ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΗH ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ

Transcript

1 Δ ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΗH ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΟΡΓΑΝΗΜΧΝ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέκα: Ζ επίδξαζε ηεο Δπξωπαϊθήο Έλωζεο ζηελ ειιεληθή θνηλωληθή πνιηηηθή: ε πεξίπηωζε ηεο πνιηηηθήο απαζρόιεζεο Δπηβιέπωλ: Φεξώλαο Αλδξέαο πνπδάζηξηα: Αληωλνπνύινπ Ηωάλλα ΑΘΖΝΑ

2 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Καηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ε επίδξαζε ηεο ΔΔ ζηελ ειιεληθή πνιηηηθή απαζρφιεζεο θαηαγξάθεηαη κέζσ ηεο εθαξκνγήο ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε. Καηλνηφκν γλψξηζκα ηεο δηαδηθαζίαο είλαη ε πνιπκεξήο επνπηεία θαη ν ζπληνληζκφο ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο κε ηελ Αλνηθηή Μέζνδν πληνληζκνχ, κε ηελ νπνία ηα θξάηε-κέιε θαζνδεγνχληαη γηα ηελ επίηεπμε θνηλά ζπκθσλεκέλσλ, αιιά λνκηθά κε δεζκεπηηθψλ ζηφρσλ. Γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ κεραληζκψλ κε ηνπο νπνίνπο πνιηηηθέο πνπ πηνζεηνχληαη ζην ππεξεζληθφ επίπεδν, κεηαθέξνληαη θαη ελζσκαηψλνληαη ζην εζληθφ επίπεδν ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ παξνχζα εξγαζία ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηνπ Δμεπξσπατζκνχ. Ζ επίδξαζε ππήξμε νπζηαζηηθή, θαζψο ζηαδηαθά νη εκπιεθφκελνη κε ηε δηακφξθσζε ηεο ειιεληθήο πνιηηηθήο απαζρφιεζεο εμνηθεηψζεθαλ ηφζν κε ηε δηαδηθαζία, φζν θαη κε ην πεξηερφκελν ηεο ΔΑ, έζεζαλ πξνηεξαηφηεηεο θαη αλέιαβαλ πνιηηηθέο δεζκεχζεηο. Ζ έκθαζε ηεο δηαδηθαζίαο ζηελ παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ησλ πξνηεηλφκελσλ κέηξσλ νδήγεζε ζηε δεκηνπξγία λέσλ δνκψλ θαη ηελ αλαβάζκηζε ησλ πθηζηάκελσλ. Δπίδξαζε επίζεο θαηαγξάθεθε θαη ζην πεξηερφκελν ησλ πνιηηηθψλ πνπ εμεηάζηεθαλ, παξά ηελ απνζπαζκαηηθφηεηα θαη ηνλ ειιηπή ζρεδηαζκφ ηεο αξρήο, εμαηηίαο ησλ ρακειψλ ηαρπηήησλ ηνπ παξειζφληνο. Ζ κεγηζηνπνίεζε φκσο ησλ απνηειεζκάησλ πξνυπνζέηεη κηα επξχηεξε θνηλσληθή ζπλαίλεζε θαη έλα κίγκα πνιηηηθψλ πνπ ζα ιακβάλεη ππφςε ηελ ειιεληθή ζεζκηθή, θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα. Ζ κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε βαζίζηεθε ζηελ αλαζθφπεζε ηεο ζρεηηθήο ειιεληθήο θαη μελφγισζζεο βηβιηνγξαθίαο θαη ησλ επηζηεκνληθψλ πεξηνδηθψλ, ηε κειέηε επίζεκσλ εγγξάθσλ ησλ επξσπατθψλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ θαη ειιεληθψλ θεηκέλσλ λνκνζεηηθνχ πεξηερνκέλνπ, θαζψο θαη ζηελ αλαδήηεζε ζηνηρείσλ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Λέμεηο-θιεηδηά: Δμεπξσπατζκφο, πνιηηηθή απαζρφιεζεο, Δπξσπατθή ηξαηεγηθή Απαζρφιεζεο, Αλνηθηή Μέζνδνο πληνληζκνχ, δηα βίνπ κάζεζε, ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο, επειημία, ελζσκάησζε ηεο ηζφηεηαο ησλ θχισλ. 2

3 ABSTRACT During the past decade EU had an impact on the Greek employment policy through the implementation of the European Employment Strategy. The innovative feature of the process lies in the multilateral surveillance and the co-ordination of employment policies by the Open Method of Co-ordination, through which the memberstates are guided to achieve jointly agreed, however legally non-binding objectives. For the purposes of this paper the theoretical framework of Europeanization was used for better understanding the mechanisms, with which policies, adopted at the supranational level, are transposed and incorporated in the national level. The impact has been substantive, as those involved in the Greek employment policy shaping, were gradually familiarized with both the process and the content of the EES, they set priorities and made political commitments. The emphasis of the process on surveillance and assessment of the proposed policy measures led to the creation of new structures and the upgrading of the existing ones. There also was an impact on the content of the examined policies, despite the initial fragmented and insufficient planning due to past low speeds. However the maximization of results presupposes a wider social consensus and a mix of policies that will take into consideration the Greek institutional, social and economic reality. The methodology was based on the review of the relevant Greek and foreign bibliography and of scientific journals, on the study of official documents issued by European bodies and the study of Greek legal texts, as well as on data research through the internet. Keywords: Europeanization, employment policy, European Employment Strategy, Open Method of Co-ordination, life-long learning, active labour market policies, flexibility, gender mainstreaming. 3

4 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ Ζ επίδξαζε ηεο Δπξωπαϊθήο Έλωζεο ζηελ ειιεληθή θνηλωληθή πνιηηηθή: ε πεξίπηωζε ηεο πνιηηηθήο απαζρόιεζεο... 5 ΔΗΑΓΧΓΖ... 5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1. ΣΟ ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΟΤ ΔΞΔΤΡΧΠΑΨΜΟΤ Η αλάδπζε ηνπ εξκελεπηηθνύ πιαηζίνπ ηνπ Δμεπξσπατζκνύ Οξίδνληαο ηελ έλλνηα ηνπ Δμεπξσπατζκνύ Μεραληζκνί Δμεπξσπατζκνύ θαη κνξθέο δηαθπβέξλεζεο ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2. Ζ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΠΑΥΟΛΖΖ Οη πνιηηηθέο εμειίμεηο ζηελ Δπξώπε έσο ηελ αλάδπζε ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρόιεζε Eπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρόιεζε: Mηα νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε γηα ηελ απαζρόιεζε Η Αλνηθηή Μέζνδνο πληνληζκνύ ζηελ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρόιεζε Οη πξώηνη ππιώλεο ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρόιεζε Η Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρόιεζε κεηά ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβόλαο ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3. ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ ΚΑΗ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ Η επίδξαζε ηεο ΔΔ κέζσ ηεο ΔΑ ζηελ ειιεληθή πνιηηηθή απαζρόιεζεο Η επίδξαζε ζην γλσζηαθό επίπεδν Δπίδξαζε ζηνπο ζεζκνύο δηακόξθσζεο πνιηηηθώλ Δπίδξαζε ζην πεξηερόκελν ησλ πνιηηηθώλ Γηα βίνπ κάζεζε Η κεηάβαζε από ηηο παζεηηθέο ζηηο ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο απαζρόιεζεο θαη ν ξόινο ηνπ ΟΑΔΓ Πξνζαξκνζηηθόηεηα εξγαδνκέλσλ θαη επειημία ηεο αγνξάο εξγαζίαο Δλζσκάησζε ηεο ηζόηεηαο ησλ θύισλ ζηηο πνιηηηθέο απαζρόιεζεο ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ...59 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

5 Ζ επίδξαζε ηεο Δπξωπαϊθήο Έλωζεο ζηελ ειιεληθή θνηλωληθή πνιηηηθή: ε πεξίπηωζε ηεο πνιηηηθήο απαζρόιεζεο ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ πνιηηηθή απαζρφιεζεο αλαθέξεηαη ζην ζχλνιν ησλ δξάζεσλ γηα ηε βειηίσζε ηεο θαηάζηαζεο ηεο απαζρφιεζεο ή ηελ άκβιπλζε ησλ ζπλεπεηψλ ηεο ππναπαζρφιεζεο. Οη ζηφρνη φκσο θαη θαηά ζπλέπεηα θαη νη πξνηεξαηφηεηεο ηεο πνιηηηθήο απηήο εμαξηψληαη απφ ηα βαζηθά θνηλσληθά πξνβιήκαηα πνπ θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη θαη απφ ηηο ζπγθεθξηκέλεο νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο ζπλζήθεο κέζα ζηηο νπνίεο απηά δηακνξθψλνληαη. Ωο ην 1997, νη πξνηεξαηφηεηεο ηεο θνηλήο αγνξάο θαη ηεο νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο ελνπνίεζεο επηζθίαδαλ ην δήηεκα ηεο απαζρφιεζεο ζε επξσπατθφ επίπεδν, ελψ ε πνιηηηθή απαζρφιεζεο ππήξμε πεδίν θνηλνηηθήο παξέκβαζεο κφλν γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ δπζιεηηνπξγηψλ πνπ αλέθππηαλ ζηελ πνξεία γηα ηελ θνηλή αγνξά. ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ φκσο, ζεζκνζεηήζεθε κηα ζπλεθηηθή ζηξαηεγηθή γηα ηελ απαζρφιεζε. ρεδηαζκέλε κε ηελ πξννπηηθή λα εμαζθαιίζεη ην ζπληνληζκφ ησλ πξνηεξαηνηήησλ, ηηο νπνίεο αθνινπζνχλ ηα θξάηε κέιε ζηελ πνιηηηθή γηα ηελ απαζρφιεζε, απνηέιεζε ηαπηφρξνλα έλα ππφδεηγκα εθαξκνγήο ηεο Αλνηθηήο Μεζφδνπ πληνληζκνχ. Σν 2000 ζηε Ληζζαβφλα, ε Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε ηέζεθε ζηελ ππεξεζία ηεο λέαο ζηνρνζεζίαο θαη κεηαηξάπεθε απφ ζπκπιήξσκα ζε βαζηθή ζπληζηψζα ηεο πξνζπάζεηαο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο, θαζψο ν ζηφρνο ηεο πην δπλακηθήο νηθνλνκίαο ζπλδπάζηεθε κε πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο. θνπφο ηεο εξγαζίαο απηήο είλαη ε κειέηε ηεο επίδξαζεο ηεο ΔΔ ζηελ ειιεληθή πνιηηηθή γηα ηελ απαζρφιεζε, κέζα απφ ηελ εμέηαζε ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε. Ωο εξκελεπηηθφ εξγαιείν γηα ην ζθνπφ απηφ ζα ρξεζηκεχζεη ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηνπ Δμεπξσπατζκνχ πνπ αλαπηχρζεθε γηα λα εμεγήζεη κε ζπζηεκαηηθφ ηξφπν ηελ επίδξαζε ησλ ππεξεζληθψλ δνκψλ ζηε δηακφξθσζε πνιηηηθψλ ζην εζληθφ επίπεδν. Κπξίσο ζα εξεπλεζεί θαηά πφζνλ ε επίδξαζε απηή ζηελ ειιεληθή πεξίπησζε εμαληιείηαη ζην ζεσξεηηθφ επίπεδν ή επεθηείλεηαη ζε ζεζκνχο θαη δηαδηθαζίεο δηακφξθσζεο πνιηηηθήο, εηζρσξψληαο ηειηθά ζηνλ ίδην ηνλ ππξήλα ηεο πνιηηηθήο, δειαδή ζην πεξηερφκελφ ηεο. 5

6 Ζ κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε ήηαλ θπξίσο ε αλαζθφπεζε ειιεληθήο θαη μελφγισζζεο βηβιηνγξαθίαο ζρεηηθήο κε ην ππφ εμέηαζε ζέκα, ε αλαζθφπεζε ειιεληθήο θαη μελφγισζζεο αξζξνγξαθίαο ζε επηζηεκνληθά, ζπλδηθαιηζηηθά θαη άιια πεξηνδηθά θαη ε αλαδήηεζε ζηνηρείσλ απφ ειεθηξνληθέο πεγέο κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Δπίζεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ σο πεγέο επίζεκα έγγξαθα επξσπατθψλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ, θαη ειιεληθά θείκελα λνκνζεηηθνχ πεξηερνκέλνπ. Ζ εξγαζία αλαπηχζζεηαη ζε ηξία θεθάιαηα. ην πξψην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηνπ Δμεπξσπατζκνχ, νη κεραληζκνί κε ηνπο νπνίνπο ιακβάλεη ρψξα ν Δμεπξσπατζκφο θαη ε ζχλδεζή ηνπο κε ηχπνπο πνιηηηθήο θαη πξφηππα δηαθπβέξλεζεο. ην δεχηεξν θεθάιαην παξνπζηάδνληαη νη εμειίμεηο ζηελ ΔΔ έσο ηελ ζεζκνζέηεζε ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε θαη νη θαηεπζχλζεηο θαη νη πξνηεξαηφηεηέο ηεο έσο ζήκεξα. ην ηξίην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ε επίδξαζε ηεο ΔΔ κέζσ ηεο ΔΑ ζηελ ειιεληθή πνιηηηθή απαζρφιεζεο θαη εηδηθφηεξα ε επίδξαζε ζην γλσζηαθφ/ζεσξεηηθφ επίπεδν, ζηνπο ζεζκνχο δηακφξθσζεο θαη εθαξκνγήο πνιηηηθήο θαη ηέινο ζην πεξηερφκελν ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο. Δηδηθφηεξα ε εξγαζία επηθεληξψλεηαη ζηε δηα βίνπ κάζεζε, ζηε κεηάβαζε απφ ηηο παζεηηθέο ζηηο ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο θαη ζην ξφιν ηνπ ΟΑΔΓ, ζηελ πξνζαξκνζηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηελ επειημία ζηελ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο θαη ζηελ ελζσκάησζε ηεο ηζφηεηαο ησλ θχισλ ζηηο ειιεληθέο πνιηηηθέο γηα ηελ απαζρφιεζε. 6

7 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1. ΣΟ ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΟΤ ΔΞΔΤΡΧΠΑΗΜΟΤ 1.1. Ζ αλάδπζε ηνπ εξκελεπηηθνύ πιαηζίνπ ηνπ Δμεπξωπαϊζκνύ Αλ θαη ν φξνο Européanization ρξνλνινγείηαη απφ ην 1807 έρνληαο ηε ζεκαζία ηνπ λα πξνζδνζεί ζε θάηη Δπξσπατθφο ραξαθηήξαο, ν Ladrech (1994) ηνλ επαλεηζήγαγε ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, νξίδνληάο ηνλ σο «κηα ζηαδηαθή δηαδηθαζία επαλαπξνζαλαηνιηζκνύ ηεο πνιηηηθήο ζην βαζκό πνπ ε νηθνλνκηθή θαη πνιηηηθή δπλακηθή ηεο Δ.Δ. επηδξνύλ ζηελ νξγαλσζηαθή ινγηθή ηεο εζληθήο πνιηηηθήο θαη ηεο παξαγσγήο πνιηηηθώλ». Ο νξηζκφο απηφο απεηέιεζε κηα πξνζπάζεηα λα πεξηγξαθεί κηα δηαδηθαζία πνπ ε ζπλήζεο νξνινγία ησλ ζεσξηψλ νινθιήξσζεο δελ κπνξνχζε λα πεξηγξάςεη ηθαλνπνηεηηθά. Οη πξνεγνχκελεο ζεσξίεο πξνζπάζεζαλ λα εξκελεχζνπλ ηε δηαδηθαζία ηεο νινθιήξσζεο, ζηελ νπνία δεκνθξαηηθά θξάηε εζεινχζηα ελαπνζέηνπλ κέξνο ηεο θπξηαξρίαο ηνπο ζε ππεξεζληθνχο ζεζκνχο, θπξίσο κέζσ δχν πξνζεγγίζεσλ πνπ δηαθσλνχζαλ ζρεηηθά κε ην ξφιν ησλ θξαηψλ-κειψλ. Ζ δηαθπβεξλεηηθή πξνζέγγηζε (Intergovernalism) ζεσξνχζε φηη ηα θξάηε-κέιε θαη νη θπβεξλήζεηο ηνπο είλαη νη θχξηνη παξάγνληεο ζηελ επξσπατθή νινθιήξσζε θαη ζηελ παξαγσγή πνιηηηθψλ. Αληίζεηα ε λενιεηηνπξγηθή πξνζέγγηζε ζεσξνχζε σο θχξηνπο παξάγνληεο ηνπο Δπξσπατθνχο ζεζκνχο θαη θπξίσο ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή θαη ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην. ε αληίζεζε κε ηηο πξνεγνχκελεο ζεσξίεο, φπνπ ε δηειθπζηίλδα κεηαμχ ΔΔ θαη θξαηψλ-κειψλ θαίλεηαη λα ελδπλακψλεη ην έλα επίπεδν δηαθπβέξλεζεο εηο βάξνο ηνπ άιινπ, ήιζε ε ζεσξία ηεο πνιπεπίπεδεο δηαθπβέξλεζεο (multi-level governance). Ζ ζεσξία απηή ππνζηήξηδε φηη δελ ζα πξέπεη λα γίλεηαη ιφγνο γηα απνδπλάκσζε ή ελδπλάκσζε ησλ θξαηψλ-κειψλ, αιιά γηα κεηαζρεκαηηζκφ ηνπο κέζα απφ ηελ αιιειεμάξηεζε ησλ δηαθφξσλ επηπέδσλ δηαθπβέξλεζεο θαη ηε δεκηνπξγία ζπλεξγαηηθψλ ζρέζεσλ (Kohler-Koch, 1999). ην πξψην ζηάδην ηεο νινθιήξσζεο ην επίθεληξν ηνπ ελδηαθέξνληνο εληνπίζηεθε ζηα κέξε (θξάηε, εζληθή θαη ππεξεζληθή θνηλσλία) θαη ην πψο απηά ζρεκαηίδνπλ κηα νιφηεηα (Caporaso, 2004), θπξίαξρε δε ήηαλ ε εθ ησλ θάησ πξνο ηα 7

8 άλσ(bottom-up) πξνζέγγηζε. ηε δεχηεξε θάζε ηεο νινθιήξσζεο ζηε δεθαεηία ηνπ 80, θαζψο ε «Δπίδνμε Πνιηηεία ηεο Δπξψπεο», πνπ πεξηγξάθεηαη απφ ηνπο Lindberg, θαη Scheingold (1970) άξρηζε λα γίλεηαη γεγνλφο, ε πξνσζεηηθή δχλακε ζηελ θαζεκεξηλή ιεηηνπξγία ηεο ΔΚ εθπνξεπφηαλ πεξηζζφηεξν απφ επξσπατθνχ επηπέδνπ δνκέο, παξά απφ πξσηνβνπιίεο ησλ θξαηψλ-κειψλ. ηε δεθαεηία ηνπ 90 φκσο ην ελδηαθέξνλ ησλ κειεηεηψλ εζηίαζε πεξηζζφηεξν ζηηο πηζαλέο επηπηψζεηο ηεο Δπξσπατθήο Οινθιήξσζεο γηα ηελ απηνλνκία θαη ηελ εμνπζία ησλ θξαηψλ-κειψλ. Οη ππνζηεξηθηέο ηεο δηαθπβεξλεηηθήο πξνζέγγηζεο έβιεπαλ ηε δχλακε ησλ θξαηψλ-κειψλ λα εληζρχεηαη, θαζψο ην βάξνο ηεο επζχλεο γηα ηελ δηεπζέηεζε θάπνησλ δχζθνισλ δεηεκάησλ πεξλνχζε πιένλ ζην επξσπατθφ επίπεδν (Moravcsik, 1993), ελψ νη ππνζηεξηθηέο ηεο λενιεηηνπξγηθήο πξνζέγγηζεο έβιεπαλ λα εληζρχεηαη ε δχλακε ησλ εγρψξησλ παξαγφλησλ θαη νκάδσλ ζπκθεξφλησλ ιφγσ απμεκέλεο πξφζβαζεο θαη επηξξνήο ηνπο ζηε δηαδηθαζία δηακφξθσζεο ηεο επξσπατθήο πνιηηηθήο (Marks, Steenberger, 2004). Με ηελ εκβάζπλζε ηεο Δπξσπατθήο Οινθιήξσζεο θαη ηε κεηάβαζε απφ έλα απνθεληξσκέλν ζχζηεκα εμνπζίαο ζε κηα πνιπζχλζεηε ππεξεζληθή δνκή (κηα πξφδξνκε «Δπξσπατθή πνιηηεία»), έγηλε ζαθέο πεξηζζφηεξν απφ πνηέ, φηη νη παξαδνζηαθέο ζεσξίεο νινθιήξσζεο δελ αξθνχζαλ γηα λα πεξηγξάςνπλ θαη λα εξκελεχζνπλ ηηο εμειίμεηο ζην επξσπατθφ επίπεδν (Caporaso, 2007). Μέζεο εκβέιεηαο ζεσξίεο (κεζν-ζεσξίεο) αλαπηχρζεθαλ γηα λα αληηκεησπηζηνχλ νη φπνηνη πεξηνξηζκνί πξνέθππηαλ απφ ηηο ππάξρνπζεο ζεσξίεο νινθιήξσζεο ζηελ θαηαλφεζε ηνπ εμήο εξσηήκαηνο: Πώο ε Δπξσπατθή Οινθιήξσζε θαη ε παξαγσγή Δπξσπατθήο πνιηηηθήο επεξεάδνπλ ηα ίδηα ηα θξάηε πνπ είλαη εμαξρήο ππεύζπλα γηα ηελ νινθιήξσζε; (Caporaso, 2007). Τπ απηήλ ηελ έλλνηα ν «Δμεπξσπατζκφο» κπνξεί λα ζεσξεζεί, ελ ζπγθξίζεη κε ηνλ δηαθπβεξλεηηζκφ θαη ηνλ λενιεηηνπξγηζκφ, σο κηα κέζεο εκβέιεηαο ζεσξία (Howell, 2004). Έθηνηε, ε έλλνηα ηνπ Δμεπξσπατζκνχ, ελδνγελήο ζηελ εμέιημε ησλ ζεσξηψλ νινθιήξσζεο (Caporaso, 2007), ρξεζηκνπνηήζεθε πνηθηινηξφπσο θαη κε ζηφρεπζε ηφζν επξεία, ψζηε λα γίλεηαη ιφγνο γηα ελλνηνινγηθή δηεχξπλζή ηεο, θαη λα ζεσξεζεί φηη ζεκαίλνληαο ηα πάληα θαηά θάπνηνλ ηξφπν ζρεδφλ θαηαιήγεη λα ζηεξείηαη ζεκαζίαο (Radaelli, 2000). Οη Bulmer θαη Radaelli (2004) ζεσξνχλ φηη ν φξνο είλαη πεξηζζφηεξν απαξαίηεηνο ζήκεξα απ ν,ηη ηηο πξνεγνχκελεο δεθαεηίεο ιφγσ ηεζζάξσλ νηθνλνκηθνπνιηηηθψλ εμειίμεσλ. Ζ πξψηε έρεη λα θάλεη κε ηελ ζεζκνπνίεζε ηεο εληαίαο αγνξάο κε θεληξηθφ ζεκείν αλαθνξάο ηελ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε θαη ηηο 8

9 φπνηεο επηδξάζεηο επέθεξε ζηηο εγρψξηεο αγνξέο. Ζ δεχηεξε ζρεηίδεηαη κε ηελ νινθιήξσζε ηεο Οηθνλνκηθήο θαη Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΟΝΔ), πνπ επεξέαζε ηελ πνξεία θαη άιισλ πνιηηηθψλ, γηα παξάδεηγκα ηελ πνιηηηθή απαζρφιεζεο. Ζ ηξίηε αθνξά ηνλ ξπζκηζηηθό αληαγσληζκό, κηα δηαδηθαζία πνπ ιακβάλεη ρψξα παξάιιεια κε απηήλ ηεο δεκηνπξγίαο ηεο εληαίαο αγνξάο θαη έρεη ζεσξεζεί επηδήκηα γηα ην θξάηνο πξφλνηαο. Ο Δμεπξσπατζκφο, ππφ ην πξίζκα ηνπ ξπζκηζηηθνχ αληαγσληζκνχ, κπνξεί λα εθιεθζεί σο κηα δηαδηθαζία πξνζαξκνγήο ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ γηα λα επηηεπρζεί αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα, κέζα ζ έλα πιαίζην θαλφλσλ πνπ ηίζεληαη ζε επίπεδν ΔΔ. Ωο ηειεπηαία εμέιημε νη ζπγγξαθείο αλαθέξνπλ ηε δηαδηθαζία δηεχξπλζεο ηεο ΔΔ, σο ελφο πεδίνπ άζθεζεο ζηε κεηαθνξά πνιηηηθήο γεληθφηεξα θαη ηνπ θνηλνηηθνχ θεθηεκέλνπ εηδηθφηεξα. Αλ θαη ε έλλνηα ηνπ Δμεπξσπατζκνχ έρεη πξνζεγγηζηεί πνηθηινηξφπσο απφ ηνπο δηάθνξνπο εξεπλεηέο, ε επηζηεκνληθή θνηλφηεηα δελ έρεη θαηαιήμεη ζε έλαλ θνηλά απνδεθηφ νξηζκφ. Ο Olsen (2002) αλαξσηηφηαλ, αλ ππάξρεη θαλ ιφγνο ελαζρφιεζεο κε ηνλ φξν, δεδνκέλεο ηεο αβεβαηφηεηαο πνπ ηνλ πεξηέβαιιε, γηα λα ζπκπιεξψζεη, φηη πην ζεκαληηθφ είλαη λα κάζνπκε, αλ θαη θαηά πφζνλ ν φξνο ζα είλαη ρξήζηκνο γηα ηελ θαηαλφεζε ηεο δπλακηθήο ηεο εμειηζζφκελεο Δπξσπατθήο πνιηηείαο. Απηή ε θαηαλφεζε δελ είλαη δπλαηή, αλ δελ γίλεη κηα δηάθξηζε ηνπ φξνπ απφ απηά κε ηα νπνία δελ ηαπηίδεηαη, φπσο ε ζχγθιηζε, ε ελαξκφληζε θαη ε νινθιήξσζε. πγθεθξηκέλα ε δηαθνξά ηνπ Δμεπξσπατζκνχ απφ ηε ζχγθιηζε θαη ηελ ελαξκφληζε είλαη απηή ηεο δηαθνξάο κηαο δηαδηθαζίαο απφ ηηο ζπλέπεηέο ηεο (Vink, Graziano, 2007). Δπηπιένλ, θαζψο ηα θξάηε-κέιε φιν θαη πεξηζζφηεξν δελ κέλνπλ παζεηηθνί απνδέθηεο ησλ Δπξσπατθψλ πνιηηηθψλ, αιιά ηηο πξνζαξκφδνπλ ζηελ εζληθή ηνπο πξαγκαηηθφηεηα, ε ζχγθιηζε πξνο έλα ζπγθεθξηκέλν κνληέιν δελ ζεσξείηαη απηνλφεηε (de la Porte, Pochet, 2003). Σέινο ε Δπξσπατθή Οινθιήξσζε αθνξά ζηε δηακφξθσζε ηεο πνιηηηθήο ζην επίπεδν ηεο ΔΔ, ζπκπεξηιακβάλνληαο θαη ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ δξψλησλ ζε εζληθφ θαη ππν-εζληθφ επίπεδν, ελψ ν Δμεπξσπατζκφο αθνξά ζηηο επηδξάζεηο ζηηο εζληθέο δνκέο, θαη εηδηθφηεξα ζηελ παξαγσγή πνιηηηθψλ (Schmidt, 2001). κσο παξά ηηο δηαθνξέο ηνπο, κεηαμχ ησλ ελλνηψλ ηνπ Δμεπξσπατζκνχ θαη ηεο Δπξσπατθήο Οινθιήξσζεο αλαγλσξίδεηαη κηα δηαιεθηηθή ζρέζε (Howell, 2004), ε νπνία θαίλεηαη λα ππεξβαίλεη ηνπο ζπκβαηηθνχο φξνπο ηνπ αηηίνπ θαη αηηηαηνχ αληίζηνηρα ή αιιηψο ηεο αλεμάξηεηεο θαη εμαξηεκέλεο κεηαβιεηήο. 9

10 1.2. Οξίδνληαο ηελ έλλνηα ηνπ Δμεπξωπαϊζκνύ Έλαο θαζνιηθά απνδεθηφο νξηζκφο δε θαίλεηαη λα ππάξρεη, θαζψο ζε πνιινχο κειεηεηέο νη νξηζκνί ρξεζηκεχνπλ θαη σο κεζνδνινγηθά εξγαιεία (Φεξψλαο, 2007). Δρνληαο πάληνηε ππφςε ηελ αλσηέξσ παξαηήξεζε ζα αλαθεξζνχκε ζε θάπνηνπο απφ ηνπο νξηζκνχο πνπ έρνπλ πξνηαζεί. Ζ Börzel (1999) ηνλ ζεσξεί «κηα δηαδηθαζία κε ηελ νπνία εγρώξηνη ηνκείο πνιηηηθώλ νινέλα ππόθεηληαη ζηελ Δπξσπατθή θαηαζθεπή πνιηηηθώλ». Οη Risse, Cowles θαη Caporaso (2001) φξηζαλ ηνλ Δμεπξσπατζκφ, σο ηελ «αλάδπζε θαη αλάπηπμε ζην Δπξσπατθό επίπεδν δηαθξηηώλ δνκώλ δηαθπβέξλεζεο», ζε έλαλ νξηζκφ κε δηηηή ιεηηνπξγία πνπ ηνλίδεη ην ξφιν ησλ επξσπατθψλ ζεζκψλ, σο κηαο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηήο ζηελ εγρψξηα πνιηηηθή, ελψ ηαπηφρξνλα αλαθέξεηαη ζηηο δηαδηθαζίεο κε ηηο νπνίεο νη εγρψξηεο δνκέο πξνζαξκφδνληαη ζηελ Δπξσπατθή Οινθιήξσζε. κσο ν νξηζκφο ησλ Bulmer θαη Radaelli (2004) εθηφο απφ επξχηεξνο είλαη θαη πεξηεθηηθφηεξνο. χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ απηφ: «ν εμεπξσπατζκόο ζπλίζηαηαη από δηαδηθαζίεο: α) θαηαζθεπήο, β) δηάρπζεο θαη γ) ζεζκνπνίεζεο ηππηθώλ θαη άηππσλ θαλόλσλ, κεζόδσλ, παξαδεηγκάησλ πνιηηηθήο, ζηπι, ηξόπσλ δξάζεο, θνηλώλ πεπνηζήζεσλ θαη πξνηύπσλ, πνπ αξρηθώο θαζνξίδνληαη θαη παγηώλνληαη ζηηο δηαδηθαζίεο πνιηηηθήο ζην Δπξσπατθό επίπεδν θαη ζηε ζπλέρεηα ελζσκαηώλνληαη ζηε ινγηθή ηεο ζπδήηεζεο, ησλ πνιηηηθώλ δνκώλ θαη ησλ δεκόζησλ πνιηηηθώλ ζην εζληθό θαη ππν-εζληθό επίπεδν». Έλαο ηέηνηνο νξηζκφο είλαη ρξήζηκνο γηαηί δίλεη έκθαζε ζηε κεηαθνξά πνιηηηθήο θαη ζηε δηάρπζε, αληηκεησπίδνληαο ηνλ Δμεπξσπατζκφ σο δηαδηθαζία (Ladi, 2007), ελψ αλαδεηθλχεη ηξία ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. Απηά είλαη φηη ε έλλνηα: α) αλαθέξεηαη ηφζν ζε ηππηθνχο θαλφλεο, φζν θαη ζε ιηγφηεξν απηά ζέκαηα, φπσο αμίεο θαη πεπνηζήζεηο, β)εκθαλίδεηαη ηφζν κέζα απφ ηηο γλσζηέο κνξθέο δεκηνπξγίαο πνιηηηθήο (δηαηχπσζε, πξαθηηθή εθαξκνγή), φζν θαη κέζα απφ ιηγφηεξν δνκεκέλεο (δηάρπζε), γ)ζπλεπάγεηαη δχν ζηάδηα, απηφ ηεο πηνζέηεζεο πνιηηηθήο ζε επίπεδν ΔΔ θαη ζηε ζπλέρεηα ηεο ελζσκάησζεο ζε ηνπηθφ επίπεδν. Με ηνλ νξηζκφ απηφ, παξά ηε ρξεζηκφηεηά ηνπ, κπνξεί θαλείο λα νδεγεζεί ζε δχν πηζαλέο παξεμεγήζεηο. Ζ κηα είλαη λα ηνλ πεξηνξίζεη ζηελ αλάιπζε, ηνπ πψο νη απνθάζεηο ηεο ΔΔ επηδξνχλ ζηα εγρψξηα πνιηηηθά ζπζηήκαηα, ελψ ε άιιε λα ηνλ επεθηείλεη ηφζν ψζηε, ν,ηηδήπνηε εθηπιίζζεηαη ζηηο Βξπμέιιεο, απφ ηελ νπηηθή γσλία ησλ εγρψξησλ πνιηηηθψλ, λα ζεσξείηαη σο κηα εθδήισζε Δμεπξσπατζκνχ(Radaelli, 10

11 Pasquier, 2007). Οη δηαδηθαζίεο πνιηηηθήο ζην Δπξσπατθφ επίπεδν νξίδνπλ «έλαλ πνιηηηθό ρώξν, κε ζαθή επξσπατθή δηάζηαζε, όπνπ ιακβάλεη ρώξα ε αιιειεπίδξαζε (interaction) κεηαμύ δηαθόξσλ ειίη» αιιειεπίδξαζε πνπ, ελψ δελ ζπλεπάγεηαη απαξαίηεηα πηνζέηεζε πνιηηηθψλ θαη λνκνζεζίαο, κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη αιιαγέο ζε παξαδείγκαηα πνιηηηθήο, φπσο κπνξεί λα ζπκβεί γηα παξάδεηγκα κε ηελ αλνηθηή κέζνδν ζπληνληζκνχ (Radaelli, Pasquier, 2007) Μεραληζκνί Δμεπξωπαϊζκνύ θαη κνξθέο δηαθπβέξλεζεο Πψο ιακβάλεη ρψξα ν Δμεπξσπατζκφο, ηη πνιιαπιαζηάδεη ή ππνβαζκίδεη ηελ επίδξαζή ηνπ; ην εξψηεκα απηφ δηάθνξνη ζπγγξαθείο έρνπλ πξνηείλεη κεραληζκνχο, ηφζν ήπηνπο(soft), φζν θαη ζθιεξνχο(hard), νη νπνίνη φκσο δελ νδεγνχλ απαξέγθιηηα ζε αιιαγέο. Τπέξ ή ελαληίνλ ηεο ηειηθήο έιεπζεο αιιαγψλ ζπλεγνξνχλ κηα ζεηξά δηακεζνιαβεηηθψλ ή αλαζηαιηηθψλ παξαγφλησλ πνπ εληνπίδνληαη ζην εζληθφ επίπεδν. Έρνπλ πεξηγξαθεί πέληε ηέηνηνη δηαθνξεηηθνί παξάγνληεο (Schmidt, 2002) δηαθνξεηηθήο ζπνπδαηφηεηαο ν θαζέλαο γηα ηελ θάζε ρψξα θαη γηα ηνλ θάζε ηνκέα πνιηηηθήο: α) ε νηθνλνκηθή ηξσηφηεηα, ε νπνία αλαθέξεηαη ζηελ χπαξμε ή φρη νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηνπ θξάηνπο ζηηο δηεζλείο αγνξέο. Ο παξάγνληαο απηφο ζπζρεηίδεη ηελ αιιαγή ζην ηνπηθφ επίπεδν κε ηηο δηεζλείο νηθνλνκηθέο εμειίμεηο θαη πηέζεηο, ζεσξψληαο πσο, φζν ιηγφηεξν αληαγσληζηηθφ είλαη έλα θξάηνο, ή/θαη αλ αληηκεησπίδεη νηθνλνκηθή θξίζε, ηφζν πην δεθηηθφ είλαη ζε αιιαγέο, β) ε ζεζκηθή πνιηηηθή ηθαλφηεηα, ε νπνία αλαθέξεηαη ζηελ ηθαλφηεηα ησλ πνιηηηθψλ παξαγφλησλ λα επηβάιινπλ ή λα δηαπξαγκαηεπηνχλ ηελ αιιαγή δεδνκέλεο ηεο ζρέζεο κεηαμχ ππαξρφλησλ δνκψλ θαη θνξέσλ, γ) ε θιεξνλνκηά πνιηηηθήο(policy legacies), ε νπνία αλαθέξεηαη ζηε ζπκβαηφηεηα κεηαμχ ζεζκηθψλ νξγάλσλ παξαγσγήο πνιηηηθήο θαη πνιηηηθψλ καθξνρξφληα ππαξρφλησλ, δ) νη πξνηηκήζεηο πνιηηηθήο(policy preferences) πνπ αλαθέξνληαη ζηνπο δηάθνξνπο θνξείο θαη ζηε δεθηηθφηεηά ηνπο ζε λέεο πνιηηηθέο, ε) ε πνιηηηθή ζπδήηεζε(discourse), ε νπνία ζπλδπάδνληαο θαηά θάπνην ηξφπν ηα παξαπάλσ, αλαθέξεηαη ζηελ ηθαλφηεηα αιιαγήο πξνηηκήζεσλ, επαλαπξνζδηνξίδνληαο ηηο θιεξνλνκεζείζεο πνιηηηθέο θαη εληζρχνληαο ηε ζεζκηθή ηθαλφηεηα επηβνιήο ή δηαπξαγκάηεπζεο αιιαγψλ. Δμάιινπ ην είδνο ησλ επηδξάζεσλ ηνπ Δμεπξσπατζκνχ θέξεηαη λα πνηθίιιεη, κε ηνπο κειεηεηέο λα ζθηαγξαθνχλ ζε γεληθέο γξακκέο ηηο παξαθάησ πεξηπηψζεηο: α)αδξάλεηα (inertia) ή άιισο επηκνλή (persistence) (Knill, 2001), ζηελ νπνία παξαηεξείηαη έιιεηςε αιιαγήο θαη κπνξεί λα πξνθχςεη φηαλ θάπνηνο απφ ηνπο 11

12 πξναλαθεξζέληεο δηακεζνιαβεηηθνχο παξάγνληεο δε δηεπθνιχλεη ηελ αιιαγή ζε επίπεδν θξάηνπο-κέινπο, β)ζχγθιηζε (convergence), ηελ νπνία νη Schmidt (2002) θαη Radaelli (2003a) δηαθξίλνπλ ζε απνξξφθεζε (absorption) ή κεηαζρεκαηηζκφ (transformation) αλάινγα κε ην επίπεδν θαη ηελ έληαζε ηεο αιιαγήο, γ)απφθιηζε (divergence) (Knill, 2001, Schmidt, 2002, Radaelli, 2003a) ηεο νπνίαο ε κειέηε είλαη ρξήζηκε, θαζψο κπνξεί λα νθείιεηαη ζε απξφζκελεο κεηαβνιέο ή ζηελ ελδπλάκσζε ξηδνζπαζηηθψλ ζπκκαρηψλ ζην εζληθφ επίπεδν (Ladi, 2007). Οη Bulmer θαη Radaelli (2004) πξνρσξψληαο έλα βήκα παξαπέξα, γηα ηελ επρεξέζηεξε θαηαλφεζε ηεο δπλακηθήο ηεο δηαδηθαζίαο ηνπ Δμεπξσπατζκνχ, πξνηείλνπλ ηελ ηαπηνπνίεζε ραξαθηεξηζηηθψλ πξνηχπσλ δηαθπβέξλεζεο ζηελ ΔΔ (Πίλαθαο 1), ην θαζέλα ζρεηηδφκελν κε έλα ηδηαίηεξν ηχπν πνιηηηθήο θαη κεραληζκφ εμεπξσπατζκνχ: ηε δηαθπβέξλεζε κε δηαπξαγκάηεπζε, ηελ ηεξαξρηθή δηαθπβέξλεζε θαη ηε δηαθπβέξλεζε κε ζπληνληζκφ. Πψο ε δηαθπβέξλεζε κε δηαπξαγκάηεπζε ζπλδέεηαη κε ηνλ Δμεπξσπατζκφ; Καηά ηε δηαπξαγκάηεπζε θεληξηθφ ξφιν παίδνπλ νη θπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ-κειψλ, ηξνθνδνηψληαο ηε δηαδηθαζία κε επηκέξνπο εζληθά κνληέια πνιηηηθήο, κε ην ηειηθφ απνηέιεζκα λα είλαη ζπλήζσο κηα ζχλζεζε ησλ απφςεσλ, ρσξίο βέβαηα λα απνθιείεηαη θάπνηα κέιε λα έρνπλ άληζα βαξχλνπζα επίδξαζε. ηα πξναλαθεξζέληα έρνπκε λα θάλνπκε κε έλαλ θάζεην κεραληζκφ εμεπξσπατζκνχ κε θνξά εθ ησλ θάησ πξνο ηα άλσ (uploading). Ο βαζκφο ηνπ εμεπξσπατζκνχ θαηά ηε δηαδηθαζία δηακφξθσζεο πνιηηηθήο εμαξηάηαη απφ: α) ην βαζκφ ζχγθιηζεο ησλ επηκέξνπο πξνηηκήζεσλ, β) ηνλ θαλνληζκφ ςεθνθνξίαο ζην πκβνχιην, π.ρ. νκνθσλία ή εληζρπκέλε πιεηνςεθία, ε δπλαηφηεηα βέην θ.ιπ. θαη γ) ηνπο θνηλνχο θψδηθεο θαηαλφεζεο ησλ ζεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ εμαηηίαο επαλεηιεκκέλσλ δηαπξαγκαηεχζεσλ θαη κάζεζεο. Σν κέγηζην ηεο επίδξαζεο ζηηο επηκέξνπο εζληθέο πνιηηηθέο πξνθχπηεη φηαλ νη θπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ-κειψλ θαηαιήγνπλ ζε ζπκθσλία ιφγσ ζχγθιηζεο ζπκθεξφλησλ. Σέινο, αλ θαη νη ζπγγξαθείο ζεσξνχλ ηε κνξθή απηή δηαθπβέξλεζεο πεξηζζφηεξν ζπλαθή κε ηε δηαδηθαζία δηακφξθσζεο ηεο Δπξσπατθήο πνιηηηθήο (EU policy-making), εληνχηνηο ηελ εκπεξηθιείνπλ ζηελ αλάιπζή ηνπο, αθνχ ζεσξνχλ ην ζηάδην απηφ θνκβηθφ. Αλ δελ ππάξμεη θνηλή θαηαλφεζε ησλ ζηφρσλ ηεο πνιηηηθήο, ζην ζηάδην απηφ κπνξεί λα πεξηνξηζηεί δξαζηηθά ε επίδξαζε ηνπ Δμεπξσπατζκνχ ζε επεξρφκελα ζηάδηα, ελψ αληηζέησο κπνξεί λα αλαδεηρηνχλ κεηαξξπζκίζεηο πνπ ήδε βξίζθνληαη ππφ ζπδήηεζε ζην εζληθφ επίπεδν. Ζ ηεξαξρηθή δηαθπβέξλεζε, ε νπνία ζπλδέεηαη κε ηηο πεξηπηψζεηο εθείλεο, 12

13 φπνπ ζηνπο ππεξεζληθνχο ζεζκνχο, φπσο ε Δπηηξνπή, ην πκβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην, έρνπλ εθρσξεζεί απμεκέλεο εμνπζίεο. Ζ λνκνζεζία ζηελ νπνία ηειηθά ην πκβνχιην ζπκθσλεί, πξννξίδεηαη λα γίλεη κέξνο ηνπ εζληθνχ δηθαίνπ ησλ θξαηψλκειψλ. Πξνσζείηαη δε ζ απηά απφ κεραληζκνχο επηβνιήο, ησλ νπνίσλ ε θχζε δηαθέξεη, αλάινγα κε ην αλ έρνπκε λα θάλνπκε κε πεξηπηψζεηο ζεηηθήο ή αξλεηηθήο νινθιήξσζεο. ηε ζεηηθή νινθιήξωζε (positive integration) πξνυπφζεζε είλαη ε χπαξμε ελφο πιαηζίνπ ππεξεζληθήο πνιηηηθήο, πνπ έρεη παγησζεί, ελίνηε θαηφπηλ δχζθνισλ δηαπξαγκαηεχζεσλ. Σν ζπκθσλεκέλν απηφ πιαίζην, ην νπνίν πξέπεη λα κεηαθεξζεί (down-loading)θαη λα εθαξκνζηεί ζηα θξάηε-κέιε, ζπλεπάγεηαη ζπλήζσο θαλφλεο δηνξζσηηθήο θχζεο κε ζθνπφ λα πεξηνξίζεη ηηο βιαπηηθέο επηδξάζεηο απφ ηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο. Πξνθεηκέλνπ απηφ λα ζπκβεί απξφζθνπηα θαη έγθαηξα, ε Δπηηξνπή έρεη απμεκέλε αξκνδηφηεηα λα παξαπέκπεη, αλ ρξεηαζηεί, φζεο θπβεξλήζεηο αξγνπνξνχλ(laggards) ζην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην. Με απηή ηελ ζαθή δηάζηαζε θαηαλαγθαζκνχ ππεξεηείηαη ε ππεξνρή ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθαίνπ, ελψ πνιηηηθέο πνπ αθνξά απηή κνξθή νινθιήξσζεο είλαη: ε Κνηλή Αγξνηηθή Πνιηηηθή(ΚΑΠ), ε πνιηηηθή γηα ην πεξηβάιινλ, ηελ ΟΝΔ, νξηζκέλνη ηνκείο ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο θ.ά. Ο κεραληζκφο ηνπ Δμεπξσπατζκνχ εδψ είλαη θάζεηνο (vertical), ελψ ε έθηαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ εμαξηάηαη απφ ην βαζκφ ζεζκηθήο ζπκβαηφηεηαο (goodness of fit) κεηαμχ ηεο πξνσζνχκελεο Δπξσπατθήο πνιηηηθήο θαη ηεο ηζρχνπζαο ζε θάζε πεξίπησζε εζληθήο πξαγκαηηθφηεηαο, απφ ηνλ νπνίν ζπλαξηψληαη επίζεο νη πηέζεηο γηα πξνζαξκνγή (Caporaso, 2004). Οη πηέζεηο απηέο γηα πξνζαξκνγή θαίλεηαη φηη είλαη αλαγθαία, αιιά φρη θαη ηθαλή ζπλζήθε γηα ηελ αιιαγή ζην εζσηεξηθφ ησλ θξαηψλ (Caporaso, 2007). Ζ ζπκβαηφηεηα, κπνξεί λα αθνξά, εθηφο απφ πνιηηηθέο θαη ζε ζεζκνχο πνπ ζα εκπιαθνχλ ζηελ εθαξκνγή ηεο πνιηηηθήο πνπ έρεη πηνζεηεζεί ζε επξσπατθφ επίπεδν. ε πεξίπησζε πιήξνπο αζπκβαηφηεηαο, ε επίδξαζε ηνπ Δμεπξσπατζκνχ θξίλεηαη απφ αλχπαξθηε έσο ακειεηέα, κε ην ελδηαθέξνλ λα εζηηάδεηαη ζην λα εμεηάζεη θαλείο, αλ ππάξρεη ή φρη ζπκκφξθσζε. Αληίζεηα ε επίδξαζε ζεσξείηαη εληνλφηεξε εθεί φπνπ ππάξρεη κέηξηα ζεζκηθή ζπκβαηφηεηα (Börzel, Risse 2003). Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε αξλεηηθή νινθιήξωζε (negative integration) ζπλδέεηαη κε ηνκείο, φπνπ ε άξζε ησλ φπνησλ εκπνδίσλ ζην εζληθφ επίπεδν είλαη αξθεηή γηα λα δεκηνπξγεζεί κηα θνηλή πνιηηηθή. Ζ πνιηηηθή γηα λα εθαξκνζζεί ζπρλά δε ρξεηάδεηαη εζληθή λνκνζεζία, θαζψο ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο νη θαλφλεο απηνί ήδε εκπεξηθιείνληαη ζηα θείκελα ησλ πλζεθψλ. Ζ αξλεηηθή νινθιήξσζε αθνξά θαλφλεο 13

14 ζρεδηαζκέλνπο ζε επξσπατθφ επίπεδν γηα λα επηηξέςνπλ ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο (π.ρ.: φπσο ζηελ ειεχζεξε δηαθίλεζε θεθαιαίσλ, πξνζψπσλ, αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ). Ζ αγνξά πνπ κε απηφλ ηνλ ηξφπν δεκηνπξγείηαη είλαη δηζδηάζηαηε. Δλψ απφ ηε κηα δελ παχεη λα απνηειεί κηα αγνξά κεηαμχ νηθνλνκηθψλ παξαγφλησλ, απνηειεί επίζεο θαη κηα αγνξά κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ εζληθψλ νηθνλνκηθψλ ζπζηεκάησλ. Σν θάζε ζχζηεκα κπνξεί λα απνηειέζεη πξφηππν, ψζηε ηα άιια θξάηε λα ην αθνινπζήζνπλ, πξνζαξκφδνληαο αληίζηνηρα ηα δηθά ηνπο, θηλνχκελα πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν επηζεηηθά, έηζη ψζηε λα απνθηήζνπλ ην ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα. Σνκείο πνιηηηθήο ζρεηηδφκελνη κε απηφ ην είδνο νινθιήξσζεο είλαη γηα παξάδεηγκα, ε εζσηεξηθή αγνξά ππεξεζηψλ θαη αγαζψλ, νη επηρεηξήζεηο θνηλήο σθέιεηαο (ηειεπηθνηλσλίεο, κεηαθνξέο θ.ά.). ηελ νξηδφληηα απηή δηαδηθαζία πξνζαξκνγήο ησλ πνιηηηθψλ, θηλεηήξηα δχλακε γηα ηνλ Δμεπξσπατζκφ είλαη πεξηζζφηεξν ν ξπζκηζηηθφο αληαγσληζκφο, παξά ε ππνρξέσζε ζπκκφξθσζεο κε, επξσπατθήο πξνέιεπζεο, πιαίζηα πνιηηηθήο, αθνχ απηά είηε κπνξεί λα κελ ππάξρνπλ, είηε παίδνπλ εμαηξεηηθά πεξηνξηζκέλν ξφιν. Φπζηθά θαζψο νη αγνξέο δελ αληαγσλίδνληαη κφλν ζε επίπεδν επείξνπ, δελ είλαη ζίγνπξν πάληνηε φηη ην κέγεζνο ηεο επίδξαζεο νθείιεηαη απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζηνπο επξσπατθνχο θαλφλεο αγνξάο θαη φρη ζ απηνχο πνπ πεγάδνπλ απφ ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία. Σέινο, ε δηαθπβέξλεζε κε ζπληνληζκό (facilitated coordination), ζρεηίδεηαη κε ηνκείο πνιηηηθήο φπνπ, είηε γηαηί δε δηέπνληαη απφ επξσπατθή λνκνζεζία, είηε γηαηί απαηηείηαη, γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ, νκνθσλία κεηαμχ ησλ εζληθψλ θπβεξλήζεσλ, ή ηέινο γηαηί ε ΔΔ είλαη απιά ν ζηίβνο γηα ηελ αληαιιαγή ηδεψλ, νη εζληθέο θπβεξλήζεηο εμαθνινπζνχλ λα έρνπλ ηνλ πξψην ιφγν. Οη φπνηεο ζπκθσλίεο ζ απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ιακβάλνπλ ηε κνξθή: α) πνιηηηθψλ δηαθεξχμεσλ, φπσο ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ αλαθνηλψλνληαη κε ηε ιήμε ησλ Δπξσπατθψλ πκβνπιίσλ, β) ήπηαο λνκνζεζίαο, πνπ ζεκαίλεη φηη νη θαλφλεο, ελψ δελ έρνπλ λνκηθή δεζκεπηηθφηεηα θαη ε κε ηήξεζή ηνπο δελ επηθέξεη θπξψζεηο, νπζηαζηηθά θαζνδεγνχλ ηνλ ηξφπν ζπκπεξηθνξάο ησλ θξαηψλκειψλ θαη φισλ γεληθά ησλ ζπκκεηερφλησλ, ψζηε λα επηηεπρζνχλ θάπνηνη θνηλά ζπκθσλεκέλνη ζηφρνη. Σέηνηεο πεξηπηψζεηο πνιηηηθήο απνηεινχλ ε θνηλή εμσηεξηθή πνιηηηθή θαη πνιηηηθή αζθαιείαο, νη πνιηηηθέο ηνπ ηξίηνπ ππιψλα θαη γεληθά πνιηηηθέο πνπ ππάγνληαη ζηε δηαδηθαζία ηεο Αλνηθηήο Μεζφδνπ πληνληζκνχ (ΑΜ). ηηο αλσηέξσ πεξηπηψζεηο νη αξκνδηφηεηεο ησλ ππεξεζληθψλ ζεζκψλ είλαη εμαηξεηηθά πεξηνξηζκέλεο θαη δελ απνηεινχλ ηε θηλεηήξην δχλακε γηα ηνλ Δμεπξσπατζκφ. Απηφ θαηά βάζε ζεκαίλεη, φρη φηη δελ πθίζηαηαη Δμεπξσπατζκφο, αιιά φηη απηφο έρεη έλαλ 14

15 νξηδφληην ραξαθηήξα, ιεηηνπξγψληαο ζε νηθεηνζειή θαη φρη θαηαλαγθαζηηθή βάζε. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ ηα θξάηε κέιε δελ κπνξνχλ λα θηάζνπλ ζε ζπκθσλία γηα κηα ζπγθεθξηκέλε πνιηηηθή, ηφηε ε πνιηηηθή απηή ζεσξείηαη φηη δελ «εμεπξσπαΐδεηαη» (Φεξψλαο, 2007). ε άιιεο πεξηπηψζεηο, φπσο ζηελ πνιηηηθή απαζρφιεζεο πνπ ππάγεηαη ζηελ ΑΜ, κε ηε δηαδηθαζία αληαιιαγήο ηδεψλ θαη θαιψλ πξαθηηθψλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ κέζσ ηεο επαθφινπζεο κάζεζεο (θηλεηήξηνο δχλακε ηνπ νξηδφληηνπ κεραληζκνχ εμεπξσπατζκνχ) θαη κε ηελ ΔΔ λα ιεηηνπξγεί σο πιαηθφξκα αληαιιαγήο θαιψλ πξαθηηθψλ, είλαη δπλαηφλ λα νδεγεζνχκε ζε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ θαη ζχγθιηζε. ηε ζπλέρεηα, ε Αλνηθηή Μέζνδνο πληνληζκνχ, ζα παξνπζηαζηεί κέζα απφ ηελ αλάιπζε ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε, πνπ ππήξμε ην βαζηθφ εξγαιείν παξέκβαζεο ηεο ΔΔ ζην πεδίν ηεο απαζρφιεζεο, απφ ην 1997 έσο ζήκεξα. 15

16 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2. Ζ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΠΑΥΟΛΖΖ 2.1. Οη πνιηηηθέο εμειίμεηο ζηελ Δπξώπε έωο ηελ αλάδπζε ηεο Δπξωπαϊθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρόιεζε χκθσλα κε ηελ ηδξπηηθή πλζήθε ηεο Ρψκεο θχξηα απνζηνιή ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο, ήηαλ ε δεκηνπξγία κηαο θνηλήο αγνξάο κε ηελ άξζε ησλ ηεισλεηαθψλ εκπνδίσλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ-κειψλ πνπ ζα επέηξεπε ηηο εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο θαη ηε δηαζθάιηζε ηεζζάξσλ ζεκειησδψλ ειεπζεξηψλ, ηεο ειεχζεξεο παξνρήο ππεξεζηψλ θαη ηεο ειεχζεξεο θπθινθνξίαο αγαζψλ, εξγαδνκέλσλ θαη θεθαιαίσλ (Κνληηάδεο, 2004). Αλ θαη ε πλζήθε δηέθξηλε ηνπο νηθνλνκηθνχο απφ ηνπο θνηλσληθνχο ζθνπνχο, ε θνηλσληθή πνιηηηθή δελ απνηέιεζε απηνηειή ζηφρν ηεο ελνπνίεζεο, αιιά παξαθνινχζεκα ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Κπξίαξρε ήηαλ ε άπνςε, φηη ε βειηίσζε ησλ φξσλ εξγαζίαο θαη δηαβίσζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζα πξνέθππηε απηφκαηα απφ ηελ ίδηα ηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο (Καηξνχγθαινο, 2006). Έηζη παξά ην γεγνλφο φηη βαζηθή απνζηνιή ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο ζεσξείηαη ε απνδεκίσζε γηα ηηο δπζιεηηνπξγίεο θαη επηβαξχλζεηο πνπ πξνθιήζεθαλ απφ ηνπο δπζκελείο νηθνλνκηθνχο ζπζρεηηζκνχο ηεο δηεζλνχο θνηλσλίαο, ζην Κνηλνηηθφ επίπεδν απηή φρη κφλν δελ απνηέιεζε παξάγνληα ακθηζβήηεζεο ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο αγνξάο, αιιά αληίζεηα αλέιαβε ελεξγεηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε θαη απξφζθνπηε ιεηηνπξγία ηεο (Καηξνχγθαινο, 2006). Καηαγξάθεθε δε εμαξρήο έλαο πνιηηηθφο ζπκβηβαζκφο, ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν νη αξκνδηφηεηεο ηεο Κνηλφηεηαο ζα πεξηνξίδνληαλ ζηελ νηθνλνκηθή ζθαίξα, ελψ ε θνηλσληθή ζθαίξα ζα παξέκελε ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ θξαηψλ-κειψλ. Ζ πεξηνρή δε ηεο ηνκήο ησλ δχν ζθαηξψλ, δειαδή ε πνιηηηθή απαζρφιεζεο, απνηέιεζε πεδίν θνηλνηηθήο παξέκβαζεο κφλν ζην κέηξν πνπ πξννξηδφηαλ λα αληηκεησπίζεη ηηο θάζε είδνπο δπζιεηηνπξγίεο πνπ ζα αλέθππηαλ ζηελ πνξεία γηα ηελ θνηλή αγνξά. Καη απηήλ ηελ έλλνηα είλαη ινγηθφ φηη επηθεληξψζεθε ζηε δηαζθάιηζε ηεο αλεκπφδηζηεο θπθινθνξίαο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ζηελ απνηξνπή ηνπ θνηλσληθνχ ληάκπηλγθ (social dumping), κέζσ κέηξσλ «αξλεηηθήο νινθιήξσζεο». Σα εξγαιεία απηήο: νη Οδεγίεο θαη νη πφξνη ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλσληθνχ Σακείνπ (ΔΚΣ), ην νπνίν ηδξχζεθε γηα ηε βειηίσζε ησλ 16

17 δπλαηνηήησλ απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη γηα ηε ζπκβνιή ζηελ αλχςσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ. ηαλ ε χθεζε πνπ αθνινχζεζε ηηο πεηξειατθέο θξίζεηο νδήγεζε ζε θχκα απνιχζεσλ, κηα ζεηξά απφ Οδεγίεο γηα ηηο νκαδηθέο απνιχζεηο, ηε κεηαθνξά ησλ επηρεηξήζεσλ θ.ά. (Goetschy, 1999), αιιά θαη νη πφξνη ηνπ ΔΚΣ πνπ ρξεκαηνδνηνχζαλ ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο ζε θιάδνπο θαη επηρεηξήζεηο ππφ αλαδηάξζξσζε, ήξζαλ λα πξνζηαηέςνπλ ηελ απαζρφιεζε, ηηο εππαζείο θαηεγνξίεο εξγαδνκέλσλ θαη ηηο ιηγφηεξν αλαπηπγκέλεο πεξηθέξεηεο. εκαληηθή εμάιινπ αχμεζε ησλ πφξσλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο θαηαγξάθεθε κεηά ηελ αλαζεψξεζε ησλ θαλνληζκψλ ιεηηνπξγίαο ηνπ ΔΚΣ ην Με ηελ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε δελ κεηαβηβάζηεθαλ αξκνδηφηεηεο ζηελ Δπηηξνπή γηα ζέκαηα θνηλσληθήο πνιηηηθήο, ελψ ε εζεινληηθή πξνζέγγηζε ησλ θξαηψλκειψλ σο πξνο απηά, πέξαζε ηελ πξννπηηθή κηαο θνηλήο επξσπατθήο θνηλσληθήο πνιηηηθήο ζε δεχηεξν πιάλν (Καηξνχγθαινο, 2006). Δπηπιένλ ε πνιχ ζεκαληηθή αληηθαηάζηαζε ηεο αξρήο ηεο νκνθσλίαο κε απηήλ ηεο εληζρπκέλεο πιεηνςεθίαο ζηνλ ηνκέα απηφ απαζρφιεζε θπξίσο ζέκαηα ζρεηηθά κε ηελ πγεία θαη αζθάιεηα ησλ εξγαδνκέλσλ. ηε πλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε (1992) νξίζηεθε ζην άξζξν 3Β ε αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο πνπ δηέπεη ηελ παξέκβαζε ηεο ΔΔ ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε Κνηλφηεηα δξα «κφλν εάλ θαη ζην βαζκφ πνπ νη ζηφρνη ηεο πξνβιεπφκελεο δξάζεο είλαη αδχλαηνλ λα επηηεπρζνχλ επαξθψο απφ ηα θξάηε-κέιε θαη δχλαληαη ζπλεπψο, ιφγσ ησλ δηαζηάζεσλ ή ησλ απνηειεζκάησλ ηεο πξνβιεπφκελεο δξάζεο, λα επηηεπρζνχλ θαιχηεξα ζε θνηλνηηθφ επίπεδν». ε ν,ηη αθνξά ηελ απαζρφιεζε, απηή ζπλέρηζε λα παξακέλεη θαζαξά εζληθφ δήηεκα, θαζψο παξά ην φηη ζην άξζξν 2 ην πςειφ επίπεδν απαζρφιεζεο θαη θνηλσληθήο πξνζηαζίαο εηέζε σο έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο, ζην επφκελν άξζξν 3 ε απαζρφιεζε δελ ζπκπεξηιακβαλφηαλ ζηνλ θαηάινγν ησλ 20 πνιηηηθψλ θαη δξάζεσλ πνπ ε θνηλφηεηα φθεηιε λα αλαπηχμεη (Κνληηάδεο, 2004). Έηζη ν δηαρσξηζκφο ησλ θνηλσληθψλ θαη εζληθψλ αξκνδηνηήησλ σο πξνο ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζθαίξα αληίζηνηρα δηαηεξήζεθε, ελψ ε αλεξγία δελ ήηαλ αληηθείκελν θνηλνηηθήο αξκνδηφηεηαο, εμφλ ζην βαζκφ πνπ πξνθαινχληαλ απφ ηε δηαδηθαζία ηεο νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο ελνπνίεζεο. κσο ε χθεζε ησλ επξσπατθψλ νηθνλνκηψλ ζην ακέζσο επφκελν ρξνληθφ δηάζηεκα ηνπ θηιφδνμνπ εγρεηξήκαηνο ηεο ΟΝΔ θαη ε επαθφινπζε άλνδνο ηεο αλεξγίαο 17

18 ( ), έθαλε αηζζεηή ηελ αλάγθε λα δνζεί κηα πην απνηειεζκαηηθή ιχζε ζην πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο. Σν Λεπθφ Βηβιίν γηα ηελ Αληαγσληζηηθφηεηα, ηελ Αλάπηπμε θαη ηελ Απαζρφιεζε ηνπ Εαθ Νηειφξ (European Commission, 1993) επηρείξεζε ζε κηα πεξίνδν δπζκελψλ νηθνλνκηθψλ εμειίμεσλ, κε ηελ αλεξγία λα πιήηηεη πεξί ηα 17 εθαηνκκχξηα άηνκα, λα δηακνξθψζεη κηα πξφηαζε γηα ηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο θαη ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Θεσξείηαη δε φηη νπζηαζηηθά δξνκνιφγεζε ηηο εμειίμεηο γηα ηε δεκηνπξγία ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΑ). Σν Βηβιίν απηφ παξνπζίαζε ηελ αλεξγία σο έλα πξφβιεκα πνπ νθείιεηαη ζηε κεησκέλε αληαγσληζηηθφηεηα, ζηελ θαζπζηέξεζε πηνζέηεζεο λέσλ ηερλνινγηψλ θαη ζηηο αθακςίεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Γηα ηελ θαηαπνιέκεζή ηεο πξφηεηλε, σο βαζηθφ εξγαιείν, ηελ επέλδπζε ζην αλζξψπηλν θεθάιαην, κέζσ ηεο δηα βίνπ εθπαίδεπζεο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, ρσξίο φκσο λα απνξξίπηεη θαη ηε δηεζλψο αθνινπζνχκελε, ηελ επνρή εθείλε, «ζπληαγή» ηεο επειημίαο ηεο αγνξάο εξγαζίαο. ηα ζπκπεξάζκαηα ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Έζζελ (European Council, 1994) δειψζεθε φηη ε θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο θαη ε ηζφηεηα επθαηξηψλ κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ παξέκελαλ χςηζηνη ζηφρνη. Καζψο ε νηθνλνκηθή αλάθακςε απφ κφλε ηεο δελ αξθνχζε γηα λα ιχζεη ην πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο, πξνηάζεθε λα ιεθζνχλ, κεηά απφ δηάινγν κε ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο, ηα εμήο κέηξα: α)πξναγσγή ηεο επέλδπζεο ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε γηα βειηίσζε ησλ επθαηξηψλ γηα απαζρφιεζε, β)πηνζέηεζε επέιηθηεο νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο, πνιηηηθήο ζπγθξάηεζεο κηζζψλ ζε επίπεδα θάησ απφ ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο, θαη πξσηνβνπιηψλ ζε ηνπηθφ επίπεδν γηα ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, γ)ζεκαληηθή κείσζε ηνπ κε-κηζζνινγηθνχ θφζηνπο ηεο εξγαζίαο, δ)βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ πνιηηηθψλ αγνξάο εξγαζίαο, κε επηθέληξσζε ζηηο ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο, ε)ππνζηήξημε ησλ νκάδσλ εξγαδνκέλσλ πνπ εζίγνλην πεξηζζφηεξν απφ ηελ αλεξγία, φπσο νη λένη, νη καθξνρξφληα άλεξγνη, νη γπλαίθεο θαη νη κεγαιχηεξεο ειηθίαο εξγαδφκελνη. Οη ζπζηάζεηο απηέο πξνηεηλφηαλ λα κεηαθεξζνχλ ζηηο πνιηηηθέο ησλ θξαηψλ-κειψλ, σο κέξνο ελφο πνιπεηνχο πξνγξάκκαηνο θαη ιακβάλνληαο ππφςηλ ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ηνπο ζέζε. κσο ε κε δεζκεπηηθφηεηα ησλ απνθάζεσλ ηνπ πκβνπιίνπ γηα ην ζπληνληζκφ ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ, νπζηαζηηθά άθελε πάιη ζηα ρέξηα ησλ εζληθψλ θπβεξλήζεσλ ηελ ηχρε ηεο δηακφξθσζεο ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο. 18

19 2.2. Eπξωπαϊθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρόιεζε: Mηα νινθιεξωκέλε πξνζέγγηζε γηα ηελ απαζρόιεζε Ζ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε, πνπ αηχπσο πηνζεηήζεθε γηα πξψηε θνξά ζην Έζζελ, απέθηεζε λνκηθή βάζε, αιιά θαη ζεζκνζεηεκέλνπο ζηφρνπο κε ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ (Καξακεζίλε, 2005). ηε πλζήθε απηή πνπ ηξνπνπνηνχζε ηε πλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηηο πλζήθεο ηδξχζεσο ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, ην «πςειφ επίπεδν απαζρφιεζεο» θαη φρη ε πιήξεο απαζρφιεζε, φπσο δεηνχζαλ νη Απζηξία, νπεδία εληάζζεηαη πιένλ ζηνπο ζηφρνπο ηεο Έλσζεο. Σν ζέκα ηεο απαζρφιεζεο ζεσξήζεθε φηη πξέπεη λα θαηαζηεί θεληξηθφ ζέκα ηεο αλαζεσξεηηθήο απηήο δηαδηθαζίαο, ε δε Δπηηξνπή θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην πξσηνζηαηνχλησλ ησλ Απζηξίαο, νπεδίαο, Βειγίνπ, Γαλίαο θαη Φηλιαλδίαο επέκελαλ φηη, ην θεθάιαην πνπ αθνξνχζε ηελ ΟΝΔ θαη έζεηε ζηα θξηηήξηα ζχγθιηζεο νηθνλνκηθνχο, αιιά φρη θνηλσληθνχο δείθηεο, ζα έπξεπε λα ζπκπιεξσζεί κε έλα λέν θεθάιαην γηα ηελ Απαζρφιεζε (Παπαγεσξγίνπ, 2006). Έηζη ε Απαζρφιεζε, ηεο νπνίαο ε πξνψζεζε ζεσξήζεθε ζέκα θνηλνχ ελδηαθέξνληνο, εληάρζεθε ζηε πλζήθε ππφ ηνλ μερσξηζηφ ηίηιν VIα. Δθεί ζεζκνζεηήζεθε κηα «ζπληνληζκέλε ζηξαηεγηθή γηα ηελ απαζρόιεζε θαη εηδηθόηεξα γηα ηε δεκηνπξγία ελόο εμεηδηθεπκέλνπ, εθπαηδεπκέλνπ θαη εππξνζάξκνζηνπ εξγαηηθνύ δπλακηθνύ θαη κηαο αγνξάο εξγαζίαο αληαπνθξηλόκελεο ζηηο εμειίμεηο ηεο νηθνλνκίαο». Σα παξαπάλσ ζα επηδηψθνληαλ εθεμήο απφ ηα θξάηε-κέιε ζε έλα πιαίζην ζπκβαηφ κε ηνπο γεληθνχο πξνζαλαηνιηζκνχο ησλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ ηνπο, ελψ ηελ επζχλε γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πνξείαο ηεο απαζρφιεζεο θαη ησλ πνιηηηθψλ ηεο, έθεξε ε Δπηηξνπή Απαζρφιεζεο πνπ ζπζηάζεθε κε ην άξζξν Ζ Αλνηθηή Μέζνδνο πληνληζκνύ ζηελ Δπξωπαϊθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρόιεζε ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ εηζάγεηαη έλα θαηλνηνκηθφ πιαίζην γηα ην ζπληνληζκφ ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο ησλ θξαηψλ-κειψλ, σο αληίβαξν ζηηο νηθνλνκηθέο θαη λνκηζκαηηθέο δηαηάμεηο ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρη (Κνληηάδεο, 2004). Ζ Αλνηθηή Μέζνδνο πληνληζκνχ νπζηαζηηθά πεξηγξάθεηαη (αλ θαη δελ θαηνλνκάδεηαη) ζηα πιαίζηα ηνπ θεθαιαίνπ γηα ηελ απαζρφιεζε, σο κηα δηαδηθαζία πνπ ζα δηεμάγεηαη ζε εηήζηα βάζε, εκπιέθεη ηα θξάηε-κέιε, αιιά θαη ηα δηάθνξα επξσπατθά ζεζκηθά φξγαλα θαη έρεη σο αθνινχζσο: Σν Δπξσπατθφ πκβνχιην, αθνχ εμεηάζεη ηελ θαηάζηαζε ηεο απαζρφιεζεο θαη 19

20 ζηε βάζε θνηλήο έθζεζεο ηνπ πκβνπιίνπ θαη ηεο Δπηηξνπήο, εθδίδεη θάζε έηνο πκπεξάζκαηα. Σν πκβνχιην, κεηά απφ πξφηαζε ηεο Δπηηξνπήο θαη δηαβνχιεπζε κε ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ηελ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή, ηελ Δπηηξνπή Πεξηθεξεηψλ θαη ηελ Δπηηξνπή Απαζρφιεζεο, απνθαζίδεη, βάζεη ησλ ζπκπεξαζκάησλ απηψλ κε εηδηθή πιεηνςεθία, θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη πξνζαλαηνιηζκνύο. Σα θξάηε-κέιε ππνβάιινπλ ζην πκβνχιην θαη ηελ Δπηηξνπή εηήζηα έθζεζε γηα ηα εζληθά κέηξα πνπ ιακβάλνπλ γηα ηελ απαζρφιεζε ζηα πιαίζηα ησλ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ πνπ έρνπλ νξηζηεί. Σν πκβνχιην εμεηάδεη ηελ εθαξκνγή ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο ησλ θξαηψλ-κειψλ θαη κπνξεί, αθνχ ιάβεη ηε γλψκε ηεο Δπηηξνπήο Απαζρφιεζεο θαη κεηά απφ πξφηαζε ηεο Δπηηξνπήο λα απεπζχλεη, πζηάζεηο πξνο ηα θξάηε-κέιε. Σέινο, ε εηήζηα δηαδηθαζία θιείλεη κε ην πκβνχιην θαη ηελ Δπηηξνπή λα ππνβάιινπλ θνηλή εηήζηα έθζεζε, γηα ηελ θαηάζηαζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ εμέιημε ηεο εθαξκνγήο ησλ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ ζην Δπξσπατθφ πκβνχιην. Με ηηο παξεκβάζεηο απηέο θαζηεξψζεθε κηα πνιπκεξήο επνπηεία ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο θαη ησλ πνιηηηθψλ αγνξάο εξγαζίαο, παξφκνηα κ απηή πνπ ίζρπε γηα ηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή, κε ηε δηαθνξά φκσο, φηη ε κε ζπκκφξθσζε ησλ θξαηψλ-κειψλ ζηηο ζπζηάζεηο δελ επέθεξε θπξψζεηο. Οη θπξηφηεξνη δε ιφγνη αλάδπζεο ηεο ΑΜ ζηελ παξαγσγή πνιηηηθήο ζε επξσπατθφ επίπεδν ζπλνςίδνληαη ζηνπο εμήο: i)ζηελ αλάγθε ζπκθηιίσζεο ησλ εγγελψο ζπγθξνπφκελσλ ζηφρσλ ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηεο νηθνδφκεζεο ηεο Κνηλσληθήο Δπξψπεο (Radaelli, 2003b) θαη ii) ζηελ αλάγθε λα επηηεπρζεί ζχγθιηζε ζε επαίζζεηνπο ηνκείο παξαγσγήο πνιηηηθήο ρσξίο ηε ρξήζε λνκηθά δεζκεπηηθψλ εξγαιείσλ (Stamatis, Tsantoulis, 2007). Μπνξεί λα ππνζηεξηρζεί φηη ε κέζνδνο απηή ππήξμε ε κέζε νδόο, πνπ ε ΔΔ αλαδεηνχζε, ζε ηνκείο πνιηηηθήο ζηνπο νπνίνπο ε δηαθπβεξλεηηθή ζπλεξγαζία ππήξμε αδχλακε ή αιιηψο ην αληίβαξν ζηελ πξφζεζε ησλ θξαηψλ-κειψλ λα αληηζηαζνχλ έλαληη ηεο επίδξαζεο ησλ Βξπμειιψλ (Brusselization), δηαηεξψληαο ηηο εζληθέο ηνπο αξκνδηφηεηεο. Ζ ΑΜ ζηνρεχεη ζηε ζπκπιήξσζε ή ηελ ελίζρπζε ηεο δξάζεο ηεο Κνηλφηεηαο, φηαλ ην πεδίν γηα λνκνζεηηθή ιχζε είλαη πεξηνξηζκέλν (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2001α), δηαθξίλεηαη δε απφ ηηο κεζφδνπο ελαξκφληζεο (Stamatis, Tsantoulis, 2007) ιφγσ: κε θαηαλαγθαζηηθνχ ραξαθηήξα επειημίαο θαη αλνηθηφηεηαο (openness) δξάζεσλ απνθεληξσκέλεο θχζεο ηεο φιεο δηαδηθαζίαο 20

21 πινπξαιηζκνχ επηινγψλ, πξνζαλαηνιηζκψλ θαη δξψλησλ Δμαξρήο, αληηθεηκεληθφο ζηφρνο ηεο κεζφδνπ, ππήξμε ε θαζηέξσζε κηαο δηαδηθαζίαο κάζεζεο θαη ζπγθξηηηθήο αμηνιφγεζεο, ηα νπνία άιισζηε ζεσξνχληαη θαη ηα πξσηνπνξηαθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο, εηζάγνληαο ζην ιεμηιφγην ηεο ΔΔ κηα εηαηξηθή νξνινγία (Stamatis,Tsantoulis, 2007). ηελ πεξίπησζε ηεο ΑΜ, ε Δπξσπατθή Έλσζε δελ ιεηηνπξγεί πηα σο λνκνζέηεο, αιιά σο κηα πιαηθφξκα ζχγθιηζεο ηδεψλ θαη κεηαθνξάο θαιψλ πξαθηηθψλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ. Ρφινο ηεο είλαη λα δηαηππψλεη ζηφρνπο, λα πξνζθέξεη έλα ζπλεθηηθφ πιαίζην θαη λα πξνάγεη ηηο θαιέο πξαθηηθέο, ππνδεηθλχνληαο ζηα θξάηε-κέιε ηελ θαιχηεξε αηξαπφ (path), θαηά ηε δηακφξθσζε ησλ πνιηηηθψλ ηνπο (Régent, 2002). κσο ην ηνπηθφ επίπεδν είλαη απηφ πνπ θαζνξίδεη ηηο ηνπηθέο ηδηαηηεξφηεηεο θαη αλάγθεο, πεξηνξίδνληαο ην ππεξεζληθφ επίπεδν ζην ζπληνληζκφ ησλ εκπιεθνκέλσλ κεξψλ. Σν γεγνλφο απηφ, φηη δειαδή ε κέζνδνο ζηεξίδεηαη ζεκαληηθά ζηε ζπκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ παξαγφλησλ, ζεκαηνδφηεζε ηελ απαξρή γηα πην αλνηθηέο θαη δηαθαλείο δηαδηθαζίεο παξαγσγήο πνιηηηθήο γηα ηνπο επξσπαίνπο πνιίηεο. Με ηελ εηζαγσγή ηεο Αλνηθηήο Μεζφδνπ πληνληζκνχ ζηελ πνιηηηθή απαζρφιεζεο ε νπνία αξγφηεξα επεθηάζεθε θαη ζε άιινπο ηνκείο θνηλσληθήο πνιηηηθήο, δεκηνπξγήζεθε έλα εξγαιείν γεληθφηεξα ρξήζηκν πξνο ηελ πιεπξά ηεο αλακφξθσζεο ησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο ησλ θξαηψλ-κειψλ. Γηακνξθψζεθε έλα θνηλφ πιαίζην πεπνηζήζεσλ ζρεηηθά κε ηα θχξηα πξνβιήκαηα θαη ηηο δξψζεο αηηίεο. κσο ε εθαξκνγή ηεο πνιηηηθήο ζην εζληθφ επίπεδν κπνξεί λα αθνινπζήζεη δηαθνξεηηθέο πνξείεο, πεξηνξίδνληαο ηε ζχγθιηζε κφλν ζην ιεθηηθφ/ζεσξεηηθφ επίπεδν, ελψ αθφκα θαη ε χπαξμε ηειηθά ζχγθιηζεο ζε επίπεδν πξαθηηθψλ/ελεξγεηψλ, δελ εγγπάηαη θαη αλάγθε νκνηφκνξθα απνηειέζκαηα (Pollitt, 2001) Οη πξώηνη ππιώλεο ηεο Δπξωπαϊθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρόιεζε ην Έθηαθην Δπξσπατθφ πκβνχιην γηα ηελ Απαζρφιεζε ζην Λνπμεκβνχξγν (20-21 Ννεκβξίνπ 1997) απνθαζίζηεθε απφ ηνπο αξρεγνχο θξαηψλ θαη θπβεξλήζεσλ ε άκεζε εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ ηεο πλζήθεο ηνπ Άκζηεξληακ. Δπηπιένλ θαζνξίζηεθαλ νη άμνλεο κηαο ζπλνιηθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε ζηελ ΔΔ. Ζ πνιηηηθή πέληε ζεκείσλ πνπ είρε πηνζεηεζεί ζην πκβνχιην ηνπ Έζζελ έδσζε ηε ζέζε ηεο ζε ππιψλεο, θαζέλαο απφ ηνπο νπνίνπο ζα ππεξεηνχληαλ απφ θαηεπζπληήξηεο γξακκέο. ηφρνο ηεο ζηξαηεγηθήο απηήο εθεμήο ν ζπληνληζκφο θαη φρη ε ελαξκφληζε, 21

22 ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο, ν νπνίνο δέζκεπζε ηα θξάηε-κέιε σο πξνο έλα θνηλφ ζχλνιν ζθνπψλ θαη ζηφρσλ, πνπ δνκήζεθε ζε ηέζζεξηο ππιψλεο: ηε βειηίσζε ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο, ηελ αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, ηελ ελζάξξπλζε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηελ ελδπλάκσζε ησλ πνιηηηθψλ γηα ηζφηεηα επθαηξηψλ(employment Summit, 1997). Απαζρνιεζηκόηεηα: ζηνλ ππιψλα απηφλ ζπγθεληξψζεθαλ νη πνιηηηθέο πνπ απεπζχλνληαλ ζηε κεξηά ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο, κε ζηφρν ηελ επηβξάδπλζε ησλ εηζξνψλ ζηε καθξνρξφληα αλεξγία θαη ηελ επηηάρπλζε ησλ εθξνψλ πξνο ηελ απαζρφιεζε, αθνξνχζαλ δε: α)ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο θαη ηεο αλεξγίαο ησλ λέσλ, κε ηελ πηνζέηεζε πξνιεπηηθψλ θαη πξνζαλαηνιηζκέλσλ πξνο ηε κεξηά ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο ζηξαηεγηθψλ, β)ζηε κεηάβαζε απφ παζεηηθά ζε ελεξγεηηθά κέηξα, κε ηελ πξνζαξκνγή ησλ ζπζηεκάησλ θαηάξηηζεο, ψζηε λα ππνζηεξίδνπλ ελεξγά ηελ απαζρνιεζηκφηεηα, γ)ζηελ ελζάξξπλζε κηαο ζπλεξγαηηθήο πξνζέγγηζεο, κε ηελ νινθιήξσζε ζπκθσληψλ κεηαμχ εξγνδνζίαο θαη θνηλσληθψλ εηαίξσλ γηα ην άλνηγκα ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ θαηάξηηζε θαη ηελ απφθηεζε εκπεηξίαο, δ)ζηε δηεπθφιπλζε ηεο κεηάβαζεο απφ ην ζρνιείν ζηελ εξγαζία, κε ηελ πξνζαξκνγή ζηηο ηερλνινγηθέο θαη νηθνλνκηθέο αιιαγέο θαη κε απφθηεζε δεμηνηήησλ πνπ ε αγνξά εξγαζίαο ρξεηάδεηαη. Δπηρεηξεκαηηθόηεηα: ζηνλ ππιψλα απηφλ ζπγθεληξψζεθαλ νη πνιηηηθέο πνπ απεπζχλνληαλ πξνο ηε κεξηά ηεο δήηεζεο εξγαζίαο, αθνξνχζαλ δε: α)ζηε δηεπθφιπλζε ηεο έλαξμεο θαη ηεο ιεηηνπξγίαο επηρεηξήζεσλ, κέζσ ηεο δηεπθφιπλζεο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ΜΜΔ θαη ηεο απινπνίεζεο ησλ δηνηθεηηθψλ θαη θνξνινγηθψλ επηβαξχλζεσλ γηα ηηο κηθξέο θαη κεζαίεο επηρεηξήζεηο (ΜΜΔ), β)ζηελ εθκεηάιιεπζε ησλ επθαηξηψλ γηα ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο, πνπ πξνζθέξνληαη ζην ηνπηθφ επίπεδν ζηα πιαίζηα ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο, γ)ζηε δεκηνπξγία ελφο θηιηθνχ πξνο ηελ απαζρφιεζε ζπζηήκαηνο θνξνινγίαο, κε ηε ζηαδηαθή κείσζε ηεο ζπλνιηθήο θνξνινγηθήο επηβάξπλζεο ηεο εξγαζίαο. Πξνζαξκνζηηθόηεηα: ζηνλ ππιψλα απηφλ ζπγθεληξψζεθαλ νη πνιηηηθέο πνπ απεπζχλνληαλ ζηελ επειημία ηεο εξγαζίαο, αθνξνχζαλ δε: α)ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ηεο νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο θαη ησλ κνξθψλ εξγαζίαο κε ζπκθσλίεο ζε θιαδηθφ θαη επηρεηξεζηαθφ επίπεδν, β)ζηελ ζηήξημε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο ζηηο επηρεηξήζεηο, κέζσ ηεο εμάιεηςεο ησλ θνξνινγηθψλ θξαγκψλ θαη ππνβνήζεζεο ηεο πξνζαξκνγήο ηεο αγνξάο εξγαζίαο ζηηο δηαξζξσηηθέο αιιαγέο ηεο νηθνλνκίαο. Ηζόηεηα επθαηξηώλ: ζηνλ ππιψλα απηφλ ζπγθεληξψζεθαλ πνιηηηθέο πνπ ελζσκάησλαλ 22

23 ηε δηάζηαζε ηνπ θχινπ ζην ζρεδηαζκφ ηνπο, αθνξνχζαλ δε: α)ζηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ ράζκαηνο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ, σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ζηελ απαζρφιεζε θαη σο πξνο ηελ αλεξγία, δίλνληαο ηδηαίηεξε έκθαζε ζηνπο νηθνλνκηθνχο ηνκείο θαη ζηα επαγγέικαηα, φπνπ νη γπλαίθεο ππνεθπξνζσπνχληαη, β)ζηε ζπκθηιίσζε νηθνγελεηαθνχ θαη επαγγεικαηηθνχ βίνπ, κέζσ ηεο εθαξκνγήο πνιηηηθψλ δηαθνπήο ζηαδηνδξνκίαο, γνληθήο άδεηαο, εξγαζίαο κεξηθήο απαζρφιεζεο θαζψο θαη ππεξεζηψλ πνηφηεηαο γηα ηε θχιαμε παηδηψλ θαη εμαξηεκέλσλ κειψλ, γ)ζηε δηεπθφιπλζε ηεο επηζηξνθήο ζηελ εξγαζία, θαηφπηλ κηαο πεξηφδνπ απνπζίαο, δ)ζηελ πξνψζεζε ηεο ελζσκάησζεο ζηνλ επαγγεικαηηθφ βίν αηφκσλ κε αλαπεξίεο. Δηδηθφηεξα ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ηελ πεξίνδν ζπλνιηθά θαηαγξάθεθαλ ζεκαληηθέο εμειίμεηο. Έηζη ε επηδίσμε ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο κέζσ αλαβάζκηζεο δεμηνηήησλ, ζεκαηνδφηεζε κηα πξνζπάζεηα θαηαπνιέκεζεο ηεο αλεξγίαο, ζηελ νπνία νη ρακειήο εηδίθεπζεο ζέζεηο εξγαζίαο δελ είραλ βαξχλνπζα ζέζε. Σν γεγνλφο φηη ε, φπνηα, επειημία ζα έπξεπε λα είλαη ην απνηέιεζκα δηαπξαγκαηεχζεσλ κε ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο, έδεημε φηη ην δεηνχκελν ήηαλ ε επίηεπμε επειημίαο κε αζθάιεηα. Δμάιινπ ην φηη έλαο νιφθιεξνο άμνλαο ζπκπεξηέιαβε ηελ ηζφηεηα επθαηξηψλ ζηελ απαζρφιεζε κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ θαηέδεημε ηελ αλαγλψξηζε ηεο ζεκαζίαο ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο γηα ηελ νηθνλνκία, θαζψο ελ πνιινίο, ην γπλαηθείν δπλακηθφ παξέκελε, έσο ηφηε, αλαμηνπνίεην (Καξακεζίλε, 2005). Σί ήηαλ απηφ φκσο πνπ πξαγκαηηθά επέβαιιε νη ζηφρνη ηεο ηξαηεγηθήο λα ζπγθεληξσζνχλ γχξσ απφ απηνχο ηνπο άμνλεο πξνηεξαηνηήησλ; Ζ ινγηθή ζηε βάζε ηεο νπνίαο νηθνδνκήζεθε ε ΔΑ ήηαλ ε κείσζε ηεο δηαξζξσηηθήο αλεξγίαο. Γηα ηε δηαξζξσηηθή αλεξγία ελνρνπνηεηηθνί παξάγνληεο ζεσξήζεθαλ νη αθακςίεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο πνπ δηαηεξνχλ κηζζνχο πςειφηεξνπο απφ απηνχο ηεο αληαγσληζηηθήο ηζνξξνπίαο θαη ε αλαληηζηνηρία ησλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ηεο πιεπξάο ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο κε ηηο απαηηήζεηο ηεο πιεπξάο ηεο δήηεζεο εξγαζίαο. Γηα ηα ηειεπηαία δε ππεχζπλα ζεσξήζεθαλ κε ηε ζεηξά ηνπο, ην ζεζκηθφ πιέγκα ηεο νηθνλνκίαο, πνπ επεξεάδεη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ αλέξγσλ ζηε ζπζηεκαηηθή αλαδήηεζε εξγαζίαο ή ζηελ αλαβάζκηζε ησλ δεμηνηήησλ ηνπο (φπσο π.ρ. ην ζχζηεκα ζπιινγηθψλ δηαπξαγκαηεχζεσλ, ε πξνζηαζία απφ απνιχζεηο, ν θαηψηαηνο κηζζφο θ.ά) θαη νη εγγελείο αηέιεηεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο (φπσο π.ρ. ην θφζηνο γεσγξαθηθήο θαη επαγγεικαηηθήο θηλεηηθφηεηαο) (Καξακεζζίλε, 2005). 23

24 Ζ Δπξωπαϊθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρόιεζε κεηά ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβόλαο ην Έθηαθην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Ληζαβφλαο ζηηο 23 θαη 24 Μαξηίνπ ηνπ 2000, ε ΔΔ αλαγλψξηζε φηη ήηαλ αληηκέησπε κε κηα κεγάιε πνηνηηθή κεηαιιαγή, ε νπνία πξνέθπςε απφ ηελ παγθνζκηνπνίεζε θαη ηηο πξνθιήζεηο κηαο λέαο νηθνλνκίαο θαζνδεγνχκελεο απφ ηε γλψζε. Κεληξηθφο ζηφρνο ηεο επφκελεο δεθαεηίαο ηέζεθε ην «λα γίλεη ε ΔΔ ε αληαγσληζηηθόηεξε θαη δπλακηθόηεξε νηθνλνκία ηεο γλώζεο αλά ηελ πθήιην, ηθαλή γηα βηώζηκε νηθνλνκηθή αλάπηπμε κε πεξηζζόηεξεο θαη θαιύηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη κε κεγαιύηεξε θνηλσληθή ζπλνρή» (πκβνχιην ΔΔ, 2000α). Ο ζηφρνο απηφο επέβαιιε κηα ζηξαηεγηθή πνπ ζα επεδίσθε ζπζηεκαηηθά ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ επξσπατθνχ θνηλσληθνχ κνληέινπ. ε ν,ηη αθνξά ηελ ΔΑ νη άμνλεο ηεο πξνεγνχκελεο πεξηφδνπ ζπλέρηζαλ λα ππεξεηνχληαη κε ηελ εηζαγσγή ηεζζάξσλ νξηδφληησλ ζηφρσλ: ηεο κεγηζηνπνίεζεο ησλ πνζνζηψλ απαζρφιεζεο, ηεο πξνψζεζεο ηεο εθπαίδεπζεο θαη δηα βίνπ κάζεζεο, ηεο ζεζκνζέηεζεο ηεο δηαβνχιεπζεο ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ, θαη ηέινο ηεο δηαζθάιηζεο ηεο ζπλνρήο ησλ, πξνηεηλφκελσλ απφ ηνπο ηέζζεξηο ππιψλεο, κέηξσλ (κείμε πνιηηηθψλ). εκαληηθφ είλαη φηη ζηελ επηδησθφκελε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο θαηαγξάθεθε κηα ελλνηνινγηθή κεηάβαζε ζην δήηεκα ηεο απαζρφιεζεο. Απφ ην ζηφρν ηεο θαηαπνιέκεζεο ηεο αλεξγίαο νδεγεζήθακε ζε πνζνηηθνχο, ρξνληθά νξηνζεηεκέλνπο, ζηφρνπο σο πξνο ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο. Έηζη ην Δπξσπατθφ πκβνχιην έζεζε σο γεληθφ καθξνπξφζεζκν ζηφρν ηελ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο απφ ην, ηφηε, 61% θαηά κέζν φξν ζε επίπεδν φζν ην δπλαηφλ εγγχηεξν ηνπ 70% ην 2010, θαη ηελ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ απαζρνινχκελσλ γπλαηθψλ απφ ην, ηφηε, 51% θαηά κέζν φξν ζε άλσ ηνπ 60% ην Σν Γεθέκβξην ηνπ ίδηνπ ρξφλνπ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Νίθαηαο(2000β) εηζήγαγε ζηνπο επηδησθφκελνπο ζηφρνπο, ην δήηεκα ηεο πνηφηεηαο, σο βαζηθφ ζηνηρείν ηεο αηδέληαο ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο, θαη ηδίσο ην δήηεκα ηεο πνηφηεηαο ζηελ εξγαζία, ηνλίδνληαο ηνλ πνιπδηάζηαην ραξαθηήξα ηνπ, φζνλ αθνξά ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη ην επξχηεξν πιαίζην ηεο αγνξάο εξγαζίαο, θαη ππνγξακκίδνληαο φηη πξέπεη λα πξνσζεζεί κέζσ ελεξγεηψλ ζε φινπο ηνπο άμνλεο. Οη ζηφρνη απμήζεθαλ ην 2001 ζην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο ηνθρφικε (2001α) κε ηελ εηζαγσγή ηεο επίηεπμεο σο ην 2010 πνζνζηνχ απαζρφιεζεο ειηθησκέλσλ εξγαδνκέλσλ 50%, ελψ ηέζεθαλ θαη ελδηάκεζνη ζηφρνη σο ην Ζ Δπηηξνπή ζε αλαθνίλσζή ηεο ηνλ Ηνχιην ηνπ 2002 γηα ηνλ απνινγηζκφ ησλ 24

25 πέληε εηψλ ηεο ΔΑ(Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2002α) αλέθεξε φηη είλαη δχζθνιν λα απνδεηρζεί αλ ε ζπλνιηθή βειηίσζε ησλ επηδφζεσλ ηεο απαζρφιεζεο ζηελ ΔΔ ηα ηειεπηαία πέληε ρξφληα κπνξνχζε λα απνδνζεί κφλν ζηε δξνκνιφγεζε ηεο ΔΑ θαη φρη θαη ζηε βειηίσζε ηεο νηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο. πλνιηθά θαηέγξαςε ζαθή ζχγθιηζε πξνο ηνπο θνηλνχο ζηφρνπο ηεο ΔΔ πνπ είραλ δηαηππσζεί ζηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνιηηηθήο ηεο ΔΑ, κε ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηηο εζληθέο πνιηηηθέο γηα ηελ απαζρφιεζε, νη νπνίεο αλαδηακνξθψζεθαλ γηα λα ζηεξίμνπλ κηα ελεξγεηηθή θαη πξνιεπηηθή πξνζέγγηζε. Ζ αλαθνίλσζε πξφηεηλε ε αλακφξθσζε ηεο ΔΑ λα θαηεπζπλζεί πξνο ηε κεξηά ηεο απινπνίεζεο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ, θαη ηεο κεγαιχηεξεο ζπλέπεηαο θαη ζπκπιεξσκαηηθφηεηαο ηνπο, ηδίσο κε ηνπο γεληθνχο πξνζαλαηνιηζκνχο γηα ηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή, γηα λα ζπκπιεξσζεί ην επηέκβξην ηνπ ίδηνπ ρξφλνπ απφ κηα αλαθνίλσζε πνπ πξφηεηλε ηνλ εμνξζνινγηζκφ ησλ εηήζησλ θχθισλ ζπληνληζκνχ ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο θαη ηεο πνιηηηθήο απαζρφιεζεο (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2002β). ηα ζεηηθά ηνπ απνινγηζκνχ ηεο θαηαγξάθνληαλ κεηαμχ άιισλ: ε επζπγξάκκηζε ησλ ζπζηεκάησλ παξνρψλ-θφξσλ ζε κεξηθά θξάηε-κέιε κε ηηο αξρέο ηεο ελεξγνπνίεζεο, ε νινέλα κεγαιχηεξε πξνζαξκνγή ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ζηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο, ε πξφνδνο ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ηεο νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο (θπξίσο ζηηο ξπζκίζεηο γηα ην ρξφλν εξγαζίαο θαη ηηο πην επέιηθηεο ζπκβάζεηο εξγαζίαο), ε γελίθεπζε ηεο ελζσκάησζεο ηεο δηάζηαζεο ηνπ θχινπ, κέζσ θαη πξσηνβνπιηψλ γηα ηνλ θαιχηεξν ζπλδπαζκφ ηνπ επαγγεικαηηθνχ θαη ηνπ νηθνγελεηαθνχ βίνπ (π.ρ. δεκηνπξγία θέληξσλ παηδηθήο θξνληίδαο), ε αλαγλψξηζε ηεο δηά βίνπ κάζεζεο θαη ηεο πνηφηεηαο ζηελ εξγαζία, σο πξνηεξαηνηήησλ πνιηηηθήο, ε βαζκηαία αιιαγή ζηε ράξαμε ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ θαη ζηελ εζηίαζή ηνπο, κε κεηαηφπηζε ηεο πξνηεξαηφηεηαο, απφ ηε δηαρείξηζε ηεο αλεξγίαο ζηε δηαρείξηζε ηεο αχμεζεο ηεο απαζρφιεζεο ε αλνηθηή κέζνδνο ζπληνληζκνχ ηεο δηαδηθαζίαο ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ, σο πξνζηηζέκελε αμία ζηε δηακφξθσζε ζπκπξάμεσλ θαη λέσλ κεζφδσλ εξγαζίαο, ηφζν ζε εζληθφ επίπεδν φζν θαη ζε επίπεδν ΔΔ. Σν 2003 ε αλαζεσξεκέλε ΔΑ εηζήγαγε σο πξσηαξρηθνχο ζηφρνπο ηελ πιήξε 25

26 απαζρφιεζε, ηελ πνηφηεηα θαη παξαγσγηθφηεηα ηεο εξγαζίαο, ηελ θνηλσληθή ζπλνρή θαη ελζσκάησζε (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003) θαη 10 θαηεπζπληήξηεο γξακκέο 1 (πκβνχιην ΔΔ, 2003α), ελψ ε έθζεζε Κνθ (2003) επέκεηλε ζηελ πξνζαξκνζηηθφηεηα εξγαδνκέλσλ θαη επηρεηξήζεσλ, ζηελ πξνζέιθπζε πεξηζζφηεξσλ αηφκσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, αιιά θαη ζηελ επέλδπζε ζην αλζξψπηλν θεθάιαην, γηα ηελ ηαρχηεξε εθαξκνγή ηεο αλαζεψξεζεο. Ήδε απφ ην 2005 κε ηελ αλαζεσξεκέλε ζηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο δεκηνπξγήζεθε έλαο θχθινο δηαθπβέξλεζεο κε νινθιεξσκέλεο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ απαζρφιεζε καδί, πνπ επαλεμεηάδνληαη πιήξσο αλά ηξηεηία θαη κε ελδηάκεζεο εθζέζεηο πινπνίεζεο 2 (πκβνχιην ΔΔ, 2005). Ζ παξνπζίαζε κηαο νινθιεξσκέλεο δέζκεο θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ γηα ηελ απαζρφιεζε θαη γεληθψλ πξνζαλαηνιηζκψλ ησλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ ζπκβάιιεη ζηελ εθ λένπ επηθέληξσζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο ζηελ αλάπηπμε θαη ηελ απαζρφιεζε. Οη λέεο ΚΓ αληηθαηνπηξίδνπλ δε ηελ αλάγθε ζχγθιηζεο ησλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ κε ηηο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο, ζχκθσλα κε ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ΔΑ ην Σα θξάηε-κέιε νθείινπλ ζην εμήο λα ππνβάιινπλ Δζληθά Πξνγξάκκαηα Μεηαξξπζκίζεσλ πνπ απνηεινχληαη απφ δχν κέξε: ην πξψην αλαθέξεηαη ζηνπο γεληθνχο πξνζαλαηνιηζκνχο ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο θαη ην δεχηεξν ζηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηελ απαζρφιεζε (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2005). Οη ζηφρνη ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο, ηεο πνηφηεηαο ησλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο, 1.Οη 10 θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ήηαλ: i) ελεξγεηηθά θαη πξνιεπηηθά κέηξα γηα ηνπο αλέξγνπο θαη ηνπο αέξγνπο, ii) δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο θαη επηρεηξεκαηηθφ πλεχκα, iii) αληηκεηψπηζε ησλ αιιαγψλ θαη πξνψζεζε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο θαη ηεο θηλεηηθφηεηαο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, iv) πξνψζεζε ηεο αλάπηπμεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, v) αχμεζε ηεο πξνζθνξάο εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη παξάηαζε ηνπ επαγγεικαηηθνχ βίνπ, vi) ηζφηεηα ησλ θχισλ, vii) πξνψζεζε ηεο έληαμεο θαη θαηαπνιέκεζε ησλ δηαθξίζεσλ έλαληη ησλ αηφκσλ ζε κεηνλεθηηθή ζέζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο, viii) λα θαηαζηεί ε εξγαζία νηθνλνκηθά ζπκθέξνπζα κέζσ θηλήηξσλ γηα ηελ ελίζρπζε ηεο ειθπζηηθφηεηάο ηεο, ix) κεηαηξνπή ηεο αδήισηεο εξγαζίαο ζε θαλνληθήο κνξθήο απαζρφιεζε, x) αληηκεηψπηζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ ζηελ απαζρφιεζε 2.Απφ ην 2005 νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηελ απαζρφιεζε είλαη νη παξαθάησ: λα εθαξκνζηνχλ πνιηηηθέο απαζρφιεζεο πνπ ζα ζηνρεχνπλ ζηελ πιήξε απαζρφιεζε, ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο παξαγσγηθφηεηαο ζηελ εξγαζία θαη ζηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο θαη εδαθηθήο ζπλνρήο(17), λα πξνσζεζεί πξνζέγγηζε ηεο εξγαζίαο βαζηδφκελε ζηνλ θχθιν δσήο(18), λα δεκηνπξγεζνχλ αγνξέο εξγαζίαο ρσξίο απνθιεηζκνχο, λα εληζρπζεί ε ειθπζηηθφηεηα ηεο εξγαζίαο θαη λα θαηαζηεί απηή απνδνηηθή γηα φζνπο αλαδεηνχλ εξγαζία, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κεηνλεθηνχλησλ αηφκσλ θαη ησλ αέξγσλ(19), λα βειηησζεί ε θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο(20), λα πξνσζεζεί ε επειημία ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αζθάιηζε ηεο απαζρφιεζεο θαη λα κεησζεί ν θαηαθεξκαηηζκφο ηεο αγνξάο εξγαζίαο, ιακβαλνκέλνπ δεφλησο ππφςε ηνπ ξφινπ ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ(21), λα εμαζθαιηζηεί επλντθή πξνο ηελ απαζρφιεζε εμέιημε ησλ κηζζψλ θαη άιισλ ζηνηρείσλ θφζηνπο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ εξγαζία(22), λα απμεζνχλ θαη λα βειηησζνχλ νη επελδχζεηο ζε αλζξψπηλν θεθάιαην(23), λα πξνζαξκνζηνχλ ηα ζπζηήκαηα εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ζηηο λέεο απαηηήζεηο σο πξνο ηηο δεμηφηεηεο(24) 26

27 ηεο παξαγσγηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο θαη ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο αληαλαθιψληαη πιένλ ζε ζαθείο πξνηεξαηφηεηεο: πξνζέιθπζε θαη δηαηήξεζε πεξηζζφηεξσλ αηφκσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, αχμεζε ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο θαη εθζπγρξνληζκφο ησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, βειηίσζε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ, θαη αχμεζε ησλ επελδχζεσλ ζε αλζξψπηλν θεθάιαην κε ηε βειηίσζε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ησλ δεμηνηήησλ ηνπο (πκβνχιην ΔΔ, 2005). 27

28 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3. ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ ΚΑΗ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ 3.1. Ζ επίδξαζε ηεο ΔΔ κέζω ηεο ΔΑ ζηελ ειιεληθή πνιηηηθή απαζρόιεζεο Με ηελ ΑΜ, σο βάζε δηακφξθσζεο θαη πινπνίεζεο ηεο ΔΑ, νη εζληθέο θπβεξλήζεηο θαζνδεγνχληαη ζην λα δηακνξθψζνπλ θαη λα εθαξκφζνπλ πνιηηηθέο απαζρφιεζεο πνπ ζα ππεξεηνχλ θνηλά πξνθαζνξηζκέλνπο ζηφρνπο. κσο ηφζν νη ππιψλεο, νη νξηδφληηνη ζηφρνη, φζν θαη νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ ε ΔΑ εηζάγεη θάζε άιιν παξά πεξηνξίδνληαη ζε ξφιν νξγαλσηηθψλ εξγαιείσλ κφλν ζπλεπάγνληαη ζαθψο έλα ζπγθεθξηκέλν πιαίζην πνιηηηθψλ πνπ ζπλάδεη κε κηα ζπγθεθξηκέλε παξαγσγηθή θαη εξγαζηαθή ηάμε πξαγκάησλ ζηελ ΔΔ (Goetschy, 1999). Έηζη νη πνιηηηθέο γηα ηελ απαζρφιεζε ζα πξέπεη λα εμεηάδνληαη έρνληαο ππφςηλ ηελ πθηζηάκελε καθξννηθνλνκηθή νξζνινγηθφηεηα θαη ην γεγνλφο φηη ελδέρεηαη λα κνξθνπνηνχληαη σο κέζα γηα ηελ επηδίσμε ησλ ζθνπψλ ηεο καθξννηθνλνκηθήο πνιηηηθήο (Γξάβαξεο, 2003). Καηά ηελ δεθαεηία ηνπ 80 θαη 90 πηνζεηήζεθε ν φξνο ηεο Δπξσζθιήξπλζεο γηα λα απνδνζνχλ νη άζρεκεο νηθνλνκηθέο επηδφζεηο ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο. ηα πιαίζηα ηεο ινγηθήο ηεο Δπξσζθιήξπλζεο ε αλεξγία αληαλαθινχζε ην αδηέμνδν πνπ δεκηνπξγνχλ ηα ππεξβνιηθά αθξηβά θξάηε πξφλνηαο, ηα πςειά κηζζνινγηθά θαη κε κηζζνινγηθά θφζηε θαη νη αθακςίεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Ζ άπνςε απηή νπζηαζηηθά άλνημε ην δξφκν πξνο έλα ζχλνιν πξνηεηλφκελσλ δξάζεσλ πνπ ζαθψο επεξέαζαλ ηελ ΔΑ. Απηέο κεηαμχ άιισλ επηθέληξσλαλ πξνο ηελ πιεπξά ηνπ πεξηνξηζκνχ ηνπ εξγαηηθνχ θφζηνπο θαη ηνπ θνηλσληθνχ ηκήκαηνο ηνπ κηζζνχ, αιιά θαη ηεο απνδπλάκσζεο ηεο πξνζηαζίαο ηεο απαζρφιεζεο (Seferiades, 2003). Ζ επίδξαζε απηψλ ησλ, επξσπατθήο πξνέιεπζεο, πξνηάζεσλ θαηαγξάθεηαη δηαθνξεηηθά ηφζν ζε θάζε κνληέιν θξάηνπο πξφλνηαο, φζν θαη ζε θάζε θξάηνο, θαζψο δηαθνξεηηθά ζεκεία εθθίλεζεο θαη δηαθνξεηηθέο ζεζκηθέο δνκέο θαη κεηαξξπζκηζηηθέο δπλαηφηεηεο δεκηνπξγνχλ κηα πνηθηιία απνηειεζκάησλ (Guillen, Petmesidou, 2006). ε ν,ηη αθνξά ηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο θαη ηεο πνιηηηθήο απαζρφιεζεο, ζα εμεηάζνπκε θαηά πφζνλ ε πξναλαθεξζείζα επίδξαζε, πεξηνξίδεηαη ζην ζεσξεηηθφ/γλσζηαθφ επίπεδν ή επηπιένλ επηδξά ζε ζεζκνχο θαη δηαδηθαζίεο δηακφξθσζεο πνιηηηθψλ θαη ηειηθά θαη ζην πεξηερφκελν ησλ πνιηηηθψλ. 28

29 3.2. Ζ επίδξαζε ζην γλωζηαθό επίπεδν Γηαρξνληθά ηα δηάθνξα θξάηε-κέιε αλέπηπμαλ θαη εθάξκνζαλ, κε δηθή ηνπο πξσηνβνπιία, ζρέδηα γηα δηάθνξνπο ηνκείο ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο, ζπκβαηά κε ηηο εζληθέο ηδηνκνξθίεο θαη ηε ζεζκηθή ππνδνκή ηνπο. Οη δηαθνξεηηθέο αθεηεξίεο θαη ηδενινγηθέο επηξξνέο ζηελ πνξεία εμέιημεο ησλ θξαηψλ πξφλνηαο ζηα δηάθνξα θξάηεκέιε νδήγεζαλ ζε κηα πνηθηινκνξθία. Έηζη ζε θάζε θξάηνο αλαδχζεθε έλα ηζηνξηθά δηακνξθσκέλν πιέγκα αξρψλ, αμηψλ, δεζκεχζεσλ θαη ζηφρσλ πνπ ππήξμε ην ελλνηνινγηθφ ππφβαζξν, ε θνηλή γιψζζα γηα ηηο εζληθά αθνινπζνχκελεο πνιηηηθέο. ηελ πνιηηηθή απαζρφιεζεο, ε ζπλεηζθνξά ηεο ΔΑ ζηε ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ηεο πξνβιεκαηηθήο γηα ηελ αλεξγία ππήξμε θαζνξηζηηθή. Ζ αλεξγία, φπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ δηαγλψζζεθε σο πξφβιεκα δηαξζξσηηθφ, ζρεηηδφκελν κε ηελ πιεπξά ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο θαη κε αθακςίεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Δμειηθηηθά δε θαηαγξάθεθε κηα κεηάβαζε απφ ηε δηαρείξηζε ηεο αλεξγίαο ζηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο. Έθηνηε, έλα επξσπατθήο ζχιιεςεο ιεμηιφγην ηέζεθε ζηελ ππεξεζία ησλ θξαηψλ-κειψλ κέζα απφ ηελ εμέιημε ηεο ΔΑ. Νενινγηζκνί, φπσο ε απαζρνιεζηκφηεηα (employability), ε επειημία κε αζθάιεηα (flexicurity), θαη φρη κφλνλ εκπινχηηζαλ ην εζληθφ ιεμηιφγην ηεο απαζρφιεζεο ρξεζηκεχνληαο φρη κφλν σο εξκελεπηηθφ πιαίζην, αιιά θαη σο πιαίζην δξάζεο. Τπφ ηελ επίδξαζε απηήο ηεο, θνηλά απνδεθηήο, νξνινγίαο πνπ εκθαληδφηαλ ζηε λέα ζηνρνζεζία, ηέζεθαλ νη βάζεηο γηα ηελ αλακφξθσζε ησλ, έσο ηφηε, αθνινπζνχκελσλ πξαθηηθψλ. ηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο ε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ε θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο νξίζηεθαλ σο εζληθέο πξνηεξαηφηεηεο θαη ε επίηεπμή ηνπο αλήρζε ζε πνιηηηθή δέζκεπζε (Φεξψλαο, 2007). Σέζεθαλ ζηφρνη ζπγθεθξηκέλνη, νη νπνίνη έπξεπε λα πινπνηεζνχλ κέζα ζε ζπκθσλεκέλα ρξνλνδηαγξάκκαηα, γεγνλφο πνπ ζηελ πνξεία νκνινγνπκέλσο άιιαμε ξηδηθά ηφζν ην πιαίζην, φζν θαη ηελ εθαξκνγή ησλ ειιεληθψλ πνιηηηθψλ γηα ηελ απαζρφιεζε (Ministry of Labour and Social Affairs, 2002). Ζ χπαξμε ελφο θνηλνχ θψδηθα δηεπθφιπλε ηελ αληαιιαγή εκπεηξηψλ θαη ηε κάζεζε, πνπ επηδηψθεηαη ζην πιαίζην ηεο αλνηθηήο κεζφδνπ ζπληνληζκνχ. Δπηπιένλ ε ζηαζεξή θαη επίκνλε εκθάληζε φξσλ, φπσο π.ρ. δηα βίνπ κάζεζε, ελεξγφο γήξαλζε θαη άιισλ ζηα Δζληθά ρέδηα Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε, εμνηθείσζε ηνπο εκπιεθφκελνπο ζηε δηακφξθσζε πνιηηηθήο κε κηα ζπγθεθξηκέλε πνιηηηθή αηδέληα, ηνπο δηεπθφιπλε ζην ρεηξηζκφ επαίζζεησλ πνιηηηθψλ ζεκάησλ θαη παξάιιεια λνκηκνπνίεζε ηε ρξήζε ηνπο ζηα πιαίζηα ηνπ θνηλσληθνχ δηαιφγνπ (Radaelli, 2003b). 29

30 3.3. Δπίδξαζε ζηνπο ζεζκνύο δηακόξθωζεο πνιηηηθώλ Ζ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε επεξέαζε ηηο αθνινπζνχκελεο πνιηηηθέο ζηελ Διιάδα θαη κέζσ ηεο έκθαζεο πνπ έδσζε ζηελ παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ πξνηεηλφκελσλ κέηξσλ (Sotiropoulos, 2004). Έθαλε αηζζεηή ηελ αλάγθε γηα αλάπηπμε δνκψλ επηθνξηηζκέλσλ κε ηελ επζχλε ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ζπληνληζκνχ ησλ αθνινπζνχκελσλ πνιηηηθψλ (Φεξψλαο, 2007), πνπ καδί κε ηελ θαζηέξσζε κεραληζκψλ αμηνιφγεζεο ησλ παξεκβάζεσλ έπαημαλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε ζρεηηθή πξφνδν πνπ θαηαγξάθεηαη ζην ζρεδηαζκφ ησλ κέηξσλ πνιηηηθήο (αθειαξφπνπινο, Οηθνλφκνπ, 2006). Σν πκβνύιην Δκπεηξνγλσκόλσλ Απαζρόιεζεο θαη Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο πνπ ζεζκνζεηήζεθε κε ην Ν.2874/ είρε αξρηθά ηελ επζχλε γηα ηελ επίβιεςε ηεο πξνεηνηκαζίαο ησλ Δζληθψλ ρεδίσλ Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε. Σν ζπκβνπιεπηηθφ θαη γλσκνδνηηθφ απηφ φξγαλν έθεξε, ζε ζρέζε κε ηα παξαπάλσ, ηελ επζχλε ηεο: γλσκνδφηεζεο γηα ζέκαηα απαζρφιεζεο θαη γηα ηηο θαηεπζχλζεηο ησλ πνιηηηθψλ, φπσο απνξξένπλ απφ ηηο ππνρξεψζεηο πξνο ηελ ΔΔ, γλσκνδφηεζεο γηα ηνπο εηήζηνπο θαη κεζνπξφζεζκνπο ζηφρνπο ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο, δηεξεχλεζεο, ηεθκεξίσζεο θαη αλάιπζεο ησλ ελαιιαθηηθψλ επηινγψλ σο πξνο ηα κέηξα γηα ηελ απαζρφιεζε, κειέηεο θαη αλάιπζεο ησλ εμειίμεσλ ζηελ ειιεληθή, επξσπατθή θαη δηεζλή αγνξά εξγαζίαο, ηεο αμηνιφγεζεο ησλ απνθιίζεσλ απφ ηνπο ζηφρνπο, απνηίκεζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ παξεκβάζεσλ γηα ηελ απαζρφιεζε. Γηα ηελ επηζηεκνληθή θαη δηνηθεηηθή ζηήξημε ηνπ πκβνπιίνπ δεκηνπξγήζεθε ε Μνλάδα Αλάιπζεο θαη Σεθκεξίσζεο πνπ επηθνξηίζηεθε κε ηελ παξαθνινχζεζε ησλ πνιηηηθψλ θαη ηελ θαηάξηηζε ζρεηηθψλ κειεηψλ θαη εθζέζεσλ. Πιένλ ζηα πιαίζηα ηεο θαηάξηηζεο Δζληθνχ Πξνγξάκκαηνο Μεηαξξπζκίζεσλ, ηελ επζχλε γηα ην κέξνο πνπ αθνξά ηελ απαζρφιεζε έρεη κηα νκάδα εκπεηξνγλσκφλσλ ηνπ ΤΠΑΚΠ, ππφ ην ζπληνληζκφ ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ θαη ηεο Δζληθήο πληνλίζηξηαο γηα ηε Ληζζαβφλα. Ο Ν. 3144/ εηζήγαγε ηε δεκηνπξγία ηεο Δζληθήο Δπηηξνπήο γηα ηελ 3. Ν.2874/2000 ΦΔΚ Α 286 «Πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη άιιεο δηαηάμεηο» 4.Ν. 3144/2003 ΦΔΚ Α 111«Κνηλσληθφο δηάινγνο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ θνηλσληθή πξνζηαζία θαη άιιεο δηαηάμεηο». 30

31 Απαζρόιεζε κε επξεία εθπξνζψπεζε. ηα πιαίζηα ηνπ κνληέινπ ηεο θαιήο δηαθπβέξλεζεο πνπ πξνσζεί ε Δπξσπατθή Έλσζε νη θνηλσληθνί εηαίξνη ζεσξνχληαη βαζηθνί ζπληειεζηέο γηα ηελ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο Ληζζαβφλαο θαη ε ζπκκεηνρή ηνπο ζε κφληκεο δνκέο δηαιφγνπ απαξαίηεηε. ηφρνο ηεο Δπηηξνπήο απηήο ινηπφλ νξίζηεθε ε πξνψζεζε ηνπ θνηλσληθνχ δηαιφγνπ σο πξνο ηε δηακφξθσζε πνιηηηθψλ γηα ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο, ηε γλσκνδφηεζε γηα ηε δηακφξθσζε, ηελ παξαθνινχζεζε θαη ηελ αμηνιφγεζε ηνπ Δζληθνχ ρεδίνπ Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε θαη γεληθψο γηα ηηο πνιηηηθέο ζε εξγαζηαθά ζέκαηα θαη ζέκαηα εξγαηηθνχ δηθαίνπ. Δπηπιένλ φκσο δνκέο δεκηνπξγήζεθαλ ή αλαβαζκίζηεθαλ γηα ηελ πξνζθνξά εξεπλεηηθνχ θαη κειεηεηηθνχ έξγνπ γηα ηελ αγνξά εξγαζίαο, φπσο νη παξαθάησ. Σν Παξαηεξεηήξην Απαζρόιεζεο Δξεπλεηηθή Πιεξνθνξηθή Α.Δ., ην νπνίν ηδξχζεθε κε ην Ν.2956/ ηνλ Απξίιην ηνπ 2002 κεηά ηε ζπγρψλεπζε ηνπ Δζληθνχ Παξαηεξεηεξίνπ Απαζρφιεζεο θαη ηνπ Δζληθνχ Ηλζηηηνχηνπ Δξγαζίαο κε ην Ν.2874/ θαη: παξάγεη εξεπλεηηθφ θαη κειεηεηηθφ έξγν γηα ηελ αγνξά εξγαζίαο, παξαθνινπζεί ηηο εζληθέο, επξσπατθέο θαη δηεζλείο εμειίμεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, παξέρεη ππεξεζίεο πιεξνθνξηθήο θαη ηερληθήο ππνζηήξημεο πξνο ηνλ Ο.Α.Δ.Γ 7 θαη ηηο ζπγαηξηθέο ηνπ. Γηα ηελ εθπιήξσζε ηνπ ζθνπνχ ηεο ε εηαηξεία αλαπηχζζεη δξάζεηο γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή νινθιεξσκέλσλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, γηα ηελ έξεπλα θαη κειέηε ησλ δεδνκέλσλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη γηα ηελ παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ελεξγεηηθψλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο. Ζ εηαηξεία «ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΙΚΗ ΚΑΣΑΡΣΙΗ Α.Δ.» ζπζηάζεθε κε ην λφκν 2956/2001 σο ζπγαηξηθή ηνπ ΟΑΔΓ γηα λα αλαιάβεη ηηο αξκνδηφηεηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο πνπ κέρξη ηφηε αζθνχληαλ απφ ηνλ νξγαληζκφ απηφ. θνπφο ηεο ε εθαξκνγή πξνγξακκάησλ Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο, πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο θαη δηα βίνπ κάζεζεο. ηηο αξκνδηφηεηέο ηεο πεξηιακβάλνληαη ηα εμήο: ε ζχζηαζε θαη ε επζχλε ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ Ηλζηηηνχησλ Δπαγγεικαηηθήο 5.Ν. 2956/2001 ΦΔΚ 258 Α«Αλαδηάξζξσζε ΟΑΔΓ θαη άιιεο δηαηάμεηο» 6. Βιέπε ππνζεκείσζε Δίλαη ν κνλαδηθφο ηεο κέηνρνο. 31

32 Καηάξηηζεο (Η.Δ.Κ.), Κέληξσλ Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο (Κ.Δ.Κ.), Κέληξσλ Καηαπνιέκεζεο Κνηλσληθνχ Απνθιεηζκνχ (Κ.Δ.Κ.) θαη ρνιψλ Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο Αηφκσλ κε Αλαπεξίεο, ε ζχλδεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο κε ηελ απαζρφιεζε, ζην πιαίζην εθαξκνγήο ηεο Δπαγγεικαηηθήο θαη ηεο πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο, ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ ΟΑΔΓ, ε πξνζαξκνγή θαη αλαβάζκηζε ησλ πξνζφλησλ θαη δεμηνηήησλ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζηηο ζχγρξνλεο απαηηήζεηο ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ζηηο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο κε ηελ εθηέιεζε πξνγξακκάησλ ζπλερηδφκελεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο θαη ηε ζχλδεζή ηνπο κε δξάζεηο ελίζρπζεο ηεο απαζρφιεζεο, ε δηεπθφιπλζε ηεο επαγγεικαηηθήο έληαμεο ησλ λέσλ θαη ελειίθσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο κε ηελ παξνρή Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο ζην πιαίζην ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο, ε εθπφλεζε κειεηψλ ζε ζπλεξγαζία κε ηελ ΠΑΔΠ Α.Δ. ή θαη άιινπο δεκφζηνπο ή ηδησηηθνχο θνξείο κε ζπλαθείο αξκνδηφηεηεο. Σν Δζληθό Κέληξν Πηζηνπνίεζεο πλερηδόκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο είλαη ΝΠΗΓ, ππφ ηελ επνπηεία ηνπ Τπνπξγνχ Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο, ηδξχζεθε κε ην Ν. 2469/ σο Δζληθό Κέληξν Πηζηνπνίεζεο Γνκώλ πλερηδόκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο θαη πλνδεπηηθώλ Τπνζηεξηθηηθώλ Τπεξεζηώλ θαη πήξε ηε ζεκεξηλή ηνπ νλνκαζία κε ην Ν. 3385/ Δίλαη ν επίζεκνο θνξέαο ηεο ρψξαο γηα ηελ αλάπηπμε, εθαξκνγή θαη παξαθνινχζεζε ελφο νινθιεξσκέλνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Πηζηνπνίεζεο ηεο πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο ζηελ Διιάδα πνπ επηδηψθεη: ηε δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε, ηε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θαηάξηηζεο, ηε ζχλδεζε ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο κε ηελ απαζρφιεζε θαη ηηο 8.Ν.2469/1997 ΦΔΚ Α 38«Πεξηνξηζκφο θαη βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ θξαηηθψλ δαπαλψλ θαη άιιεο δηαηάμεηο». 9.Ν.3385/2005 ΦΔΚ Α 210«Ρπζκίζεηο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο, ηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη άιιεο δηαηάμεηο». 32

33 απαηηήζεηο ηεο αγνξάο εξγαζίαο, ηε δηαζχλδεζε ησλ ζπζηεκάησλ επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο (ζχλδεζε ηεο αξρηθήο κε ηε ζπλερηδφκελε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε), ηελ αλαγλψξηζε θαη θαηνρχξσζε ησλ επαγγεικαηηθψλ πξνζφλησλ, ηελ πξνψζεζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο. Πηζηνπνηεί: α)φνξείο παξνρήο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο, φπσο είλαη ηα Κέληξα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο (Κ.Δ.Κ.), ηα Δμεηδηθεπκέλα Κέληξα Κνηλσληθήο θαη Δπαγγεικαηηθήο Έληαμεο γηα άηνκα επάισησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ, β)αλζξώπηλν δπλακηθό, φπσο νη Δθπαηδεπηέο Δλειίθσλ, ηα ηειέρε πλνδεπηηθψλ Τπνζηεξηθηηθψλ Τπεξεζηψλ (.Τ.Τ.), γ)δπαγγεικαηηθά Πεξηγξάκκαηα, δ)πξνγξάκκαηα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο θαη ε)γλώζεηο, Γεμηόηεηεο θαη Ιθαλόηεηεο Δπίδξαζε ζην πεξηερόκελν ηωλ πνιηηηθώλ Καηά ηε δηάξθεηα ηεο εθαξκνγήο ηεο ΔΑ ζηαδηαθά ην πεξηερφκελν ησλ αθνινπζνχκελσλ πνιηηηθψλ ζε φια ηα θξάηε-κέιε θαη ζηελ Διιάδα πξνζαξκφζηεθε κε δηαθνξεηηθφ βαζκφ ζηηο πξνηεξαηφηεηεο πνπ ε ζηξαηεγηθή απηή έζεζε. Δίλαη ζαθέο φηη κε ηελ θαζηέξσζε κηαο νινθιεξσκέλεο δέζκεο θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ γηα ηελ απαζρφιεζε ην 2005 ε Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε ππεξεηεί ηνπο ζηφρνπο ηεο Ληζζαβφλαο πιένλ κέζα απφ ζαθείο πξνηεξαηφηεηεο (πκβνχιην ηεο ΔΔ, 2005). Απηέο, φπσο πξναλαθέξζεθε, είλαη: i)πξνζέιθπζε θαη δηαηήξεζε πεξηζζφηεξσλ αηφκσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, αχμεζε ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο θαη εθζπγρξνληζκφο ησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, ii)βειηίσζε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ, θαη iii)αχμεζε ησλ επελδχζεσλ ζε αλζξψπηλν θεθάιαην κε ηε βειηίσζε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ησλ δεμηνηήησλ. Δπηπιένλ ε ηζφηεηα ησλ θχισλ θαη ε πξναγσγή ηεο ζα πξέπεη λα ελζσκαηψλεηαη ζε θάζε δξάζε πνπ αλαιακβάλεηαη. Με βάζε ηα παξαπάλσ ζα επηρεηξήζνπκε λα παξνπζηάζνπκε πεξηπηψζεηο επηδξάζεσλ ζην πεξηερφκελν (θαη ζηα εξγαιεία) ησλ ειιεληθψλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο κε επηθέληξσζε ζηνπο εμήο ηνκείο: α)δηα βίνπ κάζεζε, β)κεηάβαζε απφ ηηο παζεηηθέο ζηηο ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο θαη ην ξφιν ηνπ ΟΑΔΓ, γ)πξνζαξκνζηηθφηεηα εξγαδνκέλσλ θαη επειημία ηεο αγνξάο εξγαζίαο, δ)ελζσκάησζε ηεο ηζφηεηαο ησλ θχισλ ζηηο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο Γηα βίνπ κάζεζε Ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 90, φηαλ ε αλεξγία ζεσξήζεθε φηη έρεη δνκηθφ 33

34 ραξαθηήξα, επηδηψρζεθε ε εμηζνξφπεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πξνζθνξάο κε ηηο αλάγθεο ηεο δήηεζεο. Ζ δηα βίνπ κάζεζε θαη ε ζπκπιεξσκαηηθφηεηα εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο έγηλαλ ε βάζε ηνπ επαλαζρεδηαζκνχ ησλ πνιηηηθψλ ησλ θξαηψλ-κειψλ ζηε βάζε κηαο πην νινθιεξσκέλεο πξνζέγγηζεο (ΔΚΔΠΗ, 2003). Δπηπιένλ ε πξφηαμε απφ ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο κηαο «νηθνλνκίαο βαζηζκέλεο ζηε γλψζε» έζεζε ηε δηα βίνπ κάζεζε ζην επίθεληξν ησλ επξσπατθψλ πνιηηηθψλ κε ηελ απαίηεζε ζπλδπαζκνχ κηαο αληαγσληζηηθήο νηθνλνκίαο κε πνηνηηθέο ζέζεηο εξγαζίαο. ηελ αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο «Γηα ηελ πξαγκάησζε κηαο επξσπατθήο πεξηνρήο δηα βίνπ κάζεζεο» (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2001β), ε έλλνηα νξίζηεθε «σο θάζε καζεζηαθή δξαζηεξηόηεηα πνπ αλαιακβάλεηαη θαζ όιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο κε ζθνπό ηε βειηίσζε ησλ γλώζεσλ, ησλ δεμηνηήησλ θαη ησλ ηθαλνηήησλ ζην πιαίζην κηαο πξνζσπηθήο, πνιηηηθήο, θνηλσληθήο πξννπηηθήο θαη/ή κηαο πξννπηηθήο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ απαζρόιεζε». Απφ ηηο αξρέο ηνπ 90 θαη κεηά, ηα ζπζηήκαηα ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο, ηεο Αξρηθήο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο θαη ηεο πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο ζηελ Διιάδα είραλ ξαγδαία αλάπηπμε. κσο νη δξάζεηο, ππήξμαλ απνζπαζκαηηθέο θαη αζχλδεηεο, ρσξίο ζπλεθηηθφηεηα ησλ θνξέσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαλ ζηνλ ηνκέα ηεο δηα βίνπ κάζεζεο(δκδπη, 2006). Δπαλεηιεκκέλα νη ζπζηάζεηο ηνπ πκβνπιίνπ ηφληδαλ ηελ αλάγθε ράξαμεο κηαο ζηξαηεγηθήο γηα ηε δηα βίνπ κάζεζε, ηε βειηίσζε ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο θαη ηελ αχμεζε ησλ επελδχζεσλ ζε απηά κε γλψκνλα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηεο αγνξάο (πκβνχιην ΔΔ, 2000γ,2001β,2002,2003β,2004α). Δπίζεο ε ιεηηνπξγηθφηεξε ζχλδεζε ηεο ηππηθήο εθπαίδεπζεο κε ηελ κε ηππηθή ήηαλ πάληνηε ζηνλ ππξήλα ηεο θξηηηθήο. Σν 2000 ζπγθξνηήζεθε θνηλή επηηξνπή ησλ Τπνπξγείσλ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ θαη Δξγαζίαο θαη Κνηλσληθψλ Αζθαιίζεσλ γηα ηε κειέηε ηεο ιεηηνπξγηθήο πξνψζεζεο ηεο ζχλδεζεο ζηα ζπζηήκαηα Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο κε ηελ Απαζρφιεζε. Ζ ζχλδεζε απηή απνηππψζεθε ζην λφκν 3191/ γηα ηε δεκηνπξγία ελφο Δζληθνχ πζηήκαηνο χλδεζεο ηεο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο κε ηελ Απαζρφιεζε (Δ...Δ.Δ.Κ.Α.). Δθεί ην ζχζηεκα απηφ νξίζηεθε σο «ην νινθιεξσκέλν ζύλνιν ησλ ζπκβαηώλ κεηαμύ ηνπο ιεηηνπξγηώλ θαη κέζσλ δηα ησλ νπνίσλ, κε ζπγθξνηεκέλν θαη εληαίν ηξόπν, ζρεδηάδεηαη θαη εθαξκόδεηαη ε εζληθή πνιηηηθή γηα ηε ζύλδεζε ηεο επαγγεικαηηθήο 10.Ν.3191/2003 ΦΔΚ Α 258«Σν Δζληθφ χζηεκα χλδεζεο ηεο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο κε ηελ Απαζρφιεζε (Δ...Δ.Δ.Κ.Α.)» 34

35 εθπαίδεπζεο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, θαζώο θαη γηα ηε ζύλδεζε ηνπο κε ηελ απαζρόιεζε» 11. Σν ΤΠΑΚΠ θαη ην ΤΠΔΠΘ αλαγλσξίδνληαο ηελ απνζπαζκαηηθφηεηα θαη ηελ έιιεηςε ζχλδεζεο ησλ δξάζεσλ ηνπ παξειζφληνο πξνζπάζεζαλ ζην λφκν 3369/2005 γηα ηε δηα βίνπ κάζεζε 12 λα ηε ζπζηεκαηνπνηήζνπλ, δηαθξίλνληαο ηελ ζηε δηα βίνπ εθπαίδεπζε θαη ζηε δηα βίνπ θαηάξηηζε κε ηελ ηειεπηαία λα δηαθξίλεηαη ζε αξρηθή θαη ζε ζπλερηδφκελε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε 13 (Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ, 2005). Μέρξη ζήκεξα, ε πξνψζεζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο ζηελ Διιάδα επηηπγράλεηαη κέζα απφ πνηθίιεο εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, νη νπνίεο δηαθνξνπνηνχληαη αλάινγα κε ην αλ πξαγκαηνπνηνχληαη ζην πιαίζην ηεο ηππηθήο ή κε ηππηθήο εθπαίδεπζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα νη ζπληζηψζεο ηεο δηα βίνπ κάζεζεο ζηελ Διιάδα είλαη: α) ε επίζεκε ηππηθή εθπαίδεπζε πνπ απνηειείηαη απφ ην ηππηθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα 14 (Γηάγξακκα 1) θαη ην ζχζηεκα αξρηθήο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο θαη β) ε κε ηππηθή εθπαίδεπζε/ κάζεζε πνπ απνηειείηαη απφ ην ζχζηεκα πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο (ΔΚ) 15 θαη απφ άιιεο δνκέο/θνξείο παξνρήο πξνγξακκάησλ, φπσο επαγγεικαηηθέο ελψζεηο επηκειεηήξηα, Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ δηθαίνπ, απηνρξεκαηνδνηνχκελα πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο ζε ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο, ηδησηηθά εξγαζηήξηα ειεπζέξσλ ζπνπδψλ, θιπ (ΔΚΔΠΗ, 2006). ην πιαίζην ηεο πξνψζεζεο ηεο δηα βίνπ κάζεζεο κέζα απφ ηελ ηππηθή εθπαίδεπζε ιεηηνπξγνχλ νη παξαθάησ ζεζκνί: εζπεξηλά ηκήκαηα 16 γηα εξγαδφκελνπο κε δηάξθεηα ζπνπδψλ απμεκέλε θαηά έλα έηνο ζε φινπο ηνπο ηχπνπο ζρνιείσλ ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, 11.Σν Μάην ηνπ 2006, ζε ζπλάληεζε κε ηνπο Κνηλσληθνχο Δηαίξνπο ζπκθσλήζεθε ε ζχλζεζε ηεο Δπηηειηθήο Δπηηξνπήο ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ χλδεζεο ηεο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο κε ηελ Απαζρφιεζε (ΔΔΔΚΑ), κεηά ηελ πξφηαζε γηα ηνλ νξηζκφ ηνπ Πξνέδξνπ απηήο. 12.Ν. 3369/2005 ΦΔΚ Α 171«πζηεκαηνπνίεζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο θαη άιιεο δηαηάμεηο» 13.Ζ αξρηθή επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε παξέρεη βαζηθέο επαγγεικαηηθέο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο ζε εηδηθφηεηεο ή εμεηδηθεχζεηο, πνπ απνζθνπνχλ ζηελ έληαμε, επαλέληαμε ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ζηελ επαγγεικαηηθή θηλεηηθφηεηα θαη ζηελ αλέιημε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Ζ ζπλερηδφκελε ζπκπιεξψλεη, εθζπγρξνλίδεη ή/θαη αλαβαζκίδεη γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο απνθηεζείζεο απφ ηα άιια ζπζηήκαηα επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο, απφ επαγγεικαηηθή εκπεηξία απνζθνπψληαο ζηελ έληαμε ή/θαη επαλέληαμε ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ζηε δηαζθάιηζε ηεο εξγαζίαο, ζηελ επαγγεικαηηθή αλέιημε θαη ηελ πξνζσπηθή αλάπηπμε(ν.3369/2005). 14.Σν ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πξνσζεί ηελ ηππηθή εθπαίδεπζε πνπ εκπίπηεη ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ ΤΠΔΠΘ κέζσ ππνρξεσηηθήο (Πξσηνβάζκηα θαη θαηψηεξε δεπηεξνβάζκηα) θαη κεηαυπνρξεσηηθήο δεπηεξνβάζκηαο (Δληαίν Λχθεην, ΣΔΔ) κεηαδεπηεξνβάζκηαο (ΗΔΚ) θαη ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (ΑΔΗ, Αλψηαηα Σερλνινγηθά Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα,θ.ά) 15.Πεξηιακβάλεη ηηο δνκέο πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο, πνπ πηζηνπνηνχληαη απφ ην Δζληθφ Κέληξν Πηζηνπνίεζεο Γνκψλ πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο θαη πλνδεπηηθψλ Τπνζηεξηθηηθψλ Τπεξεζηψλ - Δ.ΚΔ.ΠΗ. 16.Σν 2006 ην 46,72% ησλ ππνςεθίσλ απφ εζπεξηλά ιχθεηα θαη ην 31,84% απφ εζπεξηλά ΣΔΔ επέηπραλ ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. 35

36 δσξεάλ Δληζρπηηθή Γηδαζθαιία 17 ζηνπο καζεηέο κε εμαηνκηθεπκέλα πξνγξάκκαηα, αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπο (Πξφζζεηε Γηδαθηηθή ηήξημε), κέζα ζηα ζρνιεία γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο ζρνιηθήο απνηπρίαο θαη ηεο καζεηηθήο δηαξξνήο, ρνιεία Γεχηεξεο Δπθαηξίαο 18 ηα νπνία επνπηεχνληαη απφ ην Ηλζηηηνχην Γηαξθνχο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ (ΗΓΔΚΔ), ηα νπνία δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνπο ελήιηθεο πνπ ηειηθά δελ νινθιήξσζαλ ηελ ελλεαεηή ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε λα απνθηήζνπλ, κεηά απφ 18κελε θνίηεζε, πηπρίν ηζφηηκν κε ην απνιπηήξην Γπκλαζίνπ (θαηψηεξνο θχθινο δεπηεξνβάζκηαο), εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε παξέρεηαη απφ ην Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην (ΔΑΠ) 19, ζε άηνκα ειηθίαο 23 θαη άλσ εηζαρζέληα κε θιήξσζε παξέρνληαο πηπρίν ηζφηηκν κε ην πηπρίν ησλ «παξαδνζηαθψλ» Παλεπηζηεκίσλ, απφ ην Δζληθφ θαη Καπνδηζηξηαθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ κε πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο ελειίθσλ δηάξθεηαο 5 έσο 9 κελψλ θαη απφ ην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, φπνπ ιεηηνπξγεί Κέληξν Δμ Απνζηάζεσο Δπηκφξθσζεο κε ππεξεζίεο ελδνζρνιηθήο θαη απφ απφζηαζε επηκφξθσζεο ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, ππεξεζίεο αξρηθήο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ζε απφθνηηνπο ππνρξεσηηθήο, δεπηεξνβάζκηαο θαη αλψηαηεο εθπαίδεπζεο παξέρνπλ ηα Ηλζηηηνχηα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο (ΗΔΚ) ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Οξγαληζκνχ Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο (Ο.Δ.Δ.Κ.) 20. Ο Ο.Δ.Δ.Κ., ζηα πιαίζηα ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Πηζηνπνίεζεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο θαη κε ηε ζπλδξνκή ηεο Κεληξηθήο Δμεηαζηηθήο Δπηηξνπήο Πηζηνπνίεζεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο (Κ.Δ.Δ.Π.Δ.Κ.), ζηελ νπνία ζπκκεηέρνπλ νη θνηλσληθνί εηαίξνη, πξαγκαηνπνηεί, ζε εζληθφ επίπεδν, εμεηάζεηο πηζηνπνίεζεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, δχν θνξέο ην ρξφλν, φπνπ νη απφθνηηνη ησλ Γεκνζίσλ θαη Ηδησηηθψλ Η.Δ.Κ., δηαγσλίδνληαη ζε θνηλά ζεσξεηηθά ζέκαηα γηα 17.Δληζρπηηθή δηδαζθαιία έιαβαλ γηα ην , καζεηέο, γηα ην , καζεηέο θαη πξφζζεηε δηδαθηηθή ζηήξημε καζεηέο γηα ην θαη καζεηέο γηα ην Σν 2006 ιεηηνπξγνχζαλ 48 ΓΔ πλνιηθά νη απνθνηηήζαληεο απφ ην 1998 έσο 2006 είλαη 5895, ζχκθσλα κε ην site ηνπ ΔΑΠ ηελ πεξίνδν ν αξηζκφο ησλ πξνπηπρηαθψλ θνηηεηψλ ήηαλ 15026, ησλ κεηαπηπρηαθψλ 8624 θαη ησλ ππνςεθίσλ δηδαθηφξσλ Ο Ο.Δ.Δ.Κ. είλαη ν επηηειηθφο θνξέαο γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ παξαθνινχζεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο αξρηθήο επαγγεικαηηθήο θαηάζηαζεο (Ν. 3191/2003). Ο αξηζκφο θαηαξηηδφκελσλ ην ρξφλν είλαη ζε δεκφζηα ΗΔΚ θαη ζε ηδησηηθά, ελψ ζπλνιηθά έρνπλ απνθνηηήζεη θαηαξηηδφκελνη 36

37 φιε ηελ Διιάδα, πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζνπλ ην αλαγλσξηζκέλν (ΠΓ.231/ ) Γίπισκα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο. ην πιαίζην ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο Δθπαίδεπζεο θαη Αξρηθήο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο (ΔΠΔΑΔΚ ΗΗ) γηα ηελ πεξίνδν ν Άμνλαο Πξνηεξαηφηεηαο 2: «Πξνψζεζε θαη βειηίσζε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ζην πιαίζην ηεο δηα βίνπ κάζεζεο» δηθαηνχληαλ ην 60,76% ησλ πφξσλ κε ην κέηξν 3 γηα ηελ Αξρηθή Δπαγγεικαηηθή Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε θαη ην κέηξν 5 γηα ηε Γηα βίνπ εθπαίδεπζε λα αληηζηνηρνχλ ζην 20,46% θαη 5,27% ηνπ ζπλφινπ αληίζηνηρα (Πίλαθαο 2). Δπηπιένλ ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηεο έθζεζεο εθαξκνγήο ηνπ ΔΠΜ ηνπ 2006 (Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ, 2007): γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο ζρνιηθήο δηαξξνήο ζπλερίζζεθε ε εθαξκνγή πξνγξακκάησλ γηα Δληζρπηηθή Γηδαζθαιία, Πξφζζεηε Γηδαθηηθή Τπνζηήξημε θαη γηα Οινήκεξα ρνιεία θαηά ην αθαδεκατθφ έηνο θφζηνπο 70 εθαη., γηα ηελ αλαβάζκηζε ησλ ζπνπδψλ ζηα Ηλζηηηνχηα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο (Η.Δ.Κ.) μεθίλεζαλ, κέζσ ηεο ελίζρπζεο ηνπ Οξγαληζκνχ Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο (Ο.Δ.Δ.Κ.), δξάζεηο ηνλ Ηνχιην ηνπ 2006 ζηνρεχνληαο ζηε βειηίσζε ηνπ ζπζηήκαηνο πιεξνθνξηθήο ηνπ, ζηηο δηαδηθαζίεο e-learning πνπ εθαξκφδεη, θαη ζηελ θαηάξηηζε ησλ εθπαηδεπηψλ ηνπ κε πξνυπνινγηζκφ χςνπο 20 εθαη., πξνσζείηαη ε δεκηνπξγία Γξαθείσλ ηαδηνδξνκίαο 21 ζηα Η.Δ.Κ., γηα παξνρή επαγγεικαηηθήο θαζνδήγεζεο θαη επθαηξίεο απαζρφιεζεο ζηνπο θνηηεηέο πξνυπνινγηζκνχ 3 εθαη. θαη πξνβιέπεηαη επέθηαζε ησλ ρνιείσλ Γεχηεξεο Δπθαηξίαο ηφζν ζε γεσγξαθηθή θάιπςε(έλα αλά λνκφ), φζν θαη ζε δηάξθεηα. Δθηφο φκσο απφ ηελ ηππηθή εθπαίδεπζε ιεηηνπξγεί ε κε ηππηθή επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε, ε νπνία ζεσξείηαη απαξαίηεηε γηα ηνπο εμήο ιφγνπο (ΔΚΔΠΗ, 2003): αδπλακία ηεο ηππηθήο εθπαίδεπζεο λα αληαπνθξίλεηαη κε επειημία ζηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο πνπ πξνθχπηνπλ θάζε θνξά, αλάγθε ησλ πνιηηψλ γηα εθπαίδεπζε, θαηάξηηζε, επαλαθαηάξηηζε ψζηε λα 21.Τπάξρνπλ ήδε Γξαθεία Γηαζχλδεζεο ζπνπδψλ θαη ζηαδηνδξνκίαο απνθνίησλ ζε 18 ΑΔΗ, 14ΣΔΗ θαη 1 ΔΛΔΣΔ. Σα γξαθεία απηά θηινδνμνχλ λα απνηειέζνπλ ηε γέθπξα επηθνηλσλίαο, πνπ δηαζπλδέεη ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε κε ηελ Αγνξά Δξγαζίαο, ηελ παξαγσγή θαη ηελ νηθνλνκία 37

38 αληαπνθξηζνχλ ζηελ εθαξκνγή λέσλ ηερλνινγηψλ ζηνλ εξγαζηαθφ ρψξν, αληηκεηψπηζε αλεξγίαο θαη θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ ησλ εππαζψλ θνηλσληθά νκάδσλ, νη θαηεπζχλζεηο ηεο Δ.Δ. ζηνλ ηνκέα ησλ πνιηηηθψλ αλάπηπμεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, θαζψο θαη ε δπλαηφηεηα ρξεκαηνδφηεζεο ησλ πνιηηηθψλ απηψλ απφ ηα δηαξζξσηηθά ηακεία. Αξρηθά ε ζπλερηδφκελε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε αλαπηχρζεθε ζηελ Διιάδα, θπξίσο ράξε ζηε βνήζεηα ησλ θνηλνηηθψλ πφξσλ θαη φρη σο απνηέιεζκα δηεξγαζηψλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Απηφ είρε ζαλ απνηέιεζκα λα εκθαληζηνχλ γξήγνξα αδπλακίεο θαη θαηλφκελα αληηπαξαγσγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ εηζεξρφκελσλ πφξσλ. Ζ έιιεηςε θεληξηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ε απξνγξακκάηηζηε επηινγή ζεκαηνινγίαο, ε έιιεηςε κεραληζκψλ αμηνιφγεζεο ησλ πινπνηνχκελσλ ελεξγεηψλ νδήγεζε ζε κηα αζχκπησηε ζρέζε κεηαμχ παξερφκελσλ εηδηθνηήησλ θαη αλαγθψλ αγνξάο εξγαζίαο, ελψ μνδεχηεθαλ ρξήκαηα ρσξίο επίδξαζε ζηνπο θαηαξηηδφκελνπο, ησλ νπνίσλ ν αξηζκφο δελ ήηαλ κεγάινο. ηαδηαθά ξπζκίζηεθαλ νη θαλφλεο θαηαλνκήο θαη δηαρείξηζεο ησλ πφξσλ, αιιά θαη νη ειάρηζηεο πξνδηαγξαθέο ησλ θνξέσλ πινπνίεζεο, έηζη ψζηε λα πεξηνξηζηεί ε επηδνκαηηθή ιεηηνπξγία ηεο θαη λα κελ επελδχνληαη πφξνη ζε ελέξγεηεο θαη δξάζεηο ζε εηθνληθά πξνγξάκκαηα. Σν βάξνο φκσο δφζεθε, θπξίσο ζην δηαρεηξηζηηθφ ζθέινο θαη φρη ηφζν ζηελ πνηφηεηα θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, ελψ νη επηρεηξήζεηο ζπλέρηζαλ λα ζεσξνχλ φηη ην ζχζηεκα δελ αληαπνθξηλφηαλ ζηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο (Γεκνπιάο θαη ζπλ., 2003). Δμειηθηηθά αλαγλσξίζηεθε φηη, πξνυπφζεζε ηεο επηηπρίαο ηεο ΔΚ είλαη, ε δηαζθάιηζε παξνρήο ππεξεζηψλ πςεινχ επηπέδνπ, ε επέιηθηε δηάξζξσζε ηνπ ζπζηήκαηνο γηα ηελ άκεζε πξνζαξκνγή ηνπ ζηηο δηακνξθσλφκελεο αλάγθεο θαη ε αλάγθε ζσζηνχ πξνζδηνξηζκνχ ησλ αλαγθψλ επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο (Δπζηξαηφγινπ, 2004). Γηα ηελ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ δεκηνπξγήζεθαλ νη δνκέο ηνπ Δζληθνχ Κέληξνπ Πηζηνπνίεζεο Γνκψλ πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο θαη πλνδεπηηθψλ Τπνζηεξηθηηθψλ Τπεξεζηψλ (Δ.ΚΔ.ΠΗ) θαη ηνπ Παξαηεξεηεξίνπ Απαζρφιεζεο Δξεπλεηηθή Πιεξνθνξηθή (ΠΑΔΠ) 22. Σν ζχζηεκα πιένλ ηεο ΔΚ ιεηηνπξγεί σο εμήο: ε ΠΑΔΠ πξνζδηνξίδεη ηηο 22.ηα πιαίζηα ηνπ Β ΚΠ νη σθεινχκελνη απφ ηηο δξάζεηο θαηάξηηζεο έθζαζαλ ηα άηνκα ζπλνιηθά, εθ ησλ νπνίσλ νη ήηαλ εξγαδφκελνη ζηνλ Ηδησηηθφ θαη ηνλ επξχηεξν Γεκφζην Σνκέα, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο θαηεγνξίαο ησλ απηναπαζρνινχκελσλ, ελψ νη είλαη άλεξγνη. Ζ πιεηνλφηεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ παξαθνινχζεζε θάπνην πξφγξακκα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο γηα ηελ απφθηεζε λέσλ πξνζφλησλ, δεμηνηήησλ(δκδπη, 2003). 38

39 αλάγθεο θαηάξηηζεο θαη πιεξνθνξεί ην Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο (ΤΠΑΚΠ), ην νπνίν κέζσ εηδηθψλ ππεξεζηψλ ηνπ εμεηδηθεχεη ηηο αλάγθεο θαη πξνθεξχζζεη πξνγξάκκαηα, ελψ ην ΔΚΔΠΗ ζέηεη ηηο πξνυπνζέζεηο ζπκκεηνρήο ησλ θνξέσλ. Τπεξεζίεο ζπλερηδφκελεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ζχκθσλα κε ην Ν.3369/ παξέρνπλ ηα ΚΔΚ 24 πνπ βξίζθνληαη ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Δ.ΚΔ.ΠΗ. Απφ ηα ζηνηρεία ηεο πνξείαο πινπνίεζεο ηνπ «Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο Απαζρφιεζε θαη Δπαγγεικαηηθή Καηάξηηζε» 25 (πνπ θαηαγξάθεηαη ζηα ΔΓΑ). (ΤΠΑΚΠ, 2006) πξνθχπηνπλ ηα εμήο: δεκηνπξγήζεθε Μεηξψν Δθπαηδεπηψλ πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο, κε εληαία θξηηήξηα επηινγήο θαη ππνρξεσηηθφ φξν πινπνίεζεο ησλ πξνγξακκάησλ θαηάξηηζεο, νη απαζρνινχκελνη εθπαηδεπηέο λα αληινχληαη απφ ην Μεηξψν, γεγνλφο πνπ ζπκβάιιεη ζηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ησλ πξνγξακκάησλ θαηάξηηζεο, εθπνλήζεθε θαη εθαξκφζηεθε ζχζηεκα πλερνχο Διέγρνπ, Παξαθνινχζεζεο θαη Αμηνιφγεζεο ησλ πηζηνπνηεκέλσλ θνξέσλ παξνρήο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο, πξνζδηνξίζηεθαλ ηα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο θαη παξαθνινχζεζεο θαη πνζνηηθνπνηήζεθαλ κε ηνπο αλαγθαίνπο δείθηεο, ψζηε λα απνηππψλεηαη θάζε θνξά ε αθξηβήο εηθφλα ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ απφ ηα ΚΔΚ ππεξεζηψλ, ν ζρεδηαζκφο ησλ αληηθεηκέλσλ επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο έγηλε κε βάζε ηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο ζε ηνπηθφ επίπεδν, αθνχ βαζίζηεθε ζε έξεπλα επηρεηξήζεσλ ζε φιε ηελ Διιάδα γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ αλαγθψλ ηνπο ζε εηδηθφηεηεο, ζηα ζηνηρεία πξνζιήςεσλ /απνιχζεσλ ησλ Σνπηθψλ Τπεξεζηψλ ηνπ ΟΑΔΓ. χκθσλα κε ηελ έθζεζε εθαξκνγήο ηνπ ΔΠΜ ηνπ 2006 ην ΔΚΔΠΗ ζηα πιαίζηα ηεο εθαξκνγήο ηνπ κλεκνλίνπ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ΤΠΑΚΠ θαη ΤΠΔΠΘ έρεη νινθιεξψζεη ηελ πηζηνπνίεζε ησλ δνκψλ πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο κε ην θείκελν ζεζκηθφ πιαίζην, ελψ έρεη μεθηλήζεη ε εθπαίδεπζε γηα Βιέπε ππνζεκείσζε ήκεξα θαηαγξάθνληαη ζε φιε ηελ Διιάδα 269 πηζηνπνηεκέλα ΚΔΚ κε ζπλνιηθά 557 πηζηνπνηεκέλεο δνκέο 25.Απφ ην ζχλνιν ησλ Μέηξσλ ηνπ Δ.Π. «Απαζρφιεζε θαη Δπαγγεικαηηθή Καηάξηηζε», επηά (7) Μέηξα (1.2,1.3,3.1.,4.2,4.3,4.4,6.1) παξνπζηάδνπλ άκεζε θαη ηέζζεξα (4) Μέηξα (1.5,2.1,5.2 θαη 2.3) έκκεζε ζπλάθεηα κε ηελ νξηδφληηα πνιηηηθή ηεο δηα βίνπ κάζεζεο 39

40 εθπαηδεπηέο απφ ην κεηξψν ηνπ ΔΚΔΠΗ, νη νπνίνη κε ηελ νινθιήξσζε ηεο εθπαίδεπζεο ζα απνθηήζνπλ θαη ηελ πηζηνπνίεζε. (Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ, 2007). Παξά ην γεγνλφο φηη έρνπλ γίλεη πνιιά βήκαηα πξνο ηε ζσζηή θαηεχζπλζε νη ζπζηάζεηο ηεο Δπηηξνπήο επηζεκαίλνπλ ηελ αλάγθε γηα πεξαηηέξσ βειηίσζε θαζψο νη ζηφρνη γηα ην 2010 είλαη φηη ην κέζν επίπεδν ζπκκεηνρήο ζηε δηα βίνπ κάζεζε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ζα πξέπεη λα είλαη ηνπιάρηζηνλ 12,5 % ηνπ ελεξγνχ ελήιηθνπ πιεζπζκνχ 26 (πκβνχιην ΔΈ, 2003α). πγθεθξηκέλα έξεπλα ηνπ 2004 έδεημε φηη ε ζπκκεηνρή ηνπ πιεζπζκνχ ειηθίαο εηψλ ζε πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηεζζάξσλ εβδνκάδσλ πξηλ ηε δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο γηα ηελ Διιάδα είλαη 3,7% γηα ην ζχλνιν, 3,5% γηα ηνπο άλδξεο θαη 3,8% γηα ηηο γπλαίθεο έλαληη 9,0% γηα ην ζχλνιν ΔΔ-25 θαη 9,7% γηα ην ζχλνιν ΔΔ-15 (ΤΠΑΚΠ, 2004). Σέινο παξά ην φηη ζην ΔΠΜ ππνινγίδεηαη φηη ηελ πεξίνδν θαηαξηίζηεθαλ, ή ζα θαηαξηηζηνχλ, άλσ ησλ αλέξγσλ θαη εξγαδφκελνη, ε αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ ειιεληθνχ ΔΠΜ ηνπ αλαθέξεη φηη «πξέπεη λα εθαξκνζηνύλ επεηγόλησο νη δεζκεύζεηο γηα ζεκαληηθή αύμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ζηε δηα βίνπ κάζεζε θαζώο απηή ην 2006 θαηαγξαθόηαλ ζην 1,8% ηνπ εξγαηηθνύ δπλακηθνύ». (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2006) Ζ κεηάβαζε από ηηο παζεηηθέο ζηηο ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο απαζρόιεζεο θαη ν ξόινο ηνπ ΟΑΔΓ. ηελ Διιάδα νη πνιηηηθέο απαζρφιεζεο 27 κνξθνπνηήζεθαλ σο θξαηηθέο πνιηηηθέο επηδηψθνληαο ζηφρνπο ηεο καθξννηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 50 έσο θαη ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 νη παζεηηθέο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο 28 πξνζαλαηνιίδνληαη ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο ηξηβήο. Τινπνηνχληαη θπξίσο κέζσ ησλ ηαθηηθψλ επηδνκάησλ αλεξγίαο ζηε βάζε ηεο αξρήο ηεο αληαπνδνηηθφηεηαο, φκσο ε δηάξθεηα επηδφηεζεο θαη νη πξνυπνζέζεηο ππαγσγήο ζηε ξχζκηζε νπζηαζηηθά 26. Ζιηθηαθή νκάδα Ζ Καξακεζίλε (2005) ζεσξεί φηη αλ δερηνχκε ηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή σο ην ζχλνιν ησλ κέηξσλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηε δηεπθφιπλζε ηεο ζπζζψξεπζεο ηνπ θεθαιαίνπ θαη ζηελ νηθνλνκηθή απνηειεζκαηηθφηεηα, ελψ ηελ θνηλσληθή πνιηηηθή σο ην ζχλνιν ησλ κέηξσλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηε κείσζε ησλ θνηλσληθψλ αληζνηήησλ θαη ζηελ παξνρή θνηλσληθήο αζθάιεηαο, ε πνιηηηθή απαζρφιεζεο είλαη ην πεδίν ζχδεπμήο ηνπο. 28.ηηο παζεηηθέο αλήθνπλ: ε εηζνδεκαηηθή ζηήξημε ησλ αλέξγσλ ( ην απνηέιεζκα είλαη ε κείσζε ησλ ζπλεπεηψλ ηεο αλεξγίαο κε επηδφκαηα αλεξγίαο, παξνρέο θαη βνεζήκαηα), νη πνιηηηθέο κείσζεο ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο (κε απνηέιεζκα ηελ απνξξφθεζε ηεο αλεξγίαο κε πξφσξεο ζπληαμηνδνηήζεηο, δηαζεζηκφηεηα πξνζσπηθνχ, κνίξαζκα ζέζεσλ εξγαζίαο θ.ά.) (Καξακεζίλε, 2005) 40

41 αθήλεη εθηφο θαηεγνξίεο, φπσο ηνπο άλεξγνπο λενεηζεξρφκελνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ηνπο επαλεηζεξρφκελνπο ζ απηήλ κεηά απφ κεγάια δηαζηήκαηα παξακνλήο εθηφο. Οη ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο 29 πεξηνξίδνληαη ζηελ πνιηηηθή ζχδεπμεο ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο εξγαζίαο απνθιεηζηηθά κέζσ ηνπ Οξγαληζκνχ Απαζρφιεζεο Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ (ΟΑΔΓ) 30 θαη ζηελ πνιηηηθή αξρηθήο θαηάξηηζεο θαη επαλαθαηάξηηζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, κε αξκνδηφηεηα ηνπ ΟΑΔΓ, αιιά θαη άιισλ επνπηεπφκελσλ θνξέσλ (Γξάβαξεο, 2003). Ο ΟΑΔΓ έρεη ηελ αξκνδηφηεηα ηνπ ζρεδηαζκνχ, ηεο δηακφξθσζεο θαη ηεο πινπνίεζεο ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο 31. Ο ξφινο ηνπ νξγαληζκνχ ηελ πεξίνδν απηή εκθαλίδεηαη πεξηζσξηνπνηεκέλνο, αθελφο ιφγσ ησλ πξνζιήςεσλ ζην δεκφζην ηνκέα 32 θαη ηεο εμσηεξηθήο κεηαλάζηεπζεο 33 θαη αθεηέξνπ ιφγσ ηνπ φηη ν θάζε εξγνδφηεο δελ ππνρξενχηαη λα πξνζιάβεη πξνζσπηθφ απφ ηνπο θαηαιφγνπο ηνπ ΟΑΔΓ. Ζ θαηάξηηζε θαη επαλαθαηάξηηζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ εμππεξεηείηαη απφ ηερληθέο θαη επαγγεικαηηθέο ζρνιέο, ππφ ηελ επνπηεία ηνπ Τπνπξγείνπ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ θαη απφ ηηο ζρνιέο καζεηείαο ηνπ ΟΑΔΓ. Οη παξερφκελεο εηδηθφηεηεο θαη δεμηφηεηεο δε ζπλάδνπλ κε ηελ πξντνχζα εθβηνκεράληζε, ελψ ην δπλακηθφ πνπ θάλεη ρξήζε ησλ ππεξεζηψλ ησλ πιεκκειψο ζηειερσκέλσλ θαη αλεπαξθψο εμνπιηζκέλσλ ζρνιψλ θαίλεηαη λα κελ έρεη άιιεο επηινγέο (Γξάβαξεο, 2003). Οη παζεηηθέο πνιηηηθέο ζηελ επφκελε δεθαεηία ζπλερίδνληαη πεξίπνπ ίδηεο, ελψ ζηηο ελεξγεηηθέο θάλνπλ ηελ εκθάληζή ηνπο, ρξεκαηνδνηνχκελεο θπξίσο απφ ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν, καδί κε ηηο πνιηηηθέο θαηάξηηζεο θαη επαλαθαηάξηηζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, νη πνιηηηθέο επηδφηεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ γηα ηε δεκηνπξγία 29.ηηο ελεξγεηηθέο αλήθνπλ νη πνιηηηθέο αύμεζεο ηεο δήηεζεο εξγαζίαο (πξνθαιείηαη άκεζε ή έκκεζε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο κε δεκηνπξγία ζέζεσλ απφ ην δεκφζην, επηδφηεζε απαζρφιεζεο, κείσζε ηνπ κε κηζζνινγηθνχ θφζηνπο), νη πνιηηηθέο αύμεζεο ηεο θηλεηηθόηεηαο ηεο εξγαζίαο (γεσγξαθηθήο θαη επαγγεικαηηθήο) θαη ηεο βειηίσζεο ηεο πνηόηεηαο ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο (αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο θαη κείσζε ηεο δηαξζξσηηθήο αλεξγίαο κε πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο), νη πνιηηηθέο δεκόζησλ θαη ηδησηηθώλ ππεξεζηώλ απαζρόιεζεο γηα ηε ζύδεπμε ηεο πξνζθνξάο κε ηε δήηεζε εξγαζίαο (κείσζε ηεο δηάξθεηαο ηεο αλεξγίαο ηξηβήο). (Καξακεζίλε, 2005) 30.Μεηνλνκάζηεθε απφ Οξγαληζκφο Απαζρφιεζεο θαη Αζθάιηζεο ηεο Αλεξγίαο (ΟΑΑΑ, Ν.Γ. 2961/54) κε ην Ν.Γ 212/69 31.Ο ΟΑΔΓ απνηειεί «ην θχξην φξγαλν εθαξκνγήο ηεο θπβεξλεηηθήο πνιηηηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε, ψζηε λα εμαζθαιηζηνχλ νη αλαγθαίεο πξνυπνζέζεηο ηαρείαο πξνζαξκνγήο ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο πξνο ηηο απαηηήζεηο ηεο δήηεζεο, ζε αξκνλία κε ην εθάζηνηε Πξφγξακκα Οηθνλνκηθήο Αλάπηπμεο ηεο Υψξαο θαη ηηο ζπλαθείο θαηεπζχλζεηο θαη νδεγίεο ηνπ Τπνπξγνχ Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο» ( 32.Ο επξχηεξνο δεκφζηνο ηνκέαο αλαδείρζεθε σο ην 1980 ζε πξσηεχνλ ηκήκα ηεο ειιεληθήο αγνξάο εξγαζίαο, κε πξνζιήςεηο πξνζσπηθνχ ζε έλα πιαίζην παηεξλαιηζηηθψλ-πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ. 33.Απηή ζπκθέξεη δηπιά θαζψο θαηαθέξλεη ηελ ηαπηφρξνλε κείσζε ηνπ θφζηνπο επηβάξπλζεο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ θαη ηελ ελίζρπζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο κε ηα εκβάζκαηα ησλ Διιήλσλ κεηαλαζηψλ λα εληζρχνπλ ζηελ εηζξνή ζπλαιιάγκαηνο ζηε ρψξα. 41

42 λέσλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο. Καηαγξάθεηαη φκσο κηα ηάζε «παζεηηθνπνίεζεο» σο πξνο ηα πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο θαη επαλαθαηάξηηζεο, θπξίσο ιφγσ ηνπ φηη νη πθηζηάκελνη ζεζκνί θαη πεξηζζφηεξν ν ΟΑΔΓ εκθαλίδνληαη απξνεηνίκαζηνη γηα ηε δηεχξπλζε ησλ πξνγξακκάησλ θαη ησλ νκάδσλ-ζηφρσλ πνπ νη πνιηηηθέο απηέο εηζάγνπλ. Έηζη θαζψο ηα πξνγξάκκαηα ζηεξνχληαη ζαθνχο ζηφρεπζεο, ε επηδφηεζε ιφγσ ηεο παξαθνινχζεζεο θαζίζηαηαη ην βαζηθφ θίλεηξν γηα ηνπο ζπκκεηέρνληεο. Δπηπιένλ ζηηο επηδνηήζεηο λέσλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο ε θαηαλνκή ησλ ζέζεσλ πξνζδηνξίδεηαη απφ ηελ αληαπφθξηζε ησλ εξγνδνηψλ θαη ησλ αλέξγσλ θαη φρη βάζεη εθηηκήζεσλ ησλ πξαγκαηηθψλ αλαγθψλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο (Γεδνπζφπνπινο, 1996). Απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 ν επηδησθφκελνο ζηφρνο ηεο ΟΝΔ βάδεη απζηεξνχο φξνπο ζηε δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή γηα πεξηνξηζκφ ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ειιεηκκάησλ, κε επαθφινπζν ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ θφζηνπο ιεηηνπξγίαο ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα (ηδησηηθνπνίεζε νξγαληζκψλ). Ζ πηνζέηεζε ηεο ινγηθήο ηεο ελεξγνπνίεζεο ησλ αλέξγσλ θαη αλελεξγψλ, κέζσ ηεο επέλδπζεο ζην αλζξψπηλν θεθάιαην (αλάπηπμε δεμηνηήησλ, βειηίσζε πξνζφλησλ), ηεο απνηειεζκαηηθφηεξεο ζχδεπμεο πξνζθνξάο θαη δήηεζεο εξγαζίαο θαη ηεο θαηάξγεζεο ησλ αληηθηλήηξσλ γηα ηελ αλαδήηεζε εξγαζίαο, ζεκαηνδνηεί ηελ πξφηαμε ησλ ελεξγεηηθψλ έλαληη ησλ παζεηηθψλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο. Οη ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο απνζθνπνχλ ζην λα παξακείλνπλ νη άλεξγνη ελεξγνί εληφο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. ηα πιαίζηα απηά ήδε απφ ην 1998 θαηαγξάθεηαη κηα πξνζπάζεηα πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή κε ην Ν πνπ επίζεο εηζάγεη θαη ηε δπλαηφηεηα ζχζηαζεο Ηδησηηθψλ Γξαθείσλ πκβνχισλ Δξγαζίαο, θαη ηε ζπλεξγαζία ηνπ ΟΑΔΓ κε άιινπο θνξείο (π.ρ.:γεκφζην, ΟΣΑ, ΝΠΗΓ, ΑΔΗ-ΣΔΗ, πηζηνπνηεκέλα ΚΔΚ, ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο) γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ ζεσξεηηθνχ ή/θαη ηνπ πξαθηηθνχ κέξνπο ησλ πξνγξακκάησλ ηεο ζπλερηδφκελεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο ησλ αλέξγσλ ή πξνγξακκάησλ απφθηεζεο εξγαηηθήο εκπεηξίαο άλεξγσλ απνθνίησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη απνθνίησλ Λπθείνπ. κσο νη πζηάζεηο ηνπ πκβνπιίνπ επηκέλνπλ λα ηνλίδνπλ ηελ αλάγθε επηηάρπλζεο ηεο κεηαξξχζκηζεο ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ απαζρφιεζεο (πκβνχιην ΔΔ, 2000γ, 2001β), γεγνλφο πνπ νδεγεί ην 2001 ζηελ αλαδηάξζξσζε ηνπ ΟΑΔΓ κε ην Ν.2956/ ,36. Ωο ζεκαληηθφ πξφβιεκα, έσο ηε ζηηγκή απηή, ζεσξείηαη ε ειιηπήο 34.Ν.2639/1998 ΦΔΚ 205 Α«Ρχζκηζε εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ, ζχζηαζε ζψκαηνο επηζεψξεζεο εξγαζίαο θαη άιιεο δηαηάμεηο» 35.Βιέπε ππνζεκείσζε 5. 42

43 ρξεκαηνδφηεζε 37, ην γεγνλφο φηη νη θνηλνηηθνί πφξνη δηαηέζεθαλ ρσξίο πξνεγνπκέλσο λα ζπλδεζνχλ κε ζεζκηθέο αιιαγέο, φπσο ε ζηειέρσζε κε εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ, εμνπιηζκέλν κε ζχγρξνλα ηερλνινγηθά κέζα (ΟΚΔ, 2001). Δπηπιένλ ηα Γξαθεία Δξγαζίαο ηνπ ΟΑΔΓ ζεσξνχληαη φηη δελ αληαπνθξίλνληαη ζην ξφιν ηεο ζχδεπμεο δήηεζεο θαη πξνζθνξάο εξγαζίαο, εκθαλίδνληαο πεξηνξηζκέλε δηεηζδπηηθφηεηα ζηελ αγνξά εξγαζίαο (ΗΝΔ ΓΔΔ-ΑΓΔΓΤ, 2000). Ο πξνεγνχκελνο λφκνο ηνπ 2001 εηζάγεη επίζεο ην ζεζκφ ησλ Κέληξσλ Πξνψζεζεο ηεο Απαζρφιεζεο 38 πνπ πξννξίδνληαη λα αλαιάβνπλ, καδί κε ηε ζχδεπμε πξνζθνξάο θαη δήηεζεο εξγαζίαο, ηηο ελέξγεηεο ηεο εμαηνκηθεπκέλεο παξέκβαζεο 39 θαη ζηήξημεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Ζ εμαηνκηθεπκέλε παξέκβαζε βαζίδεηαη ζηε δηάγλσζε απφ ηνλ εξγαζηαθφ ζχκβνπιν ησλ πξνζσπηθψλ ηθαλνηήησλ, γλψζεσλ θαη επηδηψμεσλ απηνχ πνπ αλαδεηά εξγαζία 40. Πεξηιακβάλεη ηελ εθπφλεζε Αηνκηθνχ 36.χκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 2 παξ. 3 ηνπ Ν. 2956/2001, ν Ο.Α.Δ.Γ. κεξηκλά ηδίσο: α) γηα ηελ παξαθνινχζεζε ησλ δεδνκέλσλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ηελ απνηειεζκαηηθή ζχδεπμε ηεο πξνζθνξάο κε ηε δήηεζε εξγαζίαο, β) γηα ηελ εγγξαθή ησλ αλέξγσλ ζε εζληθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν θαη ηελ ηνπνζέηεζή ηνπο, αλάινγα κε ηα γεληθά θαη εηδηθά πξνζφληα ηνπο, ζε αληίζηνηρεο ζέζεηο εξγαζίαο κε ηελ αμηνπνίεζε ζχγρξνλσλ κέζσλ πιεξνθφξεζεο θαη ελεκέξσζεο, γ) γηα ηελ εθαξκνγή κέηξσλ ελίζρπζεο ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη δηεπθφιπλζεο ηεο θηλεηηθφηεηαο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, δ) γηα ηελ εθαξκνγή κέηξσλ πξφιεςεο θαη αληηκεηψπηζεο ηεο αλεξγίαο θαη ηδηαίηεξα κέηξσλ πξνο δηαζθάιηζε ίζσλ επθαηξηψλ γηα ηελ επαγγεικαηηθή έληαμε εππαζψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ, ε) γηα ηε δεκηνπξγία θαη δηαηήξεζε ζέζεσλ εξγαζίαο κε ηελ παξνρή νηθνλνκηθψλ εληζρχζεσλ πξνο ηνπο εξγνδφηεο, ζη) γηα ηελ νηθνλνκηθή ππνζηήξημε ησλ αλέξγσλ κε ηελ παξνρή ηαθηηθψλ επηδνκάησλ ζε φζνπο έρνπλ θαηαζηεί άλεξγνη, χζηεξα απφ αλππαίηηα ιχζε ή ιήμε ηεο ζρέζεο εμαξηεκέλεο εξγαζίαο ηνπο, θαζψο θαη ηελ θαηαβνιή παξνρψλ ιφγσ αθεξεγγπφηεηαο ηνπ εξγνδφηε, δ) γηα ηε ρνξήγεζε νηθνγελεηαθψλ επηδνκάησλ, επηδνκάησλ θπήζεσο θαη κεηξφηεηαο, επνρηαθψλ επηδνκάησλ, παξνρψλ ζηξάηεπζεο θαη ινηπψλ βνεζεκάησλ ζηνπο δηθαηνχρνπο πνπ ζπγθεληξψλνπλ ηηο λφκηκεο πξνυπνζέζεηο, ε) γηα ηελ εθαξκνγή ηεο δεπηεξνβάζκηαο ηερληθήο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο, ζην πιαίζην ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο καζεηείαο κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο δπλαηφηεηαο έληαμεο ησλ λέσλ ζηελ ελεξγφ επαγγεικαηηθή δσή, ζ) γηα ηε ζπλεξγαζία κε ην Δζληθφ Κέληξν Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ (Δ.Κ.Δ.Π.) ζηε ράξαμε ησλ θαηεπζχλζεσλ ηνπ επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ, η) γηα φζα εηδηθφηεξα πξνβιέπνληαη απφ ηηο ηζρχνπζεο εθάζηνηε δηαηάμεηο. 37.Οη πφξνη πξνέξρνληαη θπξίσο απφ εηζθνξέο εξγαδνκέλσλ θαη εξγνδνηψλ θαη θαηά δεχηεξν ιφγν απφ θνηλνηηθνχο πφξνπο, κε κεδακηλή θξαηηθή ζπκκεηνρή(οκδ, 2001). 38.Θεσξνχληαη νη κνλάδεο πνπ έρνπλ σο έξγν ηελ έληαμε ζηελ επαγγεικαηηθή δσή θαη ηελ έληαμε ή επαλέληαμε ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ηελ ελ γέλεη πξνψζεζε ζηελ απαζρφιεζε ησλ ελδηαθεξνκέλσλ, κε ηελ εθαξκνγή πξφζθνξσλ κεζφδσλ θαη ηδίσο ηεο εμαηνκηθεπκέλεο παξέκβαζεο (άξζξν 1 παξ. 1 Ν. 2956/2001). 39.Θεσξείηαη ε δηαδηθαζία πξνζέγγηζεο ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ πνπ απνβιέπεη ζηελ παξνρή ζπκβνπιεπηηθήο ππνζηήξημεο κε ζηφρν ηελ έληαμή ηνπ ζε πξνγξάκκαηα αχμεζεο ηεο απαζρφιεζεο γηα ηε βειηίσζε ηεο ζέζεο ηνπ ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ κε ζηφρν ηελ θαηά ηνλ θαιχηεξν ηξφπν αμηνπνίεζε ησλ πξνζφλησλ, ηθαλνηήησλ, δεμηνηήησλ θαη ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ (άξζξν 1 παξ. 2 ηνπ λφκνπ 2956/2001). 40.Ζ εμαηνκηθεπκέλε παξέκβαζε θαζίζηαηαη εκκέζσο ππνρξεσηηθή, θαζψο ε έληαμε ηνπ αλαδεηνχληνο εξγαζία ζηηο δξάζεηο ησλ ελεξγεηηθψλ πνιηηηθψλ πξνυπνζέηεη ηελ πξνεγνχκελε ζπκκεηνρή ηνπ ζ απηήλ. 43

44 ρεδίνπ Γξάζεο 41 θαη ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πινπνίεζήο ηνπ. Πεξηιακβάλνληαη επίζεο ελδηακέζσο ζηάδηα, είηε πξνζαλαηνιηζκνχ ηνπ αλέξγνπ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, είηε ζπκκεηνρήο ηνπ ζε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε/επαλεηδίθεπζε, ή έληαμήο ηνπ ζε πξνγξάκκαηα ηνπ ΟΑΔΓ (επηδνηνχκελεο ζέζεηο εξγαζίαο, πξνγξάκκαηα απφθηεζεο εξγαζηαθήο εκπεηξίαο). Ζ ζπκβνπιεπηηθή ζρέζε, έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία, σο ππνβνεζεηηθή δηαδηθαζία ζην αηνκηθφ ζρέδην δξάζεο, κέζσ ηεο νπνίαο ελεκεξψλεηαη γηα θνξείο θαη ππεξεζίεο, αιιά θαη γηα πξνγξάκκαηα ηνπ ΟΑΔΓ, ε δε ελεξγνπνίεζε ηνπ ίδηνπ ηνπ αλέξγνπ ζεσξείηαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηε δηαηήξεζή ηεο 42. ρεηηθά κε ηα αηηήκαηα ησλ αλέξγσλ κειέηε αλαθέξεη φηη απηά αθνξνχλ θπξίσο ζε εχξεζε εξγαζίαο, πιεξνθφξεζε γηα ηα πξνγξάκκαηα ηνπ ΟΑΔΓ θαη ηε ρξήζε ηνπο, ηνπνζέηεζε ζε ζέζε θαηάξηηζεο, αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ γηα επαγγεικαηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, ελεκέξσζε γηα εξγαζηαθά δηθαηψκαηα, εθκάζεζε ηερληθψλ αλίρλεπζεο ζέζεσλ εξγαζίαο ή ζχληαμεο βηνγξαθηθνχ ζεκεηψκαηνο (Σζηψιεο, 2005). Οη ιεηηνπξγίεο ηνπ ΟΑΔΓ ζήκεξα θαηαγξάθνληαη σο εμήο: α)απαζρφιεζε, β)δπαγγεικαηηθή Δθπαίδεπζε, γ)πλερηδφκελε Δπαγγεικαηηθή Καηάξηηζε, δ)μέηξα γηα Δηδηθέο Κνηλσληθέο Οκάδεο, ε)αζθάιηζε-δπηδφκαηα θαη Παξνρέο, ζη)δπαγγεικαηηθφο Πξνζαλαηνιηζκφο. ε ν,ηη αθνξά ηα πξνγξάκκαηα θαη ηηο δξάζεηο ηνπ εθηεινχληαη πξνγξάκκαηα: νινθιεξσκέλσλ παξεκβάζεσλ πνπ αθνξνχλ δηάθνξνπο λνκνχο ηεο ρψξαο, επηρνξήγεζεο επηρεηξήζεσλ γηα ηελ απαζρφιεζε επηδνηνχκελσλ αλέξγσλ, λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, λέσλ ειεπζέξσλ επαγγεικαηηψλ, λέσλ επηζηεκφλσλ, απφθηεζεο εξγαζηαθήο εκπεηξίαο, ελεξγνχ επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ, θαηάξηηζεο απηναπαζρνινχκελσλ ζην δεπηεξνγελή θαη ηξηηνγελή ηνκέα, γηα εππαζείο θνηλσληθά νκάδεο, θαη θαηάξηηζεο, βαζηθψλ δεμηνηήησλ θαη απαζρφιεζεο γηα γπλαίθεο. Ζ ππνρξέσζε αμηνιφγεζεο ησλ επηδφζεσλ ησλ πνιηηηθψλ πνπ αλαιακβάλνληαη ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο απφ ηνλ Ο.Α.Δ.Γ νδήγεζε ην 2003 ζηελ αλάπηπμε κεραλνγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο απφ ηελ ΠΑΔΠ Α.Δ ην νπνίν επηηξέπεη ηνλ ππνινγηζκφ ησλ δεηθηψλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ, ηεο εμέιημεο ησλ κεγεζψλ ηεο εγγεγξακκέλεο αλεξγίαο, αιιά θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ δξάζεσλ 41.Θεσξείηαη ε πεξηγξαθή φισλ ησλ δηαδνρηθψλ ελεξγεηψλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ έληαμε ζηελ επαγγεικαηηθή δσή ή ζηελ αγνξά εξγαζίαο θάζε ελδηαθεξνκέλνπ θαη δηακνξθψλεηαη, ζχκθσλα κε ηα ηδηαίηεξα αηνκηθά ραξαθηεξηζηηθά, επαγγεικαηηθέο πξνηηκήζεηο, ελδηαθέξνληα, ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηέο ηνπ κε ηε βνήζεηα εηδηθνχ επαγγεικαηηθνχ ζπκβνχινπ ( άξζξν 1 παξ. 3 λ.2956/2001). 42.Ζ πξνζέγγηζε απηή είλαη ζπκβαηή κε ηελ ζεψξεζε ηεο «ελεξγνχο θνηλσλίαο» ζηελ νπνία ε ελεξγνπνίεζε είλαη βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ παξνρή θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ θαη σθειεκάησλ. 44

45 πνπ πινπνηνχληαη γηα ηελ ελεξγνπνίεζε ησλ αλέξγσλ 43 (ηπ, 2007). Παξά ην γεγνλφο φηη έρνπλ γίλεη πνιιά ζεκαληηθά βήκαηα θαηαγξάθνληαη αδπλακίεο πνπ ζρεηίδνληαη θπξίσο κε ηελ πνιππινθφηεηα ησλ δηαδηθαζηψλ, κε απνηέιεζκα ν ηξίηνο ζηε ζεηξά αλαζηαιηηθφο παξάγνληαο γηα ηε κε ζπκκεηνρή ησλ επηρεηξήζεσλ ζηα πξνγξάκκαηα ηνπ ΟΑΔΓ λα είλαη νη γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο (Ωξνινγά, 2004). Δπηπιένλ νη απμεκέλεο δηαρεηξηζηηθέο απαηηήζεηο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ πξνγξακκάησλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ππάξρνπζεο αδπλακίεο, νδεγεί ζην λα δίλεηαη πεξηζζφηεξε ζεκαζία ζηνλ έιεγρν γηα ηελ απνθπγή ππαγσγήο θαη ρξήζεο ησλ πξνγξακκάησλ απφ κε δηθαηνχρνπο, αληί ζηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ. (ηπ, 2007). Γεληθά δηαπηζηψζεθε φηη νη ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο πνπ απνηέιεζαλ ηνλ θχξην άμνλα παξέκβαζεο γηα ηελ ελζσκάησζε ησλ αλέξγσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ιεηηνχξγεζαλ απνζπαζκαηηθά 44 θαη ηππνπνηεκέλα, θαη επηπιένλ δελ θαηάθεξαλ αθφκα λα αληαπνθξηζνχλ ζε ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, ζην θεληξηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, κε απνηέιεζκα ηε ιεηηνπξγία ηνπο θπξίσο σο κεραληζκψλ ππνθαηάζηαζεο ηεο θαλνληθήο απαζρφιεζεο απφ επηδνηνχκελε (ΟΚΔ, 2006) Πξνζαξκνζηηθόηεηα εξγαδνκέλωλ θαη επειημία ηεο αγνξάο εξγαζίαο Βαζηθή πξνηεξαηφηεηα ηεο ΔΔ, φπσο έρνπκε αλαθέξεη είλαη ε αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο Δπξσπατθήο νηθνλνκίαο. Ωο βαζηθφ εξγαιείν ελίζρπζήο ηεο έρνπλ επηιεγεί νη πνιηηηθέο επειημίαο ηεο εξγαζίαο, κε ππξήλα ηνπο ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ εξγαζηαθνχ θφζηνπο (Κνπδήο, 2005). Σαπηφρξνλα ε ΔΑ έρεη αλαδείμεη ηελ επειημία ηεο εξγαζίαο, σο βαζηθφ παξάγνληα αχμεζεο ηεο απαζρφιεζεο 45. Ο ζπλδπαζκφο ησλ δηαθφξσλ κνξθψλ επειημίαο εμαξηάηαη απφ ηηο ηδηαηηεξφηεηεο θάζε ρψξαο, φπσο νη παξαδφζεηο ηνπ εξγαηηθνχ δηθαίνπ, ν ζπζρεηηζκφο δχλακεο κεηαμχ θεθαιαίνπ θαη 43.ην πιαίζην ηεο Πξφζθιεζεο ππνβνιήο πξνηάζεσλ αξηζ. VP/2003/012 - Γξακκή ηνπ Πξνυπνινγηζκνχ: Β «ρέδηα πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζηελ Αλάπηπμε ηεο Πξαθηηθήο Αμηνιφγεζεο ζηελ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε» ηεο Γεληθήο Γ/λζεο Απαζρφιεζεο, Κνηλσληθψλ Τπνζέζεσλ θαη Ίζσλ Δπθαηξηψλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο πινπνηήζεθε ην ζρέδην «Αλάπηπμε Πηινηηθνχ πζηήκαηνο Αμηνιφγεζεο Μέηξσλ Πνιηηηθψλ Απαζρφιεζεο ζε ηνπηθφ επίπεδν»(παδπ ΑΔ, 2005). 44.Πίλαθεο ηεο Eurostat δείρλνπλ φηη ην 2005 νη δεκφζηεο δαπάλεο γηα ηηο ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο έθζαζαλ ην 0,061% ηνπ ΑΔΠ, ελψ νη αληίζηνηρεο γηα ηηο παζεηηθέο πνιηηηθέο ην 0,438% ηνπ ΑΔΠ &screen=detailref&language=en&product=yearlies_new_population&root=yearlies_new_population/c/ C4/C46/ccd Καηαγξάθνληαη ηξείο βαζηθνί άμνλεο αλάπηπμήο ηεο: α) ε επειημία ηνπ κεγέζνπο ηεο απαζρφιεζεο (εθθξάδεηαη θπξίσο κε ηε ζρεηηθή απειεπζέξσζε ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ απνιχζεσλ) θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο απαζρφιεζεο (εθθξάδεηαη θπξίσο κε ηελ αλάπηπμε επέιηθησλ κνξθψλ), β) επειημία ησλ απνδνρψλ, γ) επειημία ηνπ εξγάζηκνπ ρξφλνπ (Κνπδήο, 2005). 45

46 εξγαζίαο, ην ζχζηεκα ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ θ.ά. Οη ζπζηάζεηο ηνπ πκβνπιίνπ πξνο ηελ Διιάδα ζπλνιηθά επέκεηλαλ i)ζηελ πξνψζεζε ζπγθεθξηκέλσλ δεζκεχζεσλ εθ κέξνπο ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηεο νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο, κε ηελ απαηηνχκελε ηζνξξνπία κεηαμχ επειημίαο θαη αζθάιεηαο, ii)ζηε κείσζε ησλ εηζθνξψλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο, ηδίσο γηα ηνπο ρακειφκηζζνπο, iii)ζηα κεγαιχηεξα θίλεηξα γηα ηε κεξηθή απαζρφιεζε θαη ηε κεηαηξνπή ηεο αδήισηεο εξγαζίαο ζε θαλνληθή εξγαζία, iv) ζηελ αλάπηπμε ππεξεζηψλ πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο γηα κεγαιχηεξε πνηθηινκνξθία ζηηο εξγαζηαθέο ξπζκίζεηο, v) ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ηεο λνκνζεζίαο γηα ηελ πξνζηαζία ηεο εξγαζίαο (πκβνχιην ΔΔ, 2000γ, 2001β, 2002, 2003β, 2004α, 2007). Ζ επειημία ζηελ Διιάδα πξνσζήζεθε κε εληεηλφκελνπο ξπζκνχο απφ ην 1997 θαη έπεηηα, γεγνλφο πνπ θαίλεηαη θαη απφ κηα ζεηξά λνκνζεηεκάησλ πνπ δηακφξθσζαλ ην αλάινγν ζεζκηθφ πιαίζην γηα ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμή ηεο: Ο Ν.2639/ ξπζκίδεη εηδηθέο κνξθέο απαζρφιεζεο, εληζρχεη ην ζεζκηθφ πιαίζην ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο πνπ είρε δεκηνπξγεζεί κε ην Ν.1892/ , επηηξέπεη κε ηε ζπγθαηάζεζε ηνπ ζπκβνπιίνπ ησλ εξγαδνκέλσλ έλαλ πην επέιηθην ππνινγηζκφ ηνπ εξγάζηκνπ ρξφλνπ ζηηο επηρεηξήζεηο θαη εηζάγεη ηα Σνπηθά χκθσλα Απαζρφιεζεο 48 δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα δηάβξσζεο ησλ θιαδηθψλ ζπιινγηθψλ ζπκβάζεσλ, Ο Ν. 2874/ κεηαμχ άιισλ ζε κηα πξνζπάζεηα λα ηνλψζεη ηε κεξηθή απαζρφιεζε πξνζαπμάλεη ηελ ακνηβή θαηά 7,5% ησλ κεξηθψο απαζρνινπκέλσλ κε ην θαηψηαην φξην απνδνρψλ θαη σξάξην κηθξφηεξν ησλ 4 σξψλ ηε κέξα, πξνζθέξεη κεληαία νηθνλνκηθή ελίζρπζε σο έλα έηνο ησλ καθξνρξφληα άλεξγσλ πνπ πξνζιακβάλνληαη κε ζχκβαζε κεξηθήο απαζρφιεζεο (ηνπιάρηζηνλ 4 σξψλ), πεξηνξίδεη ηελ ηδηφξξπζκε ππεξσξηαθή απαζρφιεζε ζηηο 3 ψξεο πέξαλ ηνπ ζπκβαηηθνχ σξαξίνπ θαη ακείβεη ηελ ηδηφξξπζκε θαη λφκηκε ππεξσξηαθή απαζρφιεζε κε πξνζαχμεζε 50% ηνπ σξνκηζζίνπ θαη ηελ παξάλνκε κε απνδεκίσζε ίζε κε ην 250% ηνπ 46.Βιέπε ππνζεκείσζε Ν. 1892/1990, ΦΔΚ Α 101 «Γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ θαη ηελ αλάπηπμε θαη άιιεο δηαηάμεηο» 48.χκθσλα κε ηα ηειεπηαία ζε εππαζείο πεξηνρέο ηεο ρψξαο επηηξέπεηαη ε ζχλαςε εηδηθψλ ζπιινγηθψλ ζπκθσληψλ γηα ηελ εθηέιεζε ζπγθεθξηκέλνπ έξγνπ, νη νπνίεο επηηξέπεηαη λα ξπζκίδνπλ θαη ηα θαηψηαηα φξηα κηζζψλ θαη εκεξνκηζζίσλ θαη γεληθφηεξα ηνπο φξνπο απαζρφιεζεο ηνπ πξνζσπηθνχ πνπ ζα απαζρνιεζεί ζηα έξγα απηά. Δλψ νη επηρεηξεζηαθέο ζπιινγηθέο ή αηνκηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο ππεξηζρχνπλ νπνηαζδήπνηε άιιεο λνκνζεηηθήο, θαλνληζηηθήο ή ζπιινγηθήο ξχζκηζεο. 49.Βιέπε ππνζεκείσζε 3. 46

47 θαηαβαιιφκελνπ σξνκηζζίνπ, ελψ απμάλεη ην φξην νκαδηθψλ απνιχζεσλ ζε επηρεηξήζεηο κεζαίνπ κεγέζνπο (σο 200 άηνκα) Ο Ν. 2956/ εηζάγεη ην ζεζκηθφ πιαίζην γηα ηε ζχζηαζε θαη ιεηηνπξγία ησλ Δηαηξεηψλ Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο 51 Ο Ν. 3174/ εηζάγεη ηελ πξφζιεςε, κε κεξηθή απαζρφιεζε θαη ζπκβάζεηο ηδησηηθνχ δηθαίνπ νξηζκέλνπ ρξφλνπ, ζπγθεθξηκέλσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ 53 πνπ πξνζιακβάλνληαη απφ ΝΠΗΓ κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα ζπκβαιιφκελα κε δεκφζηεο ππεξεζίεο, ΟΣΑ α θαη β βαζκνχ θαη ΝΠΓΓ γηα παξνρή ππεξεζηψλ θνηλσληθνχ ραξαθηήξα, Ο Ν.3250/ εηζάγεη ηελ πξφζιεςε ζπγθεθξηκέλσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ 55 κε θαζεζηψο κεξηθήο απαζρφιεζεο θαη ζχκβαζε εξγαζίαο ηδησηηθνχ δηθαίνπ νξηζκέλνπ ρξφλνπ απφ ην Γεκφζην, ηνπο ΟΣΑ α θαη β βαζκνχ, θαη ηα ΝΠΓΓ γηα παξνρή ππεξεζηψλ θνηλσληθνχ ραξαθηήξα, Ο Ν.3385/ πνπ κεηαμχ άιισλ επαλαθέξεη ην ζεζκφ ηεο ππεξεξγαζίαο ζηα ηζρχνληα πξν ηνπ 2874/2000 θαη κεηψλεη ην θφζηνο ησλ ππεξσξηψλ θαη παξάλνκσλ ππεξσξηψλ (θαη εμαίξεζε ππεξσξίεο), δεκηνπξγεί δχν ζπζηήκαηα ειαζηηθήο δηεπζέηεζεο ηνπ εξγάζηκνπ ρξφλνπ (ηεηξάκελεο ή εηήζηαο βάζεο) 57. Ο Ν.3448/ πνπ κεηαβάιιεη ηελ παξάγξαθν 4 ηνπ άξζξνπ 4 ηνπ Ν.3250/2004 πεξηιακβάλνληαο ζηηο θνηλσληθέο νκάδεο, απφ ηηο νπνίεο επηιέγνληαη ππνςήθηνη γηα πξφζιεςε, σο απηνηειή θαηεγνξία άηνκα πνπ 50.Βιέπε ππνζεκείσζε Δίλαη νη εηαηξείεο κε αληηθείκελν δξαζηεξηφηεηαο ηελ παξνρή εξγαζίαο απφ κηζζσηνχο ηνπο ζε άιινλ εξγνδφηε(έκκεζν εξγνδφηε) κε ηε κνξθή ηεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο, ε νπνία λνείηαη σο ε εξγαζία πνπ παξέρεηαη ζε άιινλ εξγνδφηε(έκκεζν) κε ζχκβαζε ή ζρέζε εμαξηεκέλεο εξγαζίαο νξηζκέλνπ ή ανξίζηνπ ρξφλνπ. 52.Ν. 3174/2003 ΦΔΚ Α 205«Μεξηθή απαζρφιεζεο θαη ππεξεζίεο θνηλσληθνχ ραξαθηήξα». 53.Άλεξγνη ΟΑΔΓ, άλεξγνη ΟΑΔΓ ζηελ ηειεπηαία πεληαεηία πξηλ ηε ζπληαμηνδφηεζε, λένη σο 30 εηψλ, κεηέξεο ηέθλσλ σο 12 εηψλ, άηνκα κε πνζνζηφ αλαπεξίαο 50% θαη άλσ. 54.Ν.3250/2004 ΦΔΚ 124 Α«Μεξηθή απαζρφιεζε ζην δεκφζην, ηνπο ΟΣΑ θαη ηα λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ» 55.Άλεξγνη ΟΑΔΓ άλσ ησλ 30 εηψλ πνπ εμάληιεζαλ ην ρξφλν ηαθηηθήο επηδφηεζεο αλεξγίαο, άλεξγνη ΟΑΔΓ ζηελ ηειεπηαία πεληαεηία πξηλ ηε ζπληαμηνδφηεζε, άλεξγνη ΟΑΔΓ έσο 30 εηψλ, κεηέξεο αλειίθσλ, άηνκα κε πνζνζηφ αλαπεξίαο 50% θαη άλσ, πνιχηεθλνη θαη ηέθλα πνιπηέθλσλ. 56.Βιέπε ππνζεκείσζε Γηα ην ζχζηεκα ηεο ηεηξάκελεο δηάξθεηαο απαηηείηαη θαη αξρήλ ε χπαξμε ελφο πξαθηηθνχ ζπκθσλίαο κεηαμχ εξγνδφηε θαη ζπλδηθάηνπ ηεο επηρείξεζεο ή ζπκβνπιίνπ εξγαδνκέλσλ ζε πεξίπησζε απνπζίαο ηνπ πξψηνπ. ε πεξίπησζε απνπζίαο θαη ησλ δχν αληηπξνζσπεπηηθψλ ζεζκψλ απαηηείηαη ε ζχκθσλε γλψκε ηνπ ζπλφινπ ησλ εξγαδνκέλσλ ηεο επηρείξεζεο. Δλψ δεκηνπξγείηαη εηδηθή επηηξνπή πνπ επηκειείηαη ησλ ζπιινγηθψλ δηαθνξψλ πεξί 4κελεο δηεπζέηεζεο αθαηξψληαο ηελ ζρεηηθή αξκνδηφηεηα απφ ηνλ ΟΜΔΓ. Γηα ην δεχηεξν ζχζηεκα ηεο εηήζηαο δηεπζέηεζεο απαηηείηαη κφλν ζπιινγηθή ξχζκηζε, ελψ δελ παξαπέκπεηαη ε δηαθνξά ζηελ πξναλαθεξζείζα εηδηθή επηηξνπή. 58.Ν.3448/2006 ΦΔΚ Α 57«Γηα ηελ πεξαηηέξσ ρξήζε πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα θαη ηε ξχζκηζε ζεκάησλ αξκνδηφηεηαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο» 47

48 θαζίζηαληαη άλεξγα, είηε θαηφπηλ νκαδηθψλ απνιχζεσλ, είηε θαηφπηλ παχζεο ιεηηνπξγίαο ησλ επηρεηξήζεσλ φπνπ εξγάδνληαλ. Γεδνκέλνπ φηη ππάξρεη δηακνξθσκέλν ζεζκηθφ πιαίζην, γηαηί ε ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο εμαθνινπζεί λα ραξαθηεξίδεηαη σο άθακπηε; (Alpha Bank, 2005 θαη OECD, 2007). Tα, κέρξη ζήκεξα, απνηειέζκαηα ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ θαίλεηαη λα εμαξηψληαη θαη απφ ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο ειιεληθήο αγνξάο εξγαζίαο (Κνπδήο, 2001). ηελ ειιεληθή νηθνλνκία δεζπφδνπλ νη πνιχ κηθξέο θαη εθ θχζεσο επέιηθηεο επηρεηξήζεηο 59 γεγνλφο πνπ ζεκαίλεη φηη ν πξνβιεκαηηζκφο, φπσο αλαπηχρζεθε ζε άιιεο ρψξεο, ζρεηηθά κε ηελ επειημία πεξηνξίδεη ην πεδίν εθαξκνγήο ηνπ ζηε ρψξα καο. ηηο πνιχ κηθξέο απηέο επηρεηξήζεηο ηα πξνβιήκαηα παξαγσγηθφηεηαο μεπεξληνχληαη ζπλήζσο ράξε ζηελ εζσηεξηθή επειημία πνπ πξνζθέξεη ε επίπεδε νξγαλσηηθή δνκή, ε έιιεηςε ζπγθεθξηκέλεο πεξηγξαθήο ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο, αιιά θαη ε πξνζπκία ησλ εξγαδνκέλσλ λα εθηειέζνπλ ν,ηη ηνπο δεηεζεί. Ζ εζσηεξηθή απηή επειημία εληζρχεηαη επίζεο θαη απφ ηα πςειά πνζνζηά άηππσλ ζρέζεσλ ζην ρψξν εξγαζίαο ζχκθπηα, κε ηελ «νηθνγελεηαθή» θνπιηνχξα ησλ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ (Mihail, 2004). Μηα άιιε ηδηαηηεξφηεηα ηεο ειιεληθήο αγνξάο εξγαζίαο είλαη φηη ζε απηήλ επδνθηκεί, σο πξαθηηθή γηα ηε ζπκπίεζε ηνπ εξγαζηαθνχ θφζηνπο, ε παξάλνκε επειημία κε ηελ εθηεηακέλε ρξήζε ηεο αδήισηεο απαζρφιεζεο πνπ θζάλεη ην 25-40% ηνπ ΑΔΠ (ΗΝΔΓΔΔ-ΑΓΔΓΤ, 2007) θαη ηελ θαηαζηξαηήγεζε επηκέξνπο δηαηάμεσλ ηεο εξγαηηθήο θαη αζθαιηζηηθήο λνκνζεζίαο πνπ επλνείηαη απφ ηελ αλεπάξθεηα ειέγρνπ θαη ην ρξνλνβφξν ηεο δηαδηθαζίαο απνλνκήο ηεο δηθαηνζχλεο (Κνπδήο, 2001). Δπηπιένλ ζε ν,ηη αθνξά ηε λφκηκε επειημία, ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλεο κνξθέο, είλαη νη επειημίεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο απαζρφιεζεο, φπσο ε πξνζσξηλή απαζρφιεζε κε ηε κνξθή ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ, θαη ε ππεξγνιαβία ζηηο κεζαίεο θαη κεγάιεο επηρεηξήζεηο. ε ζρέζε κε ηελ επειημία ηνπ ρξφλνπ εξγαζίαο απηή θπξίσο εθθξάδεηαη κε ηε κνξθή ηεο ππεξσξηαθήο απαζρφιεζεο (Κνπδήο, 2005). Ζ πεξηνξηζκέλε δηάδνζε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο 60 ζπλδέεηαη κε ην ρακειφ επίπεδν ησλ κηζζψλ 61 θαη ην 59.χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο ΔΤΔ ην 2002 ιεηηνπξγνχζαλ επηρεηξήζεηο κε πξνζσπηθφ θάησ ησλ 10 αηφκσλ ζε ζχλνιν επηρεηξήζεσλ. Σν 96% ησλ επηρεηξήζεσλ απαζρνινχλ έσο 4 εξγαδφκελνπο(δπα, 2006) 60.Σν πνζνζηφ ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο δηακνξθψλεηαη ζπλνιηθά ζην 5,9%, γηα ηηο γπλαίθεο ζην 10,4% θαη ζηνπο άλδξεο ζην 3,0%. Απφ ηα άηνκα ζήκεξα εξγάδνληαη κε κεξηθή απαζρφιεζε ην 69,0% είλαη γπλαίθεο. (Έθζεζε ΗΝΔ ΓΔΔ-ΑΓΔΓΤ, 2007). 61.ηελ θαηάηαμε ησλ αθαζάξηζησλ κηζζψλ ζε Δπξψ (θαζαξφο κηζζφο θαη εηζθνξέο κηζζσηνχ), ε Διιάδα δηαηεξεί, φπσο θαη επί ζεηξά πξνεγνπκέλσλ εηψλ, ηελ πξνηειεπηαία ζέζε(έθζεζε ΗΝΔ ΓΔΔ- ΑΓΔΓΤ, 2007). 48

49 ζπλδπαζκφ ησλ ζέζεσλ απηψλ κε ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ 62 ζε επξεία έθηαζε, γεγνλφο πνπ ηηο θαζηζηά επηζθαιείο ζέζεηο επηιεγφκελεο γηα ζπκπιήξσζε ηνπ νηθνγελεηαθνχ εηζνδήκαηνο 63 (Γαβξφγινπ, 2006). Μεηαμχ ησλ ρσξψλ κειψλ ηνπ ΟΟΑ ζχκθσλα κε ην πλνιηθφ Γείθηε Πξνζηαζίαο ηεο Απαζρφιεζεο 64 ε Διιάδα θέξεηαη λα έρεη έλα απφ ηα πην πξνζηαηεπηηθά θαζεζηψηα, ην νπνίν θαίλεηαη φηη νθείιεηαη θχξηα ζηνπο πεξηνξηζκνχο ησλ ξπζκίζεσλ πξνζηαζίαο ηεο απαζρφιεζεο (ΡΠΑ) επί ηεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο (αχμεζε θφζηνπο αληηθαηάζηαζεο ελφο απαζρνινχκελνπ ανξίζηνπ ρξφλνπ κε έλαλ πξνζσξηλά απαζρνινχκελν) (Γαβξφγινπ, 2006). ε πξφζθαηε εμάιινπ έξεπλα ηνπ νξγαληζκνχ απηνχ γηα ηελ Διιάδα αλαθέξεηαη φηη, γηα ηε δπζθνιία ηεο εηζφδνπ ησλ λενεηζεξρφκελσλ (θπξίσο λένη) θαη ησλ επαλεηζεξρφκελσλ (θπξίσο γπλαίθεο) ζηελ αγνξά εξγαζίαο, παίδεη ξφιν ην ηζρχνλ ζχζηεκα θαζνξηζκνχ θαηψηαηνπ κηζζνχ θαη νη απζηεξέο ΡΠΑ πνπ πξνβιέπνπλ πςειφ θφζηνο απνδεκηψζεσλ γηα ηνπο ππαιιήινπο (OECD, 2007). Ζ Πξάζηλε Βίβινο γηα ηνλ «Δθζπγρξνληζκφ ηεο εξγαηηθήο λνκνζεζίαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνθιήζεσλ ηνπ 21 νπ αηψλα» (European Commission, 2006) ζα ζεκαηνδνηήζεη λέεο εμειίμεηο, θαζψο ππνζηεξίδεηαη φηη ν ζπληνληζκφο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ εξγαηηθνχ δηθαίνπ ησλ ρσξψλ κειψλ, επηρεηξείηαη, κε γλψκνλα ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ζηε βάζε κηαο ξηδηθήο κεηαξξχζκηζεο ησλ θαλφλσλ πνπ δηέπνπλ ηελ αγνξά εξγαζίαο (ΗΝΔ ΓΔΔ-ΑΓΔΓΤ, 2007). Δδψ ε εκπεηξία ηεο κεηαξξχζκηζεο ηνπ 2000 (Ν.2874), πξέπεη λα είλαη ρξήζηκε. Ζ απνηπρία ηνπ εγρεηξήκαηνο πνπ θαηαινγίζηεθε, ηφζν ζην πεξηερφκελν ησλ αιιαγψλ πνπ εηζήγαγε, φζν θαη ζηνλ ηξφπν πνπ απηή ε εηζαγσγή έγηλε ππξνδνηψληαο έλα θιίκα δπζπηζηίαο 65 (Λπκπεξάθε, 2005, θαη Papadimitriou, 2005), δείρλεη φηη νη επηκέξνπο κνξθέο επειημίαο θαη ε πξνψζεζή ηνπο ζα πξέπεη λα πξνθχπηνπλ σο ζπζηαηηθά κηαο ζπλαηλεηηθήο αλαδηνξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο (Γαβξφγινπ, 2006). 62.χκθσλα κε ηελ θνηλνηηθή νδεγία (99/70) γηα ηηο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, νη ζπκβάζεηο απηέο πξέπεη λα δηθαηνινγνχληαη σο πξνο ηελ θχζε ηεο παξερφκελεο εξγαζίαο πνπ ζα πξέπεη λα είλαη πξφζθαηξε θαη έθηαθηε ψζηε λα δηθαηνινγείηαη ν πξνζσξηλφο ηνπο ραξαθηήξαο. 63.Σν 50% ησλ εξγαδνκέλσλ κε θαζεζηψο κεξηθήο απαζρφιεζεο ηελ επηιέγνπλ αθνχζηα, ειιείςεη ζέζεσλ πιήξνπο απαζρφιεζεο (Γαβξφγινπ, 2006). 64.Ο πλνιηθφο Γείθηεο Πξνζηαζίαο ηεο Απαζρφιεζεο απνηειείηαη απφ ηξείο επηκέξνπο δείθηεο: δείθηεο πξνζηαζίαο ησλ αηνκηθψλ απνιχζεσλ, δείθηεο πξνζηαζίαο ησλ νκαδηθψλ απνιχζεσλ, δείθηεο πεξηνξηζκνχ ηεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο) (Γαβξφγινπ, 2006). 65.Οη πξνζπάζεηεο γηα κεηαξξχζκηζε ραξαθηεξίζηεθαλ απφ αληηθαηηθφηεηα θαη πνιπγισζζία(π.ρ. ε πξαθηηθή ηεο δηαξξνήο ζηνλ ηχπν ησλ πξνηεηλφκελσλ αιιαγψλ)(λπκπεξάθε, 2005 Papadimitriou, 2005), ελψ νη ρξνληθνί πεξηνξηζκνί απνδπλάκσζαλ ηηο ζπλαηλεηηθέο δηαδηθαζίεο θαη δεκηνχξγεζαλ εξσηεκαηηθά γηα ην πφζν πξφζθνξεο ήηαλ νη ξπζκίζεηο(οκδ Γλψκε 48, 2000) 49

50 Δλζωκάηωζε ηεο ηζόηεηαο ηωλ θύιωλ ζηηο πνιηηηθέο απαζρόιεζεο Ο επαγγεικαηηθφο δηαρσξηζκφο, νη κεησκέλεο πξννπηηθέο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο, ε αληζφηεηα ακνηβψλ είλαη πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ππνιεηκκαηηθή ζέζε ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο 66. Οη πνιηηηθέο απαζρφιεζεο πξνζπάζεζαλ ζπζηεκαηηθά λα αιιάμνπλ απηήλ ηελ θαηάζηαζε. ηαδηαθά δε θαηαγξάθεθε κηα κεηάβαζε ζηα εξγαιεία πνιηηηθήο. Απφ ηηο ζεηηθέο δξάζεηο ππέξ ησλ γπλαηθψλ 67 δειαδή εηδηθέο δξάζεηο γηα ηε δηφξζσζε ησλ αληζνηήησλ ηνπ θχινπ, νδεγεζήθακε ζηελ ελζσκάησζε ηεο δηάζηαζεο ηεο ηζφηεηαο ησλ θχισλ 68 (gender mainstreaming) ζε φιεο ηηο αθνινπζνχκελεο πνιηηηθέο γηα ηελ εμάιεηςε ησλ θνηλσληθά θαηαζθεπαζκέλσλ αληζνηήησλ(παπαγηαλλνπνχινπ, Παπαξνχλε, 2005). χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο ε έληαμε ηεο ηζφηεηαο ζε φιεο ηηο πνιηηηθέο (gender mainstreaming) είλαη «ε αλαδηνξγάλσζε, βειηίσζε, αλάπηπμε θαη ε αμηνιόγεζε ηεο δηαδηθαζίαο άζθεζεο πνιηηηθήο, έηζη ώζηε ε νπηηθή ηεο ηζόηεηαο ησλ θύισλ λα ελζσκαησζεί ζε όιεο ηηο πνιηηηθέο ζε όια ηα επίπεδα θαη ηα ζηάδηα από ηνπο θνξείο πνπ εκπιέθνληαη ζηελ άζθεζε ησλ πνιηηηθώλ» 69. ηελ Διιάδα ε πξνψζεζε ηεο ηζφηεηαο ζηελ αγνξά εξγαζίαο είρε ζεκαληηθή θαζπζηέξεζε ζε ζρέζε κε ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηεο ΔΔ. Κη απηφ γηαηί νη ζεζκηθέο πξσηνβνπιίεο πξνέθπςαλ φρη ηφζν απφ ηελ σξίκαλζε ηνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο, φζν ζηα πιαίζηα ηεο ππνρξέσζεο ηήξεζεο ησλ θνηλνηηθψλ Οδεγηψλ θαη θπξίσο ησλ πξνηεξαηνηήησλ ηεο ΔΑ (Μνπξίθε, 2005) γηα ηελ θηλεηνπνίεζε ελφο αλαμηνπνίεηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ γηα ηελ νηθνλνκία. Δηδηθά δε ν ζπληνληζκφο ηεο εζληθήο πνιηηηθήο ζηα πιαίζηα ησλ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ γηα ηελ απαζρφιεζε βνήζεζε ζηελ απνξξφθεζε πφξσλ απφ ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν (ΔΚΣ) πνπ ελίζρπζαλ ηνπο 66.Οη γπλαίθεο έρνπλ ππεξδηπιάζην πνζνζηφ αλεξγίαο απφ ηνπο άλδξεο ζήκεξα ζηελ Διιάδα (13,4% έλαληη 5,6%) (Έθζεζε ΗΝΔ ΓΔΔ-ΑΓΔΓΤ, 2007). 67.Ζ χκβαζε CEDAW ηνπ 1979 ηνπ ΟΖΔ πεξηιακβάλεη κηα πνιχ ζεκαληηθή γηα ηηο πνιηηηθέο θαη ηα κέηξα ηζφηεηαο δηάηαμε (άξζξν 4) πνπ απνηέιεζε ηε βάζε ησλ ζεηηθψλ δξάζεσλ ππέξ ησλ γπλαηθψλ βάζεη ηεο νπνίαο «ε πηνζέηεζε εηδηθψλ πξφζθαηξσλ κέηξσλ πνπ απνζθνπνχλ ζηελ επίζπεπζε ηεο εγθαζηδξχζεσο κηαο πξαγκαηηθήο ηζφηεηαο κεηαμχ ησλ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ δελ ζεσξείηαη ζαλ πξάμε δηαθξίζεσο, αιιά δελ πξέπεη κε θαλέλα ηξφπν λα έρεη ζαλ ζπλέπεηα ηε δηαηήξεζε θαλφλσλ άληζσλ ή μερσξηζηψλ. Σα κέηξα απηά πξέπεη λα θαηαξγεζνχλ κφιηο επηηεπρζνχλ νη αληηθεηκεληθνί ζθνπνί ζην ζέκα ηεο ηζφηεηαο επθαηξηψλ θαη κεηαρεηξίζεσο» Σν 1996 γίλεηαη γηα πξψηε θνξά επίζεκε αλαθνξά ζηελ έληαμε ηεο δηάζηαζεο ηεο ηζφηεηαο ησλ επθαηξηψλ κεηαμχ ησλ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζην ζχλνιν ησλ θνηλνηηθψλ πνιηηηθψλ θαη ζηφρσλ, ζην πιαίζην ηεο Αλαθνίλσζεο ηεο Δπηηξνπήο «Δλζσκάησζε ηεο ηζφηεηαο ησλ επθαηξηψλ κεηαμχ ησλ γπλαηθψλ θαη ησλ αλδξψλ ζην ζχλνιν ησλ θνηλνηηθψλ πνιηηηθψλ θαη ζηφρσλ»[com(96) ηειηθφ, ]. 69.Ζ ειιεληθή κεηάθξαζε, είλαη απφ ηελ ηζηνζειίδα ηνπ Κέληξνπ Θεκάησλ γηα ηελ Ηζφηεηα. Ο νξηζκφο αλαθέξεηαη ζην 50

51 κεραληζκνχο πξνψζεζεο ηεο ηζφηεηαο (Karamessini, 2005). Σν γεγνλφο απηφ εμεγεί ηνλ πςειφ βαζκφ ζπλέξγεηαο πνπ παξαηεξείηαη κεηαμχ ηεο πινπνίεζεο ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ πνπ ζπγρξεκαηνδνηνχληαη απφ ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν θαη ησλ ελεξγεηψλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηα Δζληθά ρέδηα Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε. ηα πιαίζηα ησλ ειιεληθψλ ΔΓΑ αλαγλσξίζηεθε ε αλάγθε γηα κείσζε ηεο δηαθνξάο αλάκεζα ζηα θχια ζηνπο δείθηεο αλεξγίαο θαη απαζρφιεζεο, δηεπθφιπλζε έληαμεο θαη επαλέληαμεο ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ζπκθηιίσζε ηεο επαγγεικαηηθήο κε ηελ νηθνγελεηαθή δσή. Σελ πεξίνδν νη εθαξκνζζείζεο πνιηηηθέο κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ σο εμήο(ministry of Labour and Social Affairs, 2002): i) πνιηηηθέο εηδηθά ζρεδηαζκέλεο γηα ηηο γπλαίθεο, νη νπνίεο ήηαλ θαη νη άκεζνη δηθαηνύρνη. Έηζη γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο ςαιίδαο κεηαμχ ησλ δχν θχισλ ζρεδηάζηεθαλ θαη εθαξκφζηεθαλ πηινηηθά πξνγξάκκαηα γηα ηελ πξνψζεζε ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο θαη επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζε αγξνηηθέο θαη παξακεζφξηεο πεξηνρέο θαη απφ ην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο πξφγξακκα γηα ηε ζηήξημε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Γηα ηε ζπκθηιίσζε ηεο επαγγεικαηηθήο θαη νηθνγελεηαθήο δσήο δεκηνπξγήζεθαλ δνκέο, φπσο παηδηθνί θαη βξεθνλεπηαθνί ζηαζκνί, ηα Κέληξα Γεκηνπξγηθήο Απαζρφιεζεο Παηδηψλ θαη ηα Κέληξα Ζκεξήζηαο Φξνληίδαο Ζιηθησκέλσλ 70 θαη πξνγξάκκαηα, φπσο ην «Βνήζεηα ζην πίηη», ii) πνιηηηθέο ζρεδηαζκέλεο γηα ηε κείσζε ηεο αλεξγίαο κέζσ πξνγξακκάησλ επηδόηεζεο ηεο απαζρόιεζεο θαη επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο. Δθαξκφζηεθαλ πνζνζηψζεηο ππέξ ησλ γπλαηθψλ ζηα ππάξρνληα πξνγξάκκαηα επηδφηεζεο απαζρφιεζεο θαη δεκηνπξγήζεθαλ δχν λέα θέληξα πιεξνθφξεζεο θαη ζπκβνπιεπηηθήο (Ζξάθιεην θαη Βφινο), iii) λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο θαη ζεζκνί γηα ηελ πξνώζεζε ηεο ηζόηεηαο ησλ θύισλ. Γεκηνπξγήζεθε ε Δηδηθή Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή γηα ηελ Ηζφηεηα ησλ δχν θχισλ 71 πνπ αλέπηπμε ην Δζληθφ Πξφγξακκα Γξάζεο γηα ηελ Ηζφηεηα. Θεζπίζηεθε ν Ν. 2839/ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ηζφξξνπεο ζπκκεηνρήο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζηα φξγαλα ιήςεο απνθάζεσλ θαη ηελ ίδξπζε 70.Λεηηνπξγνχλ 397 Κέληξα Γεκηνπξγηθήο Απαζρφιεζεο Παηδηψλ, Παηδηθνί θαη Βξεθνλεπηαθνί ζηαζκνί, θαη δνκέο θξνληίδαο ειηθησκέλσλ θαη αηφκσλ πνπ ρξεηάδνληαη βνήζεηα ζε δήκνπο θαη θνηλφηεηεο φιεο ηεο Διιάδαο( ηζηνζειίδα ΤπΑΚΠ, 2007). 71.Απφθαζε Πξσζππνπξγνχ Τ 316 (ΦΔΚ 870/ ) 72.Ν.2839/2000 ΦΔΚ Α 196«Ρπζκίζεηο ζεκάησλ ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο θαη άιιεο δηαηάμεηο» 51

52 Πεξηθεξεηαθψλ Δπηηξνπψλ Ηζφηεηαο. Πξέπεη φκσο λα ζεκεησζεί φηη νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ ζρεηίδνληαλ κε ηηο Ίζεο Δπθαηξίεο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ νδήγεζαλ ζε κείδνλα αλαδηακφξθσζε ησλ, ζρεηηθψλ κε ην ράζκα ησλ θχισλ ζηελ απαζρφιεζε, πνιηηηθψλ κφλν κεηά ηε ζχλνδν ηεο Ληζζαβφλαο (Ministry of Labour and Social Affairs, 2002). Δηδηθφηεξα ζην Δζληθφ Πξφγξαµµα ξάζεο γηα ηελ Ηζφηεηα ( ) ζπκπεξηιήθζεθε ε ζηξαηεγηθή-πιαίζην ηεο Διιάδαο γηα ηελ έληαμε ησλ πνιηηηθψλ ηζφηεηαο ζε φινπο ηνπο ηνµείο δξάζεο (gender mainstreaming). ηεξίρζεθε ζηα πξνγξάµµαηα δξάζεο ηνπ ΟΖΔ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη έζεζε κεηαμχ ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ ηνπ ηελ πξνώζεζε ηεο ηζόηεηαο ζηελ νηθνλνµηθή δσή κε εηδηθφηεξνπο ζηφρνπο ηελ εμαζθάιηζε ηεο ζπµµεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζε πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο, ηελ επηδίσμε ηεο ζπµµεηνρήο ηνπο ζηελ πιήξε απαζρφιεζε θαη ηελ εθνχζηα ζπµµεηνρή ηνπο ζηε µεξηθή απαζρφιεζε (Παπαγηαλλνπνχινπ, Παπαξνχλε, 2005). Με ην ζθεπηηθφ φηη νη πνιηηηθέο γηα ηελ ηζφηεηα ησλ θχισλ ζπληζηνχλ εξγαιεία θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο (πκβνχιην ηεο ΔΔ, 2004β) απφ ηε Γεληθή Γξακκαηεία Ηζφηεηαο(ΓΓΗ) ηνλίζηεθε φηη ην δήηεκα ηεο ηζφηεηαο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη φρη σο «γπλαηθείν δήηεκα», αιιά σο δήηεκα πνπ ελδηαθέξεη θαη αθνξά νιφθιεξε ηελ θνηλσλία. Έηζη ην 2004 εμαγγέιζεθε απφ ηε ΓΓΗ κηα νινθιεξσκέλε θαη ζπλεθηηθή ζηξαηεγηθή παξέκβαζε κε ηνλ ηίηιν «Δζληθέο Πξνηεξαηφηεηεο Πνιηηηθήο θαη Άμνλεο Γξάζεο γηα ηελ Ηζφηεηα ησλ Φχισλ ( )». Μέζα ηεο «ζηξαηεγηθήο παξέκβαζεο» νξίζηεθαλ ε ελζσκάησζε ηεο ηζφηεηαο επθαηξηψλ κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζε φια ηα φξγαλα, ηηο πνιηηηθέο θαη δξάζεηο ηεο Κπβέξλεζεο, ε αλάιεςε εηδηθψλ δξάζεσλ (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ζεηηθψλ δξάζεσλ θαηά ην άξζξν πλη.), ε ζηαδηαθή πξνψζεζε κνξθψλ «πξνιεπηηθήο λνκνζεζίαο», φπνπ απηή απνδεηθλχεηαη πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθή απφ ηηο παξαδνζηαθέο λνκνζεηηθέο παξεκβάζεηο, φπσο είλαη ν ηνκέαο ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ, ν δηάινγνο κε ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο θαη ηηο ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο 73. ηα πιαίζηα ησλ παξαπάλσ δεζκεχζεσλ απφ άπνςε ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ζεκαληηθή είλαη ε ζπλεηζθνξά ησλ θάησζη: 73.Ζ πξνιεπηηθή λνκνζεζία είλαη ζήκεξα ε θπξίαξρε ηάζε ζηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ.. Δπηβάιιεη ήπηεο δεζκεχζεηο ζηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο θαη ηηο επηρεηξήζεηο εληφο νξηζκέλσλ ρξνληθψλ πιαηζίσλ, κέζα απφ ηε ζπλεξγαζία θαη ηελ αλάπηπμε εηαηξηθήο ζρέζεο, έλαληη θηλήηξσλ θαη επηβξάβεπζεο ησλ ζεηηθψλ απνηειεζκάησλ. ε δειηίν ηχπνπ απφ ηελ ηζηνζειίδα ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Ηζφηεηαο 52

53 λφκνο 3227/ κε ηνλ νπνίν δίλνληαη θίλεηξα γηα ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο ησλ γπλαηθψλ κε ηε κνξθή επηδφηεζεο ησλ εξγνδνηηθψλ εηζθνξψλ ζε πεξίπησζε πξφζιεςεο άλεξγσλ κεηέξσλ κε ηνπιάρηζηνλ δχν ηέθλα δηάξθεηαο ελφο έηνπο γηα θάζε ηέθλν θαη ζε πεξίπησζε πξφζιεςεο κε ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ εξγαδνκέλσλ γηα αλαπιήξσζε γπλαηθψλ θαηά ηελ άδεηα θχεζεο ή ινρείαο, λφκνο 3250/ γηα ηε κεξηθή απαζρφιεζε ζην δεκφζην ζηνλ νπνίν νη γπλαίθεο εθπξνζσπνχληαη κε πςειφηεξα πνζνζηά ζε ηξείο απφ ηηο έμη σθεινχκελεο θαηεγνξίεο, ελψ νη κεηέξεο αλήιηθσλ ηέθλσλ εθπξνζσπνχληαη κε πνζνζηφ 10% 76, 77, λφκνο 3488/ «Δθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ φζνλ αθνξά ζηελ πξφζβαζε ζηελ απαζρφιεζε, ζηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη αλέιημε, ζηνπο φξνπο θαη ζηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο θαη άιιεο ζπλαθείο δηαηάμεηο γπλαηθψλ ζηνλ ηδησηηθφ θαη δεκφζην ηνκέα, φζνλ αθνξά ηελ πξφζβαζε ζηελ απαζρφιεζε, ζηελ ίδξπζε, εμέιημε θαη ιχζε ηεο ζρέζεο εξγαζίαο», ν νπνίνο κεηαμχ άιισλ απαγνξεχεη θάζε κνξθήο άκεζε ή έκκεζε δηάθξηζε ιφγσ θχινπ ή ιφγσ νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο, φζνλ αθνξά ζηνπο φξνπο πξφζβαζεο ζηε κηζζσηή ή κε απαζρφιεζε ή γεληθά ζηελ επαγγεικαηηθή δσή θαη ζηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε. Ο λφκνο νξίδεη ην πλήγνξν ηνπ Πνιίηε σο αξκφδην θνξέα γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο εθαξκνγήο ηεο ηζφηεηαο κεηαμχ εξγαδνκέλσλ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζε ηδησηηθφ θαη δεκφζην ηνκέα, ελψ ην Σκήκα Ηζφηεηαο ησλ Φχισλ ηνπ Αλσηάηνπ πκβνπιίνπ Δξγαζίαο ηεο Κεληξηθήο Τπεξεζίαο ηνπ Τπνπξγείνπ Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο γλσκνδνηεί γηα ζρέδηα λφκσλ, δηνηθεηηθψλ πξάμεσλ θαη γεληθά γηα ζέκαηα πνπ αλαθέξνληαη ζηελ εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο ησλ θχισλ ζηηο εξγαζηαθέο 74.Ν. 3227/2004 ΦΔΚ 31 Α «Μέηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο θαη άιιεο δηαηάμεηο» 75.Βιέπε ππνζεκείσζε Αληίζηνηρν πνζνζηφ 60% ππέξ ησλ γπλαηθψλ ππάξρεη θαη ζηηο 3 απφ ηηο 6 θαηεγνξίεο σθεινπκέλσλ ζην Ν.3174/2003 ΦΔΚ Α 205«Μεξηθή απαζρφιεζε θαη ππεξεζίεο θνηλσληθνχ ραξαθηήξα», κε ηηο κεηέξεο ηέθλσλ έσο 12 εηψλ λα εθπξνζσπνχληαη κε πνζνζηφ 10% 77.Ζ παξαθνινχζεζε ηεο εθαξκνγήο ηνπ λφκνπ δείρλεη φηη ην 73% ησλ ζπλνιηθψλ ζέζεσλ κεξηθήο απαζρφιεζεο πνπ πξνθεξχζζνληαη ζην δεκφζην, ζην πιαίζην ηνπ παξαπάλσ λφκνπ, θαηαιακβάλεηαη απφ γπλαίθεο(ηνηρεία απφ ΓΓΗ, ΑΠΟΛΟΓΗΜΟ ΔΡΓΟΤ ΜΑΡΣΗΟ 2004 ΜΑΡΣΗΟ 2007 ΗΟΣΖΣΑ ΓΤΝΑΗΚΩΝ ΚΑΗ ΑΝΓΡΩΝ). 78.Ν.3488/2006 ΦΔΚ Α 191. Δλζσκαηψλεη ηελ Οδεγία 2002/73/ΔΚ. Ο λφκνο νξίδεη ηε ζεμνπαιηθή παξελφριεζε θαη ηελ αληηκεησπίδεη σο δηάθξηζε ιφγσ θχινπ ζην ρψξν εξγαζίαο, δεκηνπξγψληαο αμίσζε πξνο απνδεκίσζε ηνπ ζχκαηνο. Δπίζεο θαηαξγεί θάζε δηάθξηζε κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζηνλ ηδησηηθφ θαη δεκφζην ηνκέα, φζνλ αθνξά ηελ πξφζβαζε ζηελ απαζρφιεζε, ζηελ ίδξπζε, εμέιημε θαη ιχζε ηεο ζρέζεο εξγαζίαο, ηηο ακνηβέο, ηηο πξναγσγέο. Ο εξγνδφηεο δελ κπνξεί λα αξλεζεί ηελ πξφζιεςε γπλαίθαο ιφγσ εγθπκνζχλεο ή πξφζθαηνπ ηνθεηνχ, ελψ ε εξγαδφκελε πνπ έρεη ιάβεη άδεηα κεηξφηεηαο κεηά ην πέξαο ηεο άδεηαο απηήο λα επηζηξέςεη ζηελ εξγαζία ηεο ζε ηζνδχλακε ζέζε κε ηνπο ίδηνπο επαγγεικαηηθνχο φξνπο θαη ζπλζήθεο θαη λα επσθειεζεί απφ νπνηαδήπνηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο. Ζ πξνζηαζία απηή ηζρχεη θαη γηα ηνπο εξγαδφκελνπο γνλείο πνπ θάλνπλ ρξήζε γνληθήο άδεηαο αλαηξνθήο παηδηνχ. Απαγνξεχεη ηηο δηαθξίζεηο ζηελ ελδνεπηρεηξεζηαθή θαηάξηηζε καζεηεία, εθπαίδεπζε θαη κεηεθπαίδεπζε γηα αιιαγή επαγγέικαηνο. 53

54 ζρέζεηο, εθφζνλ παξαπέκπνληαη ζε απηφ απφ ηηο αξκφδηεο ππεξεζίεο. Γεκηνπξγείηαη επίζεο Σκήκα Ηζφηεηαο ησλ Φχισλ ζηε Γηεχζπλζε ξσλ Δξγαζίαο ηνπ Τπνπξγείνπ Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο, κε αξκνδηφηεηεο κεηαμχ άιισλ ηελ παξαθνινχζεζε ησλ ζπιινγηθψλ ζπκβάζεσλ εξγαζίαο, ησλ δηαηηεηηθψλ απνθάζεσλ, ησλ εζσηεξηθψλ θαλνληζκψλ πξνζσπηθνχ θαη ησλ ελ γέλεη πξαθηηθψλ ζην ρψξν εξγαζίαο σο πξνο ηελ ηήξεζε ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ θαη ηελ πηνζέηεζε ζεηηθψλ δξάζεσλ ζην πιαίζην απηήο. Δλψ ηέινο ζηε Μνλάδα Αλάιπζεο θαη Σεθκεξίσζεο αλαηίζεηαη ε παξαθνινχζεζε ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο, θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη ηζφηεηαο ησλ θχισλ θαη ε θαηάξηηζε κειεηψλ θαη εθζέζεσλ γηα ηα ζέκαηα απηά. λφκνο 3491/ ζηνλ νπνίν ζεζπίζηεθε, γηα πξψηε θνξά, Δζληθή Δπηηξνπή γηα ηελ Ηζφηεηα κεηαμχ Γπλαηθψλ θαη Αλδξψλ σο κφληκν βήκα θνηλσληθνχ δηαιφγνπ, κε εθπξνζψπνπο απφ ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο, απφ Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο θαζψο θαη επηζηήκνλεο εγλσζκέλνπ θχξνπο θαη κε εηδηθή γλψζε ζε ζέκαηα ηζφηεηαο, Νένο Τπαιιειηθφο θψδηθαο 80 ζηνλ νπνίν πξνβιέπνληαη εθηφο ηεο άδεηαο κεηξφηεηαο θαη δηεπθνιχλζεηο ππαιιήισλ κε νηθνγελεηαθέο ππνρξεψζεηο 81. Ζ ηζφηεηα επθαηξηψλ κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ δηαπλέεη ην Γ Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο 82 σο νξηδφληηα αξρή, πνπ νδεγεί ζε κηα ζπλνιηθή ζηξαηεγηθή ηζφηεηαο. ε ζπλδπαζκφ κε ηελ εθαξκνγή ζεηηθψλ δξάζεσλ ππέξ ησλ γπλαηθψλ, ε δηάζηαζε ηνπ θχινπ εληάζζεηαη ζην ζχλνιν ησλ πνιηηηθψλ θαη ζα πξέπεη ζπλεπψο λα ιακβάλεηαη ππφςε ζηνλ ζρεδηαζκφ θαη ζηε δηαρείξηζε ησλ θνηλνηηθψλ πξνγξακκάησλ γηα φια ηα πεδία πνιηηηθήο θαη φια ηα Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα ηνπ ΚΠ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ βεβαίσο θαη ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Πξνγξακκάησλ. ζνλ αθνξά ηε βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, 79.Ν.3491/2006 ΦΔΚ Α 207«Ρπζκίζεηο ζεκάησλ Δζληθνχ Κέληξνπ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απηνδηνίθεζεο θαη ινηπψλ ζεκάησλ αξκνδηφηεηαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο» 80.Ν.3528/2007 ΦΔΚ Α 26«Κχξσζε ηνπ Κψδηθα Καηάζηαζεο Γεκφζησλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ θαη Τπαιιήισλ ΝΠΓΓ» 81.Δηζάγνληαη λέα κέηξα, φπσο ρνξήγεζε γνληθήο άδεηαο θαη ζηνλ παηέξα, ρνξήγεζε άδεηαο αλαηξνθήο ηξηψλ κελψλ κε πιήξεηο απνδνρέο ζε πεξίπησζε γέλλεζεο ηξίηνπ ηέθλνπ θαη άλσ, πεξαηηέξσ παξάηαζε ηεο δηεπθφιπλζεο ηνπ κεησκέλνπ σξαξίνπ εξγαζίαο γηα δχν αθφκε έηε ζηελ πεξίπησζε γέλλεζεο ηεηάξηνπ ηέθλνπ, δηεπθνιχλζεηο ζηε κεηέξα πνπ πηνζεηεί ηέθλν. 82.Γηα ηελ αιιαγή ηεο πνιηηηθήο ησλ Γηαξζξσηηθψλ Σακείσλ ζπληέιεζαλ: i)σα άξζξα 2 θαη 3 ηεο πλζήθεο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, φπσο ηξνπνπνηήζεθαλ απφ ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ, ηα νπνία απνηεινχλ ηε λνκηθή βάζε γηα ηελ αλάιεςε δξάζεο γηα ηελ έληαμε ηεο δηάζηαζεο ηνπ θχινπ ζηηο πνιηηηθέο. Σα άξζξα απηά επηζεκνπνηνχλ ηε δέζκεπζε ηεο Δ.Δ. θαη επηηξέπνπλ ηελ θαζηέξσζε ηεο ηζφηεηαο σο θαζήθνλ θαη σο νξηδφληην ζηφρν πνπ επεξεάδεη φινπο ηνπο ηνκείο. Ζ έληαμε ηεο ηζφηεηαο ησλ επθαηξηψλ ζε φιεο ηηο πνιηηηθέο απνηειεί ππνρξέσζε ηφζν γηα ηα θξάηε κέιε φζν θαη γηα ηα θνηλνηηθά Δπξσπατθά φξγαλα, ii) Ζ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε. 54

55 απηή ζπληζηά ηδηαίηεξν πεδίν δξάζεο εληφο ηνπ ΚΠ, γηα ην νπνίν πξνβιέθζεθε ρξεκαηνδφηεζε χςνπο 11,8% ηνπ ΔΚΣ. ηα πιαίζηα ηνπ ΔΠΑΔΚ ζηνλ άμνλα 5 «Βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο» δίλεηαη πξνηεξαηφηεηα: α)ζε ζεηηθέο δξάζεηο/κέηξα ππέξ ησλ γπλαηθψλ, πνπ αθνξνχλ ζηελ ηζφξξνπε ζπκκεηνρή αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζηελ αλέιημε ζηελ επαγγεικαηηθή ηεξαξρία (ζχζηεκα πξναγσγψλ θιπ.), ζηελ αλάιεςε ζέζεσλ επζχλεο, ζηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο επηκφξθσζεο(κέηξν 5.1) 83, β)ζε νινθιεξσκέλεο παξεκβάζεηο ππέξ ησλ γπλαηθψλ 84 κέζα απφ ηελ παξνρή ππεξεζηψλ εμεηδηθεπκέλεο πιεξνθφξεζεο, ζπκβνπιεπηηθήο (Δμεηδηθεπκέλε θαηάξηηζε, ζπκβνπιεπηηθή, απφθηεζε εξγαζηαθήο εκπεηξίαο, επηρεηξεκαηηθφηεηα, δίθηπα, επαηζζεηνπνίεζε/ πιεξνθφξεζε θνξέσλ θαη δνκψλ) θαη θνηλσληθήο ζηήξημεο, νη νπνίεο δελ ιήγνπλ κε ηελ επαγγεικαηηθή απνθαηάζηαζε ηεο γπλαίθαο, αιιά δηαηεξνχληαη θαη κεηά απφ απηήλ, εθ φζνλ ππάξρεη αλάγθε απφ πιεπξάο ησλ γπλαηθψλ, έσο φηνπ ζηαζεξνπνηεζνχλ ζηελ εξγαζηαθή ηνπο ζέζε (Μέηξν 5.3). ην κέηξν 5.3 ππάξρεη ζπλεξγαζία κε ηνλ ΟΑΔΓ ζε πξνγξάκκαηα απφθηεζεο εξγαζηαθήο εκπεηξίαο (STAGE), ζε πξνγξάκκαηα επηρνξήγεζεο επηρεηξήζεσλ γηα ηελ απαζρφιεζε αλέξγσλ γπλαηθψλ θαη ζε πξνγξάκκαηα επηρνξήγεζεο Νέσλ Διεπζέξσλ Δπαγγεικαηηψλ 85, γ) ζηε ζηήξημε ηεο ιεηηνπξγίαο θαη ηεο πνηνηηθήο αλαβάζκηζεο ησλ κνλάδσλ θαη ππεξεζηψλ εμππεξέηεζεο παηδηψλ, ειηθησκέλσλ θαη ινηπψλ πιεζπζκηαθψλ νκάδσλ πνπ ρξήδνπλ ηδηαίηεξεο θξνληίδαο (Μέηξν 5.2) ηφζν ζε επίπεδν δήκσλ θαη θνηλνηήησλ 83.Απφ ην έξγν επσθεινχληαη αξθεηέο ρηιηάδεο γπλαηθψλ θαη είλαη ζπλνιηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ,92. Ο πξψηνο θχθινο ηνπ πξνγξάκκαηνο κε ζπλνιηθφ πξνυπνινγηζκφ ,76 πινπνηείηαη ήδε ζε δεθαελληά επηρεηξήζεηο θαη επσθεινχληαη ζπλνιηθά 2189 γπλαίθεο. ην δεχηεξν θχθιν ηνπ έξγνπ έρεη νινθιεξσζεί ε δηαδηθαζία έγθξηζεο ησλ ζρεδίσλ δξάζεσλ/πξνηάζεσλ ζε 152 επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο αξρίδνπλ ήδε λα ην πινπνηνχλ, κε ζπλνιηθφ πξνυπνινγηζκφ θαη αλακέλεηαη λα σθειεζνχλ ζπλνιηθά γπλαίθεο(ηνηρεία απφ ΓΓΗ, ΑΠΟΛΟΓΗΜΟ ΔΡΓΟΤ ΜΑΡΣΗΟ 2004 ΜΑΡΣΗΟ 2007 ΗΟΣΖΣΑ ΓΤΝΑΗΚΩΝ ΚΑΗ ΑΝΓΡΩΝ) 84.Απφ ην έξγν απηφ σθεινχληαη ζπλνιηθά γπλαίθεο, θπξίσο άλεξγεο θάζε ειηθίαο, ζε φιεο ηηο πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο. Μέρξη ηελ 30/06/2007: άλεξγεο γπλαίθεο σθειήζεθαλ απφ ππεξεζίεο πκβνπιεπηηθήο άλεξγεο γπλαίθεο πξνσζήζεθαλ ζηελ απαζρφιεζε κέζσ ησλ πξνγξακκάησλ ηνπ ΟΑΔΓ αιιά θαη άιισλ εζληθψλ ή επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ 555 εξγαδφκελεο γπλαίθεο σθειήζεθαλ απφ δξάζεηο ζπκβνπιεπηηθήο, ππνζηήξημεο θαη πιεξνθφξεζεο 814 γπλαίθεο σθειήζεθαλ απφ πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο γηα βειηίσζε ησλ δεμηνηήησλ ηνπο (Γεληθή Γξακκαηεία Ηζφηεηαο ΑΠΟΛΟΓΗΜΟ ΔΡΓΟΤ ΜΑΡΣΗΟ 2004 ΜΑΡΣΗΟ 2007 ΗΟΣΖΣΑ ΓΤΝΑΗΚΩΝ ΚΑΗ ΑΝΓΡΩΝ) 85.ε ζπλεξγαζία κε ηνλ ΟΑΔΓ πξνσζνχληαη άκεζα ζηελ απαζρφιεζε 5342 άλεξγεο γπλαίθεο, κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο 2074 λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο γηα άλεξγεο γπλαίθεο, ηεο επηρνξήγεζεο 2074 λέσλ ειεχζεξσλ επαγγεικαηηψλ θαη ηεο απφθηεζεο εξγαζηαθήο εκπεηξίαο απφ 1194 άλεξγεο γπλαίθεο(γεληθή Γξακκαηεία Ηζφηεηαο ΑΠΟΛΟΓΗΜΟ ΔΡΓΟΤ ΜΑΡΣΗΟ 2004 ΜΑΡΣΗΟ 2007 ΗΟΣΖΣΑ ΓΤΝΑΗΚΩΝ ΚΑΗ ΑΝΓΡΩΝ) 55

56 φζν θαη ζε επίπεδν επηρεηξήζεσλ, πξνθεηκέλνπ λα δηεπθνιπλζνχλ νη γπλαίθεο ζηε ζπκθηιίσζε ηνπ επαγγεικαηηθνχ θαη ηνπ νηθνγελεηαθνχ βίνπ (βιέπε ππνζεκείσζε 69). ηα πιαίζηα ηνπ ΔΠΔΑΔΚ ν Άμνλαο Πξνηεξαηόηεηαο 4: Βειηίσζε ηεο πξόζβαζεο ησλ γπλαηθώλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο (ηαπηίδεηαη κε ην 5ν πεδίν πνιηηηθήο ηνπ ΔΚΣ), έρεη ζηφρν ηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο πξνεηνηκαζίαο ησλ γπλαηθψλ γηα ηελ ππέξβαζε ησλ φπνησλ εκπνδίσλ ζπλαληνχλ γηα λα εηζέιζνπλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο ζηαδηνδξνκία. ηνλ Άμνλα απηφλ εληάζζνληαη ηα πξνγξάκκαηα ππνζηήξημεο ηεο Αξρηθήο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο ησλ Γπλαηθψλ πνπ κεηαμχ άιισλ ζηνρεχνπλ ζηελ ελζάξξπλζε ησλ ζπνπδαζηξηψλ λα παξαθνινπζήζνπλ: α)ππεξεζίεο ζπκβνπιεπηηθήο θαη επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ απφ ηα ΓΡΑΔΠ (Γξαθεία ρνιηθνχ Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ), ηα ΚΔΤΠ (Κέληξα πκβνπιεπηηθήο θαη Πξνζαλαηνιηζκνχ) θαη ηα θέληξα ζηαδηνδξνκίαο ΟΔΔΚ, β)πξνγξάκκαηα αξρηθήο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο κε ζηφρν ηελ απφθηεζε εηδηθνηήησλ ζηνπο ηνκείο πνπ ην γπλαηθείν θχιν ππνεθπξνζσπείηαη. ηα πιαίζηα ηέινο ηεο θνηλνηηθήο πξσηνβνπιίαο EQUAL 86 γίλεηαη ελίζρπζε ησλ πνιηηηθψλ ίζσλ επθαηξηψλ γηα άλδξεο θαη γπλαίθεο κέζα απφ: ηνλ ζπλδπαζκφ νηθνγελεηαθήο θαη επαγγεικαηηθήο δσήο (Μέηξν 4.1) θαη ηελ ελζάξξπλζε ηεο θαηάξγεζεο ηνπ επαγγεικαηηθνχ δηαρσξηζκνχ (Μέηξν 4.2.). ε ζπλέρεηα ησλ πξνεγνπκέλσλ ηα πξνβιήκαηα πιένλ ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο αληηκεησπίδνληαη απφ ην Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο, ζε ζπλεξγαζία κε ηε Γεληθή Γξακκαηεία Ηζφηεηαο, «κε νξηδόληηα θαη εηδηθά κέηξα, αιιά θαη κε αιιαγέο ζην ζεζκηθό πιαίζην ην νπνίν αλακέλεηαη όηη ζα δηεπθνιύλεη ηελ είζνδν πεξηζζόηεξσλ γπλαηθώλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο». ηηο ξπζκίζεηο απηέο πεξηιακβάλεηαη θαη ε ελίζρπζε ηεο επειημίαο ζρεηηθά κε ηηο εξγαζηαθέο ζπκβάζεηο θαη ε δηεπζέηεζε ηνπ ρξφλνπ εξγαζίαο, κε ηελ παξάιιειε δηαηήξεζε ηεο αζθάιεηαο ηεο απαζρφιεζεο(τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ, 2005). Ωο πξνο ηε ζπκκεηνρή ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ηνλ Ηνχλην ηνπ 2006 ππνγξάθεθε ην Πξσηφθνιιν πλεξγαζίαο κεηαμχ ΓΓΗ θαη πλδέζκνπ Διιεληθψλ Βηνκεραληψλ, Γεληθήο πλνκνζπνλδίαο Δπαγγεικαηηψλ Βηνηερλψλ Δκπφξσλ Διιάδαο, Δζληθήο πλνκνζπνλδίαο Διιεληθνχ Δκπνξίνπ, Δκπνξηθνχ θαη 86.Ζ Κνηλνηηθή Πξσηνβνπιία EQUAL είλαη εξγαιείν ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε γηα ηε δηεξεχλεζε λέσλ πνιηηηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο πξνο φθεινο ησλ εππαζψλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνχ. ηξαηεγηθφο ηεο ζηφρνο είλαη ν εληνπηζκφο θαη ε πξνψζεζε λέσλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ δηαθξίζεσλ ζηελ πξφζβαζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο. 56

57 Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ θαη Διιεληθνχ Γηθηχνπ Δηαηξηθήο Κνηλσληθήο Δπζχλεο. ην Πξσηφθνιιν απηφ ζπκθσλήζεθε κεηαμχ άιισλ: α) νη εξγνδνηηθέο νξγαλψζεηο λα ζπληάμνπλ κειέηε πνπ ζα θαηαγξάθεη ηνπο ιφγνπο ηεο δηαθξηηηθήο αληηκεηψπηζεο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ σο πξνο ηελ πξφζβαζε ζηελ απαζρφιεζε θαη ηνπο φξνπο εξγαζίαο, β)λα ζπλεξγαζηνχλ κε ηε Γ..Δ.Δ, γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ πφξσλ ηνπ ΛΑΔΚ, κε ζηφρν ηε δέζκεπζε ζπγθεθξηκέλνπ πνζνζηνχ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ, γηα ηελ ππνζηήξημε δξάζεσλ ελίζρπζεο ηεο απαζρφιεζεο ησλ γπλαηθψλ. ην Μλεκφλην πλεξγαζίαο ηξηεηνχο δηάξθεηαο ηεο ΓΓΗ κε ην Διιεληθφ Γίθηπν ΔΚΔ ζπκθσλήζεθε ην Γίθηπν λα αλαιάβεη δξάζεηο γηα ηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ επηρεηξήζεσλ κειψλ ηνπ ζρεηηθά κε ηελ πξνψζεζε πνιηηηθψλ ή πξαθηηθψλ ηζφηεηαο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζην ρψξν εξγαζίαο, ζηα εμήο πεδία: ζπλερηδφκελε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ησλ γπλαηθψλ εξγαδνκέλσλ, πξνψζεζε πνιηηηθψλ ελαξκφληζεο επαγγεικαηηθψλ θαη νηθνγελεηαθψλ ππνρξεψζεσλ, δηεπθφιπλζε ηεο επαγγεικαηηθήο εμέιημεο ησλ γπλαηθψλ, πξφζβαζε ζε ζέζεηο επζχλεο, επλντθή αληηκεηψπηζε αδεηψλ δηαθνπήο ηεο ζηαδηνδξνκίαο (career breaks), νξγάλσζε πξνγξακκάησλ επαλέληαμεο ζηελ επηρείξεζε κεηά απφ καθξά απνπζία, ελζάξξπλζε ηεο ρξήζεο ηεο γνληθήο άδεηαο αλαηξνθήο ηφζν απφ ηνλ παηέξα φζν θαη απφ ηε κεηέξα εξγαδφκελε, πξφιεςε ηεο ζεμνπαιηθήο παξελφριεζεο ζην ρψξν εξγαζίαο. Παξά ην φηη ζε ζεζκηθφ επίπεδν αλακθηζβήηεηα έρνπλ γίλεη νπζηαζηηθά βήκαηα πξνφδνπ, νη πεξηνξηζκνί ζηελ πξφνδν ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο ππνζηεξίδεηαη φηη πξνέξρνληαη απφ ηελ πιεπξά ηεο δήηεζεο (EGGSIE, 2006). Οη θνηλσληθέο αληηιήςεηο γηα ην ζηεξεφηππν ξφιν ηνπ αηφκνπ ζηελ θνηλσλία, ηελ νηθνγέλεηα θαη ηελ εξγαζία κε βάζε ην θχιν, δηακνξθψλνπλ έλα δπζκελέο θνηλσληθφ ή θαη εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ, πνπ επλνεί ηελ εξγαζηαθή πεξηζσξηνπνίεζε θαη ηελ πεξηνξηζκέλε επηηπρία ηεο θαηνρχξσζεο ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο ηζφηεηαο ζην ρψξν ηεο απαζρφιεζεο ζηηο ειιεληθέο επηρεηξήζεηο 87. Εεηνχκελν γηα ηε γπλαηθεία απαζρφιεζε θαίλεηαη λα είλαη ε επρέξεηα 87.«Αλαπηπμηαθή χκπξαμε Άλζηζε»: Ίζεο Δπθαηξίεο & Αλάπηπμε: Γεκηνπξγία Μεραληζκνχ Γηεπθφιπλζεο & Τπνζηήξημεο ηεο Γηαδηθαζίαο Δλζσκάησζεο ηεο Αξρήο ησλ Ίζσλ Δπθαηξηψλ ζην Πεξηβάιινλ Απαζρφιεζεο. Γξάζε 3 Μειέηε αλάιπζεο θαη ηαμηλφκεζεο Δπηιεγκέλσλ Δηαηξηθψλ 57

58 επηινγψλ ζηελ, ρσξίο επηπηψζεηο γηα ηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε, είζνδν θαη έμνδν απφ ηελ αγνξά εξγαζίαο, ζην σξάξην εξγαζίαο θαη ηηο κνξθέο απαζρφιεζεο, ζηε ζπκκεηνρή ζηε δηα βίνπ κάζεζε, αιιά θαη ζηε ζπκθηιίσζε κεηαμχ νηθνγελεηαθήο θαη επαγγεικαηηθήο δσήο (Μνπξίθε, 2005). ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Οη εμειίμεηο ζηελ ειιεληθή πνιηηηθή γηα ηελ απαζρφιεζε ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ζπληειέζηεθαλ ζην πιαίζην ησλ λέσλ δεδνκέλσλ, πνπ δηακνξθψζεθαλ κε ηελ Πξαθηηθψλ πνπ Έκπξαθηα Πξνσζνχλ ηελ Ηζφηεηα ησλ Φχισλ ζην Πεξηβάιινλ Απαζρφιεζεο. 58

59 Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε θαη ηελ Αλνηθηή Μέζνδν πληνληζκνχ σο βάζεο πινπνίεζήο ηεο. Με ηελ ΔΑ, ε παξέκβαζε ησλ θνηλνηηθψλ νξγάλσλ ζην πεδίν ηεο απαζρφιεζεο πνπ, πξηλ, πεξηνξηδφηαλ ζηε ζέζπηζε ειαρίζησλ ξπζκίζεσλ θαη ζηε ρξεκαηνδφηεζε κέζσ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλσληθνχ Σακείνπ, πιένλ επεθηείλεηαη, κε ζηφρν ηε δεκηνπξγία κηαο αγνξάο εξγαζίαο αληαπνθξηλφκελεο ζηηο εμειίμεηο ηεο νηθνλνκίαο. Οη θαηλνηνκίεο πνπ εηζήγαγε ε ζηξαηεγηθή απηή ζην πεδίν ηεο απαζρφιεζεο έγθεηληαη πξψηνλ ζηε δηαδηθαζία ράξαμεο θαη παξαθνινχζεζεο ηεο πνιηηηθήο κέζσ ηεο ΑΜ θαη δεχηεξνλ ζηελ νπζία ηεο ίδηαο ηεο πνιηηηθήο. Ζ δηαδηθαζία ηεο ΑΜ, κε ηε κνξθή πνπ έρεη ζήκεξα, ρξεζηκνπνηήζεθε, γηα πξψηε θνξά ζηνλ θνηλσληθφ ηνκέα, ζηα πιαίζηα ηεο εθαξκνγήο ηεο ΔΑ. Απνηειεί κηα πνιπεπίπεδε θαη πνιπζπκκεηνρηθή κέζνδν ζπληνληζκνχ ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο ζε ππεξεζληθφ επίπεδν. Σν ζθεπηηθφ είλαη φηη κέζα απφ ηε κάζεζε πνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ αληαιιαγή θαιψλ πξαθηηθψλ θαη ηε ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε κπνξεί λα βειηησζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ. Οπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα κηα κνξθή δηαθπβέξλεζεο κε ζπληνληζκφ. ε απηήλ, ν ηξφπνο δξάζεο ησλ θξαηψλκειψλ θαζνδεγείηαη γηα ηελ επίηεπμε θνηλά ζπκθσλεκέλσλ ζηφρσλ, ρσξίο φκσο λνκηθή δεζκεπηηθφηεηα, κηαο θαη νη ηνκείο πνιηηηθήο ζηνπο νπνίνπο εθαξκφδεηαη δελ εκπίπηνπλ ζηελ απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ηεο ΔΔ. Δμάιινπ, απηή ε κνξθή δηαθπβέξλεζεο, ζπλδέζεθε κε ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηνπ Δμεπξσπατζκνχ πνπ ρξεζίκεπζε γηα ηελ θαηαλφεζε ησλ κεραληζκψλ, κε ηνπο νπνίνπο πνιηηηθέο, πνπ πηνζεηνχληαη ζην ππεξεζληθφ επίπεδν, κεηαθέξνληαη θαη ελζσκαηψλνληαη ζην εζληθφ επίπεδν. Ζ ζπζηεκαηηθή ελαζρφιεζε κε ηνλ Δμεπξσπατζκφ έδεημε, φηη απηφο αλαθέξεηαη, ηφζν ζε θαλφλεο, φζν θαη ζε αμίεο θαη πεπνηζήζεηο. Σα απνηειέζκαηα ηνπ δε, κπνξεί λα πνηθίιινπλ, θαζψο εμαξηψληαη απφ κηα ζεηξά παξαγφλησλ πνπ εληνπίδνληαη ζην εζληθφ επίπεδν. Οη παξάγνληεο απηνί κε ηε ζεηξά ηνπο ελδέρεηαη λα επλννχλ, λα εκπνδίδνπλ ή λα θαζπζηεξνχλ ηηο αιιαγέο πνιηηηθήο. Ζ ειιεληθή πνιηηηθή γηα ηελ απαζρφιεζε, πξηλ ηελ ΔΑ, είρε αλαπηπρζεί θαη εθαξκνζηεί ζχκθσλα κε ηε ζεζκηθή ππνδνκή θαη ηηο εζληθέο ηδηνκνξθίεο (θνηλσληθννηθνλνκηθέο ζπλζήθεο, πνιηηηθέο πξνηηκήζεηο, παξαδφζεηο πνιηηηθήο). Μέηξα πνπ είραλ ήδε δηακνξθσζεί κε εζληθή πξσηνβνπιία, ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο δελ ήηαλ ζπκβαηά κε ηηο θαηεπζχλζεηο ηεο ΔΑ, ελψ ζε φζεο ήηαλ ζπκβαηά, είραλ δηαθνξεηηθέο θεθηεκέλεο ηαρχηεηεο. Δληφο απηνχ ηνπ δηακνξθσκέλνπ ηνπίνπ απαζρφιεζεο, ηα Δζληθά ρέδηα Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε θαη ην πξφζθαην Δζληθφ 59

60 Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ, πξνζπάζεζαλ λα ππεξεηήζνπλ ηνπο ζηφρνπο ηεο ΔΑ, δειαδή αξρηθά ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαξζξσηηθήο αλεξγίαο θαη, κεηά ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο, ηελ επίηεπμε πιήξνπο απαζρφιεζεο. ηα Δζληθά ρέδηα Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε, ε πνξεία ηεο ράξαμεο πνιηηηθψλ γηα ηελ απαζρφιεζε αθνινχζεζε κηα θακπχιε σξίκαλζεο. Ζ πξνζηηζέκελε αμία ηνπο γηα ηελ ειιεληθή πνιηηηθή απαζρφιεζεο έγθεηηαη θπξίσο ζην γεγνλφο, φηη ηέζεθαλ ζηφρνη ζπγθεθξηκέλνη, πνπ έπξεπε λα πινπνηεζνχλ κέζα ζε ζπκθσλεκέλα ρξνλνδηαγξάκκαηα. Δπηπιένλ, ε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ε θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο νξίζηεθαλ σο εζληθέο πξνηεξαηφηεηεο θαη ε επίηεπμή ηνπο έγηλε πνιηηηθή δέζκεπζε. ε απηφ ζίγνπξα ζεηηθφ ξφιν έπαημε ε εμνηθείσζε ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηε δηακφξθσζε πνιηηηθήο, ηφζν κε ηε δηαδηθαζία ηεο θαηάζηξσζεο ησλ ΔΓΑ, φζν θαη κε ην πεξηερφκελν ηεο πνιηηηθήο αηδέληαο ηεο ΔΑ. Σν πεξηερφκελν απηφ έπαημε έλα δηπιφ ξφιν. Αθελφο εηζάγνληαο πνιινχο λένπο φξνπο, φπσο γηα παξάδεηγκα απαζρνιεζηκφηεηα, επειημία κε αζθάιεηα, δηα βίνπ κάζεζε, πεξηέγξαςε, εθηφο απφ έλα εξκελεπηηθφ πιαίζην θαη έλα ζαθέο πιαίζην δξάζεο. Αθεηέξνπ κε ηε ζπλερή αλαθνξά ζε απηνχο, λνκηκνπνίεζε ηε ρξήζε ηνπο ζηα πιαίζηα ηνπ θνηλσληθνχ δηαιφγνπ, δηεπθνιχλνληαο ην ρεηξηζκφ επαίζζεησλ πνιηηηθψλ ζεκάησλ. ην γλσζηαθφ επίπεδν ζπλεπψο θαηαγξάθεθε επίδξαζε, κε ηε κνξθή ηεο εθκάζεζεο απφ ηελ επαλαιακβαλφκελε πξάμε. Παξάιιεια φκσο, επίδξαζε θαηαγξάθεθε θαη ζην ζεζκηθφ επίπεδν. Ζ αθνινπζνχκελε δηαδηθαζία έδηλε έκθαζε ζηελ παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ πξνηεηλφκελσλ κέηξσλ. Με ηνλ ηξφπν απηφ έθαλε απαξαίηεηε, ηφζν ηε δεκηνπξγία λέσλ δνκψλ πνπ αλέιαβαλ ηελ επζχλε ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηνπ ζπληνληζκνχ ησλ αθνινπζνχκελσλ πνιηηηθψλ, φζν θαη ηελ αλαβάζκηζε απηψλ ησλ δνκψλ πνπ πξνυπήξραλ. Σέηνηα παξαδείγκαηα είλαη, ε Δζληθή Δπηηξνπή Απαζρφιεζεο, ην πκβνχιην Δκπεηξνγλσκφλσλ Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο, ην ΔΚΔΠΗ, ε ΠΑΔΠ Α.Δ. θαη ε Δπαγγεικαηηθή Καηάξηηζε Α.Δ. Ζ ιεηηνπξγία ηνπο θξίλεηαη ζπλνιηθά ρξήζηκε θαη ε πνξεία ηνπο, αλ θαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο έγηλε κε αξγνχο ξπζκνχο, είλαη πξνο ηε ζσζηή θαηεχζπλζε. ε ν,ηη αθνξά ην πεξηερφκελν ησλ ειιεληθψλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο, ε εξγαζία απηή επηιεθηηθά επηθέληξσζε ζε παξαδείγκαηα πνιηηηθψλ, ζηα πιαίζηα ησλ πξνηεξαηνηήησλ, κέζσ ησλ νπνίσλ ππεξεηνχληαη ζήκεξα νη ζηφρνη ηεο Ληζζαβφλαο. Απφ ηηο πεξηπηψζεηο πνπ εμεηάζηεθαλ, έλα πξψην γεληθφ ζπκπέξαζκα είλαη, φηη ην δηαθνξεηηθφ ζεκείν εθθίλεζεο ηεο ρψξαο καο ζε ζρέζε κε άιιεο ρψξεο, αιιά θπξίσο νη 60

61 θεθηεκέλεο ρακειέο ηαρχηεηεο ηνπ παξειζφληνο θαζπζηέξεζαλ ηηο νπζηαζηηθέο αιιαγέο. κσο θαηαγξάθεθαλ ζεκαληηθά βήκαηα, θαζψο ηελ αξρηθή απνζπαζκαηηθφηεηα θαη ηνλ ειιηπή ζρεδηαζκφ ησλ πξνηεηλφκελσλ κέηξσλ, δηαδέρηεθε ζηαδηαθά κηα πην νινθιεξσκέλε θαη πνζνηηθνπνηεκέλε ζηξαηεγηθή. Δηδηθφηεξα, ζην δήηεκα ηεο ζπκκεηνρήο ζηε δηα βίνπ κάζεζε, νη δξάζεηο ππήξμαλ γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα αζχλδεηεο, ρσξίο ζπγθξνηεκέλν ηξφπν εθαξκνγήο. Κιεξνλνκηά ησλ πξνεγνχκελσλ ηεο ΔΑ πεξηφδσλ, ήηαλ ε αληηπαξαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ πφξσλ θαη ε επηδνκαηηθή, θαηά θφξνλ, ιεηηνπξγία ησλ δξάζεσλ, ρσξίο αληαπφθξηζε ζηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο. Ζ θαθή εκπεηξία νδήγεζε ζηε ζπλέρεηα ζην λα δνζεί αξρηθά πεξηζζφηεξν βάξνο ζην δηαρεηξηζηηθφ ζθέινο ησλ πξνγξακκάησλ, παξά ζηελ πνηφηεηα θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο. ηαδηαθά αλαγλσξίζηεθε φηη ε δηαζθάιηζε ππεξεζηψλ πςεινχ επηπέδνπ ήηαλ πξνυπφζεζε γηα ηελ επηηπρία ησλ δξάζεσλ. κσο παξά ην φηη νη δξάζεηο πηα είλαη θαιχηεξα ζηνρεπκέλεο, ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ζηε δηα βίνπ κάζεζε είλαη αθφκα πνιχ κηθξφ. ε ν,ηη αθνξά ηηο ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο θαη ην ξφιν ηνπ ΟΑΔΓ, ν νξγαληζκφο έπξεπε λα μεπεξάζεη πξνβιήκαηα ηνπ παξειζφληνο, λα επαλαζηνρεχζεη ηηο πνιηηηθέο ηνπ, ζπλδπάδνληαο ηεο κε αιιαγέο ζηε ζηειέρσζε θαη ηνλ εμνπιηζκφ. Παξά ηελ αλαδηάξζξσζε ηνπ ΟΑΔΓ πνπ μεθίλεζε ην 2001, ν νξγαληζκφο ζπλέρηζε λα βξίζθεηαη ζην επίθεληξν ησλ πζηάζεσλ ηνπ πκβνπιίνπ θαη ηα πξνγξάκκαηά ηνπ λα ραξαθηεξίδνληαη σο γξαθεηνθξαηηθά. Πξνο ηε ζσζηή θαηεχζπλζε θηλείηαη ε αλάπηπμε κεραλνγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο πνπ επηηξέπεη ηελ αμηνιφγεζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ δξάζεσλ θαη ε ιεηηνπξγία δνκψλ απαζρφιεζεο ππεξεζηψλ κηαο ζηάζεο (one-stop shops). ε ν,ηη αθνξά ηε δεκηνπξγία ηνπ θαηάιιεινπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ επειημία ζηελ Διιάδα θαηαγξάθεθαλ εληεηλφκελνη ξπζκνί κεηά ην Παξά ην γεγνλφο φηη έρνπλ δεκηνπξγεζεί λνκνζεηηθά νη πξνυπνζέζεηο γηα επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο, απηέο εμαθνινπζνχλ λα κελ είλαη ηφζν δηαδεδνκέλεο, θαζψο ε επίζεκε αγνξά εξγαζίαο εμαθνινπζεί λα ραξαθηεξίδεηαη άθακπηε. Οη απνηπρίεο ζηελ κεηαξξχζκηζή ηεο απνδφζεθαλ ζηελ έιιεηςε ζπλαίλεζεο γηα ηελ αλαδηνξγάλσζε ηεο εξγαζίαο, αιιά θαη ζηελ πθηζηάκελε ηδηφκνξθε επειημία πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ αδήισηε απαζρφιεζε θαη ηελ θαηαζηξαηήγεζε επηκέξνπο δηαηάμεσλ ηεο εξγαηηθήο λνκνζεζίαο. ρεηηθά κε ηελ πξνψζεζε ηεο ηζφηεηαο ησλ θχισλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, νη ζεζκηθέο πξσηνβνπιίεο πξνέθπςαλ θπξίσο ζηα πιαίζηα ηεο ππνρξέσζεο ηήξεζεο ησλ 61

62 θνηλνηηθψλ Οδεγηψλ θαη ησλ πξνηεξαηνηήησλ ηεο ΔΑ γηα ηελ θηλεηνπνίεζε ελφο αλαμηνπνίεηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. ην λνκνζεηηθφ πιαίζην έρνπλ γίλεη ζεκαληηθά βήκαηα, ελψ έρνπλ αλαιεθζεί θαη ζπλερίδνληαη δξάζεηο ζηνρεπκέλεο, ηφζν φζν πξνο ηελ θαηάξηηζε θαη ζπκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε, φζν θαη πξνο ηελ πξνψζεζε ζηελ απαζρφιεζε θαη ηε ζπκθηιίσζε νηθνγελεηαθήο θαη επαγγεικαηηθήο δσήο. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα φκσο ησλ δξάζεσλ έγθεηηαη ζηελ νπζηαζηηθή θαηαπνιέκεζε ησλ ζηεξενηχπσλ πνπ δηακνξθψλνπλ έλα δπζκελέο θνηλσληθφ θαη εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ. Σέινο, θαίλεηαη φηη ε επίδξαζε ηεο ΔΑ ζηελ ειιεληθή πνιηηηθή απαζρφιεζεο, ππεξβαίλεη ην ακηγψο γλσζηαθφ επίπεδν, αθνχ ην πεξηερφκελν ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ εμεηάζηεθαλ, επεξεάζηεθε ζαθψο απφ ηηο πξνηεξαηφηεηέο ηεο. Παξά ηε ζχγθιηζε πξαθηηθψλ θαη ελεξγεηψλ φκσο ηα απνηειέζκαηα δελ είλαη αθφκα ηα αλακελφκελα. Οη πνιηηηθέο πνπ ε ΔΑ πξνσζεί έρνπλ έλα ζπγθεθξηκέλν πνιηηηθφ πεξηερφκελν, ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νπνίνπ δελ είλαη νκνηφκνξθε ζε θάζε θξάηνο-κέινο. Μεγηζηνπνίεζε απνηειεζκάησλ ζα ππάξμεη, αλ νη θαηεπζχλζεηο ηεο ΔΑ επηδησρζνχλ κέζα ζηα πιαίζηα κηαο επξχηεξεο θνηλσληθήο ζπλαίλεζεο θαη κε έλα κίγκα πνιηηηθψλ πνπ ζα ιακβάλεη ππφςε ηελ ειιεληθή ζεζκηθή, θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Δπίζεκα θείκελα European Commission (1993), Growth, competitiveness, employment - The challenges 62

63 and ways forward into the 21st century (White Paper), Supplement 6/93 Bull. EC, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. European Commission (2006), Green Paper, Modernising labour law to meet the challenges of the 21st century, COM 708 final. European Council (1994), Presidency Conclusions, Essen, 9-10 December. Δπξωπαϊθή Δπηηξνπή (2001α), Δπξσπατθή Γηαθπβέξλεζε. Μηα Λεπθή Βίβινο, COM 428, ηειηθφ. Δπξωπαϊθή Δπηηξνπή (2001β), Η πξαγκάησζε κηαο επξσπατθήο πεξηνρήο δηα βίνπ κάζεζεο, COM678, ηειηθφ. Δπξωπαϊθή Δπηηξνπή (2002α), Απνινγηζκόο πέληε εηώλ Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρόιεζε, COM 416 Σειηθφ. Δπξωπαϊθή Δπηηξνπή (2002β), ρεηηθά κε ηνλ εμνξζνινγηζκό ησλ εηήζησλ θύθισλ ζπληνληζκνύ ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο θαη ηεο πνιηηηθήο ηεο απαζρόιεζεο, COM 487, ηειηθφ. Δπξωπαϊθή Δπηηξνπή (2003), Σν κέιινλ ηεο επξσπατθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ απαζρόιεζε (ΔΑ), «Μηα ζηξαηεγηθή γηα ηελ πιήξε απαζρόιεζε θαη θαιύηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο γηα όινπο», COM 6 Σειηθφ. Δπξωπαϊθή Δπηηξνπή (2005), πλεξγαζία γηα ηελ νηθνλνκηθή κεγέζπλζε θαη ηελ απαζρόιεζεο. Νέν μεθίλεκα γηα ηε ζηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβόλαο, COM24, ηειηθφ. Δπξωπαϊθή Δπηηξνπή (2006), Δθαξκόδνληαο ηελ αλαλεσκέλε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβόλαο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ απαζρόιεζε. "Έλα έηνο πινπνίεζεο ηεο ζηξαηεγηθήο". Αμηνιόγεζε ησλ εζληθώλ πξνγξακκάησλ κεηαξξπζκίζεσλ, COM 16 Σειηθφ. πκβνύιην ηεο ΔΔ (2000α), πκπεξάζκαηα Πξνεδξίαο, Ληζζαβφλα, Μαξηίνπ. πκβνύιην ηεο ΔΔ (2000β), πκπεξάζκαηα Πξνεδξίαο, Νίθαηα, 7-10 Γεθεκβξίνπ. πκβνύιην ηεο ΔΔ (2000γ), «χζηαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 14 εο Φεβξνπαξίνπ 2000 ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ησλ πνιηηηθψλ ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ απαζρφιεζε», ΔΔ, L52, 164/ΔΚ, ηεο 25/2/2000, ζει πκβνύιην ηεο ΔΔ (2001α), πκπεξάζκαηα Πξνεδξίαο, ηνθρφικε, Μαξηίνπ. 63

64 πκβνύιην ηεο ΔΔ (2001β), «χζηαζε ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 19 εο Ηαλνπαξίνπ 2001, πεξί εθαξκνγήο ησλ πνιηηηθψλ ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ απαζρφιεζε», ΔΔ, L22, 64/EK, ηεο 24/1/2001,ζει πκβνύιην ηεο ΔΔ (2002), «χζηαζε ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 18 εο Φεβξνπαξίνπ 2002, ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ησλ πνιηηηθψλ ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ απαζρφιεζε», ΔΔ, L60, 178/EK, ηεο 1/3/2002,ζει πκβνύιην ηεο ΔΔ (2003α), «Απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 22αο Ηνπιίνπ 2003 ζρεηηθά κε ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηηο πνιηηηθέο ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ απαζρφιεζε», ΔΔ, L197,578/EC, ηεο 5/8/2003, ζει πκβνύιην ηεο ΔΔ (2003β), «χζηαζε ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 22αο Ηνπιίνπ 2003, ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ησλ πνιηηηθψλ ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ απαζρφιεζε», ΔΔ, L197, 579/EC, ηεο 5/8/2003, ζει πκβνύιην ηεο ΔΔ (2004α), «χζηαζε ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 14εο Οθησβξίνπ 2004, ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ησλ πνιηηηθψλ ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ απαζρφιεζε», ΔΔ, L326, 741/EK, ηεο 29/10/2004, ζει πκβνύιην ηεο ΔΔ (2004β), πκπεξάζκαηα Πξνεδξίαο, Βξπμέιιεο Μαξηίνπ. πκβνύιην ηεο ΔΔ (2005), «Απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 12εο Ηνπιίνπ 2005, ζρεηηθά κε ηηο νινθιεξσκέλεο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηηο νηθνλνκηθέο πνιηηηθέο ησλ θξαηψλ κειψλ θαη ηεο Κνηλφηεηαο ( )», ΔΔ, L 205, 601/ΔΚ ηεο 6/8/2005, ζει πκβνύιην ηεο ΔΔ (2007), «χζηαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27 εο Μαξηίνπ 2007 ζρεηηθά κε ηελ επηθαηξνπνίεζε γηα ην 2007 ησλ γεληθψλ πξνζαλαηνιηζκψλ ησλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ ησλ θξαηψλ κειψλ θαη ηεο Κνηλφηεηαο θαη ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο ησλ θξαηψλ κειψλ», ΔΔ, L92(2007/209/ΔΚ), ηεο 27/3/2007, ζει ΤΠΑΚΠ (2004), Δζληθό ρέδην Γξάζεο γηα ηελ Απαζρόιεζε, Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθώλ (2005), Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ απαζρόιεζε Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθώλ (2007), Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ Έθζεζε εθαξκνγήο

65 Ξελόγιωζζε Börzel, T. (1999), Towards Convergence in Europe? Institutional Adaptation to Europeanization in Germany and Spain, Journal of Common Market Studies, vol. 37(4), pp Börzel, T., Risse, T. (2003), Conceptualizing the domestic impact of Europe in Featherstone, K., Radaelli, C.(eds.) The politics of Europeanization. Oxford, Oxford University Press, pp Bulmer, S.J., Radaelli, C.M. (2004), The Europeanisation of National Policy, Queen s Papers on Europeanisation, No 1/2004. Caporaso, J. (2004), Third Generation Research and the EU: The impact of Europeanization, Presentation at Conference on Impact of Europeanization on Politics and Policy in Europe, Toronto, Canada, May 7-9. Caporaso J. (2007), The three worlds of regional integration theory, in Graziano, P. and Vink, M.P. (eds), Europeanization. New research agendas, pp.23-34, Palgrave, Macmillan. de la Porte, C., Pochet, P. (2003), The OMC intertwined with the debates on Governance, Democracy and Social Europe, Research on the Open Method of Coordination and European Integration prepared for Minister Franck Vandenbroucke, accessed on 15th October EGGSIE (EU expert group on Gender, Social Inclusion and Employment) (2006), The National Reform Programme 2006 and the gender aspects of the European Employment Strategy. Synthesis report prepared for the Equality Unit, European Commission. Employment Summit (1997), What to do? A European Employment Strategy based on four pillars, accessed on 8th October Goetschy, J. (1999), The European Employment Strategy: Genesis and Development, 65

66 European Journal of Industrial Relations, vol. 5(7), pp Guillen, A., Petmesidou, M. (2006), Dynamics of the welfare mix in South Europe, accessed on 8th October Howell K.E., (2004), Developing conceptualisations on Europeanization: Synthesizing methodological approaches, Queen s Papers on Europeanisation, No 3/2004. Karamessini, M. (2005), Gender Equality and Employment Policy, in Petmesidou, M., Mossialos, E., Social Policy Developments in Greece, Aldershot: Ashgate, pp Knill, C. (2001), The Europeanization of National Administrations, Cambridge: Cambridge University Press. Kohler-Koch, B.(1999), The Evolution and Transformation of European Governance, in R. Eising and Β. Kohler-Koch (eds.), The Transformation of Governance in the European Union, pp.14-35, London, Routledge. Kok, W. (2003), Jobs, Jobs, Jobs. Creating more employment in Europe, Report of the Employment Taskforce chaired by Wim Kok. Ladi, S. (2007), Europeanization and Policy Transfer: A comparative study of policy change in Greece and Cyprus, Paper presented at panel 16 Greek Politics Specialist Group Panel 1: Effects of Europeanization on Greek Policy Sectors, 57 th Political Studies Association Annual Conference Europe and Global Politics: April 2007, Bath, UK. Ladrech, R. (1994), Europeanization of Domestic Politics and Institutions: The case of France. Journal of Common Market Studies, vol.32 (1), pp Lindberg, L.N. and Scheingold S.A. (1970), Europe's Would-Be Polity: Patterns of Change in the European Community, Englewood Cliffs: Prentice Hall Inc. Marks, G., Steenberger, M.R. (2004), European Integration and Political Conflict, Cambridge University Press. 66

67 Mihail, D. (2004), Labour flexibility in Greek SMEs, Personal review, vol.33, pp Ministry of Labour and Social Affairs (2002), Evaluation of the labour market policies and assessment of the influence of EES in Greece during the period , Final Report, VFA VALTER FISSAMBER & ASSOCIATES LTD - METRON ANALYSIS S.A Moravcsik, A. (1993), Preferences and Power in the European Community: A Liberal Intergovernmentalist Approach, Journal of Common Market Studies, vol 31(4), pp OECD (2007), Economic Survey of Greece, 2007, Policy Brief, accessed on 15th October 2007 Olsen, J. (2002), The Many Faces of Europeanisation, Journal of Common Market Studies, vol. 40(5), pp Papadimitriou, D. (2005), The Limits of Engineering Collective Escape: The 2000 Reform of the Greek Labour Market, West European Politics, vol.28(2), pp Pollitt, C. (2001), Convergence: The useful myth? Public Administration, vol.79(4), pp Radaelli, C. M. (2000), Whither Europeanization? Concept Stretching and Substantive Change, European Integration online Papers(EIoP,), vol. 4(8). Radaelli, C. (2003a), The Europeanization of Public Policy, in Featherstone, K., Radaelli, C.(eds.) The politics of Europeanization. Oxford, Oxford University Press, pp Radaelli, C., M. (2003b), Open method of co-ordination : A new governance architecture for the European Union?, on 10 th October Radaelli, C. M., Pasquier, R. (2007), Conceptual issues, in Graziano P. and Vink M.P. (eds), Europeanization. New research agendas, pp.35-45, Palgrave, Macmillan. Régent, S. (2002), The Open Method of Co-ordination: A supranational form of governance?, Discussion paper DP/137/2002 Decent Work Research Programme International Institute for Labour Studies Geneva 67

68 accessed on 15 th October 2007 Risse, T., Cowles, M.G., Caporaso J.A. (2001), Europeanization and domestic change: Introduction, in Cowles, M.G., Caporaso, J.A.,Risse, T.(eds), Transforming Europe: Europeanization and Domestic Change, Ithaca, NY: Cornell University Press, pp Schmidt, V.A. (2001), Europeanization and the Mechanics of Economic Policy Adjustment, European Integration online Papers(EIoP), vol. 5(6). Schmidt, V.A. (2002), Europeanization and the mechanics of economic policy adjustment, Journal of European Public Policy, vol. 9(6), pp Seferiades, S. (2003), The European Employment Strategy Against a Greek Benchmark: A Critique, European Journal of Industrial Relations, Vol.9 (2), pp Sotiropoulos, D. (2004), The EU s impact on the Greek welfare state: Europeanization on paper?, Journal of European Social Policy, vol.14(3), pp Stamatis, M., Tsantoulis, Y. (2007), The new method of Open Coordination : A useful innovation for EU governance?, ΔΚΔΜ (Διιεληθφ Κέληξν Μειεηψλ) accessed on 15 th October 2007 Vink, M.P., Graziano, P. (2007) (eds), Challenges of a new research agenda, in Graziano,P., Vink, M., P.,(eds) Europeanization. New research agendas, Palgrave, Macmillan, pp.3-20, Διιεληθή 68

69 Alpha Bank (2005), Ζ πξνζηαζία ηεο απαζρφιεζεο: Ο δξφκνο πξνο ηελ αλεξγία είλαη ζηξσκέλνο κε θαιέο πξνζέζεηο, Οηθνλνκηθό Γειηίν, ηεχρνο 96, ζει.29-44, Γαβξόγινπ,. (2006), Όςεηο επειημίαο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξώπε, Παξαηεξεηήξην Απαζρφιεζεο, Δξεπλεηηθή Πιεξνθνξηθή, Μειέηε Νν 4, Γξάβαξεο, Γ. (2003), «Ζ ζρέζε παζεηηθψλ θαη ελεξγεηηθψλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο ζην εζσηεξηθφ ηεο ζπλνιηθήο θξαηηθήο παξέκβαζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Θεσξεηηθφ πιαίζην θαη εκπεηξηθά παξαδείγκαηα» ζην Βεληέξεο, Γ.,Παπαζενδψξνπ, Υ.(επηκέιεηα) Η θνηλσληθή πνιηηηθή ζηελ Διιάδα. Πξνθιήζεηο θαη πξννπηηθέο, Διιεληθά Γξάκκαηα, Αζήλα,ζει Γεδνπζόπνπινο, Α. (1996), Οη πνιηηηθέο απαζρφιεζεο ζηελ Διιάδα Γεκνπιάο, Κ., Κνληηλή, Α., Κξεηηθίδεο, Γ., Μπειεγξή-Ρνκπόιε, Α., Παπαδόγακβξνο, Β., Παπαδνπνύινπ, Γ., Παιεόο, Ε., Σξαγάθε, Α. (2003), Καηάξηηζε θαη απαζρόιεζε, Αζήλα, ΗΝΔ ΓΔΔ/ΑΓΔΓΤ. ΔΚΔΠΗ (2003), Ο Ρόινο ησλ Δζληθώλ πζηεκάησλ Αλαγλώξηζεο Πξνζόλησλ ζηελ Πξνώζεζε ηεο Γηά Βίνπ Μάζεζεο ΔΛΛΑΓΑ, Μειέηε γηα ην εξεπλεηηθφ έξγν ηνπ ΟΟΑ, ΔΚΔΠΗ (2006), «Ζ δηα βίνπ κάζεζε ζηελ Διιάδα θαη δεηήκαηα πξνψζεζεο ηεο κε ηππηθήο θαη άηππεο κάζεζεο», Καηαξηίδεηλ, ηεχρνο 12, ζει Δπζηξαηόγινπ, Α. (2004), «Ζ ζπλερηδφκελε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ζηελ Διιάδα», Δλεκέξσζε, ηεχρνο 106, ζει ΗΝΔ ΓΔΔ/ΑΓΔΓΤ (2000), «Αλεξγία, Πνιηηηθέο απαζρφιεζεο, επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε θαη εξγαζηαθέο ζρέζεηο», ζην Η ειιεληθή νηθνλνκία θαη ε απαζρόιεζε. Δηήζηα Έθζεζε ΗΝΔ ΓΔΔ/ΑΓΔΓΤ (2007), Η ειιεληθή νηθνλνκία θαη ε απαζρόιεζε. Έθζεζε Καξακεζίλε, Μ. (2005), «Ζ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε», ζην Καξακεζίλε, Μ., Κνπδήο, Η.(επηκέιεηα), Πνιηηηθή Απαζρόιεζεο. Πεδίν ζύδεπμεο ηεο νηθνλνκηθήο θαη ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο, Δθδφζεηο Gutenberg, Αζήλα, ζει

70 Καηξνύγθαινο, Γ. (2006), εκεηψζεηο ηνπ καζήκαηνο: Γηεζλέο θαη Δπξσπατθό Γίθαην Κνηλσληθήο Αζθάιεηαο, ηεο ΗΖ εηξάο ηεο Κνηλσληθήο Γηνίθεζεο, Καηεχζπλζεο Γηνίθεζεο Οξγαληζκψλ Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο, ζει.40, 50, 58. Κνληηάδεο, Ξ. (2004), πληαγκαηηθέο εγγπήζεηο θαη ζεζκηθή νξγάλσζε ηνπ ζπζηήκαηνο θνηλσληθήο αζθάιεηαο, Δθδφζεηο Α. Ν. άθθνπια, Αζήλα-Κνκνηελή ζει.229, 237. Κνπδήο, Η. (2001), Δξγαζηαθέο ζρέζεηο θαη Δπξσπατθή Δλνπνίεζε. Δπειημία θαη απνξξύζκηζε ή αλαβάζκηζε ηεο εξγαζίαο;, Μειέηε, Νν 14, ΗΝΔ ΓΔΔ/ΑΓΔΓΤ. Κνπδήο, Η. (2005), «Δπειημία ηεο απαζρφιεζεο θαη πνηφηεηα ηεο εξγαζίαο», ζην Καξακεζίλε, Μ., Κνπδήο Η.(επηκέιεηα), Πνιηηηθή απαζρόιεζεο. Πεδίν ζύδεπμεο ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο πνιηηηθήο, Δθδφζεηο Gutenberg, Αζήλα, ζει Λπκπεξάθε, Α. (2005), «Ζ ειιεληθή ςεθίδα(δγα) ζην επξσπατθφ κσζατθφ: εξγαιείν παξέκβαζεο ή απηφκαηνο πηιφηνο;» ζην Καξακεζίλε, Μ., Κνπδήο, Η., Πνιηηηθή απαζρόιεζεο. Πεδίν ζύδεπμεο ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο πνιηηηθήο, Δθδφζεηο Gutenberg, Αζήλα, ζει Μνπξίθε, Α. (2005), «Ζ ηζφηεηα ησλ θχισλ ζηηο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο», ζην Καξακεζίλε, Μ., Κνπδήο, Η., Πνιηηηθή απαζρόιεζεο. Πεδίν ζύδεπμεο ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο πνιηηηθήο, Δθδφζεηο Gutenberg, Αζήλα, ζει ΟΚΔ (2001), Αλαδηάξζξσζε ΟΑΔΓ θαη άιιεο δηαηάμεηο, Γλψκε ηεο Διιεληθήο θαη Κνηλσληθήο Δπηηξνπήο, ππ αξηζ. 55. ΟΚΔ (2006), Δζληθή Έθζεζε γηα ηελ Κνηλσληθή Πξνζηαζία θαη ηελ Κνηλσληθή Έληαμε, Γλψκε ηεο Διιεληθήο Οηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο Δπηηξνπήο, ππ αξηζ.158, ζει.18. Παπαγεωξγίνπ, Γ. (2006), εκεηψζεηο ηνπ καζήκαηνο: Δπξσπατθέο πνιηηηθέο απαζρόιεζεο, ΗΖ ζεηξάο Κνηλσληθήο Γηνίθεζεο, Καηεχζπλζεο Γηνίθεζεο Οξγαληζκψλ Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο, ζει.30. Παπαγηαλλνπνύινπ, Μ., Παπαξνύλε, Ρ. (2005), Οη εζληθέο πνιηηηθέο γηα ηελ ηζόηεηα ησλ θύισλ ζηελ απαζρόιεζε, Κέληξν Θεκάησλ γηα ηελ Ηζφηεηα. αθειιαξόπνπινο, Θ., Οηθνλόκνπ Υ. (2006), «Δζληθέο πξνηεξαηφηεηεο θαη επξσπατθέο πξνθιήζεηο ζην ζχζηεκα θνηλσληθήο πξνζηαζίαο θαη απαζρφιεζεο ζηελ Διιάδα, », Κνηλσληθή πλνρή θαη Αλάπηπμε, η.1(1), ζει

71 ηπ (2007), Τινπνίεζε ελεξγεηηθώλ πνιηηηθώλ απαζρόιεζεο από ηνλ ΟΑΔΓ- Δκπεηξία ηνπ πλεγόξνπ ηνπ Πνιίηε, Δηδηθή Έθζεζε ηνπ πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε (Νφκνο 3094/2003 πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε θαη άιιεο δηαηάμεηο, άξζξν 3 5). accessed on 15 th October 2007 Σζηώιεο, Γ. (2005), Πξνο κηα λέα εζηθή ηεο εξγαζίαο; Μηα πνηνηηθή δηεξεύλεζε Φνξέσλ πκβνπιεπηηθήο γηα ηελ Έληαμε ζηελ Απαζρόιεζε, Μειέηε Νν 23 ηνπ ΗΝΔ ΓΔΔ/ΑΓΔΓΤ, ζει.85. ΤΠΑΚΠ (2006), Δπηρεηξεζηαθό πξόγξακκα Απαζρόιεζε θαη Δπαγγεικαηηθή Καηάξηηζε. Αλαζεώξεζε 2006, accessed on 10 th October Φεξώλαο, Α. (2007), «Ζ επίδξαζε ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο Απαζρφιεζεο ζηελ ειιεληθή πνιηηηθή απαζρφιεζεο: Μηα πεξίπησζε γλσζηαθνχ Δμεπξσπατζκνχ;» Κνηλσληθή πλνρή θαη Αλάπηπμε, (ππφ έθδνζε). Χξνινγά, Α. (2004), Δλεξγεηηθέο πνιηηηθέο απαζρόιεζεο: Μέηξα θαη δξάζεηο ζηα θξάηε-κέιε ηεο ΔΔ & εθαξκνγέο ηνπο ζηελ Διιάδα, Έθζεζε 4, Παξαηεξεηήξην Απαζρφιεζεο Δξεπλεηηθή Πιεξνθνξηθή Α.Δ. Ννκνζεηηθά θείκελα Ν.1892/1990 ΦΔΚ Α 101«Γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ θαη ηελ αλάπηπμε θαη άιιεο δηαηάμεηο». Ν.2469/1997 ΦΔΚ Α 38«Πεξηνξηζκφο θαη βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ θξαηηθψλ δαπαλψλ θαη άιιεο δηαηάμεηο». Ν.2639/1998 ΦΔΚ Α 205«Ρχζκηζε εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ, ζχζηαζε ζψκαηνο επηζεψξεζεο εξγαζίαο θαη άιιεο δηαηάμεηο». Ν.2839/2000 ΦΔΚ Α 196«Ρπζκίζεηο ζεκάησλ ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο θαη άιιεο δηαηάμεηο» Ν.2874/2000 ΦΔΚ Α 286«Πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη άιιεο δηαηάμεηο» Ν.2956/2001 ΦΔΚ Α 258«Αλαδηάξζξσζε ΟΑΔΓ θαη άιιεο δηαηάμεηο» Ν.3144/2003 ΦΔΚ Α 111«Κνηλσληθφο δηάινγνο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ θνηλσληθή πξνζηαζία θαη άιιεο δηαηάμεηο». Ν.3174/2003 ΦΔΚ Α 205«Μεξηθή απαζρφιεζεο θαη ππεξεζίεο θνηλσληθνχ ραξαθηήξα». Ν.3191/2003 ΦΔΚ Α 258«Σν Δζληθφ χζηεκα χλδεζεο ηεο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο κε ηελ Απαζρφιεζε (Δ...Δ.Δ.Κ.Α.)» 71

72 Ν.3227/2004 ΦΔΚ Α 31«Μέηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο θαη άιιεο δηαηάμεηο» Ν.3250/2004 ΦΔΚ Α 124«Μεξηθή απαζρφιεζε ζην δεκφζην, ηνπο ΟΣΑ θαη ηα λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ» Ν.3369/2005 ΦΔΚ Α 171«πζηεκαηνπνίεζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο θαη άιιεο δηαηάμεηο» Ν.3385/2005 ΦΔΚ Α 210 «Ρπζκίζεηο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο, ηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη άιιεο δηαηάμεηο» Ν.3448/2006 ΦΔΚ Α 57«Γηα ηελ πεξαηηέξσ ρξήζε πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα θαη ηε ξχζκηζε ζεκάησλ αξκνδηφηεηαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο» Ν.3488/2006 ΦΔΚ Α 191«Δθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ φζνλ αθνξά ζηελ πξφζβαζε ζηελ απαζρφιεζε, ζηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη αλέιημε, ζηνπο φξνπο θαη ζηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο θαη άιιεο ζπλαθείο δηαηάμεηο γπλαηθψλ ζηνλ ηδησηηθφ θαη δεκφζην ηνκέα, φζνλ αθνξά ηελ πξφζβαζε ζηελ απαζρφιεζε, ζηελ ίδξπζε, εμέιημε θαη ιχζε ηεο ζρέζεο εξγαζίαο» Ν.3491/2006 ΦΔΚ Α 207«Ρπζκίζεηο ζεκάησλ Δζληθνχ Κέληξνπ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απηνδηνίθεζεο θαη ινηπψλ ζεκάησλ αξκνδηφηεηαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο» Ν.3528/2007 ΦΔΚ Α 26«Κχξσζε ηνπ Κψδηθα Καηάζηαζεο Γεκφζησλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ θαη Τπαιιήισλ ΝΠΓΓ» Γηθηπαθνί ηόπνη ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 72

73 Πίλαθαο 1: Μνξθέο Δπξσπατθήο δηαθπβέξλεζεο θαη κεραληζκνί Δμεπξσπατζκνχ ΜΟΡΦΖ ΣΤΠΟ ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑ ΜΖΥΑΝΗΜΟΗ ΔΡΜΖΝΔΤΣΗΚΟΗ ΓΗΑΚΤΒΔΡΝΖΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΧΝ ΔΞΔΤΡΧΠΑΨΜΟΤ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΔΞΔΤΡΧΠΑΨΜΟΤ Γηαθπβέξλεζε κε ινη νη ηχπνη ιεο νη πνιηηηθέο Κάζεηνο κε -χγθιηζε απφςεσλ δηαπξαγκάηεπζε πνιηηηθήο θαηεχζπλζε απφ ησλ θξαηψλ κειψλ (Governance by θάησ πξνο ηα πάλσ - Καλφλεο ςεθνθνξίαο negotiation) - Γηαδηθαζίεο κάζεζεο Ηεξαξρηθή Γηαθπβέξλεζε «Θεηηθή» Οινθιήξσζε ΟΝΔ, ΚΑΠ, πεξηβάιινλ, Κάζεηνο κε θαηεχζπλζε απφ Θεζκηθή ζπκβαηφηεηα (Goodness of fit) (Governance by hierarchy) (Positive integration) θνηλσληθή πνιηηηθή πάλσ πξνο ηα θάησ Ηεξαξρηθή Γηαθπβέξλεζε (Governance by hierarchy) «Αξλεηηθή» Οινθιήξσζε (Negative integration) εζσηεξηθή Αγνξά, ειεχζεξε δηαθίλεζε αγαζψλ & ππεξεζηψλ Οξηδφληηνο Ρπζκηδφκελνο αληαγσληζκφο (Regulatory competition) Γηαθπβέξλεζε κε πληνληζκφ πληνληζκφο πνιηηηθψλ εμσηεξηθή πνιηηηθή, απαζρφιεζε, θνηλσληθή Οξηδφληηνο Μάζεζε (Learning) (Facilitated Coordination) (Coordination) ελζσκάησζε, ζπληάμεηο θιπ Πεγή: Σξνπνπνίεζε απφ Bulmer and Radaelli (2004) The Europeanisation of National Policy, pp. 8, 16. Πίλαθαο 2. Καηαλνκή πφξσλ ΔΠΔΑΔΚ / Άμνλα Πξνηεξαηφηεηαο θαη Μέηξν Άξοναρ Πποηεπαιόηηηαρ / Μέηπο Γεζμεςμένορ % ζςμμεηοσήρ Ταμείο Σςγσπημα- Πποϋπολ.( εςπώ) ζηο ΔΠΔΑΔΚ ηοδόηηζηρ 73

74 Α.Π.1: «Πποώθηζη ηηρ ιζόηηηαρ ,33% ΔΚΤ (75%) εςκαιπιών ππόζβαζηρ ζηην αγοπά επγαζίαρ για όλοςρ και ιδιαίηεπα για εκείνοςρ πος απειλούνηαι με κοινωνικό αποκλειζμό» Μ.1.1: «Βεληίωζη ηων ζςνθηκών ,38% ΔΚΤ (75%) ένηαξηρ ζηο εκπαιδεςηικό ζύζηημα αηόμων ειδικών καηηγοπιών» Μ.1.2: «Καηαπολέμηζη ηηρ ζσολικήρ ,95% ΔΚΤ (75%) αποηςσίαρ και διαπποήρ και ενίζσςζη ηηρ μαθηζιακήρ και κοινωνικήρ διάζηαζηρ ηος ζσολείος» Α.Π.2: «Πποώθηζη και βεληίωζη ,76% ΔΚΤ (75%) ηηρ εκπαίδεςζηρ και ηηρ επαγγελμαηικήρ καηάπηιζηρ ζηο πλαίζιο ηηρ δια βίος μάθηζηρ» Μ.2.1: «Αναβάθμιζη ηηρ ποιόηηηαρ ηηρ ,47 ΔΚΤ (75%) παπεσόμενηρ εκπαίδεςζηρ» Μ.2.2: «Αναμόπθωζη Ππογπαμμάηων ,31% ΔΚΤ (75%) Σποςδών-Γιεύπςνζη Ανώηαηηρ Δκπαίδεςζηρ» Μ.2.3: "Απσική Δπαγγελμαηική ,46% ΔΚΤ (75%) Δκπαίδεςζη και Καηάπηιζη" Μ.2.4:«Δπαγγελμαηικόρ ,26% ΔΚΤ (75%) Πποζαναηολιζμόρ-Σύνδεζη με Αγοπά Δπγαζίαρ» Μ.2.5: «Για βίος Δκπαίδεςζη» ,27% ΔΚΤ (75%) Μ.2.6:«Ππογπάμμαηα Πποζηαζίαρ ,72% ΔΚΤ (75%) Πεπιβάλλονηορ-Πεπιβ/nρ Δκπαίδεςζηρ» Α.Π.3: «Ανάπηςξη και πποώθηζη ,72% ΔΚΤ (75%) ηηρ επισειπημαηικόηηηαρ και ηηρ πποζαπμοζηικόηηηαρ ηων νέων» 74

75 Μ.3.1: «Δνθάππςνζη επισειπημαηικήρ ,72% ΔΚΤ (75%) δπάζηρ και καινοηομικών εθαπμογών» Α.Π.4: «Βεληίωζη ηηρ ππόζβαζηρ ,51% ΔΚΤ (75%) ηων γςναικών ζηην αγοπά επγαζίαρ» Μ.4.1: «Ππογπάμμαηα Υποζηήπιξηρ ηηρ ,10% ΔΚΤ (75%) Απσικήρ Δπαγγελμαηικήρ Καηάπηιζηρ και Δκπαίδεςζηρ ηων Γςναικών» Μ.4.2: «Ππογπάμμαηα ςποζηήπιξηρ ,41% ΔΚΤ (75%) ηων γςναικών ζηιρ Πποπηςσιακέρ και Μεηαπηςσιακέρ ζποςδέρ. Ππογπάμμαηα ζποςδών και επεςνηηικά ππογπάμμαηα για ηιρ γςναίκερ» Α.Π.5: «Γημιοςπγία και ενίζσςζη ,85% ΔΤΠΑ (75%) ςποδομών για ηην ςλοποίηζη ηων μέηπων ΔΚΤ» Μ.5.1: «Αναβάθμιζη Υποδομών και ,08% ΔΤΠΑ (75%) Δξοπλιζμών για ηην πποώθηζη ιζόηηηαρ εςκαιπιών ππόζβαζηρ ζηην αγοπά επγαζίαρ» Μ.5.2: «Αναβάθμιζη Υποδομών και ,77% ΔΤΠΑ (75%) Δξοπλιζμών για ηην βεληίωζη ηηρ ποιόηηηαρ ηηρ εκπαίδεςζηρ» Α.Π.6: «ΤΔΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΔΙΑ» ,82% ΔΚΤ (75%) Μ.6.1: "Τεσνική Βοήθεια" ,82% ΔΚΤ (75%) ΔΠΔΑΔΚ % Πεγή: Ηζηνζειίδα Τπνπξγείνπ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ Γηάγξακκα 1. Γνκή ηνπ Διιεληθνχ Δθπαηδεπηηθνχ πζηήκαηνο 75

76 Πεγή: Ηζηνζειίδα Τπνπξγείνπ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ 76