***** Ιστορίες Πολέμου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη: Μια προσέγγιση στη διαχρονία

Transcript

1 Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών/ National and Kapodistrian University of Athens Φιλοσοφική Σχολή/ School of Philosophy Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας/ Faculty of History and Archaeology Ιστορίες Πολέμου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη: Μια προσέγγιση στη διαχρονία Διεθνές επιστημονικό συνέδριο με αφορμή τα 100 χρόνια από τους Βαλκανικούς Πολέμους ( ) Αθήνα 7 9 Νοεμβρίου 2013 ***** Histories of War in South- Eastern Europe: An Approach in the Longue Durée An international conference on the occasion of the centenary since the Balkan Wars of Athens 7 9 November 2013

2 Περιεχόμενα/ Index ΠΕΜΠΤΗ7 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ/ THURSDAY 7 th NOVEMBER Page Οργανωτική Επιτροπή / Organizing Committee 3 Εγγραφή συνέδρων/ Registration 5 Προσφωνήσεις/ Addresses 5 Α Πρωινή Συνεδρία / Session I 5 Β Πρωινή Συνεδρία / Session II 5 Α Απογευματινή Συνεδρία / Session III 6 Β Απογευματινή Συνεδρία / Session IV 6 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ / FRIDAY8 th NOVEMBER Α Πρωινή Συνεδρία / Session I 7 Β Πρωινή Συνεδρία / Session II 7 Απογευματινή Συνεδρία / Session III 8 ΣΑΒΒΑΤΟ 9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ/ SATURDAY9 th NOVEMBER Α Πρωινή Συνεδρία / Session I 8 Β Πρωινή Συνεδρία / Session II 9 Στρογγυλή Τράπεζα / Roundtable discussions 9 Συμπεράσματα Λήξη των εργασιών του Συνεδρίου / Conclusions - End of the proceedings of the Conference 9 Κατάλογος ομιλητών/ List of Participants Χάρτης και Οδηγίες πρόσβασης / Map & Directions 12 2

3 Επιστημονική/ Οργανωτική Επιτροπή: Αθηνά Κόλια-Δερμιτζάκη (Athina Kolia- Dermitzakis) Academic / Organizing Committee: Νίκος Μπιργάλιας (Nikolaos Birgalias) Σπυρίδων Γ. Πλουμίδης (SpyridonG. Ploumidis) Βάσω Σειρηνίδου(Vaso Seirinidou) Γραμματεία/ Conference Registrar: Μαρίλια Λυκάκη(Marilia Lykakis) Διεύθυνση Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Τομέας Ιστορίας Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου, 4ος όροφος Τ.Κ Τηλ: (++30) Τηλεομοιοτυπία: (++30) Τηλέφωνο ανάγκης: (+30) (Μαρίλια Λυκάκη) Address: National and Kapodistrian University of Athens School of Philosophy Faculty of History and Archaeology Department of History University Campus Athens Tel: (++30) Fax: (++30) Emergency phone: (+30) (Marilia Lykakis) Το συνέδριο θα λάβει χώρα στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, αμφιθέατρο «Αντώνης Τρίτσης» (Ακαδημίας 50 & Ασκληπιού). Βλ. Χάρτη και οδηγίες πρόσβασης στη σελ. 12. The Conference will take place at the Cultural Centre of the Municipality of Athens (Akadimias 50 & Asklipiou str.) Please see page 12 for a detailed map and directions. ΧΟΡΗΓΟΙ / SPONSORS: ΕΓΝΩΝ ΑΤΕ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ Καλλιτεχνική επιμέλεια προγράμματος / Graphic design: Bronwyn Pithey 3

4 Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι του μεταμόρφωσαν τον πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και δημογραφικό χάρτη της Ελλάδας και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης γενικότερα. Οι μεγάλες τομές που προκάλεσαν οι δύο αυτές, σχεδόν αλλεπάλληλες, πολεμικές συρράξεις, μάς προσφέρουν το έναυσμα του στοχασμού και του αναστοχασμού για τον ρόλο του πολέμου στην ιστορική εξέλιξη. Ο στοχασμός αυτός, πιστεύουμε, ότι οφείλει να απλωθεί στη διαχρονία, από την αρχαία έως τη σύγχρονη ιστορική περίοδο, ούτως ώστε να αναζητήσει και να αναλύσει τις μεγάλες συνέχειες και τις ασυνέχειες του πολεμικού φαινομένου στον μακρό ιστορικό χρόνο. Γι αυτόν τον σκοπό, θεωρήσαμε χρήσιμο το συνέδριο να απευθυνθεί στο ευρύτερο γνωστικό φάσμα που καλύπτουν οι επιστήμες της Ιστορίας, της Αρχαιολογίας και της Ιστορίας της Τέχνης. The Balkan Wars of transformed the political, social, economic and demographic picture of Greece and South- Eastern Europe in general. The great upheavals, which were triggered by these two consequent military conflicts, are a primal stimulus for reflecting on the role of war in historical development. These reflections, we believe, may expand in the longue-durée, from the ancient times to the modern period, so that we are in a position to explore and analyze the continuities and discontinuities of the phenomenon of war in the long term. To this effect, we considered most appropriate that, the conference should seek the wide range of expertise that is offered by the disciplines of History, Archaeology and the History of Art. 4

5 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ/ PROGRAMME ΠΕΜΠΤΗ7 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ/ THURSDAY 7 th NOVEMBER : Εγγραφή συνέδρων/ Registration : Προσφωνήσεις / Addresses Α Πρωινή Συνεδρία / Session I Προεδρείο/ Chair: Σοφία Ανεζίρη 10.20: Νίκος Μπιργάλιας, Πόλεμος και πολιτική ιδιότητα κατά την αρχαϊκή και την κλασική εποχή 10.40: Άννα Ραμού-Χαψιάδη, Πολιτικές και πολιτειακές μεταβολές στην Αθήνα, συνεπεία πολεμικών επιχειρήσεων: Από τον Σόλωνα στους Τριάκοντα Τυράννους 11.00: Σελήνη Ψωμά, Νομισματικές εκδόσεις προς κάλυψη στρατιωτικών αναγκών: Η εισαγωγή του χάλκινου νομίσματος 11.20: Χριστίνα Κωνσταντακοπούλου, Η οικονομική διαχείριση πολέμου μακράς διαρκείας: Ο Αθηναϊκός ιμπεριαλισμός, η πληρωμή του φόρου και οι μικρές κοινότητες του Αιγαίου τον 5ο αιώνα π.χ : Συζήτηση / Discussion : Διάλειμμα/ Tea/coffee break Β Πρωινή Συνεδρία / Session II Προεδρείο / Chair: Φλωρεντία Ευαγγελάτου-Νοταρά 12.20: Ευάγγελος Χρυσός, Ιστορίες βυζαντινο-βουλγαρικών πολέμων ( ) 12.40: Ειρήνη Χρήστου, Από το ατομικό στο συλλογικό: Προσωπικές αντιπαλότητες ως αιτία εμφυλίων πολέμων 13.00: Κατερίνα Νικολάου, Ιστορίες γυναικών σε βυζαντινούς πολέμους (7ος 11ος αι.) 13.20: Τριανταφυλλίτσα Μανιάτη-Κοκκίνη, Στρατιώτες προνομιούχοι ή στρατός προνομιούχων; Δημοσιονομικά μέτρα εν όψει πολεμικών συγκρούσεων στο Ύστερο Βυζάντιο 13.40: Μαρίλια Λυκάκη και Ναυσικά Βασιλοπούλου, Μισθοφόροι του Βυζαντίου: Ο ρόλος τους κατά τη μετάβαση από τη Μέση στην Ύστερη περίοδο : Συζήτηση / Discussion : Διάλειμμα/ Lunch break 5

6 ΠΕΜΠΤΗ7 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ/ THURSDAY 7 th NOVEMBER Α Απογευματινή Συνεδρία / Session III Προεδρείο / Chair: Σοφία Μεργιαλή-Σαχά 16.00: Αθηνά Κόλια-Δερμιτζάκη, Ο στρατός και ο στρατιώτης: Η απεικόνισή του στα ιστοριογραφικά και ρητορικά κείμενα (10ος 12ος αι.) 16.20: Salvatore Cosentino, State, military service and land in the Early Middle Ages ( ca): East and West 16.40: Χρήστος Μακρυπούλιας, Η πολιορκητική στρατηγική των Βουλγάρων κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις της περιόδου : Αγγελική Παπαγεωργίου, Πόλεμος και ιδεολογία την εποχή των Κομνηνών: Οι νίκες στο βόρειο σύνορο ως αντικείμενο εσωτερικής πολιτικής εκμετάλλευσης : Συζήτηση/ Discussion : Διάλειμμα/ Tea/coffee break Β Απογευματινή Συνεδρία / Session IV Προεδρείο / Chair: Ταξιάρχης Γ. Κόλιας 18.00: Έφη Συγκέλλου, Στρατός και κοινωνία στο Ύστερο Βυζάντιο: Το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του Γεωργίου Πλήθωνα Γεμιστού 18.20: Yannis Stouraitis, Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου : The role of identity in the ideological legitimization of a war conflict in two different historical epochs 18.40: Μαρία Ντούρου-Ηλιοπούλου,Φεουδαρχικοί πόλεμοι και οι επιπτώσεις τους στην κοινωνία της φραγκοκρατούμενης Ρωμανίας (13-14ος αι.) 19.00: Μαρία Μάμαλη, Γυναίκες σε κλοιό πολιορκίας: Ανασύνθεση του γυναικείου πληθυσμού στη διάρκεια της πολιορκίας του Χάνδακα ( ) : Συζήτηση /Discussion 21.00: Δεξίωση των Συνέδρων στο «Καποδιστριακόν» / Reception at Kapodistriakon 6

7 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ / FRIDAY8 th NOVEMBER Α Πρωινή Συνεδρία /Session I Προεδρείο / Chair: Όλγα Κατσιαρδή-Hering 9.20: Νίκη Κουτράκου, Soldiers and Propaganda: Examples from Middle Byzantine Politics 9.40: Παρασκευάς Κονόρτας, Οι οθωμανικές εκστρατείες του 16ου αιώνα μέσα από ελληνικά χρονικά 10.00: Χαράλαμπος Μηνάογλου, «Η αιχμαλώτισίς του ήτον μία περίστασις του πολέμου»: Εθελούσιες αιχμαλωσίες Φαναριωτών Ηγεμόνων κατά τους αυστρο-ρωσο-τουρκικούς πολέμους του 18ου αιώνα 10.20: Δημήτρης Δημητρόπουλος, Από ορεσίβιοι κλέφτες, στρατιώτες της επανάστασης: Μια σκολιά οδός 10.40: Μαρία Ευθυμίου, Δύο πόλεμοι εναρκτήριοι του βαλκανικού εθνικισμού: Η ελληνική και η σερβική επανάσταση στο πρώτο τέταρτο του 19ου αιώνα 11.00: Κατερίνα Γαρδίκα, Λόγος περί ειρήνης μέσα στον πόλεμο : Συζήτηση / Discussion : Διάλειμμα / Tea/coffee break Β Πρωινή Συνεδρία / Session II Προεδρείο / Chair: Κώστας Π. Κωστής 12.20: Νίκος Ποταμιάνος, Πόλεμος και κοινωνία τη δεκαετία του 1910: Κρατικά μέτρα και κοινωνική διαπάλη γύρω από τον επισιτισμό και τον πληθωρισμό 12.40: Σπυρίδων Γ. Πλουμίδης, Ο θαλάσσιος αποκλεισμός της Ελλάδας το : Η απαρχή της οικονομίας της «αυτάρκειας» 13.00: Δημήτρης Παυλόπουλος, Εικόνες των Βαλκανικών Πολέμων στη ζωγραφική, στη γλυπτική και στη χαρακτική 13.20: Σταυρούλα Μαυρογένη, Ζωγραφίζοντας την πορεία από την ήττα στην εποποιία: Ο Πέταρ Ρανόσοβιτς ως «ζωγράφος του πολέμου» 13.40: Κατερίνα Δερμιτζάκη, Το πολεμικό υλικό στις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου: Η συναγωγή υλικού της επικαιρότητας από τους Βαλκανικούς Πολέμους ( ) : Συζήτηση / Discussion 14.20: Διάλειμμα / Break : Επίσκεψη στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο / Visit to the National History Museum (Old Parliament Building, Stadiou str. 13) : Καφές/ Tea/coffee break 7

8 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ / FRIDAY 8th NOVEMBER Απογευματινή Συνεδρία / Session III Προεδρείο/ Chair: Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη 18.50: Richard Hall, Sources of Bulgarian-Greek Conflict during the First Balkan War : Yura Konstantinova, Commensurability or Balance?On the occasion of the 100 years since the Balkan Wars 19.30: Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Ανταποκρίσεις από την πρώτη γραμμή: Οι πολεμικοί ανταποκριτές στα μέτωπα των Βαλκανικών Πολέμων 19.50: Στράτος Δορδανάς, «Ο πόλεμος στα χαρτιά»: Η διπλωματία του «ελληνογερμανικού άξονα» κατά τη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου : Συζήτηση/ Discussion ΣΑΒΒΑΤΟ 9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ/ SATURDAY 9th NOVEMBER Α Πρωινή Συνεδρία / Session I Προεδρείο / Chair: Βαγγέλης Καραμανωλάκης 9.20: Λένα Κορμά, Πολεμώντας (με) τις ασθένειες: Πτυχές της επιδημίας της χολέρας του : Τάσος Κωστόπουλος, Καταγράφοντας το ανομολόγητο: Το πολεμικό ημερολόγιο ενός βιαστή στρατιώτη ( ) 10.00: Αλεξάνδρα Καραδήμου-Γερολύμπου, Πολεμικές καταστροφές, πόλεις και πολεοδομία στην Ελλάδα του 20ού αιώνα 10.20: Γεώργιος Παπαϊωάννου και Κωνσταντίνος Δουκάκης, Ιστορίες πολέμου σε πολεμικά μουσεία: Μελέτες περίπτωσης 10.40: Νίκος Αναστασόπουλος, Εθελοντικές δράσεις κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους: Η περίπτωση του Σώματος Κρητών στα Ιωάννινα 11.00: Ζήσης Φωτάκης, The Development of the Study of War in Greece since : Συζήτηση/ Discussion : Διάλειμμα/ Tea/coffee break 8

9 ΣΑΒΒΑΤΟ 9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ/ SATURDAY 9th NOVEMBER B Πρωινή Συνεδρία / Session II : Στρογγυλή Τράπεζα / Roundtable Discussions Πόλεμος και Ιστορία: / War and History: Νέες ματιές και κατευθύνσεις της ιστοριογραφικής έρευνας / New perspectives and directions in the historiography of warfare (εισηγητές / participants:νίκος Μπιργάλιας, Ταξιάρχης Κόλιας, Αναστασία Παπαδία-Λάλα, συντονίστρια / coordinator: Όλγα Κατσιαρδή-Hering) 13.45: Συμπεράσματα Λήξη των εργασιών του Συνεδρίου / Conclusions End of the proceedings of the Conference 9

10 Κατάλογος συνέδρων/ List of Participants Νίκος Αναστασόπουλος, Λέκτορας Νεώτερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Σοφία Ανεζίρη, Επίκουρη Καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Ναυσικά Βασιλοπούλου, Υποψηφία Διδάκτωρ, ΕΚΠΑ, Salvatore Cosentino, Καθηγητής Βυζαντινού Πολιτισμού, Università di Bologna, Κατερίνα Γαρδίκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Διευθύνουσα του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, Κατερίνα Δερμιτζάκη, Διδάκτωρ Μουσειολογίας, ΕKΠA, Δημήτρης Δημητρόπουλος, Διευθυντής Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Στράτος Δορδανάς, Λέκτορας Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Κωνσταντίνος Δουκάκης, Ιστορικός Ερευνητής, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Φλωρεντία Ευαγγελάτου-Νοταρά, Ομότιμη Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας, ΕΚΠΑ. Richard Hall, Professor of History, Georgia Southwestern State University, Αλέκα Καραδήμου-Γερολύμπου, Ομότιμη Καθηγήτρια ΑΠΘ, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Λέκτορας Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Όλγα Κατσιαρδή-Ηering, Καθηγήτρια Ιστορίας Νέου Ελληνισμού, ΕΚΠΑ, Αθηνά Κόλια-Δερμιτζάκη, Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Ταξιάρχης Γ. Κόλιας, Καθηγητής Βίου και Πολιτισμού των Βυζαντινών, ΕΚΠΑ / Διευθυντής του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, kolias@eie.grκαι kolias@phil.uoa.gr Παρασκευάς Κονόρτας, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ΕΚΠΑ, pakonort@gmail.com Yura Konstantinova, Institute for Balkan Studies, Bulgarian Academy of Sciences, yura.konstantinova@abv.bg Λένα Κορμά, Διδάκτωρ Ιστορίας, Université de Paris I Panthéon-Sorbonne, helcom2001@yahoo.com Νίκη Κουτράκου, Διδάκτωρ Ιστορίας, Υπουργείο Εξωτερικών, Πρεσβευτής-σύμβουλος Ρώμη, n.koutrakou@mfa.gr Χριστίνα Κωνσταντακοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας, Birkbeck College, c.constantakopoulou@bbk.ac.uk Κώστας Π. Κωστής, Καθηγητής Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας, ΕΚΠΑ, konkost@otenet.gr Τάσος Κωστόπουλος, Υποψήφιος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, tkostop1965@gmail.com 10

11 Κατάλογος συνέδρων/ List of Participants ΜαρίλιαΛυκάκη, Υποψηφία Διδάκτωρ, ΕΚΠΑ και ÉcolePratiquedes HautesÉtudes, Χρήστος Μακρυπούλιας, Διδάκτωρ, Ερευνητής, Μαρία Μάμαλη, Υποψηφία Διδάκτωρ, ΕΚΠΑ, ΤριανταφυλλίτσαΜανιάτη-Κοκκίνη,Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας του Βυζαντινού Κράτους, ΕΚΠΑ, Σταυρούλα Μαυρογένη, Λέκτορας Σερβικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Σοφία Μεργιαλή-Σαχά, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας του Βυζαντινού Κράτους, ΕΚΠΑ, Χαράλαμπος Μηνάογλου, Διδάκτωρ Νεώτερης Ιστορίας του ΕΚΠΑ, και Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Νεώτερης Ιστορίας, ΑΠΘ, Νίκος Μπιργάλιας, Επίκουρος Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Κατερίνα Νικολάου, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας του Βυζαντινού Κράτους, ΕΚΠΑ, Μαρία Ντούρου-Ηλιοπούλου, Καθηγήτρια Ιστορίας Μέσων και Νεωτέρων Χρόνων, Αγγελική Παπαγεωργίου, Διδάκτωρ Βυζαντινής Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Αναστασία Παπαδία-Λάλα, Καθηγήτρια Ιστορίας Νέου Ελληνισμού, ΕΚΠΑ, Γεώργιος Παπαϊωάννου, Λέκτορας Μουσειολογίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Δημήτρης Παυλόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, Σπυρίδων Γ. Πλουμίδης, Λέκτορας Νεώτερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Νίκος Ποταμιάνος, Διδάκτωρ Νεώτερης Ιστορίας Πανεπιστημίου Κρήτης, Άννα Ραμού-Χαψιάδη, Ομότιμη Καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Βάσω Σειρηνίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας Νέου Ελληνισμού, ΕΚΠΑ, Ιωάννης Στουραΐτης, Διδάκτωρ Βυζαντινής Ιστορίας, Ερευνητής, Institut für Byzantinistik und Neogräzistik der Universität Wien, Ευστρατία Συγκέλλου, Διδάκτωρ Βυζαντινής Ιστορίας, Ερευνήτρια, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Ζήσης Φωτάκης, Λέκτορας Ναυτικής Ιστορίας, Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, Ειρήνη Χρήστου, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας του Βυζαντινού Κράτους, ΕΚΠΑ, Ευάγγελος Χρυσός, Ομότιμος Καθηγητής Βυζαντινής Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Σελήνη Ψωμά, Επίκουρη Καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας, ΕΚΠΑ, 11

12 to the Cultural Centre of the Municipality of Athens (50 Akadimias St and Asklipiou St) where the conference will take place. Map data Google Χάρτης και Οδηγίες πρόσβασης / Map & Directions