46 Ο ΓΕΛ ΑΘΗΝΩΝ 1 Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ:

Transcript

1 46 Ο ΓΕΛ ΑΘΗΝΩΝ 1 Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:

2 Η ΟΜΑΔΑ ΜΑΣ Οι μαθητές Χριστίνα Αρανάκη Θανάσης Γκιόλιας Κέλβι Γκούτσι Αλέξανδρος Ζαφειράκης Ολίνα Καρανικόλα Νίκος Καρπούζης Γιώργος Κομίνη Μαρία Κουτσούκου Δημήτρης Κιτσαράς Νάντια Μπάκολη Μάριος Μπουγκτάι Πολυξένη Νάσιου Νεφέλη Σερδενέ Τατιάνα Σιντελασβίλι Μπάρτεκ Ταργκόνσκι Αλέξης Τσάλη Θοδωρής Τσαρχόσης Πέτρος Τσαρχόσης Χρήστος Τσατσούλης Κατερίνα Τσένο Και οι καθηγητές τους Αγγελάκης Χρήστος Νίκα Κατερίνα Μπελάλης Φώτης 2

3 Περιεχόμενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 4 Γιατί μαγειρεύουμε το φαγητό μας;... 5 Οι φούρνοι έχουν μεγάλη ιστορία... 5 Πριν τα μικροκύματα... 6 Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (ή ηλεκτρομαγνητική ενέργεια)... 6 Ας γνωρίσουμε το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα... 7 Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στην καθημερινή μας ζωή Μικροκύματα... 9 Απειλείται η υγεία μας από τα μικροκύματα;... 9 Ιστορία του φούρνου μικροκυμάτων Πως Λειτουργεί Ο Φούρνος Μικροκυμάτων; Γιατί ζεσταίνεται το φαγητό στο φούρνο μικροκυμάτων; Τα μικροκύματα στη βιομηχανία τροφίμων και όχι μόνο Πρέπει οι φούρνοι μικροκυμάτων να μας ανησυχούν; Να μαγειρεύουμε το φαγητό μας με μικροκύματα; Υπάρχει όμως και η άλλη άποψη: Πρέπει τελικά να ανησυχούμε; Επίλογος ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πριν παρουσιάσουμε την εργασία μας παρουσιάζουμε την ομάδα μας και τις υποομάδες μας και μιλάμε για μας. Η ομάδα μας είναι: Μάριος Μπουγκτάι, Ολίνα Καρανικόλα, Νεφέλη Σερδενέ και Χριστίνα Αρανάκη. Ασχοληθήκαμε με τις περιλήψεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, την περίληψη της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στην καθημερινή μας ζωή, τις μορφές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, την ιοντίζουσα και μη ιοντίζουσα ακτινοβολία. Διαβάσαμε για τη λειτουργία των φούρνων και πως γίνεται το μαγείρεμα με συμβατικούς φούρνους και με φούρνους μικροκυμάτων. ΜΠΑΝΑΝΕΣ ΜΕ ΠΙΤΖΑΜΕΣ Κέλβι Γκούτσι, Μαρία Κουτσούκου, Τατιάνα Σιντελασβίλι, Κατερίνα Τσένο Στο πρώτο τετράμηνο η ομάδα μας ασχολήθηκε με την ιστορία των φούρνων και ιδιαίτερα με τους φούρνους μικροκυμάτων, τις λειτουργίες και τις επιδράσεις τους, αρνητικές ή θετικές. Συνεργαστήκαμε όλοι μαζί ψάχνοντας στο διαδίκτυο, σε εγκυκλοπαίδειες και κάναμε διάφορες έρευνες προκειμένου να βρούμε πληροφορίες που σχετίζονταν με το θέμα μας. Εκτός αυτού η δυνατότητα της συνεργασίας που μας παρείχε το project μάς έμαθε πώς να συνυπάρχουμε και να λειτουργούμε ομαδικά. Η εμπειρία αυτή μας ωφέλησε στο να αποδίδουμε και να εκφράζουμε καλύτερα τις σκέψεις μας σωστά και ολοκληρωμένα. Τέλος, αυτός ο τρόπος διδασκαλίας μας κέντρισε το ενδιαφέρον και μας έκανε να δουλεύουμε ευχάριστα σε ένα δημιουργικό περιβάλλον. Ανώνυμοι : Νίκος Καρπούζης, Γιώργος Κομίνη, Θανάσης Γκιόλιας, Αλέξανδρος Ζαφειράκης. Η ομάδα μας ασχολήθηκε με ένα σημαντικό θέμα που απασχολεί την κοινωνία, το οποίο είναι Γιατί μαγειρεύουμε το φαγητό και δεν το τρώμε ωμό. Αρχικά μελετήσαμε τις επιπτώσεις που προκαλεί το ωμό φαγητό και το λόγο που το ψήνουμε. Στη συνέχεια αναζητήσαμε και βρήκαμε τις φθορές που προκαλούν τα μικροκύματα στη γεύση και στην ποιότητα του φαγητού αλλά και στην υγεία του ανθρώπου. Μέσα από αυτή την εργασία μάθαμε την έννοια της συνεργασίας και τη σωστή λειτουργία της ομάδας. Εμείς, η ομάδα «Young Dreamers», Πέτρος Τσαρχόσης, Θοδωρής Τσαρχόσης, Αλέξης Τσάλη, Δημήτρης Κιτσαράς, ασχοληθήκαμε στο μάθημα Project με τις εξής κατηγορίες: Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, ιοντίζουσες ακτινοβολίες, μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες, η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στην καθημερινή μας ζωή και με το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα. Εμείς σαν ομάδα, οι Μπάρτεκ Ταργκόνσκι, Χρήστος Τσατσούλης, Νάντια Μπάκολη, Πολυξένη Νάσιου, ασχοληθήκαμε με την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και τις επιπτώσεις στην υγεία μας. Αναλύσαμε τις ιονίζουσες και μη ιονίζουσες ακτινοβολίες, και κάναμε μια ευρύτερη έρευνα γύρω από αυτό το θέμα. Ψάξαμε στο διαδίκτυο περί διάφορων ακτινοβολιών και για το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο. Όσον αφορά στα υπόλοιπα δώσαμε την ευχαρίστηση στους καθηγητές μας να συνεισφέρουν και αυτοί! 4

5 Γιατί μαγειρεύουμε το φαγητό μας; Κύριος λόγος που μαγειρεύουμε τα φαγητά είναι τα διάφορα βακτήρια που περιέχουν και με το ψήσιμο σκοτώνονται και εκτός από αυτό τους δίνουμε καλύτερη γεύση. Συγκεκριμένα τα λαχανικά τα μαγειρεύουμε (βράζουμε) γιατί είναι σκληρά αλλά και για το λόγο ότι αποκτούν καλύτερη γεύση. Ορισμένα λαχανικά με ένα βράσιμο μπορούν να καταναλωθούν. Το ίδιο συμβαίνει και στα ζυμαρικά (μακαρόνια, ρύζι κλπ) τα μαγειρεύουμε για να μαλακώσουν επειδή αν τα καταναλώσουμε ωμά δυσκολεύουμε τον οργανισμό μας στην πέψη και δεν είναι και υγιεινό. Για τα αυγά εγκυμονεί ο κίνδυνος της σαλμονέλας, γι αυτό και τα βράζουμε. Το γάλα το παστεριώνουμε (ουσιαστικά βράσιμο) και καταπολεμώνται τα βακτήρια. Το γάλα από το εμπόριο είναι ήδη παστεριωμένο. Το ωμό ή ελαφρό ψημένο κρέας ή τα πουλερικά είναι καλό να τα αποφεύγετε γιατί μπορεί να περιέχουν βακτήρια σαλμονέλας και το παράσιτο τοξοπλάσμωσης. Οι φούρνοι έχουν μεγάλη ιστορία Αρχικά οι άνθρωποι άρχισαν να μαγειρεύουν τα τρόφιμα σε φωτιά που άναβαν. Οι πρώτοι φούρνοι βρέθηκαν στην Κεντρική Ευρώπη και χρονολογούνται από το πΧ. Τους χρησιμοποιούσαν για να μαγειρεύουν μαμούθ. Στην Ουκρανία από το πΧ χρησιμοποιούσαν λάκκους όπου έβαζαν αναμμένα κάρβουνα. Το φαγητό το τύλιγαν με φύλλα και στη συνέχεια το κάλυπταν με στάχτη. Φούρνοι βρέθηκαν επίσης στην κοιλάδα του Ινδού ποταμού, που είχαν κατασκευαστεί κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Οι αρχαίοι Έλληνες κατασκεύασαν απλούς φούρνους για την παρασκευή του ψωμιού και άλλα φαγητών. Στην εικόνα βλέπουμε έναν αρχαίο ελληνικό φούρνο του 17 ου αιώνα π.χ. Τον Μεσαίωνα χτίστηκαν εστίες από τούβλο & κονίαμα και συχνά προσέθεταν και καμινάδες. Τοποθετούσαν το φαγητό σε καζάνια από μέταλλο και τα κρεμούσαν πάνω από τη φωτιά. Η πρώτη γραπτή ιστορική καταγραφή που υπάρχει αναφέρεται σε έναν φούρνο που χτίστηκε το 1490, στην Αλσατία της Γαλλίας. Ο φούρνος ήταν κατασκευασμένο εξ ολοκλήρου από τούβλο και κεραμίδι. Μετά το Μεσαίωνα, οι φούρνοι υπέστησαν πολλές αλλαγές. Κατασκευάστηκαν φούρνοι που έκαιγαν ξύλο, κάρβουνο. Κάθε σχεδιασμός είχε το δικό του κίνητρο και σκοπό Γύρω στο 1700 κατασκευάστηκαν φούρνοι από χυτοσίδηρο. Οι εφευρέτες έκαναν συνέχεια βελτιώσεις, προκειμένου να απομακρύνουν τον ενοχλητικό καπνό που παράγεται. Γύρω στο 1800, ο κόμης Rumford (γνωστός και ως Benjamin Thompson) επινόησε μια κουζίνα φτιαγμένη από σίδηρο, η οποία ονομάστηκε σόμπα Rumford και σχεδιάστηκε για πολύ μεγάλες κουζίνες. Στη Rumford ηφωτιά μπορούσε να θερμάνει πολλά μαγειρικά σκεύη ταυτόχρονα. Το επίπεδο θέρμανσης για κάθε δοχείο ρυθμιζόταν για κάθε σκεύος χωριστά, κάτι σαν τα σημερινά «μάτια». Ο πρώτος ηλεκτρικός φούρνος ανακαλύφθηκε στο τέλος του 19 ου αιώνα, αλλά έγινε ευρέως γνωστός μόνο όταν το ηλεκτρικό μπήκε στα περισσότερα νοικοκυριά. 5

6 Πριν τα μικροκύματα Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (ή ηλεκτρομαγνητική ενέργεια) Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι απόλυτα συνυφασμένη με τη ζωή. Στη φύση συναντάμε άπειρες πηγές εκπομπής ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων φυσικές και τεχνητές, όπως για παράδειγμα το γήινο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, το ηλιακό φως, εκατοντάδες οικιακές συσκευές, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση. Έτσι όταν ακούμε ραδιόφωνο, παρακολουθούμε την αγαπημένη μας εκπομπή στην τηλεόραση, στέλνουμε ένα μήνυμα κειμένου ή φτιάχνουμε ποπ κόρν στο φούρνο μικροκυμάτων, τότε δεν κάνουμε τίποτε άλλο από να εκμεταλλευόμαστε τις δυνατότητες που μας δίνει η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Έχουμε συνδέσει τη ζωή μας με αυτήν και χωρίς αυτήν ο κόσμος που γνωρίζουμε δεν θα υπήρχε. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία αποτελείται από κύματα ηλεκτρικής και μαγνητικής ενέργειας και εκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα από τα πολύ χαμηλής συχνότητας ραδιοκύματα μέχρι την πολύ υψηλής συχνότητας ακτινοβολία γ. Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα είναι ο τρόπος με τον οποίο η ηλεκτρομαγνητική ενέργεια διαδίδεται στο χώρο και στο χρόνο και είναι διαφορετικά από τα κύματα που αντιλαμβανόμαστε στην καθημερινή μας ζωή, όπως για παράδειγμα τα κύματα της θάλασσας. Πηγή των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων είναι ένα μεταβαλλόμενο (συχνά εναλλασσόμενο) ρεύμα που διατρέχει ένα μεταλλικό σύρμα (π.χ. κεραία πομπού). Έτσι παράγονται ζευγάρια αλληλοσυνδεόμενων πεδίων, ηλεκτρικών και μαγνητικών. Όσο πιο υψηλή είναι η ένταση του ρεύματος τόσο πιο δυνατό θα είναι το μαγνητικό πεδίο και μόλις το ηλεκτρικό ρεύμα διακοπεί, το μαγνητικό πεδίο μηδενίζεται. Όλες οι ηλεκτρικές συσκευές, όπως για παράδειγμα ο στεγνωτήρας μαλλιών, παράγουν μαγνητικό πεδίο μόνο όταν το ηλεκτρικό ρεύμα τις θέτει σε λειτουργία. Με τη διακοπή του ρεύματος, το μαγνητικό πεδίο εξαφανίζεται αμέσως. Τα σημαντικά χαρακτηριστικά των κυμάτων είναι η απόσταση που καλύπτεται από ένα κύκλο του κύματος, που ονομάζεται μήκος κύματος, και ο αριθμός των κυμάτων που διέρχονται από ένα συγκεκριμένο σημείο ανά δευτερόλεπτο, που είναι η συχνότητα του κύματος και εκφράζεται σε μονάδες Hertz (Hz). Ένα Hz ισούται με ένα κύμα ανά δευτερόλεπτο, ένα kilohertz (KHz) ισούται με χίλια κύματα ανά δευτερόλεπτο, ένα Megahertz (ΜΗz) ισούται με ένα εκατομμύριο κύματα ανά δευτερόλεπτο και ένα Gigahertz (GHz) ισούται με 1 δισεκατομμύριο κύματα ανά δευτερόλεπτο. Το ανθρώπινο μάτι μπορεί να ανιχνεύσει ένα πολύ μικρό εύρος αυτής της ακτινοβολίας, αυτό που ονομάζουμε ορατό φως. 6

7 Ας γνωρίσουμε το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα Ηλεκτρομαγνητικό φάσμα ονομάζεται το εύρος της περιοχής συχνοτήτων που καλύπτουν τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα εκτείνεται θεωρητικά από σχεδόν μηδενικές συχνότητες έως το άπειρο. Το φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας διαχωρίζεται σε δύο βασικούς τομείς, της ιοντίζουσας και της μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας. Η ιοντίζουσα ακτινοβολία περιλαμβάνει την κοσμική ακτινοβολία, τις ακτίνες Χ και τις ακτινοβολίες α, β και γ ραδιενεργού διάσπασης. Η ακτινοβολία γ είναι ακτινοβολία εξαιρετικά υψηλής συχνότητας. Οι ενέργειες των φωτονίων της είναι πολύ υψηλές. Λόγω της υψηλής ενέργειας προκαλούν τις ακτίνες γ που παράγονται από ραδιενεργούς πυρήνες και από αστέρια στο διάστημα. Έχει υψηλά επίπεδα ενέργειας και χαρακτηρίζεται με τον όρο «ιοντίζουσα», διότι προκαλεί ιοντισμό της ύλης, δηλαδή (με επιστημονική ορολογία) το φωτόνιό της διαθέτει τέτοια ενέργεια, ώστε μπορεί να εκδιώξει ένα ηλεκτρόνιο από ένα άτομο της ύλης. Όταν αυτό συμβαίνει σε άτομα του σώματος μας, τότε μπορεί να προκληθεί βλάβη στο DNA κάποιων κύτταρων με άμεσες ή μακροπρόθεσμες συνέπειες στην υγεία μας. Η μη ιοντίζουσα ακτινοβολία είναι χαμηλής συχνότητας ακτινοβολία και ως εκ τούτου δεν είναι αρκετά ισχυρή ώστε να προκαλέσει ιοντισμό άρα και βλάβη στα κύτταρα. Το τμήμα του φάσματος, που ονομάζουμε μη ιοντίζουσα ακτινοβολία, μπορεί να διαιρεθεί: στα χαμηλής συχνότητας ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία, τα οποία παράγονται από τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, τις ηλεκτρικές συσκευές οικιακής χρήσης, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές κλπ και στα υψηλής συχνότητας πεδία ή πεδία ραδιοσυχνοτήτων, τα οποία παράγονται από τα ραντάρ, τις εγκαταστάσεις ραδιοφωνικής και τηλεοπτικής μετάδοσης, τα κινητά τηλέφωνα, τους σταθμούς βάσης κινητών επικοινωνιών, τα συστήματα επαγωγικής θέρμανσης, τα αντικλεπτικά συστήματα κλπ. Με βάση κάποιες χαρακτηριστικές ιδιότητες η μη ιοντίζουσα ακτινοβολία διαιρείται επίσης σε επιμέρους ζώνες. Αυτές είναι τα ραδιοκύματα, τα μικροκύματα, η υπέρυθρη ακτινοβολία, η ορατή ακτινοβολία (φως), η υπεριώδης ακτινοβολία, οι ακτίνες Χ και οι ακτίνες γ. Τα ραδιοκύματα είναι ηλεκτρομαγνητικά κύματα χαμηλών σχετικά συχνοτήτων. Παράγονται από κεραίες και χρησιμοποιούνται ευρύτατα στις τηλεπικοινωνίες. Χωρίζονται σε επιμέρους κατηγορίες με βάση την συχνότητα τους ή ισοδύναμα με βάση το μήκος κύματός τους. Η χαμηλότερη ζώνη συχνοτήτων των ραδιοκυμάτων είναι η περιοχή των βιομηχανικών κυμάτων και η υψηλότερη ζώνη είναι η περιοχή των υπερβραχέων. Τα μικροκύματα θεωρούνται και αυτά τμήμα των ραδιοκυμάτων λόγω του ότι παράγονται από κεραίες και έχουν πλήθος εφαρμογών στις τηλεπικοινωνίες. Παρουσιάζουν όμως και διαφορετικές ιδιότητες σε σχέση με τα υπόλοιπα ραδιοκύματα, λόγω της υψηλότερης ενέργειας των φωτονίων τους. 7

8 Η Υπέρυθρη ακτινοβολία καλύπτει ζώνη συχνοτήτων από 300GHz - 400THz και η ενέργεια των φωτονίων της είναι από ,6eV. Υπέρυθρη ακτινοβολία εκπέμπουν όλα τα σώματα λόγω θερμότητας. Βρίσκει πολλές εφαρμογές στην τεχνολογία. Οι υπέρυθρες ακτίνες χρησιμοποιούνται στα οπτικά ηλεκτρονικά μέσα όπως τα CD player, στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες με οπτικές ίνες αλλά και με ασύρματη εκπομπή υπερύθρων. Πολύ σημαντική εφαρμογή έχει η υπέρυθρη φωτογραφία που βρίσκει εφαρμογές στην αρχαιολογία, τη γεωργία, την οικολογία, τη δασοπονία, τη γεωλογία και την υδρολογία. Η ζώνη του ορατού φωτός είναι μία στενή ζώνη του φάσματος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, στην οποία είναι ευαίσθητο το αισθητήριο της όρασης των ζωντανών οργανισμών. Το ορατό φάσμα χωρίζεται σε επιμέρους ζώνες τις οποίες το ανθρώπινο μάτι τις αντιλαμβάνεται ως διαφορετικά χρώματα. Η Υπεριώδης ακτινοβολία καλύπτει την περιοχή συχνοτήτων από 800THz Hz και η ενέργεια των φωτονίων της είναι μεταξύ 3eV eV. Εκπέμπεται από εξαιρετικά θερμά σώματα όπως τα άστρα. Η υπεριώδης είναι ακτινοβολία υψηλής ενέργειας και αρκετά επιβλαβής για τους ζωντανούς ιστούς. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος παραγωγής ακτίνων Χ είναι μέσω της επιτάχυνσης ηλεκτρονίων από δυναμικό τάξης μεγέθους των δεκάδων χιλιάδων βολτ και πρόσπτωσή τους σε στόχο ο οποίος αποτελείται από μεταλλικό υλικό μεγάλου ατομικού αριθμού. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στην καθημερινή μας ζωή. Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία (ΗΜΠ), υπάρχουν παντού στο περιβάλλον μας και προέρχονται από φυσικές ή τεχνητές πηγές. Το γήινο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, το ηλιακό φως, οι κεραυνοί αποτελούν φυσικές πηγές ηλεκτρομαγνητικών πεδίων. Ο ήλιος εκπέμπει ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, η οποία εκτείνεται σε ολόκληρο το φάσμα, και μας βομβαρδίζει συνεχώς. Η ατμόσφαιρα της Γης όμως μας προστατεύει από το βλαβερό για μας τμήμα της ακτινοβολίας (πχ υπεριώδης ακτινοβολία, ακτίνες Χ και γ κλπ), επιτρέπει όμως την είσοδο σε κάποια είδη ακτινοβολίας τα οποία είναι απαραίτητα για τη ζωή, όπως η ζέστη και το φώς. Το ίδιο μας το σώμα δημιουργεί ΗΜΠ. Η λειτουργία της καρδιάς και του νευρικού συστήματος στηρίζεται στη μεταφορά ηλεκτρικών μηνυμάτων και κάθε φορά που υπάρχει μεταφορά ηλεκτρικού φορτίου, δημιουργούνται ΗΜΠ. Ο αναπτυγμένος τεχνολογικά πολιτισμός μας έχει ουσιαστικά επιβάλλει στον άνθρωπο να ζει καθημερινά μέσα σε ΗΜΠ. Η ηλεκτρική ενέργεια είναι πλέον αναντικατάστατη για κάθε νοικοκυριό και στη καθημερινή μας ζωή χρησιμοποιούμε πολλές και διαφορετικές ηλεκτρικές συσκευές (ηλεκτρική σκούπα, φούρνος μικροκυμάτων, ψυγείο, τηλεόραση κ.λ.π.) με αποτέλεσμα τη διάχυση σημαντικής ποσότητας ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας μέσα σε κάθε σπίτι. Η συνεχής αύξηση του αριθμών πομπών ραδιοφώνου, τηλεόρασης, ασύρματης επικοινωνίας, ραντάρ έχει σαν αποτέλεσμα τη στέγαση κεραιών σε υψηλά σημεία όπως ταράτσες σπιτιών, λόφους ώστε η 8

9 ακτινοβολία (σήμα) να φτάνει σε κάθε οικισμό. Η ατμόσφαιρα των αστικών περιοχών έχει καλυφθεί με ποικίλα ηλεκτρομαγνητικά σήματα και κατ επέκταση έχουμε αύξηση της πυκνότητας της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Μικροκύματα Τα μικροκύματα είναι ένα μέρος μιας μεγαλύτερης κατηγορίας ακτινοβολίας, τα ραδιοκύματα και καλύπτουν το φάσμα συχνοτήτων μεταξύ 0.3 GHz έως 300 GHz. Διαδίδονται ευθύγραμμα, όπως ακριβώς και το φως. Όταν προσπέσουν πάνω σε διάφορες επιφάνειες, ανακλώνται. Μπορούν να διέρχονται από τα σύννεφα, την ομίχλη, τη θάλασσα, ακόμα και την ιονόσφαιρα, όπου άλλα κύματα είτε ανακλώνται είτε απορροφώνται σημαντικά. Χρησιμοποιούνται για τις τηλεπικοινωνίες, στην ιατρική (διαθερμίες υψηλής συχνότητας), στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις (κάμινοι υψηλής συχνότητας) και στα ραντάρ. Τα μικροκύματα μπήκαν στην καθημερινή μας ζωή και στα σπίτια μας με τους φούρνους μικροκυμάτων, οι οποίοι μπορούν να θερμάνουν φαγητά, καθώς η ακτινοβολία αυτή απορροφάται από τις τροφές και τις θερμαίνει. Απειλείται η υγεία μας από τα μικροκύματα; Οι ανησυχίες του κοινού, των επιστημόνων και των γιατρών που προκύπτουν από την έκθεση στην ακτινοβολία, είναι δικαιολογημένα μεγάλες. Πράγματι ο σύγχρονος τρόπος ζωής συνοδεύεται και από την υποβολή μας καθημερινά, σε διάφορες μορφές ακτινοβολίας που προέρχονται από ολοένα και περισσότερες πηγές. Πολλές έρευνες μέχρι σήμερα δεν μπόρεσαν να τεκμηριώσουν επιβλαβείς επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό εξ αιτίας των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων (ΗΜΠ). Υπήρξαν μελέτες που υποστήριζαν ότι υπήρχε συσχετισμός μεταξύ της ακτινοβολίας μικροκυμάτων και όγκων στον εγκέφαλο, λευχαιμιών και καρκίνου των όρχεων. Τα δεδομένα αυτά όμως δεν τεκμηριώθηκαν επαρκώς. Παράλληλα έδειχναν μόνο συσχετισμό και όχι αιτιολογική σχέση. Ο συσχετισμός μπορεί να οφειλόταν σε άλλους παράγοντες και όχι αναγκαστικά στα μικροκύματα. Γιατροί από το National Cancer Institute των Ηνωμένων Πολιτειών, εξέτασαν τα δεδομένα υγείας για 40 χρόνια από βετεράνους στρατιώτες και ναύτες που πολέμησαν στον πόλεμο της Κορέας από το 1950 έως το 1954, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε πολύ ψηλές δόσεις ακτινοβολίας μικροκυμάτων από τα ραντάρ. Από την έρευνα βρέθηκε ότι η έκθεση σε ψηλά επίπεδα ακτινοβολίας μικροκυμάτων από ραντάρ δεν είχε επιπτώσεις με περισσότερους καρκίνους ή αυξημένους θανάτους στη μεγάλη αυτή ομάδα βετεράνων. Στο ανθρώπινο σώμα κυκλοφορούν ηλεκτρικά ρεύματα, τα οποία είναι απαραίτητα για τις φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού. Όλες οι δομές του νευρικού συστήματος π.χ. λειτουργούν μεταδίδοντας παλμικά ηλεκτρικά σήματα, ενώ σχεδόν όλες οι βιοχημικές αντιδράσεις, από την πέψη μέχρι την εγκεφαλική λειτουργία, περιλαμβάνουν ηλεκτρικές διεργασίες. Επίσης είναι γνωστό ότι οι ιστοί περιέχουν κατά 70% νερό, τα μόρια του οποίου είναι σαν ηλεκτρικά δίπολα. Εύλογο είναι επομένως, ότι η διείσδυση ενός ηλεκτρομαγνητικού πεδίου στον οργανισμό και η αλληλεπίδρασή του με τα δίπολα αυτά, ή με τα φυσικά πεδία του οργανισμού, είναι δυνατόν να προκαλέσει επιπλοκές, έστω και μακροπρόθεσμα. Η ακτινοβολία μικροκυμάτων απορροφάται κοντά στο δέρμα, ενώ η ακτινοβολία RF (ραδιοκύματα) μπορεί να απορροφηθεί από όλο το σώμα. Οι αρχικές επιπτώσεις στην υγεία από τις ακτινοβολίες RF/MW (ραδιοκύματα/μικροκύματα), είναι οι θερμικές. Θερμικές ονομάζονται εκείνες οι επιδράσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που οφείλονται σε μετρήσιμη αύξηση της θερμοκρασίας των ιστών που δέχονται ακτινοβολία. 9

10 Εάν υπάρχει διαρροή ακτινοβολίας από το φούρνο μας δεν μπορούμε να το καταλάβουμε με τις αισθήσεις μας, έτσι μια νοικοκυρά χωρίς να το γνωρίζει μπορεί να εκτίθεται καθημερινά σε ακτινοβολία και εάν αυτός είναι στο επίπεδο του ματιού κινδυνεύει να πάθει σοβαρές βλάβες στα μάτια ή ακόμα και να τυφλωθεί. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) αναφέρει ότι οι βλάβες στον οργανισμό προξενούνται από τη θέρμανση των ακτινοβολούμενων ιστών και από την αδυναμία των θερμορυθμιστικών μηχανισμών των διαφόρων ιστών στην αντιμετώπιση της ακτινοβόλησης. Οι όρχεις και τα μάτια είναι τα ευπαθέστερα σημεία, επειδή απάγουν σε μικρότερο βαθμό τη συσσωρευμένη θερμότητα, λόγω μικρότερης κυκλοφορίας του αίματος. Η έκθεση των ματιών στα μικροκύματα είναι πιθανό να προκαλέσει καταρράκτη. Η θερμότητα που παράγεται επιδρά στις πρωτεΐνες του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού (με τον ίδιο τρόπο, όπου λόγω θέρμανσης το ασπράδι του αβγού από διαφανές γίνεται άσπρο). Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) μας διαβεβαιώνει ότι για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία έχουν καθιερωθεί «βασικοί περιορισμοί» και «επίπεδα αναφοράς» που η τήρησή τους προστατεύει την υγεία από τις αποδεδειγμένες βλαβερές επιδράσεις. Οι «βασικοί περιορισμοί» έχουν προκύψει λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες και το γεγονός ότι η κατάσταση της υγείας και της ηλικίας των μελών του γενικού πληθυσμού ποικίλλει, έχουν υιοθετηθεί δηλαδή μεγάλοι συντελεστές ασφαλείας. Παρόλα αυτά, εξακολουθούν να υπάρχουν επιφυλάξεις και αντιδράσεις σχετικά με την «αθωότητα» των μικροκυμάτων. Το κοινό, οι επιστήμονες, οι γιατροί συνεχίζουν να ανησυχούν για τα προβλήματα υγείας που μπορεί να προκαλέσει η έκθεση μας στα μικροκύματα. Ιστορία του φούρνου μικροκυμάτων Ο φούρνος μικροκυμάτων ήταν μια εφεύρεση που έγινε τυχαία όπως άλλωστε και πολλές άλλες το 1946 από τον Percy LeBaron Spencer, έναν εξειδικευμένο ηλεκτρονικό στις εγκαταστάσεις της Raytheon Company, στο Waltham, στη Μασσαχουσέτη. Ο Spencer δούλευε πάνω σε ένα ειδικό ραντάρ από μάγνητρο (πηγή μικροκυμάτων) όταν παρατήρησε ότι κάτι περίεργο συνέβαινε μέσα στην τσέπη του! Είδε λοιπόν και κυρίως ένιωσε με το χέρι του ότι το ζαχαρωτό που η γυναίκα του, του είχε δώσει το πρωί είχε αρχίσει να λιώνει. Υπέθεσε τότε, ότι η αιτία του φαινομένου ήταν η ακτινοβολία των μικροκυμάτων του μάγνητρου! Απορημένος και με διάθεση να «φωτίσει» το μυστήριο, πήρε μία σακούλα με καλαμπόκι και την τοποθέτησε μπροστά στη συσκευή του ραντάρ. Με έκπληξη παρατήρησε ότι το καλαμπόκι άρχισε να σκάει και να γίνεται ποπ-κόρν. Κάλεσε τότε τους συναδέλφους του και επανέλαβε το πείραμα με ένα αυγό, το οποίο «έσκασε» κυριολεκτικά πάνω σε έναν από αυτούς. Η Raytheon βλέποντας την εφεύρεση αυτή, κινήθηκε γρήγορα να την κατοχυρώσει ώστε να προχωρήσει στην κατασκευή του πρώτου εμπορικού φούρνου μικροκυμάτων. Στο περίπου βέβαια: ο πρώτος από αυτούς, ήταν κυριολεκτικά ένα τέρας, περίπου δύο μέτρα ύψος και με τελική τιμή πώλησης δολάρια! Στη δεκαετία του 70, όλο και περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τα μικροκύματα στο μαγείρεμα. Το 1976, ο φούρνος μικροκυμάτων έγινε μια από τις πιο συνηθισμένες οικιακές συσκευές στις ΗΠΑ (υπήρχε στο 60% των νοικοκυριών). Είχε δημιουργηθεί μια αναπτυσσόμενη αγορά. Αυτό που κάποτε θεωρείτο πολυτέλεια, έγινε προσιτό σχεδόν σε όλους τους Αμερικανούς. Σήμερα η συνήθεια να μαγειρεύει κανείς το φαγητό του με μικροκύματα έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη. 10

11 Πως Λειτουργεί Ο Φούρνος Μικροκυμάτων; Ο φούρνος μικροκυμάτων δε ζεσταίνει από μέσα προς τα έξω. Χρησιμοποιεί μια πολύ διαφορετική διαδικασία από ότι ένας συμβατικός φούρνος πυρακτώσεως. Παράγει ραδιοκύματα υψηλής ενέργειας που διαπερνούν το μεγαλύτερο μέρος του φαγητού αλλά όχι όλο. Το νερό, τα λίπη και τα ζάχαρα απορροφούν τα κύματα και μετατρέπουν την ενέργεια τους σε θερμότητα, με την οποία ξεκινά το αναπόσπαστο μέρος της μαγειρικής διαδικασίας: οι χημικές αντιδράσεις. Τα ραδιοκύματα αντανακλώνται από τα μέταλλα, γι'αυτό το εσωτερικό ενός φούρνου μικροκυμάτων είναι από μέταλλο και συχνά το πορτάκι του από γυαλί με μεταλλικό επίχρισμα. Τα μικροκύματα δημιουργούνται από το μάγνητρο, ένα μηχανισμό που τροφοδοτείται με ρεύμα τόσο υψηλής τάσης όσο και των καλωδίων της ΔΕΗ στους δρόμους. Αυτή την τάση την παρέχει ένας τροφοδότης που αποθηκεύει ηλεκτρισμό, ώσπου να δώσει μέσω ενός μετασχηματιστή το υψηλό βολτάζ που απαιτεί το μάγνητρο. Τα κύματα διαχέονται ομοιόμορφα στο θάλαμο από ένα ρότορα διακυμαντή, ώστε να μην καεί κάποιο μέρος του φαγητού που ζεσταίνουμε.για να μην καεί το χέρι μας αν ανοίξουμε κατά λάθος το πορτάκι, υπάρχει ένας διακόπτης ασφαλείας ο οποίος διακόπτει τη λειτουργία του μάγνητρου όταν η πόρτα δεν είναι ερμητικά κλειστή. Γιατί ζεσταίνεται το φαγητό στο φούρνο μικροκυμάτων; Η λειτουργία του φούρνου μικροκυμάτων στηρίζεται στην αξιοποίηση της ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας που μεταφέρουν τα μικροκύματα. Τα μικροκύματα παράγονται από μια συσκευή που ονομάζεται μάγνητρο και η ηλεκτρομαγνητική συχνότητα που συνήθως χρησιμοποιείται είναι 2,5 GHz. Το φαγητό μας περιέχει ένα μεγάλο ποσοστό νερού, τα μόρια του οποίου συντονίζονται με τις αλλαγές που γίνονται στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία των μικροκυμάτων. Τα μόρια περιστρέφονται, (2,5 δισεκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο) και εξαιτίας της τριβής που αναπτύσσεται, προκαλείται αύξηση της θερμότητας που μεταφέρεται και στα υπόλοιπα μόρια του φαγητού. Τα κύματα σε αυτήν τη συχνότητα απορροφώνται από το νερό, τα λίπη και τα σάκχαρα ενώ, δεν απορροφώνται από τα περισσότερα πλαστικά, το γυαλί και τα κεραμικά. Οι μεταλλικές επιφάνειες αντανακλούν τα μικροκύματα, γι αυτό το εσωτερικό ενός φούρνου μικροκυμάτων είναι από μέταλλο και, συχνά, το πορτάκι του από γυαλί με μεταλλικό επίχρισμα. Τα μικροκύματα στη βιομηχανία τροφίμων και όχι μόνο. Η βιομηχανία τροφίμων χρησιμοποιεί τα μικροκύματα για την επεξεργασία και την παρασκευή έτοιμου φαγητού από τη δεκαετία του 60. Κάποια παραδείγματα είναι: Απόψυξη: κρέας, ψάρι, βούτυρο, φρούτα, μούρα Μαγείρεμα: μπέικον, πατάτες, πίτες, ψάρια, κρέας, πουλερικά Ξήρανση: ζυμαρικά εν γένει, κρεμμύδια, ρύζι κέικ, φύκια, πατάτες τσιπς. Ψήσιμο: κόκκοι καφέ, φυστίκια Ξήρανση με κενό: χυμοί, σιτηρά Μέχρι και για τον καθαρισμό των στρειδιών από τα όστρακα χρησιμοποιήθηκαν τα μικροκύματα. 11

12 Αλλά και άλλες βιομηχανίες χρησιμοποιούν μικροκύματα, για να στεγνώσουν φελλό, κεραμικά, χαρτί, δέρμα, καπνό και πολλά άλλα. Πρέπει οι φούρνοι μικροκυμάτων να μας ανησυχούν; Όπως ισχύει σχεδόν με κάθε ηλεκτρική συσκευή, οι κίνδυνοι που πιθανό να προκύψουν προέρχονται κυρίως από βλάβη της συσκευής ή από την ανθρώπινη χρήση του προϊόντος. Επιβάλλεται λοιπόν, να ακολουθούμε τις οδηγίες του κατασκευαστή και τα μαγειρικά σκεύη θα πρέπει να είναι κατασκευασμένα από τα κατάλληλα υλικά. Εάν όμως υπάρχει διαρροή ακτινοβολίας από το φούρνο, εμείς δεν μπορούμε να το καταλάβουμε με τις αισθήσεις μας. Έτσι μια νοικοκυρά χωρίς να το γνωρίζει μπορεί να εκτίθεται καθημερινά σε ακτινοβολία και εάν αυτός είναι στο επίπεδο του ματιού κινδυνεύει να πάθει σοβαρές βλάβες στα μάτια ή ακόμα και να τυφλωθεί. Να μαγειρεύουμε το φαγητό μας με μικροκύματα; Ο δυτικός κόσμος γνώριζε για τις επιπτώσεις των μικροκυμάτων στους ζωντανούς οργανισμούς από την εποχή του Β παγκοσμίου πολέμου. Σοβιετικοί επιστήμονες έκαναν έρευνες την δεκαετία του 30 σχετικά με τις επιδράσεις των μικροκυμάτων στους ανθρώπους και στα ζώα. Τα αποτελέσματα των ερευνών τους οδήγησαν να πάρουν ιδιαίτερα αυστηρά μέτρα ασφαλείας και το 1976 η τότε Σοβιετική Ένωση απαγόρεψε τη χρήση του φούρνου μικροκυμάτων. Τις απόψεις αυτές δεν τις υιοθέτησαν οι άλλες χώρες. Ο Ελβετός βιολόγος, δρ. Hans Ulrich Hertel, εργάστηκε για πολλά χρόνια σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία τροφίμων από την οποία απολύθηκε όταν αμφισβήτησε κάποιες διαδικασίες παραγωγής των τροφίμων. Το 1989 ζήτησε χρηματοδότηση από το ελβετικό κράτος, προκειμένου να κάνει εκτεταμένη έρευνα για την επίδραση των μαγειρεμένων σε μικροκύματα τροφών, στον ανθρώπινο οργανισμό αλλά του αρνήθηκαν. Μαζί με τον καθ. Bernard Blanc ανέλαβαν το οικονομικό κόστος της έρευνας και το 1991 δημοσίευσε ένα άρθρο σχετικά με την επίδραση των μικροκυμάτων στις θρεπτικές ουσίες των τροφίμων και τις επιπτώσεις τους στον ανθρώπινο οργανισμό. Σε δείγματα αίματος ανθρώπων που τρεφόντουσαν με τροφές μαγειρεμένες στα μικροκύματα, βρέθηκαν χαμηλές τιμές αιμοσφαιρίνης και χοληστερόλης. Το 1993, μετά από παρέμβαση της πανίσχυρης ελβετικής ένωσης πωλητών ηλεκτρικών συσκευών για οικιακή και βιομηχανική χρήση, το δικαστήριο απαγόρεψε στον δρ. Hertel να δημοσιεύει τα αποτελέσματα των ερευνών του. Η απόφαση αυτή ανατράπηκε το Η Swiss Cancer League (φιλανθρωπικός οργανισμός κατά του καρκίνου) δηλώνει ότι το «ήπιο μαγείρεμα» σε φούρνο μικροκυμάτων προκαλεί «μόνο λίγο μεταλλαξιογόνο σχηματισμό» στα τρόφιμα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μας διαβεβαιώνει ότι το μαγειρεμένο σε μικροκύματα φαγητό είναι ασφαλές και δεν έχει χάσει τα θρεπτικά του συστατικά. Μας πληροφορεί επίσης ότι ένα από τα πλέον συνηθισμένα λάθη που κάνουν πολλοί χρήστες φούρνων μικροκυμάτων σχετίζεται με τη λανθασμένη εκτίμηση της θερμοκρασίας της τροφής ή του ροφήματος. Έτσι εάν θερμαίνουμε στο φούρνο το μπιμπερό με το γάλα του παιδιού μας τότε στο εξωτερικό της φιάλης η θερμοκρασία μπορεί να είναι "ανεκτή" γιατί το υλικό που είναι κατασκευασμένο το μπιμπερό δεν απορροφά την ακτινοβολία μικροκυμάτων, αλλά το γάλα να έχει ιδιαίτερα υψηλή θερμοκρασία, που μπορεί να κάψει το στόμα και το λαιμό του μωρού. Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε το 1989, από ερευνητές του πανεπιστημίου της Μινεσότα, αναφέρεται ότι όταν ζεσταίνουμε το μπιμπερό στα μικροκύματα μπορεί να προκληθούν αλλαγές στη 12

13 σύσταση του γάλακτος. Για το βρεφικό γάλα αυτό μπορεί να σημαίνει καταστροφή κάποιων βιταμινών, αμινοξέων και άλλων πολύτιμων συστατικών του. Αντίθετα τρόφιμα πλούσια σε αλάτι ζεσταίνονται πολύ στην επιφάνεια ενώ στο εσωτερικό είναι κρύα. Έτσι υπάρχει κίνδυνος δηλητηρίασης γιατί παθογόνοι μικροοργανισμοί όπως η σαλμονέλα, η λιστέρια κλπ δεν καταστρέφονται. Στο φούρνο μικροκυμάτων δεν θερμαίνονται πάντα όλα τα σημεία του φαγητού ομοιόμορφα. Στα σημεία όπου δεν έχουν θερμανθεί πολύ, είναι πολύ πιθανόν να μην έχουν σκοτωθεί τα παθογόνα για τον άνθρωπο μικρόβια. Η έκθεση των τροφών στα μικροκύματα έχει σαν αποτέλεσμα την παραμόρφωση ή και καταστροφή των μορίων των τροφίμων και τη δημιουργία νέων ενώσεων που ονομάζονται «ραδιολυτικές». Οι κατασκευαστές των φούρνων μικροκυμάτων υποστηρίζουν ότι τα ακτινοβολημένα τρόφιμα έχουν την ίδια ποσότητα «ραδιολυτικών» ενώσεων με τα συμβατικά μαγειρεμένα φαγητά. Από έρευνες ρώσων και άλλων ερευνητών διαπιστώθηκε ότι: σε μαγειρεμένο σε μικροκύματα κρέας, βρέθηκε η καρκινογόνος ουσία d- Nitrosodienthanolamines, ενώ στο γάλα και σε σπόρους δημητριακών, μερικά από τα αμινοξέα τους μετατρέπονται σε καρκινογόνες ουσίες σε ωμά, μαγειρεμένα ή καταψυγμένα λαχανικά, όταν εκτεθούν έστω και λίγο στα μικροκύματα, ανιχνεύονται καρκινογόνες ουσίες μειώνεται η θρεπτική αξία των τροφών και πιο συγκεκριμένα η βιοδιαθεσιμότητα των βιταμινών Β, C, E, βασικών μετάλλων κλπ στα ακτινοβολημένα τρόφιμα δημιουργούνται ελεύθερες ρίζες (οι ελεύθερες ρίζες αντιδρούν με τα ένζυμα με επιπτώσεις στην υγεία μας και ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη καρκινικών όγκων). Μειώνεται η ενζυμική δραστηριότητα με αποτέλεσμα να επηρεάζονται οι καταλυόμενες από ένζυμα αντιδράσεις Σε άτομα που κατανάλωναν φαγητό μαγειρεμένο στα μικροκύματα παρατηρήθηκαν: διαταραχές του λεμφικού, που οδηγεί σε μειωμένη ικανότητα αντιμετώπισης από τον ανθρώπινο οργανισμό κάποιων μορφών καρκίνου διαταραχές στο πεπτικό σύστημα αύξηση των ποσοστών καρκίνου του στομάχου και του εντέρου διαταραχές στη λειτουργία του θυρεοειδή και των επινεφριδίων επιδράσεις στη σύνθεση και λειτουργία συστατικών του αίματος επίδραση στην ανάπτυξη των κυττάρων και δομικές αλλαγές στα χρωμοσώματα Υπάρχει όμως και η άλλη άποψη: Το μαγειρεμένο σε μικροκύματα φαγητό συστήνεται συχνά σε ασθενείς, ως παντελώς απαλλαγμένο από μικροοργανισμούς. Το σπανάκι όταν το μαγειρεύουμε στα μικροκύματα διατηρεί σχεδόν όλο το φυλλικό οξύ (απαραίτητη βιταμίνη, την οποία δεν μπορεί να συνθέσει ο ανθρώπινος οργανισμός), ενώ όταν μαγειρεύεται σε παραδοσιακό φούρνο καταστρέφεται το 77%. Τα λαχανικά μαγειρεμένα στον ατμό με μικροκύματα διατηρούν όλα τα θρεπτικά τους συστατικά. Το μπέικον όταν μαγειρεύεται στα μικροκύματα έχει σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα της καρκινογόνου ουσίας, νιτροζαμίνης, από ότι εάν μαγειρευόταν σε συμβατικό φούρνο. Στο φούρνο μικροκυμάτων δεν θερμαίνονται πάντα όλα τα σημεία του φαγητού ομοιόμορφα. Στα σημεία όπου δεν έχουν θερμανθεί πολύ, είναι πολύ πιθανόν να μην έχουν σκοτωθεί τα παθογόνα για τον άνθρωπο μικρόβια. Όταν το τρόφιμο που μαγειρεύεται αποτελείται από κομμάτια, θερμαίνεται γρήγορα, 13

14 ομοιόμορφα και ο χρόνος μαγειρέματος μειώνεται σημαντικά (η διεισδυτικότητα των μικροκυμάτων στο τρόφιμο είναι μέχρι 5 cm). Μαγειρεύοντας κρέας με μικροκύματα χάνουμε στη γεύση και στην εμφάνιση, όχι στην τροφική του αξία. Η επιφάνεια του κρέατος δεν «ροδοκοκκινίζει» και αυτό γιατί η θέρμανση διαρκεί λίγο και δεν αναπτύσσεται επιφανειακά μεγάλη θερμοκρασία. Επίσης δε γίνονται οι χημικές αντιδράσεις που συμβαίνουν κατά το κλασικό μαγείρεμα και στις οποίες οφείλονται το άρωμα και το χρώμα των τροφίμων. Πρέπει τελικά να ανησυχούμε; Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία έχει ερευνηθεί, ίσως όσο κανένα άλλο περιβαλλοντολογικό φαινόμενο. Ακόμα όμως παραμένουν πολλές άγνωστες πτυχές του φαινομένου αυτού και πρέπει να διατηρείτε η μέγιστη δυνατή προστασία σε αυτό. Την αντιμετωπίζουμε όμως με προκατάληψη, γεγονός που βέβαια είναι δικαιολογημένο λόγω της συσχέτισης της με τους κινδύνους στη ανθρώπινη υγεία από της πηγές ακτινοβολίας που έχουν δημιουργηθεί από τον άνθρωπο και πολλές φορές δεν είναι απόλυτα ελέγξιμες. Παρόλα αυτά, η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία έχει βοηθήσει την ανάπτυξη της σύγχρονης τεχνολογίας και με σωστά κατηρτισμένους τεχνολόγους είναι δυνατόν να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στο ανθρώπινο είδος. Στην περίπτωση που η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία χρησιμοποιηθεί ανεξέλεγκτα και από μη σωστά κατηρτισμένο προσωπικό συντρέχει μεγάλος κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία. Ο κόσμος γενικά όταν ακούει για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία φέρνει στο μυαλό του αρνητικές εικόνες που συσχετίζουν την ακτινοβολία με καταστροφικές για τον άνθρωπο επιδράσεις, ασθένειες και καρκίνο. Παράλληλα όμως όλοι γνωρίζουν ότι οι εξετάσεις ακτινογραφίας ή αξονικού τομογράφου είναι εφαρμογές της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Δεν θα ήταν σοφό κάποιος να ισχυριστεί ότι σήμερα γνωρίζουμε όλα όσα αφορούν στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Οι άνθρωποι υποβάλλονται όλο και περισσότερο σε αυτά και είναι αβέβαιο το τι μπορεί η έκθεση αυτή να σημαίνει για το μέλλον τους. Τα τελευταία 30 χρόνια ο αριθμός των ερευνών που έχουν γίνει για την επίδραση των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στον άνθρωπο είναι εκπληκτικός. Έχουν γίνει περισσότερες από επιστημονικές δημοσιεύσεις, πράγμα που δεν έγινε για κανένα άλλο περιβαλλοντικό παράγοντα που πιθανόν να επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία. Είναι γεγονός ότι οι φούρνοι μικροκυμάτων έχουν διαδοθεί πάρα πολύ και σήμερα αποτελούν σχεδόν αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης κουζίνας. Οι λόγοι που βοήθησαν στην πλατιά εξάπλωση των συσκευών αυτών είναι η ταχύτητα με την οποία ψήνουν ή ζεσταίνουν το φαγητό, η εξοικονόμηση ενέργειας και η ασφάλεια (κατά μία έννοια) που παρέχουν στα τρόφιμα διότι επιτρέπουν το ξεπάγωμα, το μαγείρεμα και το σερβίρισμα των φαγητών σε σύντομο χρονικό διάστημα χωρίς να υπάρχει πιθανότητα πολλαπλασιασμού των μικροβίων Οι καταναλωτές ακούν και πιστεύουν στη γνώμη των ειδικών, οι οποίοι παρουσιάζουν έρευνες ότι οι φούρνοι μικροκυμάτων είναι απολύτως ασφαλείς. Δεν γνωρίζουν όμως ότι πολλές από αυτές τις έρευνες είναι κατευθυνόμενες από τις βιομηχανίες και παρουσιάζουν τα προϊόντα όπως τους συμφέρει. Στη Γερμανία, τα πρότυπα ασφαλείας καθορίζονται από επιτροπή της VDE (μια από τις μεγαλύτερες τεχνολογικές και επιστημονικές ενώσεις στην Ευρώπη) η οποία αποτελείται από 18 μέλη, 15 από τα οποία είναι εκπρόσωποι της βιομηχανίας. Είναι λοιπόν πιθανόν η δημόσια υγεία να θυσιάζεται στο βωμό του κέρδους. Δεν γνωρίζουμε λοιπόν όλα όσα αφορούν στην επίδραση των ακτινοβολιών. Γνωρίζουμε όμως αρκετά, που μας επιτρέπουν να συμπεριφερόμαστε ως άτομα και ως κοινωνία με σημαντικό βαθμό ασφάλειας στον τομέα αυτό. 14

15 Επίλογος Εμείς είχαμε καθήκον να παραθέσουμε τα παραπάνω επιστημονικά ευρήματα τεκμηριωμένα όλα σύμφωνα με την Επιστημονική Βιβλιογραφία που παρατίθεται παρακάτω. Η απόφαση για την χρήση ή μη των φούρνων μικροκυμάτων επαφίεται στην ελεύθερη επιλογή του καθενός από εμάς. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Άρθρα διαθέσιμα στο διαδίκτυο Αντωνοπούλου Μυρτώ, (2004), Πόσο ασφαλής είναι ο φούρνος μικροκυμάτων; Βροντάκης Κωνσταντίνος, (n.d.), Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, μια καθημερινή απειλή για την ανθρώπινη υγεία! Αντωνίου Σωτήρης, (2011), ΜΙΚΡΟΚΥΜΑΤΑ : Πόσο Ασφαλή είναι η χρήση τους? Carlton Gallawa,(n.d.), A Brief History of the Microwave Oven Groves F., Page., W, Gridley, G., Lisimaque, L., Stewart, P., Tarone, R., Gail, M., Boice, J.and Beebe, G., (2002), Cancer in Korean War Navy Technicians: Mortality Survey after 40 Years, American Journal of Epidemiology Vol. 155, No. 9 Gupta Kashish, (2004), Health risks and dangers of using microwave ovens for food preparation Wayne Anthony and Newell Lawrence, (n.d.), The Hidden Hazards of Microwave Cooking Wild Marion, (n.d.), Are microwave ovens a source of danger? Δικτυακοί τόποι Ακτινοβολία μικροκυμάτων και οι επιδράσεις της στην υγεία Πως λειτουργεί ο φούρνος μικροκυμάτων Electromagnetic fields & public health: Microwave ovens, Information sheet February Microwave cooking and nutrition 15

16 Microwave Ovens and Food Safety, 16