Ζάλη- Ίλιγγος. Melanie Deutsch

Transcript

1 Ζάλη- Ίλιγγος Melanie Deutsch

2 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΖΑΛΗ Η διαταραχή της ισορροπίας η αστάθεια χωρίς την συµµετοχή αισθήµατος περιστροφής ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΙΛΙΓΓΟΣ Η διαταραχή της ισορροπίας συνοδευόµενη από ψευδαίσθηση κινήσεως η περιστροφής του ατόµου σε σχέση µε το περιβάλλον είτε του περιβάλλοντος σε σχέση µε τοάτοµο ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΙΝΕΤΩΣΗ Κινέτωση είναι η εµφάνιση ναυτίας η /και εµετού σε µερικά άτοµα κατάτηδιάρκειαταξιδιούµε αυτοκίνητο, αεροπλάνο η καράβι

3 To understand dizziness and vertigo look at how we balance in the first place. On either end of both sides of your ears there's two strange looking structures connected together. One looks a snail shell and is called the cochlea, and the other looks like a pretzel and is known as the semicircular canals. Both are filled with liquid and exist in what's known as the inner ear. The shell is used in hearing and the pretzel for balance.

4 Ζάλη- ίλιγγος αίσθηση της ισορροπίας = αίσθηση του χωροταξικού προσανατολισµού = η αναγνώριση της θέσης που έχει το σώµα µας στο χώρο, εάν είναι ακίνητο η εάν κινείται και προς ποία κατεύθυνση

5 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ Υπεύθυνα τµήµατα του νευρικού συστήµατος: Εσω ους ( λαβύρινθος) καταγράφει την κατεύθυνση της κίνησης όπως στροφή, εµπρός-πίσω, δεξιά-αριστερά, επάνω-κάτω. Οφθαλµοί καταγράφουν τη θέση του σώµατος στο χώρο / κατεύθυνση της κίνησης. Υποδοχείς πίεσης του δέρµατος στα πόδια ενηµερώνουν για το ποίο µέρος του σώµατος είναι προς τα κάτω και ακουµπά στο έδαφος. Αισθητικοί υποδοχείς στους µύεςκαιτιςαρθρώσεις ενηµερώνουν ποία µέρη του σώµατος κινούνται Εγκέφαλος/ σπονδυλική στήλη επεξεργάζονταιτις πληροφορίες από τα υπόλοιπα τµήµατα και ρυθµίζουν την µεταξύτουςσυνεργασία

6 Ζάλη - συχνότητα 25% των ασθενών που επισκέπτονται τα ΤΕΠ 40% στους ηλικιωµένους ασθενείς το συχνότερο σύµπτωµα >75 ετών Η διάγνωση του αιτίου της ζάλης επιτυγχάνεται περίπου στο 80% των ασθενών στα ΤΕΠ 2 /100 άτοµα που θα έλθουν στο αγροτικό ιατρείο αντιµετωπίζεται στην πρωτοβάθµια φροντίδα υγείας 2% - 4% παραπέµπεται σε εξειδικευµένους ιατρούς

7 Ζάλη- κατάταξη 4 µεγάλες κατηγορίες 1.Ο ΙΛΙΓΓΟΣ 2.ΠΡΟΣΥΓΚΟΠΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟ ΙΟ 3.ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ 4.ΑΤΑΞΙΝΟΜΗΤΗ (ΜΗ ΕΙ ΙΚΗ)

8 ΙΛΙΓΓΟΣ Ο ασθενής το περιγράφει ως ένα αίσθηµα γυρίσµατος όλων των πραγµάτων ή ένα αίσθηµα µετακίνησης του ιδίου του σώµατος του ασθενούς ( όλα γυρίζουν, στριφογυρίζουν τα πράγµατα γύρω µου ) Συνοδά συµπτώµατα: ναυτία ή έµετος, φόβος, διαταραχή ισορροπίας, νυσταγµός (µε ήχωρίς θόλωση οράσεως) Οφείλεται σε διαταραχή του λαβυρίνθου ή των περιφερικών ή κεντρικών οδών του αιθουσαίου συστήµατος

9 Ίλιγγος - Κλινική εκτίµηση Ηαρχικήκλινικήεκτίµηση του ασθενούς µε ίλιγγοπρέπει να έχει ως κατευθυντήριες γραµµές τα ακόλουθα: -Να διευκρινίσει ποια από τα περιστατικά χρειάζονται επείγουσα αντιµετώπιση. -Ναεντοπίσειτηθέσητηςβλάβης(περιφερική ή κεντρική) καθώς και τις όποιες άλλες διαταραχές. -Να διευκρινίσει την αιτιολογία. -Να καταστείλει τα συµπτώµατα.

10 Ιλιγγος- Αίτια. 1. Νόσος των ωτών Νευρολαβυρινθίτιδα, καλοηθής ίλιγγος θέσεως, µέση ωτίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα 2. Νόσος του κεντρικού νευρικού συστήµατος (στο επίπεδο του εγκεφαλικού στελέχους) Ηµικρανίες, παροδικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια 3. ιαταραχή πανικού (έντονο άγχος) 4. Σπονδυλαρθρίτιδα αυχενικής µοίρας της σπονδυλικής στήλης (το γνωστό εώς τώρα ΑΥΧΕΝΙΚΟ ΣΥΝ ΡΟΜΟ)

11 ΙΑΦΟΡΟ ΙΑΓΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟΥ ΙΛΙΓΓΟΥ Τα περιφερικά αίτια Τα κεντρικά αίτια πιο συχνά 85% των ασθενών µε ίλιγγο αίσθηµα περιστροφής +ναυτία+ έµετο + εφίδρωση αίτια - ο καλοήθης ίλιγγος θέσεως - νόσος του Meniere - αιθουσαία νευρωνίτις Σπανιότερα πιο σοβαρά Αιτία - ανεπάρκεια της σπονδυλοβασικής αρτηρίας - αιµορραγικά ή ισχαιµικά επεισόδια της παρεγκεφαλίδος και του εγκεφαλικού στελέχους

12 ΙΛΙΓΓΟΣ ΜΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟΣ: Περιστρέφονται τα πράγµατα γύρω-γύρω; Μήπως νιώθει το σώµα να µετακινείται; Να πέφτει στο κενό; Μήπως νιώθει σαν να βρίσκεται σε πλοίο και να κουνιέται; Μήπως νιώθει καλύτερα όρθιος; καλύτερα ξαπλωµένος; Μήπως στο αριστερό ή στο δεξιό πλάγιο στο κρεβάτι νιώθει καλύτερα; Προτιµάειναέχεικλειστάταµάτια; Θέλει να είναι ακίνητος ή µπορεί να πάει και στην τουαλέτα ή να κάνει κάποιες δουλειές; Έχει ναυτία, τάση για εµετό; Έκανε εµέτους και πόσους; Έχει κάνει και στο παρελθόν κάτι παρόµοιο; Ητάσηγιαέµετο χειροτερεύει όταν πάει να σηκωθεί ή όταν αλλάζει πλευρό ήότανκινείται; Μήπως νιώθει µια «ανακατωσούρα» όπως όταν βρισκόµαστε σε πλοίο που κουνιέται; Έχει βουητό στα αυτιά (εµβοές) ή ελάττωσητηςακοήςήαίσθηµα πληρότητας από το ένα αυτί;

13 ΙΛΙΓΓΟΣ ΜΑΛΛΟΝ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ: Έχει αδυναµία ή µούδιασµα ή βάρος στο χέρι ή στο πόδι; Είναι ελαττωµένη η µυϊκή ισχύς σε κάποιο άκρο; Σφίγγει εξίσου δυνατά µε ταδύοχέρια; Κρατάει ψηλά τα χέρια ή τα πόδια για ένα λεπτό χωρίς να πέφτει το ένα προς τα κάτω; Αισθάνεται το τσίµπηµα, το βαµβάκι, το κρύο ποτήρι αριστερά και δεξιά το ίδιο; Έχει Babinski; Τα τενόντια µήπως είναι πιο ζωηρά από την µία πλευρά; Άλλαξε η οµιλία καθόλου; Μήπως έχει δυσαρθρία; υσκαταποσία; Πνίγεται ή βήχει στο φαγητό ή στο νερό; Το επίπεδο συνειδήσεως είναι καλό; Μήπως µοιάζει να νυστάζει ή να αργεί να καταλάβει και να απαντήσει; Καταλαβαίνει απλές εντολές; Π.χ. «κλείσε τα µάτια σφικτά, βγάλε τη γλώσσα». Σύνθετες εντολές εκτελεί; Π.χ. «µε το δεξί χέρι πιάσε το αριστερό αυτί». Ξέρει που βρίσκεται; Ποια είναι η διεύθυνση του σπιτιού του, η ηµέρα και ο µήνας, το έτος;

14 ΟΙ ΣΥΖΥΓΕΙΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΤΙΩΝ ΕΊΝΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ; ΕΧΕΙ ΝΥΣΤΑΓΜΟ ΚΑΙ ΤΙ ΕΙ ΟΥΣ; Ο νυσταγµός παράγεται από: Ευθύγραµµη ή γωνιακή επιτάχυνση του σώµατος (κεφαλής) Κρύοήζεστόνερό/αέρα στο ένα αυτί. ηµιουργείται υπερ/υποερεθισµός αντίστοιχα της µιας αίθουσας και ως εκ τούτου ανισορροπία ώσεων από τις δύο αίθουσες και συνεπώς νυσταγµός. Στο κρύο η βραδεία φάση οµόπλευρα, στο ζεστό αντίπλευρα. (το ζεστό µιµείται ερεθιστική βλάβη και το κρύο καταστροφική βλάβη) Βλάβη στην αιθουσαία συσκευή ή στο αιθουσαίο νεύρο Βλάβη στους αιθουσαίους πυρήνες στο στέλεχος ή στις συνδέσεις τους Βλάβη στην παρεγκεφαλίδα

15 ΙΑΦΟΡΟ ΙΑΓΝΩΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΝΥΣΤΑΓΜΟΥ ΣΥΜΠΤΩΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ Λανθάνουσα 2-20 δευτερόλεπτα (συνήθως περίοδος νυσταγµούµετά min) Όχι, ξεκινάει αµέσως µετά την κίνηση ιάρκεια νυσταγµού Λιγότερο από 30 sec Περισσότερο από 30 sec Εξάντληση νυσταγµού ΝΑΙ ΟΧΙ Σε µία κατεύθυνση (και Κατεύθυνση νυσταγµού συνήθως έχει φορά προς το αυτί που βρίσκεται χαµηλότερα) Σε πολλές, ίσως Ένταση ιλίγγου Σοβαρή Συνήθως ελαφρά ή µέτρια Θέση κεφαλής Ξεκινά ο νυσταγµός σε µία θέση Έχει νυσταγµό σε περισσότερες από µία θέσεις

16 ΙΛΙΓΓΟΣ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΛΕΙ ΙΑ: Κάθετος νυσταγµός = κεντρικός (βλάβη στελέχους) Ίλιγγος + ελάττωση ακοής στο ένα αυτί = περιφερική βλάβη (αίθουσα ή αιθουσαίο νεύρο) Ζάλη από µόνη της, χωρίς άλλα συµπτώµατα, συνήθως δεν είναι από ανεπάρκεια του σπονδυλοβασικού Ίλιγγος + εµβοές + απώλεια ακοής = νόσος του Meniere Νυσταγµός χωρίς ίλιγγο = συνήθως κεντρικός

17 Ίλιγγος- αίτια

18 Καλοήθης παροξυσµικός ίλιγγος θέσεως (BPPV) Η πιο συνηθισµένη αιτία του ιλίγγου σύντοµη, έντονη αίσθηση της περιστροφής που προκύπτει εξαιτίας ενός ειδικού αλλαγή στη θέση του κεφαλιού αιτία της BPPV είναι η δυσλειτουργία των οφείλεται στην µετατόπιση κρυστάλλων και την συσσώρευση τους σε συγκεκριµένη θέση του έσω ωτός. Οι κρύσταλλοι καλούνται "ωτόλιθοι" ή "ωτοκονία"

19 Άλλες αιτίες περιφερικού ιλίγγου Λαβυρινθίτιδα (λοιµώδης, αυτοάνοση, ωτοτοξικά φάρµακα) Εσω οτίτις Αιθουσαία neuronitis - συνήθως ιογενής λοίµωξη (Herpes simplex?) Τραύµα νόσος του Meniere (διάρκεια ιλίγγου µεγαλύτερη) Περιλεµφικό συρίγγιο -µια διαρροή του εσωτερικού υγρού µετά από τραυµατισµό στο κεφάλι, χειρουργική επέµβαση, τη σωµατική άσκηση ή χωρίς γνωστή αιτία.

20 Οι ασκήσεις του Hamid

21 The Epley maneuver

22 Γυναίκα, 62 ετών, νοικοκυρά µε κεφαλαλγία, ζάλη, ίλιγγος Παρούσα νόσος: Είκοσι ώρες προ της εισαγωγής της η ασθενής, µετά από έντονο ψυχολογικό stress, ένοιωσε αυχενική κεφαλαλγία. Επειδή η κεφαλαλγία δεν υποχώρησε µε παρακεταµόλη, ανησύχησε, µέτρησε την αρτηριακή της πίεση που βρέθηκε 180/100 mmhg. Πήρε ένα χάπι εναλαπρίλης του συζύγου της. Λίγες ώρες αργότερα, ενώ η κεφαλαλγία ήταν καθολική, ξαναµέτρησε την αρτηριακή της πίεση που βρέθηκε 170/105 mmhg. Πήρε ένα χάπι διαζεπάµης. Προσπάθησε να κοιµηθεί τη νύχτα, αλλά ήταν ανήσυχη και παρέµεινε άυπνη. Τις πρώτες πρωινές ώρες στην προσπάθειά της να σηκωθεί από το κρεβάτι ένοιωσε έντονη ζάλη και αστάθεια. Αµέσως µετά προστέθηκε περιστροφικός ίλιγγος, ναυτία και έµετοι. Με τα συµπτώµατα αυτά ήρθε και στο νοσοκοµείο. Αντικειµενική εξέταση: Παχύσαρκη,σφύξεις: 84/min, ΑΠ: 155/95 mmhg. Κυκλοφορικό: (-), Αναπνευστικό: (-) Νευρολογική εξέταση: Romberg (+) Νυσταγµός: περιστροφικός Βυθοσκόπηση: Μικρού βαθµού σκλήρυνση αρτηριών βυθού Εξετάσεις αίµατος ΚΦ.

23 Αξονική τοµογραφία εγκεφάλου

24 Ιλιγγος υπόλοιπος έλεγχος CT ή MRI εκλεκτική αγγειογραφία (σπονδυλοβασική ανεπάρκεια ήστοσύνδροµο υποκλοπής της υποκλειδίου αρτηρίας ήθρόµβωση της καρωτίδος) - ακρόαση των καρωτίδων!!!!! αιµατολογικός έλεγχος (συστηµατική λοιµώδη, αυτοάνοσο, αιµατολογική νόσος) έλεγχο της ρεολογικότητος του αίµατος (πολυκυτταραιµία, Ν. Waldenstrom)

25 Ίλιγγος κεντρικής αιτιολογίας 1. Ηµικρανικός ίλιγγος - συχνό (25% των ασθενών µε ηµικρανία ) Η ζάλη που προκαλεί η ηµικρανία µπορεί χρονικά να προηγείται, να έρχεται ταυτόχρονα ή και να έπεται της ηµικρανίας, 2. Σκλήρυνση κατά πλάκας ζάλη και ο ίλιγγος µπορεί να είναι και το πρώτο σύµπτωµα εµφάνισης της νόσου, ενώ µπορεί να εµφανιστεί συχνά κατά τη διάρκειά της 3. Σπονδυλοβασική ανεπέρκεια -σε άτοµα µεγάλης ηλικίας διαταράσσεται η παροχή αίµατος στο λαβύρινθο και το στέλεχος µε αποτέλεσµα ζάλη, διαταραχές στην όραση και στην οµιλία, ή και προσυγκοπτικό επεισόδιο 4. Όγκοι εγκεφάλου. <1% των ιλίγγων 5. Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. 6. Λοιµώξεις ΚΝΣ 7. Άλλα συστηµατικά νοσήµατα

26 Ηµικρανικός ίλιγγος- κλινικά Μήπως αυτό που νιώθει είναι µία «θολούρα» ήένα«βάρος στο κεφάλι»; Μήπως είναι ένα σφίξιµο γύρω-γύρω στο κεφάλι ή µία πίεση µέσα σε αυτό; Μήπως τώρα αρχίζει να πονάει το κεφάλι; Έχει πονοκεφάλους ή ηµικρανίες τώρα ή παλιότερα; Μήπως πριν από λίγη ώρα δεν έβλεπε καλά π.χ. να βλέπει σαν µυγάκια ή σαν λάµψεις, σαν φλασάκια ή να µαυρίζει ή να θολώνει η όραση σε κάποιο σηµείο του οπτικού πεδίου; Μήπως τα βλέπει µισά; Μήπως πριν τον πονοκέφαλο 15 µε 30 λεπτά µουδιάζει το χέρι ή το πόδι ή έχει δυσαρθρία ή δυσκαταποσία ή διπλωπία ή ίλιγγο; Αποκαθίστανται αυτά πλήρως όταν ξεκινά ο πόνος ; Έχει ξανασυµβεί αυτό; Μοιάζει αυτό που νιώθει µε κάποια άλλη φορά στο παρελθόν; Έχει η οικογένεια της πονοκεφάλους; Η µητέρα, οι αδελφές;

27 MRI of a 26-year-old woman with progressive disequilibrium and bidirectional horizontal nystagmus shows the periventricular areas of demyelination that are characteristic of multiple sclerosis

28 MRI of a 48-year-old woman with progressive unsteadiness, projectile vomiting, and headache. She was referred for an evaluation of vertigo. Pathology proved the posterior fossa mass to be a medulloblastoma

29 Μήπως είναι αρχόµενη µηνιγγίτιδα-εγκεφαλίτιδα; Είναι διαφορετικό στυλ ο πόνος; Πονάει στον αυχένα, στον σβέρκο; Μπορεί να τον κουνήσει άνετα; Αριστερά, δεξιά; Μπορεί να ακουµπήσει το πηγούνι στο στήθος; Έχει πυρετό, υπνηλία ; Έχει ιγµορίτιδα, λοίµωξη στο κεφάλι ή τον τράχηλο, οδoντικό απόστηµα; Έβαλε θερµόµετρο και πότε; Έχει υπνηλία; Μήπως πήρε πριν παυσίπονο; υσκαµψία αυχένα;

30 Μήπως είναι αφαιρέσεις ή σύµπλοκες εστιακές κρίσεις επιληψίας; Μήπως την ώρα του «ιλίγγου» κοκαλώνει το βλέµµα σε κάποιο σηµείο για λίγα δευτερόλεπτα και µαζί να σταµατάει µία κίνηση στην µέση; Μήπως για κάποια δευτερόλεπτα φαίνεται µπερδεµένος και κάνει κάποιους µορφασµούς µε τοστόµα ήτοπρόσωποή κινήσεις µε τοχέρι; Έχει λιποθυµίσει ποτέ στο παρελθόν, όταν ήταν παιδί; Υπάρχουν αιτίες για πιθανή επιληπτική κρίση; Αναφέρεται κατάχρηση αλκοόλ, διακοπή αλκοόλ, υπονατριαιµία, υπογλυκαιµία, µεταστατικό Ca;

31 Μήπως δεν είναι ίλιγγος αλλά αστάθεια στην βάδιση λόγω ελάττωσης της µυϊκής ισχύος ή δυσυνέργειας των µυών; Ζαλίζεται και ξαπλωµένος ή µόνον όταν σηκωθεί και πάει να περπατήσει; Μήπως έχει αστάθεια όταν πάει να στρίψει στο βάδισµα ή στο ξεκίνηµα τηςβάδισης(πάρκινσον), µήπως δεν τον κρατάει καλά η µία πλευρά (ηµιπάρεση), µήπως µούδιασε η µία πλευρά ή τα πόδια, µήπως νιώθει σαν να περπατάει πάνω σε µπαµπάκια (διαταραχή της εν τω βάθει αισθητικότητας); Μήπως βαδίζει µε ανοιχτά τα πόδια; Μήπως τρέµει το κορµί του όταν βαδίζει; Η κίνηση δείκτης-µύτη είναι οµαλή και µε ταδύοχέριαηίδια;

32 Μήπως είναι κρίση ψυχογενής αστάθεια; Ψυχογενής βλάβη Γενικευµένη διαταραχή του άγχους (οξεία και µη) Αγοραφοβία (διαταραχή πανικού) Φυσιολογική ζάλη Ιλιγγος του ύψους Ίλιγγος ταξιδιών Μήπως είναι απλώς καταβολή και αδυναµία;

33

34 Γυναίκα, 62 ετών, νοικοκυρά µε κεφαλαλγία, ζάλη Είκοσι ώρες προ της εισαγωγής της η ασθενής, µετά από έντονο ψυχολογικό stress, ένοιωσε αυχενική κεφαλαλγία. Επειδή η κεφαλαλγία δεν υποχώρησε µε παρακεταµόλη, ανησύχησε, µέτρησε την αρτηριακή της πίεση που βρέθηκε 150/100 mmhg. Πήρε ένα χάπι εναλαπρίλης του συζύγου της. Προσέρχεται λόγω έντονης ζάλης και αναφερόµενη απώλεια συνειδήσεως για µερικά δευτερόλεπτα ΑΠ: 100/80 mmhg ύπτια - 60/40 mmhg όρθια Ορθοστατική υπόταση!!! Αιτία : χρήση αντιυπερτασικόυ φαρµάκου!

35 Αντιυπερτασικά ιουρητικά Ψυχοφάρµακα Αντιδιαβητικά Κ. πολλά άλλα

36 Ιστορικό λήψης ουσιών!!!!!!

37 Γυναίκα, 62 ετών, νοικοκυρά µε αιφνίδιο επεισόδιο ζάλης διάρκειας 2 λεπτών

38 ΠΡΟΣΥΓΚΟΠΙΚΟ (προλυποθυµικό) ΕΠΕΙΣΟ ΙΟ Συνήθως συµβαίνει σε όρθια θέση αίσθηµα επικείµενης απώλειας συνείδησης, ναυτία, εφίδρωση, φόβο και παροδική αµαύρω ση της οράσεως Οφείλεται σε ελαττωµένη παροχή οξυγόνου ή γλυκόζης στον εγκέφαλο παροδική απώλεια της συνείδησης Τα πιο συχνά αίτια - ορθοστατική υπόταση λόγω ιογενούς λοίµωξης ή φαρµάκων - απότοµη πτώση της αρτηριακής πίεσης σε καταστάσεις έντονου άγχουςόπωςλήψηαίµατος - έντονο κοιλιακό άλγος - έντονη συναισθηµατική φόρτιση, - αφυδάτωση - ελαττωµένη καρδιακή παροχή (έµφραγµα µυοκαρδίου, αρρυθµίες) - Ούρηση!!!

39 Άνδρας 25 ετών µε ζάλη Αιµορραγία πεπτικού Κατάχρηση ουσιών, αλκοόλ, φάρµακα Τραυµα Σκλήρυνση κατά πλάκας Όγκος στον εγκέφαλο

40 Γυναίκα 32 ετών µε ζάλη β-χοριακή γοναδοτροπίνη???

41