Β Τετράμηνο Τάξη Α Νέοι και Μόδα Ενδυμασία

Transcript

1 9ο ΓΕΛ Πατρών Σχολικό Έτος: Β Τετράμηνο Τάξη Α Νέοι και Μόδα Ενδυμασία Ομάδα Λ.Α.Μ.Α. Γεωργίου Μαρία Υπεύθυνη Φακέλων Σταματοπούλου Αφροδίτη Υπεύθυνη φορητού υπολογιστή Ταξιαρχοπούλου Λίνα Υπεύθυνη σημειώσεων Φλογερά Άννα Εκπρόσωπος ομάδας Επιβλέπουσες καθηγήτριες Μισαηλίδη Νίκη Παπαδοπούλου Πούλια

2 1. Εισαγωγή- Μεθοδολογία... 2 Η εξέλιξη της μόδας από το χτες στο σήμερα Τι είναι ενδυμασία- ένδυμα;.. Η μόδα από το χτες στο σήμερα Η ενδυμασία στην Αρχαία Ελλάδα Η ενδυμασία στον 16ο αι. (Αναγέννηση)... Η ενδυμασία στον 17ο αι Η μόδα στον 19ο αι. ( ). Η αλλαγή του αιώνα ( ). Η δεκαετία του 20. Η δεκαετία του 30. Η δεκαετία του 40. Η δεκαετία του 50. Η δεκαετία του 60. Η δεκαετία του 70. Η δεκαετία του 80. Η δεκαετία του 80 και μετά.. 2. Παράγοντες που επηρεάζουν την μόδα Μόδα και ηλικία. Μόδα και φύλο.. Μόδα και οικονομική κατάσταση.. Μόδα και γεωγραφική θέση... Μόδα και κοινωνία Μόδα και ψυχολογία. Μόδα και πνευματικό επίπεδο.. Μόδα και θρησκεία 3. Μέσα προβολής της μόδας Περιοδικά Διαδίκτυο Τηλεόραση.. Διαφήμιση Ομάδες νέων σε σχέση με το ντύσιμο Punk Goths.. Hippies.. EMO Κάγκουρες. Χίπστερς... 5 Οι επιδράσεις της μόδας Θετικές επιδράσεις. Αρνητικές επιδράσεις Συμπεράσματα- Τρόποι αντιμετώπισης της μαζοποίησης της μόδας... Έρευνα. 30 Βιβλιογραφία

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Η μόδα είναι στην πραγματικότητα ένα πολυσύνθετο φαινόμενο που καθρεφτίζει τις κατευθύνσεις και τις εξελίξεις μιας κοινωνίας σε μια ορισμένη ιστορική περίοδο. Το φαινόμενο αυτό ανέλαβε να διερευνήσει και να αναλύσει η ομάδα μας Λ.Α.Μ.Α (Λίνα, Άννα, Μαρία, Αφροδίτη) στα πλαίσια του μαθήματος ερευνητικής εργασίαςproject. Ο ρόλος της μόδας είναι να εισαγάγει στην κοινωνία, με τη γρήγορη μετάδοση και αφομοίωση, νέες συμπεριφορές και πεποιθήσεις, καθώς αποτελεί αντανάκλαση των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών και ενσαρκώνει το πνεύμα της κάθε εποχής. Αρχικά κάναμε ένα ταξίδι στο χρόνο για να γνωρίσουμε την εξέλιξη της μόδας μέσα στους αιώνες από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι και σήμερα. Στη συνέχεια προχωρήσαμε σε προσδιορισμό των παραγόντων επίδρασης της μόδας στη ζωή μας (π.χ. φύλο, θρησκεία κλπ), καθώς και τα μέσα προβολής με τα οποία ο κόσμος της μόδας καταφέρνει να εισχωρήσει στην καθημερινότητα μας. Με βάση αυτά μελετήσαμε τις ομάδες τις οποίες διακρίνονται οι νέοι με κριτήριο το ντύσιμο (κάγκουρες, γκοθ κλπ). Τέλος, διερευνήσαμε το σύνολο των θετικών και αρνητικών επιδράσεων της μόδας και προτείναμε μια σειρά από τρόπους αντιμετώπισης της μαζοποιήσης της μόδας τόσο ως προς το άτομο όσο και ως προς την κοινωνία του σήμερα. Μεθοδολογία Η έρευνα μας σχετικά με το θέμα «Μόδα και ενδυμασία» είναι: Βιβλιογραφική, δηλαδή προχωρήσαμε στη συλλογή δεδομένων από βιβλία, διαδίκτυο, περιοδικά κ.α. Ποσοτική με τη χρήση ερωτηματολογίου κλειστού τύπου, δηλαδή ερωτηματολογίων με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής μέσω των οποίων καταλήξαμε σε συμπεράσματα σχετικά με το θέμα μας.

4 Κεφάλαιο 1ο (Άννα Φλογερά) Η εξέλιξη της μόδας: Από το χτες στο σήμερα 1.1 Τι είναι ενδυμασία - ένδυμα; Με τον όρο ενδυμασία εννοούμε «το σύνολο των «ενδυμάτων» που απαρτίζουν την εξωτερική εμφάνιση του ανθρώπου», ενώ ο όρος ένδυμα καλύπτει κάθε αντικείμενο κατασκευασμένο από οποιοδήποτε υλικό, κατεργασμένο ή όχι, αν ικανοποιεί τους λόγους για τους οποίους χρησιμοποιείται. Το ένδυμα ή η ένδυση «περικλείει κάθε τροποποίηση του παρουσιαστικού ενός ατόμου από τα ρούχα και τα αξεσουάρ μέχρι το μακιγιάζ, το χτένισμα, τα κοσμήματα, τη στάση, τα εσώρουχα, τις βάτες, ακόμη και την χειρουργική αλλαγή»( - Ενδυμασία, ένδυμα). «Η ενδυμασία αποτελεί σημείο ταυτότητας, αναγνώρισης και αναφοράς, έλξης και γοητείας, αποστροφής και εκφοβισμού, συμβολικό στοιχείο, σημειολογικό κώδικα, πομπό και δέκτη μηνυμάτων».το ένδυμα αποτελεί μια δυναμική μορφή πολιτισμού με ιστορική, κοινωνική, βιομηχανική, ψυχολογική, οικονομική διάσταση και είναι κομμάτι αυτογνωσίας του λαού που το δημιούργησε. Η συνάντηση παλαιότερων με νέες αισθητικές αξίες, μπορεί να οδηγήσει σε μετεξέλιξη παραδοσιακών μορφών τέχνης προς σύγχρονες (οπ.π.). 1.2 Η μόδα από το χτες στο σήμερα1 1 Πηγές πληροφοριών για τα επόμενα υποκεφάλαια ( ) : α) και γ) από το βίντεο : «Η ιστορία της μόδας στη ΝΕΤ»

5 Η ιστορική εξέλιξη της ενδυμασίας υποδηλώνει την εξέχουσα θέση που κατέχει η ενδυμασία στη ζωή του ανθρώπου. Σε κάθε στάδιο της εξελικτικής πορείας της ενδυμασίας, συναντούμε διαφορετικές ενδυματολογικές τεχνικές και τάσεις που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τις επικρατούσες ιστορικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές συνθήκες. Ακόμη, το ένδυμα σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να βοηθήσει το άτομο να επιτύχει τα αισθητικά ιδεώδη της εποχής του. 1.3 Η ενδυμασία στην Αρχαία Ελλάδα Στην Αρχαία Ελλάδα η ενδυμασία ήταν κατασκευασμένη από υφάσματα με ζωηρά χρώματα, κάποτε μάλιστα από πολλά χρώματα: πορφυρό, κόκκινο, πράσινο και γαλάζιο. Στους άντρες δεν άρεσε το κίτρινο χρώμα, το θεωρούσαν καλό μόνο για τις γυναίκες. Τα λευκά ενδύματα στολίζονταν με μια λωρίδα χρωματιστή. Το κύριο αντικείμενο της αντρικής ενδυμασίας ήταν ο χιτώνας, που τον φορούσαν κατάσαρκα. Ο χιτώνας δεν ήταν τίποτα άλλο από ένα κομμάτι πανί, με τρύπες για τα χέρια, που το έπιαναν στον έναν ώμο με πόρπη. Το μήκος του χιτώνα ποίκιλλε ανάλογα με την εποχή. Στην αρχή ήταν πολύ μακρύς, μα αργότερα άρχισαν να τον σφίγγουν στη μέση με ένα κορδόνι και έτσι έφτανε ως τα γόνατα. Κάποτε στο χιτώνα έβαζαν και μανίκια. Οι χιτώνες, που προορίζονταν για τους υπηρέτες, τους βιοτέχνες, τους στρατιώτες και τους δούλους είχαν μια τρύπα, μονάχα για το αριστερό χέρι, ο δεξιός ώμος έμενε ακάλυπτος. Πάνω από το χιτώνα οι Αθηναίοι φορούσαν ένα είδος μανδύα ή πελερίνα που το έλεγαν ιμάτιο. Το ιμάτιο ήταν ένα τετράγωνο ύφασμα, συνήθως μάλλινο, το οποίο έφεραν οι άνδρες κατάσαρκα και ενίοτε πάνω από τον χιτώνα, οι δε γυναίκες πάντοτε σχεδόν ως πανωφόρι, πάνω από τον χιτώνα ή τον πέπλο. Μέχρι τα μέσα του ΣΤ π.α.χ.χ. αιώνα ρίπτονταν επί του αριστερού ώμου λοξά από μπροστά προς τα πίσω, κάλυπτε δε την ράχη, πλην του δεξιού ώμου, διέρχονταν κάτω από την δεξιά μασχάλη και η άκρη αυτού κρατιόταν με το αριστερό χέρι ή και αυτή έπεφτε πάνω στον αριστερό ώμο. Ενίοτε όμως, ιδίως από τις γυναίκες, περνώντας το ιμάτιο κάτω από τη δεξιά μασχάλη ρίχνονταν πάνω από τον δεξί ώμο, αφήνοντας ακάλυπτο το μπροστινό μέρος του σώματος. Και στις δύο περιπτώσεις αυτός ο τρόπος ενδύσεως λέγονταν «επιδέξια αναβάλλεσθαι». Από τα μέσα του Ε π.α.χ.χ. αιώνα, το ιμάτιο καθίσταται από τις γυναίκες στενότερο, φοριόνταν κατά τον ίδιο τρόπο αλλά από τον αριστερό ώμο, ενώνονταν το μέσον αυτού με την πρώτη άκρη με πόρπες, το υπόλοιπο τυλίγονταν γύρω από τον βραχίονα και σχημάτιζε κομψότατες πτυχές. Παρεμφερής με το ιμάτιο ήταν ο πέπλος. Οι πτυχές και των δύο αυτών ενδυμάτων, κατ άλλους, σχηματίζονταν μέσω του σιδερώματος ή του ραψίματος, όπως οι σύγχρονοι πλισέδες. Σε μεταγενέστερες εποχές, ιδίως από τις γυναίκες, καλύπτονταν μερικές φορές το κεφάλι με το ιμάτιο, άλλοτε αυτό έφθανε μέχρι το έδαφος αρχίζοντας από το λαιμό ή τέλος φέρονταν υπό τις καθισμένες γυναίκες από τη μέση προς τα κάτω, αφήνοντας ελεύθερο το πάνω μέρος του σώματος. Η διακόσμηση του ιματίου στην αρχή ήταν απλούστατη, μονόχρωμη με απλό κέντημα στις άκρες. Από την ελληνιστική όμως εποχή αυτό κατέστη πολυτελέστατο (πορφυρό, χρυσοποίκιλτο). Υπήρχε ακόμα και ένας κοντός μανδύας, πιασμένος με μια πόρπη κάτω απ' το λαιμό και αφημένος να πέφτει ελεύθερα πάνω απ' τους ώμους και τις πλάτες. Αυτή η πελερίνα ονομαζόταν χλαμύδα και τη φορούσαν στον πόλεμο, στο κυνήγι και στα

6 ταξίδια. Στην Αθήνα η χλαμύδα ήταν το συνηθισμένο ένδυμα της νεολαίας. Το κεφάλι έμενε ακάλυπτο. Οι Έλληνες φορούσαν κάλυμμα μόνο όταν έβγαιναν έξω απ' την πόλη για να προστατεύουν το κεφάλι τους από τη ζέστη και τη βροχή. Στους δρόμους της Αθήνας μπορούσε να συναντήσει κανείς με κάλυμμα μόνο ταξιδιώτες ή ανάπηρους. Υπήρχαν ορισμένα είδη καλύμματος λευκά ή καφέ. Ο πίλος ήταν ένα είδος καλύμματος με πολύ μικρούς γύρους ή και χωρίς γύρους και ο πέτασος ένα αληθινό καπέλο από πίλημα, ίσιο στην κορυφή, με μια κορδέλα. Η κυνή ήταν ένα κάλυμμα χωρίς γύρους, δηλαδή ένας απλός στρογγυλός σκούφος, από δέρμα σκυλιού ενώ οι γυναίκες φορούσαν πιο συχνά ένα διάδημα (διά + δένω) το στεφάνι. Έξω από την οικία τους φορούσαν σανδάλια από δέρμα, μπότες και άλλα υποδήματα, ενώ μέσα κυκλοφορούσαν περισσότερο ξυπόλυτοι αν και υπήρχε και υπόδημα που χρησίμευε όπως οι σημερινές παντόφλες. 1.4 Η ενδυμασία στον 16ο αιώνα (Αναγέννηση) Το ένδυμα κυρίως, με την Αναγέννηση και μετά υφίσταται τις περισσότερες αλλαγές και προσαρμόζεται συνεχώς με το κάθε διαφορετικό ύφος μιας άλλης εποχής. Για την ομάδα μας, αυτή η συγκεκριμένη εποχή θεωρείται σταθμός γι αυτό τον τρόπο η μόδα εξελίχθηκε με ραγδαίους ρυθμούς, καθώς οι άνθρωποι, από τον 16ο αιώνα κιόλας, ενσωμάτωναν καινοτόμες και διαφορετικές ιδέες στα ρούχα που σχεδίαζαν. Έτσι λοιπόν, η Αναγέννηση είναι μια χρονική περίοδος που αξίζει να ερευνηθεί και που από την οποία η μόδα ξεκίνησε με δειλά βήματα να εκτυλίσσεται σε απαραίτητο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Το πνεύμα της Αναγέννησης επηρέασε όχι μόνο την ζωγραφική, αλλά και την μόδα. Αυτή ήταν η περίοδος, κατά την διάρκεια της οποίας θα μπορούσε να λεχθεί ότι άρχισε να διακρίνεται σε όλους τους τομείς της ενδυμασίας μια δόση υπερβολής. Αυτό συνέβη γιατί οι έμποροι και οι αστοί είχαν αρχίσει να αποκτούν ολοένα και περισσότερα χρήματα. Η επίδειξη και ο ανταγωνισμός στα ακριβά υφάσματα, τα γουναρικά και τα κοσμήματα ήταν ένδειξη επιτυχίας, αλλά συχνά οδηγούσε σε απίστευτες υπερβολές. Οι πλούσιοι άνδρες φορούσαν μανδύες με φαρδείς ώμους και επίπεδα καπέλα. Τα κοινά ενδυματολογικά χαρακτηριστικά που συναντάμε σε όλες τις χώρες συνοψίζονται στα εξής: πλούσια, βαριά υλικά, σε μεγάλες ποσότητες, μεγάλα μανίκια, εφαρμοστά ενδύματα και καλυμμένα κεφάλια σε άνδρες και γυναίκες. Χαρακτηριστικό ενδυματολογικό γνώρισμα αυτής της εποχής είναι ο κορσές (ελαστικό, γυναικείο κυρίως, εσώρουχο, που περιβάλλει το κάτω μέρος του κορμιού, από την μέση έως τους γλουτούς). Οι γυναίκες, επιπλέον, προκειμένου να τονίσουν την μέση τους, φορούσαν στενά κορσάζ (το τμήμα του γυναικείου ρούχου που καλύπτει το πάνω μέρος από τους

7 ώμους μέχρι την μέση- το μπούστο-) και κορσέδες με ενίσχυση από ξύλο ή μέταλλο. Κάτω από τα φορέματά τους φορούσαν ένα κρινολίνο με ενσωματωμένους ξύλινους δακτύλιους που χάριζαν στο ένδυμα σχήμα καμπάνας. Τα χρώματα αυτής της περιόδου είναι έντονα και συχνά σκοτεινά. Το μαύρο βελούδο ήταν το βασικό υλικό της περιόδου, ιδιαίτερα στα φακιόλια. Τα λευκά λινά υφάσματα ήταν άλλο ένα διακριτικό σημείο των χρωμάτων του χρυσού και του βυσσινί για κολάρα και φραμπαλάδες (λουρίδα από ύφασμα με λεπτές πτυχές ή με σούρα, που στολίζει τον ποδόγυρο σε γυναικεία ρούχα ή τις άκρες των μαξιλαριών, σεντονιών κ.λ.π.). 1.5 Η ενδυμασία τον 17ο αιώνα Το ανδρικό κουστούμι εξελίσσεται κατά τρόπο μοναδικό γύρω στο 1660: τα διάφορα κομμάτια μικραίνουν, προβάλλεται το πουκάμισο και ένα πλήθος από μετάξινες ταινίες ενώνεται σε μπουκλωτές τούφες. Εμφανίζονται υποδήματα στολισμένα με κορδέλες και κουμπιά. Το σακάκι φτάνει ως την ζώνη, και τα μανίκια του, κοντά μέχρι τον αγκώνα, αφήνουν να φανούν τα φαρδιά μανίκια του πουκαμίσου. Η κυλόττα είναι ανοιχτή χαμηλά και πολύ φαρδιά, έτσι που να μοιάζει με μικρή φούστα. Οι δαντέλες και οι φιόγκοι βρίσκονται στο αποκορύφωμά τους. Οι κυκλικοί κάπα αντικαθίσταται από ένα μακρύ ρούχο, ένα είδος καζάκας Η περούκα είναι ένα καινούριο στοιχείο στο ανδρικό ντύσιμο. Από την άλλη, το γυναικείο κουστούμι εξακολουθεί να αποτελείται από ένα κορσάζ, στο οποίο συρράπτεται φούστα με ουρά, ανοιχτή μπροστά. Οι πτυχές της φούστας συγκεντρώνονται πίσω, πάνω από ένα υποστήριγμα, το πρώτο τουρνούρι στην ιστορία της αμφίεσης.

8 1.6 Η μόδα τον 19ο αιώνα ( ) Αυτό που κυρίως χαρακτηρίζει το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα το δυτικό κόσμο είναι σίγουρα η βιομηχανική επανάσταση. Η προσοχή στρέφεται στο προλεταριάτο, στη φτώχεια και στον Μαρξ, και έτσι εν πρώτοις είναι δύσκολο να καταλάβουμε τι συνέβαινε με τη μόδα της ανώτερης τάξης η οποία είχε αρχίσει να αναπτύσσεται αυτήν την χρονική περίοδο. Η μόδα ήταν καθαρά υπόθεση των πλουσίων μέχρι τη δεκαετία του Έτσι μιλάμε για τους αστούς, την καινούργια τάξη που δεν ήταν ούτε ευγενείς ούτε όμως και φτωχοί, αλλά καθόριζαν τις τάσεις της μόδας αυτή την εποχή. Αυτοί κυρίως απέκτησαν λεφτά από τα εργοστάσια που είχαν και διηύθυναν ή ήταν άτομα υψηλού μορφωτικού επιπέδου με ανάλογες θέσεις που τους επέτρεπαν να συμμετέχουν στην έκρηξη της βιομηχανικής επανάστασης. Διέφεραν από τους αριστοκράτες που κληρονομούσαν τα πλούτη τους. Η αστική τάξη από τη μία μιμούταν την αριστοκρατία με το να επιδεικνύεται, από την άλλη όμως τόνιζαν ότι είναι διαφορετικοί γιατί εκείνοι λιγότερο ή περισσότερο- είχαν κερδίσει τα πλούτη τους με τη δουλειά τους. Σε αυτό το πλαίσιο, η μόδα έπαιξε ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας της νέας τάξης, που καθώς ήταν καινούργια δεν είχε παράδοση. Η έλλειψη ταυτότητας είναι πιθανόν ο λόγος που οι αστοί ζήλευαν (μιμούνταν δηλαδή) τους αριστοκράτες, ενώ ταυτόχρονα τους περιφρονούσαν. Εξαιτίας των προτεσταντικών εργασιακών ηθών και της εντύπωσης που έπρεπε να δίνει ένας διευθυντής, τα ανδρικά ρούχα έγιναν πιο μονότονα όσο ποτέ άλλοτε. Ένας επιχειρηματίας έπρεπε να είναι σοβαρός και να εμπνέει εμπιστοσύνη, γι αυτό έπρεπε να φοράει αυστηρά ρούχα. Έτσι οι άνδρες δε φορούσαν φωτεινά χρώματα και παιχνιδιάρικα σχέδια. Πώς όμως θα έδειχναν τα πλούτη τους, αφού δεν μπορούσαν να φορέσουν πολύτιμα μετάξια, δαντέλες και χρυσά κουμπιά; Γι αυτό άφηναν τις κυρίες να ντύνονται με πολυτελή ενδύματα. Τον 19ο αιώνα που ήταν μια συντηρητική και ρομαντική εποχή καλλιεργήθηκε η ιδέα ότι οι γυναίκες ανήκουν στο σπίτι και πουθενά αλλού. Μια κοινωνία που αποτελούνταν κυρίως από σκληρά εργαζόμενους χωρικούς και τεχνίτες δε θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς την εργατική δύναμη του μισού της πληθυσμού. Θεωρούσαν ότι οι γυναίκες έχουν τον έξης προορισμό: α) να μεγαλώνουν τα παιδιά και β) να επιδεικνύουν τα πλούτη των συζύγων τους. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούσαν να ασχολούνται με λογικά πράγματα. Μόνο οι

9 γυναίκες της κατώτερης τάξης δούλευαν. Έτσι αν σε μια οικογένεια δε χρειαζόταν να εργάζεται η γυναίκα, έμενε σπίτι και είχε υπηρέτες για τις βαριές δουλειές. Αφού κανείς δεν τις έπαιρνε στα σοβαρά, οι γυναίκες δεν χρειάζονταν να φορούν «σοβαρά» ρούχα. Εν αντιθέσει έπρεπε να είναι όμορφες και να περνούν τη μέρα τους άσκοπα, για να δείχνουν ότι οι άνδρες τους κερδίζουν αρκετά χρήματα, όποτε δε χρειάζεται να δουλεύουν κι εκείνες). Οι δουλειές που έκαναν ήταν εντελώς μη παραγωγικές, όπως το κέντημα για παράδειγμα. Φορούσαν τεράστια ρούχα, καθόλου πρακτικά, με φαρδιές και βαριές φούστες και στενούς κορσέδες που τόνιζαν το πόσο αργόσχολες ήταν, ενώ ταυτόχρονα έδειχναν ότι μπορούσαν να διαθέσουν πολλά χρήματα για το ντύσιμό τους. Όταν τα κρινολίνα έφυγαν από τη μόδα και οι φούστες άρχισαν να φαρδαίνουν, το ντύσιμο έγινε ακόμα πιο άβολο και μη πρακτικό τώρα οι φούστες ήταν και πολύ στενές. Δεν ήταν όμως μόνο τα ρούχα που αποδείκνυαν τον πλούτο των αστών, αλλά κυρίως τα περίτεχνα γαρνιρίσματα με τις δαντέλες, τα κεντήματα, τις πτυχώσεις και τα διακοσμητικά στολίδια. Αυτά τα γαρνιρίσματα είχαν και μια άλλη λειτουργία: εξέφραζαν και αποδείκνυαν την παιχνιδιάρικη, ασταθή και ματαιόδοξη φύση των γυναικών. 1.7 Η αλλαγή του αιώνα Όλες οι αλλαγές που έγιναν αυτή την εποχή ήταν εξαιτίας του Α Παγκοσμίου πολέμου ( ). Οι γυναίκες σταμάτησαν να φοράνε κοσμήματα και εντυπωσιακά ρούχα, άρχισαν να παίρνουν μέρος σε φιλανθρωπικά έργα, με αποτέλεσμα να διευρύνουν τους ορίζοντές τους και άλλαξαν την εμφάνισή τους για πάντα. Ενώπιον του πολέμου δεν υπήρχαν κοινωνικές τάξεις και όλες οι γυναίκες άρχισαν να ντύνονται πανομοιότυπα. Η επιρροή του πολέμου στη μόδα έγινε αισθητή με τα στρατιωτικά σιρίτια, τις ζώνες με αγκράφες και με τις φούστες των γυναικών, που λόγω πρακτικής αναγκαιότητας έγιναν πιο κοντές και έφτασαν μέχρι τους αστραγάλους (για πρώτη φορά το 1915 έφτασαν σε αυτό το ύψος οι φούστες όπου

10 και παρέμειναν μέχρι το 1918). Οι άντρες φορούσαν κοστούμι, λίγο μεσάτο και κουμπωμένο ψηλά. Ως επίσημο ένδυμα καθιερώθηκε το σμόκιν. Σε γενικές γραμμές επικράτησαν τα σκούρα χρώματα στα ρούχα, αφού όλοι ήταν επηρεασμένοι από την απώλεια αγαπημένων προσώπων εξαιτίας του πολέμου. 1.8 Η Δεκαετία του 20 Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο οι κοινωνικές και οι οικονομικές εξελίξεις άλλαξαν τελείως τον ρόλο των γυναικών και έκαναν στην εμφάνιση τους επαναστατικές καινοτομίες. Αυτό που έρχεται στο μυαλό των περισσοτέρων όταν αναφερόμαστε στην δεκαετία του 20 είναι το «à la garçon style» (ανδρόγυνο στυλ). Στην πραγματικότητα όμως αυτό το στυλ έκανε την εμφάνιση του μετά το Τα προηγούμενα χρόνια το μήκος των φορεμάτων και των παλτό έφτανε μέχρι τη γάμπα. Τα φορέματα και οι φούστες κόντυναν μέχρι το γόνατο μόνο μεταξύ 1926 και 1928 και αυτή ήταν η μοναδική περίοδος που τα βραδινά φορέματα έφταναν σε αυτό το μήκος. Η καθημερινή ενδυμασία των αντρών ήταν σοβαρή ή σπορ. Το σακάκι ήταν ιδιαίτερα σοβαρό, μονόπετο, με ψηλή μέση. Τα παντελόνια κόνταιναν προς τα κάτω. Το γιλέκο το βράδυ και το πουλόβερ την ημέρα αποτελούσαν απαραίτητα συστατικά της ανδρικής ενδυμασίας. Η επίσημη ενδυμασία παρέμεινε αυστηρή. Την εποχή εκείνη υπερίσχυσε στην κόμμωση των γυναικών η κόμμωση à la garçon (ανδρικού τύπου) σε συνδυασμό με ψηλά καπέλα ή τουρμπάνι διακοσμημένο με φτερά για τις πιο επίσημες εμφανίσεις. Απαραίτητα αξεσουάρ ήταν τα μακριά κολιέ από μαργαριτάρια και η μακριά πίπα με τσιγάρο. Το μακιγιάζ ήταν ιδιαίτερα έντονο στις βραδινές εμφανίσεις με σχεδόν μαύρα βαμμένα μάτια και κόκκινα, μικρά, βαμμένα χείλη. Αξίζει να αναφερθεί ότι σε αυτή τη δεκαετία έκανε αισθητή την παρουσία της η Coco Channel, που τα ρούχα που σχεδίαζε εκπροσωπούν απόλυτα την εποχή αυτή. Τα ρούχα της είχαν ουδέτερα χρώματα, ήταν ευκολοφόρετα, άνετα, επαναστατικά και αρκετά μοντέρνα για την εποχή. Την πρώτη εμφάνιση του έκανε σε αυτή τη δεκαετία το LBD (μικρό μαύρο φόρεμα), που θεωρείται νόμιμο τέκνο της Coco Channel.

11 1.9 Η Δεκαετία του 30 Η οικονομική κρίση (1929), η ανεργία και η εμφάνιση του εθνικοσοσιαλισμού ήταν κάποια φαινόμενα που επηρέασαν έντονα όλους τους τομείς της ζωής την περίοδο αυτή και φυσικά και τη μόδα. Η γυναικεία ενδυμασία για το πρωί ήταν θηλυκή και καθωσπρέπει και για το βράδυ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί λαμπερή και αστραφτερή. Τα προηγούμενα χρόνια δεν ενδιέφερε τις γυναίκες τα ρούχα που θα φοράνε να είναι πρακτικά, αφού οι καθημερινές δουλειές γίνονταν από τις υπηρέτριες. Τη δεκαετία του 30 όμως, τα πράγματα άλλαξαν, οι γυναίκες έγιναν περισσότερο παραγωγικές και πολυάσχολες, αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση πιο πρακτικών και απλών ρούχων που έδιναν ελευθερία στις κινήσεις για την ημέρα. Τα πιο εντυπωσιακά και πολυτελή φορέματα τα φορούσαν στις βραδινές τους εμφανίσεις. Την περίοδο αυτή επίσης, έκαναν την εμφάνισή τους νέα υφάσματα που ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένα στα βραδινά φορέματα, όπως το μεταλλικό λαμέ. Σε γενικές γραμμές τα φορέματα ήταν από ανάλαφρα χυτά υφάσματα, τη μέρα βρίσκονταν στα είκοσι εκατοστά από το έδαφος και το βράδυ άγγιζαν τον αστράγαλο, τόνιζαν τη μέση, ήταν εφαρμοστά στους γοφούς και στο κάτω μέρος ήταν σε σχήμα καμπάνας, τα βραδινά φορέματα είχαν ντεκολτέ και ένα μικρό είδος πέπλου στο πίσω μέρος. Τέλος η στενή γραμμή επικράτησε και στις ζακέτες και στα παλτό. Η ανδρική ενδυμασία παρέμεινε συντηρητική και μόνο η καθημερινή ενδυμασία με τον καιρό, έγινε πιο σπορ. Οι άνδρες φορούσαν μεσάτα σακάκια που τόνιζαν τους ώμους και παντελόνια σε ευθεία γραμμή με φαρδιά ρεβέρ Η Δεκαετία του 40 Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου ( ), οι συνθήκες δεν άφηναν περιθώρια εξέλιξης στη μόδα. Τα υφάσματα ήταν δύσκολο να βρεθούν, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να κάνουν συχνές αλλαγές στα ρούχα τους και να ενώνουν υπολείμματα. Οι στρατιωτική ενδυμασία για τους άντρες, καθιερώθηκε και στις κοινωνικές εμφανίσεις. Η γυναικεία ενδυμασία ήταν απλή και λειτουργική σε διακριτικά χρώματα. Μέσα στο υποτονικό σκηνικό της μεταπολεμικής περιόδου, έκανε την εμφάνιση του, με το New Look ο Christian Dior ( ) και χαρακτηρίστηκε «Βασιλιάς της μόδας». Έδωσε μια αίσθηση πολυτέλειας και έκανε τη γυναικεία μόδα ιδιαίτερα θηλυκή και αριστοκρατική. Είδαμε λοιπόν, προς το τέλος αυτής της

12 δεκαετίας μακριές φούστες ως τη γάμπα, με έντονα τονισμένη τη μέση και τους ώμους. Τα επίσημα φορέματα είχαν εκλεπτυσμένα ντεκολτέ και απέκτησαν επενδύσεις με υφάσματα. Στη γυναικεία εμφάνιση με το New Look προστέθηκαν τα κομψά καπέλα και η διακριτική κόμμωση με μπούκλες. Στη ανδρική ένδυση δεν έγιναν ιδιαίτερες αλλαγές, μόνο που μετά τον πόλεμο τα σακάκια μάκρυναν, φάρδυναν στους ώμους και στένεψαν στους γοφούς Η Δεκαετία του 50 Η δεκαετία ανάμεσα στο 50 και το 60 είναι εκρηκτική. Η οικονομική ευημερία και η ανύψωση του βιοτικού επιπέδου έδωσαν περιθώρια ανάπτυξης στην υψηλή ραπτική. Δεκαετία του 50, μια γνωστή σε όλους μας εποχή από το Grease, που όμως αντιπροσωπεύει κυρίως τη νέα γενιά. Ήταν η πρώτη φορά που οι νέας ηλικίας άνθρωποι απέκτησαν δική τους μόδα, στυλ και εμφάνιση, επηρεασμένοι από πρότυπα του κινηματογράφου και τραγουδιστές. Απαραίτητα στοιχεία για την εμφάνιση τους ήταν τα δερμάτινα, τα τζιν, οι κλος φούστες, τα πλεκτά, τα κοτλέ και τα παπούτσια μπαλαρίνες για τα κορίτσια. Παράλληλα με αυτή τη μόδα ο Christian Dior προκαλεί ξανά αίσθηση ανεβάζοντας το μήκος της φούστας στα λίγα εκατοστά κάτω από το γόνατο και συνδέοντας τη ραπτική με τα γράμματα του αλφάβητου. Έτσι γεννιέται η γραμμή Α (στενή στο πάνω μέρος και ανοιχτή κάτω), η γραμμή Η (ίσια και αυστηρή) και η Υ (ανοιχτή στην πλάτη και στενή προς τα κάτω). Στο Παρίσι αναπτύσσονται δύο διαφορετικές τάσεις στην υψηλή ραπτική. Από τη μία μεριά η Channel προσπαθεί να συνδυάσει τη ραπτική με την άνεση, θέτοντας το ρούχο στην υπηρεσία του σώματος. Από την άλλη, κάποιοι σχεδιαστές δείχνουν να ασχολούνται μόνο με την εντύπωση που προκαλούν οι δημιουργίες τους. Ο θάνατος του Christian Dior το 1957, συγκλόνισε τον κόσμο της μόδας, τουλάχιστον μέχρι την ανακοίνωση του ονόματος του διαδόχου του Yves Saint Laurent, που λανσάρει την τραπεζιοειδή γραμμή. Στην ανδρική μόδα τα σακάκια και τα παλτό ήταν φαρδιά και είχαν στρογγυλεμένα πέτα τα παντελόνια ήταν άνετα στο πάνω μέρος και στένευαν προς τα κάτω. Αξίζει όμως να αναφερθεί ότι η μεγάλη αλλαγή στην ανδρική ενδυμασία

13 αφορούσε τους νέους άντρες. Με πρότυπα τον Marlon Brando και τον James Dean φορούσαν τζιν, δερμάτινα μπουφάν και απλά T-shirt. Είναι η πρώτη φορά στην μέχρι τώρα ιστορία της μόδας, που τα τζιν δεν φοριούνται μόνο από την εργατική τάξη. Γίνονται σημαία όποιου θέλει να πάει ενάντια στον κομφορμισμό και παρόλο που αρχικά απαγορεύεται να φοριούνται από μαθητές στα σχολεία της Αμερικής, λίγα χρόνια αργότερα θα γίνουν σήμα κατατεθέν τους Η Δεκαετία του 60 Στη δεκαετία του 60 η μόδα αντλεί έμπνευση με έναν τρόπο προφανώς αναρχικό από προτάσεις και τόπους διαφορετικούς. Χαρακτηριστικό της μόδας ήταν η απελευθέρωση από υποχρεώσεις και ταμπού. Η Αμερική βρίσκει τη μούσα της στο πρόσωπο της Jackie Kennedy και επιβάλλει ένα στυλ κλασσικής κομψότητας, με φορέματα ως το γόνατο, σε γραμμή Α με γεωμετρικά σχέδια. Η Audrey Heyburn, όμως είναι αυτή που θα κάνει μύθο το μικρό μαύρο φόρεμα μέσω της συμμετοχής της στην ταινία Breakfast at Tiffany s (1961). Οι πιο σημαντικές καινοτομίες στη γυναικεία μόδα τη δεκαετία αυτή, ήταν η εμφάνιση της μίνι φούστας και η καθιέρωση του γυναικείου παντελονιού. Ήταν η πρώτη φορά που εμφανίστηκαν «αντιμόδες» με εφαρμογή κυρίως στη νεολαία. Mία από αυτές ήταν το κίνημα των Mod s, που έκανε για πρώτη φορά την εμφάνιση του το 1964 στη Βρετανία και προαναγγέλλει την εμφάνιση του punk τη δεκαετία του 70. Οι πιο χαρακτηριστικές όμως «αντιμόδες» της εποχής ήταν αυτή των hippies και αυτή των ζητιάνων, η πρώτη εξέφραζε την αντίδραση σε μια καταναλωτική κοινωνία και η δεύτερη αντιπροσώπευε έναν εναλλακτικό τρόπο ενδυμασίας. Η μόδα των hippies επιβάλλει τζιν παντελόνια καμπάνα, κεντήματα και τρουκς στα ρούχα, κρόσσια, ξεβάμματα, ψυχεδελικά και γεωμετρικά σχέδια. Παράλληλα όμως, εξίσου διαδεδομένα, ήταν τα ταγιέρ της Coco Channel και τα φορέματα σε στυλ πριγκίπισσας. Αξιοσημείωτη είναι η εμφάνιση της μπότας στην γυναικεία υπόδηση και των φαρδιών παπουτσιών με περίεργα τακούνια. Όσον αφορά την ανδρική ενδυμασία, ενώ στην αρχή της δεκαετίας ήταν ίσια κομμένα και φαρδιά το 1965 έγιναν μεσάτα, τα παντελόνια ήταν στενά χωρίς ρεβέρ. Οι πιο αντιδραστικοί φορούσαν πολύχρωμα πουκάμισα και γιλέκα με κρόσσια.

14 1.13 Η Δεκαετία του 70 Το ξεκίνημα της δεκαετίας του 70 χαρακτηρίζεται από μια γενική απογοήτευση. Από παντού κατέφθανε η ηχώ του πολέμου στο Βιετνάμ, η ύφεση έβαλε τέλος στο shopping με ελαφριά καρδιά και η κρίση με το πετρέλαιο, πυροδότησε μια αληθινή και ιδιαίτερη λιτότητα. Στο χώρο της μόδας επικρατούσε αναρχία. Ο Ralph Lauren βρήκε καταφύγιο στο νεορομαντισμό. Οι σταρ της rock πυροδότησαν την μανία για τα λούρεξ και το υπερβολικό γκλίτερ. Είναι η εποχή που μεσουράνησαν τα καυτά σορτς, οι πλατφόρμες που σπάνε τους αστραγάλους και τα πουκάμισα που εφαρμόζουν σαν γάντι (λόγω των συνθετικών υφασμάτων), με τους γιακάδες τους όρθιους. Το disco style έκανε την εμφάνιση του την εποχή αυτή. Χαρακτηρίζεται από ελαστικά ρούχα, φανταχτερά χρώματα και γυαλιστερά υφάσματα. Οι συγκριτικά πιο συντηρητικές ή μεγαλύτερες γυναίκες φορούσαν μίνι φούστες και φορέματα με τονισμένη μέση (με ζώνη ή χωρίς). Επικράτησε η γραμμή Τ, που τόνιζε τους ώμους και προμήνυε την εμφάνιση ενός πιο αυστηρού στυλ για τα επόμενα χρόνια. Αξίζει να αναφερθεί ότι επανήλθαν στη μόδα τα μεγάλα καπέλα με πέπλο. Τα τζιν την εποχή αυτή, ήταν ιδιαίτερα εφαρμοστά και σε συνδυασμό με τα δερμάτινα, τα T-shirt με τις στάμπες και τα εκκεντρικά κουρέματα αποτελούσαν το επονομαζόμενο στυλ των Punk, που εμφανίστηκε την δεκαετία των 70s, με χαρακτηριστικό εκπρόσωπο τη σχεδιάστρια Vivienne Westwood. Σε ό,τι έχει σχέση με την ανδρική μόδα, τα ανδρικά πουκάμισα συνήθως ήταν καρό ή ριγέ, τα σακάκια ήταν μεσάτα με στενούς ώμους και τα παντελόνια με στενό καβάλο και φαρδιά προς το κάτω μέρος. Στα ανδρικά αξεσουάρ προστέθηκαν οι τσάντες. Επιπροσθέτως την εποχή εκείνη οι άντρες δεν φορούσαν τόσο συχνά γραβάτες αλλά προτιμούσαν τα κασκόλ και τα μαντίλια.

15 1.14 Η Δεκαετία του 80 Η ανάκαμψη της οικονομίας στις αρχές της δεκαετίας του 80 έφερε μαζί της πιο κοντά μήκη, ενώ η εμμονή με την υγιεινή ζωή και τη γυμναστική έκανε πιο λεπτές και νευρώδεις τις σιλουέτες. Εμφανής ήταν επίσης η ανάγκη των ανθρώπων για μια διαφορετική και ξεχωριστή εμφάνιση, η οποία αποτελούσε και κριτήριο για την κοινωνική τους κατάταξη. Την πρώτη τους εμφάνιση έκαναν αυτή τη δεκαετία μεγάλοι σχεδιαστές, όπως ο Γιόζι Γιαμαμότο και οι Κένζο και Ρέι Καβακούμπο του οίκου Comme des Garcons. Οι θηλυκές γραμμές που επικράτησαν, που αντιπροσωπευόταν από pencil φούστες με ψηλή μέση ήρθαν σε αντίθεση με το rock στυλ που χαρακτηρίζεται από δερμάτινα, ολόσωμες φόρμες, τρούκς και αλυσίδες. Σε γενικές γραμμές στυλ από προηγούμενες δεκαετίες επανήλθαν και δημιούργησαν μία πολυσχιδή μόδα. Στην ανδρική μόδα επικρατεί το παραδοσιακό κοστούμι, άνετο και κλασσικό. Τα παλτά και τα trench coat είναι πολύ διαδεδομένα την εποχή αυτή Η Δεκαετία του 80 και μετά Από τη δεκαετία του 80 και έπειτα δεν μπορούμε να πούμε πως έχει εμφανιστεί κάποια καινούργια μόδα στην ένδυση, απλά βλέπουμε ελαφρώς αλλαγμένες και διαμορφωμένες στο σήμερα τάσεις στη μόδα που θυμίζουν τις προηγούμενες δεκαετίες. Αξίζει λοιπόν να γνωρίζουμε κάποια βασικά στοιχεία για την ιστορία της μόδας, που βοηθάνε να κατανοήσουμε καλύτερα τις τάσεις που εμφανίζονται κάθε χρόνο. Η ελπίδα κάποια στιγμή στο μέλλον να εμφανιστούν άνθρωποι με νέες ιδέες που θα δημιουργήσουν τη δική τους ιστορία στη μόδα παραμένει, το μόνο που χρειάζεται είναι φαντασία.

16 Κεφάλαιο 2ο ( Μαρία Γεωργίου) Παράγοντες που επηρεάζουν τη μόδα Η μόδα σε όλες της τις μορφές μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο την καθημερινότητα των ανθρώπων που την ακολουθούν αλλά ολόκληρες κοινωνίες. Αυτό συμβαίνει γιατί η μόδα είναι ένας ευρύτερος όρος που εκτός από το ντύσιμο και την εξωτερική εμφάνιση αφορά σε πολλά θέματα όπως για παράδειγμα το στυλ μουσικής που ακούγεται πιο πολύ, ή οι ταινίες που γυρίζονται ακόμα και κάποιου

17 είδους μορφής τέχνης που ακολουθείται τη δεδομένη χρονική στιγμή. Η μόδα επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως είναι η ηλικία, το φύλο, η θρησκεία, η γεωγραφική θέση και η οικονομική κατάσταση. 2.1 Μόδα και ηλικία Η μόδα στους ανθρώπους διαφοροποιείται κυρίως ανάλογα με την ηλικία. Η ενασχόληση με την μόδα γίνεται συνήθως από άτομα που έχουν περισσότερο χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι άτομα μικρότερης ηλικίας, ακόμα και αν δεν διαθέτουν τα ανάλογα χρήματα, ασχολούνται πολύ περισσότερο με τη μόδα απ ότι άτομα που μπορεί να έχουν την οικονομική άνεση αλλά δε διαθέτουν τον απαιτούμενο χρόνο. Οι μικρότεροι σε ηλικία καταναλωτές έχουν διαφορετική αντίληψη για την ενδυμασία σε σχέση με τους μεγαλύτερους. 2.2 Μόδα και φύλο Οι θηλυκού γένους καταναλωτές έχουν διαφορετικές προτιμήσεις από του αρσενικού γένους. Υπάρχει διαφορά στον τρόπο με τον οποίο ντύνεται ο άντρας από τη γυναίκα. Καθώς και στα ρούχα που επιλέγουν. 2.3 Μόδα και οικονομική κατάσταση: Με τους πολύ γρήγορους ρυθμούς που κινούνται όλα σήμερα και με την έντονη εναλλαγή που παρατηρείται, η μόδα είναι ένας παράγοντας που τονώνει την οικονομία ενισχύοντας το εμπόριο και προσφέροντας εργασία σε μεγάλο αριθμό ατόμων ανά τον κόσμο. Έτσι οι καταναλωτές-κάτοικοι των βόρειων περιοχών έχουν μεγαλύτερη οικονομική ευχέρεια από αυτούς των δυτικών περιοχών και νότιων. Η ανάπτυξη ολόκληρης βιομηχανίας γύρω από τη μόδα που αποκομίζει τεράστια κέρδη και η οποία, μέσω της διαφήμισης, διαμορφώνει τα αισθητικά κριτήρια του κοινού, αναπαράγει καταναλωτικά πρότυπα και ωθεί τα άτομα σε υποταγή στη μόδα, με στόχο να προστατέψει τα οικονομικά της συμφέροντα. 2.4 Μόδα και γεωγραφική θέση:

18 Οι ανάγκες και οι προτιμήσεις αλλάζουν μεταξύ καταναλωτών αστικών και αγροτικών περιοχών, καθώς και από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα, στις χώρες της Ασίας οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες να φοράνε μαντίλα πράγμα που στις δυτικές χώρες δεν εμφανίζεται. Οι άνθρωποι ανάλογα με την περιοχή στην οποία κατοικούν έχουν διαφορετικό τρόπο ενδυμασίας. 2.5 Μόδα και κοινωνία Ο άνθρωπος έχει μια τάση να ταυτίζεται με την κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκει και να μην διαφοροποιείται από αυτή. Έτσι συμμορφώνεται με τα κοινώς αποδεκτά ενδυματολογικά ή άλλα πρότυπα προκειμένου να πετύχει την κοινωνική αποδοχή και ανάδειξη. Επίσης, ο προσδιορισμός της κοινωνικής θέσης, της επαγγελματικής και οικονομικής κατάστασης κάποιου ανάλογα με την δυνατότητα του να ακολουθεί τις επιταγές τις μόδας είναι άλλη μια επίδραση. Η ανάδειξη της μόδας ως μέσο αυτοέκφρασης του ατόμου, είναι ένας τρόπος για να προβάλλει τις αντιλήψεις του σχετικά με το τι αξιολογεί ως ωραίο και προοδευτικό όχι μόνο στην εμφάνιση του, αλλά και γενικότερα στη ζωή του. Αυτή η αντίληψη για τη μόδα συναντάται στους νέους κυρίως, που προβαίνουν συχνά σε ακραίες ή ιδιότυπες ενδυματολογικές επιλογές, στην υιοθέτηση μοντέρνων προτύπων στην ομιλία, στη συμπεριφορά κ.λπ., με στόχο να προβάλλουν το αντισυμβατικό τους πνεύμα και τον προοδευτισμό τους, να εξωτερικεύσουν τις ανησυχίες και τις πνευματικές αναζητήσεις τους. 2.6 Μόδα και ψυχολογία Ο τρόπος που ντυνόμαστε φανερώνει συναισθήματα και διαθέσεις. Επίσης σημαντικό είναι το γεγονός ότι με τα ρούχα μας μπορούμε να κρύψουμε ατέλειες του σώματός μας και ταυτόχρονα να τονίσουμε τα σημεία αυτά που μας κολακεύουν και μας κάνουν περήφανους. Επιπλέον αλλάζοντας ρούχα και διαφοροποιώντας το στυλ μας, αλλάζουμε την εικόνα μας και ανανεωνόμαστε. Αυτό έχει άμεση επιρροή στην διάθεση και συνεπώς στην καθημερινότητα μας. Έτσι λοιπόν η μόδα λειτουργεί και ως ψυχολογικός παράγοντας που επηρεάζει από το κάθε άτομο ξεχωριστά την κοινωνία στο σύνολό της. 2.7 Μόδα και πνευματικό επίπεδο Οι μορφωμένοι έχουν διαφορετικές αντιλήψεις και αξίες σχετικά με την ενδυμασία συγκριτικά με τους καταναλωτές που δεν έχουν λάβει τη στοιχειώδη εκπαίδευση. Υπάρχει έλλειψη ουσιώδης παιδείας και πνευματικών ενδιαφερόντων, που κάνει τους

19 ανθρώπους να θέτουν σε προτεραιότητα της εξωτερική τους εμφάνιση και όχι την πνευματική τους καλλιέργεια, με συνέπεια να υιοθετούν άκριτα τα πρότυπα της μόδας. 2.8 Μόδα και θρησκεία Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον των σχεδιαστών μόδας για τις θρησκείες, εκφράζεται πιο έντονα, με εκκλησιαστικά σύμβολα να κοσμούν τις δημιουργίες τους. Σημασία έχει, όμως, η μόδα να σέβεται τα συναισθήματα των πιστών και η Εκκλησία να έχει την διορατικότητα να χρησιμοποιήσει την σύγχρονη εικόνα, που της προσφέρεται. Σίγουρα, δεν υπάρχει καμία πρόθεση προσβολής των ιερών, από κανένα σχεδιαστή, αλλά επειδή η Θρησκεία ανήκει στην καθημερινότητα του κάθε ανθρώπου, κανείς δεν μπορεί να απαγορεύσει την χρησιμοποίηση της, ως πηγή καλλιτεχνικής έκφρασης. Κεφάλαιο 3ο ( Λίνα Ταξιαρχοπούλου) Μέσα Προβολής της Μόδας

20 Η μόδα είναι μια τεράστια βιομηχανία με την οποία συνδέονται πολλοί κλάδοι, όπως ο τύπος, η διαφήμιση, βιοτεχνίες υφασμάτων, κ.λπ.. Εξαρτάται κυρίως από την προώθησή της μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης(ΜΜΕ) και εκδηλώσεων που γίνονται συνήθως με επίκεντρο τη μόδα. Με την πρόοδο της τεχνολογίας ανά τα χρόνια, ο τρόπος προώθησης εξελίσσεται. Για παράδειγμα, στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα, η μόδα υπήρχε μόνο στον τύπο με τη μορφή σκίτσων και αργότερα φωτογραφιών, ενώ σήμερα υπάρχουν πολλοί τρόποι, από διαφημίσεις στην τηλεόραση και στο διαδίκτυο, μέχρι τις έντυπες διαφημίσεις στα περιοδικά και τις αφίσες. 3.1 Περιοδικά Αξιοσημείωτο είναι το γαλλικό περιοδικό La Gazette du Bon Ton (δηλαδή η εφημερίδα, το περιοδικό του καλού γούστου). Δημοσιευόταν από τον Νοέμβριο του 1912 μέχρι και το 1925, εξαιρώντας φυσικά τα χρόνια πολέμων, με ιδρυτή τον Λουσιέν Βογκάλ. Το περιοδικό κάλυπτε τις τελευταίες εξελίξεις στη μόδα, τον τρόπο ζωής(lifestyle), και την ομορφιά. Ελλείψει φωτογραφιών, το περιοδικό προσλάμβανε εικονογράφους να σχεδιάζουν σκίτσα και ζωγραφιές που απεικόνιζαν μοντέλα με ρούχα σχεδιαστών μόδας. Αναμφισβήτητα ένα από τα πιο διαχρονικά περιοδικά μόδας είναι και το Vogue. Ιδρύθηκε το 1892 από τον Άρθουρ Τουρνίρ ως εβδομαδιαίο περιοδικό. Μετά τον θάνατό του, ο Κοντέ Μοντρόζ-Ναστ ανέλαβε το περιοδικό και επικεντρώθηκε

21 στην έκδοσή του στο εξωτερικό. Το 1916, το Vogue άρχισε να εκδίδεται στην Αγγλία, μετά στην Ισπανία και ύστερα Ιταλία και Γαλλία όπου γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Οι εγγραφές στο περιοδικό από αναγνώστες αυξήθηκε την εποχή της οικονομικής κρίσης του 20, αλλά και στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Τη δεκαετία του 1960, το περιοδικό άρχισε να επικεντρώνεται πιο πολύ σε πιο μοντέρνα θέματα και μόδα, εξαιτίας της σεξουαλικής επανάστασης, ώστε να έχει μεγαλύτερη έφεση στους νέους. Από το περιοδικό έχουν περάσει η Τουίγκι, η Σούζι Πάρκερ, η Πενέλοπε Τρι, η Μαρίσα Μπέρενσον, η Όντρεϊ Χέπμπορν, η Μαντόνα και πολλά άλλα γνωστά ονόματα. Το Vogue γενικά αποτελεί ένα από τα περιοδικά με την μεγαλύτερη επιρροή. Η αρχισυντάκτρια του περιοδικού, Άννα Γουίντουρ, θεωρείται από τις πιο ισχυρές φυσιογνωμίες στην παγκόσμια βιομηχανία της μόδας, με τη δύναμη να προωθεί έναν σχεδιαστή ή να του καταστρέφει την καριέρα. Για παράδειγμα, ο Μαρκ Τζέικομπς ήταν ένας από τους τυχερούς σχεδιαστές που προτάθηκε για μια θέση εργασίας από τη Γουίντουρ στον οίκο του Λουί Βιτόν το 1997.

22 Ακόμη, το περιοδικό χρησιμοποιεί τη μόδα, τα κύρια άρθρα και κοινοτικά προγράμματα ώστε να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες για θέματα που αφορούν την τρέχουσα πολιτική ατζέντα. Το 2006, στο Vogue έκανε εμφάνιση η μπούρκα και το περιοδικό αφιέρωσε άρθρα στις μουσουλμάνες γυναίκες, για την προσέγγισή τους στη μόδα και την επιρροή της μόδας στις ζωές των γυναικών σε διαφορετικούς πολιτισμούς. 3.2 Διαδίκτυο Με τα χρόνια, πολλοί έχουν καταφύγει στο διαδίκτυο ώστε να παρουσιάζουν τις δικές τους απόψεις για τη μόδα και να ενημερώνουν αυτούς που ενδιαφέρονται για το χώρο αυτό, αλλά και να δείχνουν τα δικά τους κομμάτια. Συχνά όμως αυτό δεν γίνεται για βιοποριστικούς λόγους αφού οι περισσότεροι ασχολούνται κυρίως με κάτι άλλο σχετικό με την μοδα (π.χ. μοντέλο, φωτογράφος). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ολίβια Παλέρμο (oliviapalermo.com), η οποία κατάγεται από πλούσια οικογένεια και έχει δικό της μπλογκ με τα δικά της σχέδια και κομμάτια, ενώ γράφει άρθρα για τα ταξίδια της, πάντα γύρω από τη μόδα. Ακόμη, υπάρχει και ο Σκοτ Σούμαν (thesartorialist.com), ένας φωτογράφος που έχει συνεργαστεί με περιοδικά όπως το GQ και το Vogue, ο οποίος πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα και ξεφεύγει από τις πασαρέλες, όπου φωτογραφίζει και προβάλλει καθημερινούς ανθρώπους που βρίσκει πως έχουν προσωπικό στυλ και ύφος που τον εμπνέουν, γυρίζοντας σε πόλεις όπως η Νέα Υόρκη, το Μιλάνο και φυσικά το Παρίσι. 3.3 Τηλεόραση Στην τηλεόραση η μόδα προβάλλεται με ποικίλους τρόπους. Τα διάφορα πρόσωπα και οι διασημότητες που εμφανίζονται αναπόφευκτα προωθούν κάποιες μόδες και τάσεις. Οι παρουσιαστές και παρουσιάστριες των οποίων οι εκπομπές μεταδίδονται καθημερινά στους δέκτες μας, μας δείχνουν έμμεσα νέα ρούχα και προτάσεις από το ντύσιμο και το χτένισμά τους. Συγχρόνως, αφιερώνουν άπλετο

23 χρόνο στο να σχολιάζουν τα ρούχα με τα οποία εμφανίστηκαν διάσημοι, ενώ έχουν και ξεχωριστές στήλες σε κάθε εκπομπή, όπου διαφημίζουν νέα προϊόντα μακιγιάζ με διάφορες προφάσεις (π.χ. δείχνουν έναν τρόπο μακιγιάζ), νέα ρούχα, παπούτσια και αξεσουάρ αναφέροντας πάντα ονόματα σχεδιαστών. 3.4 Διαφήμιση Η μόδα εξαρτάται άμεσα από την διαφήμιση. Από τις διαφημίσεις στην τηλεόραση, στο διαδίκτυο, στις εφημερίδες έως και τις γιγαντοαφίσες στο δρόμο. Συνήθως οι διαφημίσεις έχουν ως στόχο να προσεγγίσουν νεαρές ηλικίες, από εφήβους και το μέγιστο τους μεσήλικες. Οι διαφημιστές δίνουν έμφαση σε διαφορετικά σημεία, ανάλογα το μέσο προβολής. Για παράδειγμα, στην τηλεόραση δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην εικόνα και στη μουσική το μοντάζ θα είναι γρήγορο, καθώς και η μουσική για να έχει έφεση στα νεανικά κοινά. Οι γυναίκες συνήθως εμφανίζονται άκρως θηλικές, μοιραίες, σαφώς πανέμορφες, άλλοτε παιχνιδιάρες και γελαστές και άλλοτε σοβαρές, χωρίς όμως να χάνουν τη θηλικότητα τους σε καμία περίπτωση. Εξαρτάται γενικότερα από τον χαρακτήρα της διαφήμισης και αρκετά λιγότερο από το προϊόν. Παρουσιάζεται ένας τύπος γυναίκας ιδανικός και πολλές φορές γυναίκες κάθε ηλικίας προσπαθούν να πλησιάσουν αυτό το ιδανικό. Σπανίως στο χώρο αυτό προβάλλεται το ρούχο, το άρωμα, όσο προβάλλεται ο άνθρωπος, το πώς είναι η εμφάνισή του, τα χαρακτηριστικά του προσώπου και του σώματός του.

24 Στους άνδρες δεν είναι τόσο διαφορετικά τα πράγματα. Πάλι προβάλλονται πρότυπα ανδρών, ανάλογα με τη μόδα της εποχής. Συνήθως εμφανίζεται αρρενωπός, μυώδης, μυστηριώδης και θελκτικός, δυναμικός και κοινωνικά καταξιωμένος διαχρονικές αξίες και ιδανικά για τον άνδρα σχεδόν σε όλες τις εποχές.

25 Κεφάλαιο 4ο (Αφροδίτη Σταματοπούλου) Ομάδες νέων σε σχέση με το ντύσιμο Οι νέοι έχουν ανάγκη να γίνονται κοινωνικά αποδεκτοί. Έτσι αρκετοί σχηματίζουν ομάδες. Όμως οι νέοι θέλουν να ξεχωρίζουν κιόλας και γι αυτό το λόγο στις ομάδες που εντάσσονται έχουν το δικό τους στυλ ντυσίματος. 4.1 Punk To punk είναι κυρίως είδος μουσικής. Από αυτό έχουν εμπνευστεί κάποιοι νέοι το ντύσιμό τους. Τ-shirt με προσβλητικές στάμπες όπως ανάποδοι σταυροί, σβάστικες κτλ. ήταν πολύ διάσημα στα αρχικά κύματα του πανκ. Τα μαλλιά ήταν φτιαγμένα για να φαίνονται ατημέλητα, σε αντίθεση με τις προηγούμενες εποχές όπου ήταν κυρίως μακριά. Ήταν βαμμένα σε αφύσικα χρώματα (πράσινο, έντονο κόκκινο, μωβ).επίσης, αρκετά γνωστά ήταν τα δικτυωτά καλσόν (πολλές φορές σχισμένα) και τα περικάρπια με καρφιά και άλλα αντικείμενα με καρφιά, οι παραμάνες (πάνω στα ρούχα ή σαν σκουλαρίκια). Στα πρώτα χρόνια του πανκ, οι άντρες και οι γυναίκες φορούσαν βαρύ και πολύ eye-liner. (

26 4.2 Goths 1. Οτιδήποτε μαύρο (επίσης άσπρο και άλλα σκούρα χρώματα, λιγότερο συχνά) Ασημένια κοσμήματα. Ανοιχτόχρωμο δέρμα (όψη νεκρού ή υιοθέτηση βικτωριανής αισθητικής που λέει ότι το χλωμό δέρμα είναι σημάδι αριστοκρατίας ή επειδή πιστεύουν ότι το ηλιοκαμένο δέρμα προκαλεί καρκίνο). Βαμμένα μαλλιά (μαύρο, πλατίνα, κόκκινα ή και μοβ) Μαύρο και άσπρο μακιγιάζ (άσπρη πούδρα, μαύρες σκιές και κραγιόν). Ρούχα από βελούδο ή δέρμα, κορσέδες και ρούχα από δαντέλα και τούλι. Σταυρός και αλυσίδες. Παπούτσια με ψηλό και μονοκόμματο τακούνι ή στρατιωτικές μπότες ( 4.3 Hippies

27 Πλέον έχει εκλείψει αυτό το φαινόμενο. Οι χίπηδες ή αλλιώς τα παιδιά των λουλουδιών υπήρξαν την δεκαετία του 60 και του 70. Ζούσαν στη φύση και υποστήριζαν την ειρήνη. Φορούσαν άνετα ρούχα, παντελόνια σε στυλ καμπάνα και κολιέ με το σήμα της ειρήνης. Τα χρώματα ήταν στους τόνους των λουλουδιών ( 4.4 Emo Η λέξη emo βγαίνει από το emotional όπου σημαίνει συναισθηματικός. Oι Ίμο, ταυτίζονται με την έννοια της εφηβικής αυτοκαταστροφής: μελοδραματικοί στίχοι, βόλτες σε νεκροταφεία, κομμένες φλέβες, βλέμματα προσηλωμένα στο κενό και έχουν ίσια, ξασμένα μαύρα μαλλιά με μία φράντζα στο πλάι που καλύπτει το ένα ή και τα δύο μάτια, επειδή μισούν την ζωή και, όπως λένε, την «βλέπουν με μισό μάτι». Αγόρια και κορίτσια, φοράνε κολλητά τζιν, κολλητές μπλούζες που γράφουν συνήθως ονόματα διάφορων ροκ συγκροτημάτων, διάστικτες (με καρφιά ή ανάλογα αντικείμενα) ζώνες, σκέιτ παπούτσια. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της ραγδαίας διάδοσης του Ίμο στιλ πολλές εταιρίες ενδυμάτων και αξεσουάρ εκμεταλλεύθηκαν το γεγονός λανσάροντας μια καθολική γκάμα ρούχων που απευθύνονται στους Ίμο ( 4.5 Κάγκουρες Σύμφωνα με μια θεωρία, εκείνοι που παρακολουθούν μια κόντρα αυτοκινήτων από το κρύο αναγκάζονται να βάλουν τα χέρια στις τσέπες, παίρνοντας

28 μια σκυφτή στάση. Πάλλονται για να ζεσταθούν θυμίζοντας έτσι τα καγκουρό. Οι κάγκουρες προσπαθούν να εντυπωσιάσουν. Κουρεύουν το μαλλί τους σύμφωνα με αυτό που έχουν κάνει οι άλλοι χωρίς απαραιτήτως να τους αρέσει. Φοράνε όλο μάρκες για να φανούν ιν (ποζέρια). 4.6 Χίπστερς Οι χίπστερς είναι μια νέα ομάδα νέων που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για εκείνον που απορρίπτει την υπάρχουσα κουλτούρα και υποστηρίζει πιο ελεύθερες απόψεις. Συνήθως φορούν ρούχα alternative, με δικές τους πινελιές που πολλές φορές είναι παρατραβηγμένες-για παράδειγμα, κάποιοι φορούν αντί για ζώνες αλυσίδες για τα ποδήλατα. Κεφάλαιο 5ο(Μαρία Γεωργίου) Οι επιδράσεις της μόδας 5.1 Θετικές επιδράσεις (Μαρία Γεωργίου) Η μόδα καταφέρνει να τονώνει την αγορά καθώς την εφοδιάζει με νέα, μεγαλύτερης ποικιλίας και καλύτερης ποιότητας προϊόντα επιτρέποντας τη δημιουργία και ανάπτυξη καινούριων επαγγελματικών κλάδων αλλά και ανυψώνοντας το βιοτικό επίπεδο. Στη συνέχεια ενισχύει την οικονομία του κράτους, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί μέσω διεθνούς διαφήμισης της χώρας. Απ ό,τι άλλωστε γνωρίζουμε όμως, η μόδα χαρακτηρίζεται και ως πολιτιστικός οδηγός, αφού ενισχύει

29 τα ιδιαίτερα στοιχεία που συγκροτούν τη φυσιογνωμία ενός λαού, αναπτύσσει την αισθητική του ανθρώπου, εκλεπτύνει τα συναισθήματα και καλλιεργεί την ψυχή, όταν βέβαια και εφόσον ο δέκτης τηρεί κριτική στάση και όταν τα προϊόντα είναι καλόγουστα. Τονώνει την αυτοπεποίθηση του ανθρώπου, τον ωθεί στην προσπάθεια οικονομικής και κοινωνικής ανέλιξης και τον καθιστά καλαίσθητο και φιλόκαλλο, τονώνει την αυτοεκτίμηση του ιδιαίτερα όπου νιώθει μειονεκτικά σε σχέση με την εξωτερική του εμφάνιση. Καλλιεργεί το αισθητικό κριτήριο του ανθρώπου, αναπτύσσει τη δημιουργική φαντασία, ευνοεί την ελεύθερη έκφραση και την επινοητικότητα. Η μόδα σήμερα έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της και έχει μπει ολοκληρωτικά στη ζωή μας. Δυστυχώς, όμως, η επιρροή της στις μάζες δεν είναι καθόλου εποικοδομητική. Έχει κυριαρχήσει το εφήμερο και το παράλογο. Οι μεγάλοι οίκοι μόδας ασκούν επάνω μας ένα είδος τυραννικής επιβολής, την οποία επιτυγχάνουν μέσω της τηλεόρασης και των άλλων μέσων μαζικής ενημέρωσης. Αυτό σταδιακά έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη καλαισθησίας και ταυτόχρονα ισοπεδώνει τις ατομικές ιδιαιτερότητες και τις προσωπικές προτιμήσεις, κάνοντας τον καθένα δέσμιο των τάσεων που επικρατούν. ( ) 6.2 Αρνητικές επιδράσεις της μόδας ( Αφροδίτη Σταματοπούλου) Α) Αρνητικές επιδράσεις στο άτομο: Η παθητική και άκριτη αποδοχή των προτάσεων της μόδας πειθαναγκάζει το άτομο να καταναλώνει διαρκώς. Επιπλέον ο άνθρωπος κατατρύχεται από άγχος για να ικανοποιήσει τις επιταγές της μόδας και αποπροσανατολίζεται από τις πραγματικές ανάγκες του και από όσα θα του προσφέρουν πραγματική ευτυχία. Έτσι το άτομο υπερτιμά τη σημασία της εξωτερικής του εμφάνισης, αδιαφορώντας για την ηθική και ψυχική του τελείωση. Ταυτίζει, δηλαδή, τη σημασία του φαίνεσθαι με τη σημασία του είναι. Συνέπεια αυτού, το άτομο αλλοτριώνεται, αποβάλλει τη μοναδικότητα της

30 προσωπικότητας του και αποτελεί πια αναπόσπαστο κομμάτι της μάζας ( %CE%A4%CE%97%CE%A3%CE%97/ekthesi_alykeiou_15_01_12_apant.pdf). Β) Αρνητικές επιδράσεις στην κοινωνία: Από την απώλεια της ατομικής ταυτότητας ελλοχεύει ο κίνδυνος της απώλειας της εθνικής ταυτότητας ενός λαού. Αυτό συμβαίνει γιατί ο άνθρωπος μιμείται δουλικά τον τρόπο ζωής των ξένων προτύπων που προωθείται μέσα από την κατανάλωση ξενόφερτων προϊόντων. Αυτό συνήθως συμβαίνει με τη Δύση. Οι περισσότερες χώρες είναι υποτελείς στη Δύση. Επιπλέον χρησιμοποιούνται πολλά χημικά για την Παρασκευή όλων αυτών των ρούχων. Τα χημικά αυτά καταλήγουν στο τέλος, στο περιβάλλον. Ακόμη η βιομηχανία της μόδας φέρεται στον άνθρωπο ως ένα άψυχο αντικείμενο τις περισσότερες φορές. Ειδικά τη γυναίκα. Καταρρίπτει όλα αυτά που οι γυναίκες έχουν παλέψει να κερδίσουν. Τέλος η μόδα προπαγανδίζεται από τα ΜΜΕ. Τα ΜΜΕ μετατρέπουν τους ανθρώπους σε υποχείρια και τους ωθούν στο δρόμο που θέλουν αυτοί. (οπ.π.). Κεφάλαιο 6ο(Άννα Φλογερά) Συμπεράσματα -Τρόποι αντιμετώπισης της μαζοποίησης της μόδας 2 Καταλήξαμε στο ότι μόδα είναι συνήθως μια σύντομη και παροδική συνήθεια στον τρόπο ζωής, στο ντύσιμο, στην ψυχαγωγία, στη διασκέδαση και άλλα. Πρόκειται για την τάση του ανθρώπου να αναζητά το καινούργιο και να 2

31 προσαρμόζεται στα δεδομένα της εποχής του. Η μόδα γεννάει στον άνθρωπο την ανάγκη να αλλάξει, να ανανεωθεί,να μετασχηματιστεί. Ωστόσο η ανάγκη αυτή του νεωτερισμού στην σύγχρονη εποχή της αλλοτρίωσης μετατρέπει τη μόδα σε ιδανικό και τον άνθρωπο από δημιουργό σε καταναλωτή ιδανικών, με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε σε μια χειραγωγημένη και μηχανοποιημένη κατεύθυνση της μόδας, στην μαζοποίηση της. Εύλογα, λοιπόν γεννιέται το ερώτημα «να ακολουθείς τη μόδα ή όχι;», κι αν ναι πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η μαζοποίηση της μόδας; Ως προς το πρώτο σκέλος, η μόδα προκύπτει ως «αναγκαίο κακό» της απληστίας του ανθρώπου, που θεωρεί τη μόδα είδωλο της ευτυχίας του. Έτσι ο σύγχρονος άνθρωπος κενός από πνεύμα, ψυχή και αξίες ντύνεται με τη μόδα και αιχμαλωτίζεται από αυτήν. Βέβαια υπάρχουν άτομα που δεν χαλιναγωγούνται από τη μόδα. Είναι πνευματικά ελεύθερα, υπεύθυνα, ακολουθούν το δικό τους «στυλ» και γίνονται οι ίδιοι μόδα. Ως προς το δεύτερο σκέλος, τους τρόπους αντιμετώπισης μερικοί από αυτούς είναι : 1) Παιδεία- Εκπαίδευση: Με την απαλλαγή της απ' το στενά εξειδικευτικό και τεχνοκρατικό της χαρακτήρα και την ενίσχυση του ανθρωπιστικού της περιεχομένου, θα έχει την δυνατότητα να διαμορφώνει ολοκληρωμένες ηθικοπνευματικά προσωπικότητες, που θα διακρίνονται κυρίως για την ανάπτυξη των πνευματικών τους δυνάμεων. Θα καθίστανται δηλαδή ικανοί, να έχουν μία περισσότερο απ' ό,τι στο παρελθόν, αναπτυγμένη κριτική προσέγγιση των πραγμάτων και αντιληπτική ικανότητα, κάτι το οποίο θα παίξει σημαντικό ρόλο σε πολλούς τομείς, μιας που η κοινωνία μας θα περιβάλλεται από άτομα λιγότερο ευάλωτα και πιο δύσκολα χειραγωγούμενα από οποιεσδήποτε εξουσίες, που τους θέλουν έρμαια των σκοπιμοτήτων τους. Έτσι μια ολοκληρωμένη ηθικοπνευματικά προσωπικότητα, θα διακρίνεται αναμφισβήτητα και για την αισθητική καλλιέργεια που θα κατέχει, αποφεύγοντας έτσι την μαζοποιητική επίδραση των καλλιτεχνικών προτύπων (όπως η μόδα). 2) Οικογένεια: Η οικογένεια μπορεί να συμβάλει, ώστε τα μέλη της να δημιουργήσουν μια υγιή προσωπικότητα, που βασικό πυλώνα της θα αποτελούν τα προσωπικά ενδιαφέροντα και οι πεποιθήσεις του κάθε ατόμου. Εκτός αυτού ο χώρος της οικογένειας οφείλει να εμφυσήσει στα παιδιά τα διδάγματα εκείνα που απαιτούνται ώστε να αποκτήσουν μηχανισμούς άμυνας για να έχουν τη δυνατότητα να αντιστέκονται σθεναρά στις προκλήσεις της μαζοποίησης διατηρώντας τα προσωπικά στοιχεία του χαρακτήρα τους. Τα παιδιά και οι μετέπειτα ενήλικες δεν θα χειραγωγούνται από τρίτους αλλά θα μπορούν να διαφυλάξουν αλώβητα τα ιδιαίτερα στοιχεία, που απαρτίζουν την προσωπικότητά τους. 3) Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: Τα ΜΜΕ μέσω του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν και της επιρροής που ασκούν έχουν τη δυνατότητα να προσθέσουν το δικό τους λιθαράκι στην αντιμετώπιση της μαζοποίησης. Χρήσιμη προς αυτή την κατεύθυνση είναι η προβολή υγειών προτύπων από τα ΜΜΕ. Τη θέση της παρουσίασης ενός ενιαίου τρόπου συμπεριφοράς και δράσης από τα ΜΜΕ θα πρέπει να λάβει η δυνατότητα αυτενέργειας και αυτόβουλης δράσης όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων. Η «Mαζική Kουλτούρα» θα πρέπει να παταχθεί ώστε το κάθε άτομο να παρουσιάζει μέσα

32 στην κοινωνία τη δική του προσωπικότητα και όχι μια προσωπικότητα που είναι βασισμένη στις επιβολές της μάζας. Θα μπορέσει έτσι να υπάρξει μια κοινωνία που δεν θα ζει με το φόβο της διαφορετικότητας. 4) Πνευματικοί άνθρωποι: Μορφωμένα και συνειδητοποιημένα άτομα τα οποία οφείλουν να πρωτοστατούν ενάντια στην εξάλειψη της μαζοποίησης με την συμπεριφορά και τις πράξεις τους λειτουργώντας ως ασπίδα προστασίας του πολίτη. Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι η αντιμετώπιση ενός τόσο σημαντικού και επίκαιρου προβλήματος δεν κρίνεται εύκολη αλλά ούτε και ανέφικτη. Εάν ληφθούν κάποια μέτρα τόσο από την ευρύτερη κοινωνία όσο και από το ίδιο το άτομο, το οποίο θα μπορέσει να βασίζεται στα προσωπικά του θέλω μόνο εάν αποκτήσει αυτογνωσία μέσω άσκησης, κριτικής και αυτοελέγχου, τότε μόνο θα μπορέσει να αντιμετωπισθεί και να εξαφανιστεί η μαζοποίηση που κάθε άλλο παρά θετικά αποτελέσματα επιφέρει τόσο στην κοινωνία που οπισθοδρομεί όσο και στο άτομο που χάνει τη βούλησή του.