Π ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Σελίδα 1. Minutes

Transcript

1 Π ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Σελίδα 1 Minutes

2 Περιεχόμενα Α. Ιστορική Εξέλιξη Εναλλακτικού Τουρισμού... 3 Α.1 Ιστορική Αναδρομή Εναλλακτικού Τουρισμού... 3 Α.2 Παρουσίαση περιοχής Υφιστάμενη κατάσταση... 4 Α.2.1 Περιοχές του Νομού με ιδιαίτερο ενδιαφέρον... 7 Α.3 Ο εναλλακτικός τουρισμός στο Νομό Σερρών... 9 Β. Στρατηγική Ανάλυση Β.1 Στρατηγική Προσέγγιση Β.1.1 Ανάλυση SWOT Εναλλακτικού Τουρισμού στο Νομό Σερρών Β.2 Καλές Πρακτικές από Ελλάδα και Εξωτερικό Γ. Επιχειρησιακός Σχεδιασμός Ανάπτυξης Εναλλακτικού Τουρισμού στη περιοχή Γ.1 Όραμα Τουρισμού Γ.2 Στρατηγικοί Στόχοι Γ.3 Καθορισμός ομάδων στόχων Γ. 4 Διαμόρφωση τουριστικού προϊόντος Γ.5 Προσδιορισμός των προς αξιοποίηση πόρων και οι δραστηριότητες που προτείνονται να αναπτυχθούν (Άξονες, Μέτρα, Δράσεις) Γ.6 Πολιτικές Υποστήριξης Δράσεων & Ενίσχυσης Εναλλακτικού Τουρισμού στη περιοχή. 39 Δ. Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης Ε. Παρουσίαση Διαδικασίας και Αποτελεσμάτων Έρευνας E.1 Η ταυτότητα της Έρευνας E.2 Το ερωτηματολόγιο E.3 Ανάλυση Αποτελεσμάτων ερωτηματολογίου E.3.1 Μέρος Α Δημογραφικά Στοιχεία E.3.2 Μέρος Β Αποτύπωση Υφιστάμενης Κατάστασης E.3.3 Μέρος Γ Σχεδιασμός Μελλοντικών Παρεμβάσεων E.4 Συμπεράσματα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. Ερωτηματολόγιο Έρευνας Βιβλιογραφία Πηγές: Άλλες Πηγές Σελίδα 2

3 Α. Ιστορική Εξέλιξη Εναλλακτικού Τουρισμού Α.1 Ιστορική Αναδρομή Εναλλακτικού Τουρισμού Οι κυριότερες εναλλακτικές μορφές τουρισμού που έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και εξελίχθηκαν, παράλληλα με το όλο τουριστικό φαινόμενο, είναι ο τουρισμός αναψυχής, ο επαγγελματικός τουρισμός (επαγγελματικά ταξίδια και συνεδριακός τουρισμός), ο πολιτιστικός, ο θρησκευτικός, ο αθλητικός και ο ιαματικός τουρισμός. Οι μορφές αυτές πρωτοεμφανίστηκαν (με ευρύτερα από τα σημερινά κριτήρια) στην Αρχαία Αίγυπτο, στη Μεσοποταμία (Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι και Ασσύριοι), στην Αρχαία Ελλάδα, στην Περσία και στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (στην προ Χριστού περίοδό της). Ο αθλητικός τουρισμός ήταν τα ταξίδια των Αρχαίων Ελλήνων για να μεταβούν στους τόπους των μεγάλων πανελλήνιων πανηγυρικών αγώνων που γινόταν για να τιμήσουν τους θεούς τους. Τέτοιοι αγώνες ήταν τα Ολύμπια, οι γνωστοί Ολυμπιακοί αγώνες, που γινόταν στην Ολυμπία προς τιμήν του Δία, τα Πύθια που γινόταν στους Δελφούς προς τιμήν του Απόλλωνα, τα Ίσθμια που γινόταν στον Ισθμό της Κορίνθου προς τιμή του Ποσειδώνα και τα Νεμέα που γινόταν στη Νεμέα προς τιμήν της Δήμητρας. Ο θρησκευτικός τουρισμός ήταν τα ταξίδια των Αρχαίων Ελλήνων για να μεταβούν στις μεγάλες θρησκευτικές εορτές προς τιμήν των θεών τους. Τέτοιες γιορτές ήταν οι Διονυσιακές γιορτές προς τιμήν του Διονύσου, τα Ελευσίνια μυστήρια προς τιμή της Δήμητρας και της Περσεφόνης, τα Παναθήναια προς τιμήν της Αθηνάς και πλήθος άλλων μικρότερων γιορτών προς τιμή άλλων θεών ή ημιθέων ή και θνητών ηρώων. Η περίοδος από τη γέννηση του Χριστού μέχρι και το πρώτο μισό του 19 αιώνα (1850) θεωρείται τουριστικά ανενεργή καθώς δεν παρουσιάστηκαν νέες μορφές τουρισμού. Ωστόσο δεν έπαψε να υπάρχει τουριστική δραστηριότητα. Κυρίως με τη μορφή του προϋπάρχοντος θρησκευτικού, αθλητικού, ιαματικού τουρισμού και των επαγγελματικών ταξιδιών. Από τα χαρακτηριστικά της περιόδου από το 1850 μέχρι το 1950, τα οποία περιγράφονται αναλυτικά στην ιστορία της εξέλιξης του τουριστικού φαινομένου, θα μπορούσε κάποιος να σταχυολογήσει τα παρακάτω, για να τα συσχετίσει με τις νέες εναλλακτικές μορφές τουρισμού που εμφανίστηκαν ή που ενισχύθηκαν. Αναλυτικότερα: - Η καθιέρωση του λεγόμενου «Grand Tur». Τα ταξίδια αυτά ήταν μια μορφή περιηγητικού τουρισμού, με έντονα τα χαρακτηριστικά του πολιτιστικού και του μορφωτικού τουρισμού. - Η αλματώδης ανάπτυξη των μεταφορικών μέσων και η παράλληλη ανάπτυξη των οδικών δικτύων. Η χρήση του σιδηροδρόμου αποτελεί συνήθη τακτική, το αυτοκίνητο μπαίνει σιγά-σιγά στην αγορά των μετακινήσεων, ενώ στο τέλος της περιόδου εμφανίζεται δυναμικά το αεροπλάνο. Τα ταξίδια, εμπορικά ή τουριστικά, γίνονται ασφαλέστερα, γρηγορότερα και οικονομικότερα και προ παντός προσιτά στο ευρύ κοινό. - Η θεαματική ανάπτυξη των ξενοδοχείων από απόψεως κατασκευής, μεγέθους και χωρητικότητας, πλήθους, βοηθητικών εγκαταστάσεων, εξοπλισμού αλλά και από απόψεως εξυπηρέτησης του πελάτη. - Η καθιέρωση του θεσμού των πληρωμένων διακοπών, πρώτα στη Γαλλία (1936) και μετά στις λοιπές Ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό επιτρέπει στο μέσο εργαζόμενο πολίτη να ταξιδεύει ευκολότερα. Σελίδα 3

4 - Eμφάνιση των πρώτων οργανωτών ταξιδιών (Τουr peratrs και ταξιδιωτικών γραφείων) με πρωτοπόρο τον Thmas Ck που εμπορευματοποιεί σε μεγάλη κλίμακα τα τουριστικά πακέτα. - Η ίδρυση και οργάνωση παράκτιων και ορεινών θέρετρων, η ανάπτυξη λουτροπόλεων και η καθιέρωση ορισμένων περιοχών σαν τουριστικών προορισμών της νέας μόδας (Κυανή ακτή, Ιταλία, Ισπανία κ.λπ.). O παράκτιος, ο ορεινός ο φυσιολατρικός τουρισμός, διαφοροποιούνται από τον γενικό περιηγητικό τουρισμό και εμφανίζονται σαν νέες μορφές τουρισμού. - Η γενίκευση του θεσμού των εκθέσεων σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις και η εμφάνιση των Διεθνών Εκθέσεων που προσελκύουν μεγάλο πλήθος επισκεπτών των οποίων σι τουριστικές δραστηριότητες συγκροτούν τον εκθεσιακό τουρισμό, μια νέα εναλλακτική μορφή τουρισμού. H τελευταία περίοδος εξέλιξης του εναλλακτικού τουρισμού είναι αυτή που αρχίζει από το τέλος του Β Παγκόσμιου πόλεμου και ειδικά για τη χώρα μας από το 1950 και για άλλους τελειώνει το 1980 και για άλλους η περίοδος αυτή συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ουσιαστικά αποτελεί τη περίοδο τουριστικής άνθησης, γρήγορης δηλαδή αύξησης του τουριστικού φαινομένου. Η γιγάντωση αυτή έχει αποδειχθεί και εκφράζεται με αριθμούς και αιτιολογείται από τη μελέτη των πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών, τεχνολογικών, πολιτιστικών και ψυχολογικών παραγόντων ή αιτίων που την προκάλεσαν. Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού κατά την περίοδο αυτή, ακολούθησαν τη γενική πορεία ανάπτυξης του τουρισμού. Μερικές μορφές όπως για παράδειγμα ο παράκτιος τουρισμός στις θερμές και νησιωτικές χώρες, ο χιονοδρομικός τουρισμός στα χειμερινά θέρετρα της Ευρώπης και ο θρησκευτικός τουρισμός κατά τη διάρκεια μεγάλων θρησκευτικών εκδηλώσεων, αναπτύσσονται ιδιαίτερα τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Πολλές επίσης μορφές άλλαξαν τα χαρακτηριστικά τους ή και διαφοροποιήθηκαν και φυσικά υπήρξαν και νέες μορφές τουρισμού όπως για παράδειγμα ο αγροτουρισμός, ο ιαματικός τουρισμός, ο τουρισμός των ορεινών σπορ, θαλάσσιος τουρισμός και άλλοι. Α.2 Παρουσίαση περιοχής Υφιστάμενη κατάσταση Σέρρες H πόλη είναι γνωστή από την αρχαιότητα ακόμη με τις ονομασίες: Σίρις, Σίρρα, Sirae, Σιρραίων πόλις, Sarxa, Σέρραι, Σέρρας, Sarra, Ser(r)e, Sirum, Φέρ(ρ)αι ή Φε(ρ)ραί, Seriskή Serski (σλαβ.), Siruz ή Sirz (τουρκ.), Ceres, Saras, τα Σέρρας και προσφάτως οι Σέρρες. Από όλες τις παραπάνω γραφές αποδεικνύεται ότι η ονομασία της μεταβιβάστηκε μέχρι σήμερα με ελάχιστες σχετικά παραφθορές. Ο νομός Σερρών είναι ένας από τους 13 νομούς της Μακεδονίας, του μεγαλύτερου διαμερίσματος της Ελλάδας και ανήκει στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Ανατολικά συνορεύει με τους νομούς Δράμας και Καβάλας και δυτικά με τους νομούς Θεσσαλονίκης και Κιλκίς. Στα βόρεια συνορεύει με τη Βουλγαρία και με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM). Ανήκει στους πεδινότερους νομούς της Ελλάδας, δεδομένου ότι το 48% της συνολικής έκτασης του χαρακτηρίζεται σαν πεδινό-ημιορεινό. Περικλείεται δυτικά από τις οροσειρές Κερκίνης-Βερτίσκου-Κερδυλίων, ανατολικά από τις οροσειρές Ορβήλου-Μενοικίου-Παγγαίου, Σελίδα 4

5 ενώ βόρεια δεσπόζει το όρος Μπέλες. Το νομό διασχίζει ο ποταμός Στρυμώνας, που πηγάζει από τη Βουλγαρία και εκβάλλει στο Στρυμονικό κόλπο (Ορφανού). Κυριότερος παραπόταμός του είναι ο Αγγίτης, στο ανατολικό τμήμα του νομού, όπου ρέει μεταξύ του Παγγαίου και του Μενοικίου όρους, σχηματίζοντας το φαράγγι του Αγγίτη, δίπλα στα Σπήλαια της Αλιστράτης O Δήμος Σερρών με το σχέδιο "Καποδίστριας" (1998) αύξησε τα όρια της ευρύτερης περιοχής του και σήμερα συμπεριλαμβάνει τους εξής οικισμούς: Σέρρες, Άγιος Ιωάννης, Κάτω Μετόχι, Κρίνος, Ξηρότοπος, Ελαιώνας, Χρυσοπηγή, Οινούσα, Χιονοχώρι. Η πόλη των Σερρών βρίσκεται στο κέντρο του νομού Σερρών. Το ανάγλυφο του εδάφους της ευρύτερης περιοχής παρουσιάζει έντονη αντίθεση μεταξύ του βορείου και νοτίου τμήματός της. Βόρεια της πόλης συναντάμε μια πύκνωση των υψομετρικών ανάγλυφων από όπου και ξεκινά πλήθος χειμάρρων (Χριστού, Λευκώνα, Καμενικίων, Αγίου Ιωάννη) με κατεύθυνση από βορά προς νότο. Στο νότιο τμήμα της περιοχής εκτείνεται η πεδιάδα του Στρυμόνα, όπου οι κλίσεις του εδάφους είναι πολύ μικρές. Δήμος Βισαλτίας Ο Δήμος Βισαλτίας είναι δήμος του Νομού Σερρών που ανήκει στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Συστήθηκε την 1η Ιανουαρίου 2011 με το σχέδιο Καλλικράτης (Ν 3852/2010) από τη συνένωση των πρώην Δήμων (νυν Δημοτικών Ενοτήτων) Αχινού, Βισαλτίας, Νιγρίτας και Τραγίλου. Έδρα του δήμου είναι η Νιγρίτα. Ο Δήμος Βισαλτίας αποτελείται από 27 Τοπικές Κοινότητες και 2 Δημοτικές Κοινότητες και καταλαμβάνει σχεδόν όλη την πρώην επαρχία Βισαλτίας σε έκταση 656,61 χιλιάδες στρέμματα και έχει πληθυσμό ,00 κατοίκους. ( απογραφή 2001) Ο Δήμος εκτείνεται στο νοτιοδυτικό τμήμα του Νομού Σερρών και συνορεύει Δυτικά με το Νομό Θεσαλλονίκης, Βόρεια με τον Δήμο Ηράκλειας Νότια με τον Δήμο Αμφίπολης, Ανατολικά με τον Δήμο Ν. Ζίχνης και ΒορειοΑνατολικά με τους Δήμους Σερρών και Εμ Παππά. Η Νιγρίτα είναι η έδρα του Δήμου με πληθυσμό κατοίκους, η οποία ανήκει στη Δημοτική ενότητα Νιγρίτας. Η έδρα του Δήμου Βισαλτίας, η Νιγρίτα, βρίσκεται σε απόσταση 22 χλμ. από την πόλη των Σερρών. Είναι δηλαδή πολύ κοντά στην πρωτεύουσα του Νομού, με όλα τα οικονομικοκοινωνικά, πολιτιστικά και διοικητικά πλεονεκτήματα που απορρέουν από αυτό. Η απόσταση της Νιγρίτας από τις άλλες μεγάλες πόλεις του Νομού είναι: από το Σιδηρόκαστρο 42 χλμ., από την Ηράκλεια 49 χλμ., ενώ από το Μητροπολιτικό κέντρο της Περιφέρειας, τη Θεσσαλονίκη απέχει 111 χλμ. Επίσης, απέχει 46 χλμ. από την διασταύρωση της εθνικής οδού Σερρών - Καβάλας. Αξίζει ακόμη να σημειώσουμε ότι απέχει 38 χλμ. από τον κάθετο άξονα της Εγνατίας οδού, ένα δρόμο υψίστης εθνικής σημασίας που καθιστά την Βόρεια Ελλάδα κυρίαρχο πόλο αναφοράς και ανάπτυξης, εδραιώνοντας την πολιτική και οικονομική ισχύ της στα Βαλκάνια, τη Μεσόγειο και κατ επέκταση σε όλη την Ευρώπη. Η πόλη της Νιγρίτας προήλθε από την ένωση των οικισμών Νιγρίτας και Σούρπας που αναπτύσσονταν δεξιά και αριστερά του ποταμού Χρυσορρόη. Οι δύο παραπάνω οικισμοί κτίστηκαν από τους κατοίκους των χωριών Βερτίσκου, Παλαιοχωρούδας και Γκουβιντάρι οι οποίοι εγκατέλειψαν τα καταφύγια τους στα βουνά και κατέβηκαν στη πεδιάδα. Η λέξη Νιγρίτα προέρχεται από τη φράση «Νέοι Αγροί», και σηματοδοτεί την έγερση της πόλης στη συγκεκριμένη προσβάσιμη σε εύφορα και πεδινά εδάφη θέση, από πληθυσμούς της ορεινής Παλαιοχωρούδας. Έτσι, οι πρώην κάτοικοι της Παλαιοχωρούδας, επέλεξαν την ονομασία «Νέοι Αγροί» για να διαχωρίσουν την περιοχή από τους παλαιούς αγρούς της Σελίδα 5

6 ορεινής τους καταγωγής. Θεωρητικά, με το πέρασμα του χρόνου η φράση φθάρθηκε, καταλήγοντας να συνενωθεί στο «Νιγρίτα». Σελίδα 6

7 Α.2.1 Περιοχές του Νομού με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ανατολικά της πόλεως των Σερρών και σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων βρίσκεται το προάστιο του Αγίου Ιωάννου. Ο οικισμός ενώθηκε με το δήμο Σερρών το 1946 και όπως τώρα έτσι και κάποτε ο κατάφυτος από αιωνόβια πλατάνια και πλούσιος σε τρεχούμενα νερά τόπος είναι κατά τους θερινούς μήνες χώρος αναψυχής των Σερραίων. ΜΕΝΟΙΚΙΟ ΟΡΟΣ - ΦΑΡΑΓΓΙ Ι. Μ. Τ. ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ Βορειοανατολικά της πόλης των Σερρών βρίσκεται ο ορεινός όγκος του Μενοικίου όρους, γνωστός για τους λειμώνες του, τη χαμηλή ποώδη βλάστησή του και τα αινιγματικά σπήλαιά του. Πέτρινες καλύβες κτηνοτρόφων και τεχνικά έργα συλλογής ομβρίων υδάτων, συμπληρώνουν το πανέμορφο ορεινό τοπίο με την έντονη γεωμορφολογία και ποικιλία ανάγλυφου με υψηλές κορυφές, φαράγγια και ορθοπλαγιές, έντονα βραχώδεις εξάρσεις και άφθονα καρστικά φαινόμενα. Η βιοποικιλότητα της περιοχής είναι υψηλή. Στην περιοχή υπάρχουν 72 σημαντικές φυτικές μονάδες ενώ η πανίδα της περιοχής είναι ιδιαίτερα μεγάλη. ΔΑΣΟΣ ΛΑΪΛΙΑ Ένας μοναδικός παράδεισος Βόρεια της πόλης των Σερρών και σε απόσταση 25 χλμ. Απ' αυτήν, συνδεδεμένος μαζί της με χίλιες παραδόσεις και ιστορίες είναι το υψηλό δάσος οξιάς και δασικής Πεύκης, το σε έκταση στρεμμάτων δάσος του Λαϊλιά. Το πανέμορφο αυτό δάσος προσφέρει καταφύγιο σε μεγάλα θηλαστικά και πτηνά, σπάνια και κοινά. Οι λίγες καφετιές αρκούδες της Β. Ελλάδας βρίσκουν άσυλο στο βόρειο απόκρημνο τμήμα του ενώ ο αγριόγαλος και οι αγριόκοτες φωλιάζουν στα υψίκορμα πεύκα του. Τα ζαρκάδια, τα αγριογούρουνα, οι βίδρες, τα διάφορα αρπακτικά και οι πεδινές πέρδικες αποτελούν το θαυμαστό κόσμο της πανίδας του, ενώ σπάνια φυτικά είδη, μοναδικά στην επιστήμη, βρίσκουν εκεί το χώρο τους. Πέντε είδη, πέντε υποείδη, πέντε ποικιλίες, μια μορφή και ένα υβρίδιο καταγράφονται εδώ για πρώτη φορά, ως νέα για την επιστήμη. Στο κέντρο του δάσους υπάρχει ένα θαυμάσιο και μοναδικό παλαιοβοτανικό μουσείο, ο σφαγνώνας του Λαϊλιά. Στο χώρο αυτό, που ανακηρύχθηκε διατηρητέο Μνημείο της Φύσης, έγιναν γεωλογικές έρευνες και διαπιστώθηκε η μεταπαγετώδης εξέλιξη του δάσους της περιοχής, με τις εναλλαγές των ειδών σε συνδυασμό με την ανθρωπογενή επίδραση. Διαπιστώθηκε δηλαδή η ύπαρξη, από το 2000 π.χ., δάσους στην περιοχή αυτή που το αποτελούσαν δένδρα φιλύρας, λεπτοκαριάς και δρυός που με την διαδοχή του χρόνου σήμερα έχουν αντικατασταθεί από οξιά και δασική πεύκη. Στη χλωρίδα του Λαϊλιά έχουν καταγραφεί 515 είδη και άλλες κατώτερες ταξινομικές μονάδες φυτών. ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ Σε απόσταση είκοσι τεσσάρων χιλιομέτρων από την πόλη των Σερρών και επάνω στον οδικό άξονα που οδηγεί προς το τελωνείο του Προμαχώνα βρίσκεται η πόλη του Σιδηροκάστρου. Χτισμένη πάνω στα ερείπια της αρχαίας Ηράκλειας, κτίσμα του Φιλίππου Β, στο λόφο Ισάρ, που δεσπόζει της όλης περιοχής, υπάρχουν απομεινάρια από τα τείχη που οικοδόμησε ο Ανδρόνικος Γ Παλαιολόγος ( ) με δύο περιβόλους, κεντρικό και εξωτερικό, δύο πύλες και πύργο στη βάση του οποίου υπάρχει δεξαμενή νερού. Στον ίδιο λόφο υπάρχει ο ναός του Αγίου Δημητρίου το ιερό του οποίου, κοσμημένο με Βυζαντινές τοιχογραφίες είναι ο θάλαμος, λαξευμένου στο βράχο τάφου των ελληνιστικών χρόνων. ΤΕΧΝΗΤΗ ΛΙΜΝΗ ΚΕΡΚΙΝΗΣ Σελίδα 7

8 Δυτικά της πόλης των Σερρών και σε απόσταση 45 περίπου χιλιομέτρων βρίσκεται ένας από τους σημαντικότερους και ταυτόχρονα ωραιότερους υγροβιότοπους της Ελλάδος. Ο υγρότοπος αυτός μετασχηματίστηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες τουλάχιστον δύο φορές από ανθρωπογενείς επεμβάσεις. Πριν από το 1932, όταν έγινε το πρώτο φράγμα, η περιοχή βρισκόταν σε κατάσταση έλους, όπου ο Στρυμόνας ποταμός κυλούσε άλλοτε βαριεστημένα και άλλοτε ορμητικά, απειλώντας το ανθρώπινο δυναμικό της περιοχής. Υδροχαρή δάση, παρθένες περιοχές με άγρια ζώα και πουλιά απαγόρευαν τη γεωργική και την οικιστική δραστηριότητα στους περιοίκους. Η κατασκευή του φράγματος το 1932 δημιούργησε μια υδάτινη επιφάνεια, που ποικίλλει εποχιακά, μετά και τη δημιουργία του νεοτέρου φράγματος του 1982, από ως και στρέμματα και λειτουργεί με διττή κοινωνική ωφελιμότητα: ως τεχνικό έργο, μεγάλης γεωργικής ωφέλειας, και ως υγρότοπος διεθνούς σημασίας (Συνθήκη RAMSAR) για χιλιάδες υδρόβια και παρυδάτια πτηνά. Ωστόσο, συχνά αυτές οι δύο ξεχωριστές λειτουργίες εξυπηρετούν αντίθετα συμφέροντα, γεγονός που δημιουργεί κοινωνικές τριβές στην περιοχή. Κι αυτό, γιατί όταν η στάθμη των νερών της λίμνης υψώνεται προς όφελος της γεωργίας, οι φωλιές των πουλιών χάνονται ή μετατοπίζονται. ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ ΦΑΡΑΓΓΙ ΑΓΓΙΤΗ Ανατολικά της πόλεως των Σερρών και σε απόσταση 50 χιλιομέτρων, στην κοινότητα Αλιστράτης και στη θέση «Πετρωτό» υπάρχει ένα μοναδικό μνημείο της Φύσης, με σπουδαία σπηλαιολογική αξία και σημασία. Στα τ.μ. της επιφάνειας του σπηλαίου που έχουν ερευνηθεί, υπάρχουν τεράστιες αίθουσες με σταλακτίτες, σταλαγμίτες και εκκεντρίτες. Το σπήλαιο προσφέρει προστασία σε χιλιάδες νυκτερίδες που φωλιάζουν εκεί ενώ έχουν καταγραφεί στις στοές του μοναδικοί και πρωτόγνωροι μικροοργανισμοί, που δεν συναντώνται σε άλλα σπήλαια. Θάλαμοι εξαιρετικά μεγάλων διαστάσεων με εντυπωσιακό διάκοσμο από σταλακτίτες και σταλαγμίτες καθώς και δυο κύριες στοές με ολόλευκους σταλακτίτες συνθέτουν το εντυπωσιακό φυσικό σκηνικό του σπηλαίου της Αλιστράτης. Πιο κάτω, σε ένα φαράγγι, κυλάει ο Αγγίτης ποταμός, επιγενετικός ενός διαύλου της εποχής του Φιλίππου, που η παράδοση αναφέρει ότι κατασκευάστηκε για την αποξήρανση των τεναγών στους Φιλίππους Δράμας. Υδροχαρή δάση καλύπτουν τις κατακόρυφες βραχώδεις πλαγιές, με το ποτάμι να κυλάει ήρεμα σχηματίζοντας μαιάνδρους, άλλοτε καθαρό και άλλοτε ορμητικό όταν απελευθερώνονται από το φράγμα της Συμβολής σημαντικές ποσότητες νερού. Στα 15 περίπου χιλιόμετρα που έχει μήκος η επιγενετική κοιλάδα του ποταμού Αγγίτη υπάρχουν σπήλαια, που στο παρελθόν κατοικήθηκαν. Κατάλοιπα αυτής της εγκατάστασης ανθρώπων στην περιοχή είναι τα βραχογραφήματα που παριστάνουν πρόσωπα σε δράση καθώς και ζώα, που ζούσαν στην περιοχή. Οι παραστάσεις αυτές των βραχογραφημάτων χρονολογούνται από τον 5-6ο μ.χ. αιώνα. Η παρεδαφιαία βλάστηση της περιοχής έχει μοναδική πολυμορφία και ποικιλότητα και θεωρείται πολύ σημαντική για τη βοτανική αξία της περιοχής. ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΤΗΣ ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟΥ Η ΕΠΟΝΟΜΑΖΟΜΕΝΗ ΚΟΣΙΝΙΤΖΑ Από τα σημαντικότερα μοναστηριακά κέντρα της βορείου Ελλάδος η μονή της Κοσίνιτζας ή Εικοσιφοίνισσας ιδρύθηκε κατά την παράδοση το 450 με τη βοήθεια του μητροπολίτου Φιλίππων Σώζοντος ( ) αλλά ως κύριο κτίτοράς του μοναστηριού μνημονεύουν τον όσιο Γερμανό (518 μ.χ.) ενώ ως δεύτερος κτίτορας του μνημονεύεται ο Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος ( , ) που συνέβαλε ουσιαστικά στην αύξηση του ιερού καθιδρύματος. Το ενδιαφέρον των πατέρων της μονής για το γένος, σε συνδυασμό με τα αξιόλογα έσοδα της Μονής από δωρεές, επέτρεψαν στο μοναστήρι της Παναγίας Σελίδα 8

9 Αχειροποιήτου να λειτουργήσει έως και το 1834 σχολή των κοινών γραμμάτων. Το 1507 το μοναστήρι καταστράφηκε από πυρκαγιά και μόνο μετά το 1770 αποκτά ξανά την πρώτη του αίγλη. Το μοναστήρι έπαιξε σημαντικό ρόλο στα προεπαναστατικά γεγονότα καθώς οι ηγούμενοί του από το 1805 έως και το 1834 ήταν βασικά στελέχη του απελευθερωτικού αγώνα. Στο μοναστήρι αυτό όρκισε τους άνδρες του ο Εμμανουήλ Παπάς ενώ σε αυτό εφησύχασε ο οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε. Στο μοναστήρι της Εικοσιφοίνισσας τάφηκε το 1487, η Καντακουζηνή το γένος, Μάρα, κόρη του δεσπότη των Σέρβων Γεωργίου Μπράνκοβιτς και σύζυγος του Μουράτ Β. Το 1917 η πλουσιότατη βιβλιοθήκη του μοναστηριού κλάπηκε από τους Βουλγάρους ενώ το ιερό καθίδρυμα πυρπολήθηκε. Σήμερα σώζονται τμήματα μαρμάρινου τέμπλου, το ξυλόγλυπτο τέμπλο που έγινε το από τεχνίτες της Χίου καθώς και το καθολικό της μονής που ολοκληρώθηκε το 1847 και είναι επέκταση του αρχαίου ναού, έργο του Το μοναστήρι βρίσκεται στις βορειοανατολικές πλαγίες του Παγγαίου όρους και δεξιά από το δρόμο που οδηγεί από τις Σέρρες στην πόλη της Καβάλας. ΑΜΦΙΠΟΛΗ Στη θέση των Εννέα Οδών, σε τόπο κατά το Θουκυδίδη περίβλεπτο από στεριά και θάλασσα, ιδρύθηκε το 437/6 π.χ. από Αθηναίους αποίκους, υπό τον Άγνωνα, η Αμφίπολη. Η πόλη ελέγχοντας την είσοδο στη δασώδη περιοχή της ενδοχώρας και τα μεταλλεία χρυσού στο Παγγαίο αναπτύχθηκε σημαντικά και έγινε το κύριο εμπορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, με ιδιαίτερη πολιτική σημασία για τους Αθηναίους με τους οποίους, οι Αμφιπολίτες, δεν είχαν άριστες σχέσεις. Μπροστά στα τείχη της κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου έχασαν τη ζωή τους (422 π.χ.) οι αντίπαλοι στρατηγοί των Αθηναίων και των Σπαρτιατών Κλέων και Βρασίδας. ΕΚΒΟΛΕΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΣΤΡΥΜΟΝΑ Περιοχή με λιμνοθάλασσες από αλμυρό νερό και έλη, που σχηματίζεται γύρω από τις εκβολές του Στρυμόνα και χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη ποικιλία των οικοσυστημάτων που τη συγκροτούν. Τα οικοσυστήματα των εκβολών παραμένουν ακόμη άθικτα. Ο ποταμός αποτελεί καταφύγιο για πολλά είδη ψαριών και οι εκβολές θεωρούνται σημαντική περιοχή για την αναπαραγωγή και διαχείμαση μεγάλου αριθμού πτηνών όπως ο Cicnia cicnia (Λευκοπελαργός), ο Himantpus himantpus (Καλαμοκανάς) και ο Haliaeetus albicilla (Θαλασσαετός). Α.3 Ο εναλλακτικός τουρισμός στο Νομό Σερρών Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται διαρκώς ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τον εναλλακτικό τουρισμό και την άθληση στην φύση και αυτό οδηγεί ολοένα και περισσότερους τουρίστες να περνούν τις διακοπές τους στην εξοχή, συμμετέχοντας σε διάφορες αθλητικές εκδηλώσεις πολλές φορές μάλιστα διαμένοντας σε απλά καταλύματα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, ο εναλλακτικός τουρισμός αναμένεται να κερδίσει ακόμη σημαντικότερο έδαφος τα επόμενα χρόνια. Ο συνδυασμός της αναψυχής και της ζωής κοντά στη φύση ενσωματώθηκε στον όρο οικοτουρισμός, τον οποίο συναντάμε συχνά στις δράσεις του εναλλακτικού τουρισμού. Ο Νομός Σερρών ενδείκνυται για δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού λόγω των πολυάριθμων φυσικών εναλλακτικών πόλων έλξης που τον χαρακτηρίζουν, όπως: - Λίμνη Κερκίνης: Σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να επιδοθεί στο κανό και στο καγιάκ στην λίμνη, να κάνει τον γύρο της λίμνης με ποδήλατο βουνού,καθώς επίσης και Σελίδα 9

10 διαδρομές στο όρος Μπέλες, να κάνει ιππασία σε οργανωμένους χώρους, Trekking κ.α - Όρος Σιδηρόκαστρο: Αναρριχητικό πεδίο για αναρρίχηση, Rappel, Canyning στον Κρουσοβίτη ξεκινώντας από το Αχλαδοχώρι, διαδρομές στα μονοπάτια Ε4 Ε6, σπηλαιοεξερευνήσεις στην περιοχή Ζεστά Νερά, ανοιχτές πισίνες και χαλάρωση στο χαμάμ των ιαματικών λουτρών. Πανέμορφες διαδρομές για τζιπ 4χ4 και παιχνίδια με μορφή του Orienteering - Βουνό Λαϊλιάς: Το χειμώνα το δάσος καλύπτεται με παχύ στρώμα χιονιού και αποτελεί πόλο έλξεις για πολλούς Ορειβάτες, σκιέρ και φυσιολάτρες. Το χιονοδρομικό κέντρο βρίσκεται σε υψόμετρο έως μ και απέχει από την πόλη των Σερρών 27χιλ. Μπορεί όμως να ανέβει κανείς και από την πλευρά του Καπνόφυτου μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες λόγο της μη ασφαλτόστρωσης και εκχιόνωσης σε σχέση με την διαδρομή από την πόλη των Σερρών. Μια διαδρομή καταπληκτική. Σήμερα στο Χιονοδρομικό λειτουργούν ένα σαλέ, καταφύγιο 80 κλινών, ένας αναβατήρας 1000μ και ένας παιδικός αναβατήρας 100μ. Επίσης κάθε επισκέπτης μπορεί να συμμετάσχει σε εναλλακτικές δραστηριότητες, οι οποίες λόγω της φυσιογνωμίας της περιοχής ταιριάζουν ιδανικά στη περιοχή και αναπτύσσονται συνεχώς, όπως για παράδειγμα: Πεζοπορίες και ποδηλατικός τουρισμός: Η μορφολογία του νομού στην περιοχή αυτήν λόγω της ύπαρξης των Ορεινών όγκων ( Μπέλες, Όρβηλος, Λαϊλιάς, Μενοίκιο, Παγγαίο) παρέχει ιδανικές διαδρομές για την ανάπτυξη αθλητικών δραστηριοτήτων όπως η πεζοπορία η ορειβασία, το ποδήλατο βουνού. Οι διαδρομές χαρακτηρίζονται από διαφορετικό βαθμό δυσκολίας ανάλογα με την φυσική κατάσταση των εκδρομέων. Υπάρχει η δυνατότητα εκδρομής στις περιοχές αυτές με διανυκτέρευση σε αντίσκηνα ή ξενώνα, και ο εξοπλισμός που απαιτείται για τέτοιες δραστηριότητες παρέχεται εξ ολοκλήρου από το γραφείο μας το οποίο και οργανώνει αυτά τα προγράμματα. Αεροπλοΐα: Αιωρόπτερο ή αετός, Αλεξίπτωτο πλαγιάς, Μηχανοκίνητος αετός, Ελεύθερη πτώση. Η μορφολογία του εδάφους του νομού είναι ιδανική για την ανάπτυξη της αεροπλοΐας καθώς οι μεγάλοι ορεινοί όγκοι Μπέλες, Παγγαίου και Μενοικίου που περιβάλλουν τον Νομό δημιουργούν ένα λεκανοπέδιο με ισχυρά ανοδικά ρεύματα ιδανικά για πτήσεις. Χώροι απογείωσης που υπάρχουν στο Νομό είναι το Χιονοχώρι στο Μενοίκιο όρος, τα Πλατανάκια και η Βυρώνεια στο όρος Μπέλες και το καταφύγιο της Πρώτης στο Παγγαίο όρος. Ιππασία Ιππικός τουρισμός: Μονάδες ιππικού τουρισμού λειτουργούν ήδη στην λίμνη Κερκίνη, στα Άνω Πορόϊα, στο Ζερβοχώρι,στη Σέρρες και μία υπό κατασκευή στο Φαράγγι του Αγγίτη.Οι μονάδες αυτές προσφέρουν ψυχαγωγία στους λάτρεις του ιππικού τόσο εντός των ειδικά διαμορφωμένων χώρων όσο και σε επιλεγμένες διαδρομές. Rafting- Cane Kayak Hydrspet: Ποτάμιες δραστηριότητες που ακολουθεί σήμερα ολοένα και περισσότερος κόσμος.ιδανικός τόπος το Φαράγγι του ποταμού Αγγίτη και ο ποταμός Στρυμόνας. Το Φαράγγι είναι μια μαγευτική περιοχή που αφήνει άφωνο ακόμη και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη.μία διαδρομή 8χιλ. σε κάθετα πρανή που ξεπερνούν και τα 100μ σε ορισμένα σημεία, με υδροχαρή δάση, πολυποίκιλη χλωρίδα και μοναδική πανίδα από άγρια ζώα, δίνουν μια διάσταση ανεπανάληπτη για δύο ώρες στον επισκέπτη. Canyning: Πρόκειται για την διάσχιση Φαραγγιών συνήθως από πάνω προς τα κάτω με την χρήση ορειβατικού εξοπλισμού όπου αυτός είναι απαραίτητος. Είναι μια περιπέτεια που Σελίδα 10

11 μπορούν να απολαύσουν άτομα κάθε ηλικίας που επιθυμούν να συνδυάσουν τη δράση με την μαγεία της φύσης. Στο σχεδιάγραμμα που ακολουθεί γίνεται προσπάθεια απεικόνισης του τουρισμού της υπαίθρου και των στοιχείων που τον συνθέτουν, δημιουργώντας πολλαπλά είδη εναλλακτικών μορφών τουρισμού τα οποία είναι εφικτό να αναπτυχθούν στο Νομό Σερρών. Σελίδα 11

12 Β. Στρατηγική Ανάλυση Β.1 Στρατηγική Προσέγγιση Β.1.1 Ανάλυση SWOT Εναλλακτικού Τουρισμού στο Νομό Σερρών Στο σημείο αυτό γίνεται σε µια ανάλυση SWOT, µε σκοπό να εντοπιστούν τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, τα ισχυρά και ασθενή σημεία της περιοχής τόσο του Νομού γενικότερα όσο και ειδικότερα του Δήμου Βισαλτίας, σε τομείς που σχετίζονται άμεσα µε τον τουρισμό, ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την κατάσταση που επικρατεί, τα περιθώρια βελτίωσης και τις δυνατότητες που υπάρχουν για την ανάπτυξη των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Η ανάλυση SWΟΤ αποτελεί σημείο εκκίνησης για την κατάστρωση σχεδίων τουριστικού μάρκετινγκ. Η ανάλυση SWOT είναι μια στρατηγική ανάλυση η οποία αποτελεί τον τρόπο με τον οποίο ένας τουριστικός οργανισμός μπορεί να κατανοήσει τη σχέση του με το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται. Αυτό γίνεται μέσω του εντοπισμού των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων, σε σχέση με τις ευκαιρίες τις απειλές που υπάρχουν στο περιβάλλον της τουριστικής βιομηχανίας. Πλεονεκτήματα Οι Σέρρες συγκεντρώνουν πολυάριθμα πλεονεκτήματα που ουσιαστικά αποτελούν ευκαιρίες ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού: 1. Αποτελεί για τα Βαλκάνια και όχι μόνο, πύλη εισόδου (οδικώς) για την Ελλάδα και ταυτόχρονα πύλη εξόδου προς το Αιγαίο. 2. Η γεωγραφική της θέση. Αποτελεί μία περιοχή με υφιστάμενα παράλληλα συγκοινωνιακά δίκτυα (οδικό και σιδηροδρομικό) που τη διασχίζουν. 3. Είναι επίπεδη, περιβαλλόμενη από οροσειρές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. 4. Με αφετηρία την πόλη των Σερρών μπορεί ο επισκέπτης σε 40 μόλις λεπτά να βρεθεί στις τέσσερες άκρες της Ενότητας. 5. Η πρωτεύουσα απέχει 80 Κm από το αεροδρόμιο «Μακεδονία» και χρονικά μια (1) ώρα. 6. Συνδέεται με κάθετους άξονες με την Εγνατία Οδό. 7. Έχει πολλά και σε διασπορά ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών. 8. Μπορεί να ικανοποιήσει «Συνεδριακές ανάγκες». 9. Έχει πλούσια ιστορία και παράδοση. 10. Έχει πλούσια γαστρονομία. 11. Έχει πλούσια και φθηνή αγορά και έντονη νυχτερινή ζωή. 12. Τέλος, έχει ένα μοναδικό «τουριστικό ανάγλυφο» δηλαδή: a. Τον υδροβιότοπο της λίμνης Κερκίνης b. Το Σπήλαιο της Αλιστράτης c. Το φαράγγι του Αγγίτη d. Το Αυτοκινητοδρόμιο Σελίδα 12

13 e. Το οχυρό του Ρούπελ f. Τις τρεις τρεις Ιαματικές Λουτροπόλεις g. Το χιονοδρομικό κέντρο του Λαϊλιά h. Την Αρχαία Αμφίπολη i. Τα Βυζαντινά Μοναστήρια j. Τα πανέμορφα δασωμένα βουνά του Μπέλλες, του Λαϊλιά και του Παγγαίου k. Τα 12 Κm των θαλάσσιων ακτών στον Στρυμονικό κόλπο. Θα μπορούσαμε να σκιαγραφήσουμε τον καθένα από τους παραπάνω πόλους τουριστικής έλξης έτσι: α) Λίμνη Κερκίνη. Ένας υδροβιότοπος διεθνούς σημασίας, προστατευόμενος από τη διεθνή σύμβαση Ramsar, ο οποίος προσφέρεται για: Αναψυχή Δράσεις Επιστημονικές αναζητήσεις Πλούσια η χλωρίδα και η πανίδα της. Ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί μέσα στη λίμνη, να κάνει ποδηλασία, να ανέβει με άλογα στο παρακείμενο βουνό Μπέλλες, να διανυκτερεύσει στα υπέροχα ξενοδοχεία της περιοχής, να διασκεδάσει, να γευθεί νοστιμότατα ψάρια της λίμνης και τη γευστικότατη τοπική κουζίνα (καβουρμάς, φαγητά από βουβάλι κ.λ.π.), να επισκεφθεί το μοναστήρι του Ακριτοχωρίου, το ενυδρείο της Βυρώνειας κ.λ.π. β) Οχυρό Ρούπελ Ένα μουσειακό πλέον ιστορικό μνημείο, το μοναδικό ίσως που σώζεται στην Ευρώπη, όπου ο επισκέπτης ανασύρει μνήμες του πρόσφατου ιστορικού παρελθόντος. γ) Ιαματικά Λουτρά Προικισμένη η Ενότητά Σερρών και από την άποψη αυτή. Τρεις (3) λουτροπόλεις: Άγκιστρο Σιδ/στρο Νιγρίτα (Θερμά). Προσφέρονται για θεραπευτικούς και όχι μόνο σκοπούς, για όλες πλέον τις ηλικίες. δ) Σπήλαιο Αλιστράτης Το θαύμα της φύσης. Ένα από τα αξιολογότερα, κατά δηλώσεις ειδικών επιστημόνων, της Ευρώπης. Είναι επίπεδο σε όλο το βάθος του (3km με αξιοποιημένο το 1Κm ) και έτσι προσφέρεται και για άτομα με ειδικές ανάγκες. Οι σταλακτιτικοί και σταλαγμιτικοί σχηματισμοί υπέροχοι, με attractin τους εκκεντρίτες που αναπτύσσονται οριζόντια και κατακόρυφα, καταργώντας έτσι το νόμο της βαρύτητας. ε) Φαράγγι π. Αγγίτη Παρακείμενο (100 m) του σπηλαίου, αποτελεί μια στενή, μαιανδρίζουσα, ποτάμια λωρίδα με κατακόρυφη πρανή ύψους m επί μήκους 8 Κ m. Προσφέρεται για extreme αποδράσεις, για rafting με βαθμό δυσκολίας συμβατό σε κάθε ενδεχόμενα φοβικό σύνδρομο. στ) Βυζαντινά Μοναστήρια Σελίδα 13

14 Είναι πολλά, με κυρίαρχη θέση να έχουν αυτά: Του Τ. Προδρόμου Σερρών (Μενοίκιο όρος). Της Εικοσιφοίνισσας (Παγγαίο όρος). Βαριά η βυζαντινή κληρονομιά και ιστορία τους. Πολλά και αξιοθαύμαστα τα κειμήλιά τους. Στη μονή του Τ. Προδρόμου ειδικά, θα έχει την ευκαιρία ο επισκέπτης να θαυμάσει: Ένα μουσειακό ελαιοτριβείο- στολίδι της μονής. Αιωνόβιους ελαιώνες. ζ) Αρχαιολογικός χώρος Αμφίπολης Από τους αξιολογότερους της Ελλάδας, με πλούσιο αρχαιολογικό πάρκο, με την αρχαία γέφυρα του π. Στρυμόνα και με τον «Λέοντα της Αμφίπολης», ταφικό μνημείο, φύλακαάγγελο της Αρχαίας πόλης. Κόσμημα του χώρου το «Μουσείο της Αμφίπολης» με πλούσια ευρήματα- εκθέματα. η) Λαϊλιάς Το καμάρι, η υπερηφάνεια των Σερραίων. Καταπράσινο βουνό, δρυμός θα λέγαμε, προστατευόμενος από τη Natura 2000 και άλλες συνθήκες. Εκεί ψηλά στα 1800m βρίσκεται και το χιονοδρομικό κέντρο, που χαρακτηρίζεται από την ποιότητα και τη διάρκεια της χιόνωσής του. Προσφέρεται για όλες τις εποχές του έτους (περιπατητικά μονοπάτια κ.λ.π.). Εκεί ψηλά έχουν υλοποιηθεί έργα υποδομής, που τον καθηστούν ακόμη πιο ελκυστικό και με μεγαλύτερη φέρουσα ικανότητα ως τουριστικού πόλου έλξης. θ) Αυτοκινητοδρόμιο Ο «κράχτης» των Σερρών, από τα καλύτερα από άποψη πίστας στην Ευρώπη. Οι υπέργειες υποδομές του συνεχίζονται. Φιλοξενεί αγώνες αυτοκινήτου και μοτοσικλέτας. Πολύ συχνά γίνονται αγώνες, οπότε ο ενδιαφερόμενος επισκέπτης, φίλος του μηχανοκίνητου αθλητισμού, θα έχει την τύχη να τους παρακολουθήσει. Το 2008 (Σεπτέμβρης) φιλοξενήσε στο νομό το παγκόσμιο πρωτάθλημα μοτοσικλέτας ISDE (Internatinal Six Days Endur) Χιλιάδες κόσμου επισκέφθηκαν την περιοχή από διάφορα μέρη της Γης κατά τη διάρκειά του. ι) Λαϊκός Πολιτισμός Πλούσια η κληρονομιά στο Νομό με πρωτεύουσα θέση τα «Αναστενάρια» (Αγ. Ελένη Σερρών), που πλέον είναι γνωστά και έξω από τα σύνορα της χώρας και η «Γυναικοκρατία». κ) Μουσεία αρχαιολογικό μουσείο Αμφίπολης-Αμφίπολη Σερρών αρχαιολογικό μουσείο Σερρών-Μπεζεστένι,Σέρρες λαογραφικό μουσείο Σαρακατσάνων-Σέρρες μουσείο χερσονήσου Αίμου-συλλογές Χατζηηλία-Σέρρες κειμηλιαρχείο Ι.Μ.Σερρών,Σέρρες μουσείο Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου Σελίδα 14

15 μουσείο φυσικής ιστορίας,σέρρες λαογραφικό-ιστορικό μουσείο Τσαρτσίδη,Σιδηρόκαστρο λαογραφικό μουσείο Βλάχων «Γεωργάκης Ολύμπιος»,Σέρρες λαογραφικό μουσείο «Γερακίνα»,Νιγρίτα λαογραφικό μουσείο Πολιτισμού,Θολός λ). Τοπική γαστρονομία Παραδοσιακός «ακανές», μοναδικός σε όλη την Ελλάδα. «Μπουγάτσα» Σερρών. Νοστιμότατο σουβλάκι Σερρών, σε λαδόκολλα στις πολλές «σουβλακερί» της πόλης των Σερρών. «καβουρμάς» από βουβαλίσιο κρέας στη λ. Κερκίνη Κρασιά βιολογικής καλλιέργειας,τσίπουρο κλπ μ) Επισκέψιμα οινοποιεία Στη περιοχή Σερρών υπάρχουν επισκέψιμα οινοποιεία, στα οποία ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για το σύνολο των διαδικασιών οινοποίησης από τη συλλογή των σταφυλιών μέχρι την παραγωγή του κρασιού. Με βάση τους πολιτιστικούς και φυσικούς πόρους που αναφέρθηκαν παραπάνω και με την ανάλυση SWOT που προηγήθηκε ο νομός Σερρών παρουσιάζει δυνατότητες ανάπτυξης ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Ο νομός Σερρών προσφέρει στους επισκέπτες δυνατότητες να ασχοληθούν με ένα πλήθος δραστηριοτήτων. Οι τουρίστες μπορούν να αξιοποιήσουν δημιουργικά το χρόνο των διακοπών τους εκμεταλλευόμενοι τις υποδομές κι τις δυνατότητες που του προσφέρονται. Η εναλλαγή των τοπίων από αγροτικό σε ορεινό αλλά και ο μεγάλος πλούτος της βιοποικιλότητας δίνει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης τουριστικών προγραμμάτων πολλαπλών τουριστικών ενδιαφερόντων με ποικίλες δραστηριότητες. Αδύνατα σημεία Μειονεκτήματα 1. Μειονεκτήματα που συνδέονται με το ανθρώπινο δυναμικό (πχ. γήρανση) και τη μη αποτελεσματική λειτουργία των οργανώσεων του. 2. Η ανεπαρκής αξιοποίηση των διαθέσιμων φυσικών πόρων 3. Ασθενείς γεωργικές διαρθρώσεις, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος της παραγωγής και τις ανταγωνιστικές αδυναμίες. Ο γεωργικός τομέας, παρόλη την ισχυρή του εξάρτηση από τις κοινοτικές επιδοτήσεις, σταθερά μειώνεται. 4. Η παραγωγή περιορισμένου αριθμού προϊόντων που δε διακρίνονται για τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά και έλλειψη εναλλακτικών δραστηριοτήτων στα πλαίσια των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. 5. Στασιμότητα της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας και χαμηλό επίπεδο εξειδίκευσης και επιχειρηματικών δεξιοτήτων (συνεπακόλουθο της γήρανσης του πληθυσμού). Σελίδα 15

16 6. Ειδικότερα στον τουρισμό, υπάρχουν ελλείψεις στην απαραίτητη υποδομή για την ανάπτυξη ήπιων μορφών Ευκαιρίες 1. Η διαφοροποίηση της ζήτησης από τη πλευρά των καταναλωτών (ειδικά ενδιαφέροντα, ζήτηση για εξατομικευμένες υπηρεσίες) που δημιουργούν νέες εν δυνάμει αγορές πέρα από εκείνες του μαζικού ηλιοτροπικού τουρισμού. 2. Η εμφάνιση νέων αγορών πέρα από εκείνες που παραδοσιακά τροφοδοτούν τον ελληνικό τουρισμό (Δ. Ευρώπη, ΗΠΑ). 3. Η αύξηση της δυνατότητας άμεσης πρόσβασης στον καταναλωτή μέσω διαδικτύου. 4. Οι δυνατότητες χρηματοδότησης έργων υποδομής και επιχειρήσεων από το ΕΣΠΑ για βελτίωση της προσφερόμενης ποσότητας και διαφοροποίηση του παρεχόμενου προϊόντος. 5. Η δυνατότητα αξιοποίησης τοπικών / παραδοσιακών προϊόντων από το τουριστικό κύκλωμα με στόχο την αναβάθμιση και τη διαφοροποίηση του. 6. Η δημιουργία καταλυμάτων εναλλακτικού τουρισμού μέσα από επενδυτικά προγράμματα του ΕΣΠΑ. 7. Δημιουργία νέων χώρων αναψυχής και κέντρων προσέλκυσης ειδικού τουριστικού ενδιαφέροντος. 8. Αξιοποίηση αναπτυξιακών προγραμμάτων (Αναπτυξιακός νόμος) για την χρηματοδότηση μεγάλων επενδυτικών έργων. 9. Νέες καταναλωτικές τάσεις στον τομέα του τουρισμού: Ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού (αγροτουρισμός, οικοτουρισμός), ζήτηση ποιοτικών υπηρεσιών και ήπιων εναλλακτικών τουριστικών προϊόντων, επιμήκυνση τουριστικής περιόδου. 10. Μεταστροφή της τάσης των καταναλωτών για παραδοσιακά προϊόντα εγγυημένης παραγωγής και ποιότητας Ανάπτυξη του κλάδου της μεταποίησης τοπικών ποιοτικών προϊόντων. 11. Νέες θεσμικές δυνατότητες οργάνωσης της τοπικής αυτοδιοίκησης και εργαλεία υποστήριξης, που προκύπτουν από την κοινοτική και εθνική νομοθεσία 12. Βελτίωση της αξιοποίησης των διαθέσιμων φυσικών πόρων 13. Η αξιοποίηση της πλεονεκτικής γεωγραφικής θέσης με την ταχεία ολοκλήρωση μεγάλων έργων υποδομής όπως οι Κάθετοι άξονες σύνδεσης με την Εγνατία οδό. 14. Η αξιοποίηση φυσικού πλούτου, πολιτιστικών εκδηλώσεων, αρχαιολογικών μνημείων και ανάδειξη νέων τουριστικών προϊόντων. 15. Αξιοποίηση διέλευσης αριθμού τουριστών με στόχο τη δημιουργία νέων χώρων αναψυχής ειδικού τουριστικού ενδιαφέροντος και τη μεγαλύτερη παραμονή τους. 16. Αναβάθμιση τοπικού ανθρώπινου δυναμικού μέσω της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και δια βίου μάθησης και η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών για την βελτίωση της τουριστικής απασχόλησης και την αντιμετώπιση διαρθρωτικών προβλημάτων. 17. Αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της περιοχής -κύρια έξοδος της χώρας μας προς το βορρά και τις χώρες του πρώην «ανατολικού μπλοκ». Σελίδα 16

17 Απειλές 1. Αυξανόμενος ανταγωνισμός στο εξωτερικό από χώρες με χαμηλότερο κόστος (π.χ. Μεσόγειος, Α.Ευρώπη, Α.Ανατολή). 2. Αυξανόμενος ανταγωνισμός από χώρες με αναβαθμισμένης ποιότητας και υψηλής διαφοροποίησης τουριστικά προϊόντα 3. Νησιά και ο έντονος ανταγωνισμός από με φθηνές αγορές του εξωτερικού π.χ.τουρκία, Βουλγαρία. 4. Αδυναμία συγκράτησης διερχόμενων τουριστών για παραμονή. 5. Η έλλειψη σχεδιασμού στην ανάπτυξη έργων υποδομής ειδικά στις ευαίσθητες ζώνες παρουσιάζει ανεξέλεγκτη τουριστική και οικιστική ανάπτυξη και αυθαίρετη δόμηση με συνέπεια να απειλούνται περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. 6. Η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού για την ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή, ο ελλιπής σχεδιασμός σε μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας με αποτέλεσμα φυσικοί πόροι όπως οι ορεινοί όγκοι να δέχονται απειλές από την παράνομη υλοτομία, υπερβόσκηση, λαθροθηρία κ.α. 7. Ο χαμηλός βαθμός αξιοποίησης φυσικών και πολιτιστικών πόρων. 8. Μείωση του πληθυσμού αν δεν δημιουργηθούν νέες πηγές απασχόλησης. 9. Επιφυλακτικότητα και ανεπάρκεια του τοπικού ιδιωτικού επενδυτικού κεφαλαίου Η ανάλυση SWΟT που ακολούθησε είχε σαν αποτέλεσμα την επισήμανση των δυνατών και αδύνατων σημείων της περιοχής σε σχέση με τη δυνατότητα τουριστικής της ανάπτυξης, αλλά και των ευκαιριών και των απειλών που δέχεται σαν τουριστικός προορισμός. Το συμπέρασμα που προέκυψε εμφανίζει πράγματι σημαντικές αδυναμίες και απειλές για την περιοχή, οι οποίες μπορούν να ξεπεραστούν μόνο με έγκαιρες και συντονισμένες δράσεις δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, αλλά και με τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου σχεδίου τουριστικής ανάπτυξης. Αξιολόγηση και δυνατότητες τουριστικής αξιοποίησης φυσικού περιβάλλοντος. Ο Νομός Σερρών παρόλο το φυσικό κάλλος, τα πολλά σημεία πολιτιστικής αναφοράς και ιαματικού τουρισμού που διαθέτει, αλλά και τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει υστερεί σε υποδομές ειδικού τουριστικού ενδιαφέροντος. Ειδικότερα στην περιοχή της μελέτης υπάρχουν οι κάτωθι προορισμοί τουριστικής έλξης: Η οροσειρά του Μπέλες θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού και οικοτουρισμού στην περιοχή. Η περιοχή είναι πλούσια σε φυσικούς πόρους με δυνατότητες δημιουργίας περιπατητικών μονοπατιών ή θύλακες ανάπτυξης ενναλακτικών υπαίθριων σπορ. Ο άξονας Σέρρες Χρυσοπηγή κορυφές Λαϊλιά, ο οποίος ευνοεί την ανάπτυξη οικοτουρισμού,ορειβατικού, ορεινού, αθλητικού και θρησκευτικού τουρισμού Ο δικλαδικός άξονας Σιδηρόκαστρο Αχλαδοχώρι και Σιδηρόκαστρο Άγκιστρο όπου μπορούν να αναπτυχθούν δράσεις οικοτουρισμού αγροτουρισμού ορειβατικού και ιαματικού κυρίως τουρισμού Σελίδα 17

18 Γενικότερα η περιοχή διαθέτει πόρους οι οποίοι με κατάλληλη αξιοποίηση και ανάδειξη μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη υπαίθριων τουριστικών δραστηριοτήτων, οι οποίες θα προσελκύσουν επισκέπτες στην περιοχή κυρίως για διήμερες και ολιγοήμερες εκδρομές. Η τουριστική υποδομή στην περιοχή μελέτης θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί στοιχειώδης, παρά το αξιοσημείωτο ενδιαφέρον για επενδύσεις που παρατηρείται από εντόπιους επενδυτές, αλλά και την συνεχή μεγέθυνση του τουριστικού ρεύματος που καταγράφεται προς την περιοχή κατά την τελευταία τουλάχιστον 5ετία. Β.2 Καλές Πρακτικές από Ελλάδα και Εξωτερικό Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας έχουν αναπτυχθεί επιτυχώς εναλλακτικές μορφές τουρισμού, οι οποίες αποτελούν αξιόλογα παραδείγματα προς μίμηση τα οποία αναδεικνύουν την προοπτική του κλάδου και τα οφέλη που μπορεί να απορροφήσει μία τοπική κοινωνία από την ανάπτυξη εναλλακτικών δραστηριοτήτων. Οι ορεινές περιοχές ανά τον κόσμο αποτελούν το δεύτερο δημοφιλέστερο τουριστικό προορισμό μετά τις ακτές και τα νησιά. Αντιστοιχούν στο 15-20% του ετήσιου παγκόσμιου τουρισμού. Η πιο σημαντική εναλλακτική μορφή τουρισμού για τη προστασία του περιβάλλοντος, είναι ο τουρισμός της υπαίθρου ή οίκοτουρισμός. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των φορέων που σχετίζονται με τον τουρισμό αλλά και των τουριστών έχει καταστήσει σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία τον οικοτουρισμό να είναι ο ταχύτερα εξελισσόμενος τομέας του τουριστικού κλάδου ο οποίος για παράδειγμα αυξήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο 3 φορές περισσότερο από ότι η τουριστική βιομηχανία στο σύνολο της. Οι περιπτώσεις οικοτουρισμού στην Ελλάδα είναι λίγες και συγκυριακές, δημιουργήθηκαν από την έμπνευση κάποιων ανθρώπων. Αξιόλογη περίπτωση οικολογικής διαχείρισης στον ελλαδικό χώρο είναι το Εθνικό Πάρκο Δαδιάς-Λευκίμμης-Σουφλίου το οποίο διατηρούσε μεγάλη επισκεψιμότητα, όμως πλέον δεν λειτουργεί, λόγω έλλειψης πόρων, τις μετατάξεις του Καλλικράτη και την αδυναμία του Φορέα Διαχείρισης να το συντηρήσει. Το θαλάσσιο πάρκο της Ζακύνθου αποτελεί ακόμη ένα αξιόλογο παράδειγμα, όπου κάθε χρόνο το επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες και τα ετήσια έσοδα για το Νομό είναι πάνω από ευρώ. Ενδεικτικά, καλές πρακτικές από το εξωτερικό και αναφορικά με το θαλάσσιο τουρισμό αποτελεί η Αυστραλία όπου ταξιδεύουν 1,8 εκατομμύρια τουρίστες για καταδύσεις, ενώ στη γειτονική Αίγυπτο άτομα το μήνα οδεύουν για τον ίδιο λόγο στην Ερυθρά Θάλασσα. Τα πλεονεκτήματα του θαλάσσιου τουρισμού σε προστατευόμενες περιοχές, αν έχει προηγηθεί μελέτη και διαβούλευση με την τοπική κοινωνία, είναι άμεσα: διατήρηση των αποθεμάτων βιοποικιλότητας, προστασία της φύσης, βιολογική γεωργία, εκπαίδευση και πολιτιστική ανάπτυξη των ντόπιων κοινωνιών. Ενέχει όμως τον κίνδυνο να ξεπεραστούν οι δυνατότητες των ευαίσθητων περιοχών για αυτό και απαιτείται σχεδιασμός. Ορισμένα παραδείγματα από άλλες χώρες κυρίως της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι επίσης αντιπροσωπευτικά για το πώς η προστασία της βιοποικιλότητας μπορεί να συνδεθεί άμεσα με τον οικοτουρισμό και την οικονομική ανάπτυξη: Πετυχημένο και διάσημο παράδειγμα αποτελεί η περιοχή του Πάρκου Abruzz στην Ιταλία. Η περιοχή είναι προστατευόμενη και αποτελείται από μια έκταση η οποία περιλαμβάνει 21 χωριά με κατοίκους. Οι επισκέπτες του Πάρκου ξεπερνούν τα ετησίως και το τοπικό εισόδημα ξεπερνά τα ευρώ. Σελίδα 18

19 Στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με έρευνα της Βρετανικής Ορνιθολογικής/RSPB, κάθε επισκέπτης ουσιαστικά στηρίζει οικονομικά απομακρυσμένες και υποβαθμισμένες περιοχές δαπανώντας κατά μέσο όρο περίπου 11,2, ενώ η μέγιστη δαπάνη κυμαίνεται από 70 έως 186 / άτομο. Η ίδια έρευνα έδειξε ότι οι επισκέπτες σε μια προστατευόμενη περιοχή προέρχονται από όλες τις ηλικίες. Ο κύριος λόγος της εξόρμησης τους είναι η παρατήρηση πουλιών (50%), η επίσκεψη στο Κέντρο Ενημέρωσης (25%) και η περιήγηση στην περιοχή (16%). Το πιο βασικό όμως είναι ότι τα ¾ των επισκεπτών επισκέπτονται συχνά την ίδια προστατευόμενη περιοχή. Στην Αυστρία ο αγροτουρισμός/τουρισμός υπαίθρου έχει μεγάλη παράδοση ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα της χώρας και αναπτύχθηκε για την υποστήριξη της γεωργικής δραστηριότητας και τη μείωση του φαινομένου της ερήμωσης της υπαίθρου (διαφοροποίηση γεωργικών δραστηριοτήτων και ετεροπασχόληση). Η Αυστρία έχει το πλεονέκτημα ότι προσφέρει διακοπές σε όλη τη διάρκεια του έτους: το καλοκαίρι την επισκέπτονται τουρίστες για ξεκούραση και αναψυχή και το χειμώνα φιλοξενεί όσους ενδιαφέρονται για τα χειμερινά σπορ. Ο τουρισμός υπαίθρου, ιδιαίτερα διαδεδομένος στους ντόπιους, προσελκύει κατά βάση οικογένειες και αναπτύσσεται κυρίως σε αγροκτήματα, όπου προσφέρονται διαμονή και πρωινό, με χρήση προϊόντων που παράγονται στο ίδιο το αγρόκτημα, αλλά και συμπληρωματικές δραστηριότητες όπως ιππασία, σεμινάρια μαγειρικής, κ.ά. Αξιοσημείωτη είναι η συνεργασία που έχει αναπτυχθεί στην Αυστρία μεταξύ τουριστικών ενώσεων, τοπικής αυτοδιοίκησης και γεωργών, με στόχο την άντληση και ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τη γεωργία και τις μεθόδους καλλιέργειας, αλλά και τουριστικών πληροφοριών για την περιοχή τους. Η Αυστρία και η Ελλάδα αποτελούν τις ορεινότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ποσοστό των ορεινών και ημιορεινών δήμων και κοινοτήτων της Ελλάδας φτάνει το 60,2% και η έκτασή τους αντιστοιχεί σε ποσοστό 70,6% της χώρας. Ταυτόχρονα το 19,1 % των χερσαίων εκτάσεων της Ελλάδας έχει ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών ΦΥΣΗ (NATURA) Διαθέτουμε δηλαδή όχι μόνο αξιόλογες φυσικές περιοχές οι οποίες σύμφωνα με τον ορισμό του οικοτουρισμού που υιοθετήσαμε, είναι οι πιθανοί προορισμοί του οικοτουρίστα- αλλά και πλήθος ορεινών περιοχών οι οποίες στο μεγαλύτερο τους βαθμό εμπεριέχουν αξιόλογα φυσικά οικοσυστήματα. Επομένως, για λόγους προστασίας των ευαίσθητων οικοσυστημάτων αλλά και για την Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη τους οι ορεινές περιοχές αποτελούν πρόσφορο κατά περίπτωση- έδαφος για την ανάπτυξη του οικοτουρισμού. Τα παραδείγματα οικοτουρισμού στην Ελλάδα αν και χαρακτηριστικά και πετυχημένα, είναι λίγα και τυχαία και βασισμένα κυρίως σε προσπάθειες και αγώνες ΜΚΟ ή προοδευτικών επιχειρηματιών. Η Κερκίνη, οι Πρέσπες, το Νυµφαίο, τα Ζαγοροχώρια, η Αλόννησος, η λίµνη Πλαστήρα είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα του εύρους και της ποικιλίας των εφαρμογών του οικοτουρισμού σε προστατευόμενες περιοχές. Στην περίπτωση του ΕΘΠΑΒΣ (Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου και Βορείων Σποράδων) εφαρμόζεται σύστημα καταγραφής ανθρώπινων δραστηριοτήτων, το οποίο εστιάζει στη διακίνηση σκαφών αναψυχής και στον εντοπισμό και καταγγελία των παράνομων περιστατικών. Αυτό το σύστημα παρακολούθησης, που βασίζεται σε ένα οργανωμένο πρόγραμμα επιτήρησης, με άρτια υποδομή καταγραφής των παραβάσεων και σύστημα συνεργασίας με τις τοπικές αρχές, αποδείχθηκε αποτελεσματικό, εφόσον τα παράνομα περιστατικά μειώθηκαν δραστικά τα τελευταία χρόνια. Στο ΕΘΠΑΒΣ, η παρακολούθηση των Σελίδα 19

20 επιπτώσεων του τουρισμού στον βιότοπο είναι εστιασμένη στη διακίνηση των σκαφών, γιατί αυτή είναι η κύρια δραστηριότητα από την οποία μπορεί να προέλθει απειλή. Όπως φάνηκε παραπάνω, το σύστημα είναι σύνθετο, απαιτεί ανθρώπινο δυναμικό, τεχνογνωσία, πόρους, υλικοτεχνική υποδομή, και διεξάγεται άρτια χάρη στην πολυετή εμπειρία. Η ευκολία έγκειται στην εστίαση της απειλής από τον τουρισμό σε μία δραστηριότητα και στη "φυσική προστασία" του πυρήνα λόγω θέσης. Στα Κέντρα Ενημέρωσης του ΕΘΠΑΒΣ εφαρμόζεται επίσης σύστημα καταγραφής ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών των επισκεπτών. Έχει γίνει καταγραφή των απόψεών τους για το Πάρκο, τα μέτρα προστασίας, τη συνολική εμπειρία τους από την επίσκεψη και τα βασικά κίνητρα επιλογής του συγκεκριμένου προορισμού. Η καταγραφή αυτή αποτελεί μια βάση για ένα μελλοντικό σύστημα διαχείρισης επισκεπτών. Στην περίπτωση του δάσους Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου για την περιγραφή των υποδομών, εφαρμόζεται ένα πλήρες σύστημα παρακολούθησης του βιοτόπου. Στις παραμέτρους παρακολούθησης των ανθρώπινων παραγόντων συγκαταλέγονται και αυτές του τουρισμού. Πιο συγκεκριμένα, συνυπολογίζονται η επίδραση του τουρισμού στην τοπική κοινωνία (κοινωνική φέρουσα ικανότητα). Το σύστημα παρακολούθησης επικεντρώνεται στη μέτρηση της οικολογικής, ψυχολογικής και κοινωνικής φέρουσας ικανότητας και παρέχει πολύτιμες ενδείξεις για την «αντοχή» του οικοσυστήματος, των επισκεπτών και της τοπικής κοινωνίας. Η χωροθέτηση της τουριστικής κίνησης σε συγκεκριμένα και ελεγχόμενα μονοπάτια, καθώς και του Κέντρου Ενημέρωσης στην είσοδο των μονοπατιών, διευκολύνει τη διαχείριση επισκεπτών. Γενικότερα, ο τουρισμός υπαίθρου στην Ελλάδα περιλαμβάνει παραμονή σε αγροτουριστικά καταλύματα, περιήγηση σε θεματικές διαδρομές, πεζοπορία, ποδηλασία, ορειβασία, canying, και εν γένει δραστηριότητες στη φύση. Η ανάπτυξη του συνιστά ένα σχετικά πρόσφατο εγχείρημα και ουσιαστικά ξεκίνησε τα τελευταία 20 χρόνια με χρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα ειδικά προγράμματα ενίσχυσης του τουρισμού της ενδοχώρας. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των Αναπτυξιακών Εταιριών, που ήταν οι κύριοι χειριστές των προγραμμάτων αυτών, η έλλειψη ή ηξ αποσπασματικότητα του στρατηγικού σχεδιασμού σε εθνικό ή/ και περιφερειακό επίπεδο για την προώθηση του θεματικού τουρισμού είχε σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη ατελών και χωρίς συγκεκριμένο πλαίσιο αναπτυξιακών πρωτοβουλιών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Έτσι, η εικόνα που εμφανίζει σήμερα ο τουρισμός της υπαίθρου στην Ελλάδα συνέπεια και αποτέλεσμα της γενικότερης ελλειμματικής τουριστικής πολιτικής και μακροπρόθεσμου τουριστικού σχεδιασμού, έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Ανάπτυξη μεμονωμένων επιχειρήσεων αγροτουρισμού σε χωριά της ενδοχώρας, οι οποίες στην πλειοψηφία τους αντιμετωπίζουν προβλήματα βιωσιμότητας. Ελλιπής διασύνδεση των επιχειρήσεων αυτών με τις υπάρχουσες υποδομές και υπηρεσίες. Έλλειψη δικτύωσης των επιχειρήσεων θεματικού τουρισμού μεταξύ τους. Έλλειψη αποτελεσματικών μηχανισμών υποστήριξης των υφιστάμενων και εν δυνάμει επιχειρήσεων θεματικού τουρισμού. Έλλειψη τουριστικής κουλτούρας λόγω μη συστηματικής ευαισθητοποίησης και ολοκληρωμένης πληροφόρησης των κατοίκων για τη φιλοσοφία και τους στόχους του εναλλακτικού τουρισμού. Σελίδα 20

21 Αισθητική αλλοίωση του δομημένου περιβάλλοντος από βεβιασμένες παρεμβάσεις, οικονομικά συμφέρουσες μεν, αλλά ασύνδετες με την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του τόπου. Σημειώνεται ότι, σε αντίθεση με τα παραδείγματα άλλων χωρών που έχουν αναπτύξει εδώ και χρόνια τον τουρισμό της υπαίθρου ανά περιοχή-χωρική ενότητα, στην Ελλάδα, λόγω της μικρής της έκτασης, η απόλυτη εξειδίκευση δεν φαίνεται να μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά. Αντιθέτως, το μοντέλο που «ταιριάζει» στη φυσιογνωμία και τις ανάγκες της χώρας είναι η δημιουργία «εναλλακτικών προορισμών» που θα προσφέρουν προϊόντα και υπηρεσίες πολυσύνθετες, αλλά ενταγμένες σε κοινό δίκτυο προώθησης. Σελίδα 21

22 Γ. Επιχειρησιακός Σχεδιασμός Ανάπτυξης Εναλλακτικού Τουρισμού στη περιοχή H στρατηγική επιχειρησιακού σχεδιασμού έχει ως σκοπό τη δημιουργία ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων και είναι αποτελεί μία προσπάθεια εναρμονισμού των ικανοτήτων της περιοχής με το ανταγωνιστικό της περιβάλλον. Έτσι υπάρχει διαφοροποίηση των στρατηγικών που μπορούν να ακολουθηθούν όπως για παράδειγμα μπορεί να είναι επιθετική για τη δημιουργία κάποιου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος ή αμυντική για τη διαφύλαξη του, ή μπορεί να εναλλάσσεται μεταξύ των δύο. Από την άποψη αυτή υπάρχουν τόσες στρατηγικές όσοι και οι ανταγωνιστές, μια και όλοι έχουν σοφιστεί και θα σοφίζονται τα πάντα για να επιβληθούν των αντιπάλων τους. Οι στρατηγικές αυτές όμως παρ όλες τις πολυάριθμες παραλλαγές τους αντιστοιχούν σε τρεις γενικές κατηγορίες: Στρατηγική χαμηλού κόστους: προσπάθεια επίτευξης στόχου με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Σκοπός της είναι η δημιουργία πλεονεκτήματος κόστους που να επιτρέπει είτε ανάπτυξη υπηρεσιών σε χαμηλότερες τιμές και μεγαλύτερα μερίδια αγοράς, είτε στις τρέχουσες τιμές της αγοράς και μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους. Σημειώνεται ότι σκοπός της στρατηγικής αυτής είναι η μείωση του κόστους σε σχέση με τους ανταγωνιστές και όχι η μείωση που μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα προϊόντα ή υπηρεσίες. Στρατηγική διαφοροποίησης: Σκοπός της στρατηγικής αυτής είναι η δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος με την προσέλκυση και διατήρηση αγοραστών με δυνατή προτίμηση στο συγκεκριμένο προϊόν. Στρατηγική niche ή εστίασης: στην περίπτωση αυτή ο φορέας συγκεντρώνει τις προσπάθειες του σε ένα niche, ένα τμήμα της αγοράς με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Το niche μπορεί να είναι γεωγραφικό, ή μπορεί να ορίζεται από ειδική χρήση του προϊόντος ή από ειδικά χαρακτηριστικά του προϊόντος. Στο niche αυτό ο φορέας μπορεί να ακολουθεί στρατηγική χαμηλού κόστους ή διαφοροποίησης. Κύριοι στόχοι ενός επιχειρησιακού σχεδίου είναι: 1. να αποτελέσει το βασικό πλαίσιο κατεύθυνσης και συντονισμού των ενεργειών για την επίτευξη στόχων, 2. να κατανείμει αποτελεσματικά τους διαθέσιμους ή και απαιτούμενους πόρους για την υλοποίηση των ενεργειών και την επίτευξη των στόχων, 3. να επιτρέπει την παρακολούθηση της πορείας ελέγχου της υλοποίησής του, ώστε να υπάρχει σαφής και ολοκληρωμένη αιτιολόγηση, όταν υπάρχουν αποκλίσεις από τους στόχους και να αναλαμβάνονται οι απαραίτητες διορθωτικές ενέργειες ή ακόμη και αναθεωρήσεις του συνολικού σχεδιασμού, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο και Τα βήματα που ακολουθούνται στη διαμόρφωση ενός επιχειρηματικού σχεδίου είναι: 1. Ο καθορισμός των επιχειρησιακών στόχων που θα εξυπηρετούν την υλοποίηση του συνολικότερου στρατηγικού σχεδιασμού και θα οδηγούν σταδιακά στην επίτευξη των μακροπρόθεσμων επιχειρηματικών στόχων. 2. Ο καθορισμός των δράσεων που θα πρέπει να υλοποιηθούν ώστε να επιτευχθούν οι επιχειρησιακοί στόχοι. 3. Ο προσδιορισμός των επενδύσεων που θα πρέπει να υλοποιηθούν. 4. Ο προσδιορισμός των απαιτούμενων πόρων και των πηγών χρηματοδότησης των επιμέρους σχεδίων δράσης και των επενδύσεων. Σελίδα 22

23 Με βάση τα παραπάνω, η διαμόρφωση ενός επιτυχημένου επιχειρηματικού σχεδίου πρέπει να στηρίζεται σε ένα σαφώς προσδιορισμένο στρατηγικό πλαίσιο, το οποίο θα εξυπηρετεί το επιχειρηματικό όραμα και το οποίο θα προκύπτει μέσα από τον εντοπισμό των δυνατών και αδύνατων σημείων του εσωτερικού περιβάλλοντος καθώς και των ευκαιριών και απειλών που απορρέουν από το εξωτερικό περιβάλλον. Για την δημιουργία στρατηγικού σχεδιασμού ανάπτυξης Εναλλακτικού Τουρισμού στη περιοχή, ακολουθήσαμε τα βήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Αρχικά ορίσαμε το όραμα για το τουρισμό στη μελέτη της περιοχής, τους στρατηγικούς στόχους, τις ομάδες στόχους (niche) και το τουριστικό προϊόν που επιθυμούμε να αναπτύξουμε και να προβάλλουμε στους δυνητικούς επισκέπτες της περιοχής, οριοθετώντας τις δράσεις που θα αναπτυχθούν για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος. Γ.1 Όραμα Τουρισμού Το όραμα για τον τουρισμό στην περιοχή μελέτης για την επόμενη πενταετία είναι: «Η παροχή ποιοτικών τουριστικών υπηρεσιών που προσφέρουν τον καλύτερο συνδυασμό των στοιχείων του πολιτισμού και του τουρισμού και η μετακίνηση προς το πρότυπο του ποιοτικού, πράσινου και βιώσιμου τουρισμού» Γ.2 Στρατηγικοί Στόχοι Οι στρατηγικοί στόχοι για την ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή την επόμενη δεκαετία συνοπτικά είναι οι ακόλουθοι: 1. Βελτίωση της εικόνας και της θέσης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος προκειμένου αυτό να γίνει πιο ανταγωνιστικό. 2. Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος, με την δυναμική ανάπτυξη των ειδικών μορφών τουρισμού, παράλληλα με την επέκταση και την συνεχή ποιοτική αναβάθμιση των τουριστικών δραστηριοτήτων. 3. Επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και μείωση της εποχικότητας, μέσω της αυξημένης προσέλευσης ξένων επισκεπτών, αλλά και της παράλληλης ενίσχυσης του εγχώριου τουρισμού. 4. Συστηματική ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος μέσω της προβολής του ελληνικού πολιτισμού, που αποτελεί μέχρι σήμερα το βασικό συγκριτικό μας πλεονέκτημα. 5. Αναβάθμιση των προσόντων και των δεξιοτήτων, αλλά και της λειτουργικής φιλοσοφίας του ανθρώπινου δυναμικού που απασχολείται στον τουρισμό, το οποίο αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα για την ανάπτυξη του τομέα. Γ.3 Καθορισμός ομάδων στόχων Η παρούσα ενότητα αποτελεί το κυρίως φυσικό αντικείμενο της διαδικασίας τμηματοποίησης της αγοράς στη περιοχή, δηλαδή την αναγνώριση των ομάδων στόχων. Στους πίνακες που Σελίδα 23

24 ακολουθούν, εξειδικεύονται οι κατηγορίες τουρισμού σε επιμέρους ομάδες που αντιστοιχούνται με τμήματα τουρισμού και εμπλουτιστικά προϊόντα. Οι κατηγορίες τουρισμού που αναλύονται είναι: ριπατητικός τουρισμός Για κάθε κατηγορία καθορίζονται οι επιμέρους ομάδες-στόχοι. Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τον τουρισμό της υπαίθρου γενικά, διακρίνουμε πέντε (5) ομάδες στόχους: Ξένοι τουρίστες ειδικών ενδιαφερόντων με ήπιο αγροτουριστικό ενδιαφέρον. Η ομάδα αυτή κατηγοριοποιείται με τη σειρά της σε τρεις (3) υποομάδες: «Οργανωμένοι τουρίστες ηλικίας 60+», «Ανεξάρτητοι ταξιδιώτες ηλικίας 60+» και «Οικογένειες με παιδιά» Ντόπιοι μόνιμοι κάτοικοι που κατηγοριοποιούνται σε οικογενειάρχες και μη οικογενειάρχες Ξένοι μόνιμοι κάτοικοι που κατηγοριοποιούνται σε συνταξιούχους και οικογενειάρχες Ξένοι τουρίστες μαζικού τουρισμού Οινόφιλοι Σε ό,τι αφορά τον ποδηλατικό τουρισμό, διακρίνουμε δύο (2) ομάδες-στόχους, τους «επαγγελματίες» και τους «ερασιτέχνες» ποδηλάτες. Οι αντίστοιχες ομάδες του περιπατητικού τουρισμού είναι οι «επαγγελματίες» και οι «ερασιτέχνες». περιπατητές. Τέλος, στο θρησκευτικό τουρισμό διακρίνουμε τους «φίλους» και τους «περιστασιακούς χρήστες» του θρησκευτικού τουρισμού. Οι επισκέπτες του Νομού αποτελούν τους ομάδες στόχους. O σημαντικότερος τροφοδότης των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι ο εισερχόμενος τουρισμός και συγκεκριμένα οι αλλοδαποί τουρίστες, οι οποίοι επισκέπτονται τη χώρα μας κυρίως τους θερινούς μήνες για παραθερισμό. Με βάση τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, το 2010 ανήλθαν σε 15 εκατ. και το έτος ,4 εκατ. αλλοδαποί τουρίστες, ενώ σε όλα τα ξενοδοχειακά καταλύματα της χώρας πραγματοποιήθηκαν 65 εκατ. διανυκτερεύσεις, εκ των οποίων το 74,5% περίπου αυτών πραγματοποιήθηκε από αλλοδαπούς. Όσον αφορά το ύψος των τουριστικών εισπράξεων για τη χώρα μας, το έτος 2011 διαμορφώθηκε σε 10,5 δις (σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας) παράγοντας το 16,5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της χώρας. Βασικές πύλες εισόδου τουριστών στον Νομό, πλην της οδικής και σιδηροδρομικής πρόσβασης είναι το λιμάνι και το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης και της Καβάλας. Σύμφωνα με τον ΕΟΤ, η τουριστική δραστηριότητα βασίζεται σε ημεδαπούς και σε αλλοδαπούς τουρίστες αλλά με φθίνουσα τάση. Ιδιαίτερα, η πόλη των Σερρών δεν θεωρείται κατεξοχήν τουριστικός προορισμός, με την έννοια ότι δεν είναι ένας τόπος που δέχεται και φιλοξενεί τουρίστες κατά τη διάρκεια των διακοπών τους με εξαίρεση την περίοδο του συγκεκριμένων πολιτισμικών εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα, όπως για παράδειγμα τη Σελίδα 24

25 περίοδο «Καρναβαλιού» τέλος Φεβρουάριου με μέσα Μαρτίου, όπου παρατηρείται σημαντική προσέλευση από εσωτερικούς τουρίστες. Το προφίλ του έλληνα τουρίστα Συχνότητα Διακοπών Τόπος Προορισμού Μέσο Μετακίνησης Διανυκτέρευση σε καταλύματα Τρόπος Οργάνωσης κάθε χρόνο άλλη συχνότητα Ελλάδα Εξωτερικό Ιδιωτικό Αυτ/το Πλοίο Λεωφορείο Αεροπλάνο Τραίνο Ξενοδοχείο Άλλο Ιδιωτικό Ταξιδιωτικό Πρακτορείο Χωρίς Ταξιδιωτικό Πρακτορείο Χωρίς Οργάνωση 56,0% 44,0% 95,5% 4,5% 56,9% 23,1% 11,7% 6,8% 1,3% 16,9% 3,0% 80,0% 2,2% 81,9% 14,5% Γ. 4 Διαμόρφωση τουριστικού προϊόντος Η προσέλκυση τουρισμού σε μια περιοχή είναι συνάρτηση της ποιότητας του τουριστικού της προϊόντος και της εικόνας που έχει δημιουργήσει και προβάλλει προς την τουριστική αγορά. Ο Νομός Σερρών κατατάσσεται στις προνομιούχες περιοχές του ελλαδικού χώρου από την άποψη των υφιστάμενων φυσικών, πολιτιστικών και τουριστικών της πλεονεκτημάτων. Η καίρια στρατηγική της θέση με βασικό πλεονέκτημα ότι αποτελεί τη βόρεια πύλη της χώρας, επίσης η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, οι αρχαιολογικοί θησαυροί της, οι αμέτρητες φυσικές ομορφιές σε χερσαίο και σε ορεινό όγκο, οι μεγάλες εκτάσεις και η καθαρότητα της, τα πλούσια και σπάνια οικοσυστήματα, τα ανεπανάληπτα μοναστήρια, οι σύγχρονες αθλητικές εγκαταστάσεις, τα συνεδριακά κέντρα, οι αυξανόμενες και εκσυγχρονισμένες τουριστικές εγκαταστάσεις, συνθέτουν πληθώρα συγκριτικών πλεονεκτημάτων. Λαμβάνοντας υπ όψιν τα παραπάνω, αλλά και το γεγονός ότι ο τουρισμός της περιοχής δεν έχει μέχρι σήμερα καταφέρει να προσφέρει σημαντικά οικονομικά και άλλα οφέλη στις τοπικές κοινωνίες, βλέπουμε ότι η ανάγκη αλλαγής της τουριστικής εικόνας είναι μεγάλη. Τα χαρακτηριστικά του τουρισμού που μπορεί να αναπτυχθεί και οι κινήσεις που πρέπει να γίνουν προς την κατεύθυνση της δημιουργίας μίας ελκυστικής τουριστικής εικόνας θα πρέπει να είναι οι εξής: Δημιουργία πληροφοριακού δικτύου τουριστικών υπηρεσιών. Ενθάρρυνση-προώθηση αναπτυξιακών επενδυτικών σχεδίων τουριστικού ενδιαφέροντος. Δημιουργία υποδομών εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Ανάπτυξη νέων μορφών τουρισμού. Προβολή του τοπικού τουριστικού προϊόντος με στοιχεία όπως την ενεργητική συμμετοχή, την αυθεντικότητα και μοναδικότητα, την προστασία του περιβάλλοντος Βελτίωση της ποιότητας τόσο των προσφερόμενων προϊόντων όσο και των υπηρεσιών δημόσιων και ιδιωτικών Σελίδα 25

26 Ύπαρξη ενός υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης και κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα του τουρισμού, σε συνεργασία με Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της περιοχής. Αξιοποίηση των τοπικών πόρων και προϊόντων (πχ. πολιτιστικά χαρακτηριστικά, παραδοσιακά προϊόντα, είδη λαϊκής τέχνης, κτίρια και αρχαιολογικοί οικισμοί) Σύνδεση τουριστικού προϊόντος με την τοπική παραγωγή Γ.5 Προσδιορισμός των προς αξιοποίηση πόρων και οι δραστηριότητες που προτείνονται να αναπτυχθούν (Άξονες, Μέτρα, Δράσεις) Ο σχεδιασμός της ανάπτυξης αυτών των μορφών τουρισμού θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένος και να βασίζεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης περιοχής έρευνας. Θα πρέπει να αξιοποιηθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου και να εντοπιστεί η ιδιαίτερη εικόνα της περιοχής, η οποία θα ενσωματώνει τα επιμέρους πλεονεκτήματά της και θα αναδεικνύει εκείνους τους πόρους που μπορούν να αξιοποιηθούν από μία ή περισσότερες μορφές ειδικού ή εναλλακτικού τουρισμού που θεωρούνται ενδεδειγμένες. Έτσι, το προϊόν που θα προκύψει δεν θα είναι αποτέλεσμα μιας σειράς ασύνδετων και μεμονωμένων επιχειρηματικών δράσεων πχ. δημιουργία καταλυμάτων διεσπαρμένων στο χώρο, αλλά ένα ολοκληρωμένο προϊόν. Θα πρέπει να υλοποιηθούν προγράμματα επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου, να βελτιωθούν οι υπάρχουσες και να δημιουργηθούν νέες υποδομές, να δημιουργηθούν θεματικές ή γεωγραφικές εστίες ανάπτυξης ειδικού τουρισμού με την μορφή μικρών συμπλεγμάτων ή δικτύων κ.α. Ο κατάλληλος σχεδιασμός σε συνδυασμό με τις σωστές χωρικές επιλογές μπορεί εξάλλου να οδηγήσει σε ένα τουριστικό προϊόν πολλαπλών κινήτρων. Άλλωστε, οι αποτυχίες του εναλλακτικού τουρισμού αποδίδονται συχνά στην αδυναμία μιας συγκροτημένης ανάπτυξης πολλών ειδικών μορφών μαζί. Όπως ήδη αναφέρθηκε οι πολιτιστικοί πόροι, τα ιστορικά, θρησκευτικά και αρχαιολογικά μνημεία της περιοχής, οι παλιοί οικισμοί κ.α. βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο το γεωγραφικό της χώρο και ένα σημαντικός αριθμός από αυτά είναι αναξιοποίητος και σχεδόν άγνωστος στο ευρύ κοινό. Μπορεί να αξιοποιηθούν με τη δημιουργία και ανάδειξη πολιτιστικών διαδρομών. Η ανάδειξη αυτή στοχεύει να περιλάβει σύνολα μνημείων και αρχαιολογικών χώρων και όχι μεμονωμένα μνημεία και τα στοιχεία που συνιστούν τις πολιτιστικές αυτές διαδρομές και προβάλλονται μέσα από αυτές είναι : Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία Θρησκευτικά μνημεία Παραδοσιακοί διατηρητέοι οικισμοί Πολιτιστικές εκδηλώσεις, Φεστιβάλ κλπ Ανθρωπογενείς παρεμβάσεις (μοναστήρια, ξωκλήσια, γεφύρια κ.λπ.) Τοπικά έθιμα και παραδόσεις Περιοχές και τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους Σελίδα 26

27 Στόχος της δημιουργίας του προϊόντος αυτού είναι η κατανόηση της σημασίας της ιστορίας και του πολιτισμού του τόπου και η ανάδειξη και αξιοποίησή τους μέσα από μια διαφορετική μορφή τουρισμού, που απευθύνεται σε επισκέπτες με ειδικά ενδιαφέροντα τα οποία επικεντρώνονται στην επαφή με την ντόπια παράδοση, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη διαιώνισή της. Σκοπός είναι να συντηρηθούν και προστατευθούν τα μνημεία πολιτισμού και να προσελκυστεί τουρισμός που θα βοηθήσει στην πολιτιστική και οικονομική ανάκαμψη των τοπικών κοινωνιών. Πιο συγκεκριμένα, στα πλαίσιο της δραστηριότητας αυτής, αναπτύσσεται ένα επιχειρησιακό σχέδιο που αναλύεται στους ακόλουθους άξονες και μέτρα: Άξονας 1 «Προστασία και ανάδειξης του πολιτιστικού περιβάλλοντος» Σκοπός του συγκεκριμένου Άξονα είναι η προστασία και ανάδειξη φυσικών τοποθεσιών της περιοχής με ιδιαίτερο τουριστικό ενδιαφέρον, μείωση της ρύπανσης και βελτίωση της ζωής των κατοίκων. - Μέτρο 1 «Προστασία και ανάδειξη του φυσικού και δομημένου πολιτιστικού περιβάλλοντος», που περιλαμβάνει τις ακόλουθες δράσεις: Έργα προστασίας και ανάπλασης περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, Κατασκευή έργων αισθητικών αναπλάσεων και πολιτιστικής υποδομής, Έργα ανάπλασης και συντήρησης διατηρητέων κτιρίων, πεζοδρόμων, ιστορικών μνημείων, Έργα ανάπλασης και διαμόρφωσης λιμένων και προστασία ακτογραμμών, Εκπόνηση χωροταξικών μελετών, σχέδια διαχείρισης πολιτιστικών και φυσικών πόρων. - Μέτρο 2 «Τεχνικές υποδομές» Κατασκευή, συντήρηση αποχετευτικών δικτύων Κατασκευή μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων Άξονας 2 «Ανάπτυξη υποδομών πολιτιστικού τουρισμού και συναφών εναλλακτικού τουρισμού» - Μέτρο 1 «Ενοποίηση πολιτιστικών μνημείων-αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων και θρησκευτικών χώρων» με στόχο την ενίσχυση της πολιτιστικής ταυτότητας, διότι τα θρησκευτικά μνημεία και η ορθόδοξη πίστη είναι και αυτά μέρος του πολιτισμού μας. Οι δράσεις του μέτρου αυτού περιλαμβάνουν: Ένταξη όλων των θρησκευτικών μνημείων στο Διαδίκτυο Έμφαση και προβολή των μεγάλων θρησκευτικών γεγονότων Καταγραφή σε ψηφιακή μορφή όλων των εκκλησιαστικών κειμηλίων Έργα συντήρησης, προστασίας και διαφύλαξης των μνημείων για τη διατήρηση αναλλοίωτης της πολιτιστικής τους αξίας. Σελίδα 27

28 - Μέτρο 2 «Δημιουργία, βελτίωση και αξιοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών τουριστικών υποδομών» με στόχο τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των τουριστικών υποδομών, που περιλαμβάνει τις ακόλουθες δράσεις: Ποιοτική αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων τουριστικών επιχειρήσεων, για την προσέλκυση τουριστών και την αύξηση χρόνου της παραμονής τους, Συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με επιδότηση των επενδύσεων σε παρεμβάσεις για το σχεδιασμό, την οργάνωση, τη διαχείριση ειδικών τουριστικών υποδομών, με στόχο την προσέλκυση συνεδριακού τουρισμού με τη δημιουργία μεγάλων σύγχρονων συνεδριακών κέντρων για τη φιλοξενία μεγάλων συνεδριακών εκδηλώσεων, Δημιουργία καταλυμάτων, χώρων εστίασης και αναψυχής κατά μήκος των πολιτιστικών διαδρομών, Ενέργειες προβολής και διαφήμισης των πλεονεκτημάτων του τοπικού πολιτιστικού προϊόντος. Ανάπτυξη Δημοσίων Σχέσεων οι οποίες κρίνονται βαρύνουσας σημασίας ενέργειες για την επιτυχή προβολή της περιοχής, με τη χρησιμοποίηση των ακόλουθων εργαλείων: α) Ταξίδια εξοικείωσης φιλοξενία με αποδέκτες: - δημοσιογράφους που έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν το αναγνωστικό κοινό μέσα από την αρθρογραφία τους σε έντυπα ποικίλης ύλης, αλλά κυρίως σε εξειδικευμένα περιοδικά και τηλεοπτικά δίκτυα όπως, τουριστικούς πράκτορες, οι οποίοι μέσα από την παραμονή και την επίσκεψη τουριστικών περιοχών θα γνωρίσουν την ύπαιθρο του Νομού και θα την προωθήσουν στη συνέχεια ως τουριστικό προορισμό, - στελέχη πωλητές τουριστικών γραφείων και επιχειρήσεων που έρχονται σε επαφή με πελάτες δυνητικούς επισκέπτες στους οποίους μπορούν να μεταφέρουν εικόνες από περιοχές της υπαίθρου και να τους παροτρύνουν να την επιλέξουν για τις διακοπές τους, προσωπικότητες παγκόσμιας εμβέλειας και αποδοχής που διακρίνονται στον τομέα των γραμμάτων, των επιστημών και των τεχνών και αποτελούν εν δυνάμει διαμορφωτές της κοινής γνώμης. β) Συμμετοχή σε εκθέσεις. γ) Καταχωρήσεις άρθρων στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, σχετικά με τον πλούτο της υπαίθρου και τις δραστηριότητες που μπορεί να αναπτύξει ο επισκέπτης, σε εξειδικευμένα περιοδικά. Επίσης με σκοπό την προσέλκυση του εσωτερικού τουρισμού προτάθηκε να γίνουν καταχωρήσεις και δελτία τύπου σε εφημερίδες υψηλής αναγνωσιμότητας. δ) Βράβευση επισκεπτών που έρχονται συχνά στην περιοχή και ιδιαίτερα στην ύπαιθρο παρέχοντάς τους ένα δωρεάν πακέτο διακοπών, σε συνεργασία με χορηγούς. Σελίδα 28

29 ε) Διοργάνωση wrk shps και rad shws με στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των δυνητικών επισκεπτών και την προσέγγιση συγκεκριμένων ομάδων στόχων. Άξονας 3 «Περιβάλλον Πράσινη Ανάπτυξη Πολιτισμός» - Μέτρο 1 «Φυσικό Περιβάλλον» με στόχο τη διατήρηση, τη προστασία και την αξιοποίηση του φυσικού πλούτου της περιοχής όπως του όρους Βερτίσκου, που περιλαμβάνει τις ακόλουθες δράσεις: Ανάπτυξη δικτύου περιβαλλοντικών διαδρομών, στο πλαίσιο ανάδειξης του φυσικού περιβάλλοντος αλλά παράλληλα και της αξιοποίησης των φυσικών πόρων για την αναβάθμιση του εναλλακτικού τουρισμού και τη δημιουργία νέων τουριστικών προϊόντων. Ειδικότερα: Ορειβατικές και Αναρριχητικές διαδρομές, Διαδρομές ποδηλασίας και περιηγητικές διαδρομές στο βουνό. Ενέργειες Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης και Ενημέρωσης. Συνεχείς ενέργειες ενημέρωσης ευαισθητοποίησης του τοπικού πληθυσμού σε περιβαλλοντικά θέματα τα οποία συνδέονται κυρίως με τις δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα. Οργάνωση ετήσιων περιβαλλοντικών εκδηλώσεων (ανθοέκθεση-έκθεση τοπικών προϊόντων κ.ά). Στο πλαίσιο της δράσης αυτής στόχος είναι η δημιουργία ετήσιων εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων που θα αναδεικνύουν και θα προβάλλουν τα τοπικά προϊόντα και τις τοπικές δραστηριότητες, με στόχο την προσέλκυση τουριστών και επισκεπτών από την ευρύτερη περιοχή. Δημιουργία οδηγού πολλαπλής χρήσης, που θα προέβαλε το ολοκληρωμένο τουριστικό προϊόν της υπαίθρου αναδεικνύοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της και παρουσιάζοντας με σαφήνεια τις δραστηριότητες που μπορεί ο κάθε επισκέπτης να αναπτύξει στην περιοχή. Ο οδηγός θα μεταφραστεί σε πέντε (5) γλώσσες βάσει των αγορών στόχων, δηλαδή Αγγλικά, Γερμανικά, Γαλλικά, Ρωσικά και Ελληνικά. Η δημιουργία ολιγοσέλιδου εντύπου πολλαπλής χρήσης, το οποίο θα περιελαμβάνει συνοπτικά τα κυριότερα σημεία της υπαίθρου, όπως αυτά αναλύονταν στον οδηγό καθώς λόγω του μικρότερου όγκου του καθίσταται περισσότερο εύχρηστο. Η δημιουργία χάρτη με τις περιοχές της υπαίθρου, στον οποίο θα αποτυπώνεται ευδιάκριτα οι πληροφορίες εκείνες που αναδεικνύουν τη μοναδικότητα, την ιδιαιτερότητα και τον πλούτο της περιοχής. Ο συγκεκριμένος χάρτης θα συνοδεύει τον οδηγό και το έντυπο πολλαπλής χρήσης, αλλά μπορεί να διατίθεται μεμονωμένος. Ηλεκτρονικής προβολή με τη δημιουργία συνδέσμου (link) σε ιστοσελίδα παρουσίασης του νομού, μέσω του οποίου θα προβάλλονται όλες οι πληροφορίες του έντυπου υλικού, θα αναδεικνύονται οι ιδιαιτερότητες και τα δυνατά σημεία της υπαίθρου (υψηλής οικολογικής αξίας φυσικό περιβάλλον, γνήσια τοπική ταυτότητα, πολιτιστικός πλούτος, ξεχωριστή τοπική φιλοξενία, τοπική κουζίνα κ.α.). Επίσης προβλέπεται η δημιουργία ηλεκτρονικών Σελίδα 29

30 διαδραστικών χαρτών, αλλά και η ανάπτυξη της υπηρεσίας e-bking για κρατήσεις δωματίων, αγορά εισιτηρίων, κ.ά. Δημιουργία DVD, ως υποστηρικτικού υλικού για τις εκδηλώσεις και τη συμμετοχή σε εκθέσεις. Το περιεχόμενό του θα στηρίζεται στους τομείς φυσικό περιβάλλον, τοπικός πολιτισμός, γαστρονομία τοπικά προϊόντα, φιλοξενία και ασφάλεια. - Μέτρο 2 «Πολιτισμός και Παράδοση» με στόχο την ανάδειξη και αξιοποίηση της πολιτισμικής και ιστορικής κληρονομιάς. Οι δράσεις που περιλαμβάνονται είναι οι ακόλουθες: Βελτίωση και αναβάθμιση των υφιστάμενων πολιτιστικών εκδηλώσεων. Μέσα από την ανάδειξη, προστασία και αξιοποίηση του μνημειακού και πολιτιστικού πλούτου κάθε περιοχής και την ανάπτυξη τοπικών πολιτιστικών θεσμών, ο δήμος και οι τοπικές κοινότητες θα αποκτήσουν μοναδική ταυτότητα. Στο πλαίσιο της δράσης αυτής θα βελτιωθούν τα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής μέσω της διοργάνωσης πολιτιστικών εκδηλώσεων τόσο στο Δήμο όσο και στις κοινότητες της περιοχής. Καθιέρωση πολιτιστικού μήνα. Μέσα από ποικίλες εκδηλώσεις και τη συνεργασία και συμμετοχή όλων των πολιτιστικών συλλόγων της περιοχής, μπορεί να δημιουργηθεί και να καθιερωθεί πολιτισμικός μήνας όπως για παράδειγμα γιορτή κρασιού, κάστανου, κλπ. Ενίσχυση Τοπικών Πολιτιστικών Συλλόγων με Η/Υ, συστήματα δικτύωσης, ηλεκτρονικά μέσα προβολής κλπ. Ανάπτυξη και ανάδειξη πολιτιστικού ψηφιακού περιεχομένου σύγχρονων εφαρμογών και εργαλείων ΤΠΕ Άξονας 4 - Εκπαίδευση και κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού - Μέτρο 1 Αναβάθμιση της Τουριστικής Εκπαίδευσης που περιλαμβάνει τις παρακάτω δράσεις: Νομοθετικές παρεμβάσεις για την τουριστική εκπαίδευση με στόχο την αναβάθμιση των δομών, των υπηρεσιών, των διαδικασιών και του στελεχιακού δυναμικού των τουριστικών σχολών για την παροχή τουριστικής εκπαίδευσης υψηλού επιπέδου. Δημιουργία Παρατηρητηρίου Απασχόλησης για τον τουρισμό με στόχο τον εντοπισμό νέων εκπαιδευτικών αναγκών και τη σύνδεση των σπουδών με την αγορά εργασίας. - Μέτρο 2 Αναβάθμιση των Δεξιοτήτων και Εξειδίκευση του Ανθρωπίνου Δυναμικού και συγκεκριμένα οι παρακάτω δράσεις Λειτουργία προγραμμάτων κατάρτισης ενδεικτικά στους παρακάτω τομείς: νέων τεχνολογιών, νέων μεθόδων και πρακτικών ανάπτυξης εταιρικών σχέσεων Σελίδα 30

31 ολικής ποιότητας περιβάλλοντος και πολιτιστικής κληρονομιάς θέματα μικρών επιχειρήσεων, παραδοσιακών επαγγελμάτων και τεχνών Ενέργειες αξιολόγησης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων ώστε να εντοπίζονται τυχών προβλήματα, νέες εκπαιδευτικές ανάγκες, κ.λ. π. Άξονας 5 - Δημιουργία σταθερού περιβάλλοντος ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και ενίσχυσης των ιδιωτικών επενδύσεων στον τομέα του τουρισμού - Μέτρο 1 Δημιουργία Κλίματος Εμπιστοσύνης και Σταθερού Περιβάλλοντος για την Υλοποίηση Επενδύσεων στον Τουριστικό Τομέα, περιλαμβάνει τις παρακάτω δράσεις Εκσυγχρονισμός νομικού και θεσμικού πλαισίου για τις ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα του τουρισμού Απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης και χρηματοδότησης των επιχειρήσεων του τουρισμού Τροποποίηση Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου Τουρισμού και εναρμόνιση της πολεοδομικής και χωροταξικής πολιτικής με τις προτεραιότητες της τουριστικής πολιτικής και την πολιτική κινήτρων. - Μέτρο 2 Λήψη Μέτρων για τη Βελτίωση της ποιότητας των συμπληρωματικών Υποδομών Αναβάθμιση συνοδευτικών υπηρεσιών (π.χ. μεταφορών, επικοινωνιών και πληροφορικής). Υλοποίηση δημόσιων τουριστικών επενδύσεων για τη δημιουργία συμπληρωματικών υποδομών που σχετίζονται με το τουριστικό προϊόν όπως για παράδειγμα δημιουργία θεματικών πάρκων, βελτίωση οδικού δικτύου των κύριων αξόνων αλλά και του επαρχιακού δικτύου, δημιουργία χώρων στάθμευσης, κ.λ.π. Σελίδα 31

32 Στον Πίνακα που ακολουθεί αποτυπώνεται το σύνολο των Αξόνων και των Δράσεων του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού που αναλύσαμε παραπάνω. Άξονας Μέτρο Δράσεις - Άξονας 1 «Προστασία και ανάδειξης του πολιτιστικού περιβάλλοντος» - Μέτρο 1 «Προστασία και ανάδειξη του φυσικού και δομημένου πολιτιστικού περιβάλλοντος» Έργα προστασίας και ανάπλασης περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, Κατασκευή έργων αισθητικών αναπλάσεων και πολιτιστικής υποδομής, Έργα ανάπλασης και συντήρησης διατηρητέων κτιρίων, πεζοδρόμων, ιστορικών μνημείων, Έργα ανάπλασης και διαμόρφωσης λιμένων και προστασία ακτογραμμών, Εκπόνηση χωροταξικών μελετών, σχέδια διαχείρισης πολιτιστικών και φυσικών πόρων. - Μέτρο 2 «Τεχνικές υποδομές» Κατασκευή, συντήρηση αποχετευτικών δικτύων Κατασκευή μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων - Άξονας 2 «Ανάπτυξη υποδομών πολιτιστικού τουρισμού και συναφών εναλλακτικού τουρισμού» - Μέτρο 1 «Ενοποίηση πολιτιστικών μνημείωναρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων και θρησκευτικών χώρων» με στόχο την ενίσχυση της πολιτιστικής ταυτότητας, διότι τα θρησκευτικά μνημεία και η ορθόδοξη πίστη είναι και αυτά μέρος του πολιτισμού μας. Ένταξη όλων των θρησκευτικών μνημείων στο Διαδίκτυο Έμφαση και προβολή των μεγάλων θρησκευτικών γεγονότων Καταγραφή σε ψηφιακή μορφή όλων των εκκλησιαστικών κειμηλίων Έργα συντήρησης, προστασίας και διαφύλαξης των μνημείων για τη διατήρηση αναλλοίωτης της πολιτιστικής τους αξίας. Σελίδα 32

33 - Μέτρο 2 «Δημιουργία, βελτίωση και αξιοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών τουριστικών υποδομών» Ποιοτική αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων τουριστικών επιχειρήσεων, για την προσέλκυση τουριστών και την αύξηση χρόνου της παραμονής τους, Συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με επιδότηση των επενδύσεων σε παρεμβάσεις για το σχεδιασμό, την οργάνωση, τη διαχείριση ειδικών τουριστικών υποδομών, με στόχο την προσέλκυση συνεδριακού τουρισμού με τη δημιουργία μεγάλων σύγχρονων συνεδριακών κέντρων για τη φιλοξενία μεγάλων συνεδριακών εκδηλώσεων, Δημιουργία καταλυμάτων, χώρων εστίασης και αναψυχής κατά μήκος των πολιτιστικών διαδρομών, Ενέργειες προβολής και διαφήμισης των πλεονεκτημάτων του τοπικού πολιτιστικού προϊόντος. Ανάπτυξη Δημοσίων Σχέσεων οι οποίες κρίνονται βαρύνουσας σημασίας ενέργειες για την επιτυχή προβολή της περιοχής, με τη χρησιμοποίηση των ακόλουθων εργαλείων: α) Ταξίδια εξοικείωσης φιλοξενία με αποδέκτες: - δημοσιογράφους που έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν το αναγνωστικό κοινό μέσα από την αρθρογραφία τους σε έντυπα ποικίλης ύλης, αλλά κυρίως σε εξειδικευμένα περιοδικά και τηλεοπτικά δίκτυα όπως, τουριστικούς πράκτορες, οι οποίοι μέσα από την παραμονή και την επίσκεψη τουριστικών περιοχών θα γνωρίσουν την ύπαιθρο του Νομού και θα την προωθήσουν στη συνέχεια ως τουριστικό προορισμό, - στελέχη πωλητές τουριστικών γραφείων και επιχειρήσεων που έρχονται σε επαφή με πελάτες δυνητικούς επισκέπτες στους οποίους μπορούν να μεταφέρουν εικόνες από περιοχές της υπαίθρου και να τους παροτρύνουν να την επιλέξουν για τις διακοπές τους, προσωπικότητες παγκόσμιας εμβέλειας και αποδοχής που διακρίνονται στον τομέα των γραμμάτων, των Σελίδα 33

34 επιστημών και των τεχνών και αποτελούν εν δυνάμει διαμορφωτές της κοινής γνώμης. β) Συμμετοχή σε εκθέσεις. γ) Καταχωρήσεις άρθρων στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, σχετικά με τον πλούτο της υπαίθρου και τις δραστηριότητες που μπορεί να αναπτύξει ο επισκέπτης, σε εξειδικευμένα περιοδικά. Επίσης με σκοπό την προσέλκυση του εσωτερικού τουρισμού προτάθηκε να γίνουν καταχωρήσεις και δελτία τύπου σε εφημερίδες υψηλής αναγνωσιμότητας. δ) Βράβευση επισκεπτών που έρχονται συχνά στην περιοχή και ιδιαίτερα στην ύπαιθρο παρέχοντάς τους ένα δωρεάν πακέτο διακοπών, σε συνεργασία με χορηγούς. ε) Διοργάνωση wrk shps και rad shws με στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των δυνητικών επισκεπτών και την προσέγγιση συγκεκριμένων ομάδων στόχων. Σελίδα 34

35 - Άξονας 3 «Περιβάλλον Πράσινη Ανάπτυξη Πολιτισμός» - Μέτρο 1 «Φυσικό Περιβάλλον» Ανάπτυξη δικτύου περιβαλλοντικών διαδρομών, στο πλαίσιο ανάδειξης του φυσικού περιβάλλοντος αλλά παράλληλα και της αξιοποίησης των φυσικών πόρων για την αναβάθμιση του εναλλακτικού τουρισμού και τη δημιουργία νέων τουριστικών προϊόντων. Ειδικότερα: Ορειβατικές και Αναρριχητικές διαδρομές, Διαδρομές ποδηλασίας και περιηγητικές διαδρομές στο βουνό. Ενέργειες Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης και Ενημέρωσης. Συνεχείς ενέργειες ενημέρωσης ευαισθητοποίησης του τοπικού πληθυσμού σε περιβαλλοντικά θέματα τα οποία συνδέονται κυρίως με τις δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα. Οργάνωση ετήσιων περιβαλλοντικών εκδηλώσεων (ανθοέκθεση-έκθεση τοπικών προϊόντων κ.ά). Στο πλαίσιο της δράσης αυτής στόχος είναι η δημιουργία ετήσιων εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων που θα αναδεικνύουν και θα προβάλλουν τα τοπικά προϊόντα και τις τοπικές δραστηριότητες, με στόχο την προσέλκυση τουριστών και επισκεπτών από την ευρύτερη περιοχή. Δημιουργία οδηγού πολλαπλής χρήσης, που θα προέβαλε το ολοκληρωμένο τουριστικό προϊόν της υπαίθρου αναδεικνύοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της και παρουσιάζοντας με σαφήνεια τις δραστηριότητες που μπορεί ο κάθε επισκέπτης να αναπτύξει στην περιοχή. Ο οδηγός θα μεταφραστεί σε πέντε (5) γλώσσες βάσει των αγορών στόχων, δηλαδή Αγγλικά, Γερμανικά, Γαλλικά, Ρωσικά και Ελληνικά. Η δημιουργία ολιγοσέλιδου εντύπου πολλαπλής χρήσης, το οποίο θα περιελαμβάνει συνοπτικά τα κυριότερα σημεία της υπαίθρου, όπως αυτά αναλύονταν στον οδηγό καθώς λόγω του μικρότερου όγκου του καθίσταται περισσότερο εύχρηστο. Η δημιουργία χάρτη με τις περιοχές της υπαίθρου, στον οποίο θα αποτυπώνεται ευδιάκριτα οι πληροφορίες εκείνες που αναδεικνύουν τη μοναδικότητα, την ιδιαιτερότητα και τον πλούτο της περιοχής. Ο συγκεκριμένος χάρτης θα συνοδεύει τον οδηγό και το έντυπο πολλαπλής χρήσης, αλλά μπορεί να διατίθεται μεμονωμένος. Ηλεκτρονικής προβολή με τη δημιουργία συνδέσμου (link) σε ιστοσελίδα παρουσίασης του νομού, μέσω του οποίου θα προβάλλονται Σελίδα 35

36 όλες οι πληροφορίες του έντυπου υλικού, θα αναδεικνύονται οι ιδιαιτερότητες και τα δυνατά σημεία της υπαίθρου (υψηλής οικολογικής αξίας φυσικό περιβάλλον, γνήσια τοπική ταυτότητα, πολιτιστικός πλούτος, ξεχωριστή τοπική φιλοξενία, τοπική κουζίνα κ.α.). Επίσης προβλέπεται η δημιουργία ηλεκτρονικών διαδραστικών χαρτών, αλλά και η ανάπτυξη της υπηρεσίας e-bking για κρατήσεις δωματίων, αγορά εισιτηρίων, κ.ά. Δημιουργία DVD, ως υποστηρικτικού υλικού για τις εκδηλώσεις και τη συμμετοχή σε εκθέσεις. Το περιεχόμενό του θα στηρίζεται στους τομείς φυσικό περιβάλλον, τοπικός πολιτισμός, γαστρονομία τοπικά προϊόντα, φιλοξενία και ασφάλεια. - Άξονας 4 - Εκπαίδευση και κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού - Μέτρο 2 «Πολιτισμός και Παράδοση» - Μέτρο 1 Αναβάθμιση της Τουριστικής Εκπαίδευσης Βελτίωση και αναβάθμιση των υφιστάμενων πολιτιστικών εκδηλώσεων. Μέσα από την ανάδειξη, προστασία και αξιοποίηση του μνημειακού και πολιτιστικού πλούτου κάθε περιοχής και την ανάπτυξη τοπικών πολιτιστικών θεσμών, ο δήμος και οι τοπικές κοινότητες θα αποκτήσουν μοναδική ταυτότητα. Στο πλαίσιο της δράσης αυτής θα βελτιωθούν τα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής μέσω της διοργάνωσης πολιτιστικών εκδηλώσεων τόσο στο Δήμο όσο και στις κοινότητες της περιοχής. Καθιέρωση πολιτιστικού μήνα. Μέσα από ποικίλες εκδηλώσεις και τη συνεργασία και συμμετοχή όλων των πολιτιστικών συλλόγων της περιοχής, μπορεί να δημιουργηθεί και να καθιερωθεί πολιτισμικός μήνας όπως για παράδειγμα γιορτή κρασιού, κάστανου, κλπ. Ενίσχυση Τοπικών Πολιτιστικών Συλλόγων με Η/Υ, συστήματα δικτύωσης, ηλεκτρονικά μέσα προβολής κλπ. Ανάπτυξη και ανάδειξη πολιτιστικού ψηφιακού περιεχομένου σύγχρονων εφαρμογών και εργαλείων ΤΠΕ Νομοθετικές παρεμβάσεις για την τουριστική εκπαίδευση με στόχο την αναβάθμιση των δομών, των υπηρεσιών, των διαδικασιών και του στελεχιακού δυναμικού των τουριστικών σχολών για την παροχή τουριστικής εκπαίδευσης υψηλού επιπέδου. Δημιουργία Παρατηρητηρίου Απασχόλησης για τον τουρισμό με στόχο τον εντοπισμό νέων εκπαιδευτικών αναγκών και τη σύνδεση των σπουδών με την αγορά εργασίας. Σελίδα 36

37 - Άξονας 5 - Δημιουργία σταθερού περιβάλλοντος ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και ενίσχυσης των ιδιωτικών επενδύσεων στον τομέα του τουρισμού - Μέτρο 2 Αναβάθμιση των Δεξιοτήτων και Εξειδίκευση του Ανθρωπίνου Δυναμικού - Μέτρο 1 Δημιουργία Κλίματος Εμπιστοσύνης και Σταθερού Περιβάλλοντος για την Υλοποίηση Επενδύσεων στον Τουριστικό Τομέα - Μέτρο 2 Λήψη Μέτρων για τη Βελτίωση της ποιότητας των συμπληρωματικών Υποδομών Λειτουργία προγραμμάτων κατάρτισης ενδεικτικά στους παρακάτω τομείς: - νέων τεχνολογιών, νέων μεθόδων και πρακτικών - ανάπτυξης εταιρικών σχέσεων - ολικής ποιότητας - περιβάλλοντος και πολιτιστικής κληρονομιάς - θέματα μικρών επιχειρήσεων, παραδοσιακών - επαγγελμάτων και τεχνών Ενέργειες αξιολόγησης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων ώστε να εντοπίζονται τυχών προβλήματα, νέες εκπαιδευτικές ανάγκες, κ.λ. π. Εκσυγχρονισμός νομικού και θεσμικού πλαισίου για τις ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα του τουρισμού Απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης και χρηματοδότησης των επιχειρήσεων του τουρισμού Τροποποίηση Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου Τουρισμού και εναρμόνιση της πολεοδομικής και χωροταξικής πολιτικής με τις προτεραιότητες της τουριστικής πολιτικής και την πολιτική κινήτρων. Αναβάθμιση συνοδευτικών υπηρεσιών (π.χ. μεταφορών, επικοινωνιών και πληροφορικής). Υλοποίηση δημόσιων τουριστικών επενδύσεων για τη δημιουργία συμπληρωματικών υποδομών που σχετίζονται με το τουριστικό προϊόν όπως για παράδειγμα δημιουργία θεματικών πάρκων, βελτίωση οδικού δικτύου των κύριων αξόνων αλλά και του επαρχιακού δικτύου, δημιουργία χώρων στάθμευσης, κ.λ.π. Σελίδα 37

38 Σημαντικό ρόλο στο Στρατηγικό Σχεδιασμό λαμβάνει η προβολή και η προώθηση του τουριστικού προϊόντος. Συγκεκριμένα, μέσω των διαδικασιών προβολής και προώθησης των τουριστικών προϊόντων θα προσπαθήσουμε να: α) να προσελκύσουμε τους τουρίστες με στόχο να επηρεάσουμε την απόφασή τους για την επιλογή του τόπου διακοπών, β) να αναλύσουμε τα πλεονεκτήματα του τουριστικού μας προορισμού, γ) να αναδείξουμε τα θετικά του σημεία, δ) να πιέσουμε διακριτικά τους υποψήφιους επισκέπτες να αγοράσουν το «προϊόν» μας, και στ) για όσους προτίμησαν τον προορισμό μας, να προσπαθήσουμε να τον επισκεφθούν ξανά Η διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος αποτελεί το πρώτο βήμα για τη προβολή και ανάδειξη του τόπου και περιλαμβάνει: τη δημιουργία της τουριστικής εικόνας τον καθορισμό των ομάδων στόχων τον προσδιορισμό των πόρων που θα αξιοποιηθούν και των δραστηριοτήτων που θα αναπτυχθούν τα κανάλια διανομής και τα μέσα προώθησης και προβολής Η ιδιαίτερη τουριστική εικόνα αποτελεί καθοριστικό στοιχείο προσέλκυσης επισκεπτών. Στην υπό εξέταση περιοχή όμως δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί και έτσι πρέπει να δημιουργηθούν συγκεκριμένα τουριστικά προϊόντα με θεματικές ειδικού και εναλλακτικού τουρισμού, που θα δημιουργήσουν αυτόνομη ζήτηση. Το θεματικό προϊόν που προτείνουμε με την παρουσίαση αξόνων μέτρων και δράσεων είναι «Η Διαδρομή, στο Περιβάλλον και στο Φυσικό Πλούτο της περιοχής, τον Πολιτισμό και την Παράδοση» που πιστεύουμε ότι έχει την δυνατότητα να αναπτυχθεί στο Νομό. Βασική επιδίωξη είναι να δημιουργηθούν αναπτυξιακοί πόλοι στην ενδοχώρα, η οποία μαστίζεται από πληθυσμιακή ερήμωση και οικονομική συρρίκνωση. Τα προϊόντα που προτείνουμε αν λειτουργήσουν συνθετικά με τη δημιουργία δικτύων υποστήριξης, θα συμβάλλουν στη διαφοροποίηση και στον εμπλουτισμό του μέχρι τώρα προσφερόμενου προϊόντος, στην οικονομική αυτονόμηση των απομονωμένων περιοχών και στην αποφυγή της εξάρτησης από τα κοντινά αστικά κέντρα, στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και στη διάχυση των ωφελειών από τον τουρισμό, στον ευρύτερο χώρο. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση που επιχειρήθηκε με το στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης τουρισμού ειδικών ενδιαφερόντων με την προώθηση θεματικών προϊόντων είναι απαραίτητη, για την εξασφάλιση της μελλοντικής βιωσιμότητας στο έντονα διαμορφούμενο ανταγωνιστικό περιβάλλον αντίστοιχων προορισμών και τα οφέλη που θα προκύψουν είναι πολλά. Σελίδα 38

39 Γ.6 Πολιτικές Υποστήριξης Δράσεων & Ενίσχυσης Εναλλακτικού Τουρισμού στη περιοχή Η αύξηση της τουριστικής κίνησης, εξαρτάται κυρίως από τρεις παράγοντες: α) την καλή οικονομία των χωρών πρέλευσης, β) την παγκόσμια ηρεμία, αλλά και την ηρεμία στις σχέσεις μεταξύ των κρατών και β) το φυσικό, δομημένο και πολιτιστικό περιβάλλον της χώρας υποδοχής. Το πιο βασικό όμως είναι το περιβάλλον με την ευρεία έννοια της χώρας προορισμού και εδώ μπορούμε να πούμε ότι η περιοχή μελέτης διαθέτει πολλές περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, εθνικούς δρυμούς, αισθητικά δάση, σπάνια βιοποικιλότητα, άριστες κλιματολογικές συνθήκες και μια ανεξάντλητη αρχαιολογική και πολιτιστική κληρονομιά. Κατά συνέπεια πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στα έργα υποδομής ώστε να αναδειχτεί το τουριστικό προϊόν. Θεσμική οργάνωση: Θα πρέπει να υιοθετηθούν μέτρα για την προστασία παραδοσιακών οικισμών, περιοχών με ιδιαίτερα οικολογικό ενδιαφέρον που αποτελούν ταυτόχρονα και τουριστικούς προορισμούς. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ενισχυθεί η διαδικασία παρακολούθησης και εφαρμογής των διαφόρων κανονισμών που προβλέπονται γι' αυτές τι περιοχές. Δημόσιες Σχέσεις-Διαφήμιση Οι δημόσιες σχέσεις αποτελούν το εργαλείο διεύρυνσης της επικοινωνίας ανάμεσα στα φυσικά πρόσωπα και τις κοινωνικές ομάδες και ως διαδικασία υφίσταται από τα προχριστιανικά χρόνια, από την εποχή του φιλοσόφου Αριστοτέλη, ο οποίος υποστήριζε πως «η επικοινωνία και οι φιλικές σχέσεις αποτελούν προϋπόθεση της ευτυχίας». Οι δημόσιες σχέσεις εκ των πραγμάτων- συνιστούν επικοινωνιακή λειτουργία που δρα με στόχους, προοπτικές και σύστημα και επιδέχονται κανόνες, μεθοδολογία και επιστημονική, θεωρητική και τεχνολογική καθοδήγηση. Κύριος σκοπός τους είναι να καταρτιστούν και στη συνέχεια να εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα ανάμεσα στην επιχείρηση και στο κοινό προς το οποίο απευθύνονται, συμβάλλοντας εκ παραλλήλου: a) στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού b) στην επέκταση των καταναλωτικών σχέσεων c) στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος d) στην αντιμετώπιση των επαγγελματικών κρίσεων. Αυτός ο σκοπός καθιστά αναγκαίες τις δημόσιες σχέσεις και στις τουριστικές επιχειρήσεις και κατ επέκταση- και στις επιχειρήσεις και φορείς του εναλλακτικού τουρισμού. Οι δημόσιες σχέσεις ως λειτουργία και ως μοχλός ανάπτυξης του Εναλλακτικού Τουρισμού Οι δημόσιες σχέσεις, ως λειτουργία απαιτούν καλό προγραμματισμό και ακρίβεια κινήσεων και βημάτων υλοποίησης των στόχων τους, ώστε να οδηγήσουν σε ικανοποιητικά αποτελέσματα. Προγραμματισμός είναι ένα σύνολο λελογισμένων ενεργειών και μέσων κατάρτισης, εφαρμογής και έλεγχου και - εν τέλει πραγμάτωσης ενός προγράμματος, που εκπονήθηκε αποκλειστικώς για την επίτευξη συγκεκριμένων επιδιωκόμενων σκοπών και στόχων. Ο σχεδιασμός ενός προγράμματος δημόσιων σχέσεων για μια επιχείρηση εναλλακτικού τουρισμού, διακρίνεται σε δυο σκέλη: Σελίδα 39

40 α) στρατηγικός προγραμματισμός, είναι αυτός που ασχολείται με τους μακροπρόθεσμους στόχους της τουριστικής επιχείρησης και τις στρατηγικές και που χρησιμοποιεί τεχνικές προβλέψεων, ώστε να μπορεί να κάνει μακροπρόθεσμες προγνώσεις για τις εξελίξεις στον τουριστικό χώρο, για χρονική διάρκεια μεγαλύτερη της πενταετίας. β) τακτικός προγραμματισμός, είναι αυτός που ασχολείται με τις συγκεκριμένες αποφάσεις που πρέπει να λαμβάνονται να πραγματωθούν οι στόχοι που τίθενται από τον στρατηγικό προγραμματισμό. Οι δημόσιες σχέσεις για να είναι αποτελεσματικές πρέπει να τις χαρακτηρίζει η συνέπεια, η συνοχή και ο μακροπρόθεσμος χαρακτήρας των στόχων τους, τα δε συστατικά τους στοιχεία είναι: i) Ο εντοπισμός των προβλημάτων ii) Η συλλογή στοιχείων με πρωτογενή ή δευτερογενή ερευνά iii) Η ανάλυση-αξιολόγηση των στοιχείων και εντοπισμός των αδυναμιών iv) Η επιλογή των στόχων με βάση την υλοποίηση μιας στρατηγικής για την επίτευξη τους v) Η επιλογή μέσων και τεχνικών για την υλοποίηση των στόχων vi) Η πρόβλεψη αποτελεσμάτων με βάση τα στοιχεία της έρευνας vii) Ο προϋπολογισμός κόστους υλοποίησης του συνολικού προγράμματος viii) Ο έλεγχος των αποτελεσμάτων ix) Η ενδεχόμενη/ πιθανή έρευνα για αξιολόγηση του προγράμματος και αναπροσαρμογή του αν αυτό κριθεί αναγκαίο. Οι δημόσιες σχέσεις εκτός από έναν καλό προγραμματισμό χρειάζονται και ένα «πλάνο πληροφόρησης» έτοιμο και ευέλικτο για εφαρμογή του σε περιπτώσεις ανάγκης. Όλος αυτός ο «διοικητικός σχεδιασμός» μπορεί να εφαρμοστεί μόνο όταν περιέχει τα επόμενα έξι βήματα: 1ο. δημιουργία βάσης δεδομένων με εκτίμηση της υφισταμένης κατάστασης, ανάλυση της και αξιολόγηση της 2ο. εντοπισμός των απειλών και ευκαιριών καθώς και σαφής προσδιορισμός των στόχων 3ο. προσδιορισμός και επιλογή των «κοινωνικών ομάδων» στις οποίες θα απευθυνθούμε 4ο. επιλογή των μέσων, των μηνυμάτων καθώς και των τεχνικών που θα χρησιμοποιήσουμε 5ο. πρόβλεψη και προϋπολογισμός εξόδων 6ο. αξιολόγηση των αποτελεσμάτων Αυτά τα «έξι βήματα» για την κατάρτιση και εκπόνηση προγραμμάτων δημόσιων σχέσεων, όταν συντονιστούν αποτελεσματικά, τότε ικανοποιούν απολύτως και πλήρως τους σκοπούς του φορέα, μέσα στα πλαίσια και τα όρια που τίθενται εξ ορισμού από : α) οικονομικούς φραγμούς, β) τον χρόνο, γ) το προσωπικό, δ) τους άλλους παράγοντες. Σελίδα 40

41 Η επιτυχία ή μη των προγραμμάτων δημοσίων σχέσεων εξαρτάται από το εάν οι σχεδιάζοντες αυτά- έχουν εκτιμήσει σωστά ή όχι την υφισταμένη κατάσταση, δηλαδή από το εάν έχουν εντοπίσει τις ευκαιρίες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για την πραγμάτωση των στόχων. Από τις προτεραιότητες των δημόσιων σχέσεων δεν μπορούν να απουσιάζουν δραστηριότητες και εκδηλώσεις, όπως: αποστολή και δημοσίευση «δελτίων τύπου» διοργάνωση πολιτιστικών (εθιμικών και θρησκευτικών) εκδηλώσεων διοργάνωση διαφημιστικής καμπάνιας κύρους επαφή με το κοινό και τους εν δυνάμει τουρίστες επαφή με τον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο ίδρυση γραφείων ενημέρωσης κοινού (με συνεργασία των διευρυμένων ΟΤΑ. Αναλυτικότερα τα μέσα επίτευξης των προτεραιοτήτων και στόχων των δημόσιων σχέσεων για την προώθηση και ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού είναι ποικίλα, και ανάλογα με την τουριστική επιχείρηση πρέπει να επιλέγουν εκείνα που είναι πιο κατάλληλα ή πιο αποδοτικά μετά από την αξιολόγηση της κατάστασης και την επιλογή των στόχων και των κοινών (πληθυσμιακών ομάδων)που θέλουμε να απευθυνθούμε. Τα μέσα των δημόσιων σχέσεων λοιπόν είναι τα ακόλουθα: α) διάφορα έντυπα, ενημερωτικά κλπ β) ειδικές εκθέσεις, εμπορικές, τοπικών προϊόντων, διεθνείς εκθέσεις, ειδικού κοινού, γενικού κοινού κλπ γ) οπτικό-ακουστικά συστήματα, κινηματογραφικές ταινίες, βιντεοταινίες, διαφάνειες, φωτογραφικά λευκώματα, DVD, CD-ROM, σλάιντς κ.λ.π. δ) ραδιόφωνο ε) τηλεόραση στ) βιβλία ζ) ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, προσωπικές επιστολές και άλλα μηνύματα και πληροφορίες προς παραλήπτες και εν δυνάμει καταναλωτές τουριστικού προϊόντος η) διαλέξεις θ) εφημερίδες και άλλα έντυπα, είτε απευθυνόμενα στον κόσμο (επιχειρηματίες και εργαζομένους) των τουριστικών δραστηριοτήτων, είτε στους τουρίστες ή στους εν δυνάμει τουρίστες, στη χώρα ή στην αλλοδαπή, είτε σε πελάτες και πρόσωπα με τα οποία συναλλάσσεται η τουριστική επιχείρηση ι) έρευνες, (π.χ. σε μορφή ερωτηματολογίου) οι οποίες χρησιμοποιούνται και ως διαφημιστικό υλικό για να γνωστοποιούν την εκάστοτε επιχείρηση στους τουρίστες-πελάτες και κατά συνέπεια να προωθούν τον εναλλακτικό τουρισμό αλλά και ως βοηθοί-οδηγοί για τους επιχειρηματίες. Σελίδα 41

42 Δ. Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ 5ΕΤΗ - Άξονας 1 «Προστασία και ανάδειξης του πολιτιστικού περιβάλλοντος» - Άξονας 2 «Ανάπτυξη υποδομών πολιτιστικού τουρισμού και συναφών εναλλακτικού τουρισμού» - Άξονας 3 «Περιβάλλον Πράσινη Ανάπτυξη Πολιτισμός» - Άξονας 4 - Εκπαίδευση και κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού - Άξονας 5 - Δημιουργία σταθερού περιβάλλοντος ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και ενίσχυσης των ιδιωτικών επενδύσεων στον τομέα του τουρισμού - Μέτρο 1 «Προστασία και ανάδειξη του φυσικού και δομημένου πολιτιστικού περιβάλλοντος» - Μέτρο 2 «Τεχνικές υποδομές» - Μέτρο 1 «Ενοποίηση πολιτιστικών μνημείων-αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων και θρησκευτικών χώρων» με στόχο την ενίσχυση της πολιτιστικής ταυτότητας - Μέτρο 2 «Δημιουργία, βελτίωση και αξιοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών τουριστικών υποδομών» - Μέτρο 1 «Φυσικό Περιβάλλον» - Μέτρο 2 «Πολιτισμός και Παράδοση» - Μέτρο 1 Αναβάθμιση της Τουριστικής Εκπαίδευσης - Μέτρο 2 Αναβάθμιση των Δεξιοτήτων και Εξειδίκευση του Ανθρωπίνου Δυναμικού - Μέτρο 1 Δημιουργία Κλίματος Εμπιστοσύνης και Σταθερού Περιβάλλοντος για την Υλοποίηση Επενδύσεων στον Τουριστικό Τομέα - Μέτρο 2 Λήψη Μέτρων για τη Βελτίωση της ποιότητας των συμπληρωματικών Υποδομών ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΡΓΟΥ ΣΕ 6ΜΗΝΑ 1ο 2ο 3ο 4ο 5ο 6ο 7ο 8ο 9ο 10ο Σελίδα 42

43 Ε. Προϋπολογισμός Ο συνολικός προϋπολογισμός του στρατηγικού σχεδίου διαφοροποιείται ουσιαστικά ανάλογα με το βαθμό υλοποίησης των μέτρων και των δράσεων. Επιπλέον μεταβάλλεται έντονα με την ένταξη σε αυτόν τεχνικών έργων για τα οποία δεν υπάρχουν ολοκληρωμένες μελέτες μέσω των οποίων θα μπορούσε να γίνει προϋπολογιστική μελέτη. Ακροθιγώς, υπολογίζεται συνολικό κόστος των ,00 το οποίο μοιράζεται σε ποσοστά 75% στον άξονα 1, 11% στον άξονα 2, 6,5% στον άξονα 3 και το υπόλοιπο στον άξονα 4. Ο άξονας 5 δεν έχει προϋπολογισμό δεδομένου ότι αφορά δράσεις που πρέπει να γίνουν από την κεντρική κυβέρνηση και τις περιφέρειες και όχι σε επίπεδο νομού ή Δήμου. Αναλυτικά η παρουσίαση του προϋπολογισμού γίνεται στο σχετικό πίνακα ανάλυσης κόστους. Σελίδα 43

44 Ε. Παρουσίαση Διαδικασίας και Αποτελεσμάτων Έρευνας E.1 Η ταυτότητα της Έρευνας Στο πλαίσιο διεξαγωγής της παρούσας μελέτης διενεργήθηκε έρευνα σχετικά με την περαιτέρω ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού στη περιοχή του Νομού Σερρών. Στόχος της έρευνας αποτέλεσε η καταγραφή αντιλήψεων και προτάσεων από τους τοπικούς φορείς και τους επιχειρηματίες του Νομού, με απώτερο σκοπό την διατύπωση και ανάπτυξη στοχευόμενων δράσεων με την υλοποίηση ειδικών παρεμβάσεων για την περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Η έρευνα διεξήχθη τη χρονική περίοδο από 26/09/2012 και ολοκληρώθηκε 31/10/2012. Η συλλογή των πληροφοριών έγινε με τη χρήση ερωτηματολογίου που συντάχθηκε από το Δήμο Βισαλτίας και περιελάμβανε ως επί το πλείστον κλειστού τύπου ερωτήσεις (κάθε ερώτηση είχε προτεινόμενες απαντήσεις) από ένα δείγμα 26 ερωτηθέντων της περιοχής. Συνολικά, η ταυτότητα της έρευνας μπορεί να αποτυπωθεί στον ακόλουθο πίνακα: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΦΟΡΕΑΣ ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΔΕΙΓΜΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ Δήμος Βισαλτίας Ποσοτική έρευνα με προσωπική συμπλήρωση δομημένου ερωτηματολογίου Σύνολο φορέων και επιχειρηματιών Νομού Σερρών Το επιδιωκόμενο μέγεθος του δείγματος ανέρχεται σε 26 φορείς και επιχειρηματίες της περιοχής Ακολουθήθηκε ο συνδυασμός στρωματοποιημένης δειγματοληψίας και δειγματοληψίας κατά ομάδες σε ένα στάδιο. Στρώματα αποτελούσαν οι συνδυασμοί φύλου και αντικείμενου δραστηριοποίησης των ερωτηθέντων και ομάδες αποτελούσαν οι ερωτώμενοι που βρίσκονταν στην αίθουσα την οποία επισκέφθηκαν οι ερευνητές τις συγκεκριμένες ώρες και ημερομηνίες της έρευνας Η έρευνα πραγματοποιήθηκε την χρονική περίοδο από 26/09/2012 και ολοκληρώθηκε 31/10/2012 Σελίδα 44

45 E.2 Το ερωτηματολόγιο Το ερωτηματολόγιο συντάχθηκε από το Δήμο Βισαλτίας και απευθυνόταν σε επιχειρήσεις και σε τοπικούς φορείς του Νομού Σερρών. Στην τελική του μορφή το ερωτηματολόγιο περιέχει 17 ερωτήσεις εκ των οποίων οι τρεις είναι ανοιχτές (χωρίς προτεινόμενες απαντήσεις, αλλά με κενό χώρο για συμπλήρωσή τους από τους ίδιους τους ερωτώμενους) και καλύπτει 6 σελίδες εκ των οποίων η πρώτη σελίδα περιέχει μόνο πληροφορίες για την έρευνα. Το ερωτηματολόγιο χωρίζεται σε τέσσερα κύρια μέρη (Α, Β, Γ και Δ). Το πρώτο μέρος (Α), το οποίο περιέχει 5 ερωτήσεις, μελετά δημογραφικά στοιχεία της περιοχής (φύλο, εκπαίδευση, αντικείμενο δραστηριοποίησης κλπ). Το δεύτερο μέρος (Β), περιέχει 6 ερωτήσεις και αποτυπώνει την υφιστάμενη κατάσταση στο Νομό Σερρών και σε κάθε δήμο αναφορικά με την τουριστική ανάπτυξη σε αυτές τις περιοχές και τις μορφές τουρισμού που έχουν αναπτυχθεί μέχρι σήμερα. Το τρίτο (Γ) μέρος του ερωτηματολογίου αποτελείται από 5 ερωτήσεις εκ των οποίων οι δύο ανοιχτού τύπου, στο οποίο ο ερωτώμενος αποτυπώνει κατά τη προσωπική του άποψη τις μελλοντικές παρεμβάσεις στην περιοχή για την περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη στο Νομό Σερρών αλλά και στους ευρύτερους δήμους. Το τέταρτο (Δ) και τελευταίο μέρος του ερωτηματολογίου αποτελείται από μια ερώτηση ανοιχτού τύπου όπου ο ερωτώμενος είχε τη δυνατότητα ελεύθερα να αποτυπώσει τις προτάσεις του πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Κατά την κατάρτιση του ερωτηματολογίου, δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην διατύπωση των ερωτήσεων και των προτεινόμενων απαντήσεων ώστε να είναι κατανοητές και εύστοχες. Συγκεκριμένα, σχετικά με τις προτεινόμενες επιλογές απαντήσεων εξαντλήθηκαν όλες οι πιθανές απαντήσεις, φροντίζοντας να μην υπάρχει επικάλυψη. (Το ερωτηματολόγιο παρατίθεται στο παράρτημα). E.3 Ανάλυση Αποτελεσμάτων ερωτηματολογίου Όπως αναφέραμε στην προηγούμενη ενότητα το ερωτηματολόγιο αναπτύσσεται σε τέσσερα κύρια μέρη (Α, Β, Γ και Δ). Η ανάλυση που ακολουθεί αναφέρεται σε κάθε κύριο μέρος του ερωτηματολογίου. Το σύνολο του δείγματος είναι 26 ερωτηθέντες, επιχειρηματίες και τοπικοί φορείς του Νομού Σερρών. E.3.1 Μέρος Α Δημογραφικά Στοιχεία Το δείγμα αποτέλεσαν 26 ερωτηθέντες, επιχειρηματίες και τοπικοί φορείς του Νομού Σερρών από τους οποίους οι 15 ήταν άνδρες ( 57,7 %) και οι 11 ήταν γυναίκες (42,3%). Σε ότι αφορά το εκπαιδευτικό επίπεδο του δείγματος, το 44,0% είναι απόφοιτοι ανωτάτης εκπαίδευσης (ΑΕΙ-ΤΕΙ), το 12,0% κάτοχοι μεταπτυχιακού/διδακτορικού διπλώματος και το υπόλοιπο 32,0% απόφοιτοι γυμνασίου/λυκείου. Σελίδα 45

46 Γράφημα 1: Κατανομή του δείγματος με βάση το φύλο Γράφημα 2: Κατανομή του δείγματος με το εκπαιδευτικό επίπεδο Σε ότι αφορά τον τομέα δραστηριοποίησης του δείγματος, το 26,92% δραστηριοποιείται ως δημόσιος Φορέας, το 19,32% ασκεί εμπορική δραστηριότητα ενώ το 23,08% του δείγματος δήλωσε ότι ασκεί άλλη δραστηριότητα. Σημαντικό ωστόσο, αναφορικά με το μέγεθος του Νομού αποτελεί η ενασχόληση με το τουριστικό τομέα, όπου στο δείγμα μας αντιστοιχεί σε ποσοστό 11,54%. Αναλυτικότερα, τα αποτελέσματα της έρευνας αποτυπώνονται στο γράφημα που ακολουθεί: Σελίδα 46

47 Γράφημα 3: Κατανομή του δείγματος ανά τομέα δραστηριότητας Η Νομική μορφή των επιχειρήσεων στο Νομό Σερρών είναι ως επί το πλείστων ατομικές επιχειρήσεις (43,48%), ακολουθούν λοιπές μορφές όπως για παράδειγμα πολιτιστικοί σύλλογοι, ενώ το ποσοστό των Ανωνύμων και των Ομόρρυθμων Εταιρειών αντιστοιχεί στο 17,39% και στο 13,04% αντιστοίχως. Το συγκεκριμένο αποτέλεσμα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα στο Νομό είναι περιορισμένη και επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο σε ατομικές επιχειρήσεις μικρού μεγέθους, ενώ λοιπές δραστηριότητες καταλαμβάνουν σημαντικό μερίδιο δραστηριοποίησης, στις οποίες λοιπές συμπεριλαμβάνεται και η μορφή του Δημοσίου Τομέα. Σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις στην τελευταία ερώτηση του πρώτου μέρους του ερωτηματολογίου, αναφορικά με τον κλάδο δραστηριοποίησης του δείγματος. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων (δείγμα 26 ατόμων), δραστηριοποιείται στο κλάδο της εκπαίδευσης (20,83%) ακολουθεί ο κλάδος δραστηριοτήτων παροχής υπηρεσιών (16,67%) και ο κλάδος του λιανικού/χονδρικού εμπορίου σε ποσοστό 12,50%. Ωστόσο, 12,50% του δείγματος δήλωσαν ότι δραστηριοποιούνται σε λοιπούς κλάδους όπως για παράδειγμα σε παροχή υπηρεσιών internet, ασφαλιστικά γραφεία, πολιτιστικοί σύλλογοι κ.ά. Ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά παρουσιάζονται στο πρωτογενή τομέα, στις μεταποιητικές βιομηχανίες και στα ξενοδοχεία/εστιατόρια (4,17%), γεγονός που αποδεικνύει ότι υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που συσχετίζονται με το τουριστικό τομέα και συγκεκριμένα ξενοδοχειακών μονάδων και χώρων εστίασης. Τα αποτελέσματα συγκεντρωτικά των παραπάνω στοιχείων αποτυπώνονται στο γράφημα που ακολουθεί. Σελίδα 47

48 13% 4% 0% 0% 4% 0% Α: ΓΕΩΡΓΙΑ, ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ, ΘΗΡΑ ΚΑΙ ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ Β: ΑΛΙΕΙΑ 8% Γ: ΟΡΥΧΕΙΑ ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΕΙΑ Δ: ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ Ε: ΠΑΡΟΧΗ ΗΛΕΚΤΡ. ΡΕΥΜΑΤΟΣ, ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ 17% 13% ΣΤ: ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Ζ: ΧΟΝΔΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Η: ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ 0% 4% Θ: ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ 4% Ι: ΕΝΔΙΑΜΕΣΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Κ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ 21% 4% 8% Λ: ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ Μ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Γράφημα 4: Κατανομή δείγματος ανά κλάδο δραστηριοποίησης E.3.2 Μέρος Β Αποτύπωση Υφιστάμενης Κατάστασης Το δεύτερο μέρος (Β) του ερωτηματολογίου, περιέχει 6 ερωτήσεις και αποτυπώνει την υφιστάμενη κατάσταση στο Νομό Σερρών και σε κάθε δήμο αναφορικά με την τουριστική ανάπτυξη σε αυτές τις περιοχές και τις μορφές τουρισμού που έχουν αναπτυχθεί μέχρι σήμερα. Στη πρώτη ερώτηση γίνεται προσπάθεια αποτύπωσης του βαθμού τουριστικής ανάπτυξης των δήμων του νομού Σερρών. Η κωδικοποίηση που χρησιμοποιήθηκε για την επεξεργασία των απαντήσεων είχε ως εξής: 1 = ΚΑΘΟΛΟΥ, 2=ΛΙΓΟ, 3=ΑΡΚΕΤΑ, 4=ΠΟΛΎ, 5=ΠΑΡΑ ΠΟΛΎ. Ο δήμος που αξιολογείται με το μεγαλύτερο βαθμό τουριστικής ανάπτυξης, (δείκτη 4=πολύ), είναι ο δήμος Αμφίπολης λόγω των αρχαίων που υπάρχουν στην περιοχή και ο δήμος Σιντίκης λόγω των ιαματικών λουτρών της περιοχής. Στην αμέσως επόμενη κλίμακα 3=αρκετά, είναι οι δήμοι που αναφέρθηκαν προηγουμένως πλέον του δήμου Βισαλτίας και Σερρών. Ο δήμος που δεν εμφανίζει καθόλου τουριστική ανάπτυξη είναι ο Δήμος Εμμανουήλ Πάπα και ακολουθεί ο Δήμος Νέας Ζίχνης. Η υφιστάμενη τουριστική ανάπτυξη ανά δήμο του Νομού αποτυπώνεται στο γράφημα που ακολουθεί. Σελίδα 48

49 ΚΑΘΟΛΟΥ 2 ΛΙΓΟ 3 ΑΡΚΕΤΑ 4 ΠΟΛΎ Δήμος Σερρών Δήμος Αμφίπολης Δήμος Βισαλτίας Δήμος Εμμ. Παππά Δήμος Ηράκλειας Δήμος Νέας Ζίχνης Δήμος Σιντικής Γράφημα 5: Υφιστάμενη Τουριστική Ανάπτυξη στις Σέρρες Αναφορικά με τις μορφές τουρισμού που έχουν αναπτυχθεί στην ευρύτερη περιοχή του νομού Σερρών τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον καθώς αποτυπώνεται η δυνατότητα ανάπτυξης και διαμόρφωσης εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Η κωδικοποίηση που χρησιμοποιήθηκε για την επεξεργασία των απαντήσεων είναι όμοια με τη παραπάνω 1 = ΚΑΘΟΛΟΥ, 2=ΛΙΓΟ, 3=ΑΡΚΕΤΑ, 4=ΠΟΛΎ, 5=ΠΑΡΑ ΠΟΛΎ. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τις απαντήσεις του δείγματος ιδιαίτερη ανάπτυξη στο Νομό αποτελεί ο Ιαματικός Τουρισμός, αποτέλεσμα εύλογο δεδομένου των θερμών πηγών της περιοχής. στον Ιαματικό τουρισμό. Ο πολιτισμικός τουρισμός αξιολογείται επίσης ότι έχει αναπτυχθεί αρκετά στη περιοχή λόγω του ιδιαίτερων πολιτισμικών στοιχείων της περιοχής όπως τα αρχαία της Αμφίπολης αλλά και οι πολιτισμικές παραδόσεις της περιοχής. Ο οικοτουρισμός και θρησκευτικός τουρισμός είναι λίγο αναπτυγμένος στη περιοχή γεγονός που αποδεικνύει ότι υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης τους, λόγω των θρησκευτικών μνημείων που έχει η περιοχή αλλά και του φυσικού πλούτου που διαθέτει. Καμία ανάπτυξη δεν εμφανίζεται στο θαλάσσιο και συνεδριακό τουρισμό. Ωστόσο, αποτυπώθηκαν απόψεις που αφορούσαν διαφορετικούς από τους προτεινόμενους τύπους εναλλακτικό τουρισμό όπως για παράδειγμα μηχανοκίνητος και δραστηριότητες στη φύση όπου θεωρείται ότι έχει αναπτυχθεί αρκετά στο νομό. Ακολουθεί γράφημα που αποτυπώνει τις μορφές τουρισμού που έχουν αναπτυχθεί στο Νομό Σερρών. Σελίδα 49