ΕΝ ΑΡΧΗ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ. Πρόγραµµα Escape. Μια εκπαιδευτική Αθλητική Πρόκληση για την ενίσχυση της αυτογνωσίας των µαθητών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΝ ΑΡΧΗ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ. Πρόγραµµα Escape. Μια εκπαιδευτική Αθλητική Πρόκληση για την ενίσχυση της αυτογνωσίας των µαθητών"

Transcript

1 Πρόγραµµα Escape Μια εκπαιδευτική Αθλητική Πρόκληση για την ενίσχυση της αυτογνωσίας των µαθητών ΕΝ ΑΡΧΗ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ Σχολικό έτος Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Οι Μαθητές του Π.Π.Γ.Π. που συµµετείχαν στο πρόγραµµα Escape το Σχολικό Έτος ΠΕΡΙΛΗΨΗ. 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ.. 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Σωµατικό Βάρος Παχυσαρκία είκτης Μάζας Σώµατος Οι Μετρήσεις µας...15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ ΜΙΑ ΜΗΧΑΝΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΚΑΥΣΗΣ. ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ ΤΗΣ ΜΥΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Καύσιµα µυϊκής λειτουργίας και η ένταση της άσκησης Η Ένταση της Άσκησης Η Ενέργεια που Ξοδεύουµε κατά την Άσκηση ραστηριότητες σχετικές µε την απάνη Ενέργειας.20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΤΗΝ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΖΟΥΝ Τι είναι Φυσική Κατάσταση Μέγιστη Πρόσληψη Οξυγόνου/ Αερόβια Ικανότητα Αξιολόγηση της Αερόβιας Ικανότητας Οι ικές µας Μετρήσεις...35 Βιβλιογραφικές Αναφορές.39 Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 2

3 Οι Μαθητές του Π.Π.Γ.Π. που συµµετείχαν στο πρόγραµµα Escape το Σχολικό Έτος Αθανασοπούλου Μαρία 2. Αντωνοπούλου Σοφία 3. ηµητρόπουλος Παναγιώτης 4. αουλάρης Βασίλης 5. Καράµπαλης Ελευθέριος 6. Πορετσάνος Κανέλλος 7. Σολωµός Περικλής 8. Συµεωνίδης Ανδρέας 9. Τζανάτος Μιχάλης 10. ρακουλέλης ιονύσιος 11. Βελλή Γεωργία 12. Κατριβέση Ευαγγελία 13. Κεπενός Αλέξανδρος 14. Κρίκης Αθανάσιος 15. Κολλάρου ήµητρα 16. Κακού Όλγα 17. Κάντζαρης Ιωάννης 18. Μουτζούρης Παναγιώτης 19. Παπαγιαννόπουλος Χαράλαµπος 20. Σταθόπουλος Αλέξιος 21. Φωτόπουλος Χαράλαµπος Υπεύθυνοι Καθηγητές: Καµπύλης Νικόλαος ΠΕ 11 Χιωτέλης Ιωάννης ΠΕ Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 3

4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην εργασία µας, στα πλαίσια του προγράµµατος Αγωγής Σταδιοδροµίας ESCAPE, δώσαµε τον τίτλο «Εν Αρχή η Ενέργεια Ενέργεια και Ανθρώπινο Σώµα». Με αυτό τον τρόπο θέλουµε να οριοθετήσουµε το περίγραµµα του πεδίου µε το οποίο θα ασχοληθούµε. Ασφαλώς, αυτό το πεδίο είναι τεράστιο και η σχέση της ενέργειας µε το ανθρώπινο σώµα αποτελεί το κοµβικότερο σηµείο της ύπαρξης της ζωής. Η ενέργεια που αποθηκεύεται και η ενέργεια που δαπανάται από το ανθρώπινο σώµα αποτελεί το κύριο αντικείµενο της εργασίας µας. Η ενέργεια που χωρίς αυτή δεν υπάρχει ζωή, αλλά και η ενέργεια η οποία µπορεί να λειτουργήσει εναντίον της ίδιας της ζωής όταν χαθεί το µέτρο στο ρυθµό πρόσληψης και αποθήκευσής της. Παράλληλα σε αυτή την εργασία αναζητήσαµε το πλαίσιο που περιγράφει τον όρο Φυσικές Ικανότητες και τη σχέση τους µε την δυνατότητα του ανθρώπινου οργανισµού να δαπανά ενέργεια. Τέλος, έχοντας σαν αρχή µας την αξία της βιωµατικής διαδικασίας προς την κατάκτηση της γνώσης, εµπλακήκαµε προσωπικά στη διαδικασία µέτρησης αλλά κυρίως αξιολόγησης των βασικών σωµατοµετρικών στοιχείων µας και των κύριων φυσικών ικανοτήτων µας. Για τη θεωρητική υποστήριξη της εργασίας, στηριχθήκαµε κυρίως στο εκπαιδευτικό υλικό που παρήχθη στο Π.Π.Γ.Π. στο πλαίσιο του Οµίλου Αριστείας και ηµιουργικότητας µε τίτλο: «Μαθαίνω πώς να µαθαίνω να αθλούµαι, να συνεργάζοµαι και να αποδέχοµαι το διαφορετικό». ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο όρος Ενέργεια αποτελεί ένα στοιχείο καθηµερινής διαπραγµάτευσης. Η ζωή µας σε όλα της τα επίπεδα και για την ίδια την ύπαρξή της, εξαρτάται από δυο βασικούς όρους, της αποθήκευσης και της κατανάλωσης ενέργειας. Στο πρώτο τµήµα της εργασίας, µας απασχόλησαν τα θέµατα που έχουν να κάνουν µε τo ζήτηµα της αποθήκευσης της ενέργειας στο ανθρώπινο σώµα, κυρίως την αποθήκευση του λίπους. Αυτού του λίπους που ενώ αποτελεί αποθήκη ενέργειας αν ξεπεράσει ένα όριο έχει αποδειχτεί ότι είναι βλαβερό για την υγεία µας και το ονοµάζουµε περιττό λίπος. Η ζωή µας λοιπόν, εξαρτάται από το διαρκή µετασχηµατισµό της ενέργειας. Το οξυγόνο που αναπνέουµε και οι τροφές που λαµβάνουµε, προσφέρουν το σύνολο των λειτουργιών µας και της κίνησής µας σαν αποτέλεσµα µιας µετασχηµατιζόµενης ενέργειας. Η ενέργεια λοιπόν είναι το φυσικό µέγεθος του οποίου οι µεταβολές προέρχονται ή µετατρέπονται σε έργο (Κλεισούρας 1991). Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 4

5 Στο δεύτερο τµήµα της εργασίας θα αναφερθούµε στους βασικούς µηχανισµούς κατανάλωσης της ενέργειας, τις κύριες φυσικές µας ικανότητες, τις σχετικές µετρήσεις µας και ασφαλώς τους τρόπους αξιολόγησής τους. Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 5

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 1.1 Σωµατικό Βάρος Η διατήρηση του σωµατικού βάρους απαιτεί µια ισορροπία µεταξύ των θερµίδων που καταναλώνουµε και εκείνων που προσλαµβάνουµε. Από αυτό συµπεραίνουµε ότι κάθε φορά που η θερµιδική πρόσληψη είναι µεγαλύτερη από την ενεργειακή δαπάνη η επιπλέον ενέργεια αποθηκεύεται στον οργανισµό. Αυτό γίνεται κυρίως µε τη µορφή λίπους στις λιπαποθήκες και το βάρος µας αυξάνεται. Αντίθετα όταν η ενεργειακές µας δαπάνες είναι µεγαλύτερες από την πρόσληψη ενέργειας το σωµατικό λίπος και το σωµατικό βάρος µειώνονται. Εδώ θα πρέπει να επισηµάνουµε κάτι σηµαντικό, κάτω από φυσιολογικές συνθήκες οι υδατάνθρακες και οι πρωτεΐνες δεν µετατρέπονται εύκολα σε σωµατικό λίπος. Η αύξηση της πρόσληψής τους οδηγεί και σε αύξηση της κατανάλωσής τους. Αντίθετα η πρόσληψη λιπών δεν οδηγεί σε αύξηση της οξείδωσής τους, δηλαδή της κατανάλωσης, αλλά στην αποθήκευσή τους (Κλεισούρας 2007). Με βάση τα προηγούµενα µπορούµε να βγάλουµε το συµπέρασµα, πως για να χάσουµε βάρος πρέπει να συντρέχουν δυο πράγµατα, από τη µια να έχουµε ένα ενεργειακό έλλειµµα (περισσότερες θερµίδες που καταναλώνουµε και λιγότερες που προσλαµβάνουµε) και ταυτόχρονα µείωση της πρόσληψης των λιπών ή αύξηση της κατανάλωσής τους µε µυϊκή δραστηριότητα (Swinburn et al 1993 οπ.αναφ. στο Κλεισούρας 2007). Η σχέση λοιπόν άσκησης και ελέγχου του σωµατικού βάρους είναι προφανής, αφού η φυσική δραστηριότητα και η άσκηση, είναι ο µόνος τρόπος σε φυσιολογικές συνθήκες να αυξήσουµε την ενεργειακή µας δαπάνη και µέσω αυτής να οδηγηθούµε σε απώλεια βάρους. Με βάση τα παραπάνω µπορούµε να διακρίνουµε τρείς πιθανές στρατηγικές για να µειώσουµε το σωµατικό µας βάρος: 1. Να µειώσουµε τις θερµίδες που προσλαµβάνουµε κάτω από το όριο της καθηµερινής µας ενεργειακής δαπάνης. 2. Να διατηρήσουµε την θερµιδική πρόσληψη αλλά να αυξήσουµε τις ενεργειακές µας δαπάνες µέσω της µυϊκής δραστηριότητας. 3. Να µειώσουµε τη θερµιδική πρόσληψη και ταυτόχρονα να αυξήσουµε τη µυϊκή µας δραστηριότητα. Από το πλήθος των ερευνών και των αποτελεσµάτων τους, που σχετίζονται µε την απώλεια βάρους, κρίνουµε σκόπιµο πως πρέπει να έχουµε υπόψη µας τα παρακάτω συµπεράσµατα: Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 6

7 Ο συνδυασµός δίαιτας και άσκησης είναι ο πιο αποτελεσµατικός τρόπος απώλειας αλλά και διατήρησης του επιθυµητού σωµατικού βάρους (Pavlou et al 1985, Wilmor 1996, Miller 1999, Ebbeling et al 1999, American College of Sportw Medicine 2001, αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Η αερόβια άσκηση αλλά και η µυϊκή ενδυνάµωση αποτρέπει την απώλεια µυϊκής µάζας, που συνοδεύει την απώλεια βάρους αν αυτή την επιχειρούµε µόνο µε δίαιτα (Despres 1994, Ross et al 2000 αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Ένας εφικτός στόχος απώλειας λίπους σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας είναι από 5-15% του αρχικού σωµατικού βάρους (Miller 1999 αναφέρετε στο Κλεισούρας 2007). Αυστηρές δίαιτες σε βάθος χρόνου είναι λιγότερο αποτελεσµατικές από µέτριες δίαιτες µε ηµερήσια µείωση θερµίδων από kcal (Sweeney et al αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Το είδος των τροφών µας επηρεάζει το θερµιδικό ισοζύγιο, δηλαδή οι πρωτεΐνες έχουν το πλεονέκτηµα ότι 25% της ενεργειακής τους αξίας καταναλώνεται κατά τη διαδικασία µετατροπής τους σε λίπος, ενώ η µετατροπή των λιπών απαιτεί µόνο το 3% (Willet 1998 αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Την πρώτη εβδοµάδα της δίαιτας η απώλεια του βάρους οφείλεται κατά 70% περίπου στην απώλεια νερού και µόνο κατά 25% στην απώλεια λίπους. Τις δυο επόµενες εβδοµάδες συµβαίνει ακριβώς το αντίθετο ενώ την τέταρτη εβδοµάδα το 85% των απωλειών είναι λίπος και το 15% πρωτεΐνες (McArdle et al 2001 αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Όταν µειώνουµε τις θερµίδες που προσλαµβάνουµε δεν θα πρέπει να περιορίζεται η πρόσληψη νερού, γιατί αυτό θα έχει ως αποτέλεσµα την απώλεια περισσότερου νερού και όχι λίπους. Η άσκηση διευκολύνει την κινητοποίηση και καύση των ελεύθερων λιπαρών οξέων ιδιαίτερα στις λιπαποθήκες της κοιλιακής χώρας. Σηµειώνεται ότι ο ρυθµός καύσης είναι 4-5 φορές µεγαλύτερος από ότι στην περιοχή των γλουτών (Wahrenberg et al 1991, Martin 1996 αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Οι άνδρες χάνουν πιο εύκολα λίπος από τις γυναίκες. Αυτό οφείλεται στην διαφορετική κατανοµή του λίπους στα δυο φύλα. Οι άνδρες αποθηκεύουν λίπος κυρίως στον κορµό και γύρω από τη µέση. Οι γυναίκες συσσωρεύουν λίπος κυρίως στους γλουτούς και τους µηρούς. Η άσκηση προκαλεί κινητοποίηση και καύση του λίπους στον κορµό και Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 7

8 στα σπλάχνα (Ballor et al 1991, Wood et al 1991, Denger et al 1994 αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Η απώλεια σωµατικού βάρους συνίσταται σε υπέρβαρους µε είκτη Μάζας Σώµατος και ιδιαίτερα στους παχύσαρκους µε.μ.σ. µεγαλύτερο του 30 ή όταν η περίµετρος της κοιλιάς είναι ίση ή µεγαλύτερη από 102cm για τους άνδρες και µεγαλύτερη ή ίση µε 88cm για τις γυναίκες (American College of Sports Medicine 2001 αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Φαρµακευτική αγωγή για απώλεια βάρους συνίσταται µόνο σε παχύσαρκους και µόνο µε ταυτόχρονη τροποποίηση διατροφικών και ασκησιακών συµπεριφορών (National Heart, Lung and Blood Institute 1998, American College of Sports Medicine 2001 αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Η επίδραση της άσκησης στην απώλεια βάρους επηρεάζεται από κληρονοµικούς παράγοντες (Bouchard et al 1994 αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Στην καθηµερινή µας διατροφή το 55-58% πρέπει να προέρχεται από υδατάνθρακες, το 30% από λίπη (κυρίως ακόρεστα) και το12-15% από πρωτεΐνες. Στο σηµείο αυτό είναι σηµαντικό να δούµε ποια είναι η ενεργειακή αξία, σε kcal (θερµίδες) ενός κιλού λίπους. Έτσι θα µπορούµε, όταν µάθουµε στη συνέχεια, το ενεργειακό κόστος των διαφόρων φυσικών δραστηριοτήτων µας, να υπολογίζουµε µε ποια µείωση προσλαµβανόµενων θερµίδων ή µε ποια µορφή άσκησης προκαλείται η απώλεια ενός κιλού λίπους. Κάθε κιλό σωµατικού λίπους ισοδυναµεί µε 7740kcal. 1.2 Παχυσαρκία Παρακάτω παραθέτουµε ένα σχετικό άρθρο µε τίτλο «Η Παχυσαρκία Είναι Ασθένεια» που δηµοσιεύτηκε στο περιοδικό: Εξελίξεις στην Παχυσαρκία. Τεύχος 32 ο, έτος 8 ο Ιούλιος- Σεπτέµβριος Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Οι τελευταίες δεκαετίες χαρακτηρίστηκαν από ταχείες και µεγάλες αλλαγές, µε πολλές επιπτώσεις στον τρόπο διαβίωσης των ανθρώπων και κυρίως στην τροποποίηση της διατροφής και της σωµατικής δραστηριότητας. Αυτή η διαταραχή στο ενεργειακό ισοζύγιο (πρόσληψη µέσω της διατροφής, περισσότερων θερµίδων από αυτές που καταναλώνει το σώµα για τις Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 8

9 ανάγκες του, τη φυσική δραστηριότητα και την άσκηση) έχει οδηγήσει τις τελευταίες δεκαετίες στην αύξηση του σωµατικού βάρους του πληθυσµού, παιδιών και ενηλίκων. Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσµα την έκρηξη της πανδηµίας της παχυσαρκίας τόσο στις αναπτυγµένες όσο και στις αναπτυσσόµενες χώρες. Ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας που έχει από καιρό αναγνωρίσει την παχυσαρκία ως νόσο, προέβη στην έκδοση δύο ειδικών τόµων οδηγιών, στους οποίους παραθέτει την έκταση, τη σοβαρότητα και τις επιπτώσεις της, καθώς και οδηγίες αντιµετώπισής της σε ατοµικό και σε πληθυσµιακό επίπεδο. Η αύξηση της συχνότητας καθώς και της βαρύτητας του βαθµού της παχυσαρκίας, αναµένεται να αυξήσει ακόµη περισσότερο τα ποσοστά εµφάνισης πολλών ασθενειών που συνδέονται µε την παχυσαρκία, αφού τα καρδιοαγγειακά νοσήµατα, τα µεταβολικά νοσήµατα, οι αρθροπάθειες, τα νοσήµατα του γαστρεντερικού, και ο καρκίνος είναι από τις σηµαντικότερες επιπτώσεις της παχυσαρκίας. Η παχυσαρκία στην Ελλάδα Στην Ελλάδα η νόσος της παχυσαρκίας είναι σε έξαρση, όπως έδειξε η πανελλήνιας εµβέλειας επιδηµιολογική µελέτη που διεξήγαγε η Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας, όπου βρέθηκε, ότι οι άνδρες µε παχυσαρκία αποτελούν το 26,0% του Ελληνικού ανδρικού πληθυσµού και οι παχύσαρκες γυναίκες αντίστοιχα αποτελούν το 18,2%. Εάν τώρα συνυπολογισθεί και το ποσοστό των ατόµων µε υπερβάλλον σωµατικό βάρος, µία κατάσταση που συνήθως εξελίσσεται µε την πάροδο των ετών σε παχυσαρκία, τότε παρατηρείται ότι µόνο το 31,0% των Ελλήνων και µόνο το 47,2% των Ελληνίδων, έχουν φυσιολογικό σωµατικό βάρος. Στα παιδιά και τους εφήβους τα ευρήµατα είναι πιο αισιόδοξα, αφού περίπου το 79% των Ελληνόπουλων έχουν φυσιολογικό σωµατικό βάρος. Οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία είναι πάρα πολλές και ποικίλες. Η παχυσαρκία είναι από τους κυριότερους µη µεταδοτικούς παράγοντες κινδύνου για πολλά νοσήµατα. Οι σηµαντικότερες συνέπειες του αυξηµένου σωµατικού βάρους από πλευράς συχνότητας εµφάνισης αφορούν µεταβολικές διαταραχές, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου-2, η δυσλιπιδαιµία, η υπέρταση, η ινσουλινοαντίσταση και η υπερουριχαιµία. Συνέπεια αυτών είναι η παχυσαρκία να θεωρείται σήµερα από τους κυριότερους παράγοντες εµφάνισης καρδιοαγγειακών παθήσεων (δηλαδή έµφραγµα του µυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κτλ). Η παχυσαρκία όµως είναι µια πολυσυστηµατική νόσος, που προσβάλλει και άλλα όργανα του ανθρωπίνου σώµατος προκαλώντας αυξηµένη συχνότητα εµφάνισης αναπνευστικών παθήσεων, νόσων του ήπατος Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 9

10 και των χοληφόρων, γαστροοισοφαγικής παλινδρόµησης, διεγχειρητικών και µετεγχειρητικών κινδύνων, ποικίλων αρθροπαθειών, ορµονικών διαταραχών, προβληµάτων γονιµότητας και επιπρόσθετα η παχυσαρκία σχετίζεται αιτιολογικά µε αυξηµένη συχνότητα εµφάνισης διαφόρων τύπων καρκίνου, όπως του καρκίνου του ενδοµητρίου, των ωοθηκών, του µαστού, του τραχήλου της µήτρας, του προστάτη, του παχέoς εντέρου, της χοληδόχου κύστης, του ήπατος, του παγκρέατος και των νεφρών. Όπως µε έµφαση αναφέρθηκε προηγουµένως, η παχυσαρκία είναι νόσος και το παχύσαρκο άτοµο θα πρέπει να καταφεύγει στο γιατρό αποζητώντας βοήθεια. Μάλιστα, η πλειοψηφία των παχύσαρκων είναι δύσκολοι και απαιτητικοί ασθενείς, αφού ήδη έχουν ταλαιπωρηθεί από τους διάφορους επιτήδειους που τους εκµεταλλεύονται οικονοµικά, µε διάφορες µεθόδους, τρόπους και υποσχέσεις, που συχνά είναι επιβλαβείς ή επικίνδυνοι για την υγεία τους, χωρίς να τους προσφέρουν την παραµικρή ουσιαστική βοήθεια. υστυχώς, ακόµα και µεταξύ των γιατρών η παχυσαρκία είναι η πλέον υποτιµηµένη νόσος. Υπάρχουν αρκετοί γιατροί, πολλών διαφορετικών ειδικοτήτων, όχι µόνο στην περιφέρεια αλλά και σε µεγάλα αστικά κέντρα, που θεωρούν ακόµα και σήµερα ότι η παχυσαρκία είναι ένα απλό ιδιοσυστασικό χαρακτηριστικό, όπως π.χ. το να είναι κάποιος ξανθός ή µελαχρινός, χωρίς αυτό το χαρακτηριστικό να παίζει κάποιο ρόλο στη ζωή του ατόµου. Υπάρχουν περισσότεροι γιατροί, µη σχετικών ειδικοτήτων µε τα καρδιοαγγειακά ή τα µεταβολικά νοσήµατα, που έχουν αρχίσει να µην υποτιµούν ιατρικά την παχυσαρκία, που όµως διατηρούν λόγω άγνοιας µία µη σωστή και ιατρικά ενδεδειγµένη στάση αντιµετώπισής της. Επιβάλλεται πλέον ο ιατρικός κόσµος καταρχήν, αλλά και όλοι οι επαγγελµατίες υγείας, καθώς και οι πολιτειακοί παράγοντες, να αναγνωρίσουν τη σηµασία της νόσου παχυσαρκίας τόσο σε ατοµικό όσο σε κοινωνικό επίπεδο και όλοι να φροντίσουν για τη βελτίωση των γνώσεών τους και των εµπειριών τους, ώστε να καταστεί δυνατή η ουσιαστική βοήθεια του παχύσαρκου, η υγεία του οποίου είναι σε σηµαντικά αυξηµένο κίνδυνο. Ιδιαίτερα σηµαντική είναι η τελευταία έκθεση του Ο.Ο.Σ.Α. για την Παχυσαρκία η οποία δίνει ιδιαίτερα απαισιόδοξα µηνύµατα για τη χώρα µας: «Η Ελλάδα, µαζί µε την Ιταλία και τις ΗΠΑ, είναι οι χώρες του ΟΟΣΑ όπου υπάρχει το µεγαλύτερο πρόβληµα παχυσαρκίας µεταξύ των αγοριών και των κοριτσιών, καθώς περίπου ένα στα τρία παιδιά (ποσοστό άνω του 30%) είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο, σύµφωνα µε νέα έκθεση του διεθνούς οργανισµού. Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 10

11 Κατά µέσο όρο, στις χώρες του ΟΟΣΑ ένα στα πέντε παιδιά είναι παχύσαρκο και ο οργανισµός τονίζει ότι χρειάζονται περισσότερες και πιο συντονισµένες προσπάθειες για να αντιµετωπιστεί το πρόβληµα. Η έκθεση αναφέρει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι (πάνω από το 50%) στις χώρες του ΟΟΣΑ έχουν βάρος πάνω από το κανονικό, είναι δηλαδή υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Η παχυσαρκία δεν δείχνει τάση υποχώρησης και εξελίσσεται, όπως επισηµαίνεται, σε µια επιδηµία µε δραµατικές κοινωνικές και οικονοµικές επιπτώσεις, εκθέτοντας έτσι έναν ολοένα αυξανόµενο αριθµό ανθρώπων σε χρόνιες παθήσεις, όπως ο διαβήτης, η καρδιοπάθεια και ο καρκίνος. Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι τα επίπεδα παχυσαρκίας συνεχίζουν να αυξάνουν στις περισσότερες χώρες κατά την τελευταία πενταετία, αλλά τουλάχιστον µε πιο αργό ρυθµό από ό,τι πριν. Η παχυσαρκία έχει αυξηθεί 2-3% σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία και η Ελβετία και έχει µείνει σταθερή στην Αγγλία, την Ιταλία και τις ΗΠΑ. Έως το 1980 λιγότερο από το 10% των ενηλίκων ανθρώπων στις χώρες του ΟΟΣΑ ήταν παχύσαρκοι, αλλά το ποσοστό σήµερα έχει φθάσει το 18% (αντίθετα στις ασιατικές χώρες δεν ξεπερνά το 2-4%). Ειδικότερα για την παιδική παχυσαρκία, οι πιο πολλές χώρες έχουν καταφέρει να σταθεροποιήσουν τα ποσοστά της ή ακόµη και να τα µειώσουν ελαφρά σε σχέση µε την παχυσαρκία των ενηλίκων. Ακόµη η έκθεση τονίζει ότι η παχυσαρκία αποτελεί ζήτηµα και ανισότητας, καθώς λόγω της οικονοµικής κρίσης οι πιο φτωχές οικογένειες αναγκάζονται να τρώνε φαγητό χαµηλότερης ποιότητας, συχνά µε περισσότερες θερµίδες, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα παχυσαρκίας. Γενικότερα, οι πιο φτωχοί και οι λιγότερο µορφωµένοι εµφανίζουν µεγαλύτερα ποσοστά παχυσαρκίας (ιδίως οι γυναίκες). Από την άλλη, αν και γενικά οι πιο µορφωµένοι άνθρωποι αποφεύγουν καλύτερα την παχυσαρκία, εµφανίζεται πλέον το φαινόµενο σε ανεπτυγµένες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, οι άνθρωποι µε ανώτερη εκπαίδευση να έχουν την ίδια πιθανότητα να είναι παχύσαρκοι µε τα άτοµα χαµηλότερου µορφωτικού επιπέδου. Σύµφωνα µε τον ΟΟΣΑ, το µέσο ύψος και το µέσο βάρος των ανθρώπων αυξάνεται συνεχώς µετά τον 18ο αιώνα, παράλληλα µε τη σταδιακή βελτίωση των εισοδηµάτων, της εκπαίδευσης και των γενικότερων συνθηκών διαβίωσης. Όµως, ενώ έως ένα σηµείο αυτή η αύξηση θεωρείται θετική και σχετίζεται µε αύξηση του προσδόκιµου ζωής, από ένα σηµείο και µετά γίνεται επικίνδυνη για τους ανθρώπους. Οι σοβαρά παχύσαρκοι άνθρωποι πεθαίνουν κατά µέσο όρο οκτώ έως δέκα χρόνια νωρίτερα από όσους έχουν φυσιολογικό βάρος. Κάθε έξτρα 15 κιλά βάρους αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά 30% περίπου. Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 11

12 Από την άλλη, η παχυσαρκία ευθύνεται για το 1-3% των συνολικών δαπανών υγείας στις περισσότερες χώρες (στις ΗΠΑ φθάνει το 5-10%) και το κόστος αυτό αναµένεται να αυξηθεί περαιτέρω τα επόµενα χρόνια. Ακόµη, η παχυσαρκία επηρεάζει αρνητικά τις προοπτικές απασχόλησης και µισθολογικών απολαβών ενός ανθρώπου». Στον παρακάτω πίνακα βλέπουµε το ποσοστό των παχύσαρκων αγοριών και κοριτσιών ανά χώρα σύµφωνα µε τα στοιχεία του ΟΟΣΑ. Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 12

13 1.3 είκτης Μάζας Σώµατος Ο είκτης µάζας σώµατος ( ΜΣ, body mass index (BMI), χρησιµοποιείται εκτεταµένα σαν µια γενική ένδειξη για τον υπολογισµό του βαθµού παχυσαρκίας ενός ατόµου. Θα προσέξατε ότι στην προηγούµενη φράση χρησιµοποιήσαµε τον όρο ένδειξη, πράγµα που σηµαίνει ότι δεν µπορούµε να βασιζόµαστε απόλυτα για την αξιολόγηση του βάρους µας στον.μ.σ. Αυτό συµβαίνει γιατί ο.μ.σ. δεν µπορεί να υπολογίσει το ποσοστό του λίπους ή της µυϊκής µάζας που περιέχεται στο ανθρώπινο σώµα και που είναι δύο κρίσιµοι παράγοντες για την αξιολόγηση του βάρους µας. Παρόλα αυτά και κύρια λόγω της ευκολίας υπολογισµού του, θεωρείται ο πιο διαδεδοµένος τρόπος αξιολόγησης του βάρους µας. ηµιουργήθηκε το 1832 από τον Adolphe Quetelet. Υπολογίζεται πολύ εύκολα µε τη διαίρεση του βάρους (σε κιλά), διά του τετραγώνου του ύψους ( σε µέτρα, όπου θέτουµε έως δυο δεκαδικά ψηφία)..μ.σ = Βάρος (kg) / ύψος (m). Παράδειγµα: Έχουµε έναν ενήλικα που ζυγίζει 85 kg και έχει ύψος 1,90m..Μ.Σ. = 85 kg / (1.90)m 2.Μ.Σ. = 85kg / 3,61m 2.Μ.Σ. = 23,54 kg/m 2 Ο αριθµός που προέκυψε από το παράδειγµά µας ή από οποιαδήποτε ανάλογη µέτρηση που θα κάνουµε, από µόνος του δεν µπορεί να µας δώσει κάποια πληροφορία για την αξιολόγηση του σωµατικού µας βάρους. Την απαραίτητη για αυτό το σκοπό πληροφορία για τους ενήλικες θα την πάρουµε από τον πίνακα που ακολουθεί έτσι όπως µας δίνεται από το Ινστιτούτο Προληπτικής Ιατρικής. ΟΡΙΑ ΕΙΚΤΗ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Τιµή κάτω από 20: υποθρεψία Τιµή από 20-25: φυσιολογικό βάρος Τιµή από 26-30: πρώτος βαθµός παχυσαρκίας Τιµή από 31-40: δεύτερος βαθµός παχυσαρκίας Τιµή από 41+ : τρίτος βαθµός παχυσαρκίας Πίνακας 1. Όρια Ενηλίκων του.μ.σ. Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 13

14 Με βάση λοιπόν τον παραπάνω πίνακα και µε τον.μ.σ. µπορούµε πολύ εύκολα να έχουµε µια πρώτη και ιδιαίτερα σηµαντική αξιολόγηση του βάρους ενός ενήλικα και µια κατάταξη στις πέντε κατηγορίες όπως φαίνονται στον πίνακα. Αν γυρίσουµε στο παράδειγµά µας που είδαµε νωρίτερα, µε.μ.σ. = 23,54 kg/m 2 ο ενήλικας του παραδείγµατος έχει φυσιολογικό βάρος. Πολλές φορές από λάθος, χρησιµοποιείται ο προηγούµενος πίνακας για την αξιολόγηση του βάρους των παιδιών και αυτό µας οδηγεί σε λάθος συµπεράσµατα. Ίσως και εσείς να παρασυρθήκατε διαβάζοντας το βιβλίο της Φυσικής Αγωγής του µαθητή της Α, Β, Γ τάξης του γυµνασίου στη σελ.86, όπου η αξιολόγηση του.μ.σ. του βάρους ενός δεκαπεντάχρονου υπολογίζεται µε βάση τον πίνακα αξιολόγησης των ενηλίκων. Προσοχή λοιπόν, για την αξιολόγηση του βάρους µε βάση τον.μ.σ. των παιδιών και των εφήβων, κοριτσιών και αγοριών θα πρέπει να ακολουθούµε τον παρακάτω πίνακα φυσιολογικών ορίων, όπως µας δίνεται από το Ινστιτούτο Προληπτικής Ιατρικής. ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΟΡΙΑ ΕΙΚΤΗ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΛΙΚΙΕΣ ΕΤΩΝ ΗΛΙΚΙΑ ΑΓΟΡΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ 11 ετών & ½ ετών ετών & ½ ετών ετών & ½ ετών ετών & ½ ετών ετών & ½ ετών ετών & ½ ετών Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 14

15 17 ετών & ½ ετών ετών Πίνακας 2. Φυσιολογικά όρια.μ.σ. από ετών 1.4 Οι Μετρήσεις µας Με βάση όλα τα παραπάνω εµπλακήκαµε στη διαδικασία µέτρησης του δικού µας.μ.σ. αλλά και των µελών των οικογενειών µας. Αξιολογήσαµε τα αποτελέσµατα σύµφωνα µε τους κατάλληλους πίνακες για τους Ανήλικους και τους Ενηλίκους, θηλυκού ή αρσενικού γένους. Με µεγάλη ικανοποίηση διαπιστώσαµε ότι η συντριπτική πλειοψηφία από εµάς τους µαθητές βρισκόµαστε ανάµεσα στα φυσιολογικά όρια του.μ.σ. σε ποσοστό 95,23% (20 στους 21). Το αποτέλεσµα αυτό είναι σηµαντικά καλύτερο από τα εθνικά πρότυπα, βάσει των οποίων το 79% των Ελλήνων µαθητών είναι µέσα στο φυσιολογικά όρια (Καπάνταης, 2013). Τα ίδια περίπου αποτελέσµατα παρατηρήσαµε για τα ανήλικα αδέλφια µας όπου σε ποσοστό 88,88% (16 στους 18) είναι µέσα στο φυσιολογικά όρια. Αντίθετα τα ποσοστά µη φυσιολογικού βάρους ήταν αυξηµένα για τους γονείς µας και ιδιαίτερα για τους πατέρες µας. Από τους 21 άνδρες γονείς, φυσιολογικό βάρος µετρήσαµε σε 9 ή ποσοστό 42,8%. Υπέρβαροι µετρήθηκαν 10 ή ποσοστό 47,61% και 2 ή ποσοστό 9,5% µετρήθηκαν ως παχύσαρκοι. Από τις γυναίκες γονείς, φυσιολογικό βάρος µετρήσαµε σε 12 ή ποσοστό 57,14%. Υπέρβαρες µετρήθηκαν 9 ή ποσοστό 42,8% και καµιά δεν µετρήθηκε ως παχύσαρκη. Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 15

16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ 2.1 ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ ΜΙΑ ΜΗΧΑΝΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΚΑΥΣΗΣ. ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ ΤΗΣ ΜΥΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Ο ανθρώπινος οργανισµός από µηχανική άποψη µπορεί να θεωρηθεί σαν µια µηχανή εσωτερικής καύσης. Η βιολογική αυτή µηχανή µετατρέπει την χηµική ενέργεια που προέρχεται από τα τρόφιµα, σε ηλεκτρική, θερµική και µηχανική. Η µυϊκή ενέργεια προέρχεται αποκλειστικά από τους υδατάνθρακες και τα λίπη. Τα λευκώµατα συµµετέχουν στην παραγωγή ενέργειας σε πολύ µικρό ποσοστό (Κλεισούρας 1983). Οι υδατάνθρακες αποθηκεύονται στους µυς και στο συκώτι, ενώ τα λίπη αποθηκεύονται κυρίως στα λιποκύτταρα. Στη φυσική αγωγή και ειδικά στην άσκηση, µπορούµε να υπολογίσουµε την ενέργεια που καταναλώνεται από την κατανάλωση του οξυγόνου, και αυτό γιατί υπάρχει µια ισοδυναµία µεταξύ ενέργειας και οξυγόνου. Ένα λίτρο οξυγόνου που καταναλώνεται έχει σαν αποτέλεσµα την παραγωγή ενέργειας περίπου πέντε χιλιοθερµίδων ή 5kcal (Κλεισούρας 1991). Γνωρίζουµε επίσης ότι κάθε γραµµάρια λίπους µπορεί να µας αποδώσει 9,5 kcal και κάθε γραµµάριο υδατάνθρακα 4,2 kcal δηλαδή 2,5 φορές λιγότερη ενέργεια. Το λίπος είναι ο οικονοµικότερος τρόπος αποθήκευσης ενέργειας, δεν είναι όµως και ο οικονοµικότερος παραγωγής ενέργειας, αφού για να καεί ένα γραµµάριο λίπους απαιτούνται περίπου δυο λίτρα οξυγόνου, ενώ αντίστοιχα για ένα γραµµάριο υδατάνθρακα απαιτούνται λιγότερο από ένα λίτρο οξυγόνου (Κλεισούρας 1983). Με βάση τα παραπάνω είναι προφανές γιατί ο οργανισµός µας προτιµά να αποθηκεύει ενέργεια µε τη µορφή λίπους αλλά να καταναλώνει υδατάνθρακες. Αν λοιπόν ξέρω την µέγιστη αερόβια ικανότητά µου (πόσο οξυγόνο µπορώ να καταναλώσω σε ένα λεπτό), την ένταση της άσκησής µου ( κυρίως από τη µέτρηση των καρδιακών παλµών) και το χρόνο που ασκούµαι, µπορώ περίπου να υπολογίσω την ενέργεια που ξοδεύω. Το ίδιο µπορώ να κάνω αν αντίστοιχα γνωρίζω την ποσότητα λίπους και υδατανθράκων που ξόδεψα κατά τη διάρκεια µιας άσκησης. Βέβαια εµείς, δεν θα χρειαστεί να προχωρήσουµε σε τέτοιους υπολογισµούς αφού µε βάση τους προηγούµενους συλλογισµούς, η επιστήµη της Εργοµετρίας µας παράσχει εύχρηστους πίνακες υπολογισµών, τους οποίους θα συναντήσουµε παρακάτω. Θυµίζουµε ότι µια θερµίδα (cal), είναι η ποσότητα της θερµικής ενέργειας που απαιτείται για να ανεβάσουµε τη θερµοκρασία ενός γραµµαρίου νερού κατά ένα βαθµό Κελσίου. Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 16

17 2.2 Καύσιµα µυϊκής λειτουργίας και η ένταση της άσκησης. Στην κατάσταση της ηρεµίας η ενέργεια προέρχεται από τα λίπη, περίπου σε ποσοστό 60%, από τους υδατάνθρακες περίπου 35% και τις πρωτεΐνες 5%. Στην άσκηση ανάλογα µε την ένταση και την διάρκειά της κατά κανόνα, συµµετέχουν µόνο λίπη και υδατάνθρακες. Όταν έχουµε άσκηση ήπιας έντασης (~ 35%), όπως για παράδειγµα όταν τρέχουµε για ζέσταµα, συµµετέχουν εξίσου λίπη και υδατάνθρακες. Όσο η άσκηση γίνεται εντονότερη τόσο το ποσοστό συµµετοχής αυξάνεται υπέρ των υδατανθράκων και µειώνεται η ποσοστιαία συµµετοχή των λιπών (Κλεισούρας 2007). Θρεπτικές όµως ουσίες δεν θεωρούνται µόνο αυτές που είδαµε παραπάνω και έχουν θερµιδογόνα αξία δηλαδή οι υδατάνθρακες, τα λίπη και οι πρωτεΐνες αλλά και οι βιταµίνες, τα µεταλλικά άλατα και το νερό που είναι απαραίτητα στον οργανισµό για τη φυσιολογική του λειτουργία. Πιθανή έλλειψη µπορεί να επηρεάσει την υγεία και τη σωµατική απόδοση. Οι βιταµίνες του συµπλέγµατος Β συµµετέχουν στον ενεργειακό µεταβολισµό κατά τη µυϊκή προσπάθεια και στη διεργασία της σύνθεσης των πρωτεϊνών. Η βιταµίνη C και οι βιταµίνες Α και Ε προστατεύουν τις κυτταρικές µεµβράνες από καταστροφικές επιδράσεις που συµβαίνουν κατά την αερόβια παραγωγή ενέργειας. Τα µεταλλικά στοιχεία µε τη σειρά τους δραστηριοποιούν χηµικές αντιδράσεις που απελευθερώνουν ενέργεια. Το νερό έχει σηµαντικό ρόλο τόσο στο µεταβολισµό, όσο και στη θερµορύθµιση του οργανισµού (Κλεισούρας 2007). Το ανθρώπινο σώµα είναι µια µηχανή που διατηρεί τη θερµοκρασία της κατά την ηρεµία ή την άσκηση µέσα σε καθορισµένα όρια, µέσω της εξάτµισης από το δέρµα του νερού. 2.3 Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Η οποιαδήποτε αναφορά στον όρο ένταση της άσκησης έχει να κάνει µε την απαιτούµενη από την άσκηση ενεργειακή δαπάνη. Για να µπορούµε να συγκρίνουµε εύκολα την ενεργειακή δαπάνη µιας άσκησης µε την ενεργειακή δαπάνη στην κατάσταση ηρεµίας δηµιουργήθηκε ένα ενεργειακό µέτρο, το ΜΕΤ. Ένα ΜΕΤ, αντιστοιχεί στο βασικό µεταβολισµό ηρεµίας που είναι 1kcal ανά κιλό σωµατικού βάρους την ώρα και όπως αναφέρεται στο Eurofit, Ευρωτεστ: για την αξιολόγηση της φυσικής κατάστασης, ένα ΜΕΤ ισούται µε 3,5 ml O 2 kg -1 min -1. Με άλλα λόγια µπορούµε να πούµε ότι κάθε άνθρωπος σε κατάσταση ηρεµίας, χρειάζεται 3,5 ml O 2 για κάθε κιλό του σωµατικού του βάρους το λεπτό. Βλέπουµε λοιπόν πως ούτε ο βασικός µεταβολισµός, ούτε η ενεργειακή δαπάνη µιας άσκησης, είναι ίδια για όλους Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 17

18 τους ανθρώπους αλλά εξαρτάται από το σωµατικό βάρος. Το ΜΕΤ µας επιτρέπει να συνυπολογίζουµε το σωµατικό βάρος ενός ανθρώπου όταν θέλουµε να δούµε την ενεργειακή του δαπάνη, είτε στην ηρεµία είτε στην άσκηση. Η ένταση της άσκησης χαρακτηρίζεται ως Απόλυτη ένταση και ως Σχετική ένταση. Η σχετική ένταση της µυϊκής δραστηριότητας έχει να κάνει µε την ατοµική µέγιστη ένταση, για το λόγο αυτό έχει ιδιαίτερη πρακτική αξία και είναι διαφορετική για τον κάθε ένα από εµάς. Προσδιορίζεται από τη µέτρηση της καρδιακής συχνότητας και τη µέτρηση της πρόσληψης οξυγόνου. Μετράµε τη σχετική ένταση της άσκησης επίσης, µε την εκτίµηση του δείκτη υποκειµενικής κόπωσης (Κλεισούρας 2007). Στη Σχετική Ένταση και τις µεθόδους που την προσδιορίζουν, θα αναφερθούµε παρακάτω, γιατί έχουν πολύ µεγάλη πρακτική αξία για τη διαµόρφωση ενός ατοµικού προγράµµατος άσκησης. Η απόλυτη ένταση δεν θα µας απασχολήσει εδώ, στο δείκτη υποκειµενικής κόπωσης θα επανέλθουµε σε άλλο κεφάλαιο. Προϋπόθεση για τον καθορισµό της σχετικής έντασης της άσκησης εκτός εργαστηρίου, είναι η δυνατότητά µας να µετράµε τους καρδιακούς παλµούς αµέσως αφού η άσκηση σταµατήσει. Μετράµε τους σφυγµούς για δέκα δευτερόλεπτα και πολλαπλασιάζοντας επί έξι, έχουµε την καρδιακή συχνότητα ανά λεπτό. Χωρίς σηµαντική απόκλιση µπορούµε να µετρήσουµε για δεκαπέντε δεύτερα και να πολλαπλασιάσουµε επί τέσσερα. Το επόµενο στοιχείο που χρειαζόµαστε είναι η Μέγιστη Καρδιακή µας Συχνότητα (Μ.Κ.Σ.). Αυτή υπολογίζεται αν από το 220 αφαιρέσουµε την ηλικία µας. ηλαδή Μ.Κ.Σ.= 220- Ηλικία. Πρέπει να έχουµε υπόψη µας ότι υπάρχει µια σταθερή απόκλιση της τάξης ±10. Αυτό σηµαίνει ότι π.χ. η Μ.Κ.Σ. ενός 30χρονου µπορεί να είναι: Μ.Κ.Σ.= ±10 δηλαδή από 200 έως 180 σφυγµοί/λεπτό. Γνωρίζοντας την Μ.Κ.Σ. µας και µετρώντας τους σφυγµούς αµέσως µε το τέλος της άσκησης, µπορούµε να εκφράσουµε τον αριθµό των σφυγµών που µετρήσαµε σαν ποσοστό του αριθµού της Μ.Κ.Σ. Έτσι έχουµε έναν πολύ πρακτικό τρόπο να υπολογίσουµε την ένταση της άσκησης. 2.4 Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΟΥ ΞΟ ΕΥΟΥΜΕ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ Ο ακριβής προσδιορισµός, της ενέργειας που ξοδεύουµε κατά την άσκησή µας εκτός εργαστηρίου, στους φυσικούς εξωτερικούς χώρους δεν είναι δυνατός. Οι πίνακες όµως που θα βρείτε στις επόµενες σελίδες µπορούν να αποτελέσουν έναν πολύ καλό οδηγό, για τον υπολογισµό της ενεργειακής δαπάνης πολλών µυϊκών δραστηριοτήτων. Πριν παρουσιάσουµε τους σχετικούς πίνακες ας ξαναθυµηθούµε τι είναι το ΜΕΤ. Ένα ΜΕΤ, αντιστοιχεί στο βασικό µεταβολισµό ηρεµίας που είναι 1kcal ανά κιλό σωµατικού βάρους την ώρα και ισούται µε Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 18

19 3,5 ml O 2 kg -1 min -1. Με άλλα λόγια µπορούµε να πούµε ότι κάθε άνθρωπος σε κατάσταση ηρεµίας χρειάζεται 3,5 ml O 2 για κάθε κιλό του σωµατικού του βάρους το λεπτό. Γνωρίζουµε ότι το βάδισµα και το τρέξιµο αποτελούν δυο από τις πιο δηµοφιλείς φυσικές ασκήσεις, που απλά µπορούµε να εκτελούµε σε εξωτερικό ή σε εσωτερικό χώρο. Οι διάδροµοι τρεξίµατος είναι ιδιαίτερα διαδεδοµένοι και µπορούν άµεσα να µας δίνουν πληροφορίες για την ταχύτητα κίνησης, αλλά και για τον καρδιακό σφυγµό µας ανά λεπτό. Επίσης έχουν τη δυνατότητα αλλαγής της κλίσης του επιπέδου βάδισης ή τρεξίµατος. Οι παρακάτω δυο πίνακες ενεργειακής δαπάνης βαδίσµατος και τρεξίµατος µε µηδενική ή άλλη κλίση εδάφους, είναι ιδιαίτερα χρήσιµοι είτε ασκούµαστε σε εξωτερικό χώρο, είτε στο διάδροµο στο σπίτι ή στο γυµναστήριο. Ενεργειακό κόστος βαδίσµατος σε kcal kg -1 h -1 (MET) ή πιο απλά θερµίδες ανά κιλό σωµατικού βάρους σε µια ώρα βάδισης (Κλεισούρας 2007). % Κλίση Ταχύτητα σε χιλιόµετρα ανά ώρα km/h Εδάφους 3 km/h 4km/h 5km/h 6km/h Πίνακας 3. Ενεργειακό κόστος βαδίσµατος. Ενεργειακό κόστος τρεξίµατος σε kcal kg -1 h -1 (MET) ή πιο απλά θερµίδες ανά κιλό σωµατικού βάρους σε µια ώρα άσκησης (Κλεισούρας 2007). % Κλίση εδάφους Ταχύτητα σε χιλιόµετρα ανά ώρα km/h (επάνω) Λεπτά χρόνου για να διανυθεί ένα χιλιόµετρο min/km (κάτω) 8km/h 10 km/h 12km/h 14.5km/h 16 km/h 7.4 min/km 6 min/h 5 min/km 4.3 min/km 3.7 min/km Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 19

20 Πίνακας 4. Ενεργειακό κόστος τρεξίµατος. 2.5 ραστηριότητες σχετικές µε την απάνη Ενέργειας Κατά τη διάρκεια του προγράµµατος κληθήκαµε να λάβουµε µέρος σε δραστηριότητες σχετικές µε τη διαδικασία δαπάνης ενέργειας και να απαντήσουµε σε ερωτήµατα όπως το παρακάτω: Ένας άντρας µε βάρος 80kg, µε βάση τον.μ.σ. έκρινε πως για να βρίσκεται µέσα στα φυσιολογικά όρια, πρέπει να χάσει τέσσερα κιλά. εν θέλει να αλλάξει τη διατροφή του ούτε να χάσει από τη µυϊκή του µάζα. Προτείνετέ του ένα τρόπο ώστε να χάσει αυτά τα τέσσερα κιλά σε διάστηµα εξήντα ηµερών. Με βάση τα προηγούµενα απαντήσαµε: Το θερµιδικό ισοδύναµο, όπως ξέρουµε ενός κιλού λίπους είναι 7740kcal. Το σύνολο των θερµίδων που πρέπει ή να µειωθούν από τη διατροφή ή να δαπανηθούν στην άσκηση είναι = 31960kcal. Στοχεύουµε σε διάστηµα 60 ηµερών άρα 31960:60=533kcal πρέπει να είναι η ηµερήσια ενεργειακή δαπάνη. Συµβουλευόµενοι τον κατάλληλο πίνακα βλέπουµε ότι αυτός ο άντρας των 80kg αν τρέχει για µια ώρα µε ταχύτητα 8km/h θα δαπανά 8,6 80=680kcal. Η πρότασή µας λοιπόν ήταν: Τρέξιµο τέσσερις φορές την εβδοµάδα µε ταχύτητα 8km/h για περίπου 3/4 της ώρας και µείωση προσλαµβανόµενων θερµίδων κατά 250kcal την ηµέρα. Ασφαλώς µπορούµε να προτείνουµε µια σειρά από κατάλληλους συνδυασµούς. Ανάλογα προβλήµατα θέσαµε και επιλύσαµε ο καθένας για τον εαυτό του, µε βάση τα ιδιαίτερα σωµατοµετρικά µας χαρακτηριστικά και τις ιδιαίτερες προσωπικές µας ανάγκες. Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 20

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΤΗΝ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΖΟΥΝ 3.1 Τι είναι Φυσική Κατάσταση Πολύ συχνά στους χώρους άθλησης, στο σχολείο, αλλά και αλλού, ακούµε τον όρο Φυσική Κατάσταση. Σύµφωνα µε την Επιτροπή για την Ανάπτυξη των Σπορ του Συµβουλίου της Ευρώπης, η Φυσική Κατάσταση αποτελεί σηµαντικό στοιχείο όχι µόνο για τη φυσική αγωγή και τον αθλητισµό, αλλά και για τη διαµόρφωση της υγείας, ενώ θεωρείται και απαραίτητο στοιχείο για µια κατάσταση γενικής ευηµερίας. Ο όρος Φυσική Κατάσταση αντιστοιχεί στον αγγλικό όρο physical fitness και το φάσµα των εννοιών που περιλαµβάνει είναι ιδιαίτερα µεγάλο. Γενικά και εκλαϊκευµένα, µπορούµε να πούµε ότι είναι η ικανότητα του ατόµου να καταβάλει µυϊκή προσπάθεια χωρίς να κουράζεται. Ένα άτοµο µε καλή Φυσική κατάσταση µπορεί να ανταποκρίνεται σε όλες τις καθηµερινές του ασχολίες µε ζωντάνια και του περισσεύει ενέργεια για τις δραστηριότητές του στον ελεύθερο χρόνο, αλλά και για την αντιµετώπιση πιθανών έκτακτων αναγκών (Clarke 1976 αναφέρεται στο Κλεισούρας 1991). Ο παραπάνω ορισµός δεν είναι σαφής, ούτε παρουσιάζει τις ικανότητες που πρέπει να έχουµε ή που πρέπει να αναπτύξουµε για να βελτιώσουµε τη φυσική µας κατάσταση. Οµοφωνία για τον ορισµό των ικανοτήτων που συνθέτουν τη φυσική κατάσταση δεν υπάρχει, είναι όµως γενική παραδοχή πως οι παράγοντεςικανότητες αυτές, πρέπει να αντανακλούν στην υγεία µε τη θετική δυναµική της έννοια, όσο και στη δυνατότητα για σωµατική απόδοση (Κλεισούρας 1991). Ευρωπαίοι επιστήµονες εργαζόµενοι στα πλαίσια της Επιτροπής για την Ανάπτυξη των Σπορ του Συµβουλίου της Ευρώπης κατέληξαν σε συµφωνία σχετικά µε τα στοιχεία και τις διαστάσεις της φυσικής κατάστασης τα οποία είναι: 1. Σωµατικοί ή δοµικοί παράγοντες: ύψος, βάρος και σωµατικό λίπος. 2. Λειτουργικοί παράγοντες: καρδιοαναπνευστική αντοχή, µυϊκή δύναµη (στατική και δυναµική), ευκαµψία και ταχύτητα (δροµική και ειδική). 3. Συντονισµός. Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει εννέα στοιχεία που συµβάλλουν στη φυσική κατάσταση. Κάποια που αφορούν επιδόσεις αφορούν ταυτόχρονα και την υγεία. Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 21

22 Άλλα που σχετίζονται περισσότερο µε την υγεία είναι πολύ σηµαντικά για τη φυσική κατάσταση που επηρεάζει τις επιδόσεις. ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΕΠΙ ΟΣΗ ΕΥΚΙΝΗΣΙΑ ΙΣΧΥΣ ΚΑΡ ΙΟΑΝΑΠΝΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΟΧΗ ΥΝΑΜΗ ΜΥΙΚΗ ΑΝΤΟΧΗ ΣΩΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΥΛΥΓΙΣΙΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Παρατηρώντας τις παραπάνω έννοιες που συνθέτουν τον όρο Φυσική Κατάσταση βλέπουµε ότι η Ευκινησία, η Ισχύς, η ύναµη, Η Μυϊκή Αντοχή, η Ταχύτητα και η Ισορροπία δεν είναι τίποτα άλλο παρά διαφορετικές εκφράσεις της ύναµης που µπορεί να παράγει το µυϊκό µας σύστηµα. Όταν µιλάµε για Ισχύ εννοούµε δύναµη µεγάλου µέτρου που παράγει υψηλό έργο και εφαρµόζεται σε µικρό διάστηµα χρόνου. Όταν λέµε Μέγιστη ύναµη εννοούµε την απόλυτη δύναµη που µπορούµε να εφαρµόσουµε ανεξάρτητα του χρόνου που θα χρειαστούµε για να την πετύχουµε. Όταν αναφερόµαστε στη µυϊκή αντοχή εννοούµε εφαρµογή δύναµης µεσαίου ή µικρού µέτρου ικανή να επαναλαµβάνεται πολλές φορές. Όταν µιλάµε για ταχύτητα ουσιαστικά εννοούµε ισχύ. Όταν αναφερόµαστε στην Ισορροπία ή την Ευκινησία εννοούµε δύναµη ή συνδυασµό δυνάµεων µικρού ή µεσαίου µέτρου που µας επιτρέπει τον πλήρη και συνειδητό έλεγχο των κινήσεών µας ή τη διατήρηση της ακινησίας απέναντι σε εξωτερικές δυνάµεις. Τα σωµατοµετρικά χαρακτηριστικά και η ευλυγισία είναι εµφανώς τα µόνα που δεν σχετίζονται άµεσα µε καµιά από τις εκφράσεις του παράγοντα δύναµη. Όταν µιλάµε για Καρδιοαναπνευστική αντοχή εννοούµε την βιολογική ικανότητα του σώµατος να παράσχει εκείνες τις αναγκαίες προϋποθέσεις στο µυϊκό µας σύστηµα προκειµένου αυτό, να παράγει δυνάµεις. Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 22

23 Από αυτή τη σηµαντικότατη Φυσική Ικανότητα θα ξεκινήσουµε την επόµενη ενότητα της εργασίας µας ΜΕΓΙΣΤΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΟΞΥΓΟΝΟΥ / ΑΕΡΟΒΙΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ Ο ανώτατος όγκος οξυγόνου που µπορούν να καταναλώσουν τα κύτταρα κατά την µέγιστη προσπάθεια στη µονάδα του χρόνου, ονοµάζεται µέγιστη πρόσληψη οξυγόνου και διεθνώς συµβολίζεται ως : VO 2max. Το V συµβολίζει τον όγκο του οξυγόνου και εκφράζεται σε λίτρα (l) ή χιλιόλιτρα (ml), ο χρόνος εκφράζεται συνήθως σε λεπτά (min). Τη µέγιστη πρόσληψη οξυγόνου τη µετράµε σε lit/min (Λίτρα ανά λεπτό) ή σε ml/kg/min (χιλιόλιτρα ανά κιλό σωµατικού βάρους ανά λεπτό). Η µέγιστη πρόσληψη οξυγόνου, φανερώνει τη µέγιστη δυνατή παροχή µυϊκής ενέργειας αποκλειστικά προερχόµενης από τον αερόβιο µηχανισµό. Βιολογική αξία της VO 2max. Η µέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO 2max ) φανερώνει την αναπνευστική, καρδιαγγειακή και µυϊκή ικανότητα του οργανισµού να προσλαµβάνει, να µεταφέρει και να καταναλώνει τη µέγιστη ποσότητα οξυγόνου στη µονάδα του χρόνου. Η VO 2max. αποτελεί συνισταµένη πολλών βιολογικών διεργασιών και ταυτόχρονα µας δείχνει τα ανώτατα όρια προσαρµογής του ανθρώπινου οργανισµού. Με αυτή την έννοια αποτελεί το πιο σηµαντικό κριτήριο της βιολογικής µας αξίας (Κλεισούρας 2007). Η µέγιστη αερόβια ικανότητα και αυτό που ονοµάζουµε αερόβια αντοχή είναι δυο έννοιες σχεδόν ταυτόσηµες, αφού η δεύτερη καθορίζεται άµεσα από την τιµή της πρώτης και συνώνυµη µε αυτό που ονοµάζουµε καρδιοαναπνευστική αντοχή ή αυτό που απλά συνήθως λέµε αντοχή. Η µέγιστη πρόσληψη οξυγόνου σε σχέση µε τη λειτουργική προσαρµοστικότητα ολόκληρου του οργανισµού έχει να κάνει: Με την ικανότητα του αναπνευστικού συστήµατος να δεσµεύει το οξυγόνο του εισπνεόµενου αέρα και να προµηθεύει το αίµα µε αυτό Με την ικανότητα του καρδιακού µυ να διοχετεύει µε τις επαρκείς ποσότητες αίµατος τον οργανισµό Με τη δυνατότητα του κυκλοφορικού συστήµατος να µεταφέρει το αίµα στους ιστούς Με την ικανότητα των µυών να συµµετέχουν στην ανταλλαγή αναπνευστικών αερίων µεταξύ αίµατος και µυών Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 23

24 Με την δυνατότητα των µυϊκών κυττάρων να παράγουν την απαιτούµενη ενέργεια. Βιολογικές προσαρµογές που προκαλούνται από την αερόβια άσκηση. Είναι απόλυτα επιστηµονικά αποδεδειγµένο ότι η κατάλληλη άσκηση προκαλεί σηµαντικές προσαρµογές και στο σύστηµα µεταφοράς και στο σύστηµα κατανάλωσης οξυγόνου. Στο σύστηµα µεταφοράς οξυγόνου έχουµε: Αύξηση του όγκου παλµού της καρδιάς. Αυτό πρακτικά σηµαίνει ότι σε κάθε συστολή δηλαδή κτύπο, η καρδιά διοχετεύει προς τα αγγεία µεταφοράς µεγαλύτερη ποσότητα αίµατος. Γνωρίζουµε ότι αυτό το καταφέρνει η καρδιά αυξάνοντας τον όγκο της και ειδικά της αριστερής κοιλίας, αυτό είναι µια λειτουργική προσαρµογή της αθλητικής καρδιάς και ονοµάζεται καρδιακή υπερτροφία. Έχει σε αθλητές Μαραθωνίου δρόµου, µετρηθεί καρδιακός όγκος διπλάσιος από τον µέσο όρο όγκου καρδιάς, αγύµναστων ανθρώπων. Μια πολύ σηµαντική και ευεργετική για τον οργανισµό προσαρµογή είναι η βραδυκαρδία. Η προπόνηση σταθεροποιεί σε πιο χαµηλά επίπεδα την καρδιακή συχνότητα κατά την ηρεµία αλλά και κατά την υποµέγιστη άσκηση. Η βραδυκαρδία λειτουργεί έτσι ώστε να γίνεται πληρέστερο γέµισµα και άδειασµα των κοιλιών της καρδιάς σε κάθε συστολή. Αποτέλεσµα λιγότεροι καρδιακοί παλµοί και µεγαλύτερη οικονοµία. Αν υποθέσουµε ότι η ανάπτυξη της αερόβιας ικανότητάς µας προσφέρει µείωση των παλµών ηρεµίας κατά 10 σφυγµούς το λεπτό, κάτι το οποίο είναι συχνό αποτέλεσµα της αερόβιας προσαρµογής, αυτό σηµαίνει οικονοµία 600 σφυγµών την ώρα, ή σφυγµών την ηµέρα ή σφυγµών σε ένα µήνα. Η οικονοµία του έργου της καρδιάς είναι προφανώς τεράστια. Τριχοειδή αγγεία. Η αερόβια άσκηση έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την πυκνότητα των τριχοειδών αγγείων. Αυτή η διαφορά από προπονηµένους σε µη προπονηµένους, στο επίπεδο του µυϊκού ιστού, φτάνει το 40% (Brodal et al 1977 αναφέρεται στο Κλεισούρας 1983) και αποτελεί µια προσαρµογή που αυξάνει την ανταλλαγή της ύλης των κυττάρων διευκολύνοντας την προµήθειά τους σε θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο και αποµακρύνοντας άχρηστες ουσίες και διοξείδιο του άνθρακα. Στο σύστηµα κατανάλωσης οξυγόνου έχουµε: Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 24

25 Μυοσφαιρίνη. Αυξάνεται η συγκέντρωση µυοσφαιρίνης του αίµατος και ειδικά της µυοσφαιρίνης των µυών που ασκούνται, αφού η µυοσφαιρίνη είναι η ουσία που δεσµεύει το οξυγόνο για να το µεταφέρει στα κύτταρα. Μιτοχόνδρια. Με την αερόβια προπόνηση, σαν βιολογική προσαρµογή έχουµε επίσης, την αύξηση του αριθµού και την αύξηση του όγκου των µιτοχονδρίων. Όσο µεγαλύτερη είναι η αερόβια ικανότητα ενός αθλητή, τόσο µεγαλύτερος ο όγκος και ο αριθµός των µυϊκών του µιτοχονδρίων. Εδώ θα πρέπει να σηµειώσουµε ότι η αερόβια προπόνηση επιδρά όχι στους µυς που γυµνάζονται κατά την άσκηση και αυξάνει το µιτοχονδριακό τους περιεχόµενο, αλλά επηρεάζει και όλους τους υπόλοιπους µυς (Rosler et al 1985 αναφέρεται στο Hoppeler, H.Weiber, E. R 1997). Θυµίζουµε ότι τα µιτοχόνδρια είναι τα ενεργειακά κέντρα του κυττάρου εκεί δηλαδή που γίνονται η απαραίτητες χηµικές αντιδράσεις για να παραχθεί η απαιτούµενη ενέργεια. Μιτοχονδριακά ένζυµα. Η αερόβια άσκηση αυξάνει και την συγκέντρωση των µιτοχονδριακών ενζύµων τα οποία βοηθούν τη διαδικασία της παραγωγής ενέργειας στα κύτταρα. Ενεργειακά υποστρώµατα. Η αερόβια προπόνηση αυξάνει τα αποθέµατα µυϊκού γλυκογόνου, το οποίο είναι ένα άµεσο καύσιµο του οργανισµού και ειδικά κατά την αθλητική προσπάθεια. Επίσης διευκολύνει και προάγει την καύση των λιπαρών οξέων. Αρτηριακή πίεση. Έχει αποδειχτεί ότι η αερόβια άσκηση µειώνει την αρτηριακή πίεση. Έχει παρατηρηθεί πως ένας 50χρονος γυµνασµένος έχει την πίεση ενός αγύµναστου 35χρονου (Κλεισούρας 1983). Αυτό συµβαίνει µέσω της αύξησης του δικτύου των τριχοειδών, αλλά και λόγω της αύξησης της ελαστικότητας των αγγείων µεταφοράς του αίµατος. Αερόβια ικανότητα και φύλο. Σαν πρώτη γενική παρατήρηση µπορούµε να πούµε ότι η αερόβια ικανότητα είναι κατά κανόνα µεγαλύτερη στους άνδρες από ότι στις γυναίκες. Η αερόβια ικανότητα είναι παρόµοια σε αγόρια και κορίτσια στην ηλικία των 12 ετών. Στην ηλικία των 14 ετών όµως, τα αγόρια κατά µέσο όρο έχουν 25% µεγαλύτερη αερόβια ικανότητα και η διαφορά αυτή αυξάνεται σε 50% στην ηλικία των 16 ετών. Η διαφορά παραµένει και στη συνέχεια αλλά µειώνεται κάπως στην προχωρηµένη ηλικία (Κλεισούρας 2007). Η παραπάνω παρατήρηση Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 25

26 δείχνει την µεγαλύτερη ανάγκη των κοριτσιών για συµµετοχή σε αερόβιες αθλητικές δραστηριότητες. Αερόβια ικανότητα και ηλικία. Η αερόβια ικανότητα αυξάνεται κατά την παιδική και εφηβική ηλικία και αποκτά τις µέγιστες τιµές της µε την ολοκλήρωση της ανάπτυξης του οργανισµού. Μετά την ηλικία των 25 ετών, ακολουθεί σταδιακά µια πτωτική πορεία µε ρυθµό περίπου 10% ανά δεκαετία, που οφείλεται στην βιολογική φθορά και στον καθιστικό τρόπο ζωής που ακολουθούµε. Η αερόβια άσκηση µας δίνει την δυνατότητα της πλήρους αντιστροφής αυτής της διαγραφόµενης κατάστασης. Έχει παρατηρηθεί σαν παράδειγµα πως ένας 50χρονος που αθλείται έχει κατά µέσο όρο την αερόβια ικανότητα ενός µη αθλούµενου 40χρονου ή 35χρονου. Μπορούµε λοιπόν να πούµε ότι η αερόβια άσκηση επιστρέφει ένα άτοµο σε µια ηλικία χρόνια πριν. Έχει επίσης παρατηρηθεί πως 70χρονοι οι οποίοι δεν σταµάτησαν από νεαρή ηλικία να αθλούνται, είναι µε κριτήριο την αερόβια ικανότητα νεότεροι, από πολλούς αγύµναστους 20άχρονους (Κλεισούρας 2007). Ανάπτυξη της αερόβιας ικανότητας. Η βελτίωση της αερόβιας ικανότητας εξαρτάται από την ένταση της άσκησης (αναφερθήκαµε σχετικά µε την ένταση της άσκησης στην ενότητα 3.3 του κεφαλαίου 3), τη διάρκεια, τη συχνότητα και το είδος των ασκησιογενών ερεθισµάτων. Η ένταση της αερόβιας άσκησης Θα πρέπει να έχουµε υπόψη µας, προκειµένου να σχεδιάσουµε οποιοδήποτε αερόβιο προπονητικό πρόγραµµα, πως το ελάχιστο ερέθισµα που θα προκαλέσει η άσκηση για ένα υγειές άτοµο ανεξάρτητα φύλου ή ηλικίας θα πρέπει να κινητοποιεί το 50% της µέγιστή του πρόσληψης οξυγόνου. Αυτό αντιστοιχεί στο 50% των καρδιακών του εφεδρειών, όπως είχαµε αναφερθεί σε αυτές στο προηγούµενο κεφάλαιο ή στο 65% περίπου της µέγιστης καρδιακής συχνότητας. Είναι λοιπόν σηµαντικό να θυµηθούµε ότι η µέγιστη καρδιακή συχνότητα (Μ.Κ.Σ.) δίνεται από τη σχέση Μ.Κ.Σ.= 220- Ηλικία µε µια απόκλιση ± 10 σφυγµούς. Σηµειώνουµε ότι η Μ.Κ.Σ. ενός γυµνασµένου ατόµου είναι κατά κανόνα µεγαλύτερη από αυτή που µας δίνει η προηγούµενη σχέση. Με βάση τα προηγούµενα λοιπόν ένας 30χρονος για Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 26

27 να επιτύχει τις ελάχιστες αερόβιες προσαρµογές θα πρέπει η άσκηση να του προκαλεί το ελάχιστο 123 σφυγµούς / λεπτό. Το ανώτατο όριο του αερόβιου ερεθίσµατος πρέπει να είναι 85% της VO 2max ή το 85% των καρδιακών εφεδρειών ή το 90% της µέγιστης καρδιακής συχνότητας, όπου για τον 30χρονο του παραδείγµατός µας είναι 170 περίπου σφυγµοί /λεπτό. ιάρκεια Συχνότητα και Είδος της Αερόβιας Άσκησης. Η διάρκεια της αερόβιας άσκησης πρέπει να είναι µεταξύ min (σηµ. 1min = 1 λεπτό της ώρας). Μπορεί να είναι συνεχής άσκηση ή άσκηση µε διαλείµµατα. Αν διαλέγουµε άσκηση µε διαλείµµατα τότε κατά τη διάρκεια του διαλείµµατος, ο σφυγµός µας δεν πρέπει να πέφτει κάτω από το ελάχιστο όριο που ορίσαµε παραπάνω και ο χρόνος της άσκησης µεταξύ των διαλειµµάτων θα πρέπει να είναι το ελάχιστο 10 min. Επίσης να έχετε υπόψη σας ότι αερόβια άσκηση χαµηλής έντασης πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον 30 min, ενώ υψηλής έντασης τουλάχιστον 20 min. Οι ενήλικες αλλά και όσοι ασκούνται για λόγους υγείας και ευρωστίας είναι καλύτερα να επιλέγουν αερόβιες ασκήσεις µέτριας έντασης και µεγαλύτερης διάρκειας και όχι υψηλής έντασης και µικρής διάρκειας γιατί αυτές θα τους οδηγήσουν σε πιθανό τραυµατισµό ή εγκατάλειψη του προγράµµατος άσκησης (Pollok et al1991, Dishman 1994, Dishman et al 1996 αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Ο χρόνος ενός προγράµµατος για να προκύψει η µέγιστη ωφέλεια από αυτό είναι εβδοµάδες. Η ελάχιστη συχνότητα της αερόβιας άσκησης πρέπει να είναι 3 φορές την εβδοµάδα. Άσκηση λιγότερο από δυο φορές την εβδοµάδα δεν επηρεάζει την VO 2max. Πρόγραµµα άσκησης 3 φορών την εβδοµάδα έχει την ίδια αποτελεσµατικότητα άσχετα µε ποιά σειρά στις µέρες την εβδοµάδα εκτελείται (Moffat 1977 αναφέρεται στο Κλεισούρας 2007). Είδη ασκήσεων που προκαλούν αερόβιες προσαρµογές. Για να προκληθούν αερόβιες προσαρµογές και να βελτιωθεί η αερόβια ικανότητά µας πρέπει να επιλέγονται φυσικές δραστηριότητες που βάζουν σε λειτουργία µεγάλες µυϊκές οµάδες και επιβαρύνουν σηµαντικά το σύστηµα µεταφοράς και κατανάλωσης οξυγόνου. Τέτοιες είναι, το τρέξιµο, η ποδηλασία, η κολύµβηση, το ποδόσφαιρο, το µπάσκετ, η αντισφαίριση, η χειροσφαίριση, η κωπηλασία κ.λ.π ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 27

28 Για να αξιολογήσουµε την αερόβια ικανότητα πρέπει πρώτα να την µετρήσουµε. Για να έχει αξία το αποτέλεσµα της µέτρησης πρέπει να µπορεί να συγκριθεί ώστε η αξιολόγηση να έχει νόηµα. Προσδιορισµός της VO 2max. Οι εγκυρότεροι και πιο αξιόπιστοι µέθοδοι µέτρησης της µέγιστης αερόβιας ικανότητας γίνονται στο χώρο των εργαστηρίων των εργοµετρικών κέντρων. Είναι λοιπόν προφανές πως καθένας από εµάς δεν µπορεί να έχει πρόσβαση σε µια τέτοια µέτρηση ούτε µπορεί να επαναλαµβάνει αυτή τη µέτρηση κάθε φορά που θέλει να ελέγξει και να αξιολογήσει τη µέγιστη αερόβια ικανότητά του. Η µέθοδος που εύκολα µπορούµε να χρησιµοποιούµε και που παρουσιάζει αξιοπιστία και εγκυρότητα σε συνδυασµό µε πρακτική ευκολία, είναι η µέθοδος του Παλίνδροµου τρεξίµατος. Πριν όµως αναφερθούµε εκτενώς στο συγκεκριµένο test ας δούµε κάποιες από τις νόρµες που αφορούν την VO 2max για να αποκτήσουµε µια πρώτη αντίληψη για τις τιµές που παίρνει και τα όρια µέσα στα οποία κινείται. Σηµειώνουµε ότι οι υπόλοιποι παράγοντες που επηρεάζουν την καρδιαγγειακή λειτουργία όπως το ζάχαρο, τα τριγλυκερίδια, η χοληστερίνη συνήθως ελέγχονται. Ο σηµαντικότερος δείκτης της καρδιαγγειακής λειτουργίας, ο οποίος επηρεάζει θετικά και όλους τους υπόλοιπους, παραµένει ανεξερεύνητος. Ελάχιστο όριο της VO 2max Το ελάχιστο αποδεκτό όριο της VO 2max που σχετίζεται µε χαµηλό καρδιακό κίνδυνο και µπορεί να µας επιτρέψει να χαρακτηρίσουµε κάποιον υγιή είναι, >35 ml/kg/min για άντρες, >30 ml/kg/min για ηλικίας ετών. Για αγόρια από 5 έως 17 ετών η ελάχιστη τιµή υπολογίζεται σε 42 ml/kg/min ενώ για τα κορίτσια 5 έως 9 ετών σε 40 ml/kg/min που µειώνεται σταδιακά µέχρι την ηλικία των 14 ετών και σταθεροποιείται σε 35 ml/kg/min µέχρι τα 17 έτη. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τους ελάχιστους χρόνους που πρέπει να πετύχει ένα παιδί την απόσταση των 1600 m για να θεωρείται ότι είναι υγιές (Κλεισούρας 2007). Ελάχιστοι χρόνοι στην απόσταση των 1600m για να θεωρείται ένα παιδί υγιές. Ηλικία (έτη) Αγόρια (min) Κορίτσια (min) 5 16:00 17:00 Πρότυπο Πειραµατικό Γυµνάσιο Πάτρας 28

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΖΩΗΣ, ΜΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΖΩΗΣ, ΜΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΖΩΗΣ, ΜΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε στην χώρα μας αισθητή άνοδος του βιοτικού επιπέδου και της κοινωνικής ευμάρειας. Παράλληλα όμως αυξήθηκαν τα προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΝ ΡΕΟΥ. ΣΤΗΝ 11η ΣΥΝΟ Ο ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΝ ΡΕΟΥ. ΣΤΗΝ 11η ΣΥΝΟ Ο ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΝ ΡΕΟΥ ΣΤΗΝ 11η ΣΥΝΟ Ο ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ Συντρόφισσες και σύντροφοι, φίλες και φίλοι, αγαπητέ Γιαννάκη, αγαπητέ Martin, σε ευχαριστώ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. 3.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. 3.1 Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 3.1 Εισαγωγή Η Ελληνική Προεδρία πραγµατοποιείται σε µια κρίσιµη, για την Ευρωπαϊκή Ένωση, περίοδο. Μια Ένωση που προετοιµάζει την µεγαλύτερη διεύρυνση στην

Διαβάστε περισσότερα

Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς - Πυρήνας Αντάρτικου Πόλης

Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς - Πυρήνας Αντάρτικου Πόλης Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς - Πυρήνας Αντάρτικου Πόλης ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ Προς τον αναρχικό χώρο i) Το κάλεσμα Κάθε κάλεσμα δράσης, όπως ο «Μαύρος Δεκέμβρης», είναι μία απόπειρα συντονισμού των δυνάμεων μας. Είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑ. του κ.θανάση Κουτίνα, χηµικού, καθηγητή Πανεπιστηµίου Πατρών

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑ. του κ.θανάση Κουτίνα, χηµικού, καθηγητή Πανεπιστηµίου Πατρών ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑ του κ.θανάση Κουτίνα, χηµικού, καθηγητή Πανεπιστηµίου Πατρών Για τα εναλλακτικά καύσιµα αρχίσαµε να συζητάµε µετά την µεγάλη πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του '70, συγκεκριµένα µετά

Διαβάστε περισσότερα

Η εργασία είναι αφιερωμένη σε όσους επέλεξαν να. ασχοληθούν με το κλάδο της φυσικοθεραπείας και. θεωρούν την φυσικοθεραπεία λειτούργημα και όχι

Η εργασία είναι αφιερωμένη σε όσους επέλεξαν να. ασχοληθούν με το κλάδο της φυσικοθεραπείας και. θεωρούν την φυσικοθεραπεία λειτούργημα και όχι Η εργασία είναι αφιερωμένη σε όσους επέλεξαν να ασχοληθούν με το κλάδο της φυσικοθεραπείας και θεωρούν την φυσικοθεραπεία λειτούργημα και όχι επάγγελμα. 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαια: 1.Εισαγωγή...1 τενοντίτιδα

Διαβάστε περισσότερα

Ευάγγελος Αυδίκος Η αµηχανία µπροστά στον τοίχο: το Πρόγραµµα και οι κοινότητες των Τσιγγάνων Γεια σας. Εγώ είµαι καινούργιος στη Θεσσαλία οι εκατέρωθέν µου καθήµενοι προϋπήρξαν εµού. Να ξεκινήσω, λοιπόν,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ. ιπλωµατική Εργασία.

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ. ιπλωµατική Εργασία. ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ιπλωµατική Εργασία «Η ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ» του ΤΣΟΛΑΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ Επιβλέπων Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Kεντρικός συντονισμός πολιτικών, μόνιμοι υφυπουργοί, μείωση ειδικών συμβούλων, κατάργηση αναπληρωτών.

Kεντρικός συντονισμός πολιτικών, μόνιμοι υφυπουργοί, μείωση ειδικών συμβούλων, κατάργηση αναπληρωτών. ΣΥΝΤΑΓΜΑ Αν η παρούσα Βουλή διαλυθεί χωρίς προηγουμένως να κινήσει την διαδικασία για την αναθεώρηση του Συντάγματος, θα έχουμε άλλη μια απόδειξη ότι το πολιτικό σύστημα δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα.

Διαβάστε περισσότερα

Φάλουν Ντάφα ιαλέξεις πάνω στον Νόµο του Φο. 1997 ιαλέξεις στις Ηνωµένες Πολιτείες

Φάλουν Ντάφα ιαλέξεις πάνω στον Νόµο του Φο. 1997 ιαλέξεις στις Ηνωµένες Πολιτείες 1 Φάλουν Ντάφα ιαλέξεις πάνω στον Νόµο του Φο 1997 ιαλέξεις στις Ηνωµένες Πολιτείες Λι Χονγκτζί Ελληνική µετάφραση από τα Αγγλικά Ιανουάριος 2008 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ιδάσκοντας τον Φα στη Νέα Υόρκη... 1 ιδάσκοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ

ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡ. & ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧ. ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ Γ.Ν. ΜΑΚΡΗΣ ΑΘΗΝΑ, 2011 1 Γενικά Εδώ και πολλά χρόνια, οι ανασκαφικές έρευνες δέχονται τη βοήθεια

Διαβάστε περισσότερα

Ο Στρατηγικός Ρόλος της Αστυνοµίας στις Σύγχρονες Απαιτήσεις της Ελληνικής Κοινωνίας

Ο Στρατηγικός Ρόλος της Αστυνοµίας στις Σύγχρονες Απαιτήσεις της Ελληνικής Κοινωνίας ιάλεξη του Καθηγητή Νίκου Λυγερού στην Ηµερίδα της Πανελλήνιας Οµοσπονδίας Αξιωµατικών Αστυνοµίας Ο Στρατηγικός Ρόλος της Αστυνοµίας στις Σύγχρονες Απαιτήσεις της Ελληνικής Κοινωνίας Αθήνα, 05/12/2008

Διαβάστε περισσότερα

Φλωρεντία, 10 Δεκεμβρίου 1513 Προς τον: ΦΡΑΓΚΙΣΚΟ ΒΕΤΤΟΡΙ, Πρέσβη της Φλωρεντίας στην Αγία Παπική Έδρα, Ρώμη. Εξοχώτατε Πρέσβη,

Φλωρεντία, 10 Δεκεμβρίου 1513 Προς τον: ΦΡΑΓΚΙΣΚΟ ΒΕΤΤΟΡΙ, Πρέσβη της Φλωρεντίας στην Αγία Παπική Έδρα, Ρώμη. Εξοχώτατε Πρέσβη, (Ο Νικολό Μακιαβέλι, μέσα από μία επιστολή του, περιγράφει την ζωή του στο κτήμα του, στο οποίο είχε αποτραβηχτεί, μετά το 1513 που οι Μεδίκοι ανακατέλαβαν την εξουσία.) Φλωρεντία, 10 Δεκεμβρίου 1513 Προς

Διαβάστε περισσότερα

Οι Πνευματικές Δυνάμεις στο Σύμπαν

Οι Πνευματικές Δυνάμεις στο Σύμπαν Οι Πνευματικές Δυνάμεις στο Σύμπαν ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ, μέχρι και στα δικά σας περίχωρα του Γαλαξία, υπάρχουν πολλές πνευματικές δυνάμεις που εργάζονται για τον Δημιουργό. Υπάρχουν εμπνευσμένα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΛΑΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΛΑΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΛΑΝΑΣ ΟΚΙΜΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ 1 2 Το θέµα µας είναι ο Αναρχισµός. Τι είναι ο Αναρχισµός; Μια διδασκαλία για την πολιτική. Σαν πολιτική διδασκαλία διαθέτει απόψεις για το πολιτικό πρόβληµα, για

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΛΤΙΟ ΙΟΥΝΙΟΥ 2007

ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΛΤΙΟ ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΛΤΙΟ ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Κατά τη συνεδρίαση της 6ης Ιουνίου 2007, το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφάσισε να αυξήσει το ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για τις πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΣΥΜΒΟΛΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΟΣ ΓΥΡΟΥ 1. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2. ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ 3. ΣΥΛΛΟΓΗ 4. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ 5. ΣΚΟΡΑΡΙΣΜΑ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΙΣΟ ΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΠΟΥ ΑΣΤΗΣ: ΦΟΥΣΚΑΡΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΥΨΗΛΑΝΤΗ 1 35100 ΛΑΜΙΑ. Λαµία 28-6-2013 ΠΡΟΣ: Μ.Μ.Ε.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΥΨΗΛΑΝΤΗ 1 35100 ΛΑΜΙΑ. Λαµία 28-6-2013 ΠΡΟΣ: Μ.Μ.Ε. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΥΨΗΛΑΝΤΗ 1 35100 ΛΑΜΙΑ Λαµία 28-6-2013 ΠΡΟΣ: Μ.Μ.Ε. ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Τακτική Συνεδρίαση του Περιφερειακού Συµβουλίου µε ενηµέρωση από τον

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ!!!!!!!!

ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ!!!!!!!! ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ!!!!!!!! Τις τελευταίες δεκαετίες, η επιστημονική κοινότητα έχει αναγνωρίσει, μέσα από πληθώρα κλινικών και επιδημιολογικών μελετών, το σημαντικό ρόλο της Μεσογειακής

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΙ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α

ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΙ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ 8 ης ΙΑΛΕΞΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΙ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Τις δύο τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα έγιναν σηµαντικές προσπάθειες για την ανάπτυξη του αγροτουρισµού, ως µοχλό για την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1420-1820

ΠΡΟΣΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1420-1820 ΠΡΟΣΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1420-1820 Διαταράξεις της µνήµης στην Ακρόπολη Στην Ακρόπολη των Αθηνών, την άνοιξη του 1936, ο Ζίγκµουντ Φρόυντ διαπίστωνε έκπληκτος ότι η πόλη πράγµατι υπήρχε και ότι

Διαβάστε περισσότερα

Σηµειώσεις στο ταξινοµούµε

Σηµειώσεις στο ταξινοµούµε Σηµειώσεις στο ταξινοµούµε Εισαγωγή... 2 επεξεργαστής βάσεων... 2 Τρόπος εµφάνισης των εγγραφών στη βάση δεδοµένων... 2 Ερώτηση- Σύνολο... 3 Λειτουργία... 3 Ραβδογράµµατα... 6 Γραφήµατα... 7 Εφαρµογή...

Διαβάστε περισσότερα

Υποψήφιοι Σχολικοί Σύμβουλοι 1986 2005

Υποψήφιοι Σχολικοί Σύμβουλοι 1986 2005 Υποψήφιοι Σχολικοί Σύμβουλοι 1986 25 Για τους /τις εκπαιδευτικούς που υπέβαλαν αίτηση υποψηφιότητας για τη θέση Σχολικού Συμβούλου υπάρχουν μας διατέθηκαν από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΠΘ, για τα έτη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ. Βασίλης Γιωργαλλάς Καθηγητής Φυσικής Αγωγής

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ. Βασίλης Γιωργαλλάς Καθηγητής Φυσικής Αγωγής ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Βασίλης Γιωργαλλάς Καθηγητής Φυσικής Αγωγής Η τεχνολογία και η αυτοματοποίηση της εποχής καταδικάζουν τα άτομα σε ακινησία. Ενώ οι απαιτήσεις της εποχής μας σε φυσική σωματική εργασία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΦΙΛΙΑ..!!! Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ

Η ΦΙΛΙΑ..!!!  Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ Η ΦΙΛΙΑ..!!! Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ Σε γενικές γραµµές φιλία είναι η εθελοντική αλληλεξάρτηση ανάµεσα σε δύο άτοµα, µε απώτερο σκοπό να ικανοποιηθούν συναισθηµατικοί στόχοι των εµπλεκοµένων, η οποία είναι πιθανό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ & ΨΥΛΛΑ 2 105 57 ΑΘΗΝΑ Τηλ 213.16.16.900 Fax 2103246165 Email: adedy@adedy.gr, adedy1@adedy.gr

ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ & ΨΥΛΛΑ 2 105 57 ΑΘΗΝΑ Τηλ 213.16.16.900 Fax 2103246165 Email: adedy@adedy.gr, adedy1@adedy.gr ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ & ΨΥΛΛΑ 2 105 57 ΑΘΗΝΑ Τηλ 213.16.16.900 Fax 2103246165 Email: adedy@adedy.gr, adedy1@adedy.gr Τοποθέτηση στη Βουλή της Αντιπροέδρου της Α..Ε..Υ., έσποινας Σπανού για το

Διαβάστε περισσότερα

«Το στίγµα του Εφιάλτη»

«Το στίγµα του Εφιάλτη» /νση ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής, 2008-2009 (Ειδική διάκριση) «Το στίγµα του Εφιάλτη» Κοµµάτια Από Τα Κοµµάτια Της Ζωής Μου Ειρήνη Παραχεράκη Λύκειο «Εκπαιδευτήρια Κωστέα Γείτονα» Τηλ.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1: ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΥΨΟΣ ΤΟΥ ΦΙΛΕ 1.1. Ύψος του φιλέ Κεφάλαιο 2: ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ 2.1. Παίκτης µε τεχνητό πόδι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΒΑΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Πώς να πάρετε τα µέτρα µόνοι σας Σχετικά µε τη µέτρηση Θα χρειαστείτε ένα µέτρο(µεζούρα) που εύκολα θα προµηθευτείτε από ένα κατάστηµα µε υλικά ραπτών ή από ένα πολυκατάστηµα. Το µέτρο(µεζούρα)

Διαβάστε περισσότερα

Βιβλιοπαρουσίαση: Χτίζοντας ένα δηµοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο

Βιβλιοπαρουσίαση: Χτίζοντας ένα δηµοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο Y ΙΚΤΥΟ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 20/10/2014 15:05 Jump to Comments Βιβλιοπαρουσίαση: Χτίζοντας ένα δηµοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο Το βιβλίο Χτίζοντας ένα δηµοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο καταγράφει

Διαβάστε περισσότερα

2. Γιατί η Υπέρυθρη Θέρµανση είναι ο πλέον φυσικός και υγιεινός τρόπος θέρµανσης;

2. Γιατί η Υπέρυθρη Θέρµανση είναι ο πλέον φυσικός και υγιεινός τρόπος θέρµανσης; Εισαγωγή στην Υπέρυθρη Θέρµανση 1. Τι είναι η Υπέρυθρη Θέρµανση; Η Υπέρυθρη Θέρµανση είναι µια καινοτόµος τεχνολογία εκποµπής υπέρυθρης θερµότητας, στο ίδιο µήκος κύµατος µε αυτή που εκπέµπει ο ήλιος,

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικές οδηγίες διακοπής καπνίσματος βήμα προς βήμα

Αναλυτικές οδηγίες διακοπής καπνίσματος βήμα προς βήμα Αναλυτικές οδηγίες διακοπής καπνίσματος βήμα προς βήμα Αυτό είναι το πιο ουσιαστικό στάδιο στην όλη προσπάθειά σας. Το στάδιο που αρχίζει τη στιγμή που ο καπνιστής αποφασίζει πως δε θα ξαναβάλει τσιγάρο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΟΥ ΧΑΝΙΟΥ ΤΟΥ ΙΜΠΡΑΗΜ ΚΩΔΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΟΥ: 12234

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΟΥ ΧΑΝΙΟΥ ΤΟΥ ΙΜΠΡΑΗΜ ΚΩΔΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΟΥ: 12234 12234 Ένας δηµόσιος χώρος αποτελεί ένα κύτταρο στο δοµηµένο ιστό της πόλης. Δεν πρέπει µόνο να είναι ευδιάκριτος αλλά και να εντάσσεται πλήρως. Οφείλει να ανασυντάσσει την εικόνα της πόλης η οποία είναι

Διαβάστε περισσότερα

Βουλευτικές Εκλογές 2011

Βουλευτικές Εκλογές 2011 Πολίτης ή πελάτης; Είναι αλήθεια, ότι το πολιτικό σύστημα αποτυγχάνει σημαντικά να ανταποκριθεί στις σημερινές προκλήσεις. Το ρουσφέτι, η αναξιοκρατία, η συναλλαγή και τα παζάρια, απαξιώνουν την πολιτική.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΤΩΝΑΣ. 427 π.χ. - 347 π.χ.

ΠΛΑΤΩΝΑΣ. 427 π.χ. - 347 π.χ. ΠΛΑΤΩΝΑΣ 427 π.χ. - 347 π.χ. Έργα Ίωνας, Ευθύφρων, Απολογία, Κρίτων, Φαίδων, Χαρµίδης, Λάχης, Γοργίας, Κρατύλος, Ευθύδηµος, Μένων, Συµπόσιον, Φαίδρος, Πολιτεία, Θεαίτητος, Παρµενίδης, Σοφιστής, Πολιτικός,

Διαβάστε περισσότερα

Ένας περίπατος στη Μονή Καισαριανής

Ένας περίπατος στη Μονή Καισαριανής Ένας περίπατος στη Μονή Καισαριανής Ένας περίπατος στη Μονή Καισαριανής Το Μάιο του 2008 το Υπουργείο Πολιτισμού εγκαινίασε το θεσμό «Περιβάλλον και Πολιτισμός» με στόχο την ανάδειξη των άρρηκτων δεσμών

Διαβάστε περισσότερα

5 η Ενότητα Κουλτούρα και στρατηγική

5 η Ενότητα Κουλτούρα και στρατηγική Στρατηγική Διοίκηση και Διαχείριση της Απόδοσης 5 η Ενότητα Κουλτούρα και στρατηγική ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΑΝΟΥΡΓΙΑΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ Έως τώρα έχουμε μιλήσει Κεφάλαιο 2: Σημαντική επιρροή του περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΑΦΡΙΕΣ ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΝΑΝΣΥ ΣΑΚΚΑ

ΕΛΑΦΡΙΕΣ ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΝΑΝΣΥ ΣΑΚΚΑ ΘΕΜΑ: ΕΛΑΦΡΙΕΣ ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΝΑΝΣΥ ΣΑΚΚΑ Ο σίδηρος παρά το γεγονός, ότι αποτελεί υλικό γνωστό ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, άρχισε να χρησιµοποιείται ευρέως και ουσιαστικά σε αρχιτεκτονικές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΣΥΜΒΟΛΑΙΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΗΣ ΡΟΔΙΑΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικό εργαλείο. για την ταυτοποίηση πρώτου επιπέδου των θυμάτων παράνομης διακίνησης και εμπορίας. τη σεξουαλική εκμετάλλευση

Πρακτικό εργαλείο. για την ταυτοποίηση πρώτου επιπέδου των θυμάτων παράνομης διακίνησης και εμπορίας. τη σεξουαλική εκμετάλλευση Πρακτικό εργαλείο για την ταυτοποίηση πρώτου επιπέδου των θυμάτων παράνομης διακίνησης και εμπορίας με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση Ιούνιος 2013 Στα πλαίσια της επαγγελματικής σας ιδιότητας ενδέχεται

Διαβάστε περισσότερα

Όταν το μάθημα της πληροφορικής γίνεται ανθρωποκεντρικό μπορεί να αφορά και την εφηβεία.

Όταν το μάθημα της πληροφορικής γίνεται ανθρωποκεντρικό μπορεί να αφορά και την εφηβεία. Όταν το μάθημα της πληροφορικής γίνεται ανθρωποκεντρικό μπορεί να αφορά και την εφηβεία. Στόχος μας : να χρησιμοποιήσουμε τον υπολογιστή και το διαδίκτυο για να αντλήσουμε σωστές πληροφορίες, να τις επεξεργαστούμε

Διαβάστε περισσότερα

O ΙΕΡΟΚΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΑΡΧΙΚΟ ΣΩΜΑ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΕΙΟ ΧΩΡΟ

O ΙΕΡΟΚΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΑΡΧΙΚΟ ΣΩΜΑ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΕΙΟ ΧΩΡΟ O ΙΕΡΟΚΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΑΡΧΙΚΟ ΣΩΜΑ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΕΙΟ ΧΩΡΟ Του Αλέκου Χαραλαµπόπουλου - Ιεροκλή, µάζεψε το υνί και φέρτο στην αποθήκη, εγώ πάω τα άλογα στον σταύλο, είπε η Ναυσικά, η γυναίκα του Ιεροκλή. - Ναυσικά,

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του Υφυπουργού Ανάπτυξης κου Θανάση Σκορδά στο CapitalVision 2012

Ομιλία του Υφυπουργού Ανάπτυξης κου Θανάση Σκορδά στο CapitalVision 2012 Ομιλία του Υφυπουργού Ανάπτυξης κου Θανάση Σκορδά στο CapitalVision 2012 Κυρίες, κύριοι, Η έννοια της ανάπτυξης είναι τόσο πολυφορεμένη στο σύγχρονο πολιτικό λεξιλόγιο, που αν δεν δώσουμε, ο καθένας από

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Παναγοπούλου: Δημιουργώντας κοινωνικό κεφάλαιο την εποχή της κρίσης

Κατερίνα Παναγοπούλου: Δημιουργώντας κοινωνικό κεφάλαιο την εποχή της κρίσης Κατερίνα Παναγοπούλου Πρέσβυς της Ελλάδας στο Συμβούλιο της Ευρώπης, πρόεδρος του σωματείου γυναικών «Καλλιπάτειρα». Πρώτο βραβείο «Γυναίκα και Αθλητισμός» 2012 για την Ευρώπη. Δημιουργώντας κοινωνικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΩ ΟΛΟΤΑΧΩΣ! ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΠΡΟΣΩ ΟΛΟΤΑΧΩΣ! ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1 Απόστολος Πιερρής ΠΡΟΣΩ ΟΛΟΤΑΧΩΣ! ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ πόλιν δὲ μικρὰν καὶ ἄδοξον παραλαβὼν ἔνδοξον καὶ μεγάλην ἀπεργάσασθαι 14 Ιανουαρίου 2015 2 Η χώρα έχει ναυαγήσει.

Διαβάστε περισσότερα

Τοποθέτηση Δημάρχου Γ. Πατούλη. για τεχνικό πρόγραμμα 2010

Τοποθέτηση Δημάρχου Γ. Πατούλη. για τεχνικό πρόγραμμα 2010 Τοποθέτηση Δημάρχου Γ. Πατούλη για τεχνικό πρόγραμμα 2010 Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι Η διοίκηση του Δήμου φέρνει σήμερα προς ψήφιση στο Δημοτικό Συμβούλιο το τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου Αμαρουσίου για

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Ακολουθεί ολόκληρη η τοποθέτηση - παρέμβαση του Υπουργού Δ.Μ.&Η.Δ.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Ακολουθεί ολόκληρη η τοποθέτηση - παρέμβαση του Υπουργού Δ.Μ.&Η.Δ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Αθήνα, 18 Ιουνίου 2013 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ο Υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ''ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΟΥ Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΤΟΥΣ'' ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΤΑΛΑΟΥΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σύμφωνα με τα όσα αναλυτικά έχουν περιγραφεί στα προηγούμενα κεφάλαια της παρούσας μελέτης η κατασκευή του τμήματος «Βρύσες Ατσιπόπουλο», του Βόρειου Οδικού

Διαβάστε περισσότερα

Κύριε υπουργέ και όσοι υπάλληλοι βαθμολογούνται κάτω από τη βάση θα απολύονται;

Κύριε υπουργέ και όσοι υπάλληλοι βαθμολογούνται κάτω από τη βάση θα απολύονται; Συνέντευξη Υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Κυριάκου Μητσοτάκη, στην εφημερίδα «Ελευθερία» και στο δημοσιογράφο Φιλήμων Καραμίτσο Με το ξέσπασμα της κρίσης τα τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

Σοφία Γιουρούκου, Ψυχολόγος Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια

Σοφία Γιουρούκου, Ψυχολόγος Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια Σοφία Γιουρούκου, Ψυχολόγος Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια Η αντίδραση στο άγχος είναι μία φυσιολογική, ζωτική αντίδραση στην απειλή. Το άγχος είναι ένα συναίσθημα δυσθυμίας που προέρχεται από την υποκειμενική

Διαβάστε περισσότερα

Ασυντήρητες και επικίνδυνες οικοδομές

Ασυντήρητες και επικίνδυνες οικοδομές Ασυντήρητες και επικίνδυνες οικοδομές Στα τελευταία πέντε χρόνια έχουν καταγραφεί αρκετά περιστατικά πτώσης τμημάτων οικοδομών, κυρίως μπαλκονιών από πολυώροφες οικοδομές και είναι πραγματικά θαύμα το

Διαβάστε περισσότερα

Απλές λύσεις για άµεση έξοδο από την κρίση. Μέσα σε λίγες ηµέρες µπορεί να σωθεί η Ελλάδα. Αρκεί να ξυπνήσουν οι Έλληνες και να δουν τι συµβαίνει.

Απλές λύσεις για άµεση έξοδο από την κρίση. Μέσα σε λίγες ηµέρες µπορεί να σωθεί η Ελλάδα. Αρκεί να ξυπνήσουν οι Έλληνες και να δουν τι συµβαίνει. Απλές λύσεις για άµεση έξοδο από την κρίση Μέσα σε λίγες ηµέρες µπορεί να σωθεί η Ελλάδα. Αρκεί να ξυπνήσουν οι Έλληνες και να δουν τι συµβαίνει. Στα χιλιάδες χρόνια της ιστορίας της η Ελλάδα έχει γεµίσει

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 183 «για την αναθεώρηση της (αναθεωρηµένης) σύµβασης για την προστασία της µητρότητας,»

ΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 183 «για την αναθεώρηση της (αναθεωρηµένης) σύµβασης για την προστασία της µητρότητας,» ΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 183 «για την αναθεώρηση της (αναθεωρηµένης) σύµβασης για την προστασία της µητρότητας,» Η γενική Συνδιάσκεψη της ιεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, που συγκλήθηκε στη Γενεύη από το ιοικητικό

Διαβάστε περισσότερα

Μια γιορτή που μας φέρνει κοντά για ακόμα μια φορά, μια γιορτή που σηματοδοτεί την αλλαγή σελίδας για τον τόπο μας, εν όψει των επικείμενων εκλογών.

Μια γιορτή που μας φέρνει κοντά για ακόμα μια φορά, μια γιορτή που σηματοδοτεί την αλλαγή σελίδας για τον τόπο μας, εν όψει των επικείμενων εκλογών. ΦΙΛΕΣ κ ΦΙΛΟΙ ΚΑΛΗΜΕΡΑ Πριν ξεκινήσουμε θα ήθελα να ευχηθώ «ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ» ΣΤΙΣ ΜΗΤΕΡΕΣ ΟΛΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΟΛΟΙ ΤΟΥΣ ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΠΟΛΥΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΕΡΑΝΤΗ ΑΓΑΠΗ ΜΑΣ. Εκ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΙΙΙ Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας

ΧΙΙΙ Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας ΧΙΙΙ Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας Στο Προτεινόμενο Σχέδιο Αξιολόγησης ο ρόλος της Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (Ε.Ε.Υ) είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Οι αρμοδιότητες της Ε.Ε.Υ έχουν αναβαθμιστεί ιδιαίτερα

Διαβάστε περισσότερα

Ευρετήριο πινάκων. Ασκήσεις και υπομνήματα

Ευρετήριο πινάκων. Ασκήσεις και υπομνήματα Ευρετήριο πινάκων Ασκήσεις και υπομνήματα Ανάγνωση, για να ταυτιστεί και να προβάλει τα συναισθήματά του Ανακαλύψτε την προέλευση των πιστεύω σας Απαλή μουσική ως φάρμακο για τις εντάσεις και την απογοήτευση

Διαβάστε περισσότερα

Δρ.ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ

Δρ.ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ Δρ.ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ Σκοπος μαθηματος: -ορισμος υγιεινης -αρχες υγιεινης -σκοποι υγιεινης -αποτελεσματα υγιεινης. Ορισμος της Υγιεινης: Υγιεινη είναι η επιστημη που ερευνα και μελετα τα Υγειολογικα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ: ΘΕΜΑ: Ενηµερωτικό σηµείωµα για το πρόβληµα της παράνοµης υλοτοµίας και ειδικά αυτό της καυσοξύλευσης

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ: ΘΕΜΑ: Ενηµερωτικό σηµείωµα για το πρόβληµα της παράνοµης υλοτοµίας και ειδικά αυτό της καυσοξύλευσης 1 Ιωάννης Κέκερης ασοπόνος Επίτιµος Πρόεδρος Ένωσης ασοπόνων Μακεδονίας Θράκης Μέλος.Σ. Πανελλήνιας Ένωσης ασοπόνων και ιαχειριστών Φυσικού Περιβάλλοντος ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ: Αρναία 16/12/2012 Κα Πρόεδρο Ειδικής

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία-Στεφανία-Γιάννης 1 ο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης Ε2 Π.Τ.Δ.Ε.-Α.Π.Θ. 2014-15

Μαρία-Στεφανία-Γιάννης 1 ο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης Ε2 Π.Τ.Δ.Ε.-Α.Π.Θ. 2014-15 Μαρία-Στεφανία-Γιάννης 1 ο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης Ε2 Π.Τ.Δ.Ε.-Α.Π.Θ. 2014-15 Με ποιους τρόπους έτρωγαν τα ψάρια τους; Τα ψάρια τους τα έτρωγαν εκζεστά (βραστά), οφτά (ψητά) ή

Διαβάστε περισσότερα

Συνοπτική Παρουσίαση. Ελλάδα

Συνοπτική Παρουσίαση. Ελλάδα Ελλάδα Συνοπτική Παρουσίαση Η θρησκευτική ελευθερία προστατεύεται από το Σύνταγμα και άλλους νόμους και πολιτικές, με κάποιους περιορισμούς. Γενικώς, η κυβέρνηση σεβάστηκε εμπράκτως τη θρησκευτική ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Συµπεράσµατα από την ανάλυση συχνοτήτων στη Γεωµετρία Α Λυκείου. Για το 1 ο θέµα που αφορά τη θεωρία:

Συµπεράσµατα από την ανάλυση συχνοτήτων στη Γεωµετρία Α Λυκείου. Για το 1 ο θέµα που αφορά τη θεωρία: Συµπεράσµατα από την ανάλυση συχνοτήτων στη Γεωµετρία Α Λυκείου Για το 1 ο θέµα που αφορά τη θεωρία: Η µεγάλη πλειοψηφία των διδασκόντων (73,5) δεν επιλέγει ως ερώτηµα την διατύπωση ορισµών εκ µέρους των

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποιούμε το χαλκό με γνώμονα τον άνθρωπο

Αξιοποιούμε το χαλκό με γνώμονα τον άνθρωπο Αξιοποιούμε το χαλκό με γνώμονα τον άνθρωπο ΥΔΡΟΡΡΟΕΣ ΤΙΤΑΝΙΟΥΧΟΥ ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΥ Καινοτομία με ισχυρούς δεσμούς στην παράδοση Με το πλεονέκτημα της διαχρονικής αξίας του χαλκού και τη σιγουριά της μακροχρόνιας

Διαβάστε περισσότερα

Με το λογισµικό kidspiration για τo νηπιαγωγείο

Με το λογισµικό kidspiration για τo νηπιαγωγείο Τίτλος διδακτικού σεναρίου «Τα Μέσα Μεταφοράς» Με το λογισµικό kidspiration για τo νηπιαγωγείο Εργάστηκαν οι εκπαιδευτικοί: Ιωάννης Κίκας e-mail: kikjohn@yahoo.gr άσκαλος του ηµοτικού Σχολείου Μεγάλης

Διαβάστε περισσότερα

Έλλειψη εσωτερικής ελευθερίας

Έλλειψη εσωτερικής ελευθερίας Έλλειψη εσωτερικής ελευθερίας Ανωριμότητα Προκαταλήψεις- Στερεότυπα Απουσία ανθρωπιστικής παιδείας Ημιμάθεια Έλλειψη έμπρακτης χριστιανικής ζωής ΣΤΟΧΟΙ Να αρχίσουν να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν τα δικά

Διαβάστε περισσότερα

Η ελληνική κοινωνία απέναντι στην οικονομική κρίση

Η ελληνική κοινωνία απέναντι στην οικονομική κρίση Η ελληνική κοινωνία απέναντι στην οικονομική κρίση 1 ο Κύμα: 07-09 Σεπτεμβρίου 2009 VPRC ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Με την εικόνα που έχετε σήμερα για τη χώρα σε γενικές γραμμές πιστεύετε ότι τα πράγματα πηγαίνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΝΕΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

ΤΟ ΝΕΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΤΑ ΟΡΙΑ ΗΛΙΚΙΑΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΣΤΑ ΕΛ-ΤΑ - ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ (ΤΑΠ-ΟΤΕ) ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΥ Π.Ο.Σ.Τ. ΤΟ ΝΕΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ Μετά την έκδοση της εγκυκλίου με

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΙΚΗ ΓΡΙΠΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΙΚΗ ΓΡΙΠΗ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΙΚΗ ΓΡΙΠΗ Τι είναι η γρίπη; Η γρίπη είναι µια οξεία νόσος του αναπνευστικού συστήµατος που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης (A, B και C). Οι ιοί της γρίπης προσβάλλουν

Διαβάστε περισσότερα

Πρώτη διδακτική πρόταση Χρωματίζοντας ένα σκίτσο

Πρώτη διδακτική πρόταση Χρωματίζοντας ένα σκίτσο Κατανόηση προφορικού λόγου Επίπεδο Α (αρχάριο) Πρώτη διδακτική πρόταση Χρωματίζοντας ένα σκίτσο Ενδεικτική διάρκεια: Ομάδα-στόχος: Διδακτικός στόχος: Στρατηγικές: Υλικό: Ενσωμάτωση δεξιοτήτων: 1-2 διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΝΟΤΗΤΩΝ Α ΤΑΞΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 3

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΝΟΤΗΤΩΝ Α ΤΑΞΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 3 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΝΟΤΗΤΩΝ Α ΤΑΞΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 3 Σημειώνεται ότι για την ετοιμασία και εφαρμογή της ενότητας συνέδραμαν και οι συνάδελφοι Μαρία Ανθίμου και Χριστίνα Κκαΐλη (Δημοτικό Σχολείο Μενεού) ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Ο αθλητισμός εμπνέεται από την ειρήνη. Η ειρήνη εμπνέεται από τον αθλητισμό.

Ο αθλητισμός εμπνέεται από την ειρήνη. Η ειρήνη εμπνέεται από τον αθλητισμό. Ο αθλητισμός εμπνέεται από την ειρήνη. Η ειρήνη εμπνέεται από τον αθλητισμό. Αγαπητοί γονείς και εκπαιδευτικοί, Φανταστείτε την ειρήνη... Αυτή μπορεί να ήταν η σκέψη του βασιλιά Ίφιτου της Ήλιδας όταν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΥΠ.ΓΕΩΡΓΙΑΣ 4.9.2001

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΥΠ.ΓΕΩΡΓΙΑΣ 4.9.2001 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΥΠ.ΓΕΩΡΓΙΑΣ 4.9.2001 ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Κωνσταντίνος Γείτονας): Ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας κ. Μπασιάκος έχει το λόγο. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΠΑΣΙΑΚΟΣ: Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Διαβάστε περισσότερα

Κατασκηνωτικές Σκέψεις

Κατασκηνωτικές Σκέψεις Κατασκηνωτικές Σκέψεις Αγαπητοί Γερόλυκοι, Στον καθένα και καθεµία Αρχηγό ξεχωριστά αξίζει ένα µεγάλο µπράβο γιατί για ένα ακόµα καλοκαίρι όπως τα τελευταία 101 χρόνια Λυκόπουλα, Πρόσκοποι, Ανιχνευτές

Διαβάστε περισσότερα

Το ολοκαύτωμα της Κάσου

Το ολοκαύτωμα της Κάσου Το ολοκαύτωμα της Κάσου Το βρίκιον Άρης, 1881 Κολοβός Γεώργιος Ερευνητής Συγγραφέας Πτυχιούχος Διοίκησης Ναυτιλιακών και Μεταφορικών Επιχειρήσεων Ανώτατου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Πειραιά Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΣ ΑΕΡΙΣΜΟΣ - ΡΟΣΙΣΜΟΣ

ΦΥΣΙΚΟΣ ΑΕΡΙΣΜΟΣ - ΡΟΣΙΣΜΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ νέες κατασκευές αναδιαµόρφωση καινούριων κτιρίων ανακαίνιση και µετασκευή ιστορικών κτιρίων έργα "εκ του µηδενός" σε ιστορικά πλαίσια 2 Με τη χρήση συστηµάτων δροσισµού ο στόχος είναι να µειωθεί

Διαβάστε περισσότερα

Παραμονή Παγκόσμιας Ημέρας Αντικαταναλωτισμού*, 28 Νοεμβρίου 2008

Παραμονή Παγκόσμιας Ημέρας Αντικαταναλωτισμού*, 28 Νοεμβρίου 2008 Ο ΑΦΡΑΓΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Παραμονή Παγκόσμιας Ημέρας Αντικαταναλωτισμού*, 28 Νοεμβρίου 2008 Η χρονική συγκυρία δε θα μπορούσε να είναι καλύτερη. Πέντε λεπτά μετά τις έξι το απόγευμα της τελευταίας μου

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρο-μεσαίες Επιχειρήσεις»

Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρο-μεσαίες Επιχειρήσεις» ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρο-μεσαίες

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτηµατολόγιο Επιχειρήσεων µε Γενική Άδεια Παροχής Ταχυδροµικών Υπηρεσιών Ποσοτικά εδοµένα Έτους 2009 (Χρήση από 1/1/2009 έως 31/12/2009)

Ερωτηµατολόγιο Επιχειρήσεων µε Γενική Άδεια Παροχής Ταχυδροµικών Υπηρεσιών Ποσοτικά εδοµένα Έτους 2009 (Χρήση από 1/1/2009 έως 31/12/2009) Ερωτηµατολόγιο Επιχειρήσεων µε Γενική Άδεια Παροχής Ταχυδροµικών Υπηρεσιών Ποσοτικά εδοµένα Έτους 2009 (Χρήση από 1/1/2009 έως 31/12/2009) Αριθµός Μητρώου / Επωνυµία Εταιρείας Έδρα Εταιρείας: Κατηγορία

Διαβάστε περισσότερα

Να µαστε λοιπόν µε καφέ και τσιγάρα στης φίλης µου της Ρίτας,

Να µαστε λοιπόν µε καφέ και τσιγάρα στης φίλης µου της Ρίτας, ΠEPIEXOMENA Χοντρός... 37 Γείτονες...44 Η ιδέα... 52 Δεν είναι αυτοί ο άντρας σου...58 Είστε γιατρός;...67 Ο πατέρας... 77 Δεν είπε κανείς τίποτα... 80 Εξήντα εκτάρια...100 Τι γίνεται στην Αλάσκα;... 116

Διαβάστε περισσότερα

γραμματισμό των νηπίων

γραμματισμό των νηπίων Αξιοποίηση του ονόματος του παιδιού για το γραμματισμό των νηπίων Μέρος 3ο: Καθημερινή Ζωή της Τάξης Μαρία Θεοδωρακάκου Νηπιαγωγός, ΜΤΕΕΑ maria.theodorakakou@gmail.com Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Πρώτες βοήθειες και αντιλήψεις του πληθυσμού στους Νομούς Χανίων, Ηρακλείου, Λασιθίου και Μεσσηνίας

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Πρώτες βοήθειες και αντιλήψεις του πληθυσμού στους Νομούς Χανίων, Ηρακλείου, Λασιθίου και Μεσσηνίας Α.Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Πρώτες βοήθειες και αντιλήψεις του πληθυσμού στους Νομούς Χανίων, Ηρακλείου, Λασιθίου και Μεσσηνίας ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ Δημητρακόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 15/10/2005. Η Αλκη Ζέη για την ιδώ Σωτηρίου: Η θεία µου η ιδώ αγαπηµένη των Τούρκων

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 15/10/2005. Η Αλκη Ζέη για την ιδώ Σωτηρίου: Η θεία µου η ιδώ αγαπηµένη των Τούρκων ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 15/10/2005 Η Αλκη Ζέη για την ιδώ Σωτηρίου: Η θεία µου η ιδώ αγαπηµένη των Τούρκων Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ Η φωτογραφία του έξυπνου, χαµογελαστού προσώπου της ιδώς Σωτηρίου µε τον κλασικό

Διαβάστε περισσότερα

AMEA_ENOTHTA_3 2/12/2008 16:48 ÂÏ 1

AMEA_ENOTHTA_3 2/12/2008 16:48 ÂÏ 1 AMEA_ENOTHTA_3 2/12/2008 16:48 ÂÏ 1 AMEA_ENOTHTA_3 2/12/2008 16:48 ÂÏ 64 AMEA_ENOTHTA_3 2/12/2008 16:48 ÂÏ 65 «Επικοινωνία και Αυτισµός» Συντονίστρια: Κορίνα θεοδωρακάκη ηµοσιογράφος ρ/σ ΛΑΜΨΗ 92,3 ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρικό φορτίο Ηλεκτρική δύναμη

Ηλεκτρικό φορτίο Ηλεκτρική δύναμη ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΡΑΓΚΑΚΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ-ΧΗΜΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ 2ου ΕΚΦΕ Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 1 ΘΕΩΡΙΑ Ηλεκτρικό φορτίο Ηλεκτρική δύναμη Εάν τρίψουμε ένα πλαστικό στυλό σε ένα μάλλινο ύφασμα

Διαβάστε περισσότερα

περισσότερο από το γεγονός του ότι αυτό δεν ήταν τότε ένα ζήτηµα έγκρισης του ίδιου του κοινοβουλευτισµού αλλά κριτικής στην αστική εξουσία.

περισσότερο από το γεγονός του ότι αυτό δεν ήταν τότε ένα ζήτηµα έγκρισης του ίδιου του κοινοβουλευτισµού αλλά κριτικής στην αστική εξουσία. Οµιλία του Αµαντέο Μπορντίγκα, εκπροσώπου της Αριστερής Αποχικής Φράξιας του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόµµατος, στο 2 ο Συνέδριο της Κοµµουνιστικής ιεθνούς Η Αριστερή Φράξια του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόµµατος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΤΗΓΑΝΕΛΑΙΟΥ ΓΙΑΤΙ - ΠΩΣ - ΠΟΤΕ

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΤΗΓΑΝΕΛΑΙΟΥ ΓΙΑΤΙ - ΠΩΣ - ΠΟΤΕ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΤΗΓΑΝΕΛΑΙΟΥ ΓΙΑΤΙ - ΠΩΣ - ΠΟΤΕ Μετά το τηγάνι.το λάδι γίνεται τοξικό για τη θάλασσα το έδαφος τον υδροφόρο ορίζοντα για όλους μας!!! Tο χρησιµοποιηµένο λάδι ΕΝ το πετάµε στην αποχέτευση γιατί

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΚΕΦΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΚΕΦΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Μ.Μ.Ε. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΚΕΦΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΤΕΤΑΡΤΗ 26 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2005 ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Καληµέρα, χρόνια πολλά, δεν τα έχουµε

Διαβάστε περισσότερα

Κος ΓΚΑΙΤΛΙΧ: Ευχαριστώ πολύ κυρία Πρόεδρε. Θα επιχειρήσω μέσα σε περίπου 10 με 15 λεπτά να συνοψίσω αυτά που συζητήθηκαν στο δικό μας workshop, το

Κος ΓΚΑΙΤΛΙΧ: Ευχαριστώ πολύ κυρία Πρόεδρε. Θα επιχειρήσω μέσα σε περίπου 10 με 15 λεπτά να συνοψίσω αυτά που συζητήθηκαν στο δικό μας workshop, το Κος ΓΚΑΙΤΛΙΧ: Ευχαριστώ πολύ κυρία Πρόεδρε. Θα επιχειρήσω μέσα σε περίπου 10 με 15 λεπτά να συνοψίσω αυτά που συζητήθηκαν στο δικό μας workshop, το οποίο κράτησε κι αυτό τρεις και πλέον ώρες, άρα είμαι

Διαβάστε περισσότερα

Η εξέλιξη της επιστηµονικής σκέψης και του πειραµατισµού στην Ελληνιστική

Η εξέλιξη της επιστηµονικής σκέψης και του πειραµατισµού στην Ελληνιστική ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Η εξέλιξη της επιστηµονικής σκέψης και του πειραµατισµού στην Ελληνιστική εποχή Παρά τους διαρκείς πολέµους και το κλίµα σχετικής ανασφάλειας,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΟ : Ελαιοχρωµατισµοί 4 ου & 50 ου ηµοτικών ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ

ΕΡΓΟ : Ελαιοχρωµατισµοί 4 ου & 50 ου ηµοτικών ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ `ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΗΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΡΓΟ : Ελαιοχρωµατισµοί 4 ου & 50 ου ηµοτικών Σχολείων στην περιοχή ΤΑΛΩΣ ήµου Ηρακλείου /ΝΣΗ: ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ & ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ Προοίμιο Ο κώδικας δεοντολογίας του ΕΣΠΕΜ σκοπό έχει να κρατήσει υψηλά το κύρος του επαγγέλματος του μουσικοθεραπευτή στην Ελλάδα, να διαφυλάξει τους θεραπευόμενους από τυχόν μη δεοντολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Αυτός που δεν μπορεί να δει τα μικρά πράγματα είναι τυφλός και για τα μεγαλύτερα. (Κομφούκιος, 551-479 πχ)

Αυτός που δεν μπορεί να δει τα μικρά πράγματα είναι τυφλός και για τα μεγαλύτερα. (Κομφούκιος, 551-479 πχ) Αυτός που δεν μπορεί να δει τα μικρά πράγματα είναι τυφλός και για τα μεγαλύτερα (Κομφούκιος, 551-479 πχ) ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο παιχνίδι αυτό, κάθε παίκτης έχει το ρόλο ενός Κινέζου πρίκγιπα, προσπαθώντας

Διαβάστε περισσότερα

Το σύμπαν μέσα στο οποίο αναδύεστε

Το σύμπαν μέσα στο οποίο αναδύεστε ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΡΩΤΗ Το σύμπαν μέσα στο οποίο αναδύεστε Στέλνουμε χαιρετισμούς. Χαιρόμαστε πολύ που έχουμε αυτήν την ευκαιρία να μιλήσουμε με σας ξανά και να παράσχουμε τις πληροφορίες που είμαστε έτοιμοι να

Διαβάστε περισσότερα

7. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

7. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ 7. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ 7.1. Περιεχόμενο 1.Κατανόηση Γλώσσας- Ο μαθητής θα κατανοήσει το θέμα που εκφέρεται στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα.

Διαβάστε περισσότερα

Οι ιοί και οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος στα παιδιά

Οι ιοί και οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος στα παιδιά Οι ιοί και οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος στα παιδιά Θεοφάνης Τσιλιγιάννης Οι ιογενείς λοιμώξεις αποτελούν τη συχνότερη αιτία από την οποία αρρωσταίνουν τα παιδιά και ο άνθρωπος γενικά.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ Η ΡΩΣΙΑ ΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ

ΓΙΑΤΙ Η ΡΩΣΙΑ ΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΓΙΑΤΙ Η ΡΩΣΙΑ ΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ Ι. Ο ρωσικός καπιταλισµός Χτυπητές κοινωνικές διαφορές, µισθολογικές ανισότητες, προνόµια ανάλογα µε το είδος δουλειάς και καταµερισµός εργασίας που καταδικάζει τους

Διαβάστε περισσότερα

Ενώνουμε δυνάμεις. Δείγματα Γραφής. Δυναμικά μπροστά ΑΝΔΡΕΑΣ Ζ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ. Βουλευτής

Ενώνουμε δυνάμεις. Δείγματα Γραφής. Δυναμικά μπροστά ΑΝΔΡΕΑΣ Ζ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ. Βουλευτής Ενώνουμε δυνάμεις Δείγματα Γραφής Δυναμικά μπροστά ΑΝΔΡΕΑΣ Ζ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ Βουλευτής Συναγωνιστή συναγωνίστρια, Οι βουλευτικές εκλογές στις 22 Μαίου είναι σημαντικές για τον κάθε πολίτη, σημαντικές για την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 9 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ... 14 ΑΝΘΡΩΠΟΙ... 17

ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 9 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ... 14 ΑΝΘΡΩΠΟΙ... 17 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 9 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ... 14 ΑΝΘΡΩΠΟΙ... 17 ΖΩΑ... 33 ΦΥΤΑ... 48 ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΓΗ... 55 ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ... 62 ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ... 64 ΓΛΥΠΤΙΚΗ... 71 ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ... 78 ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Οι Αστερισμοί και πώς να τους βρίσκουμε με το Επιπεδόσφαιρο. Άρης Μυλωνάς

Οι Αστερισμοί και πώς να τους βρίσκουμε με το Επιπεδόσφαιρο. Άρης Μυλωνάς Οι Αστερισμοί και πώς να τους βρίσκουμε με το Επιπεδόσφαιρο Άρης Μυλωνάς Ερασιτέχνης Αστρονόμος Σήμερα οι άνθρωποι σπάνια βρίσκονται κάτω από σκοτεινό νυκτερινό ουρανό. Μερικοί δεν γνωρίζουν καν ότι υπάρχει

Διαβάστε περισσότερα