Α.Τ.Ε.Ι ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

Transcript

1 Α.Τ.Ε.Ι ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ LEASING FRANCHISING FACTORING FORFAITING VENTURE CAPITAL ΥΠΟ ΤΟΥ ΦΟΙΤΗΤΗ: ΤΖΙΑΜΤΖΗ ΑΧΙΛΛΕΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΖΩΙΤΣΑΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΕΡΡΕΣ, 2010

2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ (LEASING) :ΟΡΙΣΜΟΣ LEASING :ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ LEASING :ΤΑ ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ :ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ LEASING :ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ LEASING :ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΣΥΜΒΑΣΗΣ LEASING :ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ LEASING :ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ LEASING :ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ-ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ LEASING :ΕΤΑΙΡΙΕΣ LEASING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ :ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ LEASING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : ΔΙΚΑΙΟΧΡΗΣIA (FRANCHISING) :ΟΡΙΣΜΟΣ FRANCHISING :ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ FRANCHISING :ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ FRANCHISING :ΔΟΜΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCHISING :ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ FRANCHISE :ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ FRANCHISING ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΟΤΗ (FRANCHISOR) :ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ FRANCHISING ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΗΠΤΗ (FRANCHISEE) :ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ :ΕΠΙΛΟΓΕΣ FRANCHISING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο : ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ(FACTORING) :ΟΡΙΣΜΟΣ FACTORING :ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ FACTORING :ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ FACTOR KAI ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ FACTORING :ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΥ FACTOR ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗ : ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ FACTORING :ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΤΟ FACTORING ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ FACTORING :ΠΟΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΤΟ FACTORING

4 3.4.2:ΜΟΡΦΕΣ FACTORING ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥΣ :ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ FACTORING :ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ FACTORING :ΕΤΑΙΡΙΕΣ FACTORING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...55 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο : ΕΜΠΟΡΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΑΠΟ ΕΞΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (FORFAITING) :ΟΡΙΣΜΟΣ FORFAITING :ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ FORFAITING :ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ FORFAITING :ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΞΑΓΩΓΕΑ ΑΠΟ ΤΟΝ FORFAITER :ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ FORFAITING :ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ FACTORING-FORFAITING :ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ FORFAITING...66 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο :ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ (VENTURE CAPITAL) :ΟΡΙΣΜΟΣ VENTURE CAPITAL :ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ VENTURE CAPITAL :ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΟΥΝ TO VENTURE CAPITAL :ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΤΟ VENTURE CAPITAL :ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΤΑΙΡΙΩΝ VENTURE CAPITAL :ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ VENTURE CAPITAL :ΜΟΡΦΕΣ VENTURE CAPITAL :ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ VENTURE CAPITAL :ΕΤΑΙΡΙΕΣ VENTURE CAPITAL ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...77 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...78 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εργασία αυτή εκπονήθηκε στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας, και αναφέρεται στις σύγχρονες μορφές χρηματοδότησης. Σκοπός της εργασίας είναι να κατανοηθεί ποιες είναι οι σύγχρονες μορφές χρηματοδότησης, ποιους εξυπηρετούν, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά τους, τον τρόπο λειτουργίας τους, καθώς και τον σκοπό ύπαρξής τους. Η εργασία χωρίζεται σε πέντε κύρια κεφάλαια, όσα δηλαδή και οι σύγχρονες μορφές χρηματοδότησης. Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύετε η λειτουργία της χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), στο δεύτερο κεφάλαιο γίνετε αναλυτική αναφορά για την δικαιοχρησία (franchising), στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων (factoring), στο τέταρτο κεφάλαιο εξετάζεται κάτι παρόμοιο με το factoring, η εμπορία επιχειρηματικών απαιτήσεων που προκύπτουν από εξαγωγές (forfaiting), και τέλος το πέμπτο κεφάλαιο αναφέρεται στο κεφάλαιο επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capital), το οποίο επενδύεται είτε σε παλιές είτε σε υπό σύσταση επιχειρήσεις από ειδικευμένες επενδυτικές εταιρίες. Μέσα σε αυτά τα πέντε κεφάλαια που θα μελετήσουμε, θα αναλύσουμε για κάθε μορφή χρηματοδότησης ξεχωριστά τον ορισμό τους, την ιστορική εξέλιξή τους, τον τρόπο ανάπτυξή τους, την διαδικασία ένταξης των επιχειρήσεων σε αυτά, τα πλεονεκτήματαμειονεκτήματά τους, ενώ σε μερικά από αυτά και την μεταξύ τους σύνδεση, καθώς επίσης και τον λογιστικό χειρισμό τους. Οι σύγχρονες μορφές χρηματοδότησης αποτελούν ουσιαστικά εναλλακτικές μορφές δανεισμού, ή για την ακρίβεια εναλλακτικές μορφές αντί του κλασσικού τραπεζικού δανεισμού, οι οποίες ήδη στο εξωτερικό έχουν αναπτυχθεί εδώ και πολλά χρόνια, και πρόσφατα γίνεται προσπάθεια να διαδοθούν και να αναπτυχθούν και στην Ελλάδα. Αφορούν επιχειρήσεις οι οποίες ήδη λειτουργούν και ψάχνουν τρόπους ώστε να βελτιστοποιήσουν την απόδοσή τους, να εκσυγχρονιστούν(περίπτωση leasing), να βρουν διέξοδο στα προβλήματα λειτουργίας του, στα προβλήματα ρευστότητας, και γενικότερα προβλήματα οικονομικής φύσεως που πιθανώς να αντιμετωπίζουν(περιπτώσεις factoring, forfeiting, venture capital). Επίσης, οι σύγχρονες μορφές χρηματοδότησης, μπορούν να αποτελέσουν μία πολύ καλή λύση για τις υπό σύσταση επιχειρήσεις, οι οποίες αναζητούν διάφορες μεθόδους για την όσο γίνεται οικονομικότερη και αποδοτικότερη λειτουργία τους, τόσο μελλοντικά όσο και άμεσα, αποκτώντας όλα τα απαραίτητα εφόδια στο χαμηλότερο δυνατό κόστος (περιπτώσεις leasing, franchising). Αυτός είναι και ο βασικότερος λόγος που επέλεξα να ασχοληθώ με το συγκεκριμένο θέμα στα πλαίσια της εργασίας αυτής, καθώς στις μέρες μας όλοι όσοι ασχολούνται ή θέλουν να ασχοληθούν με επιχειρήσεις έχουν έναν λόγο παραπάνω να γνωρίζουν ποιες είναι οι σύγχρονες μορφές χρηματοδότησης και πως τους εξυπηρετούν. Τέλος, θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στον καθηγητή μου κ. Άγγελο Ζωιτσά, για τις πολύτιμες παρατηρήσεις του κατά την διάρκεια της πραγματοποίησης της εργασίας αυτής. Αχιλλέας Τζιαμτζής Σέρρες

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ (LEASING) 4

7 1.1:ΟΡΙΣΜΟΣ LEASING Το leasing ή χρηματοδοτική μίσθωση όπως αποδίδεται στα Ελληνικά, είναι ένας σύγχρονος και συμφέρων τρόπος μεσο-μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης, μέσω του οποίου οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από το μέγεθος το είδος και τη νομική μορφή τους, μπορούν να αποκτήσουν τα ακίνητα ή κινητά στοιχεία που επιλέγουν για να ιδρύσουν, να επεκτείνουν, είτε να εκσυγχρονίσουν την επιχείρησή τους χωρίς να δεσμεύσουν τα κεφάλαιά τους ή να καταφύγουν στις κλασσικές μορφές δανεισμού. Στην περίπτωση αυτής της χρηματοδοτικής επιλογής, η εταιρεία leasing αγοράζει το πάγιο (ή τον εξοπλισμό) που επιλέγει ο ενδιαφερόμενος, και στη συνέχεια το εκμισθώνει σε αυτόν, βάσει της σύμβασης μίσθωσης που υπογράφεται μεταξύ τους, έναντι μηνιαίων ή τριμηνιαίων καταβολών, που δεν είναι δόσεις, αλλά μισθώματα. Αν πρόκειται για εξοπλισμό η διάρκεια ενοικίασης πρέπει να είναι από 3 ως 5 έτη, για αεροσκάφη το λιγότερο 5 έτη, για κτίρια τουλάχιστον 10 έτη. Το κόστος κάθε συμβάσεως περιλαμβάνει τα διαχειριστικά έξοδα, το μίσθωμα, τα ετήσια ασφάλιστρα και το συμβολικό κόστος εξαγοράς, τα συμβολαιογραφικά έξοδα και αυτά της μεταβιβάσεως για τα επαγγελματικής χρήσεως οχήματα, καθώς επίσης και επί ακινήτων το φόρο μεταβιβάσεως, τα συμβολαιογραφικά έξοδα, την αμοιβή για την εκτίμηση, τα αμοιβή δικηγόρου και μεταγραφής. Όπως και στην περίπτωση του δανεισμού, έτσι και στο leasing, αξιολογούνται στοιχεία όπως η συναλλακτική συμπεριφορά του ενδιαφερόμενου, ο έλεγχος δυσμενών στοιχείων, τα οικονομικά στοιχεία και η δυνατότητα αποπληρωμής. Στο τέλος της μισθωτικής περιόδου, ο μισθωτής μπορεί είτε να αγοράσει το πάγιο ή οτιδήποτε άλλο έχει αποφασίσει να εκμισθώσει έναντι συμβολικού τιμήματος, είτε να ανανεώσει την σύμβαση για ορισμένο χρόνο. 1.2:ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ LEASING Το leasing είναι μία μέθοδος χρηματοδότησης που χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο στις μέρες μας. Ωστόσο, δεν αποτελεί καινοτομία της εποχής μας. Ανάλογα παραδείγματα εφαρμογής του leasing εμφανίζονται από την εποχή του Ιουστινιανού, όπου η μίσθωση περιελάμβανε κυρίως γεωργικά εργαλεία. Αργότερα, στην Αγγλία, λόγω των νομικών περιορισμών που ίσχυαν για την μεταβίβαση γης, η εκμίσθωση κτηρίων και γεωργικών εκτάσεων είχε πάρει σημαντική έκταση, ενώ η βιομηχανική επανάσταση λίγο αργότερα είχε σαν αποτέλεσμα την περεταίρω ανάπτυξη του θεσμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μίσθωση για 999 χρόνια των σιδηρόδρομων LONDON και GREENWICH από τον σιδηρόδρομο SOUTHERN EASTERN RAILWAY. Από το 1855 μέχρι και το 1862, ιδιώτες επιχειρηματίες δημιούργησαν 18 εταιρίες εκμισθώσεων μεταφορικών βαγονιών στην Αγγλία. Ο συνήθης χρόνος εκμίσθωσης ήταν 5 χρόνια, με την δυνατότητα μετά της εξαγοράς των βαγονιών από τον μισθωτή. Λίγο αργότερα τον 19 ο αιώνα, την ίδια τακτική ακολούθησαν και οι Η. Π. Α, όταν την ίδια στιγμή οι Άγγλοι 5

8 προχωρούσαν ακόμα περισσότερο, μισθώνοντας πλέον τόσο μηχανές όσο και λοιπά είδη εξοπλισμού. Η σύγχρονη μορφή του leasing ξεκινάει όμως το 1952, όταν ο Hendry Schonfeldn ίδρυσε με κεφάλαιο δολάρια την UNITED STATES LEASING INTERNATIONAL INC. Αργότερα, το 1960, πήραν άδεια χρηματοδοτικής μίσθωσης και οι αμερικάνικες εμπορικές τράπεζες. Το 1962 άρχισαν να δημιουργούνται μεγάλες εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης στην Αγγλία, την Σουηδία, την Δ. Γερμανία, την Ελβετία, την Γαλλία και στον Καναδά, ενώ το 1963 στην Ιαπωνία, στο Βέλγιο, στην Φιλανδία, στην Ισπανία στην Ιταλία, στην Λατινική Αμερική, στην Ασία, στην Αυστραλία, και στις γαλλόφωνες περιοχές της Αφρικής. Στην Ελλάδα ο θεσμός καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 1986 με τον Ν.1665/ : ΤΑ ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ Εταιρίες Χρηματοδοτικής Μίσθωσης (Leasing) Σύμφωνα με τον ν.1665/1986, όπως ισχύει, σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης επιτρέπονται να συνάπτουν ως εκμισθωτές μόνο: α) ανώνυμες εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης οι οποίες συνιστώνται με σκοπό τη διενέργεια εργασιών του άρθρου 1 του νόμου αυτού, β) πιστωτικά ιδρύματα κατά την έννοια της παρ. 1α του ν.3601/2007, τα οποία έχουν συσταθεί και λειτουργούν στην Ελλάδα, γ) πιστωτικά ιδρύματα, κατά την παραπάνω έννοια, τα οποία εδρεύουν σε κράτος-μέλος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ο.Χ) και εγκαθίστανται στην Ελλάδα μέσω υποκαταστήματος ή παρέχουν στην Ελλάδα διασυνοριακώς υπηρεσίες κατά την έννοια των άρθρων 13 και 15 του ν.3601/2007, δ) πιστωτικά ιδρύματα, κατά την παραπάνω έννοια, που εδρεύουν σε τρίτο κράτος και εγκαθίστανται στην Ελλάδα μέσω υποκαταστήματος, ε) χρηματοδοτικά ιδρύματα κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 11 του ν.3601/2007, τα οποία εδρεύουν σε κράτος-μέλος του Ε.Ο.Χ και εγκαθίστανται στην Ελλάδα μέσω υποκαταστήματος ή παρέχουν στην Ελλάδα διασυνοριακώς υπηρεσίες, σύμφωνα με το άρθρο 18 του ν.3601/2007, και στ) χρηματοδοτικά ιδρύματα τα οποία εδρεύουν στην αλλοδαπή και εγκαθίστανται στην Ελλάδα μέσω υποκαταστήματος. Για τη σύσταση των εταιριών χρηματοδοτικής μίσθωσης, για τη μετατροπή υφιστάμενης ανώνυμης εταιρίας σε ανώνυμη εταιρία με σκοπό τη σύναψη συμβάσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης και για την εγκατάσταση και 6

9 λειτουργία στην Ελλάδα υποκαταστημάτων αλλοδαπών χρηματοδοτικών ιδρυμάτων με έδρα εκτός Ε.Ο.Χ προκειμένου να ασκήσουν στην Ελλάδα τη δραστηριότητα της χρηματοδοτικής μίσθωσης, απαιτείται ειδική άδεια της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία είναι αρμόδια για την άσκηση εποπτείας και ελέγχου των εταιριών αυτών, συμπεριλαμβανομένου του καθορισμού των προϋποθέσεων για την παροχή της άδειας λειτουργίας και των συντελεστών φερεγγυότητας, ρευστότητας και συγκέντρωσης κινδύνων. Τέλος, οι κανόνες άσκησης εποπτείας της Τράπεζας της Ελλάδος επί των εταιριών αυτών καθορίζονται στην ΠΔ/ΤΕ 2622/ Οι μισθώτριες εταιρίες Για τις μισθώτριες εταιρίες ο νόμος είναι αρκετά πιο χαλαρός απ ότι για τις εκμισθώτριες. Από τον νόμο που ορίζεται ότι αντικείμενο χρηματοδοτικής μίσθωσης πρέπει αν είναι κινητό ή ακίνητο που προορίζεται αποκλειστικά για επαγγελματική χρήση του αντισυμβαλλόμενου συνάγεται ότι μισθωτής, μπορεί να είναι οποιοδήποτε πρόσωπο, φυσικό ή νομικό που ασκεί κάποια επιχείρηση (ιδιωτική ή δημόσια) ή κάποιο επάγγελμα οποιασδήποτε ιθαγένειας και τόπου εγκατάστασης. Αποκλείονται συνεπώς ιδιώτες που θα ήθελαν να προμηθευτούν αγαθά για αποκλειστικά προσωπική τους χρήση. Για παράδειγμα, εάν κάποιος ιδιώτης θελήσει να αποκτήσει αυτοκίνητο με σύμβαση leasing στο όνομά το, αυτό καθίσταται αδύνατο. Αντίθετα, κάποιος που είναι μέτοχος σε οποιασδήποτε μορφής εταιρίας, είτε ιδιοκτήτης ατομικής επιχείρησης, μπορεί να το αποκτήσει με την σύμβαση leasing στο όνομα της επιχείρησης, με συγκεκριμένους βέβαια όρους, όπως ποιοι έχουν δικαίωμα χρήσης του κ.λπ. 1.4 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ LEASING Το leasing χωρίζεται σε έξι βασικές κατηγορίες: Απλή χρηματοδοτική μίσθωση (Direct Leasing) Πώληση και επαναμίσθωση παγίων στοιχείων (Sale & Lease Back) Συνεργασία εταιρίας leasing, προμηθευτή και μισθωτή (Vendor Leasing) Μίσθωση με παροχή υπηρεσιών (Service leasing) Διασυνοριακή ή Διεθνής μίσθωση (Cross-border leasing) Συμμετοχική ή μοχλευμένη μίσθωση (Leveraged Leasing) 7

10 Απλή χρηματοδοτική μίσθωση (Direct Leasing) είναι μια σύγχρονη υπηρεσία που προσφέρει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες να αποκτήσουν: Κινητό και ακίνητο εξοπλισμό, καινούριο ή μεταχειρισμένο, από την Ελλάδα ή το εξωτερικό, όπως: Αγροτικές εκτάσεις, μηχανήματα κάθε είδους, οχήματα (επιβατηγά και φορτηγά), έπιπλα, ηλεκτρονικό εξοπλισμό, τηλεφωνικά κέντρα και δίκτυα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, κλιματιστικά, εξοπλισμό ιατρείων, εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών συστημάτων, εξοπλισμό ξενοδοχείων και εστιατορίων, αγροτικά και οδοποιητικά μηχανήματα, καθώς και επαγγελματική στέγη όπως γραφεία, καταστήματα, βιομηχανικά και βιοτεχνικά κτίρια, εμπορικά και εκθεσιακά κέντρα, αποθήκες και άλλα ακίνητα για επαγγελματική χρήση. H επαγγελματική στέγη μπορεί να αποτελείται από αυτοτελή ακίνητα, αλλά και οριζόντιες ή κάθετες ιδιοκτησίες. Έτσι οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες αποκτούν τα μέσα για την άσκηση της δραστηριότητάς τους και συγχρόνως εκμεταλλεύονται όλα τα φορολογικά και λοιπά πλεονεκτήματα της χρηματοδοτικής μίσθωσης, χωρίς να δεσμεύουν πλέον σημαντικά ίδια κεφάλαια. Πώληση και επαναμίσθωση παγίων στοιχείων (Sale & Lease Back): H επιχείρηση που επιθυμεί να βελτιώσει τη ρευστότητά της με τη μετατροπή σε κεφάλαιο κίνησης των κεφαλαίων της που έχουν επενδυθεί σε εξοπλισμό και επιχειρηματικά ακίνητα, μπορεί να πωλήσει τα πάγια αυτά στοιχεία στην εταιρία leasing και στη συνέχεια να τα μισθώσει, κάνοντας χρήση του θεσμού του leasing. Mε τη λύση αυτή δίνεται ακόμη η δυνατότητα στην επιχείρηση να βελτιώσει την εικόνα του ισολογισμού της μέσω της εξόφλησης τυχόν βραχυχρόνιου δανεισμού της που χρηματοδότησε την απόκτηση των παγίων. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν επιτρέπεται να πωλήσουν στην εταιρία leasing τα επαγγελματικά τους ακίνητα και στη συνέχεια να τα μισθώσουν. Επιτρέπεται όμως να πωλήσουν τον εξοπλισμό τους. H συνεργασία μεταξύ της εταιρίας leasing και του προμηθευτή εξοπλισμού (Vendor Leasing), με διάφορα σχήματα, συμβάλλει στην αύξηση των πωλήσεων και των δύο μερών. O προμηθευτής πωλεί στην εταιρία leasing σε τιμή τοις μετρητοίς τον εξοπλισμό που επιθυμεί ο επενδυτής, ο οποίος στη συνέχεια τον αποκτά κάνοντας χρήση του θεσμού του leasing. Μίσθωση με παροχή υπηρεσιών (Service leasing), είναι η περίπτωση στην οποία ο κατασκευαστής λ.χ. ενός μηχανήματος που θα ενοικιαστεί να αναλάβει και την παροχή πρόσθετων υπηρεσιών, όπως την εκπαίδευση των εργαζομένων που θα χειρίζονται τον εξοπλισμό μέσω σεμιναρίων, την συντήρηση ή αναβάθμιση του μηχανήματος από ειδικευμένο προσωπικό. Η σύμβαση αυτή εντάσσεται συνήθως στην σύμβαση απλής χρηματοδοτικής μίσθωσης (direct leasing) για την παροχή επιπλέον βοήθειας στην επιχείρηση που νοικιάζει τον εξοπλισμό έτσι ώστε να είναι πιο αποδοτική. Ωστόσο, μπορεί να αποτελεί και αυτοτελή σύμβαση. 8

11 Διασυνοριακή ή Διεθνής μίσθωση (Cross-border leasing), είναι η περίπτωση στην οποία η εταιρία leasing αγοράσει τον εξοπλισμό από εταιρία του εξωτερικού και την μισθώνει εγχώρια. Δηλαδή, διασυνοριακή μίσθωση έχουμε όταν δύο τουλάχιστον από τα συμβαλλόμενα μέρη έχει την έδρα του σε διαφορετική χώρα από τον άλλον. Πιο συγκεκριμένα, όταν ο πωλητής του μηχανήματος λ.χ. έχει την έδρα του στο εξωτερικό και ο μισθωτής και ο εκμισθωτής στο εσωτερικό, έχουμε εισαγωγική χρηματοδοτική μίσθωση, ενώ όταν συμβαίνει το αντίθετο έχουμε εξαγωγική χρηματοδοτική μίσθωση Συνήθως αυτή η μορφή χρησιμοποιείται για μίσθωση εξοπλισμού μεγάλης αξίας. Να σημειωθεί πως εάν η διαδικασία απαιτεί πληρωμή των μισθωμάτων σε συνάλλαγμα δημιουργούνται αυξημένοι κίνδυνοι. Η συμμετοχική ή μοχλευμένη μίσθωση (Leveraged Leasing), είναι μια μίσθωση κατά την οποία ο εκμισθωτής (εταιρία leasing) δανείζεται ένα τμήμα των χρημάτων που χρειάζονται για την αγορά του περιουσιακού στοιχείου. Τώρα συμμετέχει και ένας τέταρτος, πέραν του προμηθευτή του εξοπλισμού, της εταιρίας leasing και του μισθωτή, και είναι αυτός από τον οποίο δανείζεται ένα μέρος του απαραιτήτου κεφαλαίου για την αγορά του εξοπλισμού η εταιρία leasing, ο δανειστής, ο οποίος λαμβάνει ένα ποσοστό του μισθώματος από την εταιρία leasing στην οποία έχει δανείσει. Η περίπτωση αυτή αφορά συνήθως αντικείμενα πολύ μεγάλης αξίας, όπως μέσα μεταφοράς (πλοία, τρένα, αεροπλάνα), όπου δεν μπορεί η εταιρία να καλύψει από μόνη της όλο το κεφάλαιο για την αγορά εξοπλισμού. 1.5: ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ LEASING Ο επενδυτής διαλέγει αρχικά τον εξοπλισμό της αρεσκείας του στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό και διαπραγματεύεται την τιμή και τους όρους της αγοράς του. Στη συνέχεια απευθύνεται στις διάφορες εταιρίες leasing και εκτιμά τους όρους που προσφέρουν ή την προθυμία τους να χρηματοδοτήσουν την επένδυση του. Η εταιρία leasing που θα επιλεχτεί θα αναλάβει να αγοράσει τον εξοπλισμό στην τιμή και τους όρους που διαπραγματεύτηκε ο επενδύτης, αφού πρώτα ο μισθωτής έχει εκθέσει το επενδυτικό πρόγραμμα, καθώς επίσης και όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά (εγγυήσεις στο 80% του εξοπλισμού, ισολογισμούς, κλπ). Εφόσον συμφωνηθούν με τον πελάτη οι όροι συνεργασίας και εγκριθεί το αίτημα από τα αρμόδια εγκριτικά κλιμάκια, ο πελάτης - μισθωτής υπογράφει τη σχετική σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing). Μετά, ακολουθεί η έγγραφη επιβεβαίωση της παραγγελίας από την εταιρία leasing προς τον προμηθευτή, ο τελευταίος παραδίδει τον εξοπλισμό στον μισθωτή, ο οποίος ελέγχει αν παραδόθηκε καλώς, αν ανταποκρίνεται σε αυτά που είχε παραγγείλει και αν είναι σε κατάσταση καλής λειτουργίας. Ο μισθωτής στη συνέχεια επιβεβαιώνει τα πιο πάνω στην εταιρία leasing υπογράφοντας το σχετικό πιστοποιητικό παραλαβής. Με το συγκεκριμένο έγγραφο και την υπογεγραμμένη σύμβαση, ο εκμισθωτής προβαίνει στην πληρωμή του εν λόγω εξοπλισμού στον προμηθευτή. Να σημειωθεί πως ο μισθωτής έχει μόνο το δικαίωμα χρήσης του εξοπλισμού και αναλαμβάνει 9

12 όλους τους κινδύνους και τα έξοδα συντήρησης του εξοπλισμού (ασφάλιση, συντήρηση κλπ). Προκειμένου να πληρωθεί ο προμηθευτής θα πρέπει να προσκομίσει τα απαιτούμενα παραστατικά (τιμολόγια, δελτία αποστολής, ασφαλιστήριο κλπ.). Η έναρξη των μισθωμάτων μιας σύμβασης leasing καθορίζεται συνήθως όταν η εταιρία leasing λάβει το πιστοποιητικό παραλαβής και εξοφλήσει τον προμηθευτή. Έπειτα, ξεκινάει η καταβολή των συμφωνηθέντων μισθωμάτων από τον μισθωτή προς την εταιρία leasing. Τέλος, ο μισθωτής καταβάλλει 0.1-1% της αξίας της επένδυσης για το διαχειριστικό κόστος. 1.6: ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΣΥΜΒΑΣΗΣ LEASING Τα δικαιολογητικά τα οποία απαιτούνται προκειμένου να πραγματοποιηθεί η σύμβαση leasing είναι τα εξής: Φωτοτυπία δελτίου ταυτότητας εταίρων (για Ο.Ε-Ε.Ε), του διαχειριστή (για Ε.Π.Ε), και των κύριων μετόχων (για Α.Ε) Αντίγραφο εντύπου εφορίας Ε9 Αντίγραφο δήλωσης ακίνητης περιουσίας και έντυπο Ε9 των φορέων αυτής. Αντίγραφα αναλυτικών στοιχειών φορολογίας εισοδήματος (Ε1-Ε3) Αντίγραφο περιοδικών δηλώσεων Φ.Π.Α (Φ2) τρέχοντος έτους και συγκεντρωτικού Φ.Π.Α (Φ1) προηγούμενου έτους Δημοσιευμένο ισολογισμό τριών τελευταίων ετών. Πρόσφατο ισοζύγιο και ισοζύγιο προηγούμενου έτους ( για Ο.Ε - Ε.Ε - Ε.Π.Ε) οι οποίες τηρούν βιβλία Γ κατηγορίας Οικονομοτεχνική μελέτη αν πρόκειται για νεοσύστατη εταιρία Άδεια ασκήσεως ελεύθερου επαγγέλματος για ελεύθερο επαγγελματία Αν προτείνονται εγγυητές, απαιτούνται φωτοτυπίες ταυτοτήτων, αντίγραφα εντύπων Ε9, αντίγραφα εκκαθαριστικών σημειωμάτων εφορίας των τριών τελευταίων ετών. Προτιμολόγιο ή προσφορά του προμηθευτή Πιστοποιητικό αρμόδιου πρωτοδικείου περί μη πτώχευσης ή μη αίτησης πτώχευσης της εταιρίας. Πιστοποιητικό αρμόδιου πρωτοδικείου περί μη θέσεως της εταιρίας σε αναγκαστική διαχείριση και μη υποβολής αίτησης σε αναγκαστική διαχείριση Πιστοποιητικό αρμόδιας αρχής περί μη λύσεως εταιρίας. Σε περίπτωση που υπάρχει μίσθωση ακινήτου, απαιτούνται επιπλέον: Διεύθυνση ακινήτου Εμβαδόν οικοπέδου Εμβαδόν κτηρίου Αντικειμενική αξία ακινήτου Εμπορική αξία και τιμή αγοράς ακινήτου 10

13 1.7: ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ LEASING Σε αντίθεση με την λήψη δανείου, όπου εκπίπτουν φορολογικά μόνον οι αποσβέσεις και οι τόκοι, με την σύναψη συμβάσεως leasing τα καταβαλλόμενα μισθώματα (κεφάλαιο + τόκος) εκπίπτουν εξ ολοκλήρου από τα ακαθάριστα έσοδα του μισθωτή. Επί ακινήτων εκπίπτει το μέρος εκείνο του μισθώματος που αντιστοιχεί στην αναλογία του κτίσματος. Επίσης ο Φ.Π.Α. δεν εκταμιεύεται άμεσα, αλλά σταδιακά κατά τη διάρκεια της συμβάσεως. Ειδικότερα για την απόκτηση ακινήτου τα μισθώματα απαλλάσσονται από τον Φ.Π.Α., εκτός των βιομηχανοστασίων. Επί των Ι.Χ. επιβατηγών οχημάτων και για κυβισμό έως και κ.ε. εκπίπτει το 60% του μικτού μισθώματος (μίσθωμα + Φ.Π.Α.) ενώ από κ.ε. και άνω εκπίπτει το 25% του μικτού μισθώματος Το ποσοστό των μισθωμάτων που αναλογεί στο κτήριο εκπίπτει από τα φορολογητέα κέρδη, με συνέπεια να μειώνεται η φορολογική επιβάρυνση Τέλος, υπάρχει απαλλαγή τόσο από τον φόρο μεταβίβασης στο leaseback ακινήτου, όσο και στον φόρο υπεραξίας αυτού, σε περίπτωση που η σύμβαση εξελιχθεί ομαλά. 1.8: ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ LEASING Σύμφωνα με την 106/1804/1999 γνωμάτευση του ΕΣΥΛ, για τα καταβαλλόμενα ενοίκια μισθώσεως παγίων στοιχειών με σύμβαση leasing βάσει του Ν. 1665/1986, ισχύουν τα εξής: Με την αξία του μισθώματος που αναγράφεται στο εκδιδόμενο τιμολόγιο χρεώνεται ο λογαριασμός «Ενοίκια μίσθωσης leasing μηχανημάτων» ή ο κατάλληλος τριτοβάθμιος υπολογαριασμός που μπορεί να δημιουργήσει η επιχείρηση σύμφωνα με τις ανάγκες της και το είδος του εξοπλισμού που νοικιάζει (π.χ. μηχ/τα: , μεταφ. μέσα: κλπ). Επίσης, χρεώνεται και ο κατάλληλος υπολογαριασμός του εφ όσον η επιχείρηση έχει το δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ του μισθώματος, ενώ με το σύνολο του τιμολογίου πιστώνεται ο λογαριασμός των χρηματικών διαθεσίμων (38-χχ) ή ο υπολογαριασμός του 53, αναλόγως του τρόπου πληρωμής. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να καταχωρισθεί στην πίστωση του 53 το σύνολο της οφειλής κατά την υπογραφή της σύμβασης, ώστε να χρεώνεται με την καταβολή της εκάστοτε δόσης. Ενδεικτικά ακολουθεί ένα παράδειγμα μιας εγγραφής δόσης leasing από μια επιχείρηση από την οποία δεν εκπίπτει ο Φ.Π.Α και παράλληλα πληρώνει τοις μετρητοίς σε λογαριασμό τάξεως της τράπεζας «Χ». 11

14 ΛΟΓ/ΣΜΟΣ Χ Π 62 ΠΑΡΟΧΕΣ ΤΡΙΤΩΝ ΕΝΟΙΚΙΑ ΕΝΟΙΚΙΑ ΜΙΣΘΩΣΗΣ LEASING ΜΗΧ/ΤΩΝ ΧΧ 38 ΧΡΗΜΑΤΙΚΑ-ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΟΨΕΩΣ ΚΑΤ/ΣΕΙΣ ΟΨΕΩΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ Χ ΧΧ ΑΙΤ: ΠΛΗΡΩΜΗ ΔΟΣΗΣ LEASING Ωστόσο, μπορείτε να παρακολουθήσετε την πορεία και την εξέλιξη της σύμβασης leasing, μέσα από ζεύγος λογαριασμών τάξης, οι οποίοι θα σας παρέχουν, συν τοις άλλοις, και την πληροφορία της υποχρέωσης προς την εταιρεία leasing. Η χρησιμοποίηση των λογαριασμών τάξης είναι και ο μοναδικός τρόπος παρουσίασης της πληροφορίας κτήσης του παγίου, καθώς εφ όσον τα πάγια δεν έχουν αποκτηθεί με κεφάλαια της επιχείρησης, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν λογαριασμοί της ομάδας 1. ΛΟΓ/ΣΜΟΣ Χ Π 01 ΑΛΛΟΤΡΙΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΜΕ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ ΜΗΧΑΝΗΜΑ Χ ΜΕ ΣΥΜΒΑΣΗ ΥΠ ΑΡΙΘΜΟΝ... ΧΧ 05 ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΑΛΛΟΤΡΙΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑ LEASING A ΧΧ Μετά την πληρωμή κάθε δόσης (ενοικίου), θα ενεργείται αντιστροφή της παραπάνω εγγραφής, κατά το ποσό αυτό, ώστε το μεν χρεωστικό υπόλοιπο του λογαριασμού 01, θα δηλώνει την συνεχώς μειούμενη αξία του (ξένου) περιουσιακού στοιχείου (μέχρι την απόκτησή του), το δε πιστωτικό υπόλοιπο του 05, θα δηλώνει την υποχρέωση προς την Εταιρεία Leasing. Οι λογαριασμοί τάξης, ως γνωστό εμφανίζονται στον ισολογισμό, μετά τους λογαριασμούς ουσίας και δεν επηρεάζουν την περιουσιακή εικόνα της επιχείρησης. Ο ανωτέρω χειρισμός, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τον χειρισμό του Δ.Λ.Π. 17 (η εφαρμογή του οποίου είναι υποχρεωτική για τις εταιρείες που τηρούν τα βιβλία τους βάσει των Δ.Π.Χ.Π.), που σε γενικές γραμμές προβλέπει την αναγνώριση στα βιβλία του μισθωτή του μηχανήματος, ως στοιχείου του παγίου ενεργητικού, σε πίστωση των υποχρεώσεων και την καταχώριση στα έξοδα των τόκων και των ετήσια διενεργούμενων αποσβέσεων. Αναλυτικότερα, το Δ.Λ.Π. 17 διαχωρίζει τις μισθώσεις σε χρηματοδοτικές και 12

15 λειτουργικές δίνοντας και τους αντίστοιχους ορισμούς, που χρησιμοποιούνται στο πρωτότυπο. Μίσθωση: Είναι μία συμφωνία όπου ο εκμισθωτής ενός παγίου περιουσιακού στοιχείου μεταβιβάζει στο μισθωτή με αντάλλαγμα μια πληρωμή ή μια σειρά μελλοντικών πληρωμών, το δικαίωμα χρήσεως του στοιχείου αυτού για μια συμφωνημένη χρονική περίοδο. Χρηματοδοτική Μίσθωση: Είναι μία μίσθωση με την οποία μεταβιβάζονται ουσιαστικά όλοι οι κίνδυνοι και τα οφέλη που ακολουθούν την κυριότητα ενός παγίου περιουσιακού στοιχείου, ανεξάρτητα από την μεταβίβαση ή μη της κυριότητας. Λειτουργική Μίσθωση: Είναι μία μίσθωση που δεν είναι χρηματοδοτική. Η διαφοροποίηση που επιφέρει το συγκεκριμένο πρότυπο σε σχέση με το Ε.Γ.Λ.Σ., έγκειται στα εξής: Αν μία μίσθωση χαρακτηριστεί ως χρηματοδοτική τότε ο μισθωτής οφείλει να καταχωρίσει την μίσθωση αυτή στο πάγιο ενεργητικό, εμφανίζοντας και την αντίστοιχη υποχρέωση. Το ποσό το οποίο θα καταχωρίσει στα βιβλία του είναι το μικρότερο μεταξύ της εύλογης αξίας του στοιχείου και της παρούσας αξίας των ελάχιστων μισθωμάτων. Κατά τον υπολογισμό της παρούσας αξίας το επιτόκιο προεξόφλησης είναι το τεκμαρτό επιτόκιο της μίσθωσης, διαφορετικά θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί το οριακό επιτόκιο δανεισμού. Τυχόν αρχικές δαπάνες που γίνονται για να επιτευχθεί η μίσθωση επιβαρύνουν το περιουσιακό στοιχείο της μίσθωσης αυξάνοντας το κόστος του. Με την καταβολή των μισθωμάτων το μέρος που αφορά το χρεολύσιο μειώνει την υποχρέωση προς την εταιρεία Leasing και το εναπομένον που αφορά τον τόκο καταχωρείται στα αποτελέσματα χρήσης ως χρηματοοικονομικό έξοδο. Τις αποσβέσεις οφείλει να τις διενεργεί ο μισθωτής και όχι ο εκμισθωτής. Η ωφέλιμη ζωή, βάσει της οποίας θα υπολογιστεί ο συντελεστής απόσβεσης εξαρτάται από το αν το πάγιο περιέλθει στην κυριότητα του μισθωτή μετά το πέρας της μίσθωσης ή όχι. Αν περιέλθει, τότε διενεργεί αποσβέσεις με βάση την ωφέλιμη ζωή του παγίου, σε αντίθετη περίπτωση διενεργεί αποσβέσεις βάσει της συμβατικής περιόδου μίσθωσης. Ο Εκμισθωτής θα εμφανίσει την χρηματοδοτική μίσθωση ως απαίτηση με ποσό ίσο με την αξία του παγίου περιουσιακού στοιχείου. Τα μισθώματα που εισπράττει θα τα διαχωρίζει σε Κεφάλαιο το οποίο μειώνει την απαίτηση και σε τόκους - έσοδα, τυχόν αρχικά άμεσα κόστη (π.χ. οι αμοιβές δικηγόρων καταχωρούνται σε αύξηση της απαίτησης). 13

16 1.9: ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ-ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ LEASING Σε αυτό το σημείο της εργασίας θα αναφερθούμε στα πλεονεκτήματα αλλά και τα όποια μειονεκτήματα υπάρχουν στην επιλογή εξοπλισμού-παγίων μιας επιχείρησης με την μορφή leasing. Αναλυτικότερα: ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ: Η χρηματοδοτική μίσθωση συνήθως καλύπτει το 100% της αξίας του μηχανήματος, η επιχείρηση εξοικονομεί σημαντικά ίδια κεφάλαια, τα οποία διαφορετικά θα έπρεπε να δεσμεύσει σε πάγια στοιχεία, ακόμα και σε περίπτωση μακροπρόθεσμου δανείου, διότι ακόμη και έτσι δεν θα χρηματοδοτούνταν περισσότερο από το 70% του χρηματοδοτικού έργου. ΑΥΞΗΣΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Η εξοικονόμηση κεφαλαίων προκαλεί χαμηλότερη παλαιοποίηση της επιχείρησης με συνέπεια την αύξηση της αποδοτικότητας. Το ποσοστό των κερδών επί των ιδίων κεφαλαίων είναι μεγαλύτερο όταν η επιχείρηση χρησιμοποιεί το σύστημα χρηματοδοτικής μίσθωσης. ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΤΩΝ ΑΡΝΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Η ταχεία τεχνολογική πρόοδος καθιστά αναγκαία την αντικατάσταση μηχανημάτων τα οποία δεν έχουν αποσβεστεί πλήρως. Εάν η επιχείρηση επιμένει να τα χρησιμοποιεί μέχρι την πλήρη απόσβεσή τους, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην παραγωγικότητα, το κόστος και στην ανταγωνιστικότητα της επιχειρήσεως. Εάν πάλι η επιχείρηση τα αντικαταστήσει πριν αποσβεστούν, τότε θα έχει υποστεί «ζημία κεφαλαίου». Έτσι λοιπόν, με την μέθοδο του leasing, η επιχείρηση έχει την δυνατότητα να αντικαθιστά τα μηχανήματά της με πιο σύγχρονα και πιο αποδοτικά χωρίς περαιτέρω προβλήματα. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Η μέθοδος του leasing μπορεί να εφαρμοστεί και στην περίπτωση παγίων μικρής αξίας, όπου η συνομολόγηση δανείου για την αγορά του είναι ασύμφορη. Οι τράπεζες, είναι απρόθυμες στην χορήγηση μικρών και μακροπρόθεσμων δανείων για πάγιες εγκαταστάσεις γιατί το κόστος επεξεργασίας του δανείου είναι αρκετά μεγάλο. Συνεπώς, το leasing ταιριάζει απόλυτα στις μικρομεσαίες αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις που παρουσιάζουν συχνά την ανάγκη του εκσυγχρονισμού των παγίων τους και του εξοπλισμού τους. 14

17 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΟΥ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Χρησιμοποιώντας την μέθοδο leasing για την απόκτηση περιουσιακών στοιχειών, οι επιχειρήσεις παρουσιάζουν βελτιωμένη εικόνα στον ισολογισμό τους, καθώς παρουσιάζουν στο ενεργητικό τους μεγαλύτερα ταμειακά διαθέσιμα, συνεπώς βελτιωμένο δείκτη άμεσης ρευστότητας(κυκλοφορούν ενεργητικό-αποθέματα/βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις) καθώς και βελτιωμένο δείκτη χρηματοοικονομικής μόχλευσης (Ξένα κεφάλαια/συνολικά κεφάλαια). ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ Η χρηματοδοτική μίσθωση παρέχει 100% φορολογική έκπτωση για τα μισθώματα, με μοναδική εξαίρεση τα ιδιωτικής χρήσης επιβατικά αυτοκίνητα. Οι πληρωμές της μίσθωσης θεωρούνται έξοδα τα οποία εκπίπτουν από τα φορολογητέα κέρδη. Αντίθετα, όταν αγοράζεται ένα πάγιο περιουσιακό στοιχειό της επιχείρησης, αφαιρούνται από τα φορολογητέα κέρδη μόνο οι δαπάνες των τόκων και οι αποσβέσεις. ΕΥΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗΣ Σε περιπτώσεις επιχειρήσεων με μικρές πιστωτικές δυνατότητες, υπάρχει η δυνατότητα να αποκτήσουν πιο εύκολα χρηματοδοτική μίσθωση απ ότι δάνειο. ΜΙΚΡΟΤΕΡΗ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΩΝ Η διαδικασία απόκτησης χρηματοδοτικής μίσθωσης είναι ταχύτερη και απλούστερη από άλλες μορφές χρηματοδότησης, και επιπλέον δεν απαιτούνται πρόσθετες εξασφαλίσεις όπως προσημειώσεις, υποθήκες. Επίσης απαλλάσσονται από επιβαρύνσεις δανειακών συμβάσεων όπως το χαρτόσημο. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΠΑΓΙΟΥ ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ Μετά την λήξη της μισθωτικής περιόδου, ο μισθωτής έχει την δυνατότητα απόκτησης του παγίου έναντι προσυμφωνημένου συμβολικού συνήθως τιμήματος. Η απόκτηση αυτή γίνεται απαλλαγμένη από τον φόρο μεταβίβασης. ΚΑΤΑΒΟΛΗ Φ.Π.Α ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ LEASING Η επιχείρηση απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής του Φ.Π.Α για την αγορά του εξοπλισμού, καθώς αυτό το έξοδο βαρύνει αποκλειστικά την εταιρία leasing. Συνεπώς αυτό αποτελεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα της σύμβασης leasing για την επιχείρηση. 15

18 Τέλος, η χρηματοδοτική μίσθωση επιφέρει θετικές επιπτώσεις και στην εθνική οικονομία. Αναλυτικότερα: Αναπτύσσεται ένας σύγχρονος ειδικευμένος μηχανισμός χρηματοδότησης Παρέχεται σημαντική βοήθεια στην ανάπτυξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων Αυξάνεται η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον διεθνή επιχειρηματικό στίβο. Από εδώ συνεπάγεται αύξηση των εξαγωγών, άρα θετικότερο εμπορικό ισοζύγιο. Αύξηση των εγχώριων επενδύσεων, αφού με μεθόδους όπως το leasing πολλοί επιχειρηματίες ενθαρρύνονται στην δημιουργία νέων επιχειρήσεων. Καταρρίπτεται το μονοπώλιο του θεσμού των τραπεζών με τον χρηματικό δανεισμό που υπήρχε μέχρι πριν την εμφάνιση του θεσμού του leasing, και αναπτύσσεται ένας ανταγωνισμός μεταξύ των χρηματοδοτικών οργανισμών και των τραπεζών. Η χρήση βέβαια της χρηματοδοτικής μίσθωσης έχει και κάποια μειονεκτήματα όπως: Το φαινομενικό κόστος του leasing είναι υψηλότερο από το επιτόκιο τραπεζικού δανεισμού. Διαφεύγει η ωφέλεια από την φοροαπαλλαγή των αποσβέσεων στην περίπτωση του ιδιόκτητου εξοπλισμού, ωφέλεια που συμψηφίζεται μέχρι ενός ορισμένου βαθμού από την πλήρη φοροαπαλλαγή μισθωμάτων. Παρά την θετική σχέση ιδίων προς ξένων κεφαλαίων, μπορεί να εκδηλωθεί ο δισταγμός των τραπεζών για την χρηματοδότηση μιας επιχείρησης που στηρίζει τον εξοπλισμό και τα πάγιά της στην χρηματοδοτική μίσθωση. Ο μισθωτής αναλαμβάνει όλους τους κινδύνους από τυχαία περιστατικά ή ανωτέρα βία έναντι του εκμισθωτή και διατρέχει τον κίνδυνο της έκτακτης καταγγελίας της σύμβασης αν αθετήσει κάποιον όρο αυτής για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σε τέτοια περίπτωση, ο εκμισθωτής μπορεί να αφαιρέσει τον εξοπλισμό και να απαιτήσει την άμεση πληρωμή όλων των μισθωμάτων μέχρι και την λήξη της σύμβασης. Ο μισθωτής υπόκειται σε τακτικούς ελέγχους του εκμισθωτή για την διαπίστωση της καλής λειτουργίας του μισθωμένου εξοπλισμού. 16

19 1.10: ΕΤΑΙΡΙΕΣ LEASING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Εταιρίες ABN AMRO LEASING (HELLAS) SA ALPHA LEASING ATE LEASING ΕΓΝΑΤΙΑ LEASING ΕΘΝΙΚΗ LEASING Α.Ε. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΙΣΘΩΣΕΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΗ LEASING ΑΕ ERGOLEASING AE ΕΤΒΑ LEASING ΑΕ EFG EUROBANK LEASING ΚΥΠΡΟΥ LEASING ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΕΣ ΜΙΣΘΩΣΕΙΣ ΑΕ ΛΑΪΚΗ LEASING MULTIFIN AE ΠΕΙΡΑΙΩΣ BEST LEASING ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΕΣ ΜΙΣΘΩΣΕΙΣ ΑΕ ΣΙΤΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΕΣ ΜΙΣΘΩΣΕΙΣ ΑΕ Εξειδικευμένα Τμήματα Τραπεζών (LEASING) BNP PARIBAS LEASING DEPARTMENT 1.11 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ LEASING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης γίνεται μεταξύ ειδικευμένης εταιρείας και επιχείρησης ή επαγγελματία με σκοπό την παραχώρηση έναντι μισθώματος στην επιχείρηση ή τον επαγγελματία της χρήσης κινητού πράγματος και ταυτόχρονα του δικαιώματος είτε αγοράς είτε ανανέωσης της μίσθωσης για ορισμένο χρόνο. Οι ειδικευμένες εταιρείες στις συμβάσεις leasing ιδρύονται με αυτό τον αποκλειστικό σκοπό και κατόπιν ειδικής άδειας της Τράπεζας της Ελλάδος, άδεια η οποία είναι απαραίτητη και στην περίπτωση εγκατάστασης στην Ελλάδα παρόμοιων αλλοδαπών εταιρειών. Το καταβεβλημένο μετοχικό 17

20 κεφάλαιο των εταιρειών leasing απαιτείται να είναι ίσο προς το κεφάλαιο σύστασης ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας (12 εκ. ) ή προς το ήμισυ αυτού, όταν την πλειοψηφία του κατέχουν μία ή περισσότερες τράπεζες. Τέλος, οι μετοχές των εταιρειών αυτών είναι ονομαστικές, ενώ την εποπτεία επί των εταιρειών αυτών ασκεί η Τράπεζα της Ελλάδος. Η σύμβαση leasing καταρτίζεται εγγράφως και καταχωρείται στο βιβλίο του άρθρου 5 του ΝΔ 1038/1949 (ΦΕΚ Α 149) του Πρωτοδικείου της κατοικίας ή της έδρας του μισθωτή και του Πρωτοδικείου Αθηνών και η διάρκειά της είναι πάντοτε ορισμένη και ποτέ μικρότερη των τριών ετών. Καθ όλη τη διάρκεια της μίσθωσης το πράγμα ασφαλίζεται κατά κινδύνων τυχαίας καταστροφής ή χειροτερεύσεως, ενώ, τρίτα πρόσωπα δεν μπορούν να ασκήσουν κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα επί του αντικειμένου της. Για τον καθορισμό του μισθώματος και του τιμήματος αγοράς του πράγματος από το μισθωτή, επιτρέπεται η συνομολόγηση ρητρών επιτοκίου ή είδους ή αξίας συναλλάγματος ή συνδυασμός των τριών. Σε περίπτωση αγοράς του μισθίου πριν παρέλθει διετία από την έναρξη της μίσθωσης, ο μισθωτής οφείλει να καταβάλλει όλους τους φόρους και τις επιβαρύνσεις υπέρ του Δημοσίου κ.λπ., που αντιστοιχούν στην απόκτηση καινούργιων πραγμάτων. Απαλλάσσονται από κάθε φόρο και εισφορά πλην του φόρου εισοδήματος και του ΦΠΑ τα μισθώματα και το τίμημα πώλησης των μισθωμένων πραγμάτων, τα δικαιώματα των συμβολαιογράφων για την κατάρτιση των συμβάσεων προσδιορίζονται στα κατώτατα όρια, ενώ, τα μισθώματα που καταβάλλονται προς τις εταιρείες leasing θεωρούνται λειτουργικές δαπάνες και εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα του μισθωτή. Οι εταιρείες leasing έχουν δικαίωμα να διενεργούν αποσβέσεις στα μίσθια ίσες προς τις αποσβέσεις που θα είχε δικαίωμα να υπολογίσει ο μισθωτής, εάν προέβαινε στην αγορά τους ως καινούργιων. Φορολογικές εκπτώσεις για τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται με συμβάσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης προβλέπονται στο Ν 1262/82 και στους αναπτυξιακούς νόμους 1892/1990 (άρθρο 19),στον 2601/1998 και στον 3219/2004, υπό τον όρο διάρκειας της σύμβασης leasing από 10 έτη και άνω και όταν η κυριότητα θα περιέρχεται στον μισθωτή μετά τη λήξη της σύμβασης. Από κάθε φόρο ή τέλος απαλλάσσονται οι συμβάσεις δανεισμού από τράπεζες των εταιρειών leasing καθώς και οι συμβάσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης μεταξύ των εταιρειών αυτών και ξένων προμηθευτών τους. Οι εταιρείες leasing επιτρέπεται να καταρτίζουν ειδικό αποθεματικό κάλυψης επισφαλών απαιτήσεων με την κράτηση από τα καθαρά έσοδα ποσού που αντιστοιχεί στο 2% των ανείσπρακτων στο τέλος κάθε έτους μισθωμάτων. 18

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : ΔΙΚΑΙΟΧΡΗΣΙΑ (FRANCHISING) 19

22 2.1: ΟΡΙΣΜΟΣ FRANCHISING Το franchising ή αλλιώς δικαιοχρησία είναι μία μέθοδος εμπορικής συνεργασίας μιας μεγάλης επιχείρησης με μία μικρότερη. Πιο συγκεκριμένα, franchising είναι η σύμβαση με την οποία η μεγάλη επιχείρηση παραχωρεί στην μικρότερη το δικαίωμα να εκμεταλλεύεται με προκαθορισμένους όρους έναντι άμεσου ή έμμεσου οικονομικού ανταλλάγματος το εμπορικό της σήμα ή του διακριτικού τίτλου της (brand name). Σκοπός του επιχειρηματίαδιαχειριστή ή ιδιοκτήτη της μεγάλης επιχείρησης, που είναι και ο δότης (franchisor), είναι η εξάπλωση του ονόματος της επιχείρησής του σε ένα ευρύτερο δίκτυο αγοράς από αυτό που ήδη κινείτε, και σκοπός του επιχειρηματία- ιδιοκτήτη της μικρότερης επιχείρησης, που είναι και ο λήπτης (franchisee) είναι να επωφεληθεί της εμπορικής φήμης του αντισυμβαλλόμενου, έτσι ώστε να αποκομίσει μεγαλύτερα κέρδη, τεχνογνωσία, καθώς επίσης επιπλέον φήμη και πελατεία. Η νομική συμφωνία που γίνεται μεταξύ του δότη και του λήπτη ονομάζεται συμφωνία παραχώρησης (franchise contract). Επίσης, τα ποσά που καταβάλλει ο λήπτης στον δότη μπορεί να είναι μία εφ άπαξ συνεισφορά, ένα ποσοστό από τις πωλήσεις, ένα ποσοστό από τα κέρδη, ή ένας συνδυασμός όλων των παραπάνω και ονομάζεται πληρωμές δικαιωμάτων ( royalties). 2.2:ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ FRANCHISING Το franchising πρωτοεμφανίστηκε στις Η.Π.Α το πριν από τον Α παγκόσμιο πόλεμο, και η πρώτη εταιρία που το εισήγαγε ήταν η SINGER, εταιρία ραπτομηχανών. Αργότερα, το franchising εξαπλώθηκε και σε άλλους κλάδους επιχειρήσεων, όπως αυτοκινήτων (τεχνική συντήρηση, επισκευές, service), ξενοδοχείων, ένδυσης, διαφήμισης, παροχής υπηρεσιών, τροφίμων, βιομηχανίες μπύρας, βιομηχανίες πετρελαιοειδών. Η μεγάλη όμως ανάπτυξη του θεσμού ήρθε μετά το τέλος του Β παγκοσμίου πολέμου, και οφείλεται στην ανάπτυξη που υπήρχε τότε στην μαζική παραγωγή προϊόντων, σε συνδυασμό με την έλλειψη οργάνωσης ορθολογικών δικτύων διανομής και διάθεσης. Αργότερα, το franchising εξαπλώνεται και στην Ευρώπη, αρχικά κυρίως από αμερικανικές επιχειρήσεις που επιθυμούσαν την εξάπλωσή τους πέρα από τα σύνορα της Αμερικής. Οι ευρωπαίοι ήταν αρχικά αρκετά επιφυλακτικοί με τον θεσμό, όταν όμως είδαν τα οφέλη και την ανάπτυξη των αμερικανικών εταιριών μέσω του franchise άρχισαν και οι ίδιοι αν το χρησιμοποιούν ως μέσο εξάπλωσης και ανάπτυξης των επιχειρήσεών τους. Στην Ελλάδα, ο θεσμός του franchise άρχισε αν διεισδύει τα τελευταία χρόνια. Ξεκίνησε το 1976 με την εταιρία fast food GOODY S, και η ανάπτυξή του υπήρξε ραγδαία από το 1993 και έπειτα. Πλέον, στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περισσότερες από 200 διεθνής εταιρίες με την μορφή του franchise ως δότες, με περισσότερους από 2000 λήπτες 20

23 2.3: ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ FRANCHISING Ανάλογα με το αντικείμενο του franchising, διακρίνουμε τις παρακάτω βασικές κατηγορίες: Franchising διανομής: Είναι η πιο διαδεδομένη μορφή franchising. Σε αυτήν την μορφή, ο δικαιοδόχος πωλεί σε τελικούς καταναλωτές, δηλαδή λιανικά, προϊόντα συγκεκριμένης κατηγορίας (π.χ. ένδυση), σε κατάστημα που φέρει τον διακριτικό τίτλο του δικαιοπάροχου. Τέτοιες περιπτώσεις franchising την Ελλάδα είναι εκείνες των goody s, pizza hat, mc Donald s, παγωτά Δωδώνη, Γερμανός, Benetton και πολλές άλλες. Franchising υπηρεσιών: Σε αυτήν την περίπτωση ο δικαιοδόχος χρησιμοποιώντας τον διακριτικό τίτλο ή και το σήμα του δικαιοπάροχου παρέχει υπηρεσίας σύμφωνα με τις οδηγίες αυτού. Τέτοια μορφή franchising χρησιμοποιείται από μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες (Hilton, Sheraton, Holiday inn), επιχειρήσεις ενοικίασης ή επισκευής αυτοκινήτων (Hertz, Avis), ταξιδιωτικά γραφεία (Ginis, Travel Plan), καθαριστήρια (5 a sec), φροντιστήρια ξένων γλωσσών (Axon) κ.λ.π Franchising παραγωγής: Εδώ, ο δικαιοπάροχος δίνει την άδεια στον δικαιοδόχο να παράγει ή να μεταποιεί προϊόντα σύμφωνα πάντα με τις δικές του τεχνικές προδιαγραφές, και να τα πωλεί με το σήμα του δικαιοπαρόχου. Εδώ δηλαδή δεν έχουμε μόνο παραχώρηση άδειας διανομής προϊόντος, αλλά και κατασκευής. Έτσι, μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να παραχωρείτε εμμέσως και η εκμετάλλευση ευρεσιτεχνίας. Ο δικαιοδόχος θα πρέπει να είναι είτε παραγωγός, εάν παράγει τα προϊόντα, είτε χοντρέμπορος ένα τα μεταποιεί και τα μεταπωλεί. Τέτοια περίπτωση franchising είναι η coca-cola. Μεικτό Franchising: θεωρείται το Franchising όταν συνδυάζει διανομή προϊόντων & υπηρεσιών. Για παράδειγμα, στα πλαίσια του μεικτού franchising μπορούν να λειτουργήσουν εταιρείες καθαρισμού χώρων που ταυτόχρονα πωλούν προϊόντα καθαρισμού ή εταιρείες πώλησηςμεταπώλησης αυτοκινήτων που παράλληλα προσφέρουν και το service αυτών. 21

24 2.4:ΔΟΜΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCHISING Η Σύμβαση Franchise καταρτίζεται στη συναλλακτική πράξη εγγράφως με βάση συνήθως προσυνταγμένο έντυπο της δότριας επιχείρησης (Franchisor) και αποτελείται συνήθως από 4 μέρη: 1) Προοίμιο, 2) Κύριες Υποχρεώσεις του Δότη, 3) Κύριες Υποχρεώσεις του Λήπτη και 4) Λοιπές διατάξεις. 1.ΠΡΟΟΙΜΙΟ Εδώ καθορίζονται ο σκοπός και το πλαίσιο της συνεργασίας, υπογραμμίζεται η ανεξαρτησία των συμβαλλομένων μερών και κατόπιν περιγράφεται το περιεχόμενο του "πακέτου" Franchise, δηλαδή το σύνολο των δικαιωμάτων βιομηχανικής ή πνευματικής ιδιοκτησίας που αφορούν το εμπορικό σήμα και την επωνυμία, τα διακριτικά γνωρίσματα του καταστήματος (πινακίδες), τα πρότυπα χρήσεως, τα σχέδια, τα δικαιώματα αντιγραφής, τις τεχνογνωσίες ή τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που παραχωρούνται από τον δότη στον λήπτη για εκμετάλλευση. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα ότι ο λήπτης θα πρέπει να ελέγξει προσεκτικά αν το εμπορικό Σήμα και η επωνυμία της επιχείρησης του δότη είναι νομίμως κατοχυρωμένα. Περιγράφονται ακόμη ο εξοπλισμός, η διακόσμηση και άλλα στοιχεία που χρησιμοποιεί ο δότης για την οργάνωση των πωλήσεων και γενικά της εμπορικής του δραστηριότητας. Οι πληροφορίες αυτές είναι χρήσιμες, γιατί με βάση αυτές μπορεί να προσδιορισθεί το ειδικότερο αντικείμενο των υποχρεώσεων του δότη που περιγράφονται στο κύριο μέρος της σύμβασης. Στο προοίμιο μπορούν ακόμη να αναφέρονται ορισμένοι γενικοί κανόνες συμπεριφοράς δεσμευτικοί για τα δύο μέρη, όπως π.χ. η υποχρέωση στενής και ειλικρινούς συνεργασίας, η ανάγκη διαρκούς υποστήριξης του λήπτη από τον δότη, όπως επίσης και η υποχρέωση του λήπτη να ασκεί την εμπορική του δραστηριότητα σύμφωνα με τις ενιαίες οργανωτικές αρχές που ισχύουν για όλα τα μέλη του συστήματος. 2. ΚΥΡΙΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΟΤΗ Η συμβολή του δότη στη συνεργασία Franchising περιλαμβάνει συνήθως τις ακόλουθες υποχρεώσεις: Την παραχώρηση στον λήπτη της άδειας χρήσης και εκμετάλλευσης του "πακέτου" Franchising", του οποίου το περιεχόμενο προσδιορίζεται επακριβώς στο προοίμιο της σύμβασης. Η υποχρέωση αυτή συγκεκριμενοποιείται ανάλογα με το περιεχόμενο του "πακέτου" Franchise σε παραχώρηση άδειας χρήσης σήματος, επωνυμίας ή διακριτικού τίτλου, στην παραχώρηση άδειας εκμετάλλευσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, τεχνογνωσίας. Την ένταξη του λήπτη στο σύστημα με την παροχή σε αυτόν κυρίως της απαιτούμενης τεχνικής και οργανωτικής υποδομής και της ανάλογης 22

25 εκπαίδευσής του. Η γενική αυτή υποχρέωση συγκεκριμενοποιείται σε μία σειρά από μέτρα και παροχές στις οποίες πρέπει να προβεί ο δότης μέχρι την ημέρα που η λήπτης θα ανοίξει το κατάστημά του και θα αρχίσει να συναλλάσσεται με το κοινό ως μέλος του συστήματος. Οι παροχές μπορούν να περιλαμβάνουν ανάμεσα σε άλλα π.χ. την εσωτερική διαμόρφωση και τον εξοπλισμό του καταστήματος, την παράδοση του εγχειριδίου (manual) με τις οδηγίες, την αποκάλυψη και μύηση σε εμπορικά ή/και βιομηχανικά μυστικά κ.λ.π. Τη συνεχή υποστήριξη του λήπτη όσο θα διαρκεί σύμβαση. Η υποχρέωση αυτή συγκεκριμενοποιείται επίσης σε μία σειρά επιμέρους υποχρεώσεων του δότη, που αφορούν το στάδιο μετά την ένταξη του στο σύστημα. Περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη διαρκή παροχή συμβουλών σε οργανωτικά, τεχνικά, χρηματοδοτικά ή άλλα θέματα, την αποστολή διαφημιστικού υλικού, υλικών συσκευασίας, την οργάνωση προγραμμάτων μετεκπαίδευσης, τη λογιστική οργάνωση, τη συντήρηση των μηχανημάτων και του εξοπλισμού του καταστήματος του λήπτη κ.λ.π. Τον προσδιορισμό της γεωγραφικής περιοχής μέσα στην οποία ο λήπτης θα διενεργεί τις πωλήσεις με το δικό του όνομα και για δικό του λογαριασμό. Τον εφοδιασμό του λήπτη με πρώτες ύλες, με ημιέτοιμα ή έτοιμα εμπορεύματα, ιδίως όταν τα προϊόντα του συστήματος παράγονται από τον ίδιο τον δότη. Την παροχή ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Η υποχρέωση αυτή εξειδικεύεται στην κοινοποίηση από τον δότη στον λήπτη τεχνογνωσίας ουσιαστικής σημασίας, δηλ. ικανής να του επιτρέψει κατά τη σύναψη της συμφωνίας Franchising να βελτιώσει την ανταγωνιστική του θέση στην αγορά και την υποχρέωση του δότη όσον αφορά την παραχωρηθείσα περιοχή της σύμβασης: Να μην παραχωρεί σε τρίτους το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται μέρος ή το σύνολο του Franchise Να μην εκμεταλλεύεται ο ίδιος το Franchise ή, με παρόμοιο σύστημα, να προμηθεύει ο ίδιος τα προϊόντα ή να παρέχει τις υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο του Franchise. 23

26 3. ΚΥΡΙΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΛΗΠΤΗ Ο λήπτης πωλεί τα προϊόντα ή/και παρέχει τις υπηρεσίες του συστήματος στο δικό του όνομα, για δικό του λογαριασμό και με δικό του κίνδυνο. Η συμβολή του στη συνεργασία Franchising περιλαμβάνει συνήθως τις ακόλουθες υποχρεώσεις: Την καταβολή δικαιωμάτων στον δότη. Η υποχρέωση αυτή συνίσταται στην καταβολή από το λήπτη στον δότη αφενός μεν ενός εφάπαξ ποσού ως δικαίωμα εισόδου του στο σύστημα (entry fee), αφετέρου δε στην περιοδική καταβολή στον δότη ενός ορισμένου ποσοστού επί του κύκλου εργασιών (royalties) μετά την αφαίρεση των φόρων, ή σπανιότερα ενός ορισμένου ποσοστού συμμετοχής στα κέρδη από τις πωλήσεις. Το ποσοστό αυτό μπορεί να ποικίλλει και εξαρτάται μεταξύ άλλων από την έκταση των παροχών του δότη, από τη φήμη του συστήματος και των διακριτικών γνωρισμάτων της επιχείρησής του, από το μέγεθος των ιδίων επενδύσεων του λήπτη κ.λ.π. Υπάρχει επίσης περίπτωση να συμφωνηθεί αντίστροφη προς το ποσό των εισπράξεων προοδευτικότητα, έτσι ώστε να δοθεί στον λήπτη ένα παραπάνω κίνητρο για να αυξήσει τις πωλήσεις του. Την ενεργό προώθηση των πωλήσεων του προϊόντος του συστήματος. Είναι γεγονός ότι από την ίδια τη φύση της σύμβασης Franchise ως σύμβασης διαμεσολάβησης κατά την πώληση, αλλά και από την ίδια την οικονομική αποστολή ενός τέτοιου συστήματος προκύπτει ότι η σημαντικότερη ίσως υποχρέωση του λήπτη είναι να προωθήσει τις πωλήσεις του προϊόντος του συστήματος σύμφωνα με τη μέθοδο μάρκετινγκ του δότη, εξυπηρετώντας και προστατεύοντας έτσι τα συμφέροντα του τελευταίου. Η γενική αυτή υποχρέωση συγκεκριμενοποιείται σε επιμέρους υποχρεώσεις που επίσης περιέχονται κατά κανόνα στη σύμβαση Franchise και αφορούν, μεταξύ άλλων, την αυστηρή τήρηση των οδηγιών για τη διαμόρφωση του καταστήματος, τη διαφήμιση, τον τρόπο διεξαγωγής των πωλήσεων ή παροχής των υπηρεσιών κ.λ.π., ώστε να διασφαλίζεται ταυτόχρονα η ταυτότητα και η φήμη του δικτύου. Τη συμμόρφωσή του στις οργανωτικές αρχές του συστήματος και ιδίως τον σεβασμό της αρχής της ομοιομορφίας, σύμφωνα με την οποία η σύνθεση, η παρασκευή, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και γενικά η εικόνα των προϊόντων του συστήματος πρέπει να είναι πάντα ενιαία, ανεξάρτητα από τον τόπο ή την αγορά στην οποία γίνεται η διάθεσή τους. Την υποχρέωσή του να εκμεταλλεύεται το "πακέτο" Franchise μόνο με βάση τους υπαγόμενους στη σύμβαση χώρους. Εδώ ο δότης θα πρέπει να προσέξει και μελετήσει ιδιαίτερα το μισθωτήριο 24

27 συμβόλαιο του καταστήματος του λήπτη, στην περίπτωση βέβαια που το κατάστημα δεν είναι δικό του. Την υποχρέωση του να μην προσελκύει πελάτες έξω από την περιοχή της σύμβασης, αναφορικά πάντα με τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο του Franchise. Την υποχρέωση να μην παράγει, πωλεί ή χρησιμοποιεί, κατά την παροχή υπηρεσιών, προϊόντα ανταγωνιστικά των προϊόντων του δότη, τα οποία αποτελούν αντικείμενο του Franchise. Την υποχρέωση να πωλεί ή να χρησιμοποιεί, κατά την παροχή υπηρεσιών, αποκλειστικά εκείνα τα προϊόντα που ανταποκρίνονται στις ελάχιστες αντικειμενικές ποιοτικές προδιαγραφές που ορίζει ο δότης. Την υποχρέωση να πωλεί ή να χρησιμοποιεί, κατά την παροχή υπηρεσιών, προϊόντα που έχουν κατασκευασθεί αποκλειστικά από τον δότη ή από τρίτους οριζόμενους από αυτόν, υπό την προϋπόθεση όμως ότι λόγω της φύσεως των προϊόντων που αποτελούν αντικείμενο του Franchise δεν είναι δυνατό στην πράξη να ισχύουν αντικειμενικές ποιοτικές προδιαγραφές. Την υποχρέωση να μην ασκεί, άμεσα ή έμμεσα, παρεμφερή εμπορική δραστηριότητα σε περιοχή στην οποία ανταγωνίζεται με τον δότη ή με άλλο μέλος του δικτύου. Είναι επίσης δυνατό να προβλέπεται στη σύμβαση ότι ο λήπτης θα εξακολουθεί να υπέχει την υποχρέωση αυτή και μετά τη λύση της συμφωνίας για εύλογο χρονικό διάστημα, που όμως δεν μπορεί να υπερβαίνει το ένα έτος, μόνο όμως αναφορικά με το κατάστημα όπου ασκούσε την εκμετάλλευση του franchise. Την υποχρέωση να μην αποκτά οικονομικά συμφέροντα στο κεφάλαιο ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, τα οποία ενδέχεται να δώσουν στον λήπτη τη δύναμη να επηρεάσει την οικονομική τακτική αυτών των επιχειρήσεων. Την υποχρέωση να διαθέτει προς πώληση μία ελάχιστη σειρά προϊόντων, να επιτυγχάνει έναν ελάχιστο κύκλο εργασιών, να προγραμματίζει εκ των προτέρων τις παραγγελίες του, να διατηρεί ορισμένα ελάχιστα αποθέματα και να παρέχει υπηρεσίες στο πλαίσιο της εγγύησης των προϊόντων και της εξυπηρέτησης των πελατών. Την υποχρέωση να καταβάλει στον δότη συγκεκριμένο ποσοστό των εσόδων του για διαφημιστικούς σκοπούς και να πραγματοποιεί 25

28 ο ίδιος διαφημίσεις, για τη φύση των οποίων πρέπει να λαμβάνει την έγκριση του δότη. Την υποχρέωση να μην κοινολογεί σε τρίτους την τεχνογνωσία που του έχει παράσχει ο δότης. Ο λήπτης είναι δυνατόν να προβλέπεται στη σύμβαση ότι θα υπέχει αυτή την υποχρέωση και μετά τη λύση της συμφωνίας. Την υποχρέωση να παρακολουθεί ο ίδιος ή το προσωπικό του τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που διοργανώνει ο δότης. Την υποχρέωση να συμμορφώνεται με τα πρότυπα που έχει καθορίσει ο δότης αναφορικά με τον εξοπλισμό και την εμφάνιση των υπαγόμενων στη σύμβαση χώρων ή/και μεταφορικών μέσων. Την υποχρέωση να επιτρέπει στον δότη τη διενέργεια ελέγχων των υπαγομένων στη σύμβαση χώρων ή/και μεταφορικών μέσων, των πωλουμένων προϊόντων και των παρεχομένων υπηρεσιών, καθώς επίσης και των βιβλίων απογραφής και των λογαριασμών του. Την υποχρέωση να μην μεταβάλλει τον τόπο εγκατάστασης των υπαγομένων στη σύμβαση χώρων, δηλ. να μην αλλάζει κατάστημα, χωρίς τη συγκατάθεση του δότη και Την υποχρέωση να μην μεταβιβάζει, χωρίς τη συγκατάθεση του δότη, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση franchising 4. ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Εδώ ρυθμίζονται κυρίως θέματα που αφορούν τη διάρκεια της σύμβασης, τους τρόπους λύσης της, την αποζημίωση του λήπτη, τις μετασυμβατικές υποχρεώσεις των μερών, το εφαρμοστέο δίκαιο και το αρμόδιο για την εκδίκαση των διαφορών δικαστήριο. ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ Η σύμβαση franchise θα είναι είτε ορισμένου είτε αορίστου χρόνου. σύμβαση ορισμένου χρόνου την οποία τα μέρη συνεχίζουν να εκτελούν και μετά την προβλεφθείσα λύση της μετατρέπεται σε αορίστου χρόνου. ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ Η σύμβαση franchising λύεται με έναν από τους ακόλουθους τρόπους: 26