Ι ΘΕΜΕΛΙΑ 33. Περιεχόμενα. 1 Εισαγωγή Σύνταξη των γλωσσών προγραμματισμού 65

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ι ΘΕΜΕΛΙΑ 33. Περιεχόμενα. 1 Εισαγωγή 35. 2 Σύνταξη των γλωσσών προγραμματισμού 65"

Transcript

1 Περιεχόμενα Προοίμιο 7 Πρόλογος του συγγραφέα 21 Πρόλογος της ελληνικής έκδοσης 29 Ι ΘΕΜΕΛΙΑ 33 1 Εισαγωγή Η τέχνη της σχεδίασης γλωσσών Το φάσμα των γλωσσών προγραμματισμού Γιατί μελετούμε τις γλώσσες προγραμματισμού; Μεταγλώττιση και διερμηνεία Προγραμματιστικά περιβάλλοντα Γενικά για τη μεταγλώττιση Λεκτική και συντακτική ανάλυση Σημασιολογική ανάλυση και παραγωγή ενδιάμεσου κώδικα Παραγωγή τελικού κώδικα Βελτίωση κώδικα Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις 63 2 Σύνταξη των γλωσσών προγραμματισμού Περιγραφή της σύνταξης Λεκτικές μονάδες και κανονικές εκφράσεις Γραμματικές χωρίς συμφραζόμενα Παραγωγές και δένδρα συντακτικής ανάλυσης 70

2 10 Περιεχόμενα 2.2 Λεκτική ανάλυση Δημιουργία πεπερασμένου αυτομάτου Κώδικας του λεκτικού αναλυτή Λεκτική ανάλυση βάσει πίνακα Λεκτικά σφάλματα Οδηγίες προς το μεταγλωττιστή Συντακτική ανάλυση Αναδρομική κατάβαση Καθοδική συντακτική ανάλυση βασισμένη σε πίνακα Ανοδική συντακτική ανάλυση Συντακτικά σφάλματα Θεωρητική θεμελίωση Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις Ονόματα, εμβέλεια, και δέσμευση Η έννοια του χρόνου δέσμευσης Διάρκεια ζωής των αντικειμένων και διαχείριση μνήμης Στατική εκχώρηση Εκχώρηση βασισμένη σε στοίβα Εκχώρηση βασισμένη σε σωρό Συλλογή σκουπιδιών Κανόνες εμβέλειας Στατική εμβέλεια Ένθετες υπορουτίνες Σειρά δηλώσεων Μονάδες κώδικα Τύποι μονάδων κώδικα και κλάσεις Δυναμική εμβέλεια Υλοποίηση της εμβέλειας Η δέσμευση του περιβάλλοντος αναφοράς Κλείσιμο υπορουτίνας Υπορουτίνες πρώτης και δεύτερης κατηγορίας Δεσμεύσεις μέσα σε μια εμβέλεια Ψευδώνυμα Υπερφόρτωση Πολυμορφισμός και σχετικές έννοιες Ξεχωριστή μεταγλώττιση Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις 171

3 Περιεχόμενα 11 4 Σημασιολογική ανάλυση Ο ρόλος του σημασιολογικού αναλυτή Γραμματικές χαρακτηριστικών Υπολογισμός χαρακτηριστικών Ρουτίνες ενεργειών Διαχείριση χώρου για τα χαρακτηριστικά Διακόσμηση του συντακτικού δένδρου Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις Αρχιτεκτονική του τελικού υπολογιστή Η ιεραρχία της μνήμης Αναπαράσταση δεδομένων Αριθμητική υπολογιστών Αρχιτεκτονική συνόλου εντολών Τρόποι διευθυνσιοδότησης Συνθήκες και άλματα Αρχιτεκτονική και υλοποίηση Μικροπρογραμματισμός Μικροεπεξεργαστές RISC Δυο παραδείγματα αρχιτεκτονικών: x86 και MIPS Ψευδοσυμβολική γλώσσα Η μεταγλώττιση για σύγχρονους επεξεργαστές Αποδοτική χρήση της διοχέτευσης Δέσμευση καταχωρητών Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις 231 II ΒΑΣΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ ΓΛΩΣΣΩΝ Ροή ελέγχου Αποτίμηση εκφράσεων Προτεραιότητα και προσεταιριστικότητα Αναθέσεις Απόδοση αρχικών τιμών Σειρά αποτίμησης μέσα σε εκφράσεις Βραχυκυκλωμένη αποτίμηση 251

4 12 Περιεχόμενα 6.2 Δομημένη και μη δομημένη ροή Δομημένες εναλλακτικές της goto Συνέχειες Ακολουθιακή εκτέλεση Επιλογή Βραχυκυκλωμένες συνθήκες Εντολές case/switch Επανάληψη Βρόχοι ελεγχόμενοι με απαρίθμηση Συνδυασμένοι βρόχοι Επαναλήπτες Γεννήτριες στην Icon Λογικά ελεγχόμενοι βρόχοι Αναδρομή Επανάληψη και αναδρομή Εφαρμοστική αποτίμηση και αποτίμηση κανονικής σειράς Μη ντετερμινισμός Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις Τύποι δεδομένων Συστήματα τύπων Έλεγχος τύπων Πολυμορφισμός Ο ορισμός των τύπων Η ταξινόμηση των τύπων Ορθογωνιότητα Έλεγχος τύπων Ισοδυναμία τύπων Συμβατότητα τύπων Συναγωγή τύπων Το σύστημα τύπων της ML Εγγραφές (δομές) και παραλλαγές (ενώσεις) Σύνταξη και πράξεις Η διάταξη στη μνήμη και η σημασία της Εντολές with Εγγραφές με παραλλαγές Πίνακες Σύνταξη και πράξεις Διαστάσεις, όρια, και εκχώρηση μνήμης Διάταξη μνήμης Συμβολοσειρές Σύνολα 350

5 Περιεχόμενα Δείκτες και αναδρομικοί τύποι Σύνταξη και πράξεις Αιωρούμενες αναφορές Συλλογή σκουπιδιών Λίστες Αρχεία και είσοδος-έξοδος Έλεγχος ισότητας και ανάθεση Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις Υπορουτίνες και η αφαίρεση του ελέγχου Ανασκόπηση της διάταξης της στοίβας Ακολουθίες κλήσεων Πίνακες δεικτών Μελέτες περιπτώσεων: C στο MIPS, Pascal στον x Παράθυρα καταχωρητών Εμβόλιμη ανάπτυξη Μεταβίβαση παραμέτρων Τρόποι μεταβίβασης παραμέτρων Κλήση κατ όνομα Παράμετροι ειδικού σκοπού Επιστρεφόμενες τιμές συναρτήσεων Γενικές υπορουτίνες και μονάδες κώδικα Επιλογές υλοποίησης Περιορισμοί γενικών παραμέτρων Έμμεση δημιουργία παρουσιών Γενικές δομές στη C++, την Java, και τη C# Χειρισμός εξαιρέσεων Ορισμός εξαιρέσεων Διάδοση εξαιρέσεων Παράδειγμα: Ανάνηψη επιπέδου φράσης σε συντακτικό αναλυτή αναδρομικής κατάβασης Υλοποίηση των εξαιρέσεων Συρρουτίνες Εκχώρηση στη στοίβα Μεταφορά Υλοποίηση επαναληπτών Προσομοίωση διακριτών συμβάντων Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις 437

6 14 Περιεχόμενα 9 Αφαίρεση δεδομένων και αντικειμενοστρεφείς γλώσσες Αντικειμενοστρεφής προγραμματισμός Ενθυλάκωση και κληρονομικότητα Μονάδες κώδικα Κλάσεις Επεκτάσεις τύπων Απόδοση αρχικών τιμών και καταστροφή Επιλογή κατασκευαστή Αναφορές και τιμές Σειρά εκτέλεσης Συλλογή σκουπιδιών Δυναμική δέσμευση μεθόδων Εικονικές και μη εικονικές μέθοδοι Αφηρημένες κλάσεις Αναζήτηση μελών Πολυμορφισμός Κλεισίματα Πολλαπλή κληρονομικότητα Επιστροφή στον αντικειμενοστρεφή προγραμματισμό Το μοντέλο αντικειμένων της Smalltalk Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις 481 III ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Συναρτησιακές γλώσσες Ιστορικά στοιχεία Έννοιες συναρτησιακού προγραμματισμού Μια ανασκόπηση/σύνοψη της Scheme Δεσμεύσεις Λίστες και αριθμοί Έλεγχος ισότητας και αναζήτηση Ροή ελέγχου και ανάθεση Προγράμματα ως λίστες Εκτενές παράδειγμα: προσομοίωση ΝΠΑ Επιστροφή στη σειρά αποτίμησης Αυστηρότητα και οκνηρή αποτίμηση Είσοδος-έξοδος: ρεύματα και μονάδες Συναρτήσεις υψηλής τάξης Θεωρητικές βάσεις 507

7 Περιεχόμενα Απόψεις περί συναρτησιακού προγραμματισμού Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις Γλώσσες λογικού προγραμματισμού Έννοιες του λογικού προγραμματισμού Prolog Επίλυση και ενοποίηση Λίστες Αριθμητικές πράξεις Αναζήτηση και σειρά εκτέλεσης Εκτενές παράδειγμα: τρίλιζα Προστακτικός έλεγχος ροής Διαχείριση της βάσης δεδομένων Θεωρητικές βάσεις Προοπτικές του λογικού προγραμματισμού Μέρη της λογικής που δεν καλύψαμε Σειρά εκτέλεσης Άρνηση και η υπόθεση του κλειστού κόσμου Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις Ταυτοχρονισμός Υπόβαθρο και κίνητρα Λίγη ιστορία Η υπόθεση των πολυνηματικών προγραμμάτων Αρχιτεκτονική πολυεπεξεργαστών Θεμελιώδεις έννοιες του ταυτόχρονου προγραμματισμού Επικοινωνία και συγχρονισμός Γλώσσες και βιβλιοθήκες Σύνταξη δημιουργίας νημάτων Υλοποίηση νημάτων Κοινόχρηστη μνήμη Συγχρονισμός αναμονής με απασχόληση Υλοποίηση χρονοπρογραμματιστή Σηματοφόροι Μόνιτορ Κρίσιμες περιοχές υπό συνθήκη Έμμεσος συγχρονισμός Μεταβίβαση μηνυμάτων Ονομασία επικοινωνούντων μερών Αποστολή 593

8 16 Περιεχόμενα Παραλαβή Κλήση απομακρυσμένων διαδικασιών Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις Γλώσσες σεναρίων Τι είναι γλώσσα σεναρίων; Κοινά γνωρίσματα Πεδία εφαρμογής Γλώσσες (διαταγών) κελύφους Επεξεργασία κειμένου και παραγωγή εκθέσεων Μαθηματικά και στατιστική Γλώσσες συγκόλλησης και σενάρια γενικού σκοπού Γλώσσες επέκτασης Σενάρια στον Παγκόσμιο Ιστό Σενάρια CGI Ενσωματωμένα σενάρια εξυπηρετητή Σενάρια πελάτη Μικροεφαρμογές Java XSLT Καινοτομίες Ονόματα και εμβέλειες Επεξεργασία συμβολοσειρών και προτύπων Τύποι δεδομένων Αντικειμενοστρέφεια Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις 689 IV ΜΙΑ ΠΙΟ ΚΟΝΤΙΝΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Δημιουργία ενός εκτελέσιμου προγράμματος Δομή του οπίσθιου τμήματος του μεταγλωττιστή Μια εύλογη οργάνωση σε φάσεις Φάσεις και διελεύσεις Ενδιάμεσος κώδικας Παραγωγή κώδικα Ένα παράδειγμα γραμματικής χαρακτηριστικών Δέσμευση καταχωρητών Οργάνωση χώρου διευθύνσεων 706

9 Περιεχόμενα Συμβολική γλώσσα Παραγωγή εντολών Ανάθεση διευθύνσεων σε ονόματα Σύνδεση Επανατοποθέτηση και επίλυση ονομάτων Έλεγχος τύπων Δυναμική σύνδεση Περίληψη και συμπεράσματα Ασκήσεις Εξερευνήσεις Βιβλιογραφικές σημειώσεις Βελτίωση κώδικα 723 Α Γλώσσες προγραμματισμού που αναφέρθηκαν 725 Β Σχεδίαση και υλοποίηση γλωσσών 735 Γ Αριθμημένα παραδείγματα 739 Βιβλιογραφία 747 Ευρετήριο 761 Περιεχόμενα του CD Στην αγγλική γλώσσα. (Με τελεία σημειώνονται οι αντίστοιχες εισαγωγικές παράγραφοι στο βιβλίο.) Syntax Errors 113 CD eoretical Foundations 114 CD Finite Automata CD Push-Down Automata CD Grammar and Language Classes CD Implementing Scope 151 CD Symbol Tables CD Association Lists and Central Reference Tables CD Separate Compilation 163 CD Separate Compilation in C CD Packages and Automatic Header Inference CD Module Hierarchies CD Space Management for Attributes 190 CD Bottom-Up Evaluation CD Top-Down Evaluation CD Computer Arithmetic 207 CD Two Example Architectures: e x86 and MIPS 214 CD Generators in Icon 277 CD 69

10 18 Περιεχόμενα 6.7 Nondeterminacy 287 CD e ML Type System 321 CD With Statements 326 CD Files and Input/Output 371 CD Interactive I/O CD File-Based I/O CD Text I/O CD Displays 390 CD Case Studies: C on the MIPS; Pascal on the x CD Register Windows 392 CD Call by Name 402 CD Generics in C++, Java, and C# 414 CD Implementation of Iterators 430 CD Discrete Event Simulation 430 CD Multiple Inheritance 475 CD Semantic Ambiguities CD Replicated Inheritance CD Shared Inheritance CD Mix-In Inheritance CD e Object Model of Smalltalk 476 CD eoretical Foundations 507 CD Lambda Calculus CD Control Flow CD Structures CD eoretical Foundations 534 CD Clausal Form CD Limitations CD Skolemization CD Intermediate Forms 699 CD Diana CD GNU RTL CD Position-Independent Code CD Fully Dynamic (Lazy) Linking CD Code Improvement 723 CD Phases of Code Improvement CD Peephole Optimization CD Redundancy Elimination in Basic Blocks CD A Running Example CD Value Numbering CD Global Redundancy and Data Flow Analysis CD SSA Form and Global Value Numbering CD Global Common Subexpression Elimination CD Loop Improvement I CD Loop Invariants CD Induction Variables CD Instruction Scheduling CD 232

11 Περιεχόμενα Loop Improvement II CD Loop Unrolling and So ware Pipelining CD Loop Reordering CD Register Allocation CD Summary and Concluding Remarks CD Exercises CD Explorations CD Bibliographic Notes CD 258

12 Χρήση αυτού του βιβλίου με το συνοδευτικό CD Η Πραγματολογία των γλωσσών προγραμματισμού περιλαμβάνει ένα συνοδευτικό CD που περιέχει (στην αγγλική γλώσσα) προηγμένα/προαιρετικά θέματα και το πλήρες κείμενο του Κεφαλαίου 15: Βελτίωση κώδικα. Αυτή η ύλη που βρίσκεται μόνο στο CD σημειώνεται και αναφέρεται μέσα στο κείμενο με διάφορους τρόπους: 2 Παράγραφοι Σε περισσότερο βάθος Οι παράγραφοι Σε περισσότερο βάθος συνοψίζουν την προαιρετική ύλη. 2 Πίνακας περιεχομένων Η ύλη που βρίσκεται μόνο στο CD περιλαμβάνεται (ξεχωριστά) στον πίνακα περιεχομένων. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον πίνακα περιεχομένων για να βρείτε γρήγορα όλες τις ενότητες και τις υποενότητες που είναι διαθέσιμες στο CD. Για παράδειγμα, στον πίνακα περιεχομένων του βιβλίου θα βρείτε: 2.4 Θεωρητική θεμελίωση 112 και στο τέλος του πίνακα, στα περιεχόμενα του CD: 2.4 eoretical Foundations CD Finite Automata CD Push-Down Automata CD 16 Αυτό σημαίνει ότι η Ενότητα 2.4 εισάγεται στη σελίδα 112 του βιβλίου (στη σελίδα όπου βρίσκεται η εισαγωγική παράγραφος Σε περισσότερο βάθος ) το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου αυτής της ενότητας (στην αγγλική γλώσσα) καθώς και οι υποενότητες που περιέχει βρίσκονται στις σελίδες του CD. 2 Αναφορές Σε όλο το κείμενο του βιβλίου, το εικονίδιο περισσότερο βάθος στο CD. σημαίνει αναφορές προς ύλη Σε Περιεχόμενα του CD 2 Κεφάλαιο 15, Βελτίωση κώδικα: Όλο το κείμενο του Κεφαλαίου είναι διαθέσιμο στο CD ως ένα αρχείο PDF. Το κείμενο του βιβλίου περιέχει μόνο μια μικρή εισαγωγή. 2 Ενότητες και υποενότητες: Πρόσθετη ύλη που εισάγεται στο βιβλίο και καλύπτεται λεπτομερώς στο CD. 2 Ασκήσεις: Πρόσθετες ασκήσεις για προσωπική μελέτη ή άλλες σε στυλ εργασιών για το σπίτι, που σημειώνονται στο κείμενο του βιβλίου με την ένδειξη Σε περισσότερο βάθος, αλλά και δυσκολότερες ασκήσεις Εξερευνήσεων για τους πιο προχωρημένους και περίεργους αναγνώστες. 2 Εκπαιδευτικά βοηθήματα και εγχειρίδια αναφοράς: Ένας περιεκτικός κατάλογος συνδέσμων προς τα πιο χρήσιμα εκπαιδευτικά βοηθήματα και εγχειρίδια αναφορών γλωσσών προγραμματισμού που υπάρχουν στον Ιστό. 2 Μεταγλωττιστές και διερμηνείς: Σύνδεσμοι προς μεταγλωττιστές και διερμηνείς γλωσσών προγραμματισμού που υπάρχουν στον Ιστό. 2 Μηχανή αναζήτησης: Μια μηχανή αναζήτησης για τις συμπληρωματικές ενότητες αλλά και για το κείμενο του τυπωμένου βιβλίου. (Σημείωση: όλα τα στοιχεία του συνοδευτικού CD είναι στην αγγλική γλώσσα και οι παραπομπές της μηχανής αναζήτησης στο τυπωμένο κείμενο αφορούν την πρωτότυπη αμερικανική έκδοση του βιβλίου.)

13 Προοίμιο Η επιστήμη των υπολογιστών έχει την εξαιρετική ικανότητα να δημιουργεί διαδοχικά στρώματα αφαιρέσεων. Η ευκολία με την οποία αυτός ο επιστημονικός κλάδος κρύβει τις λεπτομέρειες πίσω από μια απλοποιημένη διασύνδεση είναι και αρετή και αναγκαιότητα. Τα λειτουργικά συστήματα, οι βάσεις δεδομένων, και οι μεταγλωττιστές είναι υπερβολικά πολύπλοκα προγράμματα που έχουν ωριμάσει μετά από σαράντα χρόνια θεωρίας και ανάπτυξης. Στο μεγαλύτερο μέρος, οι προγραμματιστές χρειάζεται να καταλαβαίνουν ελάχιστα ή και καθόλου την εσωτερική λογική ή τη δομή ενός συστήματος λογισμικού, προκειμένου να το χρησιμοποιήσουν παραγωγικά. Τις περισσότερες φορές, η άγνοια είναι ευτυχία. Η αδιαφανής αφαίρεση όμως μπορεί να μετατραπεί σε τοίχο που εμποδίζει την πρόοδο, αντί να αποτελεί ένα ισχυρό θεμέλιο για νέες κατασκευές. Ας πάρουμε το θέμα αυτού του βιβλίου: τα προγράμματα και τις γλώσσες προγραμματισμού. Τι συμβαίνει όταν ένα πρόγραμμα λειτουργεί πολύ αργά, και η ανάλυση της απόδοσής του δεν μπορεί να εντοπίσει κανένα προφανές σημείο συμφόρησης, ή το σημείο συμφόρησης δεν εξηγείται αλγοριθμικά; Μερικά τέτοια προβλήματα οφείλονται στη μετάφραση των δομών της γλώσσας προγραμματισμού σε εντολές γλώσσας μηχανής, ή στον τρόπο που ο παραγόμενος ο κώδικας αλληλεπιδρά με την αρχιτεκτονική του επεξεργαστή. Η διόρθωση αυτών των προβλημάτων απαιτεί μια κατανόηση που γεφυρώνει τα επίπεδα της αφαίρεσης. Η αφαίρεση μπορεί επίσης να εμποδίζει την εκμάθηση. Απλές ερωτήσεις πώς προγράμματα γραμμένα σε ένα μικρό και επιτηδευμένο υποσύνολο της αγγλικής γλώσσας μπορούν να ελέγχουν υπολογιστές που μιλούν μόνο δυαδικό κώδικα, ή γιατί οι γλώσσες προγραμματισμού, παρά το μεγάλο πλήθος και την ποικιλία τους, μοιάζουν όλες τόσο πολύ μεταξύ τους δεν μπορούν να απαντηθούν παρά μόνο αν μπούμε βαθιά στις λεπτομέρειες και προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τους υπολογιστές, τους μεταγλωττιστές, και τις γλώσσες. Η εκπαίδευση στην επιστήμη των υπολογιστών, στο σύνολό της, μπορεί να απαντήσει σε αυτές τις ερωτήσεις. Τα περισσότερα προγράμματα προπτυχιακών σπουδών προσφέρουν μαθήματα αρχιτεκτονικής υπολογιστών, λειτουργικών συστημάτων, σχεδίασης γλωσσών προγραμματισμού, και μεταγλωττιστών. Όλα αυτά είναι ενδιαφέροντα μαθήματα που αξίζει τον κόπο να παρακολουθήσουν οι σπουδαστές είναι όμως δύσκολο να χωρέσουν όλα στο πρόγραμμα σπουδών της επιστήμης των υπολογιστών, μαζί με τα πολλά άλλα και πλούσια μαθήματα που πρέπει να υπάρχουν εκεί. Επιπλέον, τα μαθήματα συχνά διδάσκονται ως ανεξάρτητες και αυτοτελείς θεματικές ενότητες και δεν εξηγούν τη σύνδεσή τους με άλλα μαθήματα. Το βιβλίο αυτό απαντά και σε αυτές τις ερωτήσεις, κοιτάζοντας πέρα από τις αφαιρέσεις που διαχωρίζουν αυτά τα θέματα. Ο Michael Scott είναι ένας διακεκριμένος ερευνητής με σημαντική συνεισφορά στην υλοποίηση των γλωσσών, τα συστήματα χρόνου εκτέλεσης, και την αρχιτεκτονική των υπολογιστών. Έχει μια ιδιαίτερη ικανότητα να αντλεί από όλα αυτά τα γνωστικά πεδία και να βοηθάει τους αναγνώστες να καταλάβουν σε βάθος και με συνέπεια τις σύγχρονες γλώσσες προγραμματισμού. Αυτό το βιβλίο όχι μόνο εξηγεί με αξιοθαύμαστη σαφήνεια τις βασικές έννοιες των γλωσσών προγραμματισμού και τις λεπτομέρειες που αφορούν την υλοποίηση, αλλά δείχνει στον αναγνώστη 7

14 8 Προοίμιο με ποιο τρόπο η αρχιτεκτονική των υπολογιστών και οι μεταγλωττιστές επηρεάζουν τη σχεδίαση και την υλοποίηση των γλωσσών προγραμματισμού. Επιπλέον, παρουσιάζει τον τρόπο χρήσης των διαφορετικών γλωσσών στην πράξη, με ρεαλιστικά παραδείγματα που δείχνουν καθαρά πώς τα πεδία εφαρμογής επίσης επηρεάζουν τις γλώσσες. Για να είμαι ειλικρινής, πρέπει να ομολογήσω ότι αυτό το βιβλίο με προβλημάτισε όταν το διάβασα για πρώτη φορά. Σκέφθηκα τότε ότι η προσέγγιση του συγγραφέα εξασθένιζε τη σημασία των γλωσσών προγραμματισμού και των μεταγλωττιστών στο πρόγραμμα σπουδών και άφηνε τους σπουδαστές με μια επιφανειακή μόνο κατανόηση. Τώρα όμως, έχοντας ξαναδιαβάσει το βιβλίο, αντιλαμβάνομαι ότι στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Παρουσιάζοντάς τες στο κατάλληλο περιβάλλον, αυτό το βιβλίο δείχνει ότι οι γλώσσες προγραμματισμού είναι το πραγματικό κέντρο της επιστήμης των υπολογιστών είναι αυτές που γεφυρώνουν το χάσμα ανάμεσα στον προγραμματιστή και τον υπολογιστή. James Larus, Microso Research

15 Πρόλογος του συγγραφέα Συνήθως, η πρώτη επαφή των σπουδαστών με την επιστήμη των υπολογιστών είναι μέσω ενός μαθήματος προγραμματισμού. Σε ένα τέτοιο μάθημα, οι περισσότεροι σπουδαστές θα έχουν χρησιμοποιήσει τους υπολογιστές όλη τους τη ζωή, για ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, περιήγηση στον Παγκόσμιο Ιστό, επεξεργασία κειμένου, αποστολή άμεσων μηνυμάτων, και ένα σωρό άλλες δουλειές, αλλά μόνο όταν γράφουν τα πρώτα τους προγράμματα αρχίζουν να εκτιμούν πώς δουλεύουν οι εφαρμογές. Αφού αποκτήσουν μια σχετική ευχέρεια στον προγραμματισμό (προφανώς με τη βοήθεια και ενός καλού μαθήματος δομών δεδομένων και αλγορίθμων), το επόμενο φυσικό βήμα είναι να αναρωτηθούν πώς δουλεύουν οι γλώσσες προγραμματισμού. Αυτό το βιβλίο δίνει μια εξήγηση. Πολύ απλά, σκοπεύει να αποτελέσει το πιο περιεκτικό και ακριβές βιβλίο για τις γλώσσες προγραμματισμού, με τρόπο ώστε να είναι προσιτό και ευχάριστο στο μέσο προπτυχιακό σπουδαστή. Ο σκοπός αυτός αντανακλά την πεποίθησή μου ότι οι σπουδαστές καταλαβαίνουν περισσότερα και απολαμβάνουν περισσότερο την ύλη αν τους εξηγήσουμε τι συμβαίνει στην πραγματικότητα. Στο συμβατικό πρόγραμμα σπουδών ενός πανεπιστημιακού τμήματος επιστήμης υπολογιστών ή μηχανικών υπολογιστών, η ύλη εκτός των δομών δεδομένων (και πιθανόν της οργάνωσης των υπολογιστών) συνήθως διαιρείται σε ένα σύνολο από ξεχωριστά μαθήματα, όπως γλώσσες προγραμματισμού, κατασκευή μεταγλωττιστών, αρχιτεκτονική υπολογιστών, λειτουργικά συστήματα, δίκτυα υπολογιστών, παράλληλοι και κατανεμημένοι υπολογισμοί, συστήματα διαχείρισης βάσεων δεδομένων, και πιθανόν τεχνολογία λογισμικού, αντικειμενοστρεφής σχεδίαση, γραφικά, ή συστήματα διασύνδεσης ανθρώπουυπολογιστή. Ένα πρόβλημα αυτής της διαίρεσης είναι ότι η λίστα των μαθημάτων διαρκώς μεγαλώνει, ενώ ο αριθμός των εξαμήνων στο προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών παραμένει σταθερός. Πιο σημαντικό ίσως είναι ότι πολλές από τις πιο ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις στην επιστήμη των υπολογιστών συμβαίνουν στα όρια μεταξύ των θεματικών περιοχών που ορίζουν τα μαθήματα. Η επανάσταση των επεξεργαστών RISC, για παράδειγμα, οδήγησε σε μια συμμαχία μεταξύ της αρχιτεκτονικής των υπολογιστών και της κατασκευής μεταγλωττιστών που κρατάει εδώ και 20 χρόνια. Πιο πρόσφατα, το ανανεωμένο ενδιαφέρον για τις εικονικές μηχανές έχει θολώσει τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον πυρήνα του λειτουργικού συστήματος και το σύστημα χρόνου εκτέλεσης της γλώσσας προγραμματισμού. Παρόμοια, η διάδοση της Java και του.net έχει θολώσει τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ μεταγλωττιστή και συστήματος χρόνου εκτέλεσης. Τα προγράμματα σήμερα ενσωματώνονται συχνά σε ιστοσελίδες, λογιστικά φύλλα, και διασυνδέσεις με το χρήστη. Με την πάροδο του χρόνου, τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και αυτοί που ασκούν τον προγραμματισμό ως επάγγελμα αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο την ανάγκη να δώσουν έμφαση σε αυτού του είδους τις αλληλεπιδράσεις. Ιδιαίτερα στην ανώτατη εκπαίδευση, υπάρχει μια αυξανόμενη τάση προς ενσωμάτωση στον κορμό του προγράμματος σπουδών. Αντί να δίνουν στο μέσο σπουδαστή εμβάθυνση μόνο σε δύο ή τρία στενά θέματα, αφήνοντας τρύπες σε όλα τα υπόλοιπα, πολλά πανεπιστήμια έχουν αναθεωρήσει τα μαθήματα των γλωσσών προγραμματισμού και των λειτουργικών συστημάτων ώστε να καλύπτουν μια ευρύτερη θεματική περιοχή, σε συνδυασμό με μαθήματα επιλογής δια- 21

16 22 Πρόλογος του συγγραφέα φόρων ειδικοτήτων. Η τάση αυτή είναι σε μεγάλο βαθμό σύμφωνη με τα ευρήματα της ομάδας εργασίας της ACM/IEEE-CS για τον προσδιορισμό του προγράμματος σπουδών στην επιστήμη των υπολογιστών το 2001 (Computing Curricula 2001), που δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη του κλάδου, την αυξανόμενη ανάγκη για διεύρυνση, τη σημασία της ευελιξίας στη σχεδίαση των προγραμμάτων σπουδών, και τον κυρίαρχο στόχο των αποφοίτων που μπορούν να δουν τα πράγματα στο επίπεδο του συστήματος, εκτιμούν την αλληλεπίδραση θεωρίας και πράξης, είναι εξοικειωμένοι με τα ζητήματα που εμφανίζονται κατ επανάληψη, και μπορούν να προσαρμόζονται με το χρόνο, καθώς ο κλάδος εξελίσσεται [CR01, 11.1, μτφρ. και προσαρμοσμένο]. Η πρώτη αμερικανική έκδοση της Πραγματολογίας των γλωσσών προγραμματισμού (ΠΓΠ-1ε) είχε την καλή τύχη να ακολουθεί αυτή την τάση. Η δεύτερη έκδοση συνεχίζει και επιτείνει την έμφαση στην ολοκληρωμένη εκμάθηση, διατηρώντας στο επίκεντρο τη σχεδίαση των γλωσσών προγραμματισμού. Στον πυρήνα της, η ΠΓΠ είναι ένα βιβλίο σχετικά με τον τρόπο που δουλεύουν οι γλώσσες προγραμματισμού. Αντί να απαριθμεί τις λεπτομέρειες πολλών διαφορετικών γλωσσών, εστιάζεται στις έννοιες που αποτελούν τη βάση όλων των γλωσσών τις οποίες είναι πιθανό να συναντήσει ο σπουδαστής, εξηγώντας αυτές τις έννοιες με μια ποικιλία συγκεκριμένων παραδειγμάτων, και εξερευνώντας τους συμβιβασμούς που εξηγούν γιατί διαφορετικές γλώσσες έχουν σχεδιαστεί με διαφορετικό τρόπο. Παρόμοια, αντί να εξηγεί πώς κατασκευάζεται ένας μεταγλωττιστής ή ένας διερμηνέας (εργασία που μόνο λίγοι προγραμματιστές θα αναλάβουν να φέρουν σε πέρας), η ΠΓΠ επικεντρώνεται στο τι κάνει ένας μεταγλωττιστής στο πρόγραμμα εισόδου και γιατί. Η σχεδίαση και η υλοποίηση των γλωσσών αντιμετωπίζεται επομένως από κοινού, με έμφαση στους τρόπους με τους οποίους αυτές οι δύο αλληλεπιδρούν. Αλλαγές στη δεύτερη αμερικανική έκδοση Στη δεύτερη αμερικανική έκδοση υπήρχαν τέσσερις κύριοι στόχοι: 1. Να προστεθεί νέα ύλη, με κυριότερη τις γλώσσες σεναρίων. 2. Να ενημερωθεί το βιβλίο με οτιδήποτε συνέβη τα έξι χρόνια που μεσολάβησαν από την πρώτη έκδοση. 3. Να αντισταθεί στην πίεση αύξησης των τιμών των βιβλίων. 4. Να ενισχυθεί το βιβλίο από παιδαγωγική άποψη, και να γίνει πιο χρήσιμο και προσιτό. Το στοιχείο (1) είναι η σημαντικότερη αλλαγή στο περιεχόμενο του βιβλίου. Με την έκρηξη του Παγκόσμιου Ιστού, γλώσσες όπως οι Perl, PHP, Tcl/Tk, Python, Ruby, JavaScript, και XSLT έχουν γνωρίσει τεράστια άνθιση όχι μόνο ως προς την εμπορική τους σημασία, αλλά και ως προς τις σχεδιαστικές τους καινοτομίες. Πολλοί από τους σημερινούς αποφοίτους θα περάσουν περισσότερο χρόνο δουλεύοντας με γλώσσες σεναρίων, παρά με τις C++, Java, ή C#. Το νέο κεφάλαιο των γλωσσών σεναρίων (Κεφάλαιο 13) είναι οργανωμένο καταρχήν κατά τομέα εφαρμογής (γλώσσες κελύφους, επεξεργασία κειμένου και παραγωγή εκθέσεων, μαθηματικά και στατιστική, γλώσσες συγκόλλησης και σενάρια γενικού σκοπού, γλώσσες επέκτασης, σενάρια για τον Παγκόσμιο Ιστό) και μετά ως προς τις καινοτόμες δυνατότητες (ονόματα και εμβέλεια, χειρισμός συμβολοσειρών και προτύπων, τύποι δεδομένων υψηλού επιπέδου, αντικειμενοστρέφεια). Έχουν επίσης προστεθεί αναφορές σε γλώσσες σεναρίων όπου χρειαζόταν στο υπόλοιπο βιβλίο. Το στοιχείο (2) αντανακλά σημαντικές εξελίξεις, όπως το τελικό πρότυπο της C99 και η εμφάνιση των Java 5 και C# (έκδοση 2.0). Το Κεφάλαιο 6 (Ροή ελέγχου) καλύπτει την πλαισίωση (boxing), την αποπλαισίωση (unboxing), και τις νεότερες δομές ροής ελέγχου. Το Κεφάλαιο 8 (Υπορουτίνες) καλύπτει τη γενικότητα (generics) της Java και της C#. Το Κεφάλαιο 12 (Ταυτοχρονισμός) καλύπτει τη βιβλιοθήκη ταυτοχρονισμού της Java 5 (JSR 166). Όπου χρειάζεται, έχουν προστεθεί αναφορές στη C#. Σύμφωνα με τις αλλαγές στην αγορά των μικροεπεξεργαστών, ο πανταχού παρών x86 των Intel/AMD έχει αντικαταστήσει τον Motorola στις μελέτες περιπτώσεων των Κεφαλαίων 5 (Αρχιτεκτονική) και 8 (Υπορουτίνες). Η μελέτη περίπτωσης του MIPS στο Κεφάλαιο 8 ενημε-

17 Πρόλογος του συγγραφέα 23 ρώθηκε για κώδικα 64 bit. Οι αναφορές στις τεχνολογικές σταθερές και στις νέες τάσεις έχουν επίσης ενημερωθεί. Σε αρκετά σημεία, τροποποίησα τα παραδείγματα για γλώσσες με τις οποίες οι σπουδαστές είναι πιθανότερο να είναι εξοικειωμένοι αυτή η διαδικασία οπωσδήποτε θα συνεχιστεί στις επόμενες εκδόσεις. Πολλές ενότητες έχουν ξαναγραφεί σε μεγάλο βαθμό ώστε να γίνουν πιο σαφείς και ακριβείς. Αυτές καλύπτουν την κατασκευή πεπερασμένων αυτομάτων (2.2.1), τη σειρά των δηλώσεων (3.3.3), τις μονάδες κώδικα (3.3.4), τα ψευδώνυμα και την υπερφόρτωση (3.6.1 και 3.6.2), τον πολυμορφισμό και τη γενικότητα (3.6.3, 7.1.2, 8.4, και 9.4.4), την ξεχωριστή μεταγλώττιση (3.7), τις συνέχειες, τις εξαιρέσεις, και τις επιστροφές από πολυεπίπεδες κλήσεις (6.2.1, 6.2.2, και 8.5), τις ακολουθίες κλήσεων (8.2), και το μεγαλύτερο μέρος του Κεφαλαίου 5. Το στοιχείο (3) εκφράζει τη δέσμευση του εκδοτικού οίκου Morgan Kaufmann να εκδίδει βιβλία σε τιμές προσιτές στους σπουδαστές. Η ΠΓΠ-1ε ήταν ένα βιβλίο μεγαλύτερο και περιεκτικότερο από τους ανταγωνιστές του, σε φθηνότερη τιμή. Η δεύτερη αυτή αμερικανική έκδοση διατηρεί χαμηλή τιμή (και επίσης μειώνει το μέγεθος) χρησιμοποιώντας μαλακό εξώφυλλο υψηλής ποιότητας. Τέλος, το στοιχείο (4) περικλείει ένα μεγάλο αριθμό αλλαγών στην παρουσίαση. Μερικές από αυτές είναι σχετικά μικρές. Για παράδειγμα, οι επικεφαλίδες των ενοτήτων είναι πιο συχνές, όπως και τα ιστορικά ανέκδοτα. Πιο σημαντική όμως είναι η οργάνωση του βιβλίου σε τέσσερα κύρια μέρη: Μέρος I: Καλύπτει εισαγωγική ύλη: (1) εισαγωγή στη σχεδίαση και την υλοποίηση των γλωσσών, (2) σύνταξη των γλωσσών προγραμματισμού, (3) ονόματα, εμβέλειες, και δεσμεύσεις, (4) σημασιολογική ανάλυση, και (5) αρχιτεκτονική του τελικού υπολογιστή. Το δεύτερο και το πέμπτο από τα παραπάνω εστιάζονται σε μεγάλο βαθμό σε θέματα υλοποίησης. Το πρώτο και το τρίτο είναι ανάμικτα. Το τρίτο κάνει μια εισαγωγή σε βασικές έννοιες της σχεδίασης γλωσσών. Μέρος II: Συνεχίζει την κάλυψη βασικών εννοιών: (6) ροή ελέγχου, (7) τύποι δεδομένων, (8) υπορουτίνες και αφαίρεση ελέγχου, και (9) αφαίρεση δεδομένων και αντικειμενοστρέφεια. Το τελευταίο από τα παραπάνω μεταφέρθηκε από τη θέση που είχε (αργότερα στην ύλη) στην ΠΓΠ-1ε, προκειμένου να αναδειχθεί ο κεντρικός ρόλος του αντικειμενοστρεφούς προγραμματισμού στο σύγχρονο υπολογισμό. Μέρος III: Στρέφεται σε εναλλακτικά μοντέλα προγραμματισμού: (10) συναρτησιακές γλώσσες, (11) λογικές γλώσσες, (12) ταυτοχρονισμός, και (13) γλώσσες σεναρίων. Οι συναρτησιακές και οι λογικές γλώσσες μοιράζονταν ένα κεφάλαιο της ΠΓΠ-1ε. Μέρος IV: Επιστρέφει στην υλοποίηση των γλωσσών: (14) δημιουργία εκτελέσιμου προγράμματος (παραγωγή κώδικα, συμβολομετάφραση, και σύνδεση), και (15) βελτίωση (βελτιστοποίηση) κώδικα. Συνοδευτικό CD με ύλη στην αγγλική γλώσσα (ΠΓΠ CD) Για να μειωθεί το μέγεθος αυτού του βιβλίου, να χωρέσει νέα ύλη, και να μπορούν οι σπουδαστές να επικεντρώνονται στα βασικά όταν ξεφυλλίζουν το βιβλίο, περίπου 250 σελίδες (στην αγγλική γλώσσα) πιο προηγμένης ύλης ή ύλης περιφερειακής θεματολογίας έχουν μεταφερθεί στο συνοδευτικό CD. Στο μεγαλύτερο μέρος της (όχι όμως αποκλειστικά), αυτή η ύλη αποτελείται από τις ενότητες που είχαν χαρακτηριστεί ως προχωρημένες ή προαιρετικές στην ΠΓΠ-1ε. Η σημαντικότερη μετακίνηση ύλης είναι αυτή ολόκληρου του κεφαλαίου της βελτίωσης κώδικα (15). Το υπόλοιπο της ύλης που μετακινήθηκε αποτελείται από διάσπαρτες, μικρότερες ενότητες. Για κάθε τέτοια ενότητα, υπάρχει στο κείμενο του βιβλίου μια μικρή εισαγωγή και μια παράγραφος Σε περισσότερο βάθος που συνοψίζει την ύλη που περιέχεται στο CD. Σημειώστε ότι η μεταφορά αυτής της ύλης στο CD δεν σημαίνει ότι αυτή έχει μειωμένη τεχνική σημασία. Οφείλεται απλώς στην ύπαρξη περισσότερης ύλης που αξίζει να καλυφθεί, από όση μπορεί να χωρέσει σε έναν τόμο ή σε ένα μόνο προπτυχιακό μάθημα.

18 24 Πρόλογος του συγγραφέα Πρόθεσή μου είναι να παραμείνει στο έντυπο βιβλίο η ύλη που είναι πιθανό να καλύπτεται από την πλειοψηφία των σχετικών μαθημάτων. Ειδικά πλαίσια Σχεδίαση & υλοποίηση Η ΠΓΠ-1ε έδινε αρκετή έμφαση στους τρόπους με τους οποίους η σχεδίαση των γλωσσών περιορίζει τις επιλογές της υλοποίησης, και στους τρόπους με τους οποίους οι αναμενόμενες υλοποιήσεις έχουν επηρεάσει τη σχεδίαση των γλωσσών. Σε αυτή την έκδοση, υπάρχουν περισσότερα από 120 ειδικά πλαίσια που κάνουν αυτές τις συνδέσεις ακόμη πιο σαφείς. Μπορείτε να βρείτε μια λεπτομερέστερη εισαγωγή σε αυτά τα ειδικά πλαίσια στη σελίδα 39 (Κεφάλαιο 1). Ένας αριθμημένος κατάλογός τους υπάρχει στο Παράρτημα Β. Παραδείγματα με αριθμούς και τίτλους Τα παραδείγματα σε αυτή την έκδοση είναι στενά συνυφασμένα με τη ροή της παρουσίασης. Για να βρίσκει πιο εύκολα ο αναγνώστης τα παραδείγματα, να θυμάται το περιεχόμενό τους, και να μπορεί να τα ξαναβρεί αργότερα, για κάθε παράδειγμα δίνεται ένας αριθμός και ένας τίτλος σε μια σημείωση στο περιθώριο της σελίδας. Υπάρχουν σχεδόν 900 τέτοια παραδείγματα σε όλο το βιβλίο και στο CD. Ένας αναλυτικός κατάλογος υπάρχει στο Παράρτημα Γ. Σχέδιο ασκήσεων Η ΠΓΠ-1ε περιείχε συνολικά 385 ερωτήσεις ελέγχου κατανόησης και 312 ασκήσεις, στο τέλος κάθε κεφαλαίου. Οι ερωτήσεις ελέγχου κατανόησης σε αυτή την έκδοση έχουν μεταφερθεί στο τέλος των αντίστοιχων ενοτήτων, πλησιέστερα στην ύλη που καλύπτουν, ώστε να είναι ευκολότερο να διαπιστώσει ο αναγνώστης αν έχει καταλάβει τις κεντρικές έννοιες. Ο συνολικός αριθμός αυτών των ερωτήσεων έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Τα προβλήματα που παραμένουν στο τέλος των κεφαλαίων έχουν τώρα διαιρεθεί σε Ασκήσεις και Εξερευνήσεις. Οι πρώτες είναι λίγο-πολύ απλές, αν και δυσκολότερες από τις ερωτήσεις ελέγχου κατανόησης στο τέλος κάθε ενότητας είναι κατάλληλες για εργασίες στο σπίτι ή για μικρές εργασίες προς παράδοση. Οι ερωτήσεις εξερεύνησης είναι πιο ανοιχτές, απαιτούν έρευνα στον Παγκόσμιο Ιστό ή στη βιβλιοθήκη, σημαντικά περισσότερο χρόνο για την επίλυσή τους, ή απαιτούν να αναπτύξει ο σπουδαστής μια υποκειμενική άποψη. Ο συνολικός αριθμός των ερωτήσεων έχει αυξηθεί, από τις περίπου 300 της ΠΓΠ-1ε, σε περισσότερες από 500 σε αυτή την έκδοση. Οι λύσεις των ασκήσεων (όχι όμως των εξερευνήσεων) είναι διαθέσιμες σε καταχωρισμένους διδάσκοντες σε μια ιστοσελίδα προστατευόμενη με κωδικό πρόσβασης: Πώς να χρησιμοποιήσετε το βιβλίο Η Πραγματολογία των γλωσσών προγραμματισμού καλύπτει σχεδόν όλη την ύλη των ενοτήτων γνώσης (knowledge units) που σχετίζονται με τις γλώσσες προγραμματισμού, όπως αυτές ορίζονται στο πρόγραμμα σπουδών της επιστήμης των υπολογιστών του 2001 (Computing Curricula 2001) [CR01]. Το βιβλίο είναι ιδανικό για τη διδασκαλία του μοντέλου μαθήματος CS 341 Σχεδίαση γλωσσών προγραμματισμού (Programming Language Design), και μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για το μάθημα CS 340 Κατασκευή μεταγλωττιστών (Compiler Construction) ή CS 343 Υποδείγματα προγραμματισμού (Programming Paradigms). Περιέχει ένα αρκετά μεγάλο μέρος της ύλης των μαθημάτων CS 344 Συναρτησιακός προγραμματισμός (Functional Programming) και CS 346 Γλώσσες σεναρίων (Scripting Languages). Η Εικόνα 1 δείχνει διάφορες πιθανές διαδρομές για την ανάγνωση αυτού του βιβλίου.

19 Πρόλογος του συγγραφέα 25 Εικόνα 1 Διαδρομές ανάγνωσης του βιβλίου. Οι πιο σκούρες περιοχές δείχνουν τις πρόσθετες ενότητες με την ένδειξη Σε περισσότερο βάθος στο ΠΓΠ CD. Σε κάθε διαδρομή ανάγνωσης αναγράφονται οι αριθμοί των ενοτήτων του έντυπου βιβλίου (όχι στο ΠΓΠ CD) που λείπουν. Για προσωπική μελέτη ή για ένα μάθημα που εκτείνεται σε ολόκληρο το ακαδημαϊκό έτος, (διαδρομή F στην Εικόνα 1), σας συνιστώ να διαβάσετε ολόκληρο το βιβλίο, από την αρχή μέχρι το τέλος, ανατρέχοντας και στο ΠΓΠ CD όταν συναντάτε μια ενότητα Σε περισσότερο βάθος. Το εξαμηνιαίο μάθημα που διδάσκεται στο Πανεπιστήμιο του Rochester (διαδρομή R), για το οποίο αρχικά γράφηκε αυτό το βιβλίο, καλύπτει επίσης το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου αλλά αφήνει έξω τις περισσότερες από τις ενότητες του CD, όπως επίσης και την ανοδική συντακτική ανάλυση (2.3.3), τη μεταβίβαση μηνυμάτων (12.4), τα σενάρια Παγκόσμιου Ιστού (13.3), και το μεγαλύτερο μέρος του Κεφαλαίου 14 (Δημιουργία εκτελέσιμου προγράμματος). Μερικά κεφάλαια (2, 4, 5, 14, 15) δίνουν περισσότερη έμφαση από άλλα σε θέματα υλοποίησης. Αυτά μπορούν να αλλάξουν σειρά μέχρι κάποιο βαθμό με τα κεφάλαια που σχετίζονται περισσότερο με τη σχεδίαση γλωσσών, είναι όμως σημαντικό το Κεφάλαιο 5 ή το ισοδύναμό του να καλυφθεί πριν από τα Κεφάλαια 6 έως 9. Πολλοί σπουδαστές θα είναι ήδη εξοικειωμένοι με κάποια από την ύλη του Κεφαλαίου 5, επειδή πιθανόν έχουν παρακολουθήσει κάποιο μάθημα οργάνωσης υπολογιστών. Στην περίπτωση αυτή, μπορούν να διαβάσουν αυτό το κεφάλαιο γρήγορα για επανάληψη. Μερικοί σπουδαστές μπορεί επίσης να είναι εξοικειωμένοι με την ύλη του Κεφαλαίου 2, επειδή πιθανόν έχουν παρακολουθήσει κάποιο μάθημα θεωρίας αυτομάτων. Σε αυτή την περίπτωση, μπορούν να διαβάσουν το μεγαλύτερο μέρος αυτού του κεφαλαίου γρήγορα, μένοντας μόνο σε πρακτικά ζητήματα όπως η ανάνηψη από συντακτικά σφάλματα, ή οι διαφορές ανάμεσα σε ένα λεκτικό αναλυτή και σε ένα κλασικό πεπερασμένο αυτόματο. Ένα παραδοσιακό μάθημα γλωσσών προγραμματισμού (διαδρομή P στην Εικόνα 1) μπορεί να αφήσει εκτός όλη τη λεκτική και τη συντακτική ανάλυση, καθώς και όλη την ύλη των Κεφαλαίων 4 και 5. Επίσης, θα μειώσει την έμφαση στα ζητήματα υλοποίησης σε όλο το κείμενο του βιβλίου. Αντί γι αυτά, θα μπορούσε να προσθέσει ενότητες σχετικές με τη σχεδίαση των γλωσσών από το CD, όπως το σύστημα τύπων της ML (7.2.4), η πολλαπλή κληρονομικότητα (9.5), η Smalltalk (9.6.1), ο λογισμός λάμβδα (10.6), και ο κατηγορηματικός λογισμός (11.3).

20 26 Πρόλογος του συγγραφέα Η ΠΓΠ έχει επίσης χρησιμοποιηθεί σε ορισμένα πανεπιστημιακά ιδρύματα για εισαγωγικά μαθήματα στην κατασκευή μεταγλωττιστών (διαδρομή C στην Εικόνα 1). Η συνηθισμένη ύλη ενός τέτοιου μαθήματος αφήνει εκτός το περισσότερο από το Μέρος III (Κεφάλαια 10 έως 13), και δε δίνει έμφαση στα ζητήματα που σχετίζονται με τη σχεδίαση γλωσσών στο υπόλοιπο βιβλίο. Στη θέση τους, περιέχει όλη την ύλη που αφορά τη λεκτική και συντακτική ανάλυση, τα Κεφάλαια 14 και 15, και ένα διαφορετικό μίγμα πρόσθετων ενοτήτων από το CD. Για ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα που υιοθετεί το σύστημα των τριμήνων, μια ελκυστική προσέγγιση είναι να παρέχει ένα εισαγωγικό μάθημα ενός τριμήνου και δύο προαιρετικά επόμενα μαθήματα (διαδρομή Q στην Εικόνα 1). Το εισαγωγικό τρίμηνο μπορεί να καλύπτει τις κύριες ενότητες (όχι του CD) των Κεφαλαίων 1, 3, 6, και 7, συν τα πρώτα μισά των Κεφαλαίων 2 και 8. Ένα επόμενο τριμηνιαίο μάθημα με προσανατολισμό στις γλώσσες θα μπορούσε να καλύπτει το υπόλοιπο του Κεφαλαίου 8, όλο το Μέρος III, τις ενότητες στο CD των Κεφαλαίων 6 έως 8, και πιθανόν πρόσθετο υλικό για τυπική σημασιολογία, συστήματα τύπων, ή άλλα σχετικά αντικείμενα. Ένα επόμενο τριμηνιαίο μάθημα με προσανατολισμό στους μεταγλωττιστές θα μπορούσε να καλύπτει το υπόλοιπο του Κεφαλαίου 2, τα Κεφάλαια 4 5, και 14 15, τις ενότητες στο CD των Κεφαλαίων 3 και 8 9, και ίσως πρόσθετο υλικό για αυτόματη παραγωγή κώδικα, σύγχρονες επιθετικές μεθόδους βελτίωσης κώδικα, προγραμματιστικά εργαλεία, κ.ο.κ. Οποιαδήποτε διαδρομή και αν ακολουθήσει για την ανάγνωση του βιβλίου, υποτίθεται ότι ο μέσος αναγνώστης έχει ήδη σημαντική πείρα σε τουλάχιστον μία προστακτική γλώσσα. Ποια είναι αυτή δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Τα παραδείγματα προέρχονται από μια ποικιλία γλωσσών, αλλά περιέχουν πάντα αρκετά σχόλια και συζήτηση ώστε οι αναγνώστες που δεν έχουν προηγούμενη πείρα να μπορούν εύκολα να τα καταλάβουν. Εισαγωγές της μίας παραγράφου για περίπου 50 διαφορετικές γλώσσες παρέχονται στο Παράρτημα Α. Οι αλγόριθμοι, όποτε χρειάζεται, παρουσιάζονται σε μορφή άτυπου ψευδοκώδικα που είναι γενικά αυτο-επεξηγηματικός. 1 Για τον κώδικα σε πραγματικές γλώσσες προγραμματισμού χρησιμοποιείται μη αναλογική γραμματοσειρά γραφομηχανής (typewriter). Ο ψευδοκώδικας γράφεται με γραμματοσειρά sans-serif. Πρόσθετο υλικό Εκτός από τις πρόσθετες ενότητες του κειμένου, το ΠΓΠ CD περιέχει επίσης μια ποικιλία άλλων πόρων (στην αγγλική γλώσσα): Συνδέσμους προς εγχειρίδια αναφοράς (reference manuals) γλωσσών προγραμματισμού και εκπαιδευτικά βοηθήματα (tutorials), στον Παγκόσμιο Ιστό Συνδέσμους προς μεταγλωττιστές και διερμηνείς ανοιχτού πηγαίου κώδικα Τον πλήρη κώδικα όλων των μη τετριμμένων παραδειγμάτων αυτού του βιβλίου (περισσότερα από 300 αρχεία κώδικα) Μια μηχανή αναζήτησης τόσο για το κυρίως κείμενο όσο και για το κείμενο στο CD Περισσότεροι πόροι (στην αγγλική γλώσσα) είναι διαθέσιμοι στη διεύθυνση com/companions/ / (την οποία καλό είναι να επισκέπτεστε περιοδικά). Για τους διδάσκοντες που χρησιμοποιούν αυτό το βιβλίο, μια ιστοσελίδα προστατευμένη με κωδικό πρόσβασης παρέχει πρόσβαση σε Επεξεργάσιμο πηγαίο κώδικα PDF όλων των εικόνων του βιβλίου Επεξεργάσιμες διαφάνειες του PowerPoint Λύσεις των περισσότερων ασκήσεων Προτάσεις για μεγαλύτερες εργασίες 1 Σ.τ.Μ.: Ο ψευδοκώδικας έχει διατηρηθεί στην αγγλική γλώσσα.

21 2 Σύνταξη των γλωσσών προγραμματισμού ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2.1 Σύνταξη των αραβικών αριθμών Σε αντίθεση με τις φυσικές γλώσσες όπως τα Ελληνικά ή τα Αγγλικά, οι γλώσσες των υπολογιστών πρέπει να είναι ακριβείς. Τόσο η μορφή τους (σύνταξη) όσο και το νόημά τους (σημασιολογία) πρέπει να καθορίζονται χωρίς αμφισημίες, ώστε οι προγραμματιστές και οι υπολογιστές να μπορούν να καταλαβαίνουν τι πρέπει να κάνει ένα πρόγραμμα. Για να εξασφαλίζεται ο απαιτούμενος βαθμός ακρίβειας, οι σχεδιαστές και οι υλοποιητές των γλωσσών χρησιμοποιούν τυπικές συντακτικές και σημασιολογικές σημειογραφίες. Για να διευκολύνουμε τη μελέτη των δυνατοτήτων των γλωσσών στα επόμενα κεφάλαια, θα ασχοληθούμε πρώτα με αυτές τις σημειογραφίες: τη σύνταξη σε αυτό το κεφάλαιο και τη σημασιολογία στο Κεφάλαιο 4. Θα χρησιμοποιήσουμε ως πρώτο παράδειγμα τη σύνταξη των Αραβικών αριθμών. Οι αριθμοί αυτοί αποτελούνται από ψηφία, που μπορούμε να απαριθμήσουμε ως εξής ( σημαίνει ή ): digit Τα ψηφία (digits) είναι τα συντακτικά δομικά υλικά των αριθμών. Σύμφωνα με τη συνήθη σημειογραφία, λέμε ότι ένας φυσικός αριθμός αναπαρίσταται από μια (μη κενή) ακολουθία ψηφίων οποιουδήποτε μήκους, που αρχίζει με μη μηδενικό ψηφίο: non zero digit natural number non zero digit digit * Εδώ το μετασύμβολο *, που ονομάζεται άστρο του Kleene, 1 δείχνει καμία ή περισσότερες επαναλήψεις του συμβόλου που βρίσκεται στα αριστερά του. Φυσικά, τα ψηφία είναι μόνο σύμβολα: κηλίδες από μελάνι στο χαρτί ή πίξελ στην οθόνη. Από μόνα τους δε μεταφέρουν κανένα νόημα. Προσθέτουμε σημασιολογία στα ψηφία όταν λέμε ότι αναπαριστούν τους φυσικούς αριθμούς από το μηδέν έως το εννέα, όπως αυτοί ορίζονται από τους μαθηματικούς. Εναλλακτικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αναπαριστούν χρώματα, ή τις ημέρες της εβδομάδας σε ένα δεκαδικό ημερολόγιο. Αυτές θα ήταν διαφορετικές σημασιολογίες για την ίδια σύνταξη. Με παρόμοιο τρόπο, ορίζουμε τη σημασιολογία των φυσικών αριθμών αποδίδοντας στις ακολουθίες ψηφίων τη συνηθισμένη ερμηνεία του δεκαδικού συστήματος αρίθμησης. Παρόμοιοι συντακτικοί κανόνες και σημασιολογικές ερμηνείες μπορούν να οριστούν για τους ρητούς αριθμούς, τους πραγματικούς αριθμούς (περιορισμένης ακρίβειας), την αριθμητική, τις αναθέσεις τιμών, τον έλεγχο ροής, τις δηλώσεις, και γενικά για όλα τα στοιχεία που απαρτίζουν τις γλώσσες προγραμματισμού. Η διάκριση ανάμεσα στη σύνταξη και τη σημασιολογία είναι χρήσιμη τουλάχιστον για δύο λόγους. Πρώτον, διαφορετικές γλώσσες προγραμματισμού συχνά παρέχουν δυνατότητες με πολύ παρόμοια σημασιολογία αλλά πολύ διαφορετική σύνταξη. Γενικά, είναι 1 Ο Stephen Kleene ( ), μαθηματικός στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin, συνέβαλε στη θεμελίωση της θεωρίας υπολογισμού και για μεγάλο μέρος της ύλης που παρουσιάζεται στην Ενότητα

22 66 Κεφάλαιο 2 Σύνταξη των γλωσσών προγραμματισμού πολύ ευκολότερο να μάθει κανείς μια καινούργια γλώσσα αν μπορεί να ξεχωρίσει τις κοινές (και μάλλον οικείες σε αυτόν) ιδέες που βρίσκονται κάτω από την άγνωστη σύνταξη. Δεύτερον, υπάρχουν πολύ αποδοτικοί και κομψοί αλγόριθμοι με τους οποίους ένας μεταγλωττιστής ή ένας διερμηνέας μπορεί να ανακαλύψει τη συντακτική δομή (αλλά όχι τη σημασιολογία!) ενός προγράμματος. Αυτοί οι αλγόριθμοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να καθοδηγήσουν το υπόλοιπο της διαδικασίας μεταγλώττισης ή διερμηνείας. Σε αυτό το κεφάλαιο εστιάζουμε στη σύνταξη: πώς καθορίζουμε τους δομικούς κανόνες μιας γλώσσας προγραμματισμού και πώς ο μεταγλωττιστής καταλαβαίνει τη δομή ενός δεδομένου αρχικού προγράμματος. Αυτές οι δύο εργασίες ο καθορισμός των συντακτικών κανόνων και η διαπίστωση πώς (και κατά πόσο) η δομή ενός προγράμματος είναι σύμφωνη με αυτούς τους κανόνες είναι διακριτές. Η πρώτη ενδιαφέρει κυρίως τους προγραμματιστές, που θέλουν να γράφουν έγκυρα προγράμματα. Η δεύτερη ενδιαφέρει κυρίως τους μεταγλωττιστές, που χρειάζεται να αναλύουν αυτά τα προγράμματα. Η πρώτη εργασία βασίζεται στις κανονικές εκφράσεις (regular expressions) και τις γραμματικές χωρίς συμφραζόμενα (context-free grammars) που καθορίζουν πώς σχηματίζονται έγκυρα προγράμματα. Η δεύτερη εργασία βασίζεται σε λεκτικούς αναλυτές (scanners), ή λεξικογραφικούς αναλυτές, και σε συντακτικούς αναλυτές (parsers), που αναγνωρίζουν τη συντακτική δομή των προγραμμάτων. Εξετάζουμε την πρώτη εργασία στην Ενότητα 2.1 και τη δεύτερη στις Ενότητες 2.2 και 2.3. Στην Ενότητα 2.4 (κατά το μεγαλύτερο μέρος στο ΠΓΠ CD) εξετάζουμε σε μεγαλύτερο βάθος την τυπική θεωρία πίσω από τη λεκτική και τη συντακτική ανάλυση. Στη θεωρητική ορολογία, ο λεκτικός αναλυτής είναι ένα ντετερμινιστικό πεπερασμένο αυτόματο (ΝΠΑ) (deterministic finite automaton, DFA) που αναγνωρίζει τις λεκτικές μονάδες μιας γλώσσας προγραμματισμού. Ο συντακτικός αναλυτής είναι ένα ντετερμινιστικό αυτόματο στοίβας (ΑΣ) (push-down automaton, PDA) που αναγνωρίζει τη χωρίς συμφραζόμενα σύνταξη της γλώσσας. Αποδεικνύεται ότι λεκτικοί και συντακτικοί αναλυτές μπορούν να κατασκευαστούν αυτόματα από κανονικές εκφράσεις και γραμματικές χωρίς συμφραζόμενα, με τη χρήση εργαλείων όπως τα lex και yacc του Unix. 2 Ίσως πουθενά αλλού στην επιστήμη των υπολογιστών δεν είναι η σύνδεση μεταξύ θεωρίας και πράξης τόσο ορατή και συναρπαστική. 2.1 Περιγραφή της σύνταξης: κανονικές εκφράσεις και γραμματικές χωρίς συμφραζόμενα Η τυπική περιγραφή της σύνταξης χρειάζεται ένα σύνολο από κανόνες. Η πολυπλοκότητα (η εκφραστικότητα) της σύνταξης εξαρτάται από το είδος των κανόνων που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή της. Αποδεικνύεται πως όλες οι λεκτικές μονάδες που μπορεί κανείς να φανταστεί είναι δυνατόν να κατασκευαστούν από μεμονωμένους χαρακτήρες με μόνο τρία είδη τυπικών κανόνων: τη συνένωση (concatenation) την εναλλαγή (alternation), δηλαδή την επιλογή από ένα πεπερασμένο σύνολο εναλλακτικών μορφών, και το επονομαζόμενο κλείσιμο του Kleene, δηλαδή την επανάληψη κατά αυθαίρετα πολλές φορές. Για να περιγράψουμε σχεδόν ό,τι άλλο μπορούμε να φανταστούμε σχετικά με τη σύνταξη, απαιτείται μόνο ένας ακόμη κανόνας: η αναδρομή, δηλαδή η δημιουργία μιας συντακτικής δομής από απλούστερες εμφανίσεις της ίδιας συντακτικής δομής. Οποιοδήποτε σύνολο συμβολοσειρών που μπορεί να οριστεί με τη χρήση των τριών πρώτων κανόνων ονομάζεται κανονικό σύνολο (regular set). Τα κανονικά σύνολα παράγονται από κανονικές εκφράσεις και αναγνωρίζονται από λεκτικούς αναλυτές. Κάθε σύνολο συμβολοσειρών που μπορεί να οριστεί αν προσθέσουμε και την αναδρομή ονομάζεται γλώσσα χωρίς συμφραζόμενα (context-free language, CFL). Οι γλώσσες χωρίς συμφραζόμενα παράγονται από γραμματικές χωρίς συμφραζόμενα και αναγνωρίζονται από συντα- 2 Σε πολλούς υπολογιστές, τα lex και yacc έχουν αντικατασταθεί από τα εργαλεία GNU flex και bison. Αυτά τα εργαλεία δεν είναι εμπορικά, έχουν αναπτυχθεί ανεξάρτητα, και είναι διαθέσιμα δωρεάν από το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού (Free So ware Foundation) στη διεύθυνση Παρέχουν ένα υπερσύνολο των λειτουργιών των lex και yacc.

23 2.1 Περιγραφή της σύνταξης 67 κτικούς αναλυτές. (Η ορολογία μπορεί μερικές φορές να προκαλέσει σύγχυση. Το νόημα της λέξης γλώσσα ποικίλει σημαντικά, ανάλογα με το αν μιλούμε για τυπικές γλώσσες [π.χ., κανονικές ή χωρίς συμφραζόμενα] ή για γλώσσες προγραμματισμού. Μια τυπική γλώσσα είναι απλώς ένα σύνολο συμβολοσειρών, χωρίς συνοδευτική σημασιολογία.) Λεκτικές μονάδες και κανονικές εκφράσεις Οι λεκτικές μονάδες είναι τα βασικά δομικά υλικά των προγραμμάτων. Περιλαμβάνουν τις λέξεις-κλειδιά, τα αναγνωριστικά, τους αριθμούς, και πολλά είδη συμβόλων. Η Pascal, που είναι μια σχετικά απλή γλώσσα, έχει 64 είδη λεκτικών μονάδων: 21 σύμβολα (+, -, ;, :=,.., κλπ.), 35 λέξεις κλειδιά (begin, end, div, record, while, κλπ.), ακέραιες σταθερές (π.χ., 137), πραγματικές σταθερές κινητής υποδιαστολής (π.χ., 6.022e23), σταθερούς χαρακτήρες και συμβολοσειρές σε εισαγωγικά (π.χ., snerk ), αναγνωριστικά (MyVariable, YourType, maxint, readln, κλπ., 39 από τα οποία είναι προκαθορισμένα), και δύο διαφορετικά είδη σχολίων. Τα πεζά και τα κεφαλαία γράμματα στα αναγνωριστικά και τις λέξεις-κλειδιά θεωρούνται διαφορετικά σε κάποιες γλώσσες (π.χ., στις Modula-2/3 και στη C και τους απογόνους της), και ταυτόσημα σε άλλες (π.χ., στην Ada, την Common Lisp, τη Fortran 90, και την Pascal). Έτσι, foo, Foo και FOO αναπαριστούν το ίδιο αναγνωριστικό στην Ada αλλά διαφορετικά αναγνωριστικά στη C. Η Modula-2 και η Modula-3 απαιτούν οι λέξειςκλειδιά και τα προκαθορισμένα αναγνωριστικά να γράφονται με κεφαλαία γράμματα, ενώ η C και οι απόγονοί της με πεζά. Μερικές γλώσσες (με πιο αξιοσημείωτες τη Modula- 3 και τη Standard Pascal) επιτρέπουν μόνο γράμματα και ψηφία στα αναγνωριστικά. Οι περισσότερες (μεταξύ των οποίων και πολλές υλοποιήσεις της Pascal) επιτρέπουν το χαρακτήρα υπογράμμισης (underscore). Μερικές (με πιο αξιοσημείωτη τη Lisp) επιτρέπουν μια ποικιλία πρόσθετων χαρακτήρων. Σε κάποιες γλώσσες (π.χ., στην Java, τη C, και τη Modula-3) υπάρχουν καθιερωμένες συμβάσεις για τη χρήση των πεζών και των κεφαλαίων γραμμάτων στα ονόματα. 3 Με την παγκοσμιοποίηση των υπολογιστών, τα σύνολα χαρακτήρων που δε βασίζονται στο λατινικό αλφάβητο αποκτούν ολοένα αυξανόμενη σημασία. Πολλές σύγχρονες γλώσσες, όπως η C99, η C++, η Ada 95, η Java, η C#, και η Fortran 2003, διαθέτουν ρητή υποστήριξη για σύνολα χαρακτήρων πολλών byte (multibyte character sets), που γενικά βασίζονται στα διεθνή πρότυπα Unicode και ISO/IEC Οι περισσότερες σύγχρονες γλώσσες προγραμματισμού επιτρέπουν τη χρήση μη λατινικών χαρακτήρων μέσα σε σχόλια και συμβολοσειρές, ενώ ο αριθμός των γλωσσών που επιτρέπουν τέτοιους χαρακτήρες και στα αναγνωριστικά αυξάνεται συνεχώς. Οι συμβάσεις για τη φορητότητα μεταξύ διαφορετικών συνόλων χαρακτήρων και για την τοπική προσαρμογή (localization) σε ένα συγκεκριμένο σύνολο χαρακτήρων μπορούν να είναι εξαιρετικά πολύπλοκες, ιδιαίτερα όταν απαιτούνται διάφορες μορφές αναδρομικής συμβατότητας με προγενέστερο κώδικα (το συνοδευτικό έγγραφο C99 Rationale αφιερώνει πέντε σελίδες σε αυτό το θέμα [Int99, σελίδες 19 23]). Σε αυτό το βιβλίο γενικά αγνοούμε τέτοιου είδους ζητήματα. Ορισμένες υλοποιήσεις γλωσσών θέτουν περιορισμούς στο μέγιστο μήκος των αναγνωριστικών, αλλά οι περισσότερες αποφεύγουν τέτοιους περιττούς περιορισμούς. Οι περισσότερες σύγχρονες γλώσσες έχουν επίσης λίγο-πολύ ελεύθερη μορφή, δηλαδή τα προγράμματα είναι απλώς ακολουθίες λεκτικών μονάδων: αυτό που έχει σημασία είναι η σειρά με την οποία εμφανίζονται οι λεκτικές μονάδες, όχι η φυσική τους θέση μέσα σε μια τυπωμένη γραμμή ή σελίδα. Τα λευκά διαστήματα (white space) κενά διαστήματα, στηλοθέτες, χαρακτήρες επαναφοράς κεφαλής και αλλαγής γραμμής ή σελίδας μεταξύ λεκτικών μονάδων συνήθως αγνοούνται, με εξαίρεση όταν διαχωρίζουν μια λεκτική μονάδα από την επόμενη. Σε αυτούς τους κανόνες υπάρχουν μερικές εξαιρέσεις. Μερικές υλοποιήσεις γλωσσών περιορίζουν το μέγιστο μήκος μιας γραμμής, ώστε ο μεταγλωττιστής να μπορεί να αποθηκεύσει την τρέχουσα γραμμή σε μια προσωρινή μνήμη (buffer) 3 Για λόγους συνέπειας, σε αυτό το βιβλίο δε χρησιμοποιούμε πάντα αυτές τις συμβάσεις. Τα περισσότερα παραδείγματα ακολουθούν τη συνηθισμένη πρακτική των προγραμματιστών της C, σύμφωνα με την οποία, αν ένα όνομα αποτελείται από περισσότερες υπολέξεις, αυτές χωρίζονται με χαρακτήρες υπογράμμισης.

24 68 Κεφάλαιο 2 Σύνταξη των γλωσσών προγραμματισμού σταθερού μήκους. Οι διάλεκτοι της Fortran πριν από τη Fortran 90 χρησιμοποιούν σταθερή μορφή με 72 χαρακτήρες ανά γραμμή (το πλάτος μιας χάρτινης διάτρητης κάρτας στην οποία κάποτε αποθηκεύονταν τα προγράμματα), και διαφορετικές στήλες σε αυτή τη γραμμή δεσμευμένες για διαφορετικούς σκοπούς. Οι αλλαγές γραμμών χρησιμοποιούνται για το διαχωρισμό εντολών σε μερικές άλλες γλώσσες, όπως οι Haskell, Occam, SR, Tcl, και Python. Οι Haskell, Occam, και Python επίσης δίνουν ειδική σημασία στη στοίχιση (indentation). Για παράδειγμα, το σώμα ενός βρόχου αποτελείται ακριβώς από τις επόμενες εντολές που είναι στοιχημένες πιο μέσα από την επικεφαλίδα του βρόχου. Για να καθορίσουμε τις λεκτικές μονάδες, χρησιμοποιούμε σημειογραφία κανονικών εκφράσεων. Μια κανονική έκφραση είναι ένα από τα εξής: ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2.2 Σύνταξη των αριθμών στην Pascal 1. Ένας χαρακτήρας 2. Η κενή συμβολοσειρά, που συμβολίζεται με є 3. Δύο κανονικές εκφράσεις η μία δίπλα στην άλλη, που αναπαριστούν οποιαδήποτε συμβολοσειρά μπορεί να παραχθεί από την πρώτη ακολουθούμενη από (συνενωμένη με) οποιαδήποτε συμβολοσειρά μπορεί να παραχθεί από τη δεύτερη 4. Δύο κανονικές εκφράσεις διαχωρισμένες με μια κατακόρυφη γραμμή ( ), που σημαίνουν οποιαδήποτε συμβολοσειρά μπορεί να παραχθεί από την πρώτη ή οποιαδήποτε συμβολοσειρά μπορεί να παραχθεί από τη δεύτερη 5. Μια κανονική έκφραση ακολουθούμενη από το άστρο του Kleene, που σημαίνει τη συνένωση καμίας ή περισσότερων συμβολοσειρών που έχουν παραχθεί από την έκφραση πριν από το άστρο Οι παρενθέσεις χρησιμοποιούνται για να αποφεύγονται οι αμφισημίες, όταν δεν είναι σαφές πού αρχίζουν και πού τελειώνουν οι διάφορες υποεκφράσεις. 4 Επιστρέφοντας στο παράδειγμα της Pascal, οι αριθμητικές σταθερές μπορούν να παραχθούν από τις εξής κανονικές εκφράσεις. 5 digit unsigned integer digit digit * unsigned number unsigned integer ( (. unsigned integer ) є ) ( ( ( e E ) ( + - є ) unsigned integer ) є ) Για να παραγάγουμε μια έγκυρη συμβολοσειρά, διατρέχουμε την κανονική έκφραση από αριστερά προς τα δεξιά, επιλέγοντας μεταξύ εναλλακτικών σε κάθε κατακόρυφη γραμμή, και επιλέγοντας πλήθος επαναλήψεων σε κάθε άστρο του Kleene. Σε κάθε επανάληψη μπορούμε να κάνουμε διαφορετικές επιλογές στις κατακόρυφες γραμμές, παράγοντας έτσι διαφορετικές υποσυμβολοσειρές. Σημειώστε ότι, παρόλο που επιτρέπουμε σε ΣΧΕΔΙΑΣΗ & ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Περιορισμοί μορφοποίησης Οι περιορισμοί της μορφοποίησης που οφείλονται σε θέματα υλοποίησης όπως στην περίπτωση των κανόνων της Fortran 77 και των προγόνων της, που γράφηκαν με βάση τη μορφή των διάτρητων καρτών τείνουν να γίνουν ανεπιθύμητοι και αναχρονιστικοί καθώς βελτιώνονται οι τεχνικές υλοποίησης. Με δεδομένη την τάση ορισμένων επεξεργαστών κειμένου να συμπληρώνουν ή να μορφοποιούν αυτόματα το κείμενο, οι κανόνες στοίχισης και αλλαγής γραμμής γλωσσών όπως οι Haskell, Occam, και Python είναι κάπως αμφιλεγόμενοι. 4 Κάποιοι συγγραφείς αναπαριστούν την κενή συμβολοσειρά με λ. Κάποιοι άλλοι χρησιμοποιούν μια τελεία (.), αντί για την παράθεση, για να συμβολίσουν τη συνένωση. Άλλοι χρησιμοποιούν το σύμβολο συν (+), αντί για την κατακόρυφη γραμμή, για να συμβολίσουν την εναλλαγή. 5 Οι αριθμητικές σταθερές σε πολλές γλώσσες είναι σημαντικά πιο πολύπλοκες. Η Java, για παράδειγμα, υποστηρίζει ακέραιες σταθερές των 32 και των 64 bit στο δεκαδικό, το οκταδικό, και το δεκαεξαδικό σύστημα αρίθμησης.

25 2.1 Περιγραφή της σύνταξης 69 μεταγενέστερους ορισμούς να χρησιμοποιούν άλλους προγενέστερους, κανένας ορισμός δε χρησιμοποιεί τον εαυτό του. Τέτοιοι αναδρομικοί ορισμοί είναι το διακριτικό γνώρισμα των γραμματικών χωρίς συμφραζόμενα, που περιγράφονται στην Ενότητα Πολλοί αναγνώστες θα είναι εξοικειωμένοι με τις κανονικές εκφράσεις από την οικογένεια εργαλείων grep του Unix, από τις λειτουργίες αναζήτησης διαφόρων διορθωτών κειμένου (π.χ., emacs), ή από γλώσσες σεναρίων και εργαλεία όπως η Perl, η Python, η Ruby, η awk, και η sed. Τα περισσότερα από αυτά τα εργαλεία παρέχουν ένα πλούσιο σύνολο επεκτάσεων στη σημειογραφία των κανονικών εκφράσεων. Κάποιες επεκτάσεις, όπως η συντομογραφία για καμία ή μία επαναλήψεις ή οτιδήποτε εκτός από κενό διάστημα, δεν αλλάζουν την εκφραστική ισχύ της σημειογραφίας. Άλλες, όπως η δυνατότητα απαίτησης μιας δεύτερης εμφάνισης αργότερα στη συμβολοσειρά εισόδου, της ίδιας ακολουθίας χαρακτήρων που εμφανίζεται σε προηγούμενο σημείο, αυξάνουν την εκφραστική ισχύ της σημειογραφίας ώστε να μην περιορίζεται στην παραγωγή κανονικών συνόλων. Άλλες επεκτάσεις έχουν σχεδιαστεί όχι για να αυξήσουν την εκφραστικότητα της σημειογραφίας αλλά μάλλον για να τη συνδέσουν με άλλες ευκολίες των γλωσσών. Για παράδειγμα, σε πολλά εργαλεία μπορεί κάποιος να σημειώσει μια κανονική έκφραση με τέτοιο τρόπο ώστε, όταν μια συμβολοσειρά ταυτίζεται με αυτή, τα περιεχόμενα αυτής της συμβολοσειράς να ανατίθενται σε κάποια επώνυμη τοπική μεταβλητή. Θα επιστρέψουμε σε αυτά τα ζητήματα στην Ενότητα , στο πλαίσιο των γλωσσών σεναρίων. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Γραμματικές χωρίς συμφραζόμενα Οι κανονικές εκφράσεις επαρκούν για τον ορισμό λεκτικών μονάδων. Είναι όμως ανίσχυρες να καθορίσουν ένθετες (nested) δομές, που έχουν κεντρική σημασία για τις γλώσσες προγραμματισμού. Θεωρήστε για παράδειγμα τη δομή μιας αριθμητικής έκφρασης: Συντακτική ένθεση στις εκφράσεις expr id number - expr ( expr ) expr op expr op + - * / Εδώ, η δυνατότητα να οριστεί μια δομή συναρτήσει του εαυτού της έχει μεγάλη σημασία. Μεταξύ άλλων, μας επιτρέπει να εξασφαλίζουμε ότι οι αριστερές και οι δεξιές παρενθέσεις ταιριάζουν, κάτι που δεν μπορεί να εξασφαλιστεί με κανονικές εκφράσεις (δείτε την Ενότητα για περισσότερες λεπτομέρειες). Οι κανόνες σε μια γραμματική χωρίς συμφραζόμενα ονομάζονται συντακτικοί κανόνες, ή απλώς κανόνες. 6 Τα σύμβολα στο αριστερό μέλος των κανόνων ονομάζονται μεταβλητές ή μη τερματικά σύμβολα (nonterminals). Μπορούν να υπάρχουν περισσότεροι κανόνες με το ίδιο σύμβολο στο αριστερό μέλος. Τα σύμβολα από τα οποία αποτελούνται οι συμβολοσειρές που παράγονται από τη γραμματική ονομάζονται τερματικά σύμβολα (terminals) και εμφανίζονται εδώ με γραμματοσειρά γραφομηχανής. Δεν επιτρέπεται να υπάρχουν στο αριστερό μέλος κανενός κανόνα. Σε μια γλώσσα προγραμματισμού, τα τερματικά σύμβολα της γραμματικής χωρίς συμφραζόμενα είναι οι λεκτικές μονάδες της γλώσσας. Ένα από τα μη τερματικά σύμβολα, συνήθως αυτό που βρίσκεται στο αριστερό μέλος του πρώτου κανόνα, ονομάζεται αρχικό σύμβολο (start symbol). Αυτό ονομάζει τη συντακτική δομή που ορίζεται από ολόκληρη τη γραμματική. Η σημειογραφία των γραμματικών χωρίς συμφραζόμενα ονομάζεται συχνά μορφή Backus-Naur (Backus-Naur Form, BNF), προς τιμή του John Backus και του Peter Naur, που την επινόησαν για τον ορισμό της γλώσσας προγραμματισμού Algol 60 [NBB + 63]. 7 Αυστηρά, το άστρο του Kleene και η χρήση παρενθέσεων στις κανονικές εκφράσεις δεν 6 Σ.τ.Μ.: Στο πρωτότυπο κείμενο χρησιμοποιείται η λέξη production για τους κανόνες μιας γραμματικής, που μεταφράζεται στα ελληνικά ως παραγωγή. Στην ελληνική μετάφραση προτιμήθηκε ο όρος συντακτικός κανόνας για την αποφυγή σύγχυσης, καθώς η λέξη παραγωγή χρησιμοποιήθηκε για τη μετάφραση της αγγλικής derivation. 7 Ο John Backus (1924 ), ήταν επίσης ο εφευρέτης της Fortran. Το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας συνδέεται με την εταιρεία IBM, και ονομάστηκε IBM Fellow το Έλαβε το βραβείο Turing της ACM το 1977.

26 70 Κεφάλαιο 2 Σύνταξη των γλωσσών προγραμματισμού ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2.4 Επεκτεταμένη BNF (EBNF) επιτρέπονται στην BNF, αλλά δεν αλλάζουν την εκφραστική ισχύ της σημειογραφίας και συχνά χρησιμοποιούνται για λόγους ευκολίας. Μερικές φορές, χρησιμοποιείται επίσης το συν του Kleene ( + ), που αναπαριστά μία ή περισσότερες εμφανίσεις του συμβόλου ή της ομάδας συμβόλων που βρίσκεται πριν από αυτό. 8 Όταν επεκτείνεται με αυτούς τους επιπλέον τελεστές, η σημειογραφία ονομάζεται συχνά επεκτεταμένη BNF (EBNF). Η δομή id list id (, id )* είναι συντομογραφία του id list id id list id list, id Κάτι ανάλογο μπορεί να γραφεί για το συν του Kleene. Η κατακόρυφη γραμμή είναι επίσης περιττή κατά μία έννοια, παρόλο που υποστηρίζεται στην αρχική BNF. Η δομή op + - * / μπορεί να θεωρηθεί ως συντομογραφία για την op + op - op * op / που γράφεται και ως εξής: op + - * / Πολλές λεκτικές μονάδες, όπως οι id και number παραπάνω, έχουν πολλές διαφορετικές γραφές (δηλαδή μπορούν να αναπαρασταθούν από πολλές δυνατές ακολουθίες χαρακτήρων). Αυτό είναι αδιάφορο για το συντακτικό αναλυτή, ο οποίος δε διακρίνει ένα αναγνωριστικό από ένα άλλο. Ο σημασιολογικός αναλυτής όμως τα διακρίνει, οπότε ο λεκτικός αναλυτής πρέπει να αποθηκεύει την ακριβή γραφή κάθε ενδιαφέρουσας λεκτικής μονάδας για μεταγενέστερη χρήση Παραγωγές και δένδρα συντακτικής ανάλυσης ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2.5 Παραγωγή του slope * x + intercept Μια γραμματική χωρίς συμφραζόμενα μάς δείχνει πώς να δημιουργήσουμε μια συντακτικά έγκυρη ακολουθία τερματικών συμβόλων: Ξεκινούμε από το αρχικό σύμβολο. Επιλέγουμε έναν κανόνα με το αρχικό σύμβολο στο αριστερό μέλος. Αντικαθιστούμε το αρχικό σύμβολο με το δεξιό μέλος αυτού του κανόνα. Τώρα επιλέγουμε ένα οποιοδήποτε μη τερματικό σύμβολο A στη συμβολοσειρά που προέκυψε, επιλέγουμε έναν κανόνα P με το A στο αριστερό του μέλος, και αντικαθιστούμε το A με το δεξιό μέλος του P. Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία μέχρι να μην απομένει κανένα μη τερματικό σύμβολο. Ως παράδειγμα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη γραμματική μας των εκφράσεων για να παραγάγουμε τη συμβολοσειρά slope * x + intercept : expr expr op expr expr op id 8 Ορισμένοι συγγραφείς χρησιμοποιούν άγκιστρα ({ }) για να αναπαραστήσουν καμία ή περισσότερες επαναλήψεις των συμβόλων ανάμεσά τους. Κάποιοι χρησιμοποιούν αγκύλες ([ ]) για να αναπαραστήσουν καμία ή μία εμφάνιση των συμβόλων ανάμεσά τους δηλαδή για να δείξουν ότι αυτά τα σύμβολα είναι προαιρετικά.

27 2.1 Περιγραφή της σύνταξης 71 Εικόνα 2.1 Δένδρο συντακτικής ανάλυσης για την έκφραση slope * x + intercept (γραμματική του Παραδείγματος 2.3). expr + id expr op expr + id expr op id + id expr * id + id id (slope) * id (x) + id (intercept) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2.6 Δένδρα συντακτικής ανάλυσης για την έκφραση slope * x + intercept Το μετασύμβολο σημαίνει ότι το δεξιό μέλος προέκυψε με τη χρήση ενός κανόνα για την αντικατάσταση κάποιου μη τερματικού συμβόλου στο αριστερό μέλος. Σε κάθε γραμμή έχουμε υπογραμμίσει το σύμβολο A που αντικαθίσταται στην επόμενη γραμμή. Μια σειρά αντικαταστάσεων που δείχνει πώς μπορεί να παραχθεί μια ακολουθία τερματικών συμβόλων ξεκινώντας από το αρχικό σύμβολο ονομάζεται παραγωγή (derivation). Κάθε ενδιάμεση συμβολοσειρά ονομάζεται προτασιακή μορφή (sentential form). Η τελική προτασιακή μορφή, που αποτελείται μόνο από τερματικά σύμβολα, ονομάζεται αποτέλεσμα (yield) της παραγωγής. Μερικές φορές παραλείπουμε τα ενδιάμεσα βήματα και γράφουμε expr * slope * x + intercept, όπου το μετασύμβολο * σημαίνει δίνει ως αποτέλεσμα μετά από καμία ή περισσότερες αντικαταστάσεις. Σε αυτήν τη συγκεκριμένη παραγωγή, επιλέξαμε σε κάθε βήμα να αντικαταστήσουμε το δεξιότερο μη τερματικό σύμβολο με το δεξιό μέλος κάποιου συντακτικού κανόνα. Αυτή η στρατηγική αντικατάστασης οδηγεί στη δεξιότερη παραγωγή, που συχνά ονομάζεται και κανονική παραγωγή. Υπάρχουν και πολλές άλλες δυνατές παραγωγές, όπως η αριστερότερη και άλλες ενδιάμεσες επιλογές. Οι περισσότεροι συντακτικοί αναλυτές έχουν κατασκευαστεί έτσι ώστε να βρίσκουν μια συγκεκριμένη παραγωγή (συνήθως την αριστερότερη ή τη δεξιότερη). Είδαμε στο Κεφάλαιο 1 ότι μπορούμε να αναπαραστήσουμε σχηματικά μια παραγωγή ως ένα δένδρο συντακτικής ανάλυσης. Η ρίζα του δένδρου είναι το αρχικό σύμβολο της γραμματικής. Τα φύλλα του δένδρου είναι το αποτέλεσμα της παραγωγής. Κάθε εσωτερικός κόμβος, μαζί με τα παιδιά του, αντιπροσωπεύει τη χρήση ενός συντακτικού κανόνα. Ένα δένδρο συντακτικής ανάλυσης για την έκφραση του παραδείγματός μας φαίνεται στην Εικόνα 2.1. Το δένδρο αυτό δεν είναι μοναδικό. Στο δεύτερο επίπεδο του δένδρου, θα μπορούσαμε να είχαμε επιλέξει να αντικαταστήσουμε τον τελεστή με *, αντί για +, και να αναπτύξουμε στη συνέχεια την έκφραση στα δεξιά, αντί γι αυτή στα αριστερά (δείτε την Εικόνα 2.2). Το γεγονός ότι κάποιες συμβολοσειρές είναι αποτέλεσμα περισσότερων από ένα δένδρων συντακτικής ανάλυσης μάς λέει ότι η γραμματική μας είναι διφορούμενη ή αμφίσημη (ambiguous). Οι αμφισημίες δημιουργούν προβλήματα όταν προσπαθούμε να κατασκευάσουμε συντακτικούς αναλυτές: χρειάζεται κάποιος πρόσθετος μηχανισμός που να καθοδηγεί την επιλογή μεταξύ εξίσου αποδεκτών εναλλακτικών. Μετά από λίγη σκέψη, καταλαβαίνουμε ότι υπάρχουν άπειρες γραμματικές χωρίς συμφραζόμενα για κάθε γλώσσα χωρίς συμφραζόμενα. Κάποιες από αυτές τις γραμματικές είναι πολύ πιο χρήσιμες από άλλες. Σε αυτό το βιβλίο, θα αποφύγουμε τη χρήση διφορούμενων γραμματικών, παρότι οι περισσότερες γεννήτριες συντακτικών αναλυτών τις επιτρέπουν, με τη χρήση κανόνων αποφυγής αμφισημίας (disambiguating rules). Θα αποφύγουμε επίσης τη χρήση των αποκαλούμενων άχρηστων συμβόλων: μη τερματικών συμβόλων που δεν μπορούν να παραγάγουν καμία ακολουθία τερματικών συμβόλων, ή τερματικών συμβόλων που δεν εμφανίζονται στο αποτέλεσμα καμίας παραγωγής.

28 72 Κεφάλαιο 2 Σύνταξη των γλωσσών προγραμματισμού Εικόνα 2.2 Εναλλακτικό (λιγότερο επιθυμητό) δένδρο συντακτικής ανάλυσης για την έκφραση slope * x + intercept (γραμματική του Παραδείγματος 2.3). Το γεγονός ότι υπάρχουν περισσότερα από ένα δένδρα σημαίνει ότι η γραμματική μας είναι διφορούμενη. Εικόνα 2.3 Δένδρο συντακτικής ανάλυσης για την έκφραση * 5, με προτεραιότητα (γραμματική του Παραδείγματος 2.7). ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2.7 Γραμματική εκφράσεων με προτεραιότητα και προσεταιριστικότητα Όταν σχεδιάζουμε τη γραμματική μιας γλώσσας προγραμματισμού, γενικά προσπαθούμε να βρούμε μια γραμματική που αντανακλά την εσωτερική δομή των προγραμμάτων με τρόπο χρήσιμο για το υπόλοιπο του μεταγλωττιστή. (Στην Ενότητα θα δούμε ότι προσπαθούμε επίσης να βρούμε μια γραμματική που μπορεί να αναλυθεί αποδοτικά, κάτι το οποίο μπορεί να αποδειχθεί πρόκληση.) Η δομή είναι ιδιαίτερα σημαντική στις αριθμητικές εκφράσεις, όπου με συντακτικούς κανόνες μπορούμε να αποτυπώσουμε την προσεταιριστικότητα και την προτεραιότητα των διαφόρων τελεστών. Η προσεταιριστικότητα μας λέει ότι οι τελεστές στις περισσότερες γλώσσες ομαδοποιούν από αριστερά προς τα δεξιά, άρα σημαίνει (10-4) - 3 και όχι 10 - (4-3). Η προτεραιότητα μας λέει ότι ο πολλαπλασιασμός και η διαίρεση στις περισσότερες γλώσσες ομαδοποιούν ισχυρότερα από την πρόσθεση και την αφαίρεση, άρα * 5 σημαίνει 3 + (4 * 5) και όχι (3 + 4) * 5. (Οι κανόνες αυτοί δεν ισχύουν παντού θα τους εξετάσουμε ξανά στην Ενότητα ) Ακολουθεί μια καλύτερη έκδοση της γραμματικής μας για τις εκφράσεις. 1. expr term expr add op term 2. term factor term mult op factor 3. factor id number - factor ( expr ) 4. add op mult op * / Η γραμματική αυτή δεν είναι διφορούμενη. Αποδίδει την προτεραιότητα των τελεστών με τον τρόπο που ορίζονται τα σύμβολα factor, term, και expr, με διαφορετικούς τελεστές να εμφανίζονται σε κάθε επίπεδο. Αποδίδει την προσεταιριστικότητα στο δεύτερο μισό των γραμμών 1 και 2, οι οποίες δημιουργούν τις εκφράσεις (expr) και τους όρους (term) στα αριστερά των τελεστών και όχι στα δεξιά. Στην Εικόνα 2.3, μπορούμε να δούμε πώς η ενσωμάτωση της έννοιας της προτεραιότητας στη γραμματική αποσαφηνίζει ότι ο πολλαπλασιασμός ομαδοποιεί ισχυρότερα από την πρόσθεση στην έκφραση * 5, ακόμη και χωρίς παρενθέσεις. Στην Εικόνα 2.4, βλέπουμε ότι η αφαίρεση ομαδοποιεί ισχυρότερα προς τα αριστερά, οπότε η έκφραση θα αποτιμηθεί σε 3 και όχι σε 9.

29 2.2 Λεκτική ανάλυση 73 Εικόνα 2.4 Δένδρο συντακτικής ανάλυσης για την έκφραση , με αριστερή προσεταιριστικότητα (γραμματική του Παραδείγματος 2.7). ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ 1. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ σύνταξης και σημασιολογίας; 2. Ποιες είναι οι τρεις βασικές πράξεις που μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει για να δημιουργήσει πολύπλοκες κανονικές εκφράσεις από άλλες απλούστερες; 3. Ποια επιπλέον πράξη (εκτός των τριών των κανονικών εκφράσεων) υποστηρίζουν οι γραμματικές χωρίς συμφραζόμενα; 4. Τι είναι η μορφή Backus-Naur; Πότε και γιατί επινοήθηκε; 5. Κατονομάστε μια γλώσσα στην οποία η στοίχιση επηρεάζει τη σύνταξη των προγραμμάτων. 6. Όταν μιλούμε για γλώσσες χωρίς συμφραζόμενα, τι είναι η παραγωγή; Τι είναι προτασιακή μορφή; 7. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε μια δεξιότερη παραγωγή και σε μια αριστερότερη παραγωγή; Ποια από τις δύο λέγεται και κανονική; 8. Τι σημαίνει ότι μια γραμματική χωρίς συμφραζόμενα είναι διφορούμενη; 9. Τι είναι η προσεταιριστικότητα και η προτεραιότητα; Γιατί είναι σημαντικές στα δένδρα συντακτικής ανάλυσης; 2.2 Λεκτική ανάλυση Ο λεκτικός και ο συντακτικός αναλυτής μιας γλώσσας προγραμματισμού αναλαμβάνουν από κοινού να ανακαλύψουν τη συντακτική δομή του προγράμματος. Αυτή η διαδικασία ανάλυσης της σύνταξης είναι ένα αναγκαίο πρώτο βήμα για τη μετάφραση του αρχικού προγράμματος σε ένα ισοδύναμο τελικό πρόγραμμα. (Είναι επίσης το πρώτο βήμα για την άμεση διερμηνεία του προγράμματος. Γενικά, στη συνέχεια του βιβλίου θα εστιάσουμε στη μεταγλώττιση και όχι στη διερμηνεία. Τα περισσότερα από αυτά που θα εξετάσουμε είτε έχουν προφανή εφαρμογή και στη διερμηνεία, είτε είναι προφανώς άσχετα με αυτή.) Ομαδοποιώντας τους χαρακτήρες εισόδου σε λεκτικές μονάδες, ο λεκτικός αναλυτής μειώνει δραστικά τον αριθμό των ανεξάρτητων τερματικών συμβόλων που πρέπει να εξετάσει ο συντακτικός αναλυτής, ο οποίος είναι υπολογιστικά πιο πολύπλοκος. Επιπλέον, ο λεκτικός αναλυτής συνήθως αφαιρεί τα σχόλια (ώστε ο συντακτικός αναλυτής να μη χρειάζεται να ασχοληθεί με το ότι αυτά μπορούν να εμφανίζονται οπουδήποτε στη γραμματική χωρίς συμφραζόμενα), αποθηκεύει το κείμενο των ενδιαφερουσών λεκτικών μονάδων όπως τα αναγνωριστικά, οι συμβολοσειρές και οι αριθμητικές σταθερές, και προσθέτει στις λεκτικές μονάδες μια ετικέτα με τον αριθμό γραμμής και στήλης, ώστε να διευκολύνεται η παραγωγή μηνυμάτων σφάλματος υψηλής ποιότητας σε μεταγενέστερες φάσεις.

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ. (Εγκρίθηκε στη 299/22-03-2012 Συνεδρίαση της Συγκλήτου)

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ. (Εγκρίθηκε στη 299/22-03-2012 Συνεδρίαση της Συγκλήτου) ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ (Εγκρίθηκε στη 299/22-03-2012 Συνεδρίαση της Συγκλήτου) ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2012 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΡΘΡΟ 1: Πεδίο Εφαρμογής 3 ΑΡΘΡΟ 2: Η Αξία της Ερευνητικής

Διαβάστε περισσότερα

591 Κ.Ι\ ΘΕΜΑ: ΚΑΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ & ΠΕΡΙΒΑλλΟΝ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΤΜΗΜΑ ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑΣ. Τ.Ε.Ι Πειραιά για την απόκτηση του πτυχίου.

591 Κ.Ι\ ΘΕΜΑ: ΚΑΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ & ΠΕΡΙΒΑλλΟΝ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΤΜΗΜΑ ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑΣ. Τ.Ε.Ι Πειραιά για την απόκτηση του πτυχίου. Τ.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ 591 Κ.Ι\ ΤΜΗΜΑ ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑ ΤΕΥΘΥΝΣΗ ΒΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΕΙΕΥΓΕΝΙΣΜΟΣ ΘΕΜΑ: ΚΑΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ & ΠΕΡΙΒΑλλΟΝ Διπλωματική εργασία που υποβλήθηκε στο Τ.Ε.Ι Πειραιά για την απόκτηση του πτυχίου

Διαβάστε περισσότερα

Ι. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ

Ι. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ 1. ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΑΛΦΑ Ι. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ Α. Διάρθρωση τμημάτων Τα τμήματα όλων των τάξεων δημιουργούνται με κύριο κριτήριο να είναι ομοιογενή από άποψη επιδόσεων των μαθητών. Δίνεται δηλαδή

Διαβάστε περισσότερα

Η Πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Βιώσιμη και δίκαιη οικονομικά και οικολογικά λύση

Η Πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Βιώσιμη και δίκαιη οικονομικά και οικολογικά λύση Η Πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Βιώσιμη και δίκαιη οικονομικά και οικολογικά λύση Εκκινούμε από την αρχή ότι η οικολογική και η οικονομική κρίση συνδέονται και αλληλοτροφοδοτούνται:

Διαβάστε περισσότερα

-- 1223 -- * ΛΟΙΠΕΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΕΣ * Νο. 87

-- 1223 -- * ΛΟΙΠΕΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΕΣ * Νο. 87 -- 1223 -- * ΛΟΙΠΕΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΕΣ * Νο. 87 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 3 Δεκεμβρίου 1996 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Αριθμ. Πρωτ. 1129485/479/Γ0013 ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ (13η) ΠΟΛ.:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ- ΠΟΣΟΣΤΑ. Στόχοι της διδασκαλίας

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ- ΠΟΣΟΣΤΑ. Στόχοι της διδασκαλίας ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ- ΠΟΣΟΣΤΑ Οι σελίδες που ακολουθούν ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ πρόταση για συγκεκριμένο δίωρο της διδασκαλίας ποσοστών- άλλωστε ο απαιτούμενος χρόνος είναι κατά πολύ μεγαλύτερος- απλά παρουσιάζουν κάποιες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ 2943 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ Αρ. Φύλλου 112 3 Μαΐου 2012 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΕΔΡΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ 61 Τροποποίηση διατάξεων του Π.Δ. 50/2008 (Α 81) «Φοίτηση και Αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

Σ Υ Λ Λ Ο Γ Ο Σ Ε Λ Λ Η Ν Ω Ν Α Ρ Χ Α Ι Ο Λ Ο Γ Ω Ν

Σ Υ Λ Λ Ο Γ Ο Σ Ε Λ Λ Η Ν Ω Ν Α Ρ Χ Α Ι Ο Λ Ο Γ Ω Ν Σ Υ Λ Λ Ο Γ Ο Σ Ε Λ Λ Η Ν Ω Ν Α Ρ Χ Α Ι Ο Λ Ο Γ Ω Ν Ερμού 134-136, 105 53 Αθήνα - τηλ.-fax: 210 32 52 214, 6937075765. www.sea.org.gr Αθήνα, 11/2/2015 Αρ. Πρωτ.: 97 Προς: τον κ. Νικόλαο Ξυδάκη, Αναπληρωτή

Διαβάστε περισσότερα

Το σχεδιαστικό μέρος της αποτύπωσης παράγεται και υλοποιείται μέσω δύο ειδών σχεδίων:

Το σχεδιαστικό μέρος της αποτύπωσης παράγεται και υλοποιείται μέσω δύο ειδών σχεδίων: ΙΙ. Αποτυπώσεις Γενικά. Η αρχιτεκτονική αποτύπωση αποτελείται από ένα σύνολο διεργασιών που σκοπό έχουν να απεικονίσουν το αποτέλεσμα των μετρήσεων και του σχεδιασμού ενός υπαρκτού κτιρίου, τεκμηριώνοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ «Νεοελληνική Γλώσσα Α-Γ Γυμνασίου»

ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ «Νεοελληνική Γλώσσα Α-Γ Γυμνασίου» ΥΠΕΠΘ / ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ» Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΡΓO ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝO ΚΑΤΑ 80% ΑΠΟ ΤΟ ΕΚΤ ΚΑΙ ΚΑΤΑ 20% ΑΠΟ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ «Ολοκληρωμένη

Διαβάστε περισσότερα

Καταστατικό του επιστημονικού σωματείου με την επωνυμία ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ. Άρθρο 1 ο Ίδρυση Επωνυμία Έδρα

Καταστατικό του επιστημονικού σωματείου με την επωνυμία ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ. Άρθρο 1 ο Ίδρυση Επωνυμία Έδρα Καταστατικό του επιστημονικού σωματείου με την επωνυμία ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ Άρθρο 1 ο Ίδρυση Επωνυμία Έδρα α. Ιδρύεται στην Ελλάδα επιστημονικό σωματείο με την επωνυμία «ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ομήρου Ιλιάδα Ραψωδία Α 1-252 και 508-633. Λοιμός, Μῆνις. Διδακτικό σενάριο

Ομήρου Ιλιάδα Ραψωδία Α 1-252 και 508-633. Λοιμός, Μῆνις. Διδακτικό σενάριο Ομήρου Ιλιάδα Ραψωδία Α 1-252 και 508-633 Λοιμός, Μῆνις Διδακτικό σενάριο Πόπη Χριστοφόρου Πούγιουρου, Φιλόλογος Λειτουργός Γραφείου Αναλυτικών Προγραμμάτων Λευκωσία 2012 Δυο λόγια για το διδακτικό σενάριο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ» ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ «ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ-ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ» ΕΡΓΟ:ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ» ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ «ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ-ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ» ΕΡΓΟ:ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ» ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ «ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ-ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ» ΕΡΓΟ:ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ Ονοματεπώνυμο: Αικατερίνα Τσιάβα Τάξη: Α Τμήμα:5ο Σχολικό Έτος:2ΟΟ9-2Ο10 1 1ο στάδιο Ανάλυση της

Διαβάστε περισσότερα

Όροι χρήσης ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΕΓΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΧΡΗΣΤΗ / ΜΕΛΟΥΣ

Όροι χρήσης ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΕΓΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΧΡΗΣΤΗ / ΜΕΛΟΥΣ Όροι χρήσης ΕΙΣΑΓΩΓΗ O TrelosMathimatikos (TM) παρέχει στους χρήστες / μέλη του μια συλλογή δεδομένων θεμάτων - σημειώσεων πανεπιστημιακών μαθημάτων, για όλα τα πανεπιστημιακά μαθήματα, που αφορούν όλες

Διαβάστε περισσότερα

Εκατοστή τριακοστή τρίτη ηλεκτρονική έκδοση εβδομαδιαίας εφημερίδας του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

Εκατοστή τριακοστή τρίτη ηλεκτρονική έκδοση εβδομαδιαίας εφημερίδας του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Εκατοστή τριακοστή τρίτη ηλεκτρονική έκδοση εβδομαδιαίας εφημερίδας του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης ΔΗΜΟΣΙΟγραφικά τεύχος 133 ανακοινώσεις Πίνακας περιεχομένων Παράταση

Διαβάστε περισσότερα

74 η ΣΥΝΟΔΟΣ ΠΡΥΤΑΝΕΩΝ & ΠΡΟΕΔΡΩΝ Δ.Ε. ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη, 12-13 Δεκεμβρίου 2013

74 η ΣΥΝΟΔΟΣ ΠΡΥΤΑΝΕΩΝ & ΠΡΟΕΔΡΩΝ Δ.Ε. ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη, 12-13 Δεκεμβρίου 2013 74 η ΣΥΝΟΔΟΣ ΠΡΥΤΑΝΕΩΝ & ΠΡΟΕΔΡΩΝ Δ.Ε. ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη, 12-13 Δεκεμβρίου 2013 ΟΜΟΦΩΝΟ ΨΗΦΙΣΜΑ ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΣΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ 1. Θεσμικά

Διαβάστε περισσότερα

Ι ΘΕΜΕΛΙΑ 33. Περιεχόμενα. 1 Εισαγωγή 35. 2 Σύνταξη των γλωσσών προγραμματισμού 65

Ι ΘΕΜΕΛΙΑ 33. Περιεχόμενα. 1 Εισαγωγή 35. 2 Σύνταξη των γλωσσών προγραμματισμού 65 Περιεχόμενα Προοίμιο 7 Πρόλογος του συγγραφέα 21 Πρόλογος της ελληνικής έκδοσης 29 Ι ΘΕΜΕΛΙΑ 33 1 Εισαγωγή 35 1.1 Η τέχνη της σχεδίασης γλωσσών 36 1.2 Το φάσμα των γλωσσών προγραμματισμού 40 1.3 Γιατί

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ατόμων με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες Σπονδυλωτό Εξ Αποστάσεως Πρόγραμμα Εξειδίκευσης

Εκπαίδευση Ατόμων με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες Σπονδυλωτό Εξ Αποστάσεως Πρόγραμμα Εξειδίκευσης Εκπαίδευση Ατόμων με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες Σπονδυλωτό Εξ Αποστάσεως Πρόγραμμα Εξειδίκευσης Αναλυτική Περιγραφή Θεματικών Ενοτήτων 1. Εισαγωγή στην Εκπαίδευση Ατόμων με Οπτική Αναπηρία Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ-ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ-ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.0. Πρόλογος. 2.0. Ιστορικά στοιχεία Δήμου Ελληνικού Αργυρούπολης. 2.1. Ιστορική Εξέλιξη Ελληνικού. 2.2. Ιστορική Εξέλιξη Αργυρούπολης. 2.3. Στατιστικά Στοιχεία Δήμου Ελληνικού Αργυρούπολης.

Διαβάστε περισσότερα

Β ΜΕΡΟΣ. Παρουσίαση της καλύτερης διδασκαλίας. Μάθημα: Φυσική ( θερμοκρασία και θερμότητα σελ.42)

Β ΜΕΡΟΣ. Παρουσίαση της καλύτερης διδασκαλίας. Μάθημα: Φυσική ( θερμοκρασία και θερμότητα σελ.42) Β ΜΕΡΟΣ Παρουσίαση της καλύτερης διδασκαλίας Μάθημα: Φυσική ( θερμοκρασία και θερμότητα σελ.42) Χρόνος: 1 Διδακτική ώρα Σκοποί και στόχοι: Να γνωρίζουν τι είναι η θερμοκρασία, τι είναι η θερμότητα και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ 20743 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 1538 27 Ιουνίου 2011 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Εγκριση τροποποίησης του Οργανισμού Εσωτερι κής Υπηρεσίας του Δήμου Κισάμου....

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΤΜΗΜΑ Α

ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΤΜΗΜΑ Α ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΤΜΗΜΑ Α Αριθμός 4695 Παρασκευή, 17 Μαΐου 2013 385 Αριθμός 301 ΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΔΙΚΑΣΤΗ ΤΟΥ ΑΝΩΤΑΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης,

Διαβάστε περισσότερα

7. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ, ΣΕ ΚΑΘΕ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Μακέτα εργασίας 1/50.

7. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ, ΣΕ ΚΑΘΕ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Μακέτα εργασίας 1/50. Β. ΕΞ. /ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ/ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΜΕ Κα ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΟΥ Παρουσίαση σε πίνακες 50Χ70 την 22 και 24 Απριλίου 1.ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΙΔΕΑΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ: Τι συναισθήματα-ψυχική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑΣ ΞΥΛΟΥ ΜΕ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΙΙ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑΣ ΞΥΛΟΥ ΜΕ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΙΙ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΑΡΧΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ (Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. ΙΙ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΑΞΕΩΝ: 2.2.2.α. Αναμόρφωση Προπτυχιακών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ 23343 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 1698 29 Ιουλίου 2011 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Καθορισμός εξεταστέας διδακτέας ύλης των Πα νελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ BIOL_G_GYMN_LAST.indd 1 11/1/2013 1:10:07 μμ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Ευαγγελία Μαυρικάκη, Επίκ. Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Μαριάννα Γκούβρα, Βιολόγος,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) ΕΥΤΕΡΑ 21 ΜΑΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Εφαρμοσμένης Πληροφορικής

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Εφαρμοσμένης Πληροφορικής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Εφαρμοσμένης Πληροφορικής ΕΡΓΑΣΙΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤOPIA TOY ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΑΙ TOY ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. ΤΟΜΟΣ 10ος

ΙΣΤOPIA TOY ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΑΙ TOY ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. ΤΟΜΟΣ 10ος ΙΣΤOPIA TOY ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΑΙ TOY ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΟΜΟΣ 10ος ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Ιωάννης Κολιόπουλος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Σβολόπουλος Ακαδημαϊκός Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

ME TO ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΡΑΜΜΕΝΟ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. ΟΡΙΖΟΥΣΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟΝ 21 ο ΑΙΩΝΑ

ME TO ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΡΑΜΜΕΝΟ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. ΟΡΙΖΟΥΣΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟΝ 21 ο ΑΙΩΝΑ ME TO ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΡΑΜΜΕΝΟ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. ΟΡΙΖΟΥΣΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟΝ 21 ο ΑΙΩΝΑ Δημήτρης Ματθαίου Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Στην εκπαίδευση μιλάμε συχνά για το μέλλον. Ίσως γιατί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ, ΚΥΚΛΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΑΓΙΟΒΟΤΑΝΑ. Πτυχιακή εργασία της Άλμας Τότσκα 25/04

ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ, ΚΥΚΛΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΑΓΙΟΒΟΤΑΝΑ. Πτυχιακή εργασία της Άλμας Τότσκα 25/04 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ, ΚΥΚΛΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΑΓΙΟΒΟΤΑΝΑ Πτυχιακή εργασία της Άλμας Τότσκα 25/04 Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Άννα- Μαρία Ρεντζεπέρη, Λέκτορα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 3 ΩΡΕΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 19 ΜΑΪΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 7 1ο ΜΕΡΟΣ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Γνωρίζω τι σημαίνει... Μαθαίνω τα κύρια σημεία... Γενικά... Διαχείριση φυσικών πόρων... Ελέγχω τις γνώσεις μου...

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΑΔΟΥ ΤΟΥ ΟΡΘΟΓΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ Τ.Π.Ε.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΑΔΟΥ ΤΟΥ ΟΡΘΟΓΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ Τ.Π.Ε. 406 3 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΑΔΟΥ ΤΟΥ ΟΡΘΟΓΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ Τ.Π.Ε. Φερεντίνος Σπύρος Σχολ. Σύμβουλος Μαθηματικών

Διαβάστε περισσότερα

Μ. Ασία, Καππαδοκία,Πόντος, Κρήτη. Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρος, Νησιά Ιονίου. Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, Νησιά Αιγαίου

Μ. Ασία, Καππαδοκία,Πόντος, Κρήτη. Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρος, Νησιά Ιονίου. Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, Νησιά Αιγαίου 3ο ΓΕΛ Ιωαννίνων-Επιφάνειος Σχολή Σχολ.έτος 2011-12 Ερευνητική Εργασία Θέμα:Δημοφιλείς παραδοσιακοί χοροί της Ελλάδας και φορεσιές. Το λαογραφικό υπόβαθρο Υπεύθυνη εκπ-κός: Νίκη Λιαπίκου, κλ. ΠΕ2 ΟΜΑΔΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ελευθερία είναι Σκλαβιά και Σκλαβιά είναι Ελευθερία

Ελευθερία είναι Σκλαβιά και Σκλαβιά είναι Ελευθερία Ελευθερία είναι Σκλαβιά και Σκλαβιά είναι Ελευθερία Δημοσιεύθηκε την 27 Απριλίου 2010 στα γερμανικά στο: http://alles-schallundrauch.blogspot.com Μετάφραση: Στέλιος.. (Σημείωση: Μη παρεξηγήσετε κάποιες

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης

Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Τμήμα Φιλολογίας Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος και η θέση της γυναίκας μεταβάλλονται στο χρόνο!!!

Ο ρόλος και η θέση της γυναίκας μεταβάλλονται στο χρόνο!!! Ο ρόλος και η θέση της γυναίκας μεταβάλλονται στο χρόνο!!! Το να ορίσεις τη γυναικεία οντότητα, και μάλιστα μέσα σε λίγες λέξεις, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ακόμη από τα προϊστορικά χρόνια η γυναίκα υπήρξε

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση για τον Προϋπολογισμό 2011 του Δήμου Κηφισιάς

Εισήγηση για τον Προϋπολογισμό 2011 του Δήμου Κηφισιάς 1 Εισήγηση για τον Προϋπολογισμό 2011 του Δήμου Κηφισιάς Κυρία Πρόεδρε Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι, Μπροστά μας έχουμε μια νέα εποχή για την αυτοδιοίκηση. Μια πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπιστεί με

Διαβάστε περισσότερα

2 Η απασχόληση στον τομέα του εμπορίου: Διάρθρωση και εξελίξεις

2 Η απασχόληση στον τομέα του εμπορίου: Διάρθρωση και εξελίξεις 2 Η απασχόληση στον τομέα του εμπορίου: Διάρθρωση και εξελίξεις 2.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις Στο κεφάλαιο αυτό αποτυπώνονται οι εξελίξεις στα μεγέθη και στη διάρθρωση των βασικών χαρακτηριστικών της

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3645, 18/10/2002

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3645, 18/10/2002 Ο περί της Επιστροφής των Πολιτιστικών Αγαθών Νόμος του 2002 εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Άρθρο 52 του Συντάγματος. Αριθμός 183(Ι) του 2002 Ο ΠΕΡΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΣΤΟΛΗ - ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΦΟΙΤΗΣΗ - ΑΠΟΥΣΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΑΓΩΓΗ / ΑΠΟΛΥΣΗ Α. ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΣΤΟΛΗ Οι μαθητές

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΝΝΟΙΩΝ επιμέλεια: Μαρία Κάππου ΕΝΝΟΙΕΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Οδηγός μελέτης και επανάληψης. Επιμέλεια: Μαρία Κάππου [1]

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΝΝΟΙΩΝ επιμέλεια: Μαρία Κάππου ΕΝΝΟΙΕΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Οδηγός μελέτης και επανάληψης. Επιμέλεια: Μαρία Κάππου [1] ΕΝΝΟΙΕΣ ΛΥΚΕΙΟΥ Οδηγός μελέτης και επανάληψης Επιμέλεια: Μαρία Κάππου [1] ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα θέματα που προτείνονται για συζήτηση κατά τη σχολική διαδικασία 1. ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΑΞΗ Οικολογία Προστασία του περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ Ολοκληρώθηκε το έργο ανάπλασης στην ιστορική πλατεία Χρυσοστόμου Σμύρνης και τα πρώτα δείγματα αποδοχής του από τους δημότες είναι εντυπωσιακά. Ο επανασχεδιασμός του

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ «Καθορισμός του τρόπου άσκησης ελέγχου ταυτότητας οδηγών και έρευνας αυτοκινήτων από δασικούς υπαλλήλους και καθορισμός τύπου υπηρεσιακής ταυτότητας, στολής και σήματος που

Διαβάστε περισσότερα

Στον Πανούλη. Γιάννης

Στον Πανούλη. Γιάννης Στον Πανούλη Γιάννης Φίλη μαθήτρια, φίλε μαθητή, Στο βιβλίο δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη μεθοδολογία αντιμετώπισης των θεμάτων που καλύπτουν την προς εξέταση ύλη. Αυτό επιτυγχάνεται με την επίλυση και τον

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρηματικότητα στον Αγροτικό Τομέα Τόμος Α ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Επιχειρηματικότητα στον Αγροτικό Τομέα Τόμος Α ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην ελληνική γεωργία αποτελεί διακηρυγμένη επιδίωξη της πολιτείας από την πρώτη στιγμή της ένταξης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Η σταδιακή έκθεση της

Διαβάστε περισσότερα

(Νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 648/2012 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. της 4ης Ιουλίου 2012.

(Νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 648/2012 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. της 4ης Ιουλίου 2012. 27.7.2012 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 201/1 I (Νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 648/2012 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 4ης Ιουλίου 2012 για τα εξωχρηματιστηριακά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καλλιθέα, 01-10-2012 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Αθήνα, 01/10/2012 Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Αρ. Πρωτ. Οικ. 141917 Π.Ε. ΝΟΤΙΟΥ ΤΟΜΕΑ ΑΘΗΝΩΝ Ταχ. Δ/νση : Ελ.Βενιζέλου 273 & Σόλωνος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΞΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ Π Ρ Ο Ϋ Π Ο Λ Ο Γ Ι Σ Μ Ο Υ 2 0 1 2

ΕΠΕΞΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ Π Ρ Ο Ϋ Π Ο Λ Ο Γ Ι Σ Μ Ο Υ 2 0 1 2 ΕΠΕΞΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ Π Ρ Ο Ϋ Π Ο Λ Ο Γ Ι Σ Μ Ο Υ 2 0 1 2 Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Κ Υ Π Ρ Ο Υ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2012 Ο Προϋπολογισμός του Πανεπιστημίου Κύπρου για το έτος 2012 είναι ισοσκελισμένος

Διαβάστε περισσότερα

Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο Σχινιά

Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο Σχινιά Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Χωροταξικός Σχεδιασμός (7 ο εξάμηνο) Ακαδ. Έτος 2009-2010 Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο Σχινιά Περιοχή μελέτης: Ολυμπιακή Εγκατάσταση Σχινιά -Κωπηλατοδρόμιο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΣΤΟΥ ΚΕΜΑΛ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΣΤΟΥ ΚΕΜΑΛ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΣΤΟΥ ΚΕΜΑΛ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ Το πεζογράφημα ανήκει στη συλλογή : Η μόνη κληρονομιά, 1974. Χαρακτηριστικά της συλλογής είναι: - H αγάπη και η κατανόηση του ανθρώπου, των καημών

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ. Κύρωσης της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ. Κύρωσης της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ Κύρωσης της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου ΑΘΗΝΑ 31 ΜΑΡΤΙΟΥ 2009 1 ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «Κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου» Άρθρο πρώτο

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση:

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: Ζητήματα σχεδιασμού, μεθοδολογίας και εφαρμογών Επιμέλεια Ζωή Διονυσίου - Σοφία Αγγελίδου Εκδόσεις Θεσσαλονίκη 2008 ISBN: 978-960-89847-2-1 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

Διπλωματική Εργασία του φοιτητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών

Διπλωματική Εργασία του φοιτητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ & ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Συστημάτων και Μετρήσεων (Γενικής Ηλεκτροτεχνίας) Διπλωματική Εργασία του φοιτητή

Διαβάστε περισσότερα

UPPLEVA Τηλεόραση και ηχοσύστημα ΔΩΡΕΑΝ. 5 Χρόνια ΕΓΓΥΗΣΗ

UPPLEVA Τηλεόραση και ηχοσύστημα ΔΩΡΕΑΝ. 5 Χρόνια ΕΓΓΥΗΣΗ UPPLEVA Τηλεόραση και ηχοσύστημα ΔΩΡΕΑΝ 5 Χρόνια ΕΓΓΥΗΣΗ Η σειρά UPPLEVA περνάει από αυστηρές δοκιμές και ελέγχους ώστε να είναι σύμφωνη με τις υψηλές απαιτήσεις ΙΚΕΑ σε θέματα ποιότητας και ασφάλειας,

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ

Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ο ΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης Ο δηγός Π ρογράμματος Μ εταπτυχιακών Σ πουδών στην Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Πειραιάς 2008 2 Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

να καταστεί ανθρώπινος ο άνθρωπος ατόπημα να υπερβεί την κρίση να αποποιηθεί τον ατομικισμό

να καταστεί ανθρώπινος ο άνθρωπος ατόπημα να υπερβεί την κρίση να αποποιηθεί τον ατομικισμό ΚΕΙΜΕΝΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Ο άνθρωπος είναι το κέντρο του κύκλου της ζωής, αλλά όμως δεν είναι ο ίδιος ο κύκλος της ζωής. Ανήκουμε στον κόσμο, αλλά αυτός ο κόσμος δεν μας ανήκει,

Διαβάστε περισσότερα

ΗΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΩΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΜΑΘΗΤΗ

ΗΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΩΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΗΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΩΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΜΑΘΗΤΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΧΡ. ΜΠΟΥΡΑΣ Δεκέμβριος 2005 Εισαγωγικά στοιχεία Αξιολόγηση Αξιολόγηση του μαθητή

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικό αέριο, χρήσεις, ασφάλεια και οικονομία Ομάδα Μαθητών: Συντονιστές Καθηγητές: Λύκειο Αγίου Αντωνίου Θεωρητικό υπόβαθρο Το Φυσικό αέριο

Φυσικό αέριο, χρήσεις, ασφάλεια και οικονομία Ομάδα Μαθητών: Συντονιστές Καθηγητές: Λύκειο Αγίου Αντωνίου Θεωρητικό υπόβαθρο Το Φυσικό αέριο 1 Φυσικό αέριο, χρήσεις, ασφάλεια και οικονομία Ομάδα Μαθητών: Γεδεών Στέλλα, Θεοφάνους Ρογήρος, Γεωργίου Μαρίνα, Ξενοφώντος Άννα, Μιχαήλ Αντρέας, Δήμου Ιωάννης, Παύλου Ειρήνη Συντονιστές Καθηγητές: Νικόλας

Διαβάστε περισσότερα

Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου Πρόεδρος: ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Μαιευτήρας-Γυναικολόγος Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Λακωνίας

Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου Πρόεδρος: ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Μαιευτήρας-Γυναικολόγος Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Λακωνίας Επιτροπές Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου Πρόεδρος: ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Μαιευτήρας-Γυναικολόγος Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Λακωνίας Αντιπρόεδρος: ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Παθολόγος Γεν. Γραμματέας: ΤΑΜΒΑΚΟΛΟΓΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γ31/2960/08-10-2013 ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΠΛΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΜΙΣΘΩΣΗ ΙΔΙΟΚΤΗΤΟΥ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ ΩΣ ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ.

Γ31/2960/08-10-2013 ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΠΛΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΜΙΣΘΩΣΗ ΙΔΙΟΚΤΗΤΟΥ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ ΩΣ ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ. 1 Αριθμ. Πρωτ.... Γ31/2960/08-10-2013 ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΠΛΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΜΙΣΘΩΣΗ ΙΔΙΟΚΤΗΤΟΥ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ ΩΣ ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ. 1.Σύμφωνα με τον Α.Ν.1846/51 «Περί Κοινωνικών

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ - ΕΣΠΑ

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ - ΕΣΠΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ - ΕΣΠΑ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ, ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΘΕΣΜΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Αθήνα,

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4083, 20/4/2006 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4083, 20/4/2006 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΕΩΝ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΣΕ ΑΝΟΙΚΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΑΦΗ ΘΕΜΑΤΑ ----------------------------

Διαβάστε περισσότερα

Αριστοτέλης Ο πατέρας της Δυτικής Επιστήμης

Αριστοτέλης Ο πατέρας της Δυτικής Επιστήμης Αριστοτέλης Ο πατέρας της Δυτικής Επιστήμης Δρ Μάνος Δανέζης Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής Τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε το 384 π.χ. (15 χρόνια μετά τον θάνατο του Σωκράτη, και 3 χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΕΛΑΙΩΝΑΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ

Ο ΕΛΑΙΩΝΑΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ Ο ΕΛΑΙΩΝΑΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Β ΤΑΞΗΣ 6/Θ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΠΑΜΦΙΛΩΝ ΛΕΣΒΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ : ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΑΣ. ΑΒΑΓΙΑΝΟΣ ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 1. Να γνωρίσουν οι μαθητές

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΜΙΑΣ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ

Η ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΜΙΑΣ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ ΝΕΝΑ ΓΑΛΑΝΙΔΟΥ * Η ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΜΙΑΣ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ Ο ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΣ ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ ΜΙΣΟΝ ΑΙΩΝΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, η ανασκαφική έρευνα του Στυλιανού Αλεξίου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΚΙΝΗΤΗ ΑΞΙΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΚΙΝΗΤΗ ΑΞΙΑ www.dimsoft.gr ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το ΑΚΙΝΗΤΗ ΑΞΙΑ απευθύνεται σε όσους ασχολούνται επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά με το ακίνητο και φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο χαμηλού κόστους, για τον υπολογισμό της

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις Λογοτεχνίας

Απαντήσεις Λογοτεχνίας Απαντήσεις Λογοτεχνίας 1) Το είδος του ποιήματος Στον Κρητικό ο Σολωμός επιχειρεί να εφαρμόσει έναν συνδυασμό του δραματικού, αφηγηματικού και λυρικού τρόπου: το ποίημα παρουσιάζεται ως δραματικός μονόλογος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΗ Ανανεώσιμες: Το μέλλον της ΔΕΗ Ομιλία του κ. Τάκη Αθανασόπουλου Προέδρου & Διευθύνοντος Συμβούλου ΔΕΗ Α.Ε. 6-11-2008

ΔΕΗ Ανανεώσιμες: Το μέλλον της ΔΕΗ Ομιλία του κ. Τάκη Αθανασόπουλου Προέδρου & Διευθύνοντος Συμβούλου ΔΕΗ Α.Ε. 6-11-2008 ΔΕΗ Ανανεώσιμες: Το μέλλον της ΔΕΗ Ομιλία του κ. Τάκη Αθανασόπουλου Προέδρου & Διευθύνοντος Συμβούλου ΔΕΗ Α.Ε. 6-11-2008 Αγαπητοί εκπρόσωποι των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Αγαπητοί συνάδελφοι, Θα ήθελα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ 59.185,33 Ευρώ Συμπ/νου το Φ.Π.Α (ΚΑΕ 1511) ΘΕΜΑ: «Πρόχειρος διαγωνισμός για την προμήθεια ειδών διατροφής>>.

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ 59.185,33 Ευρώ Συμπ/νου το Φ.Π.Α (ΚΑΕ 1511) ΘΕΜΑ: «Πρόχειρος διαγωνισμός για την προμήθεια ειδών διατροφής>>. ΑΔΑ:ΒΕ2Ψ469Η27-Ν1Ι ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝ.ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Ψ.Ν.Α. «ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΕΙΟ» Ν.Π.Δ.Δ. ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ 343,124 61 ΤΜΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΧΑΪΔΑΡΙ 29/03/2013 ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΤΗΛ: 210 5404170-171

Διαβάστε περισσότερα

-ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΨΕΩΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΑΜΑΞΩΜΑΤΟΣ

-ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΨΕΩΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΑΜΑΞΩΜΑΤΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΑΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ -ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΨΕΩΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Χωρικής & Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης Δ.Ε. Αν. Αργιθέας Β 1 Στάδιο ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σχέδιο Χωρικής & Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης Δ.Ε. Αν. Αργιθέας Β 1 Στάδιο ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 Π.1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΔΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΧΩΡΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ... 5 Π.1.1. Ιστορικό του Α Σταδίου της μελέτης... 5 Π.1.2. Συνοπτική περιγραφή της περιοχής μελέτης... 6 Π.1.2.1. Γεωγραφικός

Διαβάστε περισσότερα

«Δημοκρατικοί» παραλογισμοί... και χαράτσια

«Δημοκρατικοί» παραλογισμοί... και χαράτσια «Δημοκρατικοί» παραλογισμοί... και χαράτσια Αναμφίβολα, είναι δεδομένος ο παραλογισμός της πολιτικής ηγεσίας της χώρας, στη λήψη των αποφάσεων της, αναφορικά με την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. Διπλωματική Εργασία

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. Διπλωματική Εργασία ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Διπλωματική Εργασία ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 99 ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κέντρα Προπονητικού Αθλητικού Τουρισμού

Κέντρα Προπονητικού Αθλητικού Τουρισμού Κέντρα Προπονητικού Αθλητικού Τουρισμού... Επένδυση Αναβάθμισης του Τουριστικού Προϊόντος. Οραματιζόμαστε Σχεδιάζουμε Υλοποιούμε Ένα νέο τουριστικό προϊόν για τη χώρα μας. Τα Κέντρα Προπονητικού Αθλητικού

Διαβάστε περισσότερα

Αργοστόλι, 13.3.2015 Αριθμ. Πρωτ.: Οίκ. 26298/5881

Αργοστόλι, 13.3.2015 Αριθμ. Πρωτ.: Οίκ. 26298/5881 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ Ταχ.Δ/νση : Διοικητήριο Τ.Κ : 28100 Αργοστόλι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ (Φύλλα διδασκαλίας) για Τμήματα: Εργοθεραπείας, ημόσιας Υγείας και Νοσηλευτικής. (Γεώργιος. Μπαμπλέκος.)

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ (Φύλλα διδασκαλίας) για Τμήματα: Εργοθεραπείας, ημόσιας Υγείας και Νοσηλευτικής. (Γεώργιος. Μπαμπλέκος.) 1 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ (Φύλλα διδασκαλίας) για Τμήματα: Εργοθεραπείας, ημόσιας Υγείας και Νοσηλευτικής (Γεώργιος. Μπαμπλέκος.) Συγγράμματα Αναφοράς: Επίτομη Ανατομική Παναγιώτη Σάββα, και Και, Περιγραφική

Διαβάστε περισσότερα

Οι ευφυείς γερανοί κάνουν τη ζωή άνετη για όλους. εύκολα αυτόν το στόχο.

Οι ευφυείς γερανοί κάνουν τη ζωή άνετη για όλους. εύκολα αυτόν το στόχο. Ομαλή λειτουργία Οι ευφυείς γερανοί κάνουν τη ζωή άνετη για όλους Πολλά συστήματα γερανών σε όλο τον κόσμο είναι πλέον ξεπερασμένα, γεγονός που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια τόσο των χειριστών

Διαβάστε περισσότερα

Η διαδικασία Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ) στο Χωροταξικό Σχεδιασμό: εννοιολογικές αποσαφηνίσεις η εφαρμογή στα ΓΠΣ-ΣΧΟΟΑΠΣΧΟΟΑΠ Μουτσιάκης Ευθύμιος Περιβαλλοντολόγος, Δρ. Αρχ. Μηχανικών

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΙΑΣΙΟ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΘΡΙΑΣΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ & ΑΤΤΙΚΗΣ

ΘΡΙΑΣΙΟ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΘΡΙΑΣΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ & ΑΤΤΙΚΗΣ Σελ: 3 ΘΡΙΑΣΙΟ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΘΡΙΑΣΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ & ΑΤΤΙΚΗΣ ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 2603 Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2014 Έτος 20ο email: info@thriassio.gr τηλ: 210 5571855 www.thriassio.gr Απόκλιση 146 εκ.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Η

Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Η ΓΚΟΜΠΕΝ/ΑΒΡΙΤΣ/ΡΟΚΕΡ κ.α. Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Η αποτυχία του κρατικού καπιταλισμού Μετάφραση Νίκος Β. Αλεξίου ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Τίτλος: Η Ρωσική Επανάσταση Μετάφραση: Νίκος Β. Αλεξίου Στοιχειοθεσία: N.M.

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές της βιοτεχνολογίας στην Ιατρική Γονιδιακές θεραπείες

Εφαρμογές της βιοτεχνολογίας στην Ιατρική Γονιδιακές θεραπείες Σχολικό Έτος:2013-2014 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΕΡΑΤΕΑΣ Εφαρμογές της βιοτεχνολογίας στην Ιατρική Γονιδιακές θεραπείες Επιμέλεια :Σταμάτιος Ρώμας Τμήμα :Γ 2 1 Πρόλογος Τη φετινή χρονιά, μετά από την εργασία του πρώτου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΦΥΤΕΥΣΙΜΟΙ ΚΑΡΔΙΟΜΕΤΑΤΡΟΠΕΙΣ- ΑΠΙΝΙΔΩΤΕΣ. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ.

ΕΜΦΥΤΕΥΣΙΜΟΙ ΚΑΡΔΙΟΜΕΤΑΤΡΟΠΕΙΣ- ΑΠΙΝΙΔΩΤΕΣ. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ. ΕΜΦΥΤΕΥΣΙΜΟΙ ΚΑΡΔΙΟΜΕΤΑΤΡΟΠΕΙΣ- ΑΠΙΝΙΔΩΤΕΣ. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ. 1) Τι είναι ο απινιδωτής; Ο εμφυτεύσιμος-καρδιομετατροπέας απινιδωτής (Implantable Cardioverter Defibrillator- ICD) είναι μία συσκευή

Διαβάστε περισσότερα

Σπάνιο δώρο της φύσης. Ελιξίριο νεότητας και μακροζωίας.

Σπάνιο δώρο της φύσης. Ελιξίριο νεότητας και μακροζωίας. Σπάνιο δώρο της φύσης. Ελιξίριο νεότητας και μακροζωίας. Το μέλι είναι μία από τις πιο υγιεινές και θρεπτικές τροφές που μπορούμε να εντάξουμε στο καθημερινό μας διαιτολόγιο. Το μέλι παράγεται σε μια σειρά

Διαβάστε περισσότερα

Αρ.Πρωτ ΑΔΑ: ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.:1.

Αρ.Πρωτ ΑΔΑ: ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.:1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ KAI ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ #60.000,00# ΕΥΡΩ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ)

ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ #60.000,00# ΕΥΡΩ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Πειραιάς 10-8-2006 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ Αριθ. Διακήρυξης: 19/2006 ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Αριθ. Πρωτ.: 5321.1/19/2006 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ & ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤ.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΗΡΗΣ. ΤΡΙΗΡΗΣ Σελίδα 1

ΤΡΙΗΡΗΣ. ΤΡΙΗΡΗΣ Σελίδα 1 ΤΡΙΗΡΗΣ ΤΡΙΗΡΗΣ Σελίδα 1 ΤΡΙΗΡΗΣ Σελίδα 2 ΟΜΑ Α ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΙΑΦΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΙΑΜΑΝΤΑ ΙΣΑΒΕΛΛΑ ΣΠΥΡΙ ΟΥΛΑ ΣΙΑΜΑΝΤΑ ΠΑΡΘΕΝΙΑ ΣΙΑΦΑΚΑ ΣΩΤΗΡΙΑ ΣΙΝΤΟΡΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΙΣΚΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΟΥΚΟΥΒΕΛΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ. Αρ. Προσφοράς: 2014/9 Τελ. Ημερομ. Υποβ. Προσφ: 3 Σεμπτεμβριου 2014

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ. Αρ. Προσφοράς: 2014/9 Τελ. Ημερομ. Υποβ. Προσφ: 3 Σεμπτεμβριου 2014 ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ Αρ. Προσφοράς: 2014/9 Τελ. Ημερομ. Υποβ. Προσφ: 3 Σεμπτεμβριου 2014 Η εταιρεία Οργανισμός Συγκοινωνιών Επαρχίας Αμμοχώστου ζητά προσφορές για την Παροχή Υπηρεσιών για τη μεταφορά μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

ενώ πλέον είχαμε μπει στην πέμπτη δεκαετία από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, δεν βρέθηκε κάποιος να σηκώσει στην πλάτη του την χρόνια αυτή

ενώ πλέον είχαμε μπει στην πέμπτη δεκαετία από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, δεν βρέθηκε κάποιος να σηκώσει στην πλάτη του την χρόνια αυτή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Παρασκευή 9 Μαίου 2014, ομιλία με αφορμή την τελετή των αποκαλυπτηρίων γλυπτού στη μνήμη των Εβραίων που εξοντώθηκαν στο Ολοκαύτωμα Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος του 65.

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Σπέγγος, Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΥΓΓΝΩΜΗ

Μιχάλης Σπέγγος, Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΥΓΓΝΩΜΗ Ημερομηνία 10/07/2015 Μέσο Συντάκτης Link Stonasterismotouvivliou Έλλη Δέδε http://stonasterismotouvivliou.blogspot.gr/2015/07/blog-post_10.html Παρασκευή, 10 Ιουλίου 2015 Μιχάλης Σπέγγος, Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

The electronic version of the book is created by http://www.enverhoxha.ru for http://www.enverhoxha.info

The electronic version of the book is created by http://www.enverhoxha.ru for http://www.enverhoxha.info The electronic version of the book is created by http://www.enverhoxha.ru for http://www.enverhoxha.info ΕΝΒΕΡ ΧΟΤΖΑ ΕΝΒΕΡ ΧΟΤΖΑ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ 1958-1983 ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΠΟΡΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΑΡΙΘΜ. ΠΡΩΤ. 8911/2015

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΑΡΙΘΜ. ΠΡΩΤ. 8911/2015 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΑΡΙΘΜ. ΠΡΩΤ. 8911/2015 ΠΡΟΧΕΙΡΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ YΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ (ΟΜΑΔΕΣ Α & Β) ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ. Πρόταση σχεδιασμού και κατάρτισης αναπτυξιακού προγραμματισμού περιόδου 2014 2020.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ. Πρόταση σχεδιασμού και κατάρτισης αναπτυξιακού προγραμματισμού περιόδου 2014 2020. Πρόταση σχεδιασμού και κατάρτισης αναπτυξιακού προγραμματισμού περιόδου 2014 2020 Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης 2η ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ Ιούλιος 2013 1 Ενότητα 1: «Ανάλυση Στοχοθεσία»...5 I. Ανάλυση των

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ 4793 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 391 30 Μαρτίου 2006 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθ. Φ253/28934/Β6 Πρόσβαση των κατόχων απολυτηρίου Ενιαίου Λυκεί ου ή άλλου τύπου Λυκείου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ ΤΕΕ ΤΜΗΜΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 2014-2016

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ ΤΕΕ ΤΜΗΜΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 2014-2016 Αγαπητοί συνάδελφοι, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ ΤΕΕ ΤΜΗΜΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 2014-2016 Το ΤΕΕ είναι, ως γνωστόν, ο θεσμοθετημένος Τεχνικός Σύμβουλος της Πολιτείας. Σταδιακά όμως έχει εξελιχθεί, άτυπα και σε συνδικαλιστικό

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΥΝΟΜΟ ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ

ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΥΝΟΜΟ ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΥΝΟΜΟ ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ Η διαφύλαξη του δημόσιου χαρακτήρα της Εκπαίδευσης, η ανάδειξη της πυραμίδας της τεχνικής εκπαίδευσης και η διασφάλιση αντίστοιχων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ-ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013-14 0 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή...4 Οι κτίστες - Δομικά υλικά - Χτίσιμο των γεφυριών - Λόγοι κατασκευής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΠΕΔΩΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ. 1. Το καλοκαίρι οδηγείται τη μοτοσυκλέτα με κοντό παντελόνι:

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΠΕΔΩΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ. 1. Το καλοκαίρι οδηγείται τη μοτοσυκλέτα με κοντό παντελόνι: ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΕΩΝ ΑΠΑΝΤΗΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΠΕΔΩΗ ΤΗ ΥΗ 1. Το καλοκαίρι οδηγείται τη μοτοσυκλέτα με κοντό παντελόνι: Όχι, γιατί με την παραμικρή πτώση θα έχετε σοβαρές σωματικές κακώσεις. Ναι, αλλά με προσοχή

Διαβάστε περισσότερα