Άλγεβρα Β Λυκείου. Ευάγγελος Τόλης.

Transcript

1 Άλγεβρα Β Λυκείου Ευάγγελος Τόλης

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ..ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ.....ΜΗ ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ.. 9 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ... ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ..ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ-ΑΚΡΟΤΑΤΑ-ΣΥΜΜΕΤΡΙΕΣ..ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ. 8 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ..ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΟ 0 ΤΕΤΑΡΤΗΜΟΡΙΟ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ.5.ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ. 8 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΡΙΓ. ΣΥΝΑΡΤ ΚΑΙ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ 44.6.ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ α. 5 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑΣ...55 ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ 4..Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΩΝΥΜΟΥ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΠΟΛΥΩΝΥΜΩΝ ΠΟΛΥΩΝΙΜΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΙΣΩΣΕΙΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΑΓΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΟΛΥΩΝΥΜΙΚΕΣ 7 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΛΥΩΝΥΜΩΝ. 77 ΕΚΘΕΤΙΚΗ-ΛΟΓΑΡΙΘΜΙΚΗ 5..ΕΚΘΕΤΙΚΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΛΟΓΑΡΙΘΜΟΙ ΛΟΓΑΡΙΘΜΙΚΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΘΕΤΙΚΗΣ-ΛΟΓΑΡΙΘΜΙΚΗΣ 05 ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ. 09 ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 8 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 0

3 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Μέθοδοι επίλυσης γραμμικού συστήματος Γραφική επίλυση Σχεδιάζουμε τις ευθείες που αντιπροσωπεύουν οι εξισώσεις του συστήματος. Αν: - οι δύο ευθείες τέμνονται, τότε το σύστημα έχει μοναδική λύση 0, y 0,που είναι οι συντεταγμένες του σημείου τομής των ευθειών. - οι δύο ευθείες είναι παράλληλες, τότε το σύστημα είναι αδύνατο, αφού δεν υπάρχει κοινό σημείο του οποίου οι συντεταγμένες να είναι λύση του συστήματος. - οι ευθείες ταυτίζονται, τότε το σύστημα έχει άπειρες λύσεις, αφού υπάρχουν άπειρα κοινά σημεία στις δύο ευθείες. Μέθοδος αντικατάστασης Λύνουμε τη μία εξίσωση ως προς τον έναν άγνωστο, για παράδειγμα ως προς y. Αντικαθιστούμε το y στην άλλη εξίσωση και έτσι προκύπτει εξίσωση μόνο με έναν άγνωστο, το χ. Από την τελευταία εξίσωση βρίσκουμε το χ και την τιμή του την αντικαθιστούμε στη πρώτη εξίσωση απ όπου υπολογίζουμε το y. Μέθοδος αντίθετων συντελεστών Πολλαπλασιάζουμε τα μέλη των δύο εξισώσεων με κατάλληλους αριθμούς, ώστε οι συντελεστές του ενός αγνώστου στις εξισώσεις που θα προκύψουν να είναι αντίθετοι. Στη συνέχεια προσθέτουμε κατά μέλη τις εξισώσεις που βρήκαμε, οπότε προκύπτει εξίσωση με έναν άγνωστο, την οποία και επιλύουμε. Τέλος αντικαθιστούμε την τιμή του αγνώστου που βρήκαμε σε μια από τις αρχικές εξισώσεις και βρίσκουμε την τιμή του άλλου αγνώστου. Λύση Διερεύνηση Γραμμικού Συστήματος Έστω το γραμμικό σύστημα y. y Βρίσκουμε την παράσταση D συστήματος. που ονομάζεται ορίζουσα του []

4 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Βρίσκουμε τις ορίζουσες D και D y. D, y, όπου και D, το σύστημα θα είναι αδύνατο ή θα έχει άπειρες λύσεις. - Αν D 0, το σύστημα έχει μοναδική λύση - Αν D 0 D y y D Γραμμικό σύστημα χ Όταν έχουμε τρεις γραμμικές εξισώσεις με τρεις αγνώστους,y,z y z y z και y z θέλουμε να βρούμε τις κοινές τους λύσεις τότε λέμε ότι έχουμε να λύσουμε ένα γραμμικό σύστημα τριών εξισώσεων με τρεις αγνώστους ή, πιο σύντομα, ένα γραμμικό σύστημα. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος επίλυσης ενός τέτοιου συστήματος είναι η μέθοδος αντικατάστασης. Λύνουμε τη μία από τις τρεις εξισώσεις ως προς τον έναν άγνωστο και τον αντικαθιστούμε στις δύο άλλες εξισώσεις. Έτσι οι δύο τελευταίες εξισώσεις μετατρέπονται σε γραμμικό σύστημα, το οποίο το λύνουμε με έναν από τους προηγούμενους τρόπους. Αφού προσδιορίσουμε τους δύο αγνώστους αντικαθιστούμε τις τιμές τους στην πρώτη εξίσωση απ όπου υπολογίζουμε την τιμή και του τρίτου αγνώστου. ΑΣΚΗΣΕΙΣ Α ΟΜΑΔΑ. Να λυθούν τα συστήματα: i. y y 5 (y ) 8 ii. ( ) ( y) 9 iii. y (y ). Να βρείτε τους πραγματικούς αριθμούς α,β, αν γνωρίζετε ότι τα ζεύγη (,) και (-, 5) είναι λύσεις της εξίσωσης y Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα: y 4y 4 y i. 4 5( ) 6(y ) y 6 5 ii. 5 y 4 5 [4]

5 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 4. Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα: y 0 y i. ii. y 0 y 5. Nα λύσετε την ανίσωση: 6. Αν ισχύει iii. y 6 y με 0και 0να αποδείξετε ότι 7. Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα: y 5 5 4y 4 5 i. ii. 5 y 5 y y iii. y 8. Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα: y y i. ii. y 8 y 7 9. Να βρεθεί το σύστημα των εξισώσεων που έχουν γραφικές παραστάσεις τις ευθείες ε,ε του διπλανού σχήματος. Μετά να βρεθεί το κοινό σημείο των ε,ε. 0. Για τις διάφορες τιμές της παραμέτρου λ, να βρείτε τα κοινά σημεία των ευθειών: : y : y i. ii. : 4y 8 : 4y 8. Να βρείτε την εξίσωση της παραβολής διέρχεται από τα σημεία A,8, B,,5.. Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα: - y ý 0 - ε 45 0 ε y, της οποίας η γραφική παράσταση [5]

6 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ i. y y 6 y 5 ii. y y 8 y y iii. 4 y 5 y 5. Να βρεθεί κλάσμα τέτοια ώστε αν στους δύο όρους του προσθέσουμε το προκύπτει ο αριθμός ενώ αν από τους όρους του αφαιρέσουμε προκύπτει ο αριθμός. 4. Σ ένα γκαράζ υπάρχουν συνολικά 50 οχήματα, αυτοκίνητα και ποδήλατα. Αν όλα τα οχήματα έχουν 64 ρόδες, πόσα αυτοκίνητα και πόσα ποδήλατα υπάρχουν στο γκαράζ; 5. Να βρείτε τρείς αριθμούς που έχουν άθροισμα 45, ο δεύτερος είναι ο μέσος όρος των δύο άλλων και ο τρίτος είναι κατά 4 μεγαλύτερος από τον πρώτο. Β ΟΜΑΔΑ 6. Αν το σύστημα y y 4 y είναι αδύνατο. y έχει άπειρες λύσεις, να αποδείξετε ότι το σύστημα 7. Να βρείτε τους πραγματικούς αριθμούς α, β για τους οποίους τα συστήματα 6 y y : και : είναι συγχρόνως αδύνατα. y 0 y 8. Για ποιες τιμές των, y και 8 y τα συστήματα: y 5 9y είναι συγχρόνως αδύνατα; y 9. Δίνεται το σύστημα:,. 5y 7 i. Να αποδείξετε ότι το σύστημα έχει λύση για οποιοδήποτε πραγματικό αριθμό λ. ii. Να βρείτε τη μοναδική λύση. 59 iii. Για ποια τιμή του λ η λύση (, y) που βρήκατε στο (β) επαληθεύει τη σχέση: y y y 0. Δίνονται τα συστήματα: : και : για ποιες τιμές των μ 7y 4 9y και κ τα συστήματα είναι ισοδύναμα; [6]

7 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Για ποια τιμή του λ, το σύστημα εξίσωση 5y 7 ; y 4 y 5 έχει λύση η οποία επαληθεύει την y. Για ποιες τιμές των κ, λ το σύστημα y είναι η (, y), ; έχει άπειρες λύσεις μία από τις οποίες. Σε ένα σύστημα δύο γραμμικών εξισώσεων με αγνώστους, y ισχύει: D Dy D. Αν το σύστημα έχει μοναδική λύση, να βρεθεί η λύση αυτή. D Dy D 4. Σε ένα σύστημα δύο γραμμικών εξισώσεων με αγνώστους, y ισχύει: D D D D και D 0. Αν y 6, να βρεθούν τα, y. y y 5. Σε ένα γραμμικό σύστημα με αγνώστους χ,y, για τις ορίζουσες του D, D, D y ισχύει η σχέση: ότι είναι μοναδική. D D D D 0. Να βρείτε τη λύση του συστήματος, αν γνωρίζετε y y 6. Σε ένα σύστημα δύο γραμμικών εξισώσεων με αγνώστους, y ισχύει: D D D 4D D 5 y y D D D 0. i. Να αποδείξετε ότι: ii. Να βρείτε τη λύση του συστήματος. 7. Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα: y 4 y 6 i. y 4 ii. 0 y 8 8. Για ποιες τιμές των και y η εξίσωση -y++λ(-y)=0 αληθεύει για οποιονδήποτε πραγματικό αριθμό λ; 9. Δίνονται οι ευθείες ε και ε με εξισώσεις -y=- και λ-y=- αντίστοιχα, λ R. α) Να βρείτε τις σχετικές τους θέσεις για τις διάφορες τιμές του λ R. β) Να βρείτε το λ για το οποίο τέμνονται κάθετα. γ) Για το λ που βρήκατε στο (β), να υπολογίσετε το εμβαδόν του τριγώνου που σχηματίζεται από τις ευθείες και τον άξονα. [7]

8 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ y 5 0. Δίνεται το σύστημα: y 5 y ι) Να οριστεί η τιμή της παραμέτρου α ώστε οι ευθείες που παριστάνουν οι πιο πάνω εξισώσεις να περνούν από το ίδιο σημείο. ιι) Αν α 0 δείξτε ότι οι παραπάνω ευθείες σχηματίζουν ορθογώνιο τρίγωνο.. Αν ο Μέγας Αλέξανδρος πέθαινε 9 χρόνια νωρίτερα, τότε ο χρόνος της βασιλείας του θα ήταν ίσος με το 8 του χρόνου της ζωής του. Αν όμως πέθαινε 9 χρόνια αργότερα και εξακολουθούσε να βασιλεύει, τότε ο χρόνος της βασιλείας του θα ήταν ίσος με το του χρόνου της ζωής του. Να βρεθεί πόσα χρόνια έζησε ο Μέγας Αλέξανδρος και πόσα βασίλεψε.. Κάποιος μοιράζει με διαθήκη ένα ποσό σε τρεις ανιψιούς του Α, Β, Γ άνισα, ανάλογα προς τους αριθμούς 7, 6 και 5. Στη συνέχεια, με μια δεύτερη διαθήκη, αλλάζει τα μερίδια και διανέμει το ποσό ανάλογα προς τους αριθμούς 6, 5 και 4. α) Ποιος από τους κληρονόμους κερδίζει με τη νέα μοιρασιά; Ποιος χάνει; β) Ένας από τους κληρονόμους κερδίζει με τη δεύτερη μοιρασιά περισσότερο απ ότι κερδίζει με την πρώτη. Πόση ήταν η κληρονομιά και πόσο κάθε μερίδιο με τη δεύτερη μοιρασιά;. Να βρεθεί τριψήφιος φυσικός αριθμός αν: α) το άθροισμα των ψηφίων του είναι 4. β) ο αριθμός ελαττώνεται κατά 9 στην περίπτωση που αλλάξει η θέση των δύο τελευταίων ψηφίων του γ) ο αριθμός ελαττώνεται κατά 90 στην περίπτωση που αλλάξει η θέση των δύο πρώτων ψηφίων του. [8]

9 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΗ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΜΗ ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Ο πιο συνηθισμένος τρόπος επίλυσης ενός μη γραμμικού συστήματος, είναι η μέθοδος αντικατάστασης. Λύνουμε τη μία εξίσωση ως προς τον άγνωστο που έχει πρώτο βαθμό και αντικαθιστούμε στη δεύτερη εξίσωση. Α ΟΜΑΔΑ. y 0 Να λύσετε το σύστημα:. y 7. Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα: y y y y 0 i. ii. 5 y 5 y 7 iii. y y 7. Να βρεθούν τα κοινά σημεία του κύκλου +y = και της παραβολής y= Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα και να ερμηνεύσετε γεωμετρικά. i. y 0 y 4 y ii. iii. 6 y 4 y 0 y 5. Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα και να ερμηνεύσετε γεωμετρικά. i. y 0 y 5 y 7 ii. iii. y 4 y y 4 y 4 y8 iv. 6. Για ποιες τιμές του λ R η ευθεία y=λ+ εφάπτεται του κύκλου +y =4; 7. Να βρείτε τις τιμές του πραγματικού αριθμού λ, για τις οποίες η ευθεία y 4 τέμνει την παραβολή y. Β ΟΜΑΔΑ 8. Δίνεται η ευθεία με εξίσωση y=λ- και η παραβολή y. Να προσδιορίσετε το λ R, ώστε η ευθεία να έχει με την παραβολή: ι) ένα κοινό σημείο ιι) δύο κοινά σημεία. ιιι) κανένα κοινό σημείο. [9]

10 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΗ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 9. Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα: y y 4 y y 5 i. ii. y y 8 y y 6 0. Να λύσετε τα συστήματα : y w i. y w 4 ii. y y 7 y( y) 6. Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα: y y 6 y i. ii. y y y 4. Ομοίως τα συστήματα: ( y) 0 i. y ii. yy 4 6 y 4y. Να λύσετε τα παρακάτω συστήματα: y 5 y 6 i. ii. y 5 y y iii. y y 75 y y 5 y y 4 4. Να λύσετε το σύστημα: y z yz 7 z z 9 [0]

11 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. Δίνεται το σύστημα 5y 4, y Α) Να αποδείξετε ότι το σύστημα έχει μοναδική λύση 0 0 Β) Να βρείτε τις τιμές των 0, y 0., y για κάθε τιμή του λ. Γ) Να βρείτε τις ακέραιες τιμές του λ, για τις οποίες η λύση 0, y 0 του συστήματος ικανοποιεί τη σχέση 0 y0. k y k. Δίνεται το σύστημα,όπου k πραγματικός αριθμός k ky Α) Να βρεθεί το k ώστε το σύστημα να έχει μοναδική λύση., y για τις παραπάνω τιμές του k. Β) Να βρεθεί η μοναδική λύση 0 0 Γ) Να βρεθούν οι τιμές του k για τις οποίες η λύση 0, y 0 του συστήματος ικανοποιεί τη σχέση 0 y0. y. Α) Να λυθεί το σύστημα:, για τις διάφορες τιμές της παραμέτρου. y η μοναδική λύση του προηγούμενου συστήματος, να βρεθούν οι τιμές της Β) Αν 0, y0 παραμέτρου ώστε y y 4. Δίνεται το σύστημα,όπου μ. ( ) y i. Να αποδείξετε ότι για κάθε μ το σύστημα έχει μοναδική λύση. ii. Να βρείτε τη μοναδική λύση ( 0, y 0). iii. Να προσδιορίσετε το μ, ώστε η παράσταση y να γίνει ελάχιστη. 0 0 y 5. Δίνεται το σύστημα και η εξίσωση 0. y Α) Να βρείτε τη τιμή του λ για την οποία το σύστημα είναι αδύνατο. Β) Να αποδείξετε ότι αν το σύστημα είναι αδύνατο, τότε η εξίσωση έχει μια διπλή ρίζα την οποία και να βρείτε. Γ) Να βρείτε την μοναδική λύση του συστήματος 0 0, y και να αποδείξετε ότι 0 y0. []

12 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 6. Δίνεται το σύστημα εξίσωση y, y D 5 4 D 0, έχει μία διπλή ρίζα το οποίο έχει ορίζουσα D.Επίσης η i. Να βρείτε την ορίζουσα D και τη διπλή ρίζα της εξίσωσης ii. Nα λύσετε το σύστημα f με,, για την οποία ισχύουν: 7. Δίνεται η συνάρτηση f()=0,f(-)=0 και f()=. α)τις τιμές των α,β,γ β)να βρείτε τα σημεία τομής της Cf με τους άξονες f f 7 γ)να λύσετε την ανίσωση 8. Δίνετται η εξίσωση : 0 η οποία έχει ρίζες, για τις οποίες ισχύουν οι σχέσεις :, και Να βρείτε τους αριθμούς α,β και γ. y 7 9. Δίνεται το σύστημα : 7 y, y του συστήματος α) Να βρείτε τη λύση 0 0 β)η γραφική παράσταση της συνάρτησης f έχει κορυφή το σημείο, y i)να βρείτε τους αριθμούς β και γ f 0 ii)να λύσετε την ανίσωση iii)να λύσετε το σύστημα y f y y 4 Δίνεται το σύστημα το οποίο έχει μοναδική λύση 0, y 0 για y την οποία ισχύει 0y0 α)να βρείτε τον αριθμό λ. f 6 β)δίνεται η συνάρτηση i. Να βρείτε τα διαστήματα στα οποία η Cf είναι πάνω από τον χ χ y f ii.να λύσετε το σύστημα : y f []

13 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ-ΑΚΡΟΤΑΤΑ-ΣΥΜΜΕΤΡΙΕΣ. ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ-ΑΚΡΟΤΑΤΑ-ΣΥΜΜΕΤΡΙΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ Μεθοδολογία ασκήσεων Μονοτονία συνάρτησης Γνωρίζοντας τη γραφική παράσταση της συνάρτησης Προβάλουμε τα τμήματα της καμπύλης που κατέρχονται (φθίνει) από αριστερά προς τα δεξιά, στον άξονα χ χ και βρίσκουμε τα διαστήματα στα οποία η συνάρτηση είναι γνησίως φθίνουσα. Αντίστοιχα προβάλουμε τα τμήματα της καμπύλης τα οποία ανέρχονται (αυξάνει) στον άξονα χ χ και βρίσκουμε τα διαστήματα στα οποία η συνάρτηση είναι γνησίως αύξουσα. Γνωρίζοντας το τύπο της συνάρτησης Βρίσκουμε το πεδίο ορισμού Α της συνάρτησης f. Θεωρούμε, με, όπου. Στη συνέχεια προσπαθούμε με κατάλληλες πράξεις να σχηματίσουμε τα f. f και Αν f f, τότε f στο Δ, ενώ αν f f Ακρότατα συνάρτησης, τότε f στο Δ. Γνωρίζοντας τη γραφική παράσταση της συνάρτησης Βρίσκουμε (αν υπάρχει) το κατώτερο σημείο,f της C f. Τότε η f παρουσιάζει 0 ελάχιστο στο 0 το f. 0 0 Αντίστοιχα βρίσκουμε (αν υπάρχει) το ανώτερο σημείο Τότε η f παρουσιάζει μέγιστο στο το f.,f της C f. Γνωρίζοντας το τύπο της συνάρτησης Αρχικά προσπαθούμε να μετατρέψουμε (αν χρειάζεται) το τύπο της συνάρτησης στη μορφή f k 0. Τότε: - Αν 0, έχουμε k 0 k 0 k f f, οπότε η f παρουσιάζει ελάχιστο στο 0 το f. 0 []

14 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ-ΑΚΡΟΤΑΤΑ-ΣΥΜΜΕΤΡΙΕΣ - Αν 0, έχουμε k 0 k 0 k f f, οπότε η f παρουσιάζει μέγιστο στο 0 το f. Άρτια - Περιττή συνάρτηση Γνωρίζοντας το τύπο της συνάρτησης Βρίσκουμε το πεδίο ορισμού Α της συνάρτησης f. Παρατηρούμε αν αυτό είναι συμμετρικό γύρω από το 0, γιατί τότε για κάθε και 0. Στη συνέχεια βρίσκουμε το f, αντικαθιστώντας στην f όπου το. Αν f f,τότε η f είναι άρτια ενώ αν f f, τότε η f είναι περιττή. Αν όμως δεν μπορούμε να καταλήξουμε στα προηγούμενα, τότε θεωρούμε δύο αντίθετες τιμές για το χ που ανήκουν στο Α και αποδεικνύουμε ότι f f και f f περιττή., οπότε η f δεν είναι ούτε άρτια ούτε Γνωρίζοντας τη γραφική παράσταση της συνάρτησης Διπλώνουμε το σχήμα κατά μήκος του άξονα y y. Αν τα τμήματα της καμπύλης συμπέσουν τότε η συνάρτηση είναι άρτια. Περιστρέφουμε το σχήμα κατά 80, αν το νέο σχήμα που θα προκύψει είναι ίδιο με το αρχικό τότε η συνάρτηση είναι περιττή. ΑΣΚΗΣΕΙΣ Α ΟΜΑΔΑ. Να μελετήσετε ως προς τη μονοτονία τις παρακάτω συναρτήσεις: f 6 8 f f i. f 4 ii. iii. iv. [4]

15 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ-ΑΚΡΟΤΑΤΑ-ΣΥΜΜΕΤΡΙΕΣ. Να μελετήσετε ως προς τη μονοτονία τις παρακάτω συναρτήσεις σε καθένα από τα διαστήματα του πεδίου ορισμού τους: i. f ii. f iii. f 8 45 iv. f v. f vi. f 04. Να βρείτε τα ακρότατα των συναρτήσεων: i. f ii. f 4 4. Να αποδείξετε ότι: i. Η συνάρτηση f 6 4 g ii. Η συνάρτηση f 04 iii. παρουσιάζει ελάχιστο το 4 4 παρουσιάζει μέγιστο για f Να βρείτε ποιες από τις παρακάτω συναρτήσεις είναι άρτιες και ποιες περιττές: 4 5 i. f ii. g 4 iii. h 5 4 iv. t v. 5 4 vi Να εξετάσετε ποιες από τις γραφικές παραστάσεις των παρακάτω συναρτήσεων έχουν άξονα συμμετρίας τον y y και ποιες κέντρο συμμετρίας το O0,0 : i. f 5 ii. f iii. f 9, 0 f. 8, 0 i. Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία σε καθένα από τα διαστήματα,0 και 0,. ii. Να βρείτε τις τιμές f 4 και f. iii. Να εξετάσετε αν η f είναι γνησίως μονότονη στο πεδίο ορισμού της. 7. Δίνεται η συνάρτηση Β ΟΜΑΔΑ 8. Δίνεται συνάρτηση f γνησίως φθίνουσα στο. Να λύσετε τις παρακάτω ανισώσεις: f f 4 f f f f 0 i. ii. iii. [5]

16 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ-ΑΚΡΟΤΑΤΑ-ΣΥΜΜΕΤΡΙΕΣ 9. Δίνεται συνάρτηση f γνησίως αύξουσα στο με f 0 για κάθε. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση g είναι γνησίως φθίνουσα στο. f 0. Αν η συνάρτηση f έχει πεδίο ορισμού το διάστημα,5, να βρείτε τα ακρότατα της.. Να βρείτε, αν υπάρχει το ελάχιστο ή το μέγιστο των συναρτήσεων: i. f 0 ii. g iii. h Να μελετήσετε ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα τις συναρτήσεις: i. f 4 ii.. Δίνεται η συνάρτηση f f () 4 5,. i. Να μελετήσετε την f ως προς την μονοτονία. ii. Να λύσετε την ανίσωση f Δίνεται η συνάρτηση f () 8,. i. Να μελετήσετε την f ως προς την μονοτονία. ii. Να λύσετε την ανίσωση f f Να αποδείξετε ότι αν η συνάρτηση f είναι περιττή στο g f είναι άρτια., τότε η συνάρτηση 6. Αν συνάρτηση f είναι περιττή στο, να λύσετε την εξίσωση: f 04 f i. Για κάθε α > 0, να δείξετε ότι α + α. ii.να βρείτε τα ακρότατα της συνάρτησης f () = + με > Η συνάρτηση f έχει πεδίο ορισμού το R και είναι άρτια. Στο [α, β] με 0<α<β είναι γνησίως αύξουσα. Να εξεταστεί η μονοτονία της στο [-β, -α]. 9. Μια συνάρτηση f είναι περιττή στο διάστημα [-, ]. Η μελέτη στο διάστημα [0, ] έδωσε τον διπλανό πίνακα. 0 4 [6] f() 0 5

17 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ-ΑΚΡΟΤΑΤΑ-ΣΥΜΜΕΤΡΙΕΣ Να συμπληρώσετε τον πίνακα για ολόκληρο το διάστημα [-, ]. 0. Τα παρακάτω σημεία ανήκουν στην γραφική παράσταση μιας άρτιας συνάρτησης. Να συμπληρώσετε τους αριθμούς που λείπουν: (-, ) (, ) (, ) (, 4) (, ) (-, 8) (, 4),.... Αν η συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα με πεδίο ορισμού το R 0<α<β να διατάξετε από την μικρότερη προς την μεγαλύτερη τις τιμές: f, f(α), f(β), f(0), f(α-β), f. Δίνεται η συνάρτηση f i. Να εξετάσετε την f ως προς την μονοτονία. ii. Να δείξετε ότι f iii. Να λύσετε την ανίσωση f() <.. Έστω ότι η συνάρτηση f είναι γνησίως μονότονη στο R. Αν f f και η Cf 5 διέρχεται από το σημείο Α(, 4) να λύσετε την ανίσωση f 4 4. Αν η συνάρτηση f είναι γνησίως μονότονη στο R να λύσετε τις εξισώσεις. f f 4 4 i. ii. f 5 f [7]

18 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΙΣ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ. ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ-ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ ΚΑΜΠΥΛΗΣ Κατακόρυφη μετατόπιση καμπύλης Η γραφική παράσταση της συνάρτησης g f c, c 0 προκύπτει από κατακόρυφη μετατόπιση της γραφικής παράστασης της f κατά c μονάδες προς τα πάνω και η γραφική h f c, c 0 προκύπτει από κατακόρυφη μετατόπιση της παράσταση της συνάρτησης γραφικής παράστασης της f κατά c μονάδες προς τα κάτω. Οριζόντια μετατόπιση καμπύλης Η γραφική παράσταση της συνάρτησης g f c, c 0, προκύπτει από οριζόντια μετατόπιση της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f κατά c μονάδες προς τα αριστερά. c c y c y f c c c O y y f Η γραφική παράσταση της συνάρτησης h f c, c 0, προκύπτει από οριζόντια μετατόπιση της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f κατά c μονάδες προς τα δεξιά. g f c c, Σημείωση: Για τη γραφική παράσταση της συνάρτησης χρησιμοποιούμε τόσο την οριζόντια όσο και την κατακόρυφη μετατόπιση. y f y y f c c c c c c O y c ΑΣΚΗΣΕΙΣ. Στο διπλανό σχήμα δίνεται η γραφική παράσταση f 4. Στο ίδιο σύστημα αξόνων να παραστήσετε τις γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων: g, g g i. και ii. h 4 h 4 iii. y O y [8]

19 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΙΣ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ. Στο διπλανό σχήμα δίνεται η γραφική παράσταση. Στο ίδιο σύστημα αξόνων να f παραστήσετε τις γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων: i. g, ii. g h h 4 iii. 4 y O y. Στο διπλανό σχήμα δίνεται η γραφική παράσταση f. Στο ίδιο σύστημα αξόνων να παραστήσετε τις γραφικές παραστάσεις των g,h συναρτήσεων. y O y 4. Δίνεται η συνάρτηση f. Να βρείτε τον τύπο της συνάρτησης f της οποίας η γραφική παράσταση προκύπτει από δύο διαδοχικές μετατοπίσεις της γραφικής παράστασης της f: i. κατά μονάδες προς τα δεξιά και κατά μονάδα προς τα πάνω. ii. κατά μονάδα προς τα δεξιά και κατά μονάδες προς τα κάτω. iii. κατά μονάδες προς τα αριστερά και κατά μονάδες προς τα πάνω. iv. κατά μονάδες προς τα αριστερά και κατά μονάδες προς τα κάτω. [9]

20 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ. Στο διπλανό σχήμα δίνεται η γραφική παράσταση μιας συνάρτησης f. i. Να βρείτε τα διαστήματα μονοτονίας της. ii. Να βρείτε το πρόσημο των παραστάσεων: f ( ) f ( ) A f ( 6) f ( 5) B f ( ) f ( ) f() f (4) f (5) f (6) y y C f. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση αύξουσα στο. f (), 0 4, 0, είναι γνησίως,., i. Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία. ii. Να χαράξετε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης. iii. Να βρείτε, αν υπάρχουν, τα ακρότατα της f.. Δίνεται η συνάρτηση f, 0., 0 i. Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία. ii. Να χαράξετε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης. iii. Να βρείτε, αν υπάρχουν, τα ακρότατα της f. 4. Δίνεται η συνάρτηση f 5. Δίνεται η συνάρτηση f () 5,. i. Να μελετήσετε την f ως προς την μονοτονία. ii. Να λύσετε την ανίσωση f f Δίνεται συνάρτηση f γνησίως αύξουσα στο και συνάρτηση g γνησίως φθίνουσα στο. i. Να δείξετε ότι η συνάρτηση h() = 7f () 8g () είναι γνησίως αύξουσα στο. f0 ii. Αν ισχύει, να λύσετε την ανίσωση 7f () > 8g (). g 0 7. Δίνεται η συνάρτηση f()= i. Να δείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα στο [0]

21 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ii. Να λύσετε την ανίσωση : >0 iii. Να λύσετε την ανίσωση : f(f())< 8. Η γραφική παράσταση C f μιας συνάρτησης f είναι αυτή που φαίνεται στο σχήμα. i. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της. ii. Να βρείτε το σύνολο τιμών της. iii. Να λύσετε τις εξισώσεις: a) f () = 0, b) f () =, c) f () = - iv. Να λύσετε τις ανισώσεις: a) f () > 0, b) f () < 0, c) f (), d) f () < - v. Να εξετάσετε αν η f είναι άρτια. vi. Να εξετάσετε αν η f είναι περιττή. y 0 9. Δίνεται η συνάρτηση f 6 9. α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της f β) Να βρείτε το σημείο τομής της f με τον άξονα y y γ) Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία δ) Να βρείτε τα ακρότατα της f ε) Να λύσετε την ανίσωση: Δίνεται η συνάρτηση σημείο Μ(-,4) α) Να αποδείξετε ότι λ=- β) Να εξετάσετε αν η f είναι άρτια ή περιττή γ) Να μελετήσετε την f ως προς τη μονοτονία f, της οποίας η γραφική παράσταση διέρχεται από το f και f δ) Αν, να συγκρίνετε τους αριθμούς ε) Να λύσετε την ανίσωση : 5 4 []

22 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ.. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Σε κάθε ορθογώνιο τρίγωνο ισχύουν: Γ Α Β ημ Β = A B συν Β = AB B εφ Β = A AB Τριγωνομετρικοί αριθμοί χαρακτηριστικών γωνιών: ημίτονο π 0 συνημίτονο π []

23 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Α ΟΜΑΔΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 0. Να εκφραστεί (i) Η γωνία 0 σε rad. (ii) H γωνία 5 rad σε μοίρες. Να υπολογιστούν οι τριγωνομετρικοί αριθμοί των γωνιών , 790,,. 6. Αν 9 4 να αποδείξετε ότι: ημ-συν > εφ+σφ. 4. Αν 5 να αποδείξετε ότι: ημ-εφ>συν+σφ. 5. Αν να αποδείξετε ότι: συν++εφ+4σφ>0. 6. Βρείτε τη μεγαλύτερη και τη μικρότερη τιμή των παραστάσεων: α) y = + συν β) y = 5 + ημ γ) y = - 7. Να δειχθεί ότι: Β ΟΜΑΔΑ ημ405 - ημ750 συν5 + συν860 = Αν 4. Να δείξετε ότι 9. Αν ισχύει να δείξετε ότι: Αν δείξτε ότι 0. Να βρεθεί η ελάχιστη και η μέγιστη τιμή των παραστάσεων: Α= Β=. Να βρεθεί η ελάχιστη και η μέγιστη τιμή των παραστάσεων: Α=-συν Β=ημω-συν -. Να αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει γωνία ω ώστε :,. 4. Να αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει γωνία ω ώστε : 4 4,. 5. Να αποδείξετε ότι δεν υπάρχει τέτοιος ώστε i) 7 ii) 5 6. Να αποδείξετε ότι δεν υπάρχει τέτοιος ώστε i) 6 5 ii) []

24 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ.. ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Α ΟΜΑΔΑ 4. Αν και 5 γωνίας rad., Να βρεθούν οι άλλοι τριγωνομετρικοί αριθμοί της. Αν και. Να βρεθούν οι άλλοι τριγωνομετρικοί αριθμοί της γωνίας rad.. Aν ένα σημείο Μ ενός τριγωνομετρικού κύκλου που έχει διαγράψει τόξο ω βρίσκεται στο 0 τεταρτημόριο και έχει τεταγμένη y = 5.Να υπολογίσετε την 0 τιμή της παράστασης: Απλοποιήστε τις κλασματικές παραστάσεις: i) 4 συν - συν 4 ημ - ημ ii) - y συν - συν y 5. Να αποδειχθεί ότι: i) ii).. iii) iv) 4 4 [4]

25 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ v) 6. Αν 4 και,, να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς της γωνίας. 7. Να βρείτε τις τιμές του πραγματικού αριθμού λ για τις οποίες υπάρχει γωνία χ για την οποία ισχύει ότι: i. και. 4 ii. και iii. και iv. και 8. Αν και.να προσδιορίσετε το κ. Β ΟΜΑΔΑ 9. Αν 6ημ + ημ - = 0 και π < < π, να βρεθεί το συν. 0. Αν 9 5 και 6 9, να βρείτε την τιμή της παράστασης. Αν 4 5 και 0, να υπολογιστεί η.. Να εξετάσετε αν οι ρίζες της εξίσωσης 4 + =0 μπορούν να είναι το ημίτονο και το συνημίτονο μιας γωνίας θ.. Αν, να υπολογίσετε με τη βοήθεια του τις παραστάσεις: i. ii. iii. iν. 4. Να αποδειχθεί ότι: i. 4 ημ α -συν α + συν α 4 4 = εφ α συν α - ημ α + ημ α ii. - ημθ - ημθ συν θ - ημθ - = εφ θ [5]

26 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ 5. Αν ρ,ρ είναι ρίζες της εξίσωσης 0, τότε να δείξετε ότι ρ +ρ +ρ ρ =. 6. Αν 0 και, Να αποδείξετε ότι : 7. Να βρείτε το,ώστε η παράσταση Να είναι ανεξάρτητη του και στη συνέχεια να βρείτε την τιμή της παράστασης Κ. 8. Να αποδείξετε ότι : 9. Να αποδείξετε ότι : y y για κάθε, y 0. Να αποδειχτεί ότι Να δείξετε ότι: i. + 5 ii. - 0 [6]

27 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ο ΤΕΤΑΡΤΗΜΟΡΙΟ.. ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ο ΤΕΤΑΡΤΗΜΟΡΙΟ Μεθοδολογία Η αναγωγή στο ο τεταρτημόριο γίνεται και με εμπειρικούς τρόπους, ένας από τους οποίους είναι και ο παρακάτω:. Για τυχαίο ακέραιο κ ισχύει ότι: ημ(κπ θ) = ημθ συν(κπ θ) = συνθ εφ(κπ θ) = εφθ σφ(κπ θ) = σφθ Δηλαδή: i. Οι τριγωνομετρικοί αριθμοί τόξων της μορφής = κπ θ δεν αλλάζουν (τα ημίτονα παραμένουν ημίτονα κ.λπ.). ii. Το πρόσημο στο β μέλος εξαρτάται: από το τεταρτημόριο στο οποίο βρίσκεται ο αριθμός (χωρίς να βλάπτεται η γενικότητα μπορούμε να θεωρούμε ότι θ 0, π ). από το πρόσημο του συγκεκριμένου τριγωνομετρικού αριθμού στο τεταρτημόριο αυτό.. Για τυχαίο περιττό ακέραιο κ ισχύει ότι: κπ ημ θ συνθ κπ εφ θ σφθ κπ συν θ ημθ κπ σφ θ εφθ Δηλαδή: i. Οι τριγωνομετρικοί αριθμοί τόξων της μορφής κπ θ, όπου ο κ είναι (υποχρεωτικά) περιττός ακέραιος αλλάζουν από ημίτονα σε συνημίτονα, από συνημίτονα σε ημίτονα, από εφαπτομένη σε συνεφαπτομένη και από συνεφαπτομένη σε εφαπτομένη. ii. Το πρόσημο στο β μέλος εξαρτάται: Από το τεταρτημόριο, στο οποίο βρίσκεται ο αριθμός. συγκεκριμένο τεταρτημόριο. Από το πρόσημο του τριγωνομετρικού αριθμού του α μέλους στο [7]

28 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ο ΤΕΤΑΡΤΗΜΟΡΙΟ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Α ΟΜΑΔΑ. Να βρεθούν οι τριγωνομετρικοί αριθμοί των γωνιών: i ii iii. iν. 4. Να δείξετε ότι σε κάθε τρίγωνο ΑΒΓ έχουμε: i. ημα = ημ (Β + Γ) ii. ημ Β + συν (Α + Γ) = 5π 7π 4π ημ. συν. εφ. Να δείξετε ότι: 4 6 = -. 4π 5π 7π 4 ημ. εφ. σφ 4 6 π ( ) ( - ) 4. Να απλοποιηθεί η κλασματική παράσταση: ( ) ( ). 5. Να αποδείξετε ότι: - ημ (70 + θ) ημ (80 + θ) - =. + συν (90 + θ) συν (80 - θ) 6. Να αποδείξετε ότι: ( ) Να εκφράσετε συναρτήσει του ημ και του συν τις παραστάσεις: Α = συν ( - π) + συν ( - π ) + ημ ( - π) + ημ ( - π ) 8. Να απλοποιηθούν οι παραστάσεις: ( ).. (7 ) 7 (9 ).. ( ) ( ) 9. Να δείξετε ότι: ( ). ( ). (9 ) i. 7. ( ). [8]

29 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ο ΤΕΤΑΡΤΗΜΟΡΙΟ ii. ( ). ( ). ( ).. ( ). ( ).. iii (80 ). (90 ). (80 ) (90 ). (90 ). (90 ) 5. ( ). ( ) iv.. (5 ). ( ) 0. Να αποδείξετε ότι: Να αποδείξετε ότι: Αν για τις οξείες γωνίες Β και Γ τριγώνου ΑΒΓ ισχύει ότι και 4 5, να αποδειχτεί ότι το τρίγωνο είναι ορθογώνιο. 4 Β ΟΜΑΔΑ. Σε κάθε τρίγωνο ΑΒΓ να δειχθεί ότι: i. συν Α= iii. ημ 0 ii. συν 4. Δίνονται οι παραστάσεις Α= 9 9 και Β= ( ). ( ). ( ) Να δείξετε ότι.. [9]

30 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ο ΤΕΤΑΡΤΗΜΟΡΙΟ 5. Αν 0 και 0, να βρεθεί η τιμή της παράστασης: 0 Α= (7 ) ( ) 6. Αν συν Α=εφ +σφ. να υπολογιστεί η παράσταση 7. i. Να αποδείξετε ότι: συν ( + 45 ) = ημ (45 - ) ii. Να βρεθεί η αριθμητική τιμή του αθροίσματος: συν ( + 45 ) + συν ( - 45 ) + ημ (45 - y) + ημ (y + 45 ). 8. Δίνεται.Να βρείτε τις τιμές των παραστάσεων: 4 4 i. Α= ii. Β= Δίνεται.Να βρείτε τις τιμές των παραστάσεων: 5 5 Ι) Α= ΙΙ) Β= 0. Να αποδείξετε ότι: i ii Αν 0,να δείξετε ότι: 5 [0]

31 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ.4. ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ Τύποι επίλυσης τριγωνομετρικών εξισώσεων: ημ = ημ θ = kπ + θ ή = kπ + π - θ συν = συνθ = kπ + θ ή = kπ - θ εφ = εφ θ = kπ + θ σφ = σφ θ = kπ + θ πάντα με κζ Ειδικές περιπτώσεις: ημ = = kπ + συν = = kπ ημ = 0 = kπ εφ=0 =kπ ημ = - = kπ - συν = - = kπ + π συν = 0 = kπ + σφ=0 = kπ + ΑΣΚΗΣΕΙΣ πάντα με κζ Α ΟΜΑΔΑ. Να λυθούν οι εξισώσεις: ι) συν-=0 ιι) εφ-=0 ιιι) σφ-=0 ιv) εφ v) εφ = 0. Να λύσετε τις εξισώσεις: ι) ημ ιι) συν π ιιι) εφ ιv) σφ = - 6. Ομοίως οι εξισώσεις: ι) (+ημ)(+συν)=0 ιι) (εφ+ )(-συν )=0 ιιι) (-ημ )(+συν )=0 4. Να λυθούν οι εξισώσεις: [] ιν) (+συν) 0

32 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ i). 0 ii). 0 iii) Να λυθούν οι εξισώσεις: i) ii) iii) Ομοίως οι εξισώσεις: ι) ημ 0 ιι) συν+συν 0 ιιι) εφ=- εφ 7. Να λυθούν οι εξισώσεις: i) ( ) ii) 6 8. Να λύσετε τις εξισώσεις: π π π ι) ημ συν ιι) συν ημ 0 6 π π π ιιι) εφ σφ ιv) ημ συν Να λυθούν οι εξισώσεις: i) 5 0 ii) 5 iii) iv) Να λυθεί στο 0, η εξίσωση. 5. Να λυθούν οι εξισώσεις: ι) ημ στο (π, π) ιι) -σφ=0 στο,0 ιιι) εφ+ εφ=0 στο, Δίνεται η εξίσωση 4ημ( π) ημ(π ) = ημ ( + π) + συν ( π). α)να αποδειχθεί ότι η εξίσωση είναι ισοδύναμη με την εξίσωση 4ημ =. β) Να λυθεί η δοσμένη εξίσωση. Β ΟΜΑΔΑ. Να λυθούν οι εξισώσεις: i) 0 ii) []

33 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ 4. Να λυθεί η εξίσωση Να λυθεί στο 0, η εξίσωση. 6. Να λυθεί στο,. η εξίσωση 7. Να λυθεί η εξίσωση: Να λυθεί η εξίσωση:. 9. Να λυθεί η εξίσωση ημ 4 = συν Να λυθεί η εξίσωση:. Να λυθεί η εξίσωση:. Να λυθεί η εξίσωση: Να λύσετε τις εξισώσεις: ημ 4 ημ i. ημ ημ συν ημ ii. ημ 5 ημ 5 4 ημ ημ ημ 4 4. Να λυθεί η εξίσωση Να λυθεί η εξίσωση: 6. Να λυθεί η εξίσωση Να λύσετε τις παρακάτω εξισώσεις: i. ii. 8. Δίνεται η εξίσωση: ημ λ συν λ, λ 4 Αν μια λύση της εξίσωσης είναι ο αριθμός, τότε: i. να βρείτε την τιμή του λ. ii. να βρείτε όλες τις λύσεις της εξίσωσης. f. i. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της. [] 9. Δίνεται η συνάρτηση π

34 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ii. Να λύσετε την εξίσωση f στο διάστημα 0,. i. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της f. ii. Να αποδείξετε ότι η f είναι περιττή. f. 0. Έστω η συνάρτηση : f iii. Να λύσετε την εξίσωση :, 0,.. Δίνεται η συνάρτηση f ( ) i. Να λύσετε την εξίσωση f 0. ii. Αν η μεγαλύτερη ρίζα της προηγούμενης εξίσωσης, να αποδείξετε ότι: i. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της. ii. Να αποδείξετε ότι f. iii. Να αποδείξετε ότι η f είναι άρτια. 4k iv. Να αποδείξετε ότι f f v. Να λύσετε την εξίσωση f.. Δίνεται η συνάρτηση f. Δίνεται η συνάρτηση f 4. i. Να αποδείξετε ότι f f. f 0. ii. Να λύσετε την εξίσωση iii. Να βρείτε την ελάχιστη τιμή της συνάρτησης g f καθώς και τις αντίστοιχες τιμές του.. i. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της. ii. Να αποδείξετε ότι f. 4. Δίνεται η συνάρτηση f iii. Να λύσετε την εξίσωση f f 0. [4]

35 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ 6 5. Δίνονται οι συναρτήσεις f και i. Να βρείτε το πεδίο ορισμού τους. f g. ii. Να λύσετε την εξίσωση g.. iii. Να αποδείξετε ότι f 6 και g iv. Να λύσετε την εξίσωση 6 0. ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΑΝΙΣΩΣΕΙΣ 6. Να λυθούν οι ανισώσεις: ι) ημ ιι) ημ ιιι) συν ιν) συν ν) συν νι) εφ< νιι) σφ νιιι) εφ 4 [5]

36 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ.5. ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ Μεθοδολογία Συναρτήσεις της μορφής ημα ή συνα έχουν περίοδο π/α ενώ οι συναρτήσεις της μορφής εφα ή σφα έχουν περίοδο π/α. Συναρτήσεις της μορφής αημ ή ασυν έχουν ακρότατα -α και α. Συναρτήσεις της μορφής -ημ, -συν, -εφ, -σφ είναι συμμετρικές των αρχικών ως προς τον οριζόντιο άξονα. Συναρτήσεις της μορφής α+ημ, α+συν, α+εφ, α+σφ είναι μετατοπισμένες στον κάθετο άξονα κατά α. Συναρτήσεις της μορφής ημ(α+β), συν(α+β), εφ(α+β), σφ(α+β) είναι μετατοπισμένες στον οριζόντιο άξονα κατά -β/α. Μία τριγωνομετρική συνάρτηση μπορεί να υπάγεται σε περισσότερες από μία από τις παραπάνω περιπτώσεις π.χ. -ημ(- 4 )+5 Α ΟΜΑΔΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. Να βρείτε το μέγιστο και το ελάχιστο των συναρτήσεων: α) f() = 4ημ β) f() = συν-5 γ) f() = -ημ+4 δ) f() = -5συν. Να βρείτε την περίοδο των συναρτήσεων: α) f() = ημ β) f() = συν γ) f () 5ημ δ) f () συν. Να μελετηθούν και να παρασταθούν γραφικά οι συναρτήσεις: α. f() = ημ β. f() = ημ γ. f() = ημ δ. f() = 4ημ 4. Να μελετηθούν και να παρασταθούν γραφικά οι συναρτήσεις: α. f() = συν β. f() = -4συν γ. f() = συν 5. Να βρεθεί η περίοδος των συναρτήσεων. α. f() 5 β. f() 6 γ. f() 88 δ. f() 4 6. Να βρείτε το πεδίο τιμών της συνάρτησης f() = 4-ημ 5 7. Δίνονται οι συναρτήσεις: α. f() β. g() 5( ) γ. h() Να βρεθεί η μέγιστη και η ελάχιστη τιμή καθώς και η περίοδος για κάθε μια από τις παραπάνω συναρτήσεις. [6]

37 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ 8. Να μελετηθούν και να παρασταθούν γραφικά οι συναρτήσεις : α. f() = +συν β. f() = συν -5 γ. f() = 4-ημ 9. Να μελετηθούν και να παρασταθούν γραφικά οι συναρτήσεις : α. f()=εφ β. f()=εφ γ. f()=σφ δ. f()=σφ π 0. Δίνεται η συνάρτηση: f() = συν - - ημ(π + ) α) Να βρεθεί το πεδίο ορισμού της f() και να απλοποιηθεί ο τύπος της. β) Να βρεθούν η περίοδος και τα ακρότατα της f(), δηλαδή η μέγιστη και η ελάχιστη τιμή. γ) Να γίνει η γραφική παράσταση της f(). Β ΟΜΑΔΑ. Δείξτε ότι οι συναρτήσεις: 4 4 ι) f ιι) g()= ( ) είναι σταθερές.. Να γίνουν οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων. α. f() = ημ (- 4 ) β. f()= γ. f()=συν4. Θεωρούμε τη συνάρτηση f() ( ),, 0, η οποία έχει μέγιστη τιμή το 5 και περίοδο,να βρείτε τις τιμές των και ω. 4. Το διπλανό σχήμα παριστάνει τη γραφική παράσταση της g() ( ), 0, Nα βρείτε τις τιμές των πραγματικών αριθμών ω,. 5. Δίνεται η συνάρτηση f() με και α>0, i. Αν η μέγιστη τιμή της f είναι το και η γραφική παράσταση τέμνει τον ψ ψ στο βρείτε τον τύπο της f. ii. Να κάνετε την γραφική παράσταση σε διάστημα πλάτους μιας περιόδου και στο διάστημα να βρείτε τα σημεία στα οποία η γραφική παράσταση τέμνει τον άξονα χ χ. 6. Δίνεται η συνάρτηση: h [7]

38 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ Ι. Να αποδείξετε ότι h. ΙΙ. Να μελετήσετε και να παραστήσετε γραφικά την συνάρτηση 0. ΙΙΙ. Να βρείτε πόσες λύσεις έχει η εξίσωση 7. Δίνεται η συνάρτηση: i) Να αποδείξετε ότι g. h, όταν h όταν 0. 7 g ii) Να μελετήσετε και να παραστήσετε γραφικά την συνάρτηση 0. iii)να βρείτε πόσες λύσεις έχει η εξίσωση 8. Δίνεται η συνάρτηση α) Να αποδειχθεί ότι g +ημ( - π) -συν( + π) f() = +συν( - π) + ημ( + π). -ημ + συν f() = -ημ - συν. g, όταν όταν 0 β) Να βρεθεί το πεδίο ορισμού Α της f. γ) Να αποδειχθεί ότι ο αριθμός Τ = π είναι περίοδος της f(). () 9. Δίνονται οι συναρτήσεις f () και ( ) g() 6 0 να βρεθούν τα, και 0, αν είναι 4 γνωστό ότι έχουν την ιδία μέγιστη τιμή και η περίοδος της f είναι τριπλάσια από την περίοδο της g. 0. Nα λυθεί η ανίσωση 6 όταν,. Δίνεται περιοδική συνάρτηση f με περίοδο Τ, Τ > 0, και πεδίο ορισμού το R. Στο διάστημα [0, Τ] η συνάρτηση παρουσιάζει μέγιστη τιμή το 06 για το μοναδικό = 4 και στο διάστημα [Τ, Τ] η συνάρτηση παρουσιάζει μέγιστη τιμή για = 9 4. i) Να βρεθεί η περίοδος Τ της συνάρτησης. ii) Αν f () ( ) να βρείτε το α και το ω και να σχεδιάσετε την γραφική παράσταση της συνάρτησης στο διάστημα [0, Τ].. Δίνεται η συνάρτηση: f i)να αποδείξετε ότι f. ii)να βρείτε το πεδίο ορισμού Α, την περίοδο και τα ακρότατα της f(). iii)να χαράξετε τη γραφική παράσταση C f της f(). [8]

39 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ iv)να χαράξετε τη γραφική παράσταση των συναρτήσεων: g f g f α) β) π π γ) g() f δ) g() f. Να γίνουν οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων: i) f () ii) f () iii) f () iv) f () π 4. Δίνεται η συνάρτηση: f () ημ(π ) συν α) Να αποδείξετε ότι f() = ημ και να βρείτε το πεδίο ορισμού Α της f. β) Να βρείτε την περίοδο, το μέγιστο και το ελάχιστο της f. γ) Να κάνετε τη γραφική παράσταση C f της f. δ) Να εξετάσετε αν η εξίσωση f() = 4 έχει λύση. ημ ημ( π) 5. Δίνεται η συνάρτηση: f () ημ( π) συν( π) α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της f β) Να απλοποιήσετε τον τύπο της f. γ) Να αποδείξετε ότι ο αριθμός Τ = π είναι περίοδος της f. 6. Δίνεται η συνάρτηση f() = συν. α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού Α της f(). β) Να βρείτε την περίοδο και τα ακρότατα της f(). γ) Να χαράξετε τη γραφική παράσταση της f(). δ) Να λύσετε την εξίσωση = (συν ). 7. Μια συνάρτηση f : R R έχει την ιδιότητα: f() + f( + ) + f( + ) = 0, για κάθε R. Να αποδειχθεί ότι: α) f( + ) = f(), για κάθε R. β) Η f είναι περιοδική με περίοδο Τ =. γ) Ο αριθμός Τ = 6 είναι επίσης περίοδος της f() α) Να απλοποιήσετε τον τύπο της f. β) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της. γ) Να αποδείξετε ότι είναι περιοδική με περίοδο. 8. Δίνεται η συνάρτηση: f δ) Να λύσετε την εξίσωση f. 9. Δίνεται η συνάρτηση f, 0, π η οποία έχει μέγιστο το και η γραφική της παράσταση τέμνει τον άξονα y y στο. α) Να αποδείξετε ότι και. β) Να βρείτε τα σημεία τομής της γραφικής παράστασης της f με τον άξονα χ χ. γ) ) Να αποδείξετε ότι δ) Να λύσετε την εξίσωση f f 4. 4 f 6 f στο διάστημα 0,. [9]

40 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΡΙΓ. ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ. Έστω η συνάρτηση f() = (α+)συν(βπ), όπου α και β είναι θετικοί πραγματικοί αριθμοί. i.αν η μέγιστη τιμή της f() είναι και η περίοδός της είναι 4, να αποδείξετε ότι α = και β =. ii. Για τις τιμές α = και β =, να λύσετε την εξίσωση f() =.. Οι ετήσιες πωλήσεις ενός προϊόντος (σε δεκάδες χιλ.κομμάτια ) δίνονται κατά t προσέγγιση από τον τύπο: f (t) 5,όπου t ο χρόνος σε έτη 0 t 6. i. Να βρεθεί το έτος που θα έχουμε το μέγιστο αριθμό πωλήσεων και πόσες θα είναι αυτές; ii. Σε ποιο έτος οι πωλήσεις θα φτάσουν τις κομμάτια.. To βάθος του νερού κάτω από τη γέφυρα του Ευρίπου κατά τη διάρκεια της t ημέρας δίνεται από τη συνάρτηση f (t) 0 4, όπου t o χρόνος σε ώρες με 0 t 4. i. Να βρεθεί η περίοδος της συνάρτησης. ii. Ποιο είναι το μέγιστο και το ελάχιστο βάθος του νερού; iii. Αν το ύψος της γέφυρας είναι 0μ( από τον πυθμένα του νερού) να ελεγχθεί αν το σκάφος ύψους 8μ πάνω από (την επιφάνεια του νερού) μπορεί να περάσει κάτω από τη γέφυρα στις το πρωί. iv. Ποια ώρα της ημέρας το βάθος του νερού είναι 8μ; 4. Δίνεται η συνάρτηση f 5. α) Να αποδείξετε ότι είναι περιοδική με περίοδο π. β) Να βρείτε τα σημεία τομής της με τους άξονες. γ) Να λύσετε την εξίσωση f 8 f Δίνονται οι συναρτήσεις f και g,, 0. Αν οι συναρτήσεις f,g έχουν την ίδια μέγιστη τιμή και την ίδια περίοδο, τότε: α) να αποδείξετε ότι. β) Να βρείτε τη τιμή της παράστασης f g 4 γ) Να λύσετε την εξίσωση f g στο διάστημα, 6. Δίνεται η παράσταση: f, α) Να παραγοντοποιήσετε την f. f 0,. β) Να αποδείξετε ότι. [40]

41 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ γ) Να βρείτε τις τιμές του χ για τις οποίες f 0. δ) Να αποδείξετε ότι η f είναι άρτια. ε) Να αποδείξετε ότι η f είναι περιοδική με περίοδο π. στ) Να αποδείξετε ότι η f έχει μέγιστο το 4. f,, της οποίας η γραφική 4 παράσταση διέρχεται από τα σημεία A,, B, 4 4, τότε: α) Να αποδείξετε ότι και β) Να βρείτε την μέγιστη και την ελάχιστη τιμή της συνάρτησης καθώς και την περίοδό της. γ) Να κατασκευάσετε την γραφική παράσταση της f. δ) Να λύσετε την εξίσωση f ε) Να αποδείξετε ότι: f f f f f Δίνεται η συνάρτηση 8. Δίνεται η συνάρτηση f,. α) Να αποδείξετε ότι η f είναι περιοδική με περίοδο. β) Να αποδείξετε ότι κανένα σημείο της γραφικής παράστασης της f δεν βρίσκεται κάτω από τον άξονα χ χ. γ) Να βρείτε τα σημεία της γραφικής παράστασης της f στο διάστημα 0, με τεταγμένη. δ) Να λύσετε στο διάστημα 0, την εξίσωση: f f. 9. Δίνεται η συνάρτηση f,. α) Να αποδείξετε ότι η f είναι περιοδική με περίοδο. β) Να αποδείξετε ότι η f έχει ελάχιστο το. 8 γ) Να βρείτε τα σημεία τομής της γραφικής παράστασης της f με τον άξονα χ χ. δ) Να βρείτε τα σημεία τομής της γραφικής παράστασης της f με τη γραφική παράσταση της συνάρτησης g. ε) Να λύσετε στο διάστημα 0, την εξίσωση: f f. [4]

42 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ.6. ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Τυπολόγιο: ( ) ( ) ΑΣΚΗΣΕΙΣ. Να υπολογίσετε τις παραστάσεις : Α= Β= Γ= Δ= Να υπολογιστούν οι τριγωνομετρικοί αριθμοί των γωνιών 5 7 και.. Αν 0<< και <y<π και, y να υπολογιστούν: 4 y y i) y y ii) 4. Να δείξετε ότι: i) 4 4 ii) ( ) 0 0 iii) iv) 5. Έστω συνάρτηση f () ( ).. ( ).Δείξτε ότι η f είναι σταθερή (ανεξάρτητη του ). 6. Αν 0 5, να δείξετε ότι. 7. Αν ( ) 0, να δείξετε ότι: ( ) ( ) [4]

43 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ 0 8. Αν 90 να αποδειχθεί ότι: i) ii) iii) Αν y και y δείξετε ότι 4., να βρείτε το y και να 0. Αν σ ένα τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει η σχέση, να δείξετε ότι είναι ισοσκελές. (B ). Αν στο τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει:.τότε το τρίγωνο είναι ( ) ορθογώνιο.. Στο εικονιζόμενο τρίγωνο δίνεται ότι ΓΔ=,ΑΔ= και ΑΒ=4.Να δείξετε ότι: 8 i) 9 ii). Έστω ότι: ΜΛ=,ΚΛ=4,ΔΛ=,και ΜΔ διχοτόμος της Να δείξετε ότι: i) ii) ii)να βρείτε την τιμή του. 4. Να λυθούν οι εξισώσεις: i) 6 iii) 4 4 ii) 4 4 iv) συν συν ημ ημ 5. Οι πωλήσεις, σε εκατοντάδες χιλιάδες, ενός σχολικού προϊόντος από μια εταιρεία με σχολικά είδη δίνονται από τη συνάρτηση t t f (t) εκατοντάδες χιλιάδες, όπου t ο χρόνος σε μήνες 6 6 από την έναρξη της σχολικής χρονιάς, (Σεπτέμβριος) και α σταθερός πραγματικός αριθμός με 0,. [4]

44 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ t i) Να δείξετε ότι f (t) 6 ii) Αν γνωρίζουμε ότι οι μέγιστες πωλήσεις της εταιρείας είναι μονάδες προϊόντος να υπολογίσετε την τιμή της σταθεράς α και κατόπιν να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα: α. Ποιος είναι ο ελάχιστος αριθμός των πωλήσεων του προϊόντος; β. Γιατί οι πωλήσεις του προϊόντος στον ίδιο μήνα κάθε χρόνο είναι οι ίδιες; γ. Σε ποιόν μήνα του χρόνου οι πωλήσεις του προϊόντος είναι μέγιστες και σε ποιον ελάχιστες; H ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ f()=αημ+βσυν Θυμίζουμε H συνάρτηση f()=ρημ H συνάρτηση αυτή έχει περίοδο π έχει ελάχιστο και μέγιστο το. Η συνάρτηση f()=ρημ(+φ) Έχει περίοδο π, ελάχιστο και μέγιστο, ενώ είναι μετατοπισμένη αριστερά κατά φ. 0 0 π π π π Η συνάρτηση f()=αημ+βσυν Όταν εμφανιστεί παράσταση της παραπάνω μορφής είτε στη μελέτη συνάρτησης είτε στη λύση εξίσωσης, χρησιμοποιούμε το μετασχηματισμό. H συνάρτηση f()=αημ+βσυν μπορεί να πάρει τη μορφή αημ+βσυν=ρημ(+φ) όπου ρ= και,, οπότε ανάγεται στην προηγούμενη μορφή. Η περίοδος μιας συνάρτησης f()=ρημ(α+φ) είναι. ΑΣΚΗΣΕΙΣ 6. Να βρεθεί η περίοδος, η μέγιστη και η ελάχιστη τιμή των παρακάτω συναρτήσεων και στη συνέχεια να παρασταθούν γραφικά. i) f ii) g Να γράψετε στη μορφή f()=ρ ημ (+φ) τις παρακάτω συναρτήσεις και στη συνέχεια να τις παραστήσετε γραφικά: i) f()=ημ+συν ii) f()=ημ+ συν iii) f()=ημ+ συν iv) f()= ημ+συν [44]

45 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ 8. Να λυθούν οι εξισώσεις: i) ii) iii) 9. Δίνεται η συνάρτηση f,. 5 i) Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση παίρνει τη μορφή f 4. ii) Να λύσετε την εξίσωση: (ΘΕΜΑ ΠΑΝΕΛ ΣΕΠΤ 000) [45]

46 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ α.7. ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ α Τυπολόγιο ημα=ημασυνα εφα= συνα=συν α-ημ α=συν α-=-ημ α σφα= Τύποι αποτετραγωνισμού ημ α=, συν α=, εφ α= Τύποι του α συναρτήσει της εφα ημα=, συνα=, εφα= Τύποι συναρτήσει του ημα=ημ, συνα=συν, ημ συνα =συν εφα= συν ημα=, συνα =-ημ συνα= εφ Τύποι του α ημα=ημα-4ημ α, συνα=4συν α-συνα [46]

47 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ α ΑΣΚΗΣΕΙΣ. Αν συνα= και π<α< υπολογίστε το ημα και το συνα. 4. Αν εφα= να υπολογίσετε τα ημα, συνα, εφα.. Αν ημα+συνα= να υπολογιστεί το ημα και το συνα αν γνωρίζουμε ότι Για τη γωνία α ισχύει ότι: i) Να αποδείξετε ότι 5 ii) Αν επιπλέον ισχύει:, να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς ημα, συνα, εφα. (ΘΕΜΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ Ιούνιος 00) 5. Να δείξετε ότι α) β) 4 4 γ) εφ ( π 4 + α) - εφ ( π 4 - α) = εφα 6. Να δείξετε ότι: + συν4α + συνα i) ημ4α + ημα iii) ημα συνα = σφα ii) + συνα + συνα = εφ α iv) 7. Να δείξετε ότι: 5 7 α) β) γ) Έστω οτι ισχύει η σχέση με 0,. i) Να υπολογίσετε την. ii) Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς του τόξου. 9. Να δείξετε ότι: [47]

48 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ α ι) ιι) Αν σε ένα τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει συνγσυν A είναι ισοσκελές =ημα, να δείξετε ότι το τρίγωνο. Να λυθούν οι εξισώσεις: i) 0 ii) iii) iv) v) 0 vi) 0. Να λυθούν οι εξισώσεις: ι) (ημ+)+συν=+ημ ιι) +συν+συν=0 ιιι) συν=4συν+5 ιν) συν+6συν = ν) +συν=6ημ νι) συν+ημ = [48]

49 ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑΣ. Δίνεται η συνάρτηση f 4,. i) Να μετατρέψετε τη συνάρτηση f στη μορφή f,ρ,φ,κ ii) Να βρείτε για ποιες τιμές του η συνάρτηση παίρνει τη μέγιστη τιμή της και ποια είναι αυτή. iii) Να λύσετε την εξίσωση:. Δίνεται η συνάρτηση f () i) Να δείξετε ότι f f στο διάστημα [0, π ] 4 (ΘΕΜΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ Ιούνιος 000) με. 0, f () 0, 0, για τις οποίες ισχύει f () 0 ii) Να βρείτε τις τιμές του για κάθε iii) Για τις τιμές του που βρήκατε στο (ii) ερώτημα να δείξετε ότι f ( ) f () 4 4. Δίνεται η συνάρτηση f 8 8, i) Να δείξετε ότι f 4 ii) Να βρείτε την περίοδο, τη μέγιστη και την ελάχιστη τιμή της συνάρτησης f. iii) Να βρείτε τις τετμημένες των σημείων Μ 0,,στις,f με οποίες η γραφική παράσταση της συνάρτησης f τέμνει την ευθεία y= i) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της. f 4. Δίνεται η συνάρτηση f ii) Να δείξετε ότι iii) Να λύσετε την εξίσωση f 5. Δίνεται η συνάρτηση: π π f () ημ συν, 4 4 i) Να αποδείξετε ότι f ii) Να αποδείξετε ότι f () 4 για κάθε R. iii) Να βρείτε τις τιμές του R για τις οποίες η συνάρτηση f παίρνει τη μέγιστη τιμή της. iv) Ποια είναι η περίοδος της συνάρτησης f; v) Να γίνει η γραφική παράσταση της συνάρτησης f() σε πλάτος μίας περιόδου. [49]

50 ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ 4.. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΩΝΥΜΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Ορισμοί Μονώνυμο του ονομάζεται κάθε παράσταση της μορφής α v, όπου α, ν και μια μεταβλητή που μπορεί να πάρει οποιαδήποτε τιμή από το. Μονώνυμο του λέμε επίσης κάθε πραγματικό αριθμό. Βαθμός ν Συντελεστής α ν α Κύριο μέρος ν Πολυώνυμο ονομάζεται παράσταση της μορφής Μονώνυμο του του κάθε v v αv αv-...α+α o,όπου 0,,..., είναι πραγματικοί αριθμοί και v φυσικός αριθμός. Για να απλουστεύσουμε τη γραφή των πολυωνύμων χρησιμοποιούμε τους συμβολισμούς P(), Q(), Φ() κ.λπ. P α α...α α v v Επομένως, πιο απλά γράφουμε: Στοιχεία ενός πολυωνύμου Όροι λέγονται τα μονώνυμα α,α,...,α ν ν ν ν 0 Συντελεστές λέγονται οι πραγματικοί αριθμοί α 0,α,...,α ν v v- 0 Σταθερός όρος είναι το όρος α 0 που δεν περιέχει Βαθμός είναι ο εκθέτης ν Αριθμητική Παράδειγμα: τιμή P( 0)=0 λέγεται ο ν ν αριθμός P( )=α 0 α... α +α 0 ν ν ν ν ν ν 0 ν P()=α α... α +α, α 0 Ρίζα του P() λέγεται ένας αριθμός ρ αν και μόνο αν P(ρ)=0 που ΑΣΚΗΣΕΙΣ προκύπτει αν στο P() θέσουμε όπου το 0 αντικαταστήσουμε το με 0 [50]

51 ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Α ΟΜΑΔΑ. Να βρείτε για ποιες τιμές του α το πολυώνυμο : P() είναι το μηδενικό πολυώνυμο.. Να βρείτε τον πραγματικό αριθμό λ για τον οποίο το πολυώνυμο P 5 6 είναι το μηδενικό πολυώνυμο.. Να προσδιορίσετε το βαθμό του πολυωνύμου 4 P για τις διάφορες τιμές του. 4. Να βρείτε το βαθμό του πολυωνύμου : P() ( ) 9 4 9, για τις διάφορες τιμές του. 5. Να βρείτε το για το οποίο τα πολυώνυμα Q 4 είναι ίσα. 6. Να βρείτε τα,,, για τα οποία το πολυώνυμο P και 4 P 6 είναι τέλειο τετράγωνο του 7. Για ποιες τιμές των α,β τα πολυώνυμα Ρ() και Π() είναι ίσα ; i) και ii) και Q. 8. Να βρείτε τις τιμές των α, β,ώστε οι αριθμητικές τιμές του πολυωνύμου P() ( ) ( ),για και,να είναι και 5 αντίστοιχα. 9. Δίνονται τα πολυώνυμα Ρ()=(α -) +(β-) +(α-β)+α και Q()= +α +9+γ. Να βρείτε τις τιμές των α,β,γ ώστε το πολυώνυμο Π()=Ρ()+Q() να είναι : α) το μηδενικό πολυώνυμο β)μηδενικού βαθμού γ) ου βαθμού 0. Δίνονται τα πολυώνυμα P και Q. Να βρείτε τι πρέπει να ισχύει για τους αριθμούς α,β,γ,δ, ώστε το πολυώνυμο P Q, να είναι: α) ου βαθμού β) το πολύ ου βαθμού γ) μηδενικού βαθμού [5]

52 ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ. Να βρείτε πολυώνυμο Ρ() δευτέρου βαθμού αν ισχύουν: Ρ(-)=, Ρ(0)= -4, και Ρ()+=0. Να προσδιοριστεί ο α R ώστε το πολυώνυμο P () = να παίρνει τη μορφή α ( + ) - + ( - ) ( + + 9).. Δίνονται τα πολυώνυμα: P() = 4 (α + β) + γ (α + δ) + β δ και Q() = (β α) 4 γ + (β + δ) β +. Αν P() = Q(): α) να βρείτε τις τιμές των α, β, γ και δ, β) να εξετάσετε αν το ρ = είναι ρίζα του P(). 4. Να βρείτε τους πραγματικούς αριθμούς α,β,γ,δ για τους οποίους ισχύει: δ 5. Να αναλυθεί η κλασματική παράσταση σε άθροισμα κλασμάτων. 9 Β ΟΜΑΔΑ 6. Αν το πολυώνυμο P () = + (α - ) + α έχει ρίζα το - αποδείξτε ότι το ίδιο ισχύει και για το Κ () = (α - ). Το αντίστροφο ισχύει; 7. Δίνεται το πολυώνυμο P()= πολυωνύμου P() για = είναι ίση με,τότε: i) Να βρεθούν οι τιμές των α, β. ii) Να βρεθεί ο βαθμός του P(), iii) Να βρεθεί το πολυώνυμο Q()=P(P(-)) ( ) ( ).Αν η τιμή του 8. Να βρείτε το πολυώνυμο Ρ() τέτοιο ώστε Ρ()+[P()] =(+)+. 9. Να βρείτε το πολυώνυμο Π() δευτέρου βαθμού τέτοιο ώστε Π()= και Π()=Π(-)-6=. 0. Θεωρούμε δύο πολυώνυμα Ρ() και Q() με Q()=Ρ(Ρ()). Αν ρ είναι μία ρίζα του Ρ()-, να δείξετε ότι είναι ρίζα και του Q()-.. Δίνονται τα πολυώνυμα P και P Q α) τα P και. Να αποδείξετε ότι: Q είναι σταθερά πολυώνυμα. β) PQ 4 Q P Q για τα οποία ισχύει ότι. Σε ένα πολυώνυμο P() ο σταθερός όρος είναι και το άθροισμα των [5]

53 ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ συντελεστών ισούται με.να αποδειχθεί ότι ο αριθμός χ= είναι ρίζα του πολυωνύμου Q()=P(P(P()-)-)-.. Έστω πολυώνυμο P() τέτοιο, ώστε : P( ) P() για κάθε και P(0) 0.Να υπολογίσετε το P(5). 4. Αν A() και B() είναι δύο πολυώνυμα χωρίς ρίζες, να αποδείξετε ότι τα πολυώνυμα: P() = A() + B() και Q() = A() + B() δεν έχουν κοινή ρίζα. 5. Αν το πολυώνυμο P έχει ρίζα τον θετικό αριθμό ν, να αποδείξετε ότι 4. [5]

54 ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΠΟΛΥΩΝΥΜΩΝ 4.. ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΠΟΛΥΩΝΥΜΩΝ Η ταυτότητα της διαίρεσης A. Όπως στους ακέραιους αριθμούς, έτσι και στα πολυώνυμα ισχύει η ταυτότητα της διαίρεσης. Πιο συγκεκριμένα ισχύει ότι: Για κάθε ζεύγος πολυωνύμων Δ() και δ(), με δ() 0 υπάρχουν δύο μοναδικά πολυώνυμα π() και υ() τέτοια, ώστε: Δ() = δ() π() + υ() όπου το υ() ή είναι το μηδενικό πολυώνυμο ή έχει βαθμό μικρότερο από το βαθμό του δ(). Το Δ() ονομάζεται διαιρετέος, το δ() διαιρέτης, το π() πηλίκο και το υ() υπόλοιπο της διαίρεσης. Β. α) Αν Δ() = δ()π(), δηλαδή αν το υπόλοιπο υ() της διαίρεσης Δ() : δ() είναι το μηδενικό πολυώνυμο (υ() = 0), τότε λέμε ότι το δ() διαιρεί το Δ() ή ότι το Δ() διαιρείται με το δ(). Το δ() λέγεται επίσης παράγοντας του Δ() ή διαιρέτης του Δ() και η διαίρεση του Δ() με το δ() λέγεται τέλεια. Διαίρεση πολυωνύμου με - ρ A. Για τη διαίρεση ενός πολυωνύμου P() με ένα πολυώνυμο της μορφής ρ ισχύουν τα εξής συμπεράσματα: α) Το υπόλοιπο της διαίρεσης ενός πολυωνύμου P() με το ρ είναι ίσο με την τιμή του πολυωνύμου για = ρ. Ισχύει δηλαδή ότι: υ = Ρ(ρ) β) Ένα πολυώνυμο P() έχει παράγοντα το ρ, αν και μόνο αν το ρ είναι ρίζα του Ρ(), δηλαδή αν και μόνο αν Ρ(ρ) = 0. Για να βρούμε λοιπόν το υπόλοιπο της διαίρεσης P() : ( ρ), αρκεί να βρούμε το Ρ(ρ). Αν Ρ(ρ) = 0, τότε το ρ είναι παράγοντας του P() και αντιστρόφως. Τονίζουμε ότι: Το υπόλοιπο της διαίρεσης P() : ( + α) είναι υ = Ρ(-α). Το υπόλοιπο της διαίρεσης P() : (α + β) είναι, όπου α 0. Τα παραπάνω συμπεράσματα δεν ισχύουν, αν ο διαιρέτης είναι δευτέρου ή μεγαλύτερου βαθμού. Β. Δίνεται το πολυώνυμο P(). Τότε οι παρακάτω προτάσεις είναι ισοδύναμες: i. Το P() διαιρείται με το ρ. ii. Το ρ διαιρεί το P(). iii. Το ρ είναι διαιρέτης του P(). iv. Το P() έχει παράγοντα το ρ. v. Το ρ είναι παράγοντας του P(). vi. Η διαίρεση του P() με το ρ είναι τέλεια. vii. Ο αριθμός ρ είναι ρίζα του P(). viii. Ισχύει ότι Ρ(ρ) = 0. [54]

55 ΠΟΛΥΩΝΥΜΑ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΠΟΛΥΩΝΥΜΩΝ i. Το υπόλοιπο της διαίρεσης P() : ( ρ) είναι ίσο με μηδέν. Αυτό σημαίνει ότι αν ισχύει (αν δοθεί) μία από αυτές, τότε θα ισχύουν συγχρόνως όλες μαζί. Συνήθως όλες αυτές τις προτάσεις τις συσχετίζουμε με την (viii), διότι η πρόταση Ρ(ρ) = 0 είναι αμέσως αξιοποιήσιμη. Γ. Έστω P() = α ν ν + α ν- ν- + + α + α 0, με α ν 0. Αν ρ, ρ,, ρ ν είναι οι ρίζες του P(), τότε ισχύει ότι: P() = α ν ( ρ )( ρ ) ( ρ ν ) ΑΣΚΗΣΕΙΣ Α ΟΜΑΔΑ. Να κάνετε τις παρακάτω διαιρέσεις και να γράψετε την ταυτότητα της διαίρεσης. α) ( ) : ( + ) β) ( ) : ( + ) γ) ( ) : ( + + ) δ) ( - 4α + α ) : ( - α) ε) [7 - (9α + 7α ) + 9α ] : ( - α). Να βρείτε πολυώνυμο f() που όταν διαιρείται με + δίνει πηλίκο + και υπόλοιπο -+.. Να βρείτε τα κ,λ ώστε το Ρ()= 4 + να διαιρείται ακριβώς με +κ+λ. 4. Με τη βοήθεια του σχήματος Horner,να βρεθούν τα πηλίκα και τα υπόλοιπα των διαιρέσεων : 4 i) 5 4 : ( ) ii) 7 5 : ( ) 5 iii) : ( ) iv) 5 : ( ) 5. Να βρείτε το,ώστε το υπόλοιπο της διαίρεσης του πολυωνύμου: P() ( ) με το,να είναι. 6. Να βρείτε α, β,ώστε το πολυώνυμο 4 P() ( ) 7 0,να έχει παράγοντες τους και. 7. Δίνεται το πολυώνυμο: P() = α) Να βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης του P() με το +. β) Να βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης του P() με το. γ) Ποιο από τα πολυώνυμα + και είναι διαιρέτης του P(); 8. Δίνεται το πολυώνυμο P() () ( ).Να βρείτε τα α, β, ώστε το P(),να έχει παράγοντα το και το υπόλοιπο της διαίρεσης του P() με το,να είναι Να βρείτε τα α, β, ώστε το πολυώνυμο [55]