί ζοκεήηεξ πνμζμιμίςζδξ ιε in vivo ζοζηήιαηα ηαζ ιαξ επζηνέπεζ κα ελάβμοιε πζεακά ζοιπενάζιαηα βζα ηζξ θεζημονβίεξ ημο ακενχπζκμο μνβακζζιμφ. Γζαπζζηχεδηε πςξ ιεηά ηδκ απμιάηνοκζδ ημλζηχκ μοζζχκ ιε 4ςνδ ζοκεδνία αζιμηάεανζδξ, αεθηζχεδηε δ θεζημονβία ηςκ ηοηηάνςκ απμηαεζζηχκηαξ ζε ζδιακηζηυ ααειυ ημ νοειυ πμθθαπθαζζαζιμφ, ηδκ ζηακυηδηα ιεηακάζηεοζδξ ηαζ επμφθςζδξ ηναφιαημξ, εκχ ημ πμζμζηυ απυπηςζδξ ιεζχεδηε ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. ζμκ αθμνά ηδκ ελςηοηηάνζα μοζία ηαζ ημ ζφζηδια ιεηαθθμπνςηεσκαζχκ, ηαεχξ ηαζ ηδκ παναβςβή εθαζηίκδξ ηαζ ημθθαβυκμο ηφπμο IV, δζαπζζηχεδηε πςξ μ μνυξ πνζκ ηδκ αζιμηάεανζδ επάβεζ ηδκ παναβςβή MMP-2 ηαζ MMP-9 ζε ζπέζδ ιε ημκ μνυ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ, εκχ ημ ακηίεεημ ζοιααίκεζ ιε ημοξ ακαζημθείξ ημοξ TIMP-1 ηαζ ΣΗΜP-2. Αφλδζδ ηδξ παναβςβήξ εθαζηίκδξ ηαζ ημθθαβυκμο παναηδνήεδηε ιε ηδκ επίδναζδ μνμφ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. Σα εονήιαηά ιαξ ζοκάδμοκ ιε ηδ αζαθζμβναθία, ηαεχξ ζημ πανεθευκ έπεζ ιεθεηδεεί δ επίδναζδ ζοβηεηνζιέκςκ μοναζιζηχκ ημλζκχκ (p-cresol, indoxyl-sulfate) ζημκ πμθθαπθαζζαζιυ ηαζ ζηδκ ζηακυηδηα επμφθςζδξ ηναφιαημξ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ (96, 31, 97) υπςξ ηαζ ζηα επίπεδα ηςκ ιεηαθθμπνςηεσκαζχκ MMP-2 ηαζ MMP-9 (99, 50, 51). οβηεηνζιέκα, ζηδ ιεθέηδ ηςκ Dou ηα Brunet (96) δζαπζζηχεδηε πςξ δ επίδναζδ ηςκ μοναζιζηχκ ημλζκχκ p-cresol ηαζ indoxyl-sulfate, ζε ζοβηεκηνχζεζξ πανυιμζεξ ιε αοηέξ πμο οπάνπμοκ ζε μοναζιζημφξ αζεεκείξ, ζε ηαθθζένβεζεξ ηοηηάνςκ HUVEC, είπε ςξ απμηέθεζια ηδ ιείςζδ ηδξ ζηακυηδηαξ πμθθαπθαζζαζιμφ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ ηαζ ηδξ ζηακυηδηαξ επμφθςζδξ ηναφιαημξ. ηδ ιεθέηδ ηςκ Faure ηαζ Brunet (97), δ μοναζιζηή ημλίκδ p-cresol ιεζχκεζ ηδκ ζηακυηδηα ιεηακάζηεοζδξ θεοημηοηηάνςκ ζε ηοηηανζηέξ ηαθθζένβεζεξ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ HUVEC, ιέζς ιείςζδξ ηδξ έηθναζδξ ζοβηεηνζιέκςκ ηοημηζκχκ, εκχ ζηδ 81

82 ιεθέηδ ηςκ Cerini ηαζ Brunet (31) δ ίδζα μοναζιζηή ημλίκδ ηαηαζηνέθεζ ηδ θεζημονβία ημο εκδμεδθζαημφ θναβιμφ ζε in vitro ζφζηδια HUVEC ηαζ αολάκεζ ηδκ εκδμεδθζαηή δζαπεναηυηδηα, ιέζς ακαδζμνβάκςζδξ ημο ηοηηανμζηεθεημφ ηδξ αηηίκδξ ηαζ αθθαβήξ ηςκ δζαηοηηανζηχκ ζοκδέζεςκ. ζμκ αθμνά ζηζξ ιεηαθθμπνςηεσκάζεξ ηαζ ζημοξ ακαζημθείξ ημοξ, ζηζξ ιεθέηεξ ηςκ Pawlak ηαζ Mysliwiec (50, 51) δζαπζζηχεδηε πςξ ηα επίπεδα ηςκ MMP-2, TIMP-1 ηαζ TIMP-2 είκαζ ορδθυηενα ζημκ μνυ αζιμηαεαζνυιεκςκ αζεεκχκ ηαζ ζδζαίηενα αοηχκ πμο πάζπμοκ απυ ηανδζαββεζαηή κυζμ ζε ζπέζδ ιε ημοξ οβζείξ (50), εκχ πανυιμζα εονήιαηα ηαζ δζαηαναπέξ ζηδκ ζζμννμπία ζκμδυθοζδξ-πνςηευθοζδξ δζαπζζηχκμκηαζ ζε αζιμηαεαζνυιεκμοξ αζεεκείξ ιε αεδνμζηθήνοκζδ ηανςηίδςκ (51). Σέθμξ, ζηδ ιεθέηδ ηςκ Aznar-Salatti et al (99), δζαπζζηχκεηαζ πςξ δ επίδναζδ μοναζιζημφ μνμφ ζε ηαθθζένβεζεξ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ έπεζ δοζιεκή επίδναζδ ζηδκ ελςηοηηάνζα μοζία ηαεχξ ηαζ ζηδκ ζηακυηδηα πήλδξ ηαζ αθθδθεπίδναζδξ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ ιε ηα ενμιαμηφηηανα, πςνίξ ςζηυζμ κα δζεοηνζκίγεηαζ μ αηνζαήξ ιδπακζζιυξ. Αοηυ πμο δεκ είπε βίκεζ ιέπνζ ηχνα ήηακ δ ιεθέηδ ηδξ επίδναζδξ ηςκ μοναζιζηχκ ημλζκχκ ζημ ζφκμθυ ημοξ, υπςξ αοηή εηθνάγεηαζ ιε ηδκ εθανιμβή ημο μοναζιζημφ μνμφ ζηζξ ηοηηανζηέξ ηαθθζένβεζεξ, εκχ θαίκεηαζ πζμ ηαεανά απυ πμηέ δ εοκμσηή επίδναζδ ηδξ αζιμηάεανζδξ ζηα ηοηηανζηά ζοζηήιαηα. Παναηάης, παναηίεεηαζ ακαθοηζηή πανμοζίαζδ - επελήβδζδ ηςκ απμηεθεζιάηςκ ηδξ πανμφζαξ ενβαζίαξ ηαζ ζοζπέηζζδ αοηχκ ιε ηα αζαθζμβναθζηά δεδμιέκα. 1) Γζαπζζηχεδηε πςξ μ μοναζιζηυξ μνυξ ηαηαζηέθθεζ ιε δμζμελανηχιεκμ ηαζ ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηνυπμ ημκ πμθθαπθαζζαζιυ ηςκ ηοηηάνςκ HUVEC. Ζ ηαηαζημθή αοηή παναηδνήεδηε πάκηα ζε ζπέζδ ιε ημκ μνυ ηςκ ίδζςκ αζεεκχκ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ, βεβμκυξ πμο δείπκεζ πςξ μ μοναζιζηυξ μνυξ ζηενείηαζ ζηακμπμζδηζημφ νοειμφ πμθθαπθαζζαζιμφ ηςκ ηοηηάνςκ, πνμτπυεεζδ ςζηυζμ απαναίηδηδ βζα ηδκ επζδζυνεςζδ ηδξ εκδμεδθζαηήξ αθάαδξ. 2) ζμκ αθμνά ζηδκ ζηακυηδηα ιεηακάζηεοζδξ, αοηή ιεθεηήεδηε ηυζμ ιε πεζνάιαηα πδιεζμηαηηζζιμφ υζμ ηαζ ιε ηδ ιέεμδμ πνμζμιμίςζδξ επμφθςζδξ πθδβχκ δ μπμία ηαζ απμηεθεί ζοκδοαζιυ ημο πμθθαπθαζζαζιμφ ηαζ ηδξ ιεηακάζηεοζδξ ηςκ 82

83 εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ ηαζ δζαπζζηχεδηε πςξ μ μοναζιζηυξ μνυξ ηαηαζηέθθεζ ιε ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηνυπμ ηδ ιεηακάζηεοζδ ηςκ ηοηηάνςκ HUVEC. οβηεηνζιέκα, ζημ πείναια επμφθςζδξ πθδβχκ, ηα οβζή ηφηηανα πμο ηαθθζενβμφκηαζ ζε πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ απαζημφκ 12h ιυκμ βζα κα ηαθφρμοκ ηδκ πθδβή. Σα ηφηηανα ημο πεζνάιαηυξ ιαξ υιςξ πμο οθίζηακηαζ ηδκ επίδναζδ ημο μοναζιζημφ πενζαάθθμκημξ αηυια ηαζ ιεηά απυ 48h δεκ έπμοκ ηαθφρεζ ηδκ πθδβή. Ο πμθθαπθαζζαζιυξ ηαζ δ δοκαηυηδηα ιεηακάζηεοζδξ ηοηηάνςκ απμηεθμφκ θοζζηή άιοκα εκυξ οβζμφξ εκδμεδθίμο πνμηεζιέκμο κα επμοθχκεζ ηζξ πθδβέξ πμο δδιζμονβμφκηαζ ζε αοηυ απυ θοζζημφξ, πδιζημφξ ή αζμθμβζημφξ πανάβμκηεξ. Ο,ηζδήπμηε ακηίεεημ απμηεθεί έκδεζλδ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ ηαζ ηδκ επζηείκεζ πεναζηένς. Ζ ιεζςιέκδ ζηακυηδηα ιεηακάζηεοζδξ ηςκ ηοηηάνςκ ζε μοναζιζηυ πενζαάθθμκ, υπςξ δζαπζζηχεδηε ζηδκ ενβαζία ιαξ, απμηεθεί ζημζπείμ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ ηαζ επζαεααζχκεζ ηδκ άιεζδ ζπέζδ ηδξ ιε ηδκ μοναζιία. Δπζπθέμκ, μοναζιζηέξ εηδδθχζεζξ υπςξ μζ δζαηαναπέξ ημο ιδπακζζιμφ πήλδξ ηαζ δ αζιμνναβζηή δζάεεζδ, ημ αολδιέκμ πμζμζηυ αββεζαηχκ ενμιαχζεςκ, δ ακμζμηαηαζημθή ηαζ δ αολδιέκδ επίπηςζδ θμζιχλεςκ ζε ζπέζδ ιε ημκ οβζή πθδεοζιυ, ηαεχξ ηαζ μζ δζαηαναπέξ μιμζυζηαζδξ εα ιπμνμφζακ κα δζηαζμθμβδεμφκ ζε ιεβάθμ ααειυ απυ ηα πεζναιαηζηά εονήιαηα πμο ζοκεέημοκ έκα δοζθεζημονβμφκ εκδμεήθζμ, ακίηακμ κα ακηαπμηνζεεί ζηζξ ααζζηέξ θεζημονβίεξ ημο. Σα απμηεθέζιαηα ηδξ ενεοκδηζηήξ ιαξ μιάδαξ ζοιθςκμφκ ιε ηα αζαθζμβναθζηά δεδμιέκα πμο πνμακαθένεδηακ. Ακάιεζα ζηζξ ημλίκεξ πμο έπμοκ ιεθεηδεεί είκαζ δ p-cresol ηαζ δ indoxyl sulfate μζ μπμίεξ ακαζηέθθμοκ ημκ πμθθαπθαζζαζιυ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ ηαζ ηδκ ζηακυηδηα επμφθςζδξ ηναφιαημξ (96) εκχ δ p- cresol πνμηαθεί ζμαανή δοζθεζημονβία ημο εκδμεδθζαημφ θναβιμφ (31) ηαζ θαίκεηαζ κα ιεζχκεζ ηδκ ζηακυηδηα ιεηακάζηεοζδξ θεοημηοηηάνςκ ζε in vitro ζφζηδια (97). Γεκ είκαζ αηνζαήξ μ ιδπακζζιυξ ιε ημκ μπμίμ μζ μοναζιζηέξ ημλίκεξ ακαζηέθθμοκ ημκ πμθθαπθαζζαζιυ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ ηαζ ηδκ ζηακυηδηα επμφθςζδξ ηναφιαημξ. Ωζηυζμ, είκαζ βκςζηυ πςξ υηακ δζαηανάζζεηαζ δ εκδμεδθζαηή αηεναζυηδηα, ηζκδημπμζμφκηαζ ηοηηανμζηεθεηζηά ζοζηήιαηα αηηίκδξ πνμηεζιέκμο κα νοειζζηεί μ πμθθαπθαζζαζιυξ ηαζ δ ιεηακάζηεοζδ ηοηηάνςκ ηαζ κα απμηαηαζηαεεί δ αθάαδ. Ζ μοναζιζηή ημλίκδ p-cresol νοειίγεζ ηαζ ηνμπμπμζεί ηδκ μνβάκςζδ ημο ηοηηανμζηεθεημφ αηηίκδξ ζηα εκδμεδθζαηά ηφηηανα (96). 83

84 Κάηζ ακάθμβμ ζοιααίκεζ ηαζ ζηδ δζηή ιαξ ιεθέηδ, ιε ημκ μοναζιζηυ μνυ ζημ ζφκμθυ ημο κα επδνεάγεζ ααζζηέξ αζμθμβζηέξ δνάζεζξ ηςκ ηοηηάνςκ, εκχ λεηάεανα θαίκεηαζ δ εοκμσηή επίδναζδ ηδξ αζιμηάεανζδξ. 3) Ζ ιεθέηδ ηδξ επίδναζδξ ηςκ μοναζιζηχκ ημλζκχκ ζηζξ αζμθμβζηέξ δνάζεζξ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ μθμηθδνχεδηε ιε ηδ ιέηνδζδ ημο ανζειμφ ηςκ απμπηςηζηχκ ηοηηάνςκ, ηαεχξ δ απυπηςζδ απμηεθεί αέααζα ιζα θοζζμθμβζηή ηαζ απαναίηδηδ θεζημονβία ημο μνβακζζιμφ, ςζηυζμ ζε πμθθέξ παεμθμβζηέξ ηαηαζηάζεζξ παναηδνείηαζ αφλδζδ ημο νοειμφ ηδξ. Πνάβιαηζ, δζαπζζηχεδηε επαβςβή ηδξ απυπηςζδξ ηςκ ηοηηάνςκ ιε ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηνυπμ, οπυ ηδκ επίδναζδ μοναζιζημφ μνμφ. Ζ πνμαβςβή ηδξ απυπηςζδξ ζε ζοκδοαζιυ ιε ηδ ιεζςιέκδ ζηακυηδηα πμθθαπθαζζαζιμφ ηαζ ιεηακάζηεοζδξ ηςκ ηοηηάνςκ δδιζμονβεί εκδεπμιέκςξ ηζξ πνμτπμεέζεζξ βζα ιεζςιέκδ δοκαηυηδηα επμφθςζδξ ημο «ηναοιαηζζιέκμο»-δοζθεζημονβμφκημξ εκδμεδθίμο. Πανάθθδθα, αολδιέκμξ νοειυξ απυπηςζδξ ζοκήεςξ ζδιαίκεζ αολδιέκμ νοειυ «βήνακζδξ» ηαζ έκα «βεναζιέκμ» εκδμεήθζμ αδοκαηεί κα ακηαπμηνζεεί ζηζξ θοζζμθμβζηέξ ημο θεζημονβίεξ. φιθςκα ιε ηδ ιεθέηδ ηςκ Bertrand ηαζ Brunet, μζ μοναζιζηέξ ημλίκεξ p-cresol ηαζ indoxyl sulfate, ιειμκςιέκεξ, ζε in vitro ζφζηδια, δε θαίκεηαζ κα επάβμοκ ηδκ απυπηςζδ (96). Ωζηυζμ, ζηδ ιεθέηδ ηςκ Taniyama ηαζ Griendling, δ αολδιέκδ ζοβηέκηνςζδ ηςκ ηεθζηχκ πνμσυκηςκ βθοημγοθίςζδξ (AGEs) πμο παναηδνείηαζ ζηδκ μοναζιία ηαζ πμο επίζδξ παναηηδνίγμκηαζ ςξ μοναζιζηέξ ημλίκεξ, μδδβεί ζηδκ παναβςβή εθεοεένςκ νζγχκ μλοβυκμο (ROS) πμο επάβμοκ άιεζα ημκ πνμβναιιαηζζιέκμ ηοηηανζηυ εάκαημ ζηα ηφηηανα ημο εκδμεδθίμο (98). Σα απμηεθέζιαηά ιαξ επζαεααζχκμοκ ίζςξ πενζζζυηενμ ηδκ ακάβηδ ιεθέηδξ ημο μοναζιζημφ μνμφ ζημ ζφκμθυ ημο, πανά ιειμκςιέκςκ ημλζκχκ, πνμηεζιέκμο ηα in vitro ζοζηήιαηα πμο πνδζζιμπμζμφιε κα πνμζμιμζαζημφκ ζηζξ πναβιαηζηέξ ζοκεήηεξ πμο επζηναημφκ ζημκ ακενχπζκμ μνβακζζιυ. Δκδεπμιέκςξ, μζ παιδθέξ ζοβηεκηνχζεζξ μοναζιζηχκ ημλζκχκ κα ιδκ έπμοκ ηυζμ ηαηαθοηζηή επίδναζδ ζημ νοειυ απυπηςζδξ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ. 4) Ζ ιεθέηδ έδεζλε υηζ ηυζμ δ MMP-2 υζμ ηαζ δ ΜΜΡ-9 επάβμκηαζ ιε δμζμ- ηαζ πνμκμ-ελανηχιεκμ ηνυπμ απυ ημκ μοναζιζηυ μνυ (πνμ-μνυ) ζε ζπέζδ πάκηα ιε ημκ 84

85 μνυ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. Σα απμηεθέζιαηα επζαεααζχεδηακ ηαζ ζε επίπεδμ RNA ηάκμκηαξ απμιυκςζδ μθζημφ RNA απυ ηα ηφηηανα HUVEC ζε ακάθμβεξ ζοκεήηεξ. 5) Δπζπθέμκ, μ μοναζιζηυξ μνυξ (πνμ-μνυξ) ηαηαζηέθθεζ ηδκ έηηνζζδ ηςκ ακαζημθέςκ TIMP-1 ηαζ TIMP-2 ιε πνμκμελανηχιεκμ ηαζ ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ ηνυπμ. Σμ απμηέθεζια εθέβπεδηε ηαζ ζε επίπεδμ mrna υπμο δζαπζζηχεδηακ ακάθμβα εονήιαηα. οκμθζηά επμιέκςξ, δζαπζζηχεδηε πςξ μ μοναζιζηυξ μνυξ επάβεζ ηδ δναζηζηυηδηα ηςκ MMP-2 ηαζ MMP-9, επάβμκηαξ ηδ ζοζζχνεοζδ ηαζ ηδκ έηηνζζδ ηςκ δφμ εκγφιςκ ηαζ ηαηαζηέθθμκηαξ πανάθθδθα ηα επίπεδα ηςκ εκδμβεκχκ ακαζημθέςκ ημοξ TIMP-1 ηαζ TIMP-2. Βζαθζμβναθζηά δεδμιέκα ζοκάδμοκ ιε ηα απμηεθέζιαηα ηδξ ενεοκδηζηήξ μιάδαξ ιαξ. Μεθέηεξ δείπκμοκ πςξ ηα επίπεδα ηςκ MMP-2, TIMP-1 ηαζ TIMP-2 έπμοκ ανεεεί ορδθυηενα ζημκ μνυ αζιμηαεαζνυιεκςκ αζεεκχκ, ζδζαίηενα αοηχκ πμο πάζπμοκ απυ ηανδζαββεζαηή κυζμ, ζε ζπέζδ ιε ηςκ οβζχκ (50, 51). Δπζπθέμκ, ζηδ ιεθέηδ ηςκ Aznar-Salatti ηαζ Escolar, δζαπζζηχκεηαζ πςξ δ ελςηοηηάνζα φθδ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ ηαηαζηνέθεηαζ οπυ ηδκ επίδναζδ μνμφ αζεεκχκ ιε πνυκζα κεθνζηή κυζμ ηαζ αεδνμζηθήνοκζδ, πςνίξ αέααζα κα δζεοηνζκίγεηαζ βζα ημ ακ πνυηεζηαζ βζα ιεζςιέκδ εκαπυεεζδ ελςηοηηάνζαξ φθδξ ή βζα αολδιέκδ παναβςβή πνςηεμθοηζηχκ εκγφιςκ (99). 6) ζμκ αθμνά ζηδ ιεθέηδ ηδξ έηθναζδξ ηςκ ααζζηχκ ζοζηαηζηχκ ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ, ημο ημθθαβυκμο ηαζ ηδξ εθαζηίκδξ, ηφηηανα HUVEC επςάζηδηακ ιε μοναζιζηυ μνυ βζα δζαθμνεηζηά πνμκζηά δζαζηήιαηα ηαζ ημ μθζηυ RNA πμο απμιμκχεδηε πνδζζιμπμζήεδηε βζα ημκ πμζμηζηυ πνμζδζμνζζιυ ηδξ έηθναζδξ ηςκ βμκζδίςκ ημο ημθθαβυκμο ηφπμο IV ηαζ ηδξ εθαζηίκδξ. Ζ αολδιέκδ δναζηζηυηδηα ηςκ MMPs ιε ηδκ ηαοηυπνμκδ ιείςζδ ηδξ έηθναζδξ ηςκ ααζζηχκ ζοζηαηζηχκ ηδξ ελςηοηηάνζαξ φθδξ μδδβεί ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο ελςηοηηανίμο ζηνχιαημξ πάκς ζημ μπμίμ ηα εκδμεδθζαηά ηφηηανα εβηαείζηακηαζ χζηε κα δζαηδνμφκ ηδκ μιμζυζηαζή ημοξ. Δίκαζ θακενυ πςξ ζε ηαηαζηάζεζξ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ, θθεβιμκήξ ηαζ ίκςζδξ, δ ηεθζηή ιμνθή ακαδζάηαλδξ ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ παναηηδνίγεηαζ, υπζ απυ απμδυιδζδ αθθά, απυ αφλδζδ ηδξ εειέθζαξ μοζίαξ ηαζ απυ ακηζηαηάζηαζδ ηδξ 85

86 θοζζμθμβζηήξ ανπζηεηημκζηήξ ημο οβζμφξ ζζημφ απυ ζκχδδ ζζηυ ηαζ ηφηηανα θθεβιμκήξ. Πνυζθαηδ ιεθέηδ ηςκ Niwa et al ακαδεζηκεφεζ ηδκ μοναζιζηή ημλίκδ indoxyl sulfate ςξ ιία κεθνμ-αββεζαηή ημλίκδ πμο αολάκεζ ηδκ έηθναζδ TGF-α1, TIMP-1 ηαζ pro-α ημθθαβυκμο ζε αζεεκείξ ιε πνυκζα κεθνζηή κυζμ ηαζ πνμάβεζ ημκ πμθθαπθαζζαζιυ ηαζ ηδκ μζηεμαθαζηζηή δζαθμνμπμίδζδ ηςκ θείςκ ιοσηχκ ηοηηάνςκ (102). Δπίζδξ, δ ιεθέηδ ηςκ Zohra Tumur ηαζ Hidehisa Shimizu δείπκεζ πςξ δ ίδζα μοναζιζηή ημλίκδ θαίκεηαζ κα αολάκεζ ημκ ηανδζαββεζαηυ ηίκδοκμ ηςκ κεθνμπαεχκ αζεεκχκ ιέζς αφλδζδξ ηςκ παναβυκηςκ ICAM-1 ηαζ MCP-1 απυ ηδκ εκενβμπμίδζδ ημο ιεηαβναθζημφ πανάβμκηα NF-ηB ηαζ ημ μλεζδςηζηυ stress (101). Ωζηυζμ, πνζκ εβηαηαζηαεεί δ ίκςζδ, θαίκεηαζ κα ιεζμθααεί εηηεηαιέκδ απμδυιδζδ ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ ηαζ δζάκμζλδ δζαδνυιςκ πμο δζεοημθφκμοκ ηδ ζοζζχνεοζδ ιομσκμαθαζηχκ, ζκμαθαζηχκ, θεοημηοηηάνςκ ηαεχξ ηαζ άθθςκ ιμνίςκ ηαζ ηοηηάνςκ πμο πνμάβμοκ ηδ πνυκζα θθεβιμκή ηαζ ίκςζδ. Άθθςζηε, δ ελςηοηηάνζα φθδ δζαδναιαηίγεζ μοζζαζηζηυ νυθμ ζημκ έθεβπμ ηδξ ηοηηανζηήξ ζοιπενζθμνάξ ςξ απμεήηδ αολδηζηχκ παναβυκηςκ ηαζ ηοημηζκχκ αθθά ηαζ ζακ θναβιυξ πμο πενζμνίγεζ ηα ηφηηανα ζε ζοβηεηνζιέκεξ πενζμπέξ ζημοξ ζζημφξ. Ζ ηαηαζηνμθή αοημφ ημο ελςηοηηάνζμο ζηνχιαημξ μδδβεί ζοπκά ζημ εάκαημ ημο ίδζμο ημο ηοηηάνμο ηαζ ηαη επέηηαζδ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο ζζημφ. 86

87 6. ΤΜΠΔΡΑΜΑ Ζ ηανδζαββεζαηή κυζμξ απμηεθεί ηδκ ηθζκζηή εηδήθςζδ ηδξ αεδνμζηθήνοκζδξ, ηαεχξ ηαζ ηδκ ηφνζα αζηία εακάημο ζημοξ αζεεκείξ πμο πάζπμοκ απυ πνυκζα κεθνζηή κυζμ ηαζ εοεφκεηαζ βζα ημ εάκαημ 60% ηςκ αζεεκχκ πμο οπμαάθθμκηαζ ζε δζαδζηαζία οπμηαηάζηαζδξ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ ιε αζιμηάεανζδ (50). Οζ αζεεκείξ πμο πάζπμοκ απυ πνυκζα κεθνζηή κυζμ ανίζημκηαζ δζανηχξ οπυ ηδκ επίδναζδ μοζζχκ ηζξ μπμίεξ αδοκαημφκ κα απμαάθθμοκ μζ δοζθεζημονβμφκηεξ κεθνμί ηαζ μδδβμφκ ζε δοζθεζημονβία ημο εκδμεδθίμο. Κθζκζηέξ εηδδθχζεζξ ηδξ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ απμηεθμφκ μζ δμιζηέξ αθθαβέξ ηςκ αββείςκ, υπςξ είκαζ δ εκαπυεεζδ θζπζδίςκ, δ ιεηακάζηεοζδ ηαζ μ πμθθαπθαζζαζιυξ ηςκ ιαηνμθάβςκ ηαζ θείςκ ιοσηχκ ηοηηάνςκ ηαζ δ ζοζζχνεοζδ πνςηεσκχκ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ. Ζ ιεηακάζηεοζδ ηοηηάνςκ ηαζ δ ζζηζηή ακαδζάηαλδ (remodeling) απαζημφκ απμδυιδζδ ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ ηαζ δζαιεζμθααμφκηαζ απυ ηα ίδζα ιυνζα πμο ελαζθαθίγμοκ ηδ θοζζμθμβζηή εκδμεδθζαηή θεζημονβία (51). ε αοηήκ ηδκ ηαηδβμνία οπάβμκηαζ μζ ιεηαθθμπνςηεσκάζεξ ηαζ μζ ακαζημθείξ αοηχκ. Οζ ιεηαθθμπνςηεσκάζεξ (MMPs) ηαζ μζ ζζηζημί ακαζημθείξ ημοξ (TIMPs) εοεφκμκηαζ βζα ηδκ απμδυιδζδ ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ ηυζμ ζε θοζζμθμβζηέξ υζμ ηαζ ζε παεμθμβζηέξ ηαηαζηάζεζξ αολδιέκμο remodeling. Οζ MMP-2 ηαζ MMP-9 πμο απμζημδμιμφκ ηα ηφνζα δμιζηά ιυνζα ηδξ ααζζηήξ ιειανάκδξ ηαζ μζ ακαζημθείξ ημοξ TIMP-1 ηαζ TIMP-2 πανμοζζάγμοκ αολδιέκα επίπεδα ζε αεδνςιαηζηέξ πθάηεξ (50). ημπυξ ηδξ πανμφζαξ ιεθέηδξ είκαζ μ πνμζδζμνζζιυξ ημο ααειμφ αεθηίςζδξ ηςκ εκ δοκάιεζ δζαηαναπχκ ηςκ ηοηηανζηχκ ζοζηδιάηςκ ηαηά ηδκ εθανιμβή ζοκεδνίαξ αζιμηάεανζδξ. Ωξ πεζναιαηζηυ ιμκηέθμ εεςνήζαιε ηαηαθθδθυηενμ ημ in vitro ζφζηδια απυ ακενχπζκα εκδμεδθζαηά ηφηηανα απυ μιθάθζα θθέαα (HUVEC) ημ μπμίμ δίκεζ άιεζα απμηεθέζιαηα ηαζ πνμζμιμζάγεζ πενζζζυηενμ απυ μπμζμδήπμηε άθθμ in vitro ζφζηδια ζημκ ακενχπζκμ μνβακζζιυ. ηζξ ηαθθζένβεζεξ ηςκ ηοηηάνςκ επέδναζε μοναζιζηυξ μνυξ πνζκ (πνμ-μνυξ) ηαζ ιεηά (ιεηα-μνυξ) απυ ζοκεδνία αζιμηάεανζδξ. Ο μνυξ εθήθεδ απυ 10 αζεεκείξ πμο οπμαάθθμκηακ ζε οπμηαηάζηαζδ ηδξ κεθνζηήξ θεζημονβίαξ ιε ηεηνάςνεξ ζοκεδνίεξ αζιμηάεανζδξ ηνεζξ θμνέξ εαδμιαδζαίςξ ηαζ πμο δεκ έπαζπακ απυ «παναδμζζαημφξ» πανάβμκηεξ ηζκδφκμο (ζαηπανχδδ δζααήηδηδ, οπένηαζδ, ηανδζαββεζαηή κυζμ, οπενθζπζδαζιία, ηάπκζζια) 87

88 βζα εκδμεδθζαηή δοζθεζημονβία. Ο μνυξ εθήθεδ πνζκ ηαζ ιεηά ηζξ ζοκεδνίεξ αζιμηάεανζδξ πνμηεζιέκμο κα ιεθεηδεεί δ επίδναζδ ημο μοναζιζημφ πενζαάθθμκημξ, ιε ιεβαθφηενδ ηαζ ιζηνυηενδ ζοβηέκηνςζδ μοναζιζηχκ ημλζκχκ, ακηίζημζπα, ζηζξ αζμθμβζηέξ θεζημονβίεξ ηςκ οβζχκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ. Υνδζζιμπμζήεδηε μνυξ ζε ζοβηέκηνςζδ 5-20% ηαζ δ δζάνηεζα επχαζδξ ήηακ χνεξ. Μεθεηήεδηακ ααζζηέξ αζμθμβζηέξ θεζημονβίεξ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ (πμθθαπθαζζαζιυξ, ιεηακάζηεοζδ, απυπηςζδ, επμφθςζδ ηναφιαημξ). Δπζπθέμκ, ιεθεηήεδηε ημ ζφζηδια ηςκ ιεηαθθμπνςηεσκαζχκ MMP-2 ηαζ MMP-9 ηαζ ηςκ ακαζημθέςκ ημοξ TIMP-1 ηαζ TIMP-2 ζε επίπεδμ mrna ηαζ πνςηεΐκδξ, ηαεχξ ηαζ δ έηθναζδ ημο ημθθαβυκμο ηφπμο IV ηαζ ηδξ εθαζηίκδξ πνμηεζιέκμο κα δζεοηνζκζζημφκ μζ αθθαβέξ πμο οθίζηαηαζ ημ ιζηνμπενζαάθθμκ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ οπυ ηδκ επίδναζδ ορδθχκ ηαζ παιδθχκ ζοβηεκηνχζεςκ μοναζιζηχκ ημλζκχκ. ηα ηεθεοηαία in vitro πεζνάιαηα ιεθεηήεδηε δ έηθναζδ VCAM-1 ηαζ ICAM-1, ιυνζα ηα μπμία έπεζ απμδεζπεεί υηζ ειπθέημκηαζ ζηδ θθεβιμκή ηαζ ζηδ δοζθεζημονβία ημο εκδμεδθίμο. Γζαπζζηχεδηε πςξ μ μνυξ πνμ ηδξ εεναπείαξ ιε αζιμηάεανζδ είκαζ ημλζηυξ βζαηί ηαηαζηέθθεζ ημκ πμθθαπθαζζαζιυ ηςκ θοζζμθμβζηχκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ, εκχ ημ ίδζμ δε ζοιααίκεζ ηαηά ηδκ επχαζδ ηςκ ηοηηάνςκ ιε μνυ αηυιςκ ιε θοζζμθμβζηή κεθνζηή θεζημονβία. Δπζπθέμκ, ιεθεηήεδηακ ζοβηνζηζηά μζ πνμακαθενεείζεξ θεζημονβίεξ ηςκ ηοηηάνςκ ιεηά ηδκ επίδναζδ μνμφ πνζκ ηαζ ιεηά απυ ζοκεδνία αζιμηάεανζδξ ηαζ δζαπζζηχεδηε πςξ ιεηά ηδκ απμιάηνοκζδ ημλζηχκ μοζζχκ ιε 4ςνδ ζοκεδνία αζιμηάεανζδξ, αεθηζχεδηε δ θεζημονβία ηςκ ηοηηάνςκ απμηαεζζηχκηαξ ζε ζδιακηζηυ ααειυ ημ νοειυ πμθθαπθαζζαζιμφ, ηδκ ζηακυηδηα ιεηακάζηεοζδξ ηαζ επμφθςζδξ ηναφιαημξ, εκχ ημ πμζμζηυ απυπηςζδξ ιεζχεδηε ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. ζμκ αθμνά ηδκ ελςηοηηάνζα μοζία ηαζ ημ ζφζηδια ιεηαθθμπνςηεσκαζχκ, ηαεχξ ηαζ ηδκ παναβςβή εθαζηίκδξ ηαζ ημθθαβυκμο ηφπμο IV, δζαπζζηχεδηε πςξ μ μνυξ πνζκ ηδκ αζιμηάεανζδ επάβεζ ηδκ παναβςβή MMP-2 ηαζ MMP-9 ζε ζπέζδ ιε ημκ μνυ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ, εκχ ημ ακηίεεημ ζοιααίκεζ ιε ημοξ ακαζημθείξ ημοξ TIMP-1 ηαζ ΣΗΜP-2. Αφλδζδ ηδξ παναβςβήξ εθαζηίκδξ ηαζ ημθθαβυκμο παναηδνήεδηε ιε ηδκ επίδναζδ μνμφ ιεηά ηδκ αζιμηάεανζδ. Σα απμηεθέζιαηά ιαξ ζοκάδμοκ ιε ηδ δζεεκή αζμαθζμβναθία, υπμο έπεζ δζαπζζηςεεί υηζ ορδθή ζοβηέκηνςζδ ιειμκςιέκςκ μοναζιζηχκ ημλζκχκ δνα ηαηαζηαθηζηά ζηδκ ζηακυηδηα πμθθαπθαζζαζιμφ ηςκ ηοηηάνςκ, πδιεζμηαηηζζιμφ 88

89 ηαζ επμφθςζδξ ηναφιαημξ, εκχ επάβεζ ηδκ απυπηςζδ (31, 96, 97, 98). Καηά ζοκέπεζα, ηα εκδμεδθζαηά ηφηηανα, οπυ ηδκ επίδναζδ μοναζιίαξ, ζηενμφκηαζ δοκαημηήηςκ πμο είκαζ απυθοηα απαναίηδηεξ βζα ηδ δζαηήνδζδ ηδξ θοζζμθμβζηήξ δμιήξ ηαζ θεζημονβίαξ ημοξ ηαζ εζζένπμκηαζ ζε έκα θαφθμ ηφηθμ δοζθεζημονβίαξ ηαζ μλεζδςηζημφ stress ιε άιεζεξ αθαπηζηέξ επζδνάζεζξ ηυζμ βζα ηα ίδζα ηα ηφηηανα υζμ ηαζ βζα ημ πενζαάθθμκ ημοξ (ελςηοηηάνζα μοζία, θεία ιοσηά ηφηηανα, ιαηνμθάβα, ζκμαθάζηεξ). Ζ αολδιέκδ δναζηζηυηδηα ηςκ MMPs ιε ηδκ ηαοηυπνμκδ ιείςζδ ηδξ έηθναζδξ ηςκ ααζζηχκ ζοζηαηζηχκ ηδξ ελςηοηηάνζαξ φθδξ (ημθθαβυκμο ηφπμο IV, εθαζηίκδξ) μδδβεί ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο ελςηοηηανίμο ζηνχιαημξ πάκς ζημ μπμίμ ηα εκδμεδθζαηά ηφηηανα εβηαείζηακηαζ χζηε κα δζαηδνμφκ ηδκ μιμζυζηαζή ημοξ. ε πνμπςνδιέκμ ζηάδζμ εκδμεδθζαηήξ δοζθεζημονβίαξ, θθεβιμκήξ ηαζ ίκςζδξ, δ ηεθζηή ιμνθή ακαδζάηαλδξ ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ παναηηδνίγεηαζ, υπζ απυ απμδυιδζδ αθθά, απυ αφλδζδ ηδξ εειέθζαξ μοζίαξ ηαζ απυ ακηζηαηάζηαζδ ηδξ θοζζμθμβζηήξ ανπζηεηημκζηήξ ημο οβζμφξ ζζημφ απυ ζκχδδ ζζηυ ηαζ ηφηηανα θθεβιμκήξ. Ωζηυζμ, πνζκ ζοιαεί αοηυ, θαίκεηαζ κα ιεζμθααεί εηηεηαιέκδ απμδυιδζδ ηδξ ελςηοηηάνζαξ μοζίαξ ηαζ δζάκμζλδ «δζαδνυιςκ» πμο δζεοημθφκμοκ ηδ ζοζζχνεοζδ ιομσκμαθαζηχκ, ζκμαθαζηχκ, θεοημηοηηάνςκ ηαεχξ ηαζ άθθςκ ιμνίςκ ηαζ ηοηηάνςκ πμο πνμάβμοκ ηδ πνυκζα θθεβιμκή ηαζ ίκςζδ. Άθθςζηε, δ ελςηοηηάνζα φθδ δζαδναιαηίγεζ μοζζαζηζηυ νυθμ ζημκ έθεβπμ ηδξ ηοηηανζηήξ ζοιπενζθμνάξ ςξ απμεήηδ αολδηζηχκ παναβυκηςκ ηαζ ηοημηζκχκ αθθά ηαζ ζακ θναβιυξ πμο πενζμνίγεζ ηα ηφηηανα ζε ζοβηεηνζιέκεξ πενζμπέξ ζημοξ ζζημφξ. Ζ ηαηαζηνμθή αοημφ ημο ελςηοηηάνζμο ζηνχιαημξ μδδβεί ζοπκά ζημ εάκαημ ημο ίδζμο ημο ηοηηάνμο ηαζ ηαη επέηηαζδ ζηδκ ηαηαζηνμθή ημο ζζημφ. οιπεναζιαηζηά, επμιέκςξ, ιπμνμφιε κα πμφιε πςξ μ μοναζιζηυξ μνυξ ζημ ζφκμθυ ημο επδνεάγεζ ααζζηέξ αζμθμβζηέξ δνάζεζξ ηςκ ηοηηάνςκ, εκχ λεηάεανα θαίκεηαζ δ εοκμσηή επίδναζδ ηδξ αζιμηάεανζδξ. 89

90 7. ΤΛΗΚΑ ΚΑΗ ΜΔΘΟΓΟΗ (ΑΝΑΛΤΣΗΚΖ ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ) 7.1 Παξαζθεπή ECGS (endothelial cell growth supplement) από εγθέθαιν βνόο Κάεε είδμξ ηοηηάνςκ ηαθθζενβείηαζ, ακάθμβα ιε ηζξ ιεηααμθζηέξ ημο απαζηήζεζξ, ζε ενεπηζηυ ιέζμ ζημ μπμίμ ελαζθαθίγεηαζ δ μιαθή ακάπηολδ ηςκ ηοηηάνςκ. Σμ ενεπηζηυ ιέζμ ηςκ ηοηηάνςκ πανέπεζ ηα απαναίηδηα ζοζηαηζηά βζα ηδκ ηοηηανζηή ακάπηολδ εκηυξ εκυξ μνίμο μλφηδηαξ (ph) ηαζ εενιμηναζίαξ. Σα ενεπηζηά ιέζα είκαζ δοκαηυ κα δζαπςνζζημφκ ζε ζοκεεηζηά, υηακ είκαζ πθήνςξ βκςζηή δ ηαοηυηδηα ηςκ ζοζηαηζηχκ πμο πενζέπμοκ αθθά ηαζ δ ιεηαλφ ημοξ ακαθμβία ή ζε ειπεζνζηά ενεπηζηά ιέζα ηα μπμία πενζέπμοκ ηαζ ζοζηαηζηά ηςκ μπμίςκ δ ζφζηαζδ δεκ είκαζ επαηνζαχξ ηαεμνζζιέκδ. O ζοιπθδνςιαηζηυξ πανάβμκηαξ ακάπηολδξ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ (endothelial cell growth supplement) πνδζζιμπμζείηαζ εονφηαηα ηαηά ηδκ παναβςβή ειπεζνζηχκ ενεπηζηχκ ιέζςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ. Ζ παναζηεοή ημο πανάβμκηα αοημφ πναβιαημπμζείηαζ ιε ηδκ μιμβεκμπμίδζδ εβηεθάθςκ αμχκ πμο έπμοκ εοζζαζηεί πνυζθαηα. Ο απμιμκςιέκμξ εβηέθαθμξ ιπμνεί κα δζαηδνδεεί ζημοξ 20 0 C έςξ υημο πνδζζιμπμζδεεί. Τιηθά, όξγαλα θαη δηαιύκαηα Δβηέθαθμξ αμυξ (πενίπμο 600 g) μ μπμίμξ έπεζ θδθεεί ζε υζμ ημ δοκαηυκ πζμ άζδπηεξ ζοκεήηεξ PBS 1X (απμζηεζνςιέκμ). Γζάθοια 0,1 Μ NaCl (παβςιέκμ) Γζάθοια πεκζηζθθίκδξ/ζηνεπημιοηίκδξ Μειανάκεξ δζαπίδοζδξ πενζμνζζηζημφ ιεβέεμοξ 10 kda (Sigma D-9527) Οιμβεκμπμζδηήξ ιε ιαπαζνίδζα Φοβυηεκηνμξ ηαζ οπμδμπέξ θοβμηέκηνμο Sorvall Λομθζθμπμζδηήξ 90

91 Πεηξακαηηθή δηαδηθαζία 1. Απμιάηνοκζδ ηςκ πενζμπχκ ημο εβηεθάθμο πμο πενζέπμοκ πμθφ αίια ηαζ ηα αζιμθυνα αββεία ηαζ ηειαπζζιυξ ημο οπυθμζπμο ζζημφ ζε ιζηνά ημιιάηζα (πενίπμο 2-3 cm 2 ημ ηαεέκα). 2. Σμπμεέηδζδ ηςκ ηιδιάηςκ ημο εβηεθάθμο ζε δζάθοια 0,1 Μ NaCl (πενίπμο 500 ml δζαθφιαημξ απαζημφκηαζ βζα 600 gr ζζημφ). 3. Οιμβεκμπμίδζδ ηςκ ημιιαηζχκ ημο ζζημφ βζα 3 θεπηά, πνδζζιμπμζχκηαξ παβςιέκμ μιμβεκμπμζδηή ιε ιαπαζνίδζα. Καηά ηδ δζάνηεζα ηδξ μιμβεκμπμίδζδξ ημ ph ημο μιμβεκμπμζήιαημξ πνέπεζ κα δζαηδνείηαζ ζηαεενυ ηαζ ίζμ ιε 7,0. 4. Ήπζα ακάδεοζδ ημο μιμβεκμπμζήιαημξ (ph 7,0) βζα 2 χνεξ ζημοξ 4 0 C. 5. Φοβμηέκηνδζδ ημο μιμβεκμπμζήιαημξ βζα 40 θεπηά, ζηα g ζημοξ 4 o C. 6. οθθμβή ημο οπενηείιεκμο ηαζ πνμζεήηδ ζηνεπημιοηίκδξ ζε ηεθζηή ζοβηέκηνςζδ 0,5 %. Δπχαζδ ζε δνειία ζημοξ 4 0 C βζα πενίπμο 12 χνεξ, πνμηεζιέκμο κα απμιαηνοκεμφκ ηα θζπίδζα. Δάκ ημ ph ημο δζαθφιαημξ δεκ έπεζ παναιείκεζ ζηαεενυ, νοειίγεηαζ ζηδκ ηζιή 7,0. 7. Φοβμηέκηνδζδ ημο μιμβεκμπμζήιαημξ βζα 40 θεπηά, ζηα g ζημοξ 4 o C. 8. Γζαπίδοζδ ημο οπενηεζιέκμο έκακηζ δζαθφιαημξ 0,1 Μ NaCl βζα 2 διένεξ ζημοξ 4 μ C, αθθάγμκηαξ ημοθάπζζημκ 5 θμνέξ ημ δζάθοια. 9. Φοβμηέκηνδζδ ημο μιμβεκμπμζήιαημξ βζα 40 θεπηά, ζηα g ζημοξ 4 0 C. 10. οθθμβή ημο οπενηείιεκμο ηαζ δζαηήνδζή ημο ζημοξ -20 o C, έςξ υημο θομθζθμπμζδεεί. 11. Γζαηήνδζδ ημο θομθζθμπμζδιέκμο οθζημφ ζημοξ 4 0 C (είκαζ ζηαεενυ βζα πενζζζυηενμ απυ 6 ιήκεξ). 7.2 Απνκόλσζε θπηηάξσλ HUVEC από θιέβα νκθάιηνπ ιώξνπ αλζξώπνπ ηδκ πανμφζα ενβαζία πνδζζιμπμζήεδηακ εκδμεδθζαηά ηφηηανα ηα μπμία απμιμκχκμκηακ απυ θθέαα μιθάθζμο θχνμο ακενχπμο. Οζ μιθάθζμζ θχνμζ πνμιδεεφμκηακ απυ ημ ιαζεοηήνζμ ημο Π.Γ.Ν.Παηνχκ ηαζ πνμένπμκηακ απυ ηαζζανζηέξ επειαάζεζξ ή θοζζμθμβζημφξ ημηεημφξ, oζ μπμίμζ πναβιαημπμζμφκηακ

92 χνεξ πνζκ απυ ηδκ έκανλδ ηδξ απμιυκςζδξ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ. Μεηά ημ ηέθμξ ηδξ βέκκαξ, ηάεε μιθάθζμξ θχνμξ ειααπηίζεδηε ζε απμζηεζνςιέκμ ζζμημκζηυ νοειζζηζηυ δζάθοια (PBS 1Υ) ηαζ ιεηαθένεδηε ζημκ ενβαζηδνζαηυ πχνμ υπμο ηαζ πναβιαημπμζήεδηε δ απμιυκςζδ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ. Γηαιύκαηα PBS (10X) ph NaHPO4 100 mm KH2PO4 40 mm NaCl 40 mm Σμ δζάθοια δζαηδνείηαζ ζημοξ 4 0 C ηαζ αναζχκεηαζ 10 θμνέξ πνζκ απυ ηδ πνήζδ ημο, μπυηε ηαζ επακανοειίγεηαζ ημ ph ημο. Γζάθοια ημθθαβεκάζδξ 1 % 100 mg ημθθαβεκάζδξ ηφπμο 1Α ζε 10 ml Μ199* Σμ δζάθοια ηαηακέιεηαζ ζε πμζυηδηεξ ιζηνυηενμο υβημο ηαζ θοθάζζεηαζ ζημοξ -20 o C ιέπνζ κα πνδζζιμπμζδεεί. Γζα ηδκ απμιυκςκζδ ηςκ ηοηηάνςκ δ ημθθαβεκάζδ πνδζζιμπμζείηαζ ζε ηεθζηή ζοβηέκηνςζδ 0,01%. Θνεπηζηυ ιέζμ Μ199* M199 (ΔARL S) Πεκζηζθθίκδ-ζηνεπημιοηίκδ Γεκηαιοηίκδ Αιθμηενζηίκδ Ν-αηεηοθ- L αθάκοθ-l-βθμοηαιίκδ 500 ml 100 ΗU/ml 50 ιg/ml 2,5 ιg/ml 2 mμ Πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ βζα HUVEC M199* 85 ml Ονυξ κεμβέκκδημο αμυξ (fetal calf serum, FCS) 15 ml Endothelial cell growth supplement (ECGS) 15 mg Ζπανίκδ 5 IU/ml 92

93 To εηπφθζζια ECGS είκαζ ειπθμοηζζιέκμ ζε αολδηζηυ πανάβμκηα ηςκ ζκμαθαζηχκ (FGF) ηαζ είκαζ απαναίηδημ βζα ηδκ ζηακμπμζδηζηή ακάπηολδ ηςκ HUVEC. Ζ δπανίκδ πνδζζιμπμζείηαζ πνμηεζιέκμο κα αολδεεί δ ζηαεενυηδηα ημο ECGS. Σμ ενεπηζηυ ιέζμ απμζηεζνχκεηαζ ιε δζμπέηεοζή ημο ιε ζφνζββα ηςκ 20 ml ιέζα απυ θίθηνμ ιε πυνμοξ πμο έπμοκ δζάιεηνμ 0,2 ιm ηαζ θοθάζζεηαζ ζημοξ 4 μ C. Πεηξακαηηθή δηαδηθαζία 1. Αναίςζδ ηδξ ημθθαβεκάζδξ ιε ενεπηζηυ ιέζμ ιέπνζ ηεθζηήξ ζοβηέκνςζδξ 1%. Ζ αναίςζδ βίκεηαζ πάκηα ζε ενεπηζηυ ιέζμ ή ζε άθθμ δζάθοια ημ μπμίμ πενζέπεζ Ca 2+, ηα μπμία είκαζ απαναίηδηα βζα ηδ δνάζδ ημο εκγφιμο. Σμ ενεπηζηυ ιέζμ πμο πνδζζιμπμζείηαζ δεκ πνέπεζ κα πενζέπεζ μνυ, μ μπμίμξ πενζέπεζ ακαζημθείξ δζαθυνςκ εκγφιςκ. 2. Ο μιθάθζμξ θχνμξ έπεζ δφμ ανηδνίεξ ηαζ ιία θθέαα, δ μπμία είκαζ ιεβαθφηενδ, πζμ εφημθα δζαηνζηή ηαζ ιε ιαθαηυηενα ημζπχιαηα. ηαεενμπμζμφιε ιε αζιμζηάηεξ ημκ μιθάθζμ θχνμ ιε ηέημζμ ηνυπμ, χζηε κα είκαζ εφημθδ δ πνυζααζδ ζηδ θθέαα. 3. Ξεπθέκεηαζ δ θθέαα ιε PBS, χζηε κα απμιαηνοκεμφκ οπμθείιιαηα αίιαημξ ηαζ ενυιαμζ. ημ ζδιείμ αοηυ παναηδνείηαζ εάκ δ θθέαα ημο μιθάθζμο θχνμο είκαζ αηέναζα. Σοπυκ αθθμζχζεζξ ημο ημζπχιαημξ ηδξ θθέααξ ηαεζζημφκ αδφκαηδ ηδκ απμιυκςζδ ηοηηάνςκ. 4. Δνιδηζηυ ηθείζζιμ ιε ηδ αμήεεζα αζιμζηάηδ ημο εκυξ άηνμο ημο μιθάθζμο θχνμο. 5. Γζμπέηεοζδ ημο ενεπηζημφ ιέζμο ιε ηδκ ημθθαβεκάζδ απυ ηδκ άθθδ είζμδμ ηδξ θθέααξ ημο μιθάθζμο θχνμο, πνδζζιμπμζχκηαξ ζφνζββα ηςκ 20 ml. Ζ θθέαα ανπίγεζ κα δζμβηχκεηαζ θυβς ημο εζζενπμιέκμο δζαθφιαημξ. 6. Δνιδηζηυ ηθείζζιμ, ιε ηδ αμήεεζα αζιμζηάηδ ηαζ ημο δεφηενμο άηνμο ημο μιθάθζμο θχνμο. ε αοηυ ημ ζηάδζμ, αοηυξ είκαζ ηθεζζιέκμξ ηαζ απυ ηα δφμ άηνα εκχ ζημ εζςηενζηυ ηδξ θθέααξ ανίζηεηαζ ημ δζάθοια ηδξ ημθθαβεκάζδξ. 7. O μιθάθζμξ θχνμξ ημπμεεηείηαζ ζε απμζηεζνςιέκμ δμπείμ ηαζ επςάγεηαζ ζε οδαηυθμοηνμ βζα θεπηά ζημοξ 37 o C. 8. Μεηά ηδ ζοιπθήνςζδ ηδξ επχαζδξ αθαζνείηαζ μ αζιμζηάηδξ απυ ηδ ιζα πθεονά ημο μιθάθζμο θχνμο. 9. οθθμβή ημο οπενηεζιέκμο (ενεπηζηυ ιέζμ ιε ημθθαβεκάζδ, HUVEC) ζε απμζηεζνςιέκμ ζςθήκα ηςκ 50 ml. 93

94 10. Αθαίνεζδ ημο αζιμζηάηδ ηαζ απυ ημ άθθμ άηνμ ημο μιθάθζμο θχνμο. 11. Έηπθοζδ ηδξ θθέααξ ιε PBS ζοθθέβμκηαξ ημ έηθμοζια ζημκ ίδζμ ζςθήκα υπμο ανίζηεηαζ ημ ενεπηζηυ ιέζμ ιε ηα ηφηηανα. 12. Φοβμηέκηνδζδ ηςκ ηοηηάνςκ ζε εενιμηναζία δςιαηίμο, ζηα 500 g βζα 4 θεπηά. 13. Απυννζρδ ημο οπενηεζιέκμο ηαζ επακαζχνδζδ ηςκ ηοηηάνςκ ζε 10 ml πθήνμοξ ενεπηζημφ ιέζμο. 14. Μεηαθμνά ημο ενεπηζημφ ιέζμο ιε ηα ηφηηανα ζε ηνοαθίμ ηαηάθθδθμ βζα ηδκ ηαθθζένβεζα ηοηηάνςκ. 15. Δπχαζδ ηςκ ηοηηάνςκ ζε μθζηή οβναζία, ζημοξ 37 o C ηαζ ζε αηιυζθαζνα 5% CO 2 βζα ιία διένα. 16. Σδκ επυιεκδ διένα αθαζνείηαζ ιε πζπέηα Pasteur οπυ ηεκυ ημ ενεπηζηυ ιέζμ, ζημ μπμίμ πενζέπμκηαζ ηαζ ηα ενοενά αζιμζθαίνζα πμο δεκ έπμοκ πνμζημθθδεεί ζημ δάπεδμ ημο ηνοαθίμο. 17. Έηπθοζδ ηςκ ηοηηάνςκ πμο έπμοκ πνμζημθδεεί ζημκ ποειέκα ημο ηνοαθίμο δφμ θμνέξ ιε PBS. 18. Πνμζεήηδ 10 ml πθήνμοξ ενεπηζημφ ιέζμο ηαζ παναηήνδζδ ζημ ιζηνμζηυπζμ. Δάκ δ απμιυκςζδ ηςκ ηοηηάνςκ είκαζ επζηοπήξ, δζαηνίκμκηαζ μιάδεξ ηοηηάνςκ ηα μπμία είκαζ πνμζημθθδιέκα ζημ δάπεδμ ημο ηνοαθίμο ηαζ ηα μπμία ακαπηφζζμκηαζ βφνς απυ κμδηέξ εζηίεξ. 19. Δπχαζδ ηςκ ηοηηάνςκ, ακακεχκμκηαξ ημ ενεπηζηυ ιέζμ ηάεε 3-4 διένεξ, ιέπνζ κα θηάζμοκ ζε έκακ ααειυ 80-90% πθήνμοξ ηάθορδξ ημο ποειέκα ημο ηνοαθίμο. Παξαηήξεζε Απυ ηδ ζηζβιή ηδξ αναίςζδξ ηδξ ημθθαβεκάζδξ, αοηή δε δζαηδνείηαζ βζα ιεβάθμ πνμκζηυ δζάζηδια (ιέπνζ 1 εαδμιάδα ζημοξ 4 o C). Ηδακζηά, πνέπεζ κα αναζχκεηαζ αιέζςξ πνζκ πνδζζιμπμζδεεί. Ζ ηεθζηή ζοβηέκηνςζδ ηδξ ημθθαβεκάζδξ απμηεθεί έκα απυ ηα πζμ ζδιακηζηά ζδιεία βζα ηδκ απμιυκςζδ ηςκ ηοηηάνςκ. 94

95 7.3 Αλαθαιιηέξγεηα θπηηάξσλ Ζ ηαθθζένβεζα ηςκ ηοηηάνςκ απμζημπεί ζηδ ζοκεπή πανμπή ημο απαναίηδημο πνμξ ιεθέηδ αζμθμβζημφ οθζημφ. Σα ηφηηανα, υηακ ηαθθζενβμφκηαζ ζε ζηενευ οπυζηνςια, αθήκμκηαζ ηαηά βεκζηυ ηακυκα κα ακαπηοπεμφκ έςξ υημο ηαθφρμοκ ημ 80-90% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο ηοηηανζηήξ επζθάκεζαξ, έκα ζδιείμ δδθαδή ιέπνζ ημ μπμίμ δ ακάπηολή ημοξ δεκ πανειπμδίγεηαζ απυ ηδκ έθθεζρδ πχνμο. ε πμθθά είδδ ηοηηάνςκ, υηακ παναηδνείηαζ έθθεζρδ πχνμο, ακαζηέθθεηαζ μ ηοηηανζηυξ πμθθαπθαζζαζιυξ ηαζ ηνμπμπμζμφκηαζ μζ ιεηααμθζηέξ ημοξ δζαδζηαζίεξ ιε αδζενεφκδηεξ ιέπνζ ηαζ ζήιενα ζοκέπεζεξ (contact inhibition). ε ηάπμζα ιάθζζηα είδδ ηοηηάνςκ, υπςξ είκαζ ηα ηφηηανα HUVEC, υηακ δεκ οπάνπεζ δζαεέζζιδ επζθάκεζα βζα κα πνμζημθθδεμφκ, πεεαίκμοκ, απμημθθχκηαζ ηαζ αζςνμφκηαζ ζημ ενεπηζηυ ιέζμ ηδξ ηαθθζένβεζαξ. Σμ θαζκυιεκμ αοηυ ηαηά ηακυκα δεκ παναηδνείηαζ ζε ηανηζκζηά ηφηηανα ηα μπμία έπμοκ απμθέζεζ ημκ εθεβπυιεκμ ηοηηανζηυ ηφηθμ ηαζ πμθθαπθαζζάγμκηαζ ζοκεπχξ. Δπμιέκςξ, ζε ηαθθζένβεζεξ πνςημβεκχκ θοζζμθμβζηχκ ηοηηάνςκ, δ ακαηαθθζένβεζα ημοξ εα πνέπεζ κα πναβιαημπμζείηαζ ζε ηαηηά πνμκζηά δζαζηήιαηα, έηζζ χζηε κα δζαζθαθίγεηαζ μ ηαηάθθδθμξ ανζειυξ ηςκ ηοηηάνςκ βζα πεζνάιαηα αθθά ηαζ δ μιαθή ημοξ ακάπηολδ. Ζ απμηυθθδζδ ηςκ ηοηηάνςκ απυ ημ οπυζηνςιά είκαζ δοκαηή α) ιε ιδπακζηυ ηνυπμ, α) ιε πδιζηά ιέζα, β) ιε εκγοιζηή δνάζδ. Καηά ηδκ ηεθεοηαία πενίπηςζδ ζοκήεςξ πνδζζιμπμζείηαζ δζάθοια ηνορίκδξ ημ μπμίμ δζαζπά ηζξ ζοκδέζεζξ ηςκ ηοηηάνςκ ιεηαλφ ημοξ αθθά ηαζ ιε ημ ζηενευ ημοξ οπυζηνςια. Γζα ηδκ ακαηαθθζένβεζα ηςκ ηοηηάνςκ HUVEC πνδζζιμπμζμφκηαζ ηνοαθία Petri πμο μ ποειέκαξ ημοξ έπεζ επζζηνςεεί ιε γεθαηίκδ, επεζδή έπεζ δζαπζζηςεεί υηζ ιε αοηυ ημκ ηνυπμ επζηοβπάκεηαζ ηαθφηενδ πνμζηυθθδζδ ηςκ ηοηηάνςκ. Τιηθά θαη δηαιύκαηα Σνορίκδ/EDTA (0.05 %-0.02 % ζε PBS πςνίξ Ca 2+ ) M199* Πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ ηαθθζένβεζαξ ηοηηάνςκ HUVEC Εεθαηίκδ 95

96 Γζάθοια γεθαηίκδξ 2%, ημ μπμίμ αναζχκεηαζ πνζκ απυ ηδ πνήζδ ημο ζε ηεθζηή ζοβηέκηνςζδ 1% ιε PBS 1X. Γζαηδνείηαζ ζημοξ 4 μ C. Πεηξακαηηθή δηαδηθαζία 1. Παναηήνδζδ ημο ηνοαθίμο ιε ηα ηφηηανα ζημ ιζηνμζηυπζμ. Ζ εζηυκα ηςκ ηοηηάνςκ είκαζ εκδεζηηζηή ηδξ ηαηάζηαζδξ ζηδκ μπμία ανίζημκηαζ. Κφηηανα (HUVEC) ηα μπμία είκαζ πνμζημθθδιέκα ζημ δάπεδμ ημο ηνοαθίμο εεςνμφκηαζ οβζή εκχ επζπθέμκηα ηφηηανα ζημ ενεπηζηυ ιέζς είκαζ ηαηά πάζα πζεακυηδηα κεηνά. Ζ ακαηαθθζένβεζα βίκεηαζ υηακ ηα ηφηηανα έπμοκ ηαθφρεζ ηαηά 80-90% ηδκ επζθάκεζα ημο ηνοαθίμο ζημ μπμίμ ηαθθζενβμφκηαζ. 2. Μεηαθμνά ημο ηνοαθίμο ιε ηα ηφηηανα ζε εάθαιμ κδιαηζηήξ νμήξ, υπμο είκαζ δοκαηή δ ενβαζία οπυ άζδπηεξ ζοκεήηεξ. 3. Ακαννυθδζδ ημο ενεπηζημφ ιέζμο ηδξ ηαθθζένβεζαξ ιε πζπέηα Pasteur οπυ ηεκυ. 4. Έηπθοζδ ηςκ ηοηηάνςκ δφμ θμνέξ ιε PBS. Με ηδ δζαδζηαζία αοηή απμιαηνφκμκηαζ ηοπυκ εκαπμιείκακηα ίπκδ μνμφ, ηα μπμία πενζέπμοκ ακαζημθείξ ηδξ ηνορίκδξ. Σα ηφηηανα δεκ πνέπεζ κα ιέκμοκ βζα ιεβάθμ πνμκζηυ δζάζηδια πςνίξ ενεπηζηυ ιέζμ ή PBS, αθμφ είκαζ ζδζαίηενα εοπαεή ζε επαθή ημοξ ιε ημκ αένα. Δπζπθέμκ, ηαζ μ πνυκμξ παναιμκήξ ηςκ ηοηηάνςκ ζημ PBS (ημ μπμίμ δεκ πενζέπεζ ζυκηα Ca 2+ ) δεκ πνέπεζ κα είκαζ ιεβάθμξ, βζαηί παναηδνείηαζ απχθεζα ηδξ επαθήξ ημοξ ιε ημ οπυζηνςια. 5. Πνμζεήηδ 1 ml ηνορίκδξ ακά ηνοαθίμ δζαιέηνμο 100 mm. 6. Παναηήνδζδ ηδξ απμηυθθδζδξ ηςκ ηοηηάνςκ ζημ ιζηνμζηυπζμ. Σα ηφηηανα οπυ ηδκ επίδναζδ ηδξ ηνορίκδξ πάκμοκ ημ ζπήια ημοξ ηαζ απμηημφκ ζθαζνζηή ιμνθή ηαηά ηδκ απχθεζα ηδξ επαθήξ ημοξ ιε ημ ζηενευ οπυζηνςια. Σα ηφηηανα δεκ πνέπεζ κα ιέκμοκ βζα πμθφ χνα ζηδκ ηνορίκδ, ηαεχξ παναηεηαιέκδ δνάζδ ηδξ ζηα ηφηηανα είκαζ δοκαηυ κα μδδβήζεζ ζε αολδιέκδ εκδηυηδηα. 7. Αιέζςξ ιυθζξ πναβιαημπμζδεεί δ απμηυθθδζδ ηςκ ηοηηάνςκ, ακαζηέθθεηαζ δ ηνορίκδ ιε ηδκ πνμζεήηδ 3 ml ενεπηζημφ ιέζμο Μ199* πμο πενζέπεζ 10% μνυ. 8. Μεηαθμνά ημο εκαζςνήιαημξ ηςκ ηοηηάνςκ ζε απμζηεζνςιέκμ ζςθήκα ηςκ 15 ml. 9. Πνμζεήηδ 3-5 ml Μ199* ή PBS ηαζ ζοθθμβή ηςκ ηοηηάνςκ πμο έπμοκ απμιείκεζ ιέζα ζημ ηνοαθίμ. 96

97 10. Μεηαθμνά ημο εκαζςνήιαημξ ηςκ ηοηηάνςκ ζε απμζηεζνςιέκμ ζςθήκα ηςκ 15 ml. 11. Φοβμηέκηνδζδ βζα 4 θεπηά ζημοξ 26 o C ζηα 500 g. 12. Ακαννυθδζδ ημο οπενηείιεκμο ενεπηζημφ ιέζμο ιε πζπέηα Pasteur. 13. Πνμζεήηδ Μ199* ιέπνζ ηεθζημφ υβημο 3 ml. 14. Δπακαζχνδζδ ηςκ ηοηηάνςκ ιε ηδ αμήεεζα πζπέηαξ, ιέπνζ κα ιδκ οπάνπμοκ ζοζζςιαηχιαηα πμο εα ηάκμοκ δφζημθμ ημκ οπμθμβζζιυ ημο ανζειμφ ηςκ ηοηηάνςκ ζημ αζιαημηοηηανυιεηνμ. 15. Πνμζεήηδ 10 ιl απυ ημ εκαζχνδια ηςκ ηοηηάνςκ ζηδκ εζδζηή οπμδμπή ημο αζιαημηοηηανυιεηνμο. 16. Τπμθμβζζιυξ ημο ανζειμφ ηςκ ηοηηάνςκ ζημ ιζηνμζηυπζμ. 17. Γζα ηάεε ακαηαθθζένβεζα ηα ηφηηανα πνδζζιμπμζμφκηαζ ζε ζοβηέκηνςζδ 1,5Υ104 ηφηηανα ακά cm 2, ζοβηέκηνςζδ δ μπμία βζα ηδκ πενίπηςζδ ηςκ εκδμεδθζαηχκ ηοηηάνςκ HUVEC ακηζζημζπεί ζε ανπζηή ηάθορδ ημο ηνοαθίμο ηαηά πενίπμο 25-30% ηδξ ζοκμθζηήξ ημο επζθάκεζαξ. Σα ηφηηανα HUVEC ακαηαθθζενβμφκηαζ ζε ηνοαθία ή ιζηνμηορεθίδεξ ηοηηανζηήξ ηαθθζένβεζαξ ηα μπμία έπμοκ επζζηνςεεί ιε δζάθοια γεθαηίκδξ 1% ημοθάπζζημκ 20 θεπηά πνζκ απυ ηδ πνδζζιμπμίδζή ημοξ. 7.4 Καηάςπμε θπηηάξσλ Ζ δζαηήνδζδ ηςκ γςζηχκ ηοηηάνςκ βζα ιεβάθμ πνμκζηυ δζάζηδια είκαζ δοκαηή ιε ηδκ απμεήηεοζδ ημοξ ζε οβνυ άγςημ ζε εενιμηναζίεξ ιεηαλφ C ηαζ C. Γζα ηδκ επζηοπή δζαηήνδζή ημοξ είκαζ απαναίηδημ κα ανίζημκηαζ ζε ηαθή ιεηααμθζηή ηαηάζηαζδ πνζκ απυ ηδκ ρφλδ ημοξ ηαζ βζα ημ θυβμ αοηυ ηαηά βεκζηυ ηακυκα δ ρφλδ ηςκ ηοηηάνςκ πναβιαημπμζείηαζ υηακ ηα ηφηηανα έπμοκ ηαθφρεζ 80-90% ηδξ επζθάκεζαξ ημο ηνοαθίμο. Δπζπθέμκ, δ ρφλδ ηςκ ηοηηάνςκ πναβιαημπμζείηαζ ααειζαία (πενίπμο 1 0 C ακά χνα) ιέπνζ δ εενιμηναζία ημοξ κα θηάζεζ έκα ηνίζζιμ ζδιείμ (-20 0 C), πνμηεζιέκμο κα απμθεοπεεί μ ζπδιαηζζιυξ πάβμο ζημ εζςηενζηυ ημοξ ηαζ κα εθαπζζημπμζδεεί δ απχθεζα κενμφ. Δπίζδξ, βζα κα απμθεοπεεί μ ζπδιαηζζιυξ πάβμο ζημ εζςηενζηυ ηςκ ηοηηάνςκ, ηαηαρφπμκηαζ πανμοζία δζιέεοθμο-ζμοθθμλεζδίμο (DMSO) ή βθοηενυθδξ. 97

98 Τιηθά θαη δηαιύκαηα DMSO (dimethylsulfoxide, δζιέεοθμ-ζμοθθμλείδζμ) M199* Ονυξ κεμβέκκδημο αμυξ (fetal calf serum, FCS) Δζδζηά θζαθίδζα βζα ηδκ ρφλδ ηςκ ηοηηάνςκ (cryovials) Δζδζηυ δμπείμ ρφλδξ ηοηηάνςκ ιε ζζμπνμπακυθδ Γμπείμ ρφλδξ ηοηηάνςκ (οβνυ άγςημ) ημ μπμίμ πενζέπεζ ζζμπνμπακυθδ ηαζ επζηνέπεζ ηδκ ήπζα ανπζηή ρφλδ ηςκ ηοηηάνςκ Πεηξακαηηθή δηαδηθαζία 1. Απμηυθθδζδ ηςκ ηοηηάνςκ απυ ηδκ επζθάκεζα ημο ηνοαθίμο ζημ μπμίμ ηαθθζενβμφκηαζ, υπςξ πενζβνάθδηε παναπάκς. Τπμθμβίγεηαζ μ υβημξ ημο ενεπηζημφ ιέζμο πμο πενζέπεζ ημκ ανζειυ ηςκ ηοηηάνςκ πμο εα ροπεμφκ (πενίπμο ηφηηανα ακά ml ακά cryovial). 2. Φοβμηέκηνδζδ βζα 4 θεπηά ζηα 500 g ηαζ ημοξ 26 0 C. 3. Δκχ πναβιαημπμζείηαζ δ θοβμηέκηνδζδ, πνμζηίεεκηαζ ζε έκα cryovial 100 ιl DMSO. διεζχκμοιε ζημ cryovial ημκ ηοηηανζηυ ηφπμ, ηδ βεκζά (πμο εα είκαζ ηα ηφηηανα υηακ εα λεπαβχζμοκ), ηδκ διενμιδκία ρφλδξ ηαζ ημκ ανζειυ ηςκ ηοηηάνςκ. 4. ηακ μθμηθδνςεεί δ θοβμηέκηνδζδ, αθαζνείηαζ ημ οπενηείιεκμ ενεπηζηυ ιέζμ. 5. Δπακαζχνδζδ ημο ζγήιαημξ ηςκ ηοηηάνςκ ζε 900 ιl μνμφ. 6. Πνμζεήηδ ημο εκαζςνήιαημξ ηςκ ηοηηάνςκ ζηα 100 ιl DMSO ηαζ πμθφ βνήβμνδ ακάδεοζή ημοξ πνμηεζιέκμο κα επζηεοπεεί δ μιμζμβεκήξ ηαηακμιή ημο DMSO. Ζ ηεθζηή ζοβηέκηνςζδ ημο DMSO είκαζ 10% (δεκ πνέπεζ κα οπενααίκεζ ημ 20% ηαεχξ αολάκεηαζ δ ημλζηή ημο επίδναζδ ζηα ηφηηανα) ηαζ πνδζζιμπμζείηαζ πνμηεζιέκμο κα αιαθοκεεί δ επίδναζδ ηδξ δδιζμονβίαξ ηνοζηάθθςκ κενμφ ζημ εζςηενζηυ ηςκ ηοηηάνςκ. 7. Σμπμεέηδζδ ηςκ ηοηηάνςκ ζε ηαηάθθδθεξ οπμδμπέξ ζε δμπείμ ρφλδξ ηοηηάνςκ πμο πενζέπεζ παβςιέκδ ζζμπνμπακυθδ, ζημοξ C βζα χνεξ. Με ημκ ηνυπμ αοηυ επζηοβπάκεηαζ δ ζηαδζαηή ιείςζδ ηδξ εενιμηναζίαξ ηςκ ηοηηάνςκ (πενίπμο 1 0 C ακά χνα). Ζ ζηαδζαηή ιείςζδ ηδξ εενιμηναζίαξ ζοιαάθθεζ ζηδ ιεβαθφηενδ αζςζζιυηδηά ημοξ. 98

99 8. Σμπμεέηδζδ ηςκ ηοηηάνςκ ζε εζδζηέξ οπμδμπέξ ζημ οβνυ άγςημ, ιέπνζ κα απαζηδεεί δ επακαπνδζζιμπμίδζή ημοξ. Παξαηεξήζεηο Ακάθμβα ιε ηζξ ζδζαζηενυηδηεξ ημο ηάεε ηφπμο ηοηηάνςκ είκαζ απαναίηδημξ μ πεζναιαηζζιυξ πνμηεζιέκμο κα ανεεεί δ ηαηάθθδθδ δζαδζηαζία ρφλδξ. Ο πεζναιαηζζιυξ αθμνά ζημ πμζμζηυ ημο DMSO ηαζ ημο μνμφ πμο εα πνέπεζ κα ρφπμκηαζ ηα ηφηηανα ή ζηδκ ηαπφηδηα ρφλδξ ημοξ. 7.5 Απόςπμε θπηηάξσλ Καηά ηδ δζαδζηαζία αοηή, ηφηηανα ηα μπμία έπμοκ παναιείκεζ παβςιέκα αηυια ηαζ βζα πμθφ ιεβάθμ πνμκζηυ δζάζηδια είκαζ δοκαηυ κα επακαηαθθζενβδεμφκ. Ζ δζαδζηαζία βίκεηαζ ηαζ αοηή οπυ άζδπηεξ ζοκεήηεξ ηαζ υζμ ημ δοκαηυκ ηαπφηενα, πνμηεζιέκμο ηα ηφηηανα κα ιδκ εηηεεμφκ ζημ DMSO, ημ μπμίμ ιπμνεί κα δνάζεζ ημλζηά. Γηαιύκαηα Μ199* Πθήνεξ ενεπηζηυ ιέζμ HUVEC Γζάθοια γεθαηίκδξ Πεηξακαηηθή δηαδηθαζία 1. ε απμζηεζνςιέκμ ζςθδκάνζμ ηςκ 15 ml πνμζηίεεκηαζ 9 ml ενεπηζημφ ιέζμο Μ119*. 2. Αθαίνεζδ ηςκ ηοηηάνςκ απυ ημ οβνυ άγςημ. 3. Ξεπάβςια ηςκ ηοηηάνςκ υζμ ημ δοκαηυκ πζμ βνήβμνα, ιε ακαηίκδζδ ζε οδαηυθμοηνμ 37 0 C. 99

100 4. Μεηαθμνά ηςκ ηοηηάνςκ ζηα 9 ml ημο ενεπηζημφ ιέζμο πμο είκαζ ήδδ έημζιμ ηαζ ακάιζλδ ιε βνήβμνεξ ηζκήζεζξ. Σμ ζηάδζμ αοηυ απμζημπεί ζηδκ αναίςζδ ημο DMSO ζημ μπμίμ ανίζημκηαζ ηα ηφηηανα, πμο ζε εενιμηναζία δςιαηίμο είκαζ πμθφ ημλζηυ βζα αοηά. 5. Φοβμηέκηνδζδ βζα 4 θεπηά ζηα 500 g ζε εενιμηναζία δςιαηίμο. 6. Αθαίνεζδ ημο οπενηείιεκμο ιε πζπέηα Pasteur οπυ ηεκυ. 7. Δπακαζχνδζδ ημο ζγήιαημξ ηςκ ηοηηάνςκ ζε 1 ml Μ199*. 8. Πνμζεήηδ επζπθέμκ ενεπηζημφ ιέζμο Μ199*ιέπνζ ηεθζημφ υβημο 10 ml. 9. Φοβμηέκηνδζδ βζα 4 θεπηά ζηα 500 g ηαζ ζε εενιμηναζία δςιαηίμο. 10. Αθαίνεζδ ημο οπενηείιεκμο ιε πζπέηα Pasteur οπυ ηεκυ. 11. Δπακαζχνδζδ ημο ζγήιαημξ ηςκ ηοηηάνςκ ζε 1 ml πθήνμοξ ενεπηζημφ ιέζμο. Πνμζεήηδ επζπθέμκ πθήνμοξ ενεπηζημφ ιέζμο ιέπνζ ηεθζημφ υβημο 10 ml. 12. Μεηαθμνά ηςκ ηοηηάνςκ ζε ηνοαθίμ ηαθθζένβεζαξ, ημο μπμίμο μ ποειέκαξ έπεζ επζζηνςεεί ιε δζάθοια γεθαηίκδξ 1%. 13. Παναηήνδζδ ηςκ ηοηηάνςκ ζημ ιζηνμζηυπζμ. 14. Καθθζένβεζα ηςκ ηοηηάνςκ, ακακεχκμκηαξ ημ ενεπηζηυ ιέζμ ηάεε 3-4 διένεξ, ιέπνζ κα θηάζμοκ ζε έκα ααειυ 80-90% ηάθορδξ ημο ηνοαθίμο. 7.6 Μέηξεζε θπηηάξσλ ζε αηκνθπηηαξόκεηξν Neubauer Σμ αζιμηοηηανυιεηνμ (Δζηυκα 49) είκαζ ιζα ηνμπμπμζδιέκδ ακηζηεζιεκμθυνμξ πθάηα πμο έπεζ δφμ ηαηάθθδθα επελενβαζιέκεξ, θείεξ επζθάκεζεξ. Κάεε ιία απυ αοηέξ έπεζ έκα ηεηναβςκζζιέκμ πθέβια ημ μπμίμ απμηεθείηαζ απυ 9 ηφνζα ηεηνάβςκα ιε ιήημξ πθεονάξ 1mm (ειααδυκ 1mm 2 ). Κάεε ηεηνάβςκμ μνίγεηαζ απυ πανάθθδθεξ βναιιέξ ηςκ μπμίςκ δ ιεηαλφ ημοξ απυζηαζδ είκαζ 2,5ιm ηαζ πνδζζιεφμοκ βζα ημκ ηαεμνζζιυ ημο εάκ ηα ηφηηανα ανίζημκηαζ ιέζα ή έλς απυ ημ πθέβια. Δπίζδξ, ηάεε έκα απυ ηα ανπζηά ηεηνάβςκα, έπεζ επζπθέμκ δζαααειίζεζξ (πςνίγεηαζ ζε ιζηνυηενα ηεηνάβςκα) βζα κα δζεοημθφκεηαζ δ ιέηνδζδ ηςκ ηοηηάνςκ. Σμ επίπεδμ ημο πθέβιαημξ ανίζηεηαζ 0,1mm παιδθυηενα απυ δφμ πνμελμπέξ ζηζξ μπμίεξ ζηδνίγεηαζ δ ηαθοπηνίδα. Τπάνπεζ ιζα ημίθδ επζθάκεζα ιεηαλφ ηδξ ελςηενζηήξ πθεονάξ ηάεε ηεηναβςκζζιέκδξ βοαθζζιέκδξ επζθάκεζαξ ηαζ ηςκ ζδιείςκ υπμο ζηδνίγεηαζ δ ηαθοπηνίδα. ηδκ ημίθδ αοηή επζθάκεζα ημπμεεηείηαζ ημ ηοηηανζηυ εκαζχνδια ηαζ ιε 100

101 ηνζπμεζδζηά θαζκυιεκα απθχκεηαζ ζηδκ ηεηναβςκζζιέκδ επζθάκεζα. Ο υβημξ ημο ηοηηανζημφ εκαζςνήιαημξ πμο εα ηαθφπηεζ έκα απυ ηα εκκέα ηεηνάβςκα είκαζ 0,1mm 3 (1,0mm 2 * 0,1mm) ή 1 * 10-4 ml. Έηζζ, δ ζοβηέκηνςζδ ηςκ ηοηηάνςκ ζημ ανπζηυ εκαζχνδια (ζε ηφηηανα / ml) είκαζ: ιέηνδζδ ζημ έκα απυ ηα ηφνζα ηεηνάβςκα * 104. Δηθόλα 49: Αηκνθπηηαξόκεηξν Neubauer. Παξνπζηάδεηαη ζρεκαηηθά θαη ν ηξόπνο ππνινγηζκνύ ησλ θπηηάξσλ. 7.7 Πξνζδηνξηζκόο ηνπ αξηζκνύ ησλ θπηηάξσλ κε ηε κέζνδν ΜΣΣ Ζ ιέεμδμξ ΜΣΣ απμηεθεί ιζα άιεζδ ηεπκζηή ιεθέηδξ ημο ιζημπμκδνζαημφ ιεηααμθζζιμφ ημο ηοηηάνμο ηαζ ιζα έιιεζδ ηεπκζηή πνμζδζμνζζιμφ ημο ανζειμφ ηςκ ηοηηάνςκ. Ζ ιεεμδμθμβία έπεζ ςξ ελήξ: ημ ηνοαθίμ υπμο ακαπηφζζμκηαζ ηα ηφηηανα πνμζηίεεηαζ πμζυηδηα ΜΣΣ ίζδ ιε ημ 1/10 ημο υβημο ημο ενεπηζημφ ιέζμο ηαζ ηα ηφηηανα επςάγμκηαζ βζα 2h. ημ πνμκζηυ αοηυ δζάζηδια ημ ΜΣΣ ιεηααμθίγεηαζ ζηα ιζημπυκδνζα ηςκ ηοηηάνςκ ηαζ μδδβεί ζημ ζπδιαηζζιυ ηνοζηάθθςκ θμνιαγάκδξ. Αημθμφεςξ, ημ οβνυ ενεπηζηυ ιέζμ απμιαηνφκεηαζ, ηα ηφηηανα θφμκηαζ ιε δζάθοια μλζκζζιέκδξ ζζμπνμπακυθδξ ηαζ μζ δζαθοημπμζδιέκμζ ηνφζηαθθμζ ηδξ θμνιαγάκδξ θςημιεηνμφκηαζ ζηα 490 nm. 101

102 Γηαιύκαηα Γζάθοια ΜΣΣ 5 mg/ml (5-dimethyl tetrazolium bromide) Δίκαζ θςημεοαίζεδημ ηαζ θοθάζζεηαζ ζημ ροβείμ. Γζάθοια μλζκζζιέκδξ ζζμπνμπακυθδξ Πεηξακαηηθή δηαδηθαζία 1. Απμηυθθδζδ ηςκ ηοηηάνςκ απυ ημκ ποειέκα ημο ηνοαθίμο ιε ηδκ επίδναζδ ηνορίκδξ ηαζ ζοθθμβή ημοξ ζε ζςθήκα 15 ml. 2. Τπμθμβζζιυξ ημο ανζειμφ ηςκ ηοηηάνςκ ζε αζιμηοηηανυιεηνμ. 3. ε πθαηίδζμ πμο έπεζ 24 ιζηνμηορεθίδεξ πνμζεέημοιε ηφηηανα ακά ιζηνμηορεθίδα ζε ηεθζηυ υβημ 0,5 ml πθήνμοξ ενεπηζημφ ιέζμο. Ο ποειέκαξ ηςκ ιζηνμηορεθίδςκ έπεζ επζζηνςεεί ιε γεθαηίκδ. 4. Πνμζεέημοιε ηζξ οπυ ελέηαζδ μοζίεξ ζηζξ επζεοιδηέξ ζοβηεκηνχζεζξ, ζημ ενεπηζηυ ιέζμ ηςκ ηοηηάνςκ. Ζ πνμζεήηδ ηςκ μοζζχκ ζημ ενεπηζηυ ιέζμ πναβιαημπμζείηαζ ηαοηυπνμκα ιε ηδκ πνμζεήηδ ηςκ ηοηηάνςκ. 5. Δπχαζδ ηςκ ηοηηάνςκ βζα 48 χνεξ απυ ηδ ζηζβιή ηδξ πνμζεήηδξ ηςκ μοζζχκ ζε απυθοηδ οβναζία ζημοξ 37 μ C ζε αηιυζθαζνα 5% CO Μεηά απυ ηδ ζοιπθήνςζδ 48 ςνχκ, πνμζεήηδ 1/10 ημο υβημο ημο ενεπηζημφ ιέζμο (50 ιl) απυ ημ δζάθοια ΜΣΣ 10Υ ακά ιζηνμηορεθίδα. 7. Δπχαζδ βζα 2 χνεξ ζε απυθοηδ οβναζία, ζημοξ 37 μ C ζε αηιυζθαζνα 5% CO Αθαίνεζδ ημο ενεπηζημφ ιέζμο πμο ανίζηεηαζ ζηζξ ιζηνμηορεθίδεξ ιε πζπέηα Pasteur οπυ ηεκυ. 9. Ξέπθοια ηςκ ηοηηάνςκ 2 θμνέξ ιε PBS. 102

103 10. Πνμζεήηδ 100 ιl μλζκζζιέκδξ ζζμπνμπακυθδξ ακά ιζηνμηορεθίδα. Ήπζα ακαηίκδζδ έηζζ χζηε κα ιδκ οπάνπμοκ ηνφζηαθθμζ θμνιαγάκδξ μζ μπμίμζ δεκ έπμοκ δζαθοεεί ηαζ πζεακυκ κα επδνεάζμοκ ηδ θςημιέηνδζδ. 11. Μεηαθμνά ζε πθαηίδζμ ELISA 96 ιζηνμηορεθίδςκ ηαζ θςημιέηνδζδ ζηα 490 nm πνδζζιμπμζχκηαξ θςηυιεηνμ βζα ELISA. 12. Απυ ηζξ απμννμθήζεζξ, οπμθμβίγεηαζ μ ανζειυξ ηςκ ηοηηάνςκ ιε αάζδ ηδκ πνυηοπδ ηαιπφθδ πμο έπεζ ηαηαζηεοαζηεί, ζφιθςκα ιε ημ ακηίζημζπμ πνςηυημθθμ. Παξαηήξεζε Σα ηφηηανα παναηδνμφκηαζ ζημ ιζηνμζηυπζμ ζε υθα ηα ζηάδζα ημο πεζνάιαημξ, πνμηεζιέκμο κα οπάνπεζ μπηζηυξ έθεβπμξ ηδξ ηαηάζηαζδξ ζηδκ μπμία ανίζημκηαζ. Μεηά απυ 2 χνεξ επχαζδ ηςκ ηοηηάνςκ ιε ΜΣΣ, βίκεηαζ παναηήνδζδ ζημ ιζηνμζηυπζμ πνμηεζιέκμο κα επζαεααζςεεί εάκ μ ιεηααμθζζιυξ ημο ΜΣΣ έπεζ πναβιαημπμζδεεί ζηακμπμζδηζηά. Ζ ιεηαηνμπή ημο ΜΣΣ ζε ηνοζηάθθμοξ θμνιαγάκδξ απμηεθεί έκδεζλδ βζα ηδ θοζζμθμβζηή ηαηάζηαζδ ηςκ ηοηηάνςκ. Πξόηππε θακπύιε ε ηνοαθίμ 24 ιζηνμηορεθίδςκ ιεηαθένεηαζ βκςζηυξ ανζειυξ ηοηηάνςκ (3.125, 6.250, , , ή ) ηαζ αθήκμκηαζ κα πνμζημθθδεμφκ. ηδ ζοκέπεζα, πνμζηίεεηαζ κέμ οβνυ ενεπηζηυ ιέζμ ιε 1/10 ΜΣΣ, ηα ηφηηανα επςάγμκηαζ βζα 2h, απμιαηνφκεηαζ ημ οπενηείιεκμ ηαζ πνμζηίεεκηαζ 100ιl μλζκζζιέκδξ ζζμπνμπακυθδξ ζε ηάεε ιζηνμηορεθίδα, χζηε κα θοεμφκ ηα ηφηηανα ηαζ κα δζαθοημπμζδεμφκ μζ ζπδιαηζζιέκμζ ηνφζηαθθμζ θμνιαγάκδξ. Ζ μπηζηή απμννυθδζδ ιεηνζέηαζ ζηα 490 nm ηαζ ηαηαζηεοάγεηαζ δ πνυηοπδ ηαιπφθδ (εζηυκα 50). 103

104 Δηθόλα 50 : Πξόηππε θακπύιε MTT γηα ηα θύηηαξα HUVEC 7.8 Πξνζδηνξηζκόο ηνπ αξηζκνύ ησλ θπηηάξσλ κε ηε κέζνδν Crystal Violet Δηηυξ απυ ηδκ ιέεμδμ ΜΣΣ, μ πνμζδζμνζζιυξ ημο ανζειμφ ηςκ ηοηηάνςκ ιπμνεί κα βίκεζ ηαζ ιε απθή πνχζδ ιε ηδκ πνςζηζηή Crystal violet. Ζ πνςζηζηή δεκ εζζένπεηαζ ιέζα ζημ ηφηηανμ, αθθά παναιέκεζ ζημ ελςηενζηυ πνςιαηίγμκηαξ ηδκ ηοηηανζηή ιειανάκδ. Ζ θφζδ ηςκ ηοηηάνςκ δίκεζ έκα έβπνςιμ πνμσυκ ημ μπμίμ είκαζ ακάθμβμ ημο ανζειμφ ηςκ ηοηηάνςκ. Γηαιύκαηα Μμκζιμπμζδηζηυ: 100% MetOH Υνςζηζηή: 0,25% w/v Crystal violet (ζε ιεεακυθδ) Λφζδ ηςκ ηοηηάνςκ: 30% v/v CH3COOH 104

105 Πεηξακαηηθή δηαδηθαζία 1. Απμηυθθδζδ ηςκ ηοηηάνςκ απυ ημκ ποειέκα ημο ηνοαθίμο ιε ηδκ επίδναζδ ηνορίκδξ ηαζ ζοθθμβή ημοξ ζε ζςθήκα 15 ml. 2. Τπμθμβζζιυξ ημο ανζειμφ ηςκ ηοηηάνςκ ζε αζιμηοηηανυιεηνμ. 3. ε πθαηίδζμ πμο έπεζ 24 ιζηνμηορεθίδεξ πνμζεέημοιε ηφηηανα ακά ιζηνμηορεθίδα ζε ηεθζηυ υβημ 0,5 ml πθήνμοξ ενεπηζημφ ιέζμο. Ο ποειέκαξ ηςκ ιζηνμηορεθίδςκ έπεζ επζζηνςεεί ιε γεθαηίκδ. 4. Πνμζεέημοιε ηζξ οπυ ελέηαζδ μοζίεξ, ζηζξ επζεοιδηέξ ζοβηεκηνχζεζξ, ζημ ενεπηζηυ ιέζμ ηςκ ηοηηάνςκ. Ζ πνμζεήηδ ηςκ μοζζχκ ζημ ενεπηζηυ ιέζμ πναβιαημπμζείηαζ ηαοηυπνμκα ιε ηδκ πνμζεήηδ ηςκ ηοηηάνςκ. 5. Δπχαζδ ηςκ ηοηηάνςκ βζα 48 χνεξ απυ ηδ ζηζβιή ηδξ πνμζεήηδξ ηςκ μοζζχκ ζε απυθοηδ οβναζία ζημοξ 37 μ C ζε αηιυζθαζνα 5% CO Αθαίνεζδ ημο ενεπηζημφ ιέζμο πμο ανίζηεηαζ ζηζξ ιζηνμηορεθίδεξ ιε πζπέηα Pasteur οπυ ηεκυ. 9. Ξέπθοια ηςκ ηοηηάνςκ 2 θμνέξ ιε PBS. 10. Σμπμεέηδζδ ημο πθαηζδίμο ζημοξ 4 μ Cβζα 5 θεπηά. 11. Μμκζιμπμίδζδ ηςκ ηοηηάνςκ ιε ηνφα ιεεακυθδ βζα 30 θεπηά. 12. Υνχζδ ηςκ ηοηηάνςκ ιε 0,25% w/v Crystal violet βζα 15 θεπηά. 13. Ξέπθοια ιε dh 2 O ηνείξ θμνέξ ημοθάπζζημκ. 14. Λφζδ ηςκ ηοηηάνςκ ιε 200ιl CH3COOH. 15. Μεηαθμνά 170ιl ζε πθαηίδζμ ELISA 96 ιζηνμηορεθίδςκ ηαζ θςημιέηνδζδ ζηα 590 nm πνδζζιμπμζχκηαξ θςηυιεηνμ βζα ELISA. 16. Απυ ηζξ απμννμθήζεζξ, οπμθμβίγεηαζ μ ανζειυξ ηςκ ηοηηάνςκ ιε αάζδ ηδκ πνυηοπδ ηαιπφθδ πμο έπεζ ηαηαζηεοαζηεί, ζφιθςκα ιε ημ ακηίζημζπμ πνςηυημθθμ (εζηυκα 51). 105

106 Δηθόλα 51: Πξόηππε θακπύιε Crystal violet γηα ηα θύηηαξα HUVEC 7.9 Πξνζδηνξηζκόο ηνπ αξηζκνύ ησλ απνπησηηθώλ θπηηάξσλ Μία απυ ηζξ πζμ αλζυπζζηεξ ιεευδμοξ ιέηνδζδξ ηδξ ηοηηανζηήξ απυπηςζδξ είκαζ δ πνήζδ V-Annexin ηαζ δ επαηυθμοεδ ηαηαιέηνδζή ημοξ ζε ηοηηανμιεηνδηή νμήξ. Ζ V-Annexin, θυβς αολδιέκδξ πδιζηήξ ζοββέκεζαξ, ζοκδέεηαζ ιε ηδκ θςζθαηζδοθμζενίκδ δ μπμία θοζζμθμβζηά ανίζηεηαζ ζημ εζςηενζηυ ηδξ θζπζδζηήξ ιειανάκδξ. ηακ υιςξ ημ ηφηηανμ ιπεζ ζηδ δζαδζηαζία ηδξ απυπηςζδξ, δ θςζθαηζδοθμζενίκδ ακαζηνέθεηαζ πνμξ ημ ελςηενζηυ ιένμξ ηδξ ιειανάκδξ. Έηζζ ζδιαίκμκηαξ ηδ V-Annexin ιε FITC ιπμνεί κα ακζπκεοεεί απυ ημκ ηοηηανμιεηνδηή. Με ηδ ζοβηεηνζιέκδ ιέεμδμ ιπμνμφιε επίζδξ κα δζαηνίκμοιε ηα απμπηςηζηά ηφηηανα απυ ηα ήδδ κεηνά ζημ ζφκμθμο ημο πθδεοζιμφ ηςκ ηοηηάνςκ. Αοηυ επζηοβπάκεηαζ ιε ηδκ πνήζδ ζςδζμφπμο πνμπζδίμο ημ μπμίμ εζζένπεηαζ ζημκ πονήκα ηςκ κεηνχκ ηοηηάνςκ ηαζ δεζιεφεηαζ ακάιεζα ζηζξ αγςημφπεξ αάζεζξ. Ηδζαίηενδ πνμζμπή απαζηεί δ δζαδζηαζία ηδξ επχαζδξ δ μπμία πνέπεζ κα θάαεζ πχνα ζημ ζημηάδζ βζα κα ιδκ οπάνλεζ ρεοδέξ απμηέθεζια. 106

107 Γηαιύκαηα Ροειζζηζηυ δζάθοια PBS 1x Annexin V-FITC Detection kit I (PharMingen, San Diego, California) Πεηξακαηηθή δηαδηθαζία 1. Απμηυθθδζδ ηςκ ηοηηάνςκ απυ ημκ ποειέκα ημο ηνοαθίμο ιε ηδκ επίδναζδ ηνορίκδξ ηαζ ζοθθμβή ημοξ ζε ζςθήκα 15 ml. 2. Τπμθμβζζιυξ ημο ανζειμφ ηςκ ηοηηάνςκ ζε αζιμηοηηανυιεηνμ. 3. ε πθαηίδζμ πμο έπεζ 6 ηορεθίδεξ πνμζεέημοιε ηφηηανα ακά ιζηνμηορεθίδα ζε ηεθζηυ υβημ 3ml πθήνμοξ ενεπηζημφ ιέζμο. Ο ποειέκαξ ηςκ ηορεθίδςκ έπεζ επζζηνςεεί ιε γεθαηίκδ. 4. Πνμζεέημοιε ηζξ οπυ ελέηαζδ μοζίεξ ζηζξ επζεοιδηέξ ζοβηεκηνχζεζξ, ζημ απθυ ενεπηζηυ ιέζμ ηςκ ηοηηάνςκ. Ζ πνμζεήηδ ηςκ μοζζχκ ζημ ενεπηζηυ ιέζμ πναβιαημπμζείηαζ ιεηά ηδκ πνμζηυθθδζδ ηςκ ηοηηάνςκ. 5. Δπχαζδ ηςκ ηοηηάνςκ βζα 24, 48, 72 χνεξ απυ ηδ ζηζβιή ηδξ πνμζεήηδξ ηςκ μοζζχκ ζε απυθοηδ οβναζία ζημοξ 37 μ C ζε αηιυζθαζνα 5% CO Αθαίνεζδ ημο ενεπηζημφ ιέζμο πμο ανίζηεηαζ ζηζξ ηορεθίδεξ ιε πζπέηα Pasteur οπυ ηεκυ. 7. Ξέπθοια ηςκ ηοηηάνςκ 2 θμνέξ ιε PBS. 8. Απμηυθθδζδ ηςκ ηοηηάνςκ απυ ημκ ποειέκα ηςκ ηορεθίδςκ ιε ηδκ επίδναζδ ηνορίκδξ ηαζ ζοθθμβή ημοξ ζε eppendorf ημο 1,5ml. 9. Φοβμηέκηνδζδ (200g, 5 θεπηά) ηςκ ηοηηάνςκ. 10. Δπακαζχνδζδ ημοξ ζε δζάθοια δέζιεοζδξ 1x (binding buffer 1x) ζε ηεθζηή ζοβηέκηνςζδ 1x106 ηφηηανα ακά ml. 11. ε ζςθδκάηζ ηςκ 5ml ιεηαθένμκηαζ 100ιl εκαζςνήιαημξ ηοηηάνςκ, 5ιl annexin V-FITC ηαζ 5ιl PI (ζςδζμφπμ πνμπίδζμ). 12. Δθαθνζά ακαηίκδζδ ηςκ ηοηηάνςκ. 13. Δπχαζδ 15 θεπηά ζε εενιμηναζία ζημ ζημηάδζ. 14. Πνμζεήηδ 400ιl binding buffer 1x ζημ ζςθδκάηζ. 15. Ακάθοζδ ημο δείβιαημξ ζε ηοηηανμιεηνδηή νμήξ (FACScan flow cytometer Becton Dickinson). 107

108 7.10 Πείξακα πξνζνκνίσζεο επνύισζεο πιεγώλ (Wound healing test) Σμ πείναια επμφθςζδξ πθδβχκ εθέβπεζ ηδκ ζηακυηδηα ηςκ ηοηηάνςκ κα πμθθαπθαζζάγμκηαζ ηαζ ηαοηυπνμκα κα ιεηακαζηεφμοκ. οβηεηνζιέκα, δδιζμονβχκηαξ ιζα ηεπκδηή πθδβή (παναβή) ζηδκ επζθάκεζα ημο ιμκυζημζαμο ηδξ ηοηηανμηαθθζένβεζαξ ηαζ αθήκμκηαξ ηα ηφηηανα ιε ημκ οπυ ιεθέηδ πανάβμκηα βζα 24 χνεξ ιπμνεί κα δζαπζζηςεεί δ ζηακυηδηα επμφθςζδξ πθδβχκ ηςκ ηοηηάνςκ. Γηαιύκαηα Ροειζζηζηυ δζάθοια PBS 1x Πεηξακαηηθή δηαδηθαζία 1. ε ηνοαθίμ δζαιέηνμο 100 mm ιεηαθένμκηαζ ηφηηανα ηαζ επςάγμκηαζ ζημκ επςαζηζηυ εάθαιμ ιέπνζ κα ηαθφρμοκ πθήνςξ ημκ ποειέκα αοημφ. 2. Μυθζξ δ ιζηνμζημπζηή παναηήνδζδ επζαεααζχζεζ ηδκ πθήνδ ηάθορδ ημο ποειέκα ημο ηνοαθίμο, ημ οπενηείιεκμ οβνυ ενεπηζηυ ιέζμ απμιαηνφκεηαζ, ηα ηφηηανα εηπθέκμκηαζ ιε νοειζζηζηυ δζάθοια PBS ηαζ ιε ηδ πνήζδ ημο νφβπμοξ ιζαξ απμζηεζνςιέκδξ πζπέηαξ απμημθθχκηαζ ηφηηανα απυ ημκ ποειέκα. 3. Σα απμημθθδιέκα ηφηηανα απμιαηνφκμκηαζ ιε εηπθφζεζξ ιε δζάθοια PBS. 4. ημ ηνοαθίμ πνμζηίεεηαζ κέμ οβνυ ενεπηζηυ ιέζμ ημ μπμίμ πενζέπεζ ηδκ πνμξ ελέηαζδ μοζία. 5. Σμ ηνοαθίμ ιε ηα ηφηηανα ιεηαθένεηαζ ζημκ επςαζηζηυ εάθαιμ ηαζ ζε ηαηηά πνμκζηά δζαζηήιαηα παναηδνείηαζ ζημ ιζηνμζηυπζμ δ ηάθορδ ηδξ παναβιέκδξ επζθάκεζαξ απυ ηα ιεηακαζηεφμκηα ηφηηανα. 108

109 7.11 Μειέηε ηνπ ρεκεηνηαθηηζκνύ ησλ θπηηάξσλ (Θάιακνο Transwell) ε αοηυ ημ πείναια πνδζζιμπμζείηαζ ιζηνμπθαηίδζμ (Δζηυκα 52) ζηδκ ηάεε ιζηνμηορεθίδα ημο μπμίμο εζζένπεηαζ ιία έκεεζδ πμο πςνίγεζ ημ ηεθί ζε δφμ ιένδ ιε ηδ αμήεεζα ιζαξ πμθοιενμφξ ηζκδηήξ ιειανάκδξ ακεναηζηχκ (transwell plates). ηδ ιζηνμηορεθίδα οπμδμπήξ πνμζεέημοιε ημ ενεπηζηυ ιέζμ ηαζ ημκ πανάβμκηα πμο εέθμοιε κα ιεθεηήζμοιε, εκχ ζηδκ έκεεηδ οπμδμπή πνμζεέημοιε ηα ηφηηανα ζημ ακάθμβμ ενεπηζηυ ιέζμ. Ζ πμζμηζηή εηηίιδζδ ηδξ επίδναζδξ ημο οπυ ιεθέηδ πανάβμκηα ζημ πδιεζμηαηηζζιυ ηςκ ηοηηάνςκ επζηοβπάκεηαζ ιεηά απυ ηδ ιμκζιμπμίδζδ, ηδ πνχζδ ηαζ ηδκ ηαηαιέηνδζδ ηςκ ηοηηάνςκ πμο έπμοκ ιεηακαζηεφζεζ ζε δεδμιέκμ πνμκζηυ δζάζηδια ιέζα απυ ημοξ πυνμοξ ηδξ ιειανάκδξ (θίθηνμ). Δηθόλα 52: Ο ζάιακνο Transwell πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε κειέηε ηεο θπηηαξηθήο κεηαλάζηεπζεο. (Α) Δμσηεξηθή κηθξνθπςειίδα (Β) Δζσηεξηθή κηθξνθπςειίδα κε ππζκέλα από πνξώδε κεκβξάλε. Τιηθά θαη δηαιύκαηα Θάθαιμζ ιεθέηδξ πδιεζμηαηηζζιμφ (Μζηνμπθαηίδζα Transwell, Costar #3244) Μ199* 0,25 % BSA Μ199* 100 ml BSA 250 mg 109

ΕΠΙΦΕΙΡΗΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΤ ΟΤΥΛΙΟΤ 2014-2019 Α ΥΑΗ: ΣΡΑΣΗΓΙΚΟ ΦΕΔΙΑΜΟ

ΕΠΙΦΕΙΡΗΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΤ ΟΤΥΛΙΟΤ 2014-2019 Α ΥΑΗ: ΣΡΑΣΗΓΙΚΟ ΦΕΔΙΑΜΟ ΕΠΙΦΕΙΡΗΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΤ ΟΤΥΛΙΟΤ 2014-2019 Α ΥΑΗ: ΣΡΑΣΗΓΙΚΟ ΦΕΔΙΑΜΟ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ 1. ΚΟΠΗΜΟΣΖΣΑ - ΣΟΥΟΗ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΓΖΜΟΤ ΟΤΦΛΗΟΤ..ζ.3 2. ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ. ζ.7 3.

Διαβάστε περισσότερα

Συναισθήματα. Σειρά Ολιστικής Φιλοσοφίας. Άθως Όθωνος Ιατρος Ομοιοπαθητικης Ιατρικης

Συναισθήματα. Σειρά Ολιστικής Φιλοσοφίας. Άθως Όθωνος Ιατρος Ομοιοπαθητικης Ιατρικης Συναισθήματα Σειρά Ολιστικής Φιλοσοφίας Άθως Όθωνος Ιατρος Ομοιοπαθητικης Ιατρικης 1 Σειρά Ολιστικής Φιλοσουίας ΤΝΑΗΘΖΜΑΣΑ -Ννεηηθά πλαηζζήκαηα θαη Αζζέλεηα -Ννεηηθά θαη Πλεπκαηηθά πλαηζζήκαηα -Ννεηηθή

Διαβάστε περισσότερα

TΔΥΝΙΚΔ ΠΡΟΓΙΑΓΡΑΦΔ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΜΤΟΚΣΟΝΙΑ - ΑΠΔΝΣΟΜΧΗ ΑΠΟΛΤΜΑΝΗ ΓΙΑ: 3)ΜΟΝΑΓΑ ΦΤΥΟΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΣΑΣΑΗ (ΞΔΝΧΝΑ ΦΤΥΑΡΓΧ)

TΔΥΝΙΚΔ ΠΡΟΓΙΑΓΡΑΦΔ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΜΤΟΚΣΟΝΙΑ - ΑΠΔΝΣΟΜΧΗ ΑΠΟΛΤΜΑΝΗ ΓΙΑ: 3)ΜΟΝΑΓΑ ΦΤΥΟΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΣΑΣΑΗ (ΞΔΝΧΝΑ ΦΤΥΑΡΓΧ) ΚΕΥΑΛΑΙΟ Γ ΑΝΣΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΥΕ ΣΟΤ ΔΙΑΓΩΝΙΜΟΤ ΑΡΘΡΟ.1. ΑΝΣΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΟΤ ΔΙΑΓΩΝΙΜΟΤ Ανηικείμενο ηηρ διακήπςξηρ είναι οι Τπηπεζίερ απολύμανζηρ εγκαηαζηάζευν (απενηόμυζη) για ηην κάλςτη ηυν αναγκών

Διαβάστε περισσότερα

Σν εμώθπιιν παξηζηάλεη ηνλ Οπξνβόξν, όπσο ζύκθσλα κε ηελ παξάδνζε ηνλ απέδσζαλ ζνθνί Αιεμαλδξηλνί, γηα ράξε ηεο βαζίιηζζαο Κιενπάηξαο, θη όπσο

Σν εμώθπιιν παξηζηάλεη ηνλ Οπξνβόξν, όπσο ζύκθσλα κε ηελ παξάδνζε ηνλ απέδσζαλ ζνθνί Αιεμαλδξηλνί, γηα ράξε ηεο βαζίιηζζαο Κιενπάηξαο, θη όπσο Σν εμώθπιιν παξηζηάλεη ηνλ Οπξνβόξν, όπσο ζύκθσλα κε ηελ παξάδνζε ηνλ απέδσζαλ ζνθνί Αιεμαλδξηλνί, γηα ράξε ηεο βαζίιηζζαο Κιενπάηξαο, θη όπσο αλαζθεπάζηεθε ρξσκαηηθά γηα ηελ πεξίπησζε. Ζ ηδέα ήηαλ ηεο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΣΡΟΦΙΜΩΝ Δ/ΝΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΣΙΩΣΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΟΤ ΕΞΟΠΛΙΜΟΤ ΣΜΗΜΑ ΕΚΜΗΧΑΝΙΗ & ΕΞΗΛΕΚΣΡΙΜΟΤ ΓΕΩΡΓΙΑ

ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΣΡΟΦΙΜΩΝ Δ/ΝΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΣΙΩΣΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΟΤ ΕΞΟΠΛΙΜΟΤ ΣΜΗΜΑ ΕΚΜΗΧΑΝΙΗ & ΕΞΗΛΕΚΣΡΙΜΟΤ ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΣΡΟΦΙΜΩΝ Δ/ΝΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΣΙΩΣΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΟΤ ΕΞΟΠΛΙΜΟΤ ΣΜΗΜΑ ΕΚΜΗΧΑΝΙΗ & ΕΞΗΛΕΚΣΡΙΜΟΤ ΓΕΩΡΓΙΑ ΘΕΩΡΗΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΤΠΟΨΗΦΙΩΝ ΧΕΙΡΙΣΩΝ ΑΓΡΟΣΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΣΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΗΣΗΜΟ BRNO 23-02-10

ΠΟΛΗΣΗΜΟ BRNO 23-02-10 ΠΟΛΗΣΗΜΟ BRNO 23-02-10 ΘΈΜΑ: ΛΑΪΚΟ ΘΈΑΣΡΟ Το λαϊκό θέαηρο ζηη Νεόηερη Ελλάδα. Η. Δηζαγωγή: 1. Ορηζκός 2. Λαϊθό θαη αζηηθό ζέαηρο Μορθές ιαϊθού ζεάηροσ ζηελ Διιάδα 1. Πρωηοβάζκηες (ιεηαιθζέζεζξ ημο Γςδεηαδιένμο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΟ ΦΩΣΟΑΒΝΣΡΟ ΚΏΕ Δ ΑΒΚΏΣΔ ΣΒΣΏΡΣΔ ΟΜΟΡΦΕΏ (1971)

ΣΟ ΦΩΣΟΑΒΝΣΡΟ ΚΏΕ Δ ΑΒΚΏΣΔ ΣΒΣΏΡΣΔ ΟΜΟΡΦΕΏ (1971) ΣΟ ΦΩΣΟΑΒΝΣΡΟ ΚΏΕ Δ ΑΒΚΏΣΔ ΣΒΣΏΡΣΔ ΟΜΟΡΦΕΏ (1971) ΣΩΝ ΐΏΪΩΝ Πνέπεζ κα 'ηακ ηςκ ΐαΎςκ η' μονακμφ επεζδή ηαζ ηα πμοθζά ηαηέααζκακ ι' έκα ηθαδάηζ πνάζζκμ ζημ νάιθμξ ηαζ ζημκ φπκμ ιμο Έκα ημνίηζζ δίπςξ θυβμ

Διαβάστε περισσότερα

TA ΙΑΜΑΣΙΚA ΛΟΤΣΡA Ω ΘΔΡΑΠΔΤΣΙΚΑ ΜΔΑ

TA ΙΑΜΑΣΙΚA ΛΟΤΣΡA Ω ΘΔΡΑΠΔΤΣΙΚΑ ΜΔΑ ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΗΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΑΗΘΖΣΗΚΖ ΚΑΗ ΚΟΜΖΣΟΛΟΓΗΑ TA ΙΑΜΑΣΙΚA ΛΟΤΣΡA Ω ΘΔΡΑΠΔΤΣΙΚΑ ΜΔΑ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Δπζαθέπμοζα ηαεδβήηνζα: Βασνθή Μανία Φμζηήηνζεξ:Λαονεκηίδμο Αεδκά

Διαβάστε περισσότερα

Ναυαγοί στον Παράδεισο

Ναυαγοί στον Παράδεισο Ναυαγοί στον Παράδεισο Άθως Όθωνος Ιατρος Ομοιοπαθητικης Ιατρικης 2 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ζ ΑΦΤΠΝΗΖ -Άιπςηζξ ηαζ πθδιιονίδα -Σμ λφπκδια ηςκ αζζεήζεςκ -«Μπμνχ κα ηζκδεχ;» -«Πμζμξ είιαζ άναβε;» ΚΔΦΑΛΑΗΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑ ΒΟΣΑΝΑ ΚΑΗ Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΟΤ ΣΖΝ ΤΓΔΗΑ

ΣΑ ΒΟΣΑΝΑ ΚΑΗ Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΟΤ ΣΖΝ ΤΓΔΗΑ 7 μ ΓΤΜΝΑΗΟ ΚΔΡΑΣΗΝΗΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΧΓΖ ΤΓΔΗΑ ΣΑ ΒΟΣΑΝΑ ΚΑΗ Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΟΤ ΣΖΝ ΤΓΔΗΑ ΤΠΔΤΘΤΝΖ ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ ΘΑΛΔΗΑ ΓΔΧΡΓΗΟΤ ΟΗΚΗΑΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΚΑΗ ΟΗΚΟΛΟΓΗΑ 2 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΣΟΥΟΗ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ 4 ΔΗΑΓΧΓΗΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Μάζεκα Πνιηηηζκνύ: Διιεληθέο γηνξηέο Β

Μάζεκα Πνιηηηζκνύ: Διιεληθέο γηνξηέο Β 1 Μάζεκα Πνιηηηζκνύ: Διιεληθέο γηνξηέο Β 1. Θενθάλεηα ή Φώηα(6 Ηαλνπαξίνπ) Γεληθά: Ήζε θαη έζηκα / ιατθέο παξαδόζεηο α) Φσηαξάδεο β) Κακήια γ) Φνπηαξνί δ) Σα κπακπνύγεξα ε)σα Ραγθνπηζάξηα 2. Ζ γηνξηή ηνπ

Διαβάστε περισσότερα

Η Αιγςπηιακή Κοπηοπθόδοξη Εκκληζία ηηρ Παπθένος Μαπίαρ και ηος αποζηόλος Μάπκος ζηην Ελλάδα ΣΟ ΚΟΠΣΟΡΘΟΓΟΞΟ ΔΤΥΟΛΟΓΙΟ

Η Αιγςπηιακή Κοπηοπθόδοξη Εκκληζία ηηρ Παπθένος Μαπίαρ και ηος αποζηόλος Μάπκος ζηην Ελλάδα ΣΟ ΚΟΠΣΟΡΘΟΓΟΞΟ ΔΤΥΟΛΟΓΙΟ Η Αιγςπηιακή Κοπηοπθόδοξη Εκκληζία ηηρ Παπθένος Μαπίαρ και ηος αποζηόλος Μάπκος ζηην Ελλάδα ΣΟ ΚΟΠΣΟΡΘΟΓΟΞΟ ΔΤΥΟΛΟΓΙΟ صلواث الخذهاث Ο Αγηώηαηνο θαη Μαθαξηώηαηνο Παηξηάξρεο ηεο κεγάιεο πόιεσο ηεο Αιεμαλδξείαο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΗΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΓΔΧΠΟΝΗΑ ΣΜΖΜΑ ΦΤΣΗΚΖ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΣΖ ΦΟΗΣΖΣΡΗΑ: ΚΟΛΟΚΟΣΡΧΝΖ ΑΝΘΖ

ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΗΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΓΔΧΠΟΝΗΑ ΣΜΖΜΑ ΦΤΣΗΚΖ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΣΖ ΦΟΗΣΖΣΡΗΑ: ΚΟΛΟΚΟΣΡΧΝΖ ΑΝΘΖ ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΗΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΓΔΧΠΟΝΗΑ ΣΜΖΜΑ ΦΤΣΗΚΖ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΣΖ ΦΟΗΣΖΣΡΗΑ: ΚΟΛΟΚΟΣΡΧΝΖ ΑΝΘΖ ΘΔΜΑ: ΘΔΡΜΟΥΖΜΗΚΔ ΚΑΗ ΒΗΟΥΖΜΗΚΔ ΜΔΣΑΣΡΟΠΔ ΣΖ ΒΗΟΜΑΕΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΗΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΩΝ ΤΓΔΗΑ ΚΑΗ ΠΡΟΝΟΗΑ ΣΜΖΜΑ ΑΗΘΖΣΗΚΖ ΚΟΜΖΣΟΛΟΓΗΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ

ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΗΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΩΝ ΤΓΔΗΑ ΚΑΗ ΠΡΟΝΟΗΑ ΣΜΖΜΑ ΑΗΘΖΣΗΚΖ ΚΟΜΖΣΟΛΟΓΗΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΗΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΩΝ ΤΓΔΗΑ ΚΑΗ ΠΡΟΝΟΗΑ ΣΜΖΜΑ ΑΗΘΖΣΗΚΖ ΚΟΜΖΣΟΛΟΓΗΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ ΣΟ ΤΑΛΟΤΡΟΝΗΚΟ ΟΞΤ ΣΖΝ ΚΟΜΖΣΟΛΟΓΗΑ πνπδάζηξηα : Μπνθνβνχ Δξκηφλε

Διαβάστε περισσότερα

ΡΔΣΛΗΘΖ ΞΟΝΓΗΑΓΟΑΦΖ : ΘΝΘΙΝΘΔΑΡΟΑ ΞΙΖΟΖ (ΠΔΡ) ΘΩΓΗΘΝΗ : 37513100-8 ΞΟΝΝΟΗΠΚΝΠ : ΞΟΩΡΝΒΑΘΚΗΑ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖ (ΛΖΞΗΑΓΩΓΔΗΑ)

ΡΔΣΛΗΘΖ ΞΟΝΓΗΑΓΟΑΦΖ : ΘΝΘΙΝΘΔΑΡΟΑ ΞΙΖΟΖ (ΠΔΡ) ΘΩΓΗΘΝΗ : 37513100-8 ΞΟΝΝΟΗΠΚΝΠ : ΞΟΩΡΝΒΑΘΚΗΑ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖ (ΛΖΞΗΑΓΩΓΔΗΑ) ΡΔΣΛΗΘΖ ΞΟΝΓΗΑΓΟΑΦΖ ΔΗΓΝΠ : ΘΝΘΙΝΘΔΑΡΟΑ ΞΙΖΟΖ (ΠΔΡ) ΘΩΓΗΘΝΗ : 37513100-8 ΞΟΝΝΟΗΠΚΝΠ : ΞΟΩΡΝΒΑΘΚΗΑ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖ (ΛΖΞΗΑΓΩΓΔΗΑ) 1/5 1. ΑΞΑΗΡΖΠΔ Η Π - ΓΔΛΗΘΑ ΡΔΣΛΗΘΖ ΞΟΝΓΗΑΓΟΑΦΖ ΘΝΘΙΝΘΔΑΡΟΑ ΞΙΖΟΖ (ΠΔΡ) (Ππέδζα

Διαβάστε περισσότερα

«ΙΔΙΑΙΣΕΡΟΣΗΣΕ & ΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΕ ΠΡΟΑΡΜΟΓΕ ΣΕΥΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΣΑΚΕΤΗ ΞΤΛΙΝΩΝ ΠΙΣΙΩΝ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»

«ΙΔΙΑΙΣΕΡΟΣΗΣΕ & ΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΕ ΠΡΟΑΡΜΟΓΕ ΣΕΥΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΣΑΚΕΤΗ ΞΤΛΙΝΩΝ ΠΙΣΙΩΝ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ (Σ.Δ.Η.) ΛΑΡΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΚΑΡΓΗΣΑ ΣΜΖΜΑ ΥΔΓΗΑΜΟΤ & ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΞΤΛΟΤ & ΔΠΗΠΛΟΤ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ «ΙΔΙΑΙΣΕΡΟΣΗΣΕ & ΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΕ ΠΡΟΑΡΜΟΓΕ ΣΕΥΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΣΑΚΕΤΗ ΞΤΛΙΝΩΝ ΠΙΣΙΩΝ ΣΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΙΣΙΚΗ ΣΗ ΠΕΡΙΠΣΩΗ ΑΤΣΗ. "ΑΣΑΝΙΜΟ -ΑΠΟΚΡΤΦΙΜΟ. ΈΝΑ ΕΓΚΛΗΜΑΣΙΚΟ ΔΟΓΜΑ".

ΚΡΙΣΙΚΗ ΣΗ ΠΕΡΙΠΣΩΗ ΑΤΣΗ. ΑΣΑΝΙΜΟ -ΑΠΟΚΡΤΦΙΜΟ. ΈΝΑ ΕΓΚΛΗΜΑΣΙΚΟ ΔΟΓΜΑ. ΚΡΙΣΙΚΗ ΣΗ ΠΕΡΙΠΣΩΗ ΑΤΣΗ. "ΑΣΑΝΙΜΟ -ΑΠΟΚΡΤΦΙΜΟ. ΈΝΑ ΕΓΚΛΗΜΑΣΙΚΟ ΔΟΓΜΑ". Πξηλ πξνρσξήζνπκε ζηελ θξηηηθή ηεο πξώηεο απηήο πεξίπησζεο, ζα ζέιακε λα ηνλίζνπκε, όηη καο ήηαλ πνιύ δύζθνιν λα δηαπηζηώζνπκε, εάλ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ 2006 ΘΔΜΑ: ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΤΠΟΓΟΜΖ Ν.ΔΒΡΟΤ & Ν.ΚΑΒΑΛΑ ΘΔΜΑ: ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΤΠΟΓΟΜΖ Ν. ΔΒΡΟΤ & Ν. ΚΑΒΑΛΑ ΤΠΔΤΘΤΝΖ ΠΣΤΥΗΑΚΖ: ΦΛΧΡΟΤ ΓΗΑΝΝΟΤΛΑ

ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ 2006 ΘΔΜΑ: ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΤΠΟΓΟΜΖ Ν.ΔΒΡΟΤ & Ν.ΚΑΒΑΛΑ ΘΔΜΑ: ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΤΠΟΓΟΜΖ Ν. ΔΒΡΟΤ & Ν. ΚΑΒΑΛΑ ΤΠΔΤΘΤΝΖ ΠΣΤΥΗΑΚΖ: ΦΛΧΡΟΤ ΓΗΑΝΝΟΤΛΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ 2006 ΘΔΜΑ: ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΤΠΟΓΟΜΖ Ν.ΔΒΡΟΤ & Ν.ΚΑΒΑΛΑ ΘΔΜΑ: ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΤΠΟΓΟΜΖ Ν. ΔΒΡΟΤ & Ν. ΚΑΒΑΛΑ ΤΠΔΤΘΤΝΖ ΠΣΤΥΗΑΚΖ: ΦΛΧΡΟΤ ΓΗΑΝΝΟΤΛΑ 4 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ Ν.ΔΒΡΟΤ εθ. ΠΡΟΛΟΓΟ. 3 ΑΛΔΞΑΝΓΡΟΤΠΟΛΖ

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΦΙΛΩΤΙΟΥ ΝΑΞΟΥ

ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΦΙΛΩΤΙΟΥ ΝΑΞΟΥ ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΦΙΛΩΤΙΟΥ ΝΑΞΟΥ Μουστάκη Ελένη Μεηαπηοπζαηή Δνβαζία: Β π υ π η ν ζ α : η α ε δ β ή η ν ζ α Α β β ε θ ί η ή Ρ ά θ θ δ Μ έ θ δ ζ ο ι α μ ο θ ε ο η ζ η ή ξ ε π ζ η ν μ π ή ξ : Γ ν. Γ ε χ ν β ζ μ

Διαβάστε περισσότερα

Αλαιπηηθό Πξόγξακκα Λνγνηερλίαο Γπκλαζίνπ. Γείθηεο Δπηηπρίαο θαη Γείθηεο Δπάξθεηαο

Αλαιπηηθό Πξόγξακκα Λνγνηερλίαο Γπκλαζίνπ. Γείθηεο Δπηηπρίαο θαη Γείθηεο Δπάξθεηαο Αλαιπηηθό Πξόγξακκα Λνγνηερλίαο Γπκλαζίνπ Γείθηεο Δπηηπρίαο θαη Γείθηεο Δπάξθεηαο Σπύξνο Αληωλέιινο, Δ.Μ.Δ. Φηινινγηθώλ Μαζεκάηωλ Διέλε Κηίζηε, Δ.Μ.Δ. Φηινινγηθώλ Μαζεκάηωλ Παληειήο Βνπηνπξήο, Πξόεδξνο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΣΟ ΓΔΩΡΓΙΟ ΓΡΙΒΑ ΓΙΓΔΝΗ...

ΓΙΑ ΣΟ ΓΔΩΡΓΙΟ ΓΡΙΒΑ ΓΙΓΔΝΗ... ΓΙΑ ΣΟ ΓΔΩΡΓΙΟ ΓΡΙΒΑ ΓΙΓΔΝΗ... Τν ηειεπηαίν δηάζηεκα, όιν θαη πην ζπρλά γίλεηαη αλαθνξά ζην Σηξαηεγό Γεώξγην Γξίβα Γηγελή, πνπ ππήξμε «άμην» ηέθλν ηεο παηξίδαο. Πώο αιιάδνπλ όκσο νη θαηξνί; Πξηλ κεξηθά

Διαβάστε περισσότερα

Αναςτάςεωσ 4, Β' βιομηχανική περιοχή Αγ. Βαρβάρασ Τ.Κ.:8501, Πάφοσ, Τηλ.: 26423900, Φαξ.: 26422959

Αναςτάςεωσ 4, Β' βιομηχανική περιοχή Αγ. Βαρβάρασ Τ.Κ.:8501, Πάφοσ, Τηλ.: 26423900, Φαξ.: 26422959 3 Πεπιεσόμενα 1. Εηαιπικό Πποθίλ... 2 2. Σο ππόβλημα με ηιρ ςπάπσοςζερ καηοικίερ ζηην Κύππο... 4 3. Ειζαγυγή... 5 4. Energy Wall System... 5 4.1 Γεκζηή πενζβναθή... 5 4.2 Τεπκζηή πενζβναθή... 6 4.2.1 Μέεμδμξ

Διαβάστε περισσότερα

Μ. Οζαθδάνδ 75-77 Μενζζηένζ Οδθ: 2105711242 www.paxat.gr

Μ. Οζαθδάνδ 75-77 Μενζζηένζ Οδθ: 2105711242 www.paxat.gr (2) ΔΡΟΥΤΣΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Γ ΙΘΔΗΝ ΙΝΓΝΡΔΣΛΗΑ ΘΑΡΔΘΛΠΖΠ ΔΞΗΚΔΙΔΗΑ ΓΟΝΡΠΑ ΑΗΘΑΡΔΟΗΛΖ (3) ΔΡΟΥΤΣΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ (4) ΔΡΟΥΤΣΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΞΗΛΑΘΑΠ ΞΔΟΗΔΣΝΚΔΛΥΛ Μενζεπυιεκα 5 Μνυθμβμξ 7 Α.Ξμθςιυξ, Λ Ζνδηζηυξ 9 Γ.ΐζγοδκυξ,

Διαβάστε περισσότερα

Σοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Επιυανίοσ ἐπισκόποσ πόλεως Κωνσταντίας, τῆς Κσπριωνήσοσ

Σοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Επιυανίοσ ἐπισκόποσ πόλεως Κωνσταντίας, τῆς Κσπριωνήσοσ Σοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Επιυανίοσ ἐπισκόποσ πόλεως Κωνσταντίας, τῆς Κσπριωνήσοσ [Πεξὶ ηῶλ 12 Ἀπνζηόισλ] [Πεξὶ ηῶλ 70 Ἀπνζηόισλ] ΣΑ ΟΝΟΜΑΣΑ ΣΩΝ ΔΩΔΕΚΑ ΑΠΟΣΟΛΩΝ ΠΟΤ ΕΚΗΡΤΞΑΝ ΣΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΟΝ ΥΡΙΣΟΤ ΚΑΙ ΠΩ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η ΠΔΡΗΛΖΦΖ ΣΧΝ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΧΝ ΣΟΤ ΠΡΟΨΟΝΣΟ

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η ΠΔΡΗΛΖΦΖ ΣΧΝ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΧΝ ΣΟΤ ΠΡΟΨΟΝΣΟ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η ΠΔΡΗΛΖΦΖ ΣΧΝ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΧΝ ΣΟΤ ΠΡΟΨΟΝΣΟ 1 1. ΟΝΟΜΑΗΑ ΣΟΤ ΦΑΡΜΑΚΔΤΣΗΚΟΤ ΠΡΟΨΟΝΣΟ HBVAXPRO 5 ιζηνμβναιιάνζα εκέζζιμ εκαζώνδια Διαόθζμ δπαηίηζδαξ Β (rdna) 2. ΠΟΗΟΣΗΚΖ ΚΑΗ ΠΟΟΣΗΚΖ ΤΝΘΔΖ Μία δόζδ

Διαβάστε περισσότερα

Νέα Διιεληθή Λνγνηερλία Πνηήκαηα γηα ηελ πνίεζε

Νέα Διιεληθή Λνγνηερλία Πνηήκαηα γηα ηελ πνίεζε Νέα Διιεληθή Λνγνηερλία Πνηήκαηα γηα ηελ πνίεζε Μελαγτολία ηοσ Ιάζονος Κλεάνδροσ ποιηηού εν Κομμαγηνή 595 μ.χ. Κ.Π. Καβάθεο Α. Σηνηρεία δνκήο (Γηάξζξσζε ηνπ πνηήκαηνο θαη πεξηερόκελν ελνηήησλ ) Σν ζπγθεθξηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΟ ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ΣΟΤ ΝΑΕΗΜΟΤ ΚΑΗ Ο ΡΟΛΟ ΣΖ ΔΛΛΖΝΟΡΘΟΓΟΞΖ ΣΡΗΣΖ ΖΛΗΚΗΑ ΖΜΔΡΑ

ΣΟ ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ΣΟΤ ΝΑΕΗΜΟΤ ΚΑΗ Ο ΡΟΛΟ ΣΖ ΔΛΛΖΝΟΡΘΟΓΟΞΖ ΣΡΗΣΖ ΖΛΗΚΗΑ ΖΜΔΡΑ ΣΟ ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ΣΟΤ ΝΑΕΗΜΟΤ ΚΑΗ Ο ΡΟΛΟ ΣΖ ΔΛΛΖΝΟΡΘΟΓΟΞΖ ΣΡΗΣΖ ΖΛΗΚΗΑ ΖΜΔΡΑ Τπό π. Κ. Σσιτσίγκου «Εεπο εθ λεόηεηνο έδσθε θαη εο γήξαο ηνιππεύεηλ αξγαιένπο πνιέκνπο», δει. «ν Εεπο έδσθε ζε καο ηνπο

Διαβάστε περισσότερα

ΥΗΗ. ΚΤΚΛΟ ΚΛΑΓΗΚΩΝ ΔΜΗΝΑΡΗΩΝ ΓΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΑ & ΔΜΠΟΡΗΑ ΔΝΓΤΖ

ΥΗΗ. ΚΤΚΛΟ ΚΛΑΓΗΚΩΝ ΔΜΗΝΑΡΗΩΝ ΓΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΑ & ΔΜΠΟΡΗΑ ΔΝΓΤΖ ΥΗΗ. ΚΤΚΛΟ ΚΛΑΓΗΚΩΝ ΔΜΗΝΑΡΗΩΝ ΓΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΑ & ΔΜΠΟΡΗΑ ΔΝΓΤΖ Η βηηξίλα ελόο θαηαζηήκαηνο είλαη ην πξόζσπν ηεο επηρείξεζεο. Αλεμάξηεηα από ην ηη απηή εκπνξεύεηαη, ε βηηξίλα απνηειεί γηα ηνλ θαηαλαισηή

Διαβάστε περισσότερα

ΔΝΣ: ΠΟΘΟ ΕΘΝΑΘ Ο ΟΡΓΑΝΘΜΟ ΠΟΤ ΠΑΡΟΤΘΑΖΕΣΑΘΩ «ΩΣΗΡΑ» ΣΩΝ ΟΘΚΟΝΟΜΘΩΝ

ΔΝΣ: ΠΟΘΟ ΕΘΝΑΘ Ο ΟΡΓΑΝΘΜΟ ΠΟΤ ΠΑΡΟΤΘΑΖΕΣΑΘΩ «ΩΣΗΡΑ» ΣΩΝ ΟΘΚΟΝΟΜΘΩΝ ΔΝΣ: ΠΟΘΟ ΕΘΝΑΘ Ο ΟΡΓΑΝΘΜΟ ΠΟΤ ΠΑΡΟΤΘΑΖΕΣΑΘΩ «ΩΣΗΡΑ» ΣΩΝ ΟΘΚΟΝΟΜΘΩΝ Με αθνξκή ηελ Παγθόζκηα Οηθνλνκηθή Κξίζε θαη ηα κεγάια πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ αξθεηέο ρώξεο ηεο Δπξσπατθήο Δλσζεο (Δ.Δ.) ην Γηεζλέο

Διαβάστε περισσότερα

HELLAS ONLINE Ζιεθηξνληθέο Δπηθνηλσλίεο Αλώλπκε Δηαηξία

HELLAS ONLINE Ζιεθηξνληθέο Δπηθνηλσλίεο Αλώλπκε Δηαηξία HELLAS ONLINE Ζιεθηξνληθέο Δπηθνηλσλίεο Αλώλπκε Δηήζηα Οηθνλνκηθή Έθζεζε γηα ηελ Οηθνλνκηθή Υξήζε 2010 (1 Ηαλνπαξίνπ έσο ) ύκθσλα κε ην Νόκν 3556/2007 ΑΡ.Μ.Α.Δ: 21328/06/Β/90/13 Αδνζακείμο 2 & Παπαδά,

Διαβάστε περισσότερα

1000 Σούννα ανά Μέρα και Νύχτα

1000 Σούννα ανά Μέρα και Νύχτα 1000 Σούννα ανά Μέρα και Νύχτα [ يوناين Greek ] Ελληνικά Χάλιντ Αλ-Χουςαϊνάν Μετάφραςη : EUROPEAN ISLAMIC RESEARCH CENTER (EIRC) & Ρηγάλοσ Κωνςταντίνοσ Επιμέλεια : Τςεκοφρα Βίβιαν & Άχμαντ Αλ- Αμίρ 2013-1434

Διαβάστε περισσότερα

Ζ ΔΝΣΑΞΖ ΣΖ ΚΑΤΖ ΣΖΝ ΟΛΟΚΛΖΡΩΜΔΝΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΣΩΝ ΑΣΗΚΩΝ ΣΔΡΔΩΝ ΑΠΟΒΛΖΣΩΝ ΣΖ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑ ΓΤΣΗΚΖ ΔΛΛΑΓΑ

Ζ ΔΝΣΑΞΖ ΣΖ ΚΑΤΖ ΣΖΝ ΟΛΟΚΛΖΡΩΜΔΝΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΣΩΝ ΑΣΗΚΩΝ ΣΔΡΔΩΝ ΑΠΟΒΛΖΣΩΝ ΣΖ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑ ΓΤΣΗΚΖ ΔΛΛΑΓΑ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΠΟΛΗΣΗΚΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ Ζ ΔΝΣΑΞΖ ΣΖ ΚΑΤΖ ΣΖΝ ΟΛΟΚΛΖΡΩΜΔΝΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΣΩΝ ΑΣΗΚΩΝ ΣΔΡΔΩΝ ΑΠΟΒΛΖΣΩΝ ΣΖ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑ ΓΤΣΗΚΖ ΔΛΛΑΓΑ ΓΗΑΣΡΗΒΖ ΓΗΠΛΧΜΑΣΟ ΔΗΓΗΚΔΤΖ ΝΗΚΟΛΑΟΤ Π.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ: ΣΔΦ ΣΜΖΜΑ: ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΑ ΘΔΜΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ : ΦΩΣΟΒΟΛΣΑΪΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ: ΣΔΦ ΣΜΖΜΑ: ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΑ ΘΔΜΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ : ΦΩΣΟΒΟΛΣΑΪΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ 1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ: ΣΔΦ ΣΜΖΜΑ: ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΑ ΘΔΜΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ : ΦΩΣΟΒΟΛΣΑΪΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΦΟΗΣΖΣΖ :ΑΡΒΑΝΗΣΗΓΖ ΓΔΧΡΓΗΟ Α.Δ.Μ 3391 ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΗΓΖ ΥΑΡΑΛΑΜΠΟ Καβάια

Διαβάστε περισσότερα

Γ Ι Α Ρ Θ Ρ Ω Σ Ι Κ Δ Λ Δ Ξ Δ Ι

Γ Ι Α Ρ Θ Ρ Ω Σ Ι Κ Δ Λ Δ Ξ Δ Ι ΝΔΟΔΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Π Α Ρ Α Γ Ρ Α Φ Ο Παξάγξαθνο είλαη κηθξφ ηκήκα θεηκέλνπ ζηνλ πεδφ ιφγν, πνπ απνηειείηαη απφ πεξηφδνπο θαη έρεη λνεκαηηθή απηνηέιεηα. Σα δνκηθά ζηνηρεία ηεο παξαγξάθνπ: Σε θάζε παξάγξαθν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛ. 1274 (ΦΔΚ 3398/Β/31-12-2013) Απνδεηθηηθό Δλεκεξόηεηαο άξζξνπ 12 λ. 4174/2013 (ΦΔΚ 170 Α'), όπωο ηζρύεη.

ΠΟΛ. 1274 (ΦΔΚ 3398/Β/31-12-2013) Απνδεηθηηθό Δλεκεξόηεηαο άξζξνπ 12 λ. 4174/2013 (ΦΔΚ 170 Α'), όπωο ηζρύεη. ΠΟΛ. 1274 (ΦΔΚ 3398/Β/31-12-2013) Απνδεηθηηθό Δλεκεξόηεηαο άξζξνπ 12 λ. 4174/2013 (ΦΔΚ 170 Α'), όπωο ηζρύεη. Ο ΓΔΝΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑΣΔΑ ΓΗΜΟΙΩΝ ΔΟΓΩΝ ΣΟΤ ΤΠΟΤΡΓΔΙΟΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Έρνληαο ππφςε: 1. Σηο δηαηάμεηο

Διαβάστε περισσότερα

Οι επιδόζεις Ιανοσαρίοσ-Ιοσλίοσ 2009 ηοσ ηοσριζηικού ηομέα από ηο ΙΤΕΠ

Οι επιδόζεις Ιανοσαρίοσ-Ιοσλίοσ 2009 ηοσ ηοσριζηικού ηομέα από ηο ΙΤΕΠ ΗΝΣΗΣΟΤΣΟ ΣΟΤΡΗΣΗΚΧΝ ΔΡΔΤΝΧΝ ΚΑΗ ΠΡΟΒΛΔΦΔΧΝ ηαδίνπ 24 105 64 Αζήλα Σει. 210-3312253, 210-3310022 Φαμ. 210-3312033 Email: itep@otenet.gr URL: http://www.itep.gr Αζήλα, 17 Απγνύζηνπ 2009 ΓΔΛΣΗΟ ΣΤΠΟΤ Οι

Διαβάστε περισσότερα

Ι. ΤΓΚΡΟΣΗΗ ΚΑΙ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ ΣΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ

Ι. ΤΓΚΡΟΣΗΗ ΚΑΙ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ ΣΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ ΒΟΤΛΖ ΣΧΝ ΔΛΛΖΝΧΝ ΠΔΡΗΟΓΟ ΗΓ ΤΝΟΓΟ Β ΓΗΑΚΟΜΜΑΣΗΚΖ ΔΠΗΣΡΟΠΖ «ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΞΔΣΑΖ ΣΟΤ ΧΦΡΟΝΗΣΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ ΣΖ ΥΧΡΑ ΚΑΗ ΣΧΝ ΤΝΘΖΚΧΝ ΓΗΑΒΗΧΖ ΣΧΝ ΚΡΑΣΟΤΜΔΝΧΝ» ΔΚΘΔΖ ΠΡΟ ΣΗ ΒΟΤΛΗ ΣΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΔΡΟ Α Ι. ΤΓΚΡΟΣΗΗ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΜΑ: «Το ποδήιαηο φς βαζηθό κέζο κεηαθίλεζες, άζιεζες θαη υσταγφγίας, ζηελ περηοτή ηφλ Τρηθάιφλ.» αξεγηαλίδεο Γεκήηξηνο Μπνπξιηόο Κσλζηαληίλνο

ΘΔΜΑ: «Το ποδήιαηο φς βαζηθό κέζο κεηαθίλεζες, άζιεζες θαη υσταγφγίας, ζηελ περηοτή ηφλ Τρηθάιφλ.» αξεγηαλίδεο Γεκήηξηνο Μπνπξιηόο Κσλζηαληίλνο ΜΟΤΙΚΟ ΥΟΛΔΙΟ ΣΡΙΚΑΛΩΝ ΣΑΞΗ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Β ΣΔΣΡΑΜΗΝΟ Υ. ΔΣΟΤ 2011-2012 ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΗ ΔΚΘΔΗ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΘΔΜΑ: «Το ποδήιαηο φς βαζηθό κέζο κεηαθίλεζες, άζιεζες θαη υσταγφγίας, ζηελ περηοτή ηφλ

Διαβάστε περισσότερα

Νικόλαος Β. Στασινός, «Ηπειρωτική Εστία», τεύχος 303-304, 7-8/1977 ΑΠΟ ΣΗΝ ΔΓΚΤΜΟΤΝΗ Χ ΣΟ ΑΡΑΝΣΙΜΑ

Νικόλαος Β. Στασινός, «Ηπειρωτική Εστία», τεύχος 303-304, 7-8/1977 ΑΠΟ ΣΗΝ ΔΓΚΤΜΟΤΝΗ Χ ΣΟ ΑΡΑΝΣΙΜΑ ΑΠΟ ΣΗΝ ΔΓΚΤΜΟΤΝΗ Χ ΣΟ ΑΡΑΝΣΙΜΑ Παιαηά έζηκα ηεο πεξηνρήο Ξεξνβνπλίνπ θαη Σδνπκέξθσλ ΛΑΨΚΔ ΑΝΣΙΛΗΦΔΙ ΚΑΙ ΓΟΞΑΙΔ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΠΟΚΣΗΗ ΠΑΙΓΙΧΝ Άηεθλνη, ζηείξεο, άθιεξνη, πνιύηεθλνη Ζ γέλλεζε ηέθλσλ ήηαλ θαη είλαη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΚΖΡΤΞΖ ΑΝΟΗΥΣΖ ΓΖΜΟΠΡΑΗΑ. (Σχπνο Α2) Γηα έξγα πξνκεζεηψλ πνπ εκπίπηνπλ ιφγσ πξνυπνινγηζκνχ ζην πεδίν εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο 2004/18

ΓΗΑΚΖΡΤΞΖ ΑΝΟΗΥΣΖ ΓΖΜΟΠΡΑΗΑ. (Σχπνο Α2) Γηα έξγα πξνκεζεηψλ πνπ εκπίπηνπλ ιφγσ πξνυπνινγηζκνχ ζην πεδίν εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο 2004/18 ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΓΖΜΟΚΡΑΣΗΑ ΝΟΜΟ ΚΑΣΟΡΗΑ ΓΖΜΟ ΚΑΣΟΡΗΑ ΑΡ. ΜΔΛ. :196/2011 ΑΡ.ΠΡΧΣ.: 39.310 ΔΡΓΟ: ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ: ΠΡΟΜΖΘΔΗΑ ΔΞΟΠΛΗΜΟΤ ΔΗΓΗΚΧΝ ΥΟΛΔΗΧΝ ΚΑΗ ΣΜΖΜΑΣΧΝ ΔΗΓΗΚΖ ΑΓΧΓΖ ΓΖΜΟΤ ΚΑΣΟΡΗΑ ΔΠΑ Δ.Π. ΠΓΜ 2007-2013

Διαβάστε περισσότερα

ΥΤΙΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΙΑ ΤΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ

ΥΤΙΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΙΑ ΤΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ ΣΕΙ ΚΑΒΑΛΑ 2009 ΣΜΗΜΑ ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΑ ΠΕΣΡΕΛΑΙΟΤ & ΥΤΙΚΟΤ ΑΕΡΙΟΤ ΠΣΤΦΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΥΤΙΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΙΑ ΤΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ ΕΙΗΓΗΣΗ: ΜΑΡΜΑΝΗ ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΠΟΤΔΑΣΗ: ΣΖΩΡΣΖΟ ΙΩΑΝΝΗ ΑΕΜ: 2542 Πεξίιεςε Σν πξώην βήκα γηα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΔΥΝΗΚΔ ΠΡΟΓΗΑΓΡΑΦΔ. 1. Αληηθείκελν ησλ ππεξεζηώλ ηνπ αλαδόρνπ

ΣΔΥΝΗΚΔ ΠΡΟΓΗΑΓΡΑΦΔ. 1. Αληηθείκελν ησλ ππεξεζηώλ ηνπ αλαδόρνπ ΣΔΥΝΗΚΔ ΠΡΟΓΗΑΓΡΑΦΔ ΠΑΡΟΥΖ ΤΠΖΡΔΗΑ: «ΤΠΟΣΖΡΗΞΖ ΣΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΚΑΗ ΠΡΟΛΖΠΣΗΚΖ ΤΝΣΖΡΖΖ ΣΩΝ ΖΛΔΚΣΡΟΜΖΥΑΝΟΛΟΓΗΚΩΝ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΩΝ ΣΩΝ ΔΡΓΩΝ ΣΟΤ Ο.Α.Κ. Α.Δ. ΓΗΑ ΣΟ 2015». 1. Αληηθείκελν ησλ ππεξεζηώλ ηνπ αλαδόρνπ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΝΟΜΟ ΑΣΣΙΚΗ Άλιμος: 30-06-2011 ΝΠΔΔ ΔΗΜΟΣΙΚΟΙ ΠΑΙΔΙΚΟΙ Αριθμ. Πρωτ.: -1145- ΣΑΘΜΟΙ ΑΛΙΜΟΤ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΝΟΜΟ ΑΣΣΙΚΗ Άλιμος: 30-06-2011 ΝΠΔΔ ΔΗΜΟΣΙΚΟΙ ΠΑΙΔΙΚΟΙ Αριθμ. Πρωτ.: -1145- ΣΑΘΜΟΙ ΑΛΙΜΟΤ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΝΟΜΟ ΑΣΣΙΚΗ Άλιμος: 30-06-2011 ΝΠΔΔ ΔΗΜΟΣΙΚΟΙ ΠΑΙΔΙΚΟΙ Αριθμ. Πρωτ.: -1145- ΣΑΘΜΟΙ ΑΛΙΜΟΤ Τατ.Δ/νζη: Θοσκσδίδοσ 73 Τ.Κ. 174 55 Αλιμος Πληροφορίες: Π. Νικολάοσ Τηλ.: 210-9836 648 Fax:

Διαβάστε περισσότερα

Ο ζύδπγνο θαη ε ζύδπγόο ηνπ ζηε δήισζή ηνπο ηνπ 2013 δειώλνπλ αληίζηνηρα:

Ο ζύδπγνο θαη ε ζύδπγόο ηνπ ζηε δήισζή ηνπο ηνπ 2013 δειώλνπλ αληίζηνηρα: ΣΔΚΜΗΡΙΑ Σνπ Γηώξγνπ Υξηζηόπνπινπ Αλ αγνξάζακε ζην 2013, έλα απηνθίλεην κε αμία 22.000 επξώ θαη ην εηζόδεκά καο είλαη 16.000 επξώ, αλ δελ έρνπκε λα επηθαιεζζνύκε άιια πνζά «θάιπςεο ηεθκεξίσλ» ζηνλ Πίλαθα

Διαβάστε περισσότερα

21 ΜΑΡΤΗ 2013 ΓΥΡΙΖΟΥΜΕ ΣΕΛΙΔΑ

21 ΜΑΡΤΗ 2013 ΓΥΡΙΖΟΥΜΕ ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 Ζ ώξα ηεο εθινγηθήο δηαδηθαζίαο γηα ηελ αλάδεημε ηνπ λένπ Γηνηθεηηθνύ πκβνπιίνπ ηνπ πιιόγνπ καο έθηαζε. Η αλάγθε λα μεθύγνπκε νξηζηηθά από ηνλ ζύιινγν ηεο αδξάλεηαο θαη ηεο κεηαβίβαζεο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Παπαγωγή πποθοπικού λόγος από ηα νήπια, μέζα από ηην αθήγηζη ιζηοπιών, με ηη βοήθεια εκπαιδεςηικών ςλικών και ψηθιακών εικόνων ζε Γιαδπαζηικό Πίνακα

Παπαγωγή πποθοπικού λόγος από ηα νήπια, μέζα από ηην αθήγηζη ιζηοπιών, με ηη βοήθεια εκπαιδεςηικών ςλικών και ψηθιακών εικόνων ζε Γιαδπαζηικό Πίνακα 2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 445 Παπαγωγή πποθοπικού λόγος από ηα νήπια, μέζα από ηην αθήγηζη ιζηοπιών, με ηη βοήθεια εκπαιδεςηικών ςλικών και ψηθιακών εικόνων ζε Γιαδπαζηικό Πίνακα Γ. Λάππαρ

Διαβάστε περισσότερα

Φοζζηυ Πενζαάθθμκ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ. Αβηνηηθνί Παξάγνληεο. Βηνηηθνί Παξάγνληεο ΦΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ. Τπμζηδνζηηζημί πανάβμκηεξ

Φοζζηυ Πενζαάθθμκ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ. Αβηνηηθνί Παξάγνληεο. Βηνηηθνί Παξάγνληεο ΦΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ. Τπμζηδνζηηζημί πανάβμκηεξ Φοζζηυ Πενζαάθθμκ Αβηνηηθνί Παξάγνληεο Τπμζηδνζηηζημί πανάβμκηεξ θςξ ηθίια κενυ άκειμξ Βηνηηθνί Παξάγνληεο Βζμπμζηζθυηδηα ή Βζμθμβζηή Πμζηζθυηδηα Παναβςβμφξ (αοηυηνμθμζ μνβακζζιμί) Θαηακαθςηέξ (εηενυηνμθμζ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΧΝ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΣΧΝ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΧΝ ΗΜΔΙΧΔΙ ΣΟΤ ΜΑΘΗΜΑΣΟ Γ1. 1.Δηζαγσγή ζηελ γλσζηαθε ζεσξία

ΣΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΧΝ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΣΧΝ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΧΝ ΗΜΔΙΧΔΙ ΣΟΤ ΜΑΘΗΜΑΣΟ Γ1. 1.Δηζαγσγή ζηελ γλσζηαθε ζεσξία 1 ΣΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΧΝ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΣΧΝ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΧΝ ΗΜΔΙΧΔΙ ΣΟΤ ΜΑΘΗΜΑΣΟ Γ1 ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΣΧΝ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΧΝ Ι: 1.Δηζαγσγή ζηελ γλσζηαθε ζεσξία 2. Βαζηθέο αξρέο ηεο ζεσξίαο ηνπ

Διαβάστε περισσότερα

«ΝΖΟ ΚΑΛΤΜΝΟ» ΤΠΑΡΥΔΗ ΚΗ ΑΤΣΖ Ζ ΔΛΛΑΓΑ

«ΝΖΟ ΚΑΛΤΜΝΟ» ΤΠΑΡΥΔΗ ΚΗ ΑΤΣΖ Ζ ΔΛΛΑΓΑ «ΝΖΟ ΚΑΛΤΜΝΟ» ΤΠΑΡΥΔΗ ΚΗ ΑΤΣΖ Ζ ΔΛΛΑΓΑ 1 ΑΣΔΗ ΚΡΖΣΖ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ «ΝΖΟ ΚΑΛΤΜΝΟ» ΤΠΑΡΥΔΗ ΚΗ ΑΤΣΖ Ζ ΔΛΛΑΓΑ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: Γξ. ΓΗΑΝΝΖ Γ. ΚΔΥΡΑ ΤΝΣΑΚΣΡΗΑ: ΑΓΓΔΛΗΚΖ ΦΗΛΗΠΠΟΤ Α.Μ. 7758

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΓΚΙΚΑ ΣΤΗΝ ΔΚΓΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΔΝΩΣΗΣ ΓΟΝΔΩΝ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ 28η ΟΚΤΩΒΡΗ

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΓΚΙΚΑ ΣΤΗΝ ΔΚΓΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΔΝΩΣΗΣ ΓΟΝΔΩΝ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ 28η ΟΚΤΩΒΡΗ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΓΚΙΚΑ ΣΤΗΝ ΔΚΓΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΔΝΩΣΗΣ ΓΟΝΔΩΝ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ 28η ΟΚΤΩΒΡΗ Έρεη θαζηεξσζεί λα ιέκε πσο «Λαόο ρσξίο κλήκε είλαη ιαόο ρσξίο κέιινλ». Καη πξάγκαηη, ηίπνηε δελ ζα κπνξνύζε λα

Διαβάστε περισσότερα

Πναθηηθά 46εs Σοκεδνίαξ Γπηηνμπήξ Κμηκςκηθήξ Πνυκμηαξ εμενμμεκίαξ 6 Ιμοιίμο 2011

Πναθηηθά 46εs Σοκεδνίαξ Γπηηνμπήξ Κμηκςκηθήξ Πνυκμηαξ εμενμμεκίαξ 6 Ιμοιίμο 2011 Πναθηηθά 46εs Σοκεδνίαξ Γπηηνμπήξ Κμηκςκηθήξ Πνυκμηαξ εμενμμεκίαξ 6 Ιμοιίμο 2011 Πανυκηεξ: Eφε Τζμιάθε Πένζα Παπαηςάκκμο Ακδνέαξ Κανεθιάξ Μηπάιεξ Κιμγενυπμοιμξ Λυιιμξ Γηςνγαιιέηημξ Αδάμμξ Κυμπμξ Παηήν

Διαβάστε περισσότερα

Μερικέσ Ειλικρινείσ Συμβουλέσ για Κάθε Χριςτιανό

Μερικέσ Ειλικρινείσ Συμβουλέσ για Κάθε Χριςτιανό Μερικέσ Ειλικρινείσ Συμβουλέσ για Κάθε Χριςτιανό [ يوناين Greek ] Ελληνικά του Δρα. Σάλιχ Ασ-Σάλιχ Μετάφραςη : EUROPEAN ISLAMIC RESEARCH CENTER (EIRC) & Ρηγάλου Αριστέα Επιμέλεια : Τσεκοφρα Βίβιαν & Άχμαντ

Διαβάστε περισσότερα

Μ. Γθηξηδή 1, Α. Μπνπληίδνπ 2. ΔΠ ζηηο πνπδέο ζηνλ Διιεληθό Πνιηηηζκό, Διιεληθό Αλνηθηό Παλεπηζηήκην, mgirtzi@yahoo.com 2

Μ. Γθηξηδή 1, Α. Μπνπληίδνπ 2. ΔΠ ζηηο πνπδέο ζηνλ Διιεληθό Πνιηηηζκό, Διιεληθό Αλνηθηό Παλεπηζηήκην, mgirtzi@yahoo.com 2 2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 185 «Πξόζθιεζε ζε γάκν απηνθξαηνξηθό ζηε Βπδαληηλή Θεζζαινλίθε»: έλα εθπαηδεπηηθό πξόγξακκα βαζηζκέλν ζε δξακαηνπνίεζε ηζηνξηθνύ ζελαξίνπ θαη δξαζηεξηόηεηεο ζρεδηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΖΠΘΜΟ : ΑΞΓΖΘΜΟ ΗΓΞΑΙΖΗΕ ΠΓΚΕ -ΗΓΞΑΙΜΝΜΖΓΖΑ

ΠΖΠΘΜΟ : ΑΞΓΖΘΜΟ ΗΓΞΑΙΖΗΕ ΠΓΚΕ -ΗΓΞΑΙΜΝΜΖΓΖΑ ΓΞΓΑΟΖΑ ΟΠΜ ΙΑΘΕΙΑ ΠΕΟ XHMEIAΟ - Γ ΠΑΛΕ ΠΖΠΘΜΟ : ΑΞΓΖΘΜΟ ΗΓΞΑΙΖΗΕ ΠΓΚΕ -ΗΓΞΑΙΜΝΜΖΓΖΑ Α ΠΞΖΙΕΚΜ 2010 1 ΓΖΟΑΓΩΓΕ Άνγηιμξ Πα θεναμηθά οιηθά βαζίδμκηαη ζημ ανγηιώδεξ πώμα, πμο είκαη θαη ε πνώηε ύιε ηεξ θαηαζθεοήξ

Διαβάστε περισσότερα

Ὁ φιλομαθὴσ πτωχόσ. 1872 Αγνχζηνπ 30. Ἀιινίκνλν! εἶκαη θησρὸ ζ αηνῦ ηνῦ θφζκνπ ηὸλ ηξνρφ! εἶκ ὀξθαλὸ θαὶ μέλν! θη ἀγξάκκαην ζὰ κέλσ!

Ὁ φιλομαθὴσ πτωχόσ. 1872 Αγνχζηνπ 30. Ἀιινίκνλν! εἶκαη θησρὸ ζ αηνῦ ηνῦ θφζκνπ ηὸλ ηξνρφ! εἶκ ὀξθαλὸ θαὶ μέλν! θη ἀγξάκκαην ζὰ κέλσ! Ὁ φιλομαθὴσ πτωχόσ 1872 Αγνχζηνπ 30. Ἀιινίκνλν! εἶκαη θησρὸ ζ αηνῦ ηνῦ θφζκνπ ηὸλ ηξνρφ! εἶκ ὀξθαλὸ θαὶ μέλν! θη ἀγξάκκαην ζὰ κέλσ! Σνῦ θάθνπ ιὲλ - Ὑπνκνλή πνιινὶ ζὰλ ζέλα ὀξθαλνὶ θαὶ δχζηπρνη θαὶ μέλνη,

Διαβάστε περισσότερα

Εγρεηξίδην ρξήζεο ηνπ Πιεξνθνξηαθνύ Σπζηήκαηνο ηνπ Πξνγξάκκαηνο Πιεζπζκηθνύ Ειέγρνπ (Π.Σ.-Π.Π.Ε.) γηα θαξθίλν ηξαρήινπ κήηξαο.

Εγρεηξίδην ρξήζεο ηνπ Πιεξνθνξηαθνύ Σπζηήκαηνο ηνπ Πξνγξάκκαηνο Πιεζπζκηθνύ Ειέγρνπ (Π.Σ.-Π.Π.Ε.) γηα θαξθίλν ηξαρήινπ κήηξαο. Εγρεηξίδην ρξήζεο ηνπ Πιεξνθνξηαθνύ Σπζηήκαηνο ηνπ Πξνγξάκκαηνο Πιεζπζκηθνύ Ειέγρνπ (Π.Σ.-Π.Π.Ε.) γηα θαξθίλν ηξαρήινπ κήηξαο. Πηζηνπνηεκέλνη ζηελ Κνιπνζθόπεζε Ιαηξνί Γπλαηθνιόγνη Έθδνζε 0.2 Εξγαζηήξην

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΑ Γ4/Φ.167/2073/1982 (ΦΕΚ Β 640/31-8-82)

ΚΥΑ Γ4/Φ.167/2073/1982 (ΦΕΚ Β 640/31-8-82) ΚΥΑ Γ4/Φ.167/2073/1982 (ΦΕΚ Β 640/31-8-82) Θέμα : «Έγκριζη εθαρμογής προγράμμαηος οικονομικής ενιζτύζεως αηόμων ποσ πάζτοσν από ζσγγενή αιμολσηική αναιμία (Μεζογειακή δρεπανοκσηηαρική - μικροδρεπανοκσηηαρική

Διαβάστε περισσότερα

Ρνπ Βαζίιε Πεβδαιή ( Από ηελ αλζνινγία βξαβεπκέλσλ έξγσλ ηνπ ινγνηερληθνύ δηαγσληζκνύ ηνπ 2011

Ρνπ Βαζίιε Πεβδαιή ( Από ηελ αλζνινγία βξαβεπκέλσλ έξγσλ ηνπ ινγνηερληθνύ δηαγσληζκνύ ηνπ 2011 ΡΝ ΝΟΑΚΑ Ρνπ Βαζίιε Πεβδαιή ( Από ηελ αλζνινγία βξαβεπκέλσλ έξγσλ ηνπ ινγνηερληθνύ δηαγσληζκνύ ηνπ 2011 «Κάξκαξα ηνπ Ξαξζελώλα: ηζηνξία κηαο θινπήο ή ε θινπή ηεο ηζηνξίαο» ) Θαζόκνπλ ζε κηα πέηξα κπξνζηά

Διαβάστε περισσότερα

Υπόδειγμα Γραπηής Δργαζίας ΓΔΟ23 3 η Δργαζία Β2Β Marketing-Γιοίκηζη Πωλήζεων ΔΚΦΩΝΗΗ ΔΡΓΑΙΑ. Εήτημα 1. www.arnos.gr κλικ στη γνώση info@arnos.co.

Υπόδειγμα Γραπηής Δργαζίας ΓΔΟ23 3 η Δργαζία Β2Β Marketing-Γιοίκηζη Πωλήζεων ΔΚΦΩΝΗΗ ΔΡΓΑΙΑ. Εήτημα 1. www.arnos.gr κλικ στη γνώση info@arnos.co. Υπόδειγμα Γραπηής Δργαζίας ΓΔΟ23 3 η Δργαζία Β2Β Marketing-Γιοίκηζη Πωλήζεων ΔΚΦΩΝΗΗ ΔΡΓΑΙΑ Εήτημα 1 Δπζθέληε ηαζ ηαημκμιάζηε ιία ζοβηεηνζιέκδ επζπείνδζδ παναβςβήξ πνμσόκηςκ ή πανμπήξ οπδνεζζώκ. Ακαθενεείηε

Διαβάστε περισσότερα

(Πιάησλνο Πξσηαγόξαο, 322 Α -323 Α ) πεηδὴ δὲ ὁ ἄλζξσπνο ζείαο κεηέζρε κνίξαο, πξῶηνλ κὲλ δηὰ ηὴλ ηνῦ ζενῦ

(Πιάησλνο Πξσηαγόξαο, 322 Α -323 Α ) πεηδὴ δὲ ὁ ἄλζξσπνο ζείαο κεηέζρε κνίξαο, πξῶηνλ κὲλ δηὰ ηὴλ ηνῦ ζενῦ ΠΡΟΣΤΠΟ ΘΕΩΡΗΣΘΚΟ ΦΡΟΝΣΘΣΗΡΘΟ ΔΠΑΝΑΛΖΠΣΗΚΑ ΓΗΑΓΩΝΗΜΑΣΑ 2012-2013 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΑΗΑ ΔΛΛΖΝΗΚΑ Γ ΛΤΚΔΗΟΤ ΘΔΩΡΖΣΗΚΖ ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΔΞΔΣΑΖ: ΣΡΔΗ (3) ΩΡΔ Α. ΓΗΓΑΓΜΔΝΟ ΚΔΗΜΔΝΟ ΔΚΦΩΝΖΔΗ (Πιάησλνο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΜΕ ΜΟΥΣΕΙΟ; ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΣΗΝ ΕΠΙΚΕΨΗ ΣΟ ΜΟΤΕΙΟ ΠΡΩΣΟ ΜΕΡΟ. Ειζαγυγικά

ΠΑΜΕ ΜΟΥΣΕΙΟ; ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΣΗΝ ΕΠΙΚΕΨΗ ΣΟ ΜΟΤΕΙΟ ΠΡΩΣΟ ΜΕΡΟ. Ειζαγυγικά ΠΑΜΕ ΜΟΥΣΕΙΟ; ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΣΗΝ ΕΠΙΚΕΨΗ ΣΟ ΜΟΤΕΙΟ ΠΡΩΣΟ ΜΕΡΟ Ειζαγυγικά Πήκεξα πεξηζζόηεξν από πνηέ ηα ζρνιεία Α/ζκηαο Δθπ/ζεο πξνγξακκαηίδνπλ γηα ηνπο καζεηέο ηνπο επηζθέςεηο εθπαηδεπηηθέο ζε ρώξνπο πνιηηηζκνύ

Διαβάστε περισσότερα

Απορρυπαντικά-Καθαριςτικά

Απορρυπαντικά-Καθαριςτικά Απορρυπαντικά-Καθαριςτικά Τα απξοουπαμτικά είκαη βημμεπακηθά πνμσόκηα πμο ακήθμοκ ζηεκ θαηεγμνία ηςκ θαζανηζηηθώκ μέζςκ,θύνημξ ακηηπνόζςπμξ ηςκ μπμίςκ οπήνλε γηα αηώκεξ ημ ζαπμύκη.γεκηθά είκαη γκςζηά γηα

Διαβάστε περισσότερα

ΐΏΑΒΚΔ Ν. ΣΏΤΡΟ ΒΣΤΜΟΛΟΓΕΚΟ ΛΒΞΕΚΟ ΣΔ ΒΛΛΔΝΕΚΔ ΓΛΧΏ ΣΟ ΤΝΟΛΟ ΣΔ ΒΛΛΔΝΕΚΔ ΓΛΧΏ ΚΏΣΏΣΏΓΜΈΝΟ Β 20 ΠΡΧΣΏΡΥΕΚΒ ΡΕΓΒ

ΐΏΑΒΚΔ Ν. ΣΏΤΡΟ ΒΣΤΜΟΛΟΓΕΚΟ ΛΒΞΕΚΟ ΣΔ ΒΛΛΔΝΕΚΔ ΓΛΧΏ ΣΟ ΤΝΟΛΟ ΣΔ ΒΛΛΔΝΕΚΔ ΓΛΧΏ ΚΏΣΏΣΏΓΜΈΝΟ Β 20 ΠΡΧΣΏΡΥΕΚΒ ΡΕΓΒ ΐΏΑΒΚΔ Ν. ΣΏΤΡΟ ΒΣΤΜΟΛΟΓΕΚΟ ΛΒΞΕΚΟ ΣΔ ΒΛΛΔΝΕΚΔ ΓΛΧΏ ΣΟ ΤΝΟΛΟ ΣΔ ΒΛΛΔΝΕΚΔ ΓΛΧΏ ΚΏΣΏΣΏΓΜΈΝΟ Β 20 ΠΡΧΣΏΡΥΕΚΒ ΡΕΓΒ ΒΡΓΟ ΏΠΏΛΛΏΓΜΈΝΟ ΏΠΟ ΣΔΝ ΕΝΑΟΒΤΡΧΠΏΨΚΟ-ΏΝΚΡΕΣΕΚΔ ΚΏΕ ΦΟΕΝΕΚΕΚΔ ΏΝΧΜΏΛΕΏ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «αθ. ζεθ.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΥΝΙΚΟ ΔΕΛΣΙΟ ΠΡΑΞΗ ΤΠΟΔΟΜΩΝ ΡΔΣΛΗΘΝ ΓΔΙΡΗΝ ΞΟΑΜΖΠ ΞΝΓΝΚΩΛ

ΣΕΥΝΙΚΟ ΔΕΛΣΙΟ ΠΡΑΞΗ ΤΠΟΔΟΜΩΝ ΡΔΣΛΗΘΝ ΓΔΙΡΗΝ ΞΟΑΜΖΠ ΞΝΓΝΚΩΛ ΡΔΣΛΗΘΝ ΓΔΙΡΗΝ ΞΟΑΜΖΠ ΞΝΓΝΚΩΛ 1 ΚΔΟΝΠ Α : ΡΔΣΛΗΘΝ ΓΔΙΡΗΝ ΞΟΑΜΖΠ ΡΚΖΚΑ A: ΡΑΡΝΡΖΡΑ ΞΟΑΜΖΠ ΞΟΑΜΖΠ (ΝΞΠ) ΞΟΝΠΘΙΖΠΖΠ * ΡΗΡΙΝΠ ΞΟΑΜΖΠ ΡΗΡΙΝΠ ΞΟΑΜΖΠ ΠΡΑ ΑΓΓΙΗΘΑ ΘΑΡΑΠΘΔΖ ΘΝΟΚΝΦΟΑΓΚΑΡΥΛ ΠΡΗΠ ΘΑΚΔΛΔΠ ΓΑΠΗΘΔΠ ΔΘΡΑΠΔΗΠ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΘΜΟ 0568/2013 2014 ΤΜΒΑ Η ΥΡΗΜΑΣΟΓΟΣΗ Η Ι.ΝΔ.ΓΙ.ΒΙ.Μ. - ΥΟΛΙΚΗ ΔΠΙΣΡΟΠΗ Β' ΘΜΙΑ ΔΚΠΙΓΔΤ Η ΠΤΛΑΙΑ -ΥΟΡΣΙΑΣΗ

ΑΡΙΘΜΟ 0568/2013 2014 ΤΜΒΑ Η ΥΡΗΜΑΣΟΓΟΣΗ Η Ι.ΝΔ.ΓΙ.ΒΙ.Μ. - ΥΟΛΙΚΗ ΔΠΙΣΡΟΠΗ Β' ΘΜΙΑ ΔΚΠΙΓΔΤ Η ΠΤΛΑΙΑ -ΥΟΡΣΙΑΣΗ ΑΡΙΘΜΟ 0568/2013 2014 ΤΜΒΑΗ ΥΡΗΜΑΣΟΓΟΣΗΗ Ι.ΝΔ.ΓΙ.ΒΙ.Μ. - ΥΟΛΙΚΗ ΔΠΙΣΡΟΠΗ Β' ΘΜΙΑ ΔΚΠΙΓΔΤΗ ΠΤΛΑΙΑ-ΥΟΡΣΙΑΣΗ ηελ Αζήλα, ζήκεξα, 17/3/2014, νη ππνγξάθνληεο ηε παξνύζα: Αθελόο ην Ν.Π.Η.Γ. κε ηελ επσλπκία «ΗΓΡΤΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΧΗ ππ' αξηζκ. ΜΔ 2/2015 γηα ηε ζύλαςε ΤΜΒΑΗ ΜΙΘΧΗ ΔΡΓΟΤ. Ο Γήκνο Αγίαο Παξαζθεπήο. Αλαθνηλώλεη

ΑΝΑΚΟΙΝΧΗ ππ' αξηζκ. ΜΔ 2/2015 γηα ηε ζύλαςε ΤΜΒΑΗ ΜΙΘΧΗ ΔΡΓΟΤ. Ο Γήκνο Αγίαο Παξαζθεπήο. Αλαθνηλώλεη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΝΟΜΟ ΑΣΣΙΚΗ ΔΗΜΟ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΚΕΤΗ Δ/νςη Εξυπηρέτηςησ του Πολίτη & Διοικητικών Τπηρεςιών Σμήμα Διοίκηςησ, Σοπικήσ Ανάπτυξησ & Ανθρώπινου Δυναμικοφ Ταχ. Διεφθυνση: Λ. Μεσογείων 45-47 53

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΜΑΝΤΑ ΚΑΙ Η ΓΟΥΚΙΣΣΑ

Η ΑΜΑΝΤΑ ΚΑΙ Η ΓΟΥΚΙΣΣΑ Η ΑΜΑΝΤΑ ΚΑΙ Η ΓΟΥΚΙΣΣΑ ΚΔΙΜΔΝΟ 1 Περίληυη: Από ηόηε πνπ πέζαλε ε Λενθάληηα, ν Πξίγθηπαο, πνπ ήηαλ εξσηεπκέλνο καδί ηεο, είλαη απαξεγόξεηνο. Η Δνύθηζζα, ε ζεία ηνπ Πξίγθηπα, ζπλάληεζε κία λεαξή ππάιιειν

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ» ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΤΡΙΤΣΟΥ

ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ» ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΤΡΙΤΣΟΥ «ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ» ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΤΡΙΤΣΟΥ ΚΖΝΗΚΟ ΚΑΗ ΓΗΑ ΣΗ ΣΡΔΗ ΠΡΑΞΔΗ Ζ θεληξηθή πιαηεία ηεο Άξηαο. Μπξνζηά θαη δεμηά ην αξρνληηθφ ηνπ Καζηέινπ. Φαίλεηαη ην εζσηεξηθφ ηνπ. Γίπαην. Ζ είζνδνο ηνπ ηζνγείνπ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: Β4Π7Ω9Μ-ΠΑΚ. Θωμάς Γεώργιος Αναστάσιος Χριστόδουλος Ιωάννης Γρηγόριος Ανδρέας Κων/νος Ανέστης τυλιανός Κων/νος Γεώργιος Γεώργιος

ΑΔΑ: Β4Π7Ω9Μ-ΠΑΚ. Θωμάς Γεώργιος Αναστάσιος Χριστόδουλος Ιωάννης Γρηγόριος Ανδρέας Κων/νος Ανέστης τυλιανός Κων/νος Γεώργιος Γεώργιος ΑΝΑΡΣΗΣΕΟ ΣΟ ΔΙΑΔΙΚΣΤΟ ΑΠΟΠΑΜΑ ΑΠΟ ΣΟ ΠΡΑΚΣΙΚΟ ΣΗ 3/28-2-2012 ΚΑΣΔΠΔΙΓΟΤΑ ΤΝΔΓΡΙΑΗ ΣΟΤ ΓΗΜΟΣΙΚΟΤ ΤΜΒΟΤΛΙΟΤ ΣΟΤ ΓΗΜΟΤ ΓΡΑΜΑ Αρ. απόφασης 95/2012 ΘΔΜΑ: Επιλογή δικαιούσυν για σοπήγηζη αδειών ςπαίθπιος πλανόδιος

Διαβάστε περισσότερα

EU Kids Online II (08/04/2010) 11-16 ΓΣΩΝ

EU Kids Online II (08/04/2010) 11-16 ΓΣΩΝ ΑΝΣΗΓΡΑΦΔ ΣΟΤ ΚΧΓΗΚΟΤ ΑΠΟ ΣΟ ΠΔΡΗΛΖΠΣΗΚΟ ΦΤΛΛΟ ΔΠΑΦΧΝ ΚΧΓΗΚΟ ΥΧΡΑ ΑΡΗΘΜΟ ΖΜΔΗΟΤ ΔΚΚΗΝΖΖ ΑΡΗΘΜΟ ΓΗΔΤΘΤΝΖ ΟΝΟΜΑ & ΑΡΗΘΜΟ ΔΡΔΤΝΖΣΖ ΓΗΔΤΘΤΝΖ: ΚΧΓΗΚΟ ΠΔΡΗΟΥΖ ΣΑΥΤΓΡΟΜΗΚΟ ΚΧΓΗΚΑ ΑΡΗΘΜΟ ΣΖΛΔΦΧΝΟΤ EU Kids Online

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΔΘΝΔ ΤΝΔΓΡΗΟ ΣΟΠΗΚΖ ΗΣΟΡΗΑ & ΠΟΛΗΣΗΜΟΤ ΣΡΗΥΩΝΗΑ ΚΑΗ ΝΑΤΠΑΚΣΗΑ. 9-10 -11 ΗΟΤΝΗΟΤ 2012 Αθξόπνιε Θεζηίαο (Βινρόο) - Θέξκν - Ναύπαθηνο

ΓΗΔΘΝΔ ΤΝΔΓΡΗΟ ΣΟΠΗΚΖ ΗΣΟΡΗΑ & ΠΟΛΗΣΗΜΟΤ ΣΡΗΥΩΝΗΑ ΚΑΗ ΝΑΤΠΑΚΣΗΑ. 9-10 -11 ΗΟΤΝΗΟΤ 2012 Αθξόπνιε Θεζηίαο (Βινρόο) - Θέξκν - Ναύπαθηνο ΓΗΔΘΝΔ ΤΝΔΓΡΗΟ ΣΟΠΗΚΖ ΗΣΟΡΗΑ & ΠΟΛΗΣΗΜΟΤ ΣΡΗΥΩΝΗΑ ΚΑΗ ΝΑΤΠΑΚΣΗΑ 9-10 -11 ΗΟΤΝΗΟΤ 2012 Αθξόπνιε Θεζηίαο (Βινρόο) - Θέξκν - Ναύπαθηνο ΘΔΜΑ: Σν Μνλαζηήξη ηνπ Βινρνύ θαη ε πξνζθνξά ηνπ ζηελ παηδεία θαη ζηνλ

Διαβάστε περισσότερα

Αποστολή ΕΣΠ στη Σάμο

Αποστολή ΕΣΠ στη Σάμο Αποστολή ΕΣΠ στη Σάμο Φωτογραφία ΑΠΕ Δράζη ζηηριζόμενη ζε χρημαηοδόηηζη από ηο Ίδρυμα Open Society Institute, ζε ζυνεργαζία με ηην Open Society Initiative for Europe of the Open Society Foundations Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ 7000 έηη ιζηοπίαρ

ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ 7000 έηη ιζηοπίαρ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ 7000 έηη ιζηοπίαρ Λήψη ηος απσείος ζε ζςμπιεζμένη μοπθή Γημοζιεύθηκε ζηο 5ο ηεύσορ ηος πεπιοδικού "ΔΛΛΗΝΩΝ ΙΣΟΡΙΑ", διμηνιαίαρ εκδόζεωρ ηος πεπιοδικού "ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ" Διζαγωγή To γήηδια

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΜΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΟΙΝΟΥ-ΤΣΙΠΟΥΡΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΓΡΑΜΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΟΙΝΟΥ-ΤΣΙΠΟΥΡΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΟΠΟΝΩΝ ΓΡΑΜΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΟΙΝΟΥ-ΤΣΙΠΟΥΡΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γζκηθή πμιή Δεμόζηαξ Τγείαξ ΜΠ:Eθενμμζμέκε Δεμόζηα Τγεία

Γζκηθή πμιή Δεμόζηαξ Τγείαξ ΜΠ:Eθενμμζμέκε Δεμόζηα Τγεία Γζκηθή πμιή Δεμόζηαξ Τγείαξ ΜΠ:Eθενμμζμέκε Δεμόζηα Τγεία Γπαγγειμαηηθή Τγεία Ομαδηθή ενγαζία ηςκ μεηαπηοπηαθώκ θμηηεηώκ: Βαζηιείμο Νίθμξ Καιμθαηνηκόξ Σάββαξ Κμνθίδε Γηνήκε Νμμηθμύ Σηέιια-Γηνήκε Πίηζα Γιέκε

Διαβάστε περισσότερα

Παπαδοηέο.Π1α.:Τεύχος Προδιαγραφών. Έπγο: Υποζηήπιξη Υποςπγείος Παιδείαρ &Θπηζκεςμάηων ζε Πληποθοπιακά Σςζηήμαηα2014. «Υποέπγο 4»

Παπαδοηέο.Π1α.:Τεύχος Προδιαγραφών. Έπγο: Υποζηήπιξη Υποςπγείος Παιδείαρ &Θπηζκεςμάηων ζε Πληποθοπιακά Σςζηήμαηα2014. «Υποέπγο 4» Έπγο: Υποζηήπιξη Υποςπγείος Παιδείαρ &Θπηζκεςάηων ζε Πληποθοπιακά Σςζηήαηα2014 «Υποέπγο 4» «Διασείπιζη & Παπακολούθηζη Σηοισείων Φςζικού και Οικονοικού Ανηικειένος για ηιρ ανάγκερ αςηεπιζηαζιών ζςγσπηαηοδοηούενων

Διαβάστε περισσότερα

«Ηζηοπική αναδπομή και πολεοδομική εξέλιξη ηηρ πόληρ ηηρ Σπίποληρ»

«Ηζηοπική αναδπομή και πολεοδομική εξέλιξη ηηρ πόληρ ηηρ Σπίποληρ» ΔΘΝΗΚΟ ΜΔΣΟΒΗΟ ΠΟΛΤΣΔΥΝΔΗΟ ΥΟΛΖ ΠΟΛΗΣΗΚΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΣΟΜΔΑ ΑΝΘΡΩΠΗΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΚΟΗΝΩΝΗΚΩΝ ΔΡΔΤΝΩΝ ΚΑΗ ΓΗΚΑΗΟΤ ΔΙΚΑΙΟΥ D ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ «Ηζηοπική αναδπομή και πολεοδομική εξέλιξη ηηρ πόληρ ηηρ Σπίποληρ»

Διαβάστε περισσότερα

Πνπ ηα ζεξκά βξάδηα ηνπ Σάν Πάνιν ρακνγειαζηέο γπλαίθεο ρατδεύαλ ζηνξγηθά.

Πνπ ηα ζεξκά βξάδηα ηνπ Σάν Πάνιν ρακνγειαζηέο γπλαίθεο ρατδεύαλ ζηνξγηθά. Ιτνηlas;ia 1. Ο ηρλειάηεο βαδίδεη. Σην βάζνο ηνπ δξόκνπ. Δηθόλα παξακνξθσκέλε από ρίκαηξεο θσηόο. Τα ξνύρα ηνπ, καύξα ιάβαξα πνπ αλεκίδνπλ. Καη ηα καιιηά ηνπ. Πνπ ηα ζεξκά βξάδηα ηνπ Σάν Πάνιν ρακνγειαζηέο

Διαβάστε περισσότερα

Ιωάννης Χρσζόζηομος. Λόγοι Καηά Ιοσδαίων

Ιωάννης Χρσζόζηομος. Λόγοι Καηά Ιοσδαίων Ιωάννης Χρσζόζηομος Λόγοι Καηά Ιοσδαίων Σνπ ελ αγηνηο παηξνο εκσλ Ησαλλνπ Αξρηεπηζθνπνπ Κσλζηαληηλνππνιεσο ηνπ Υξπζνζηνκνπ Λνγνη θαηα ηνπδαησλ Λόγος πρῶηος. αʹ. βνπιφκελ κῖλ ἀπνδνῦλαη ηὰ ιείςαλα ζήκεξνλ

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογικές Πρώτες Ύλες Οργανικών Βιομηχανιών

Βιολογικές Πρώτες Ύλες Οργανικών Βιομηχανιών Βιολογικές Πρώτες Ύλες Οργανικών Βιομηχανιών Ενόηηηα: Πποϊόνηα Oλοκληπωμένορ ζσεδιαζμόρ Τίηλος εργαζίας: Ηλεκηπικό οξύ Ονοματεπώνυμα φοιτητών: Αδάμηρ Γεώπγιορ, Θεοδώπος Παναγιώηηρ, Βαλιώνηη Φωηούλα, Maradshi

Διαβάστε περισσότερα

EU KIDS ONLINE II Δξωηεκαηνιόγην γνλέωλ 23/4/2010

EU KIDS ONLINE II Δξωηεκαηνιόγην γνλέωλ 23/4/2010 ΑΝΣΙΓΡΑΨΕ ΣΟΤ ΚΩΔΙΚΟΤ ΑΝΑΓΝΩΡΙΗ ΑΠΟ ΣΟ ΤΝΟΠΣΙΚΟ ΥΤΛΛΟ ΕΠΑΥΗ ΚΩΔΙΚΟΣ ΧΩΡΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΝΟΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΤΑΧ.ΚΩΔΙΚΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ ΔΡΔΤΝΖΣΖ ΖΜΔΗΧΔ ΖΛΗΚΗΑ

Διαβάστε περισσότερα

«ESCAPE: Μία εκπαιδευτική Αθλητική Πρόκληςη για την ενίςχυςη τησ αυτογνωςίασ των μαθητών» ΚΑΠΝΙΜΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗ ΑΓΩΝΩΝ ΔΡΟΜΟΤ

«ESCAPE: Μία εκπαιδευτική Αθλητική Πρόκληςη για την ενίςχυςη τησ αυτογνωςίασ των μαθητών» ΚΑΠΝΙΜΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗ ΑΓΩΝΩΝ ΔΡΟΜΟΤ 6 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗ ΣΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ «ESCAPE: Μία εκπαιδευτική Αθλητική Πρόκληςη για την ενίςχυςη τησ αυτογνωςίασ των μαθητών» ΚΑΠΝΙΜΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗ ΑΓΩΝΩΝ ΔΡΟΜΟΤ ΠΑΣΡΑ, 2013 6ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΓΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΔΗΛΩΗ 2010

ΠΓΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΔΗΛΩΗ 2010 ΠΓΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΔΗΛΩΗ 2010 κξιμξηικό ζύζηημα ξικξλξγικήπ διαςείοιζηπ & ξικξλξγικξύ ελέγςξρ EMAS 5η Έκδξζη / 05.09.2011 ΠΓΡΙΓΥΟΜΓΝΑ: 1. ΓΙΑΓΩΓΗ... 4 2. ΜΗΝΤΜΑ ΣΟΤ ΓΓΝΙΚΟΤ ΔΙΓΤΘΤΝΣΗ... 5 3. ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΠΓΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ...

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΣΡΟ. Χειμεπινή θεαηπική πεπίοδορ

ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΣΡΟ. Χειμεπινή θεαηπική πεπίοδορ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΣΡΟ Χειμεπινή θεαηπική πεπίοδορ 2014 2015 Κενηπική κηνή Μεθίζηο επανάληψη ηεο Αξηάλ Μλνπζθίλ πάλσ ζην κπζηζηόξεκα ηνπ Κιάνπο Μαλ Σν κπζηζηόξεκα ηνπ Κιάνπο Μαλ, πνπ γξάθηεθε ζην Άκζηεξληακ ην

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_2383/333 Β. ΠΑΡΑΣΗΡΗΕΙ 1. Καη νη Κεξθπξαίνη, επεηδή άξρηζαλ λα θνβνύληαηκήπσο, αθνύ πιεύζνπλ νη ερζξνί ελαληίνλ ηεο πόιεο ηνπο,θαζώο αηζζάλνληαλ ληθεηέο,ή πάξνπλ πίζσ απ ην λεζίηνπο εθεί αηρκαιώηνπο

Διαβάστε περισσότερα

Γιαηαπασέρ Λήτηρ Τποθήρ Πληροφορίες για Εκπαιδεστικούς. Β.Α. Παπαγεσξγίνπ - Παηδνςπρίαηξνο MD, PhD, Med, Advanced TEACCH Consultant

Γιαηαπασέρ Λήτηρ Τποθήρ Πληροφορίες για Εκπαιδεστικούς. Β.Α. Παπαγεσξγίνπ - Παηδνςπρίαηξνο MD, PhD, Med, Advanced TEACCH Consultant Γιαηαπασέρ Λήτηρ Τποθήρ Πληροφορίες για Εκπαιδεστικούς Β.Α. Παπαγεσξγίνπ - Παηδνςπρίαηξνο MD, PhD, Med, Advanced TEACCH Consultant Η Γιαηποθή Δίλαη βηνινγηθή ιεηηνπξγία, θαζνξηζηηθή γηα ηελ αλάπηπμε, γηα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΘΓΜΑ. Νεμειιεκηθή Γιώζζα Β Λοθείμο ΠΓΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΓΙΟ ΑΓΙ ΠΑΣΡΑ ΣΑΞΗ Β ΛΤΚΓΙΟΤ ΥΟΛΙΚΟ ΓΣΟ 2011-12 ΓΡΓΑΙΑ Β ΣΓΣΡΑΜΗΝΟΤ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ

Η ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΘΓΜΑ. Νεμειιεκηθή Γιώζζα Β Λοθείμο ΠΓΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΓΙΟ ΑΓΙ ΠΑΣΡΑ ΣΑΞΗ Β ΛΤΚΓΙΟΤ ΥΟΛΙΚΟ ΓΣΟ 2011-12 ΓΡΓΑΙΑ Β ΣΓΣΡΑΜΗΝΟΤ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΓΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΓΙΟ ΑΓΙ ΠΑΣΡΑ ΣΑΞΗ Β ΛΤΚΓΙΟΤ ΥΟΛΙΚΟ ΓΣΟ 2011-12 ΓΡΓΑΙΑ Β ΣΓΣΡΑΜΗΝΟΤ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ Νεμειιεκηθή Γιώζζα Β Λοθείμο ΘΓΜΑ Η ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ Μαζεηέξ: Σμήμα Α3 Γπηβιέπςκ Καζεγεηήξ: Γιέκε Κακκά 1 ΓΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΓ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΣΑΣΑΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ ΣΩΝ ΜΙΚΡΟΜΔΑΙΩΝ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΩΝ ΣΟΝ ΝΟΜΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΣΑΣΑΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ ΣΩΝ ΜΙΚΡΟΜΔΑΙΩΝ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΩΝ ΣΟΝ ΝΟΜΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ Σ.Δ.Ι ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΚΑΣΑΣΑΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ ΣΩΝ ΜΙΚΡΟΜΔΑΙΩΝ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΩΝ ΣΟΝ ΝΟΜΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΔΠΗΜΔΛΔΗΑ : ΠΟΛΤΥΡΟΝΗΑΓΟΤ ΜΑΡΗΑ ΔΗΖΓΖΣΖ : ΕΟΤΜΠΟΤΛΗΓΖ ΒΑΗΛΔΗΟ ΚΑΒΑΛΑ 2007 0 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Σαο θνηλνπνηνύκε ηηο αλσηέξσ δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηε θνξνιόγεζε ηεο ππεξαμίαο πνπ πξνθύπηεη από κεηαβίβαζε αθίλεηεο πεξηνπζίαο από θπζηθά πξόζσπα.

Σαο θνηλνπνηνύκε ηηο αλσηέξσ δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηε θνξνιόγεζε ηεο ππεξαμίαο πνπ πξνθύπηεη από κεηαβίβαζε αθίλεηεο πεξηνπζίαο από θπζηθά πξόζσπα. ΑΝΑΡΣΗΣΕΑ ΣΟ ΔΙΑΔΙΚΣΤΟ ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ Αζήλα, 28 Απξηιίνπ 2014 ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΣΕΙΑ ΔΗΜΟΙΩΝ ΕΟΔΩΝ ΓΕΝ. ΔΙΕΤΘΤΝΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΗ ΔΙΕΤΘΤΝΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΙΟΔΗΜΑΣΟ ΣΜΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

1. ΖΚΔΟΝΚΖΛΗΑ ΘΑΗ ΡΝΞΝΠ ΓΗΔΛΔΟΓΔΗΑΠ ΡΝ ΓΗΑΓΥΛΗΠΚΝ ΓΗΑΓΥΛΗΠΚΝ ΓΗΑΓΥΛΗΠΚΝ ΖΚΔΟΑ ΥΟΑ

1. ΖΚΔΟΝΚΖΛΗΑ ΘΑΗ ΡΝΞΝΠ ΓΗΔΛΔΟΓΔΗΑΠ ΡΝ ΓΗΑΓΥΛΗΠΚΝ ΓΗΑΓΥΛΗΠΚΝ ΓΗΑΓΥΛΗΠΚΝ ΖΚΔΟΑ ΥΟΑ ΔΙΙΖΛΗΘΖ ΓΖΚΝΘΟΑΡΗΑ 1 ε ΓΔΗΝΛΝΚΗΘΖ ΞΔΟΗΦΔΟΔΗΑ ΑΡΡΗΘΖΠ ΓΔΛΗΘΝ ΛΝΠΝΘΝΚΔΗΝ ΑΡΡΗΘΖΠ - Θ. Α. Ρ. ΓΗΝΗΘΖΡΗΘΖ ΓΗΔΘΛΠΖ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖ ΞΝΓΗΔΘΛΠΖ ΡΚΖΚΑ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΝ ΘΖΦΗΠΗΑ 28-6-2010 ΓΟΑΦΔΗΝ ΞΟΝΚΖΘΔΗΥΛ ΛΗΘΖΠ 2 * 14561

Διαβάστε περισσότερα

15PROC002615407 2015-03-04

15PROC002615407 2015-03-04 ΔΙΙΖΛΗΘΖ ΓΖΚΝΘΟΑΡΗΑ ΛΝΚΝΠ ΓΩΓΔΘΑΛΖΠΝ ΓΖΚΝΠ ΘΑΙΚΛΗΩΛ Θάιπκλνο, 03/03/2015 Αξηζ. Ξξση.:4335 Γ/ΛΠΖ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΩΛ ΞΖΟΔΠΗΩΛ Σαρ. Γ/λζε : 85 200 Κάιπκλνο Πιεξνθ.: Μηραήι Μπατξακεο Σειέθσλν: 22430-59 169 fax: 22430-28440

Διαβάστε περισσότερα

Ηιεθηξνληθό Δκπόξην Τν λνκηθό πιαίζην ελίζρπζεο θαη πξνζηαζίαο ηνπ

Ηιεθηξνληθό Δκπόξην Τν λνκηθό πιαίζην ελίζρπζεο θαη πξνζηαζίαο ηνπ Ηιεθηξνληθό Δκπόξην Τν λνκηθό πιαίζην ελίζρπζεο θαη πξνζηαζίαο ηνπ Κνηλνηηθό λνκνζεηηθό πιαίζην: 1. ε Οδεγία 2000/31 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη Σπκβνπιίνπ γηα ην ειεθηξνληθφ εκπφξην Διιεληθό λνκoζεηηθό

Διαβάστε περισσότερα

Τα θαηλνηνκηθά ζηνηρεία ηνπ Νένπ ΠΣ ζηα Θξεζθεπηηθά

Τα θαηλνηνκηθά ζηνηρεία ηνπ Νένπ ΠΣ ζηα Θξεζθεπηηθά Τα θαηλνηνκηθά ζηνηρεία ηνπ Νένπ ΠΣ ζηα Θξεζθεπηηθά Σηαύξνο Γηαγθάδνγινπ Σύκβνπινο Π.Ι. Η πξφηαζε ηνπ λένπ Π ζηα Θξεζθεπηηθά (ΜηΘ) παξνπζηάδεη έλα κάζεκα αλνηθηφ, πινπξαιηζηηθφ, πνπ δηαηεξεί ηνλ γλσζηαθφ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΓΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΔΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΓΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΓΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΥΟΛΗ: ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΣΜΗΜΑ: ΝΟΜΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΝΣΑΓΜΑΣΙΚΟ ΓΙΚΑΙΟ ΤΠΔΤΘΤΝΟ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: θνο ΑΝΓΡΔΑ Γ. ΓΗΜΗΣΡΟΠΟΤΛΟ ΟΝΟΜΑ: ΜΗΝΟΓΩΡΑ ΜΑΡΓΔΛΛΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΣΑΛΖΚΣΗΚΖ ΖΜΔΡΟΜΖΝΗΑ ΚΑΗ ΧΡΑ

ΚΑΣΑΛΖΚΣΗΚΖ ΖΜΔΡΟΜΖΝΗΑ ΚΑΗ ΧΡΑ ΓΗΑΚΖΡΤΞΖ ΠΡΟΥΔΗΡΟΤ ΜΔΗΟΓΟΣΗΚΟΤ ΓΗΑΓΧΝΗΜΟΤ ΓΗΑ ΣΖΝ ΜΔΣΑΦΟΡΑ ΣΧΝ ΓΡΑΦΔΗΧΝ ΚΑΗ ΣΧΝ ΔΡΓΑΣΖΡΗΧΝ ΣΟΤ ΔΛΛΖΝΗΚΟΤ ΟΡΓΑΝΗΜΟΤ ΣΤΠΟΠΟΗΖΖ ΔΛΟΣ Α.Δ., ΑΠΟ ΣΖΝ ΟΓΟ ΑΥΑΡΝΧΝ 313-Κ. ΠΑΣΖΗΑ ΚΑΗ ΣΖΝ ΟΓΟ ΚΟΛΧΝΟΤ 12-14-ΑΘΖΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΣΙΚΟ ΤΝΑΝΣΗΗ ΕΡΓΑΙΑ. Οι λεκάνες απορροής ηοσ Τ.Δ. 10 - Τθιζηάμενη καηάζηαζη, Προβλήμαηα και Λύζεις Νομός Κιλκίς ΚΗΛΚΗ 13-10-2009

ΠΡΑΚΣΙΚΟ ΤΝΑΝΣΗΗ ΕΡΓΑΙΑ. Οι λεκάνες απορροής ηοσ Τ.Δ. 10 - Τθιζηάμενη καηάζηαζη, Προβλήμαηα και Λύζεις Νομός Κιλκίς ΚΗΛΚΗ 13-10-2009 ΠΡΑΚΣΙΚΟ ΤΝΑΝΣΗΗ ΕΡΓΑΙΑ Οι λεκάνες απορροής ηοσ Τ.Δ. 10 - Τθιζηάμενη καηάζηαζη, Προβλήμαηα και Λύζεις Νομός Κιλκίς ΚΗΛΚΗ 13-10-2009 Ζ Γηεχζπλζε Τδάησλ ζηα πιαίζηα ηεο πξνζπάζεηαο γηα ηελ εθηίκεζε ηεο ηξέρνπζαο

Διαβάστε περισσότερα

OΙ ΠΔΝΣΔ ΓΙΑΣΑΔΙ ΣΟΤ ΔΑΤΣΟΤ- ΤΝΑΙΘΗΜΑΣΑ- ΑΤΣΟΔΚΣΙΜΗΗ

OΙ ΠΔΝΣΔ ΓΙΑΣΑΔΙ ΣΟΤ ΔΑΤΣΟΤ- ΤΝΑΙΘΗΜΑΣΑ- ΑΤΣΟΔΚΣΙΜΗΗ OΙ ΠΔΝΣΔ ΓΙΑΣΑΔΙ ΣΟΤ ΔΑΤΣΟΤ- ΤΝΑΙΘΗΜΑΣΑ- ΑΤΣΟΔΚΣΙΜΗΗ ΘΔΜΑΣΙΚΗ ΔΝΟΣΗΣΑ: 1. Ανάπηςξη και Δνδςνάμυζη Δαςηού ΤΠΟΔΝΟΣΗΣΔ: 1.1 Ανάπηςξη και Δξέλιξη ηος Δαςηού 1.2 ςναιζθημαηική Δκπαίδεςζη και Αςηοεκηίμηζη ΣΑΞΗ:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΑΤΙΑ ΡΕΙΦΕΕΙΑ ΚΗΤΗΣ ΡΕΙΦΕΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΑΝΙΩΝ. ΑΠΟΛΟΓΙΜΟ Π.Ε.Χ. ςελίδα 0

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΑΤΙΑ ΡΕΙΦΕΕΙΑ ΚΗΤΗΣ ΡΕΙΦΕΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΑΝΙΩΝ. ΑΠΟΛΟΓΙΜΟ Π.Ε.Χ. ςελίδα 0 ΑΠΟΛΟΓΙΜΟ Π.Ε.Χ. ςελίδα 0 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ 1. ΓΗΔΤΘ ΤΝ Ζ ΓΗΟΗ ΚΖ ΣΗΚΟΤ ΟΗΚΟΝΟΜ ΗΚΟΤ α ) Σ Μ Ζ Μ Α Π Ρ Ο Ω Π Η Κ Ο Τ Κ Α Η Μ Η Θ Ο Γ Ο Η Α β ) Σ Μ Ζ Μ Α Λ Ο Γ Η Σ Η Κ Ζ Γ Η Α Υ Δ Η Ρ Η Ζ γ ) Σ Μ Ζ Μ Α Π Ρ Ο

Διαβάστε περισσότερα

οκάρεηξ, θάνμαθα, ζομπενηθμνά

οκάρεηξ, θάνμαθα, ζομπενηθμνά οκάρεηξ, θάνμαθα, ζομπενηθμνά Σα θάνμαθα επηδνμύκ μέζς ζοκάρεςκ Αγςκηζηέξ: μοζίεξ πμο εκηζπύμοκ δνάζε κεονμδηαβηβαζηή Ακηαγςκηζηέξ: μοζίεξ πμο ακαζηέιιμοκ δνάζε κεονμδηαβηβαζηή μεηωπιαίος λοβός βαζικά

Διαβάστε περισσότερα

AΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ιούλιος 2012-Ιούνιος 2013

AΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ιούλιος 2012-Ιούνιος 2013 AΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ιούλιος 2012-Ιούνιος 2013 21.6.2013 Α. Ρεσζηόηηηα EΣΔπ Κιείζακε ζπκθσλία κε ηελ Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ (ΔΣΔπ) γηα εληζρχζεηο πξνο ηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, χςνπο, 1,44 δηο επξψ.

Διαβάστε περισσότερα