ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

Transcript

1 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Θέμα: Ετήσια Έκθεση έτους Η Οικονομία της Σερβίας. Οικονομικές και Εμπορικές Σχέσεις με την Ελλάδα. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Β. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ Γ. ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Δ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Ε. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤ. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Ζ. ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Η. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΕΡΒΙΑ Α. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η δημοκρατική αλλαγή του Οκτωβρίου 2000 και η εκλογή του κ.kostunica ως Προέδρου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, σηματοδότησε την έναρξη πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων οι οποίες άλλαξαν ριζικά τη φυσιογνωμία και τις σχέσεις της χώρας με την διεθνή κοινότητα. Στις 12/03/2003 η πολιτική σταθερότητα στη Σερβία δέχθηκε σοβαρό πλήγμα με τη δολοφονία του Πρωθυπουργού κ. Djindjic. Στις διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές και σχηματίσθηκε Κυβέρνηση συνασπισμού με Πρωθυπουργό τον Vojislav Kostunica. Τον Ιούνιο 2004 εξελέγη Πρόεδρος της Σερβίας ο Boris Tadic, αρχηγός του Δημοκρατικού κόμματος. Η εκλογή του Tadic ερμηνεύθηκε από την διεθνή κοινότητα και 1

2 τους οικονομικούς κύκλους ως προσπάθεια της Σερβίας να συνεχίσει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και να επιταχύνει την πορεία της προς την Ε.Ε. Το 2006 προκηρύχθηκαν γενικές βουλευτικές εκλογές οι οποίες πραγματοποιήθηκαν τον Ιανουάριο Μετά από παρατεταμένη μετεκλογική δυστοκία, τελικά τον Μάιο 2007 σχηματίσθηκε κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον κ. Κοστούνιτσα. Σημερινή κυβέρνηση, υπό τον κ. Τσβέτκοβιτς σχηματίσθηκε μετά από νέες εκλογές που διεξήχθησαν το Έκταση /πληθυσμός Σ/Μ και γειτονικών χωρών Σερβία Ελλάς Αλβανία Βουλγαρία Ουγγαρία Ρουμανία Μαυρ/νιο Εκταση 88,3 132,0 28,7 110,9 93,0 237,5 14,5 Πληθ. 7,5* 11,0 3,1 7,9 10,1 21,7 0,620 Εκταση σε 000 χλμ2 και πληθυσμός σε εκατ. *χωρίς το Κόσοβο Μή υπολογιζομένου του Κοσόβου, οι Σέρβοι, αντιπροσωπεύουν το 75% του συνολικού πληθυσμού της χώρας και οι Μαυροβούνιοι το 8%. Από τις μειονότητες η πολυπληθέστερη είναι οι Ούγγροι (4%), οι Κροάτες (1,1%) και οι Ρόμα (1,3%). Ακολουθούν οι Βοσνιάκοι (σλαβόφωνοι μουσουλμάνοι), οι Αλβανοί, Σλοβάκοι, Ρουθηνοί και άλλες μικρότερες εθνοτικές ομάδες. Β. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ Τα πρώτα σημαντικά βήματα εξόδου της χώρας από την πολιτική και οικονομική απομόνωση των τελευταίων ετών υπήξαν η πλήρης επανένταξή της στα Ηνωμένα Έθνη (01/11/2000), η συμμετοχή της στο Σύμφωνο Σταθερότητας γιά τη Νοτιοανατολική Ευρώπη (26/10/00) και στην Πρωτοβουλία γιά την Συνεργασία στην Νοτιοανατολική Ευρώπη (SECI), η επαναδραστηριοποίησή της στους κόλπους της Διαδικασίας Συνεργασίας Ν.Α. Ευρώπης (SEECP). Στις η χώρα έγινε μέλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Στις επανήλθε στη Παγκόσμια Τράπεζα, της οποίας είχε πάψει να είναι μέλος από το Είναι μέλος της EBRD ( ) και του Συμβουλίου της Ευρώπης (2003). 2

3 Ευρωπαϊκή Ενωση Από πλευράς Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι θετικές αντιδράσεις απέναντι στη δημοκρατική μεταπολίτευση του Οκτωβρίου 2000 ήταν άμεσες: Στις 09/10/2000 αποφασίσθηκε η άρση της απαγόρευσης πώλησης πετρελαίου και προϊόντων αυτού, καθώς και η οριστική άρση απαγόρευσης πτήσεων. Στις 14/11/2000 ήρθη το σύνολο των οικονομικών κυρώσεων. Στις 31/10/00 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χορήγησε μονομερές προτιμησιακό καθεστώς στην ΟΔΓ, όσον αφορά στην εξαγωγή του 95% των βιομηχανικών και αγροτικών γιουγκοσλαβικών προιόντων, στήν κοινοτική αγορά. Με τον τρόπο αυτό, η Σερβία και το Μαυροβούνιο υπήχθησαν στο προτιμησιακό εμπορικό σχήμα που ισχύει και για τις άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων (Αλβανία, Βοσνία & Ερζεγοβίνη, Κροατία, ΠΓΔΜ). Το 2005 υπεγράφη συμφωνία Ε.Ε.-Σερβίας για το εμπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Η εν λόγω συμφωνία προέβλεπε την από 1/6/2006 άρση δασμών και ποσοστώσεων στις εξαγωγές κλωστ/κών προϊόντων καταγωγής Σερβίας προς την Ε.Ε. Η σερβική πλευρά ανέλαβε την υποχρέωση να έχει απελευθερώσει μέχρι 1/1/2008 τις εισαγωγές κλωστ/κών προϊόντων καταγωγής Ε.Ε. Η εν λόγω απελευθέρωση προεβλέπετο να γίνει σταδιακά με μείωση των δασμών κατά 25% ανά εξάμηνο. Επίσης στις αρχές του 2005 ήρθη η απαγόρευση της εξαγωγής σερβικής ζάχαρης προς την Ε.Ε. Η σχετική ποσόστωση διαμορφώθηκε τελικά στους τον. ετησίως. Η πολιτική της Ε.Ε. έναντι των πέντε χωρών των Δυτ. Βαλκανίων έχει κωδικοποιηθεί στη λεγόμενη «Διαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης». Η διαδικασία αυτή αποβλέπει στη σταθεροποίηση των 5 κρατών της περιοχής των δυτικών Βαλκανίων μέσω πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων στο εσωτερικό τους και μέσω ενθάρρυνσης της μεταξύ τους συνεργασίας. Βασικό μέσο για την πραγματοποίηση της πολιτικής αυτής είναι η σύναψη Συμφωνιών Σταθεροποίησης και Σύνδεσης ( Stabilization and Association Agreements ) της Ε.Ε. με κάθε μιά από αυτές τις χώρες. Απώτερος στόχος είναι η προετοιμασία των κρατών αυτών για μελλοντική ένταξη στην Ε.Ε. Όσον αφορά ειδικά στην πορεία της Σερβίας στο πλαίσιο της Διαδικασίας Σταθεροποίησης & Σύνδεσης, η κατάσταση εμφανίζεται ως εξής: Τον Σεπτέμβριο 2004 οι Υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. απεφάσισαν ότι η ΣκΜ θα υπογράψει μία ενιαία Συμφωνία Σταθεροποίησης και 3

4 Σύνδεσης με την ΕΕ η οποία όμως θα περιλαμβάνει χωριστές ρυθμίσεις (υπό μορφή δυο χωριστών Πρωτοκόλλων) για τη Σερβία και το Μαυροβούνιο επί πολλών θεμάτων εμπορικής και οικονομικής πολιτικής, αναγνωρίζοντας έτσι τις διαφορές και ιδιαιτερότητες των δύο Δημοκρατιών. Η πολιτική ονομάζεται «διττή προσέγγιση» ( twin track approach ) και έγινε δεκτή από το Βελιγράδι και την Ποντγκόριτσα. Υπαγορεύθηκε από το γεγονός ότι οι δυο συνιστώσες Δημοκρατίες δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε συμφωνία ώστε να εναρμονίσουν πλήρως τα οικονομικά και τελωνειακά συστήματά τους. Η Ε. Επιτροπή ενέκρινε ( ) Μελέτη Σκοπιμότητας (Feasibility Study) η οποία εκπονήθηκε στο πνεύμα της προαναφερθείσης διττής προσέγγισης και σηματοδοτεί την έναρξη διαπραγματεύσεων με στόχο τη σύναψη Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης. Στις 25 Απριλίου 2005 το Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε. υιοθέτησε την Μελέτη Σκοπιμότητας για τη Σερβία γεγονός που επέτρεψε την έναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων για την Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Σερβίας. Οι επίσημες διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν τον Οκτώβριο. Η υπογραφή αυτής της Συμφωνίας προϋπέθετε, εκτός από τη πλήρη συνεργασία της Σερβίας με το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για τη Πρώην Γιουγκοσλαβία, επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων, αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων του δημόσιου τομέα, αλλαγή και απλούστευση της νομοθεσίας που διέπει το καθεστώς και τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και γενικότερη εφαρμογή του κράτους δικαίου. Στο πλαίσιο της διπλής και παράλληλης προσέγγισης (twin track approach), η E.E. ξεκίνησε χωριστές διαπραγματεύσεις με κάθε μία Δημοκρατία σε σειρά θεμάτων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η οικονομία. Η υπογραφή της Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης προεβλέπετο για το φθινόπωρο Η αδυναμία όμως του Βελιγραδίου να συνεργαστεί πλήρως με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, οδήγησε στην διακοπή των διαπραγματεύσεων (Μάϊος 2006), η οποία διακοπή προκάλεσε εσωτερική κυβερνητική κρίση. Εντός του 2007 σημειώθηκε ωστόσο σημαντική πρόοδος στη συνεργασία με την Ε.Ε. Μετά από διακοπή ενός έτους, επαναλήφθηκαν τον Ιούνιο 2007 οι διαπραγματεύσεις για την υπογραφή της ΣΣΣ. Το Σεπτέμβριο 2007 επιτεύχθηκε συμφωνία των δύο μερών για το περιεχόμενο της Συμφωνίας και το Νοέμβριο 2007 πραγματοποιήθηκε η μονογραφή της, ολοκληρώνοντας έτσι την πρώτη φάση της ένταξης της Σερβίας στην Ε.Ε. 4

5 Μετά την υπογραφή της ΣΣΣ, η χώρα θα θεωρείται πλέον επισήμως υποψήφια προς ένταξη στην Ε.Ε., οπότε η οικονομική/αναπτυξιακή βοήθεια της Ε.Ε. προς την Σερβία θα διαφέρει τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Μετά την μονογραφή της Συμφωνίας δημιουργήθηκαν νέα όργανα, με αποστολή την εφαρμογή της Ατζέντας εισδοχής της χώρας στην Ε.Ε. ( Cooperation Body for the EU Accession Process ), ενώ παράλληλα προς το τέλος του έτους ξεκίνησε η διαδικασία προετοιμασίας ενός εθνικού προγράμματος για την ενσωμάτωση της χώρας στην Ε.Ε. Περιεχόμενο του προγράμματος αυτού θα είναι ο προσδιορισμός των σταδίων που θα πρέπει να διατρέξει η Σερβία, ώστε να ενσωματώσει το «κοινοτικό κεκτημένο» ( acquis communautaire ) στο εγχώριο νομικό σύστημα, καθώς επίσης και να εκπληρώσει τα απαραίτητα πολιτικά και οικονομικά κριτήρια ένταξης στην Ε.Ε. Η υπογραφή στις της Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης θα αποτελέσει νέου τύπου συμβατικό πλαίσιο σχέσεων ανάμεσα στην Ε.Ε. και τη Σερβία, κύρια στοιχεία του οποίου θα είναι: Α) Θεσμοθέτηση συστηματικού πολιτικού διαλόγου ανάμεσα στις δυο πλευρές. Β) Σταδιακή απελευθέρωση του εμπορίου μεταξύ Ε.Ε. και Σερβίας. Η απελευθέρωση θα είναι αρχικά «ασύμμετρη» υπέρ της Σερβίας, στο τέλος όμως της μεταβατικής περιόδου που θα συνομολογηθεί θα πρέπει να έχει επιτευχθεί πλήρης, σχεδόν, απελευθέρωση και από τα δυο συμβαλλόμενα μέρη. Γ) Προσέγγιση νομοθεσιών και βαθμιαία ενσωμάτωση του κοινοτικού κεκτημένου από τη Σερβία. Δ) Συνεργασία στα πεδία της Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων. Ε) Συστηματική χορήγηση αναπτυξιακής βοήθειας που θα στοχεύει στη χρηματοδοτική ενίσχυση των εσωτερικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες πραγματοποιούνται μέσω του προγράμματος CARDS. Διευκρινίζεται ότι προκειμένου να ενδυναμωθεί η περιφερειακή συνεργασία στα Δ. Βαλκάνια και να διευκολυνθεί η διαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης, η Ε.Ε. θεσμοθέτησε το χρηματοδοτικό πρόγραμμα CARDS, η διαχείριση του οποίου γινόταν άμεσα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το πρόγραμμα CARDS, το οποίο έληξε τον Δεκέμβριο 2006, αφορούσε στην ενδυνάμωση της περιφερειακής συνεργασίας σε τομείς όπως η δημόσια διοίκηση, η υιοθέτηση του κοινοτικού κεκτημένου, η Δικαιοσύνη, η διασυνοριακή συνεργασία και οι υποδομές. Το χρηματοδοτικό πρόγραμμα CARDS αντικαταστάθηκε από το αντίστοιχο Πρόγραμμα της Ε.Ε. του Μέσου Προενταξιακής Βοήθειας (Instrument for Pre-Accession Assistance IPA ), το οποίο έχει θέσει για την Σερβία 3 στρατηγικούς στόχους προτεραιότητας (πολιτικά κριτήρια, 5

6 οικονομικά κριτήρια, υποχρεώσεις από την μελλοντική υποψηφιότητα). Διευκρινίζεται ότι το IPA αποτελεί ένα ευέλικτο χρηματοδοτικό όργανο που συνδέεται με τις προενταξιακές διαδικασίες κατά την περίοδο και που παρέχει βοήθεια η οποία εξαρτάται από την πρόοδο της επωφελούμενης χώρας καθώς και από το μέγεθος των αναγκών της, όπως τούτα εμφανίζονται σε σχετικές ετήσιες εκθέσεις της Ε.Ε. Από τον Ιανουάριο 2001, λειτουργεί στο Βελιγράδι η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ανασυγκρότησης ( European Agency for Reconstruction [EAR]). Η ανωτέρω υπηρεσία είναι όργανο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αποστολή της είναι να αξιολογεί και εκτελεί στη Σερβία την πλειονότητα των προγραμμάτων αναπτυξιακής βοήθειας που χρηματοδοτούνται με κοινοτικά κονδύλια. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ανασυγκρότησης έχει την διοικητική της έδρα στη Θεσσαλονίκη και διαθέτει επιχειρησιακά κέντρα στο Βελιγράδι, την Ποντγκόριτσα, την Πρίστινα και τα Σκόπια. Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου Στο πλαίσιο της προετοιμασίας των διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Σερβίας στον ΠΟΕ, συγκροτήθηκε το 2005 από την σερβική κυβέρνηση Επιτροπή Διαπραγματεύσεων Προσχώρησης καθώς και Ομάδα Εργασίας Υπηρεσιών, αντικείμενο της οποίας είναι να καθορίσει σχέδια εργασίας για την Επιτροπή, καθώς και να επεξεργαστεί μία στρατηγική για τις διαπραγματεύσεις εισδοχής στον ΠΟΕ και να προετοιμάσει αρχικές προτάσεις όσον αφορά στις διαπραγματεύσεις για τον τομέα των υπηρεσιών. Η πρώτη συνάντηση της Ομάδας Εργασίας Εισδοχής στον Π.Ο.Ε. πραγματοποιήθηκε στην Γενεύη τον Οκτώβριο του 2005, έκτοτε δε οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη ενώ έχει διατυπωθεί εκτίμηση ότι μέχρι το τέλος του 2008 η Σερβία θα γίνει πλήρες μέλος του Π.Ο.Ε. Ειδικά κατά τη διάρκεια του 2007 η Κεντρική Τράπεζα της Σερβίας συμμετείχε στις εργασίες της Επιτροπής Προσχώρησης του ΠΟΕ ( WTO Accession Commission ), καθώς και στις δραστηριότητες της Ομάδας Εργασίας για τις Υπηρεσίες ( Working Party on Services ), Τον Νοέμβριο 2007 πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη η τέταρτη συνάντηση της Ομάδας Εργασίας για την εισδοχή της χώρας στον ΠΟΕ. Πραγματοποιήθηκε επίσης ο δεύτερος γύρος των διμερών διαπραγματεύσεων για την απελευθέρωση του εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών. Διεθνές Νομισματικό Ταμείο 6

7 Από το έτος 2000 και εντεύθεν το Δ.Ν.Τ. παρέσχε συνεχή υποστήριξη στο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Σερβίας, εγκρίνοντας συνολικά την χορήγηση 966,9 εκ. SDR (Special Drawing Rights), που αντιστοιχούν σε περίπου 1,454 δισ. δολ. ΗΠΑ, μέσω χρηματοοικονομικών διακανονισμών. Οι σχέσεις Σ&Μ με το Δ.Ν.Τ. διέπονταν από την τριετή συμφωνία Extended Fund Facility (EFF), η οποία εγκρίθηκε από το ΔΝΤ στις 13 Μαϊου 2002 και προέβλεπε την χορήγηση στη Σ&Μ 650 εκ. SDR (Special Drawing Rights). Ο χρηματοοικονομικός διακανονισμός που συμφωνήθηκε με το Δ.Ν.Τ. για την χορήγηση του προαναφερθέντος ποσού, ολοκληρώθηκε επιτυχώς το Φεβρουάριο Η εξόφληση των κεφαλαίων αυτών από μεριάς Σερβίας ξεκίνησε τον Ιούνιο 2006 και ολοκληρώθηκε στις 15 Μαρτίου 2007, οπότε και η χώρα ανταποκρίθηκε πλήρως στις υποχρεώσεις της στον διεθνή αυτό οργανισμό. Η επιτυχής ολοκλήρωση της Συμφωνίας με το Δ.Ν.Τ. έδωσε την δυνατότητα στη Σερβία να επιτύχει τη διαγραφή του υπολοίπου 15% του χρέους της, έναντι των πιστωτών της Λέσχης των Παρισίων. Σημειώνεται, ότι το Δ.Ν.Τ. είχε αναγνωρίσει ήδη, από τις 21/7/2006 τη Δημοκρατία της Σερβίας ως κράτος-μέλος του, διάδοχο της προηγούμενης κρατικής οντότητας της Δημοκρατίας Σερβίας και Μαυροβουνίου. Το Μάρτιο 2007 αποστολή του Δ.Ν.Τ. επισκέφθηκε το Βελιγράδι, προκειμένου να συζητήσει τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν από τον χορήγηση των προαναφερθέντων κεφαλαίων και το πλαίσιο της οικονομικής πολιτικής που θα πρέπει να ακολουθήσει η χώρα. Ευμενή σχόλια απόσπασε η κυβέρνηση για την σταθερή οικονομική ανάπτυξη και την επιτυχία της νομισματικής πολιτικής συγκράτησης του πληθωρισμού στα τέλη του Η αποστολή επισήμανε ωστόσο και τους κινδύνους που ενέχει για την οικονομία η διατήρηση υψηλών ελλειμμάτων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ενώ έμφαση απέδωσε ακόμη στην ανάγκη επιτάχυνσης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην οικονομία και στην ανάγκη περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής. Παγκόσμια Τράπεζα Το 2005 η Σερβία έλαβε έγκριση χορήγησης χαμηλότοκου δανείου, ύψους 126 εκ. δολ. ΗΠΑ, σκοπός του οποίου είναι η χρηματοδότηση του σχεδίου εξυγίανσης του συνταξιοδοτικού συστήματος, αναμόρφωσης του δικτύου άρδευσης και ύδρευσης, ενδυνάμωσης του ενεργειακού τομέα και ανάπτυξης του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το πρώτο πρόγραμμα δανείου, 7

8 ανερχόμενο σε 55 εκ. δολ. ΗΠΑ εγκρίθηκε για την Σερβία τον Δεκέμβριο 2005, με σκοπό την ενδυνάμωση της χρηματοοικονομικής πειθαρχίας στις επιχειρήσεις, την οικοδόμηση ενός πιο αποτελεσματικού χρηματοοικονομικού τομέα και την βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Στις 3/8/2006 Η Παγκόσμια Τράπεζα (Π.Τ.) επιβεβαίωσε την αναγνώριση της Δημοκρατίας της Σερβίας ως διάδοχου κράτους-μέλους της έναντι της Δημοκρατίας Σερβίας και Μαυροβουνίου. Προκειμένου να περιορίσει τις οικονομικές υποχρεώσεις της έναντι της Π.Τ., η Σερβία προκατέβαλε το 2006 το ποσό των 323,75 εκατ. Ευρώ (περίπου 423 εκατ. δολ. ΗΠΑ.). Η Διεθνής Αναπτυξιακή Ένωση (International Development Association [IDA]), που αποτελεί παράρτημα της Παγκόσμιας Τράπεζας (Π.Τ.) με αποστολή την ενίσχυση της ανάπτυξης των φτωχότερων χωρών μέσω της παροχής χαμηλότοκων δανείων, παρέσχε έως τώρα δάνεια στη Σερβία με εξαιρετικά συμφέροντες όρους (εξόφληση εντός 20 ετών με περίοδο χάριτος 10 ετών και ετήσιο επιτόκιο 0,75%). Συνολικά εγκρίθηκε η χορήγηση δανείων ύψους 627 εκ. δολ. ΗΠΑ, μέσω της χάραξης τριετών προγραμμάτων βοήθειας. Τον Ιούνιο 2007 εγκρίθηκε η χορήγηση 188 εκ. δολ. ΗΠΑ για την χρηματοδότηση των εξής 5 έργων: Ενίσχυση της ανάπτυξης της περιοχής του Μπόρ, ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας, αγροτική μεταρρύθμιση και εκσυγχρονισμό του συστήματος άρδευσης, αποχέτευσης και μεταφορών. Από το σύνολο των 188 εκ. δολ. ΗΠΑ, τα 168 εκ. δολ. ΗΠΑ αφορούσαν σε δάνεια που χορηγήθηκαν από την ΕBRD και τα υπόλοια 20 εκ. δολ. ΗΠΑ εγκρίθηκαν με όρους που προβλέπονται από την IDA. Στις 13/12/2007 εγκρίθηκε από την Π.Τ. το νέο τριετές χρηματοδοτικό πρόγραμμα με τίτλο Country Partnership Strategy (CPS), το οποίο σηματοδοτεί μία νέα, πιο εξελιγμένη σχέση μεταξύ της Σερβίας και του διεθνούς αυτού οργανισμού. Το πρόγραμμα είναι συνεπές με την Ατζέντα Ενσωμάτωσης της Ε.Ε. και επικεντρώνεται στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων που θα εξασφαλίσουν σταθερή και συνεχή οικονομική ανάπτυξη, περιορισμό της ανεργίας και της φτώχειας, προστασία του περιβάλλοντος και βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης του πληθυσμού. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, προβλέπεται η χορήγηση κεφαλαίων της τάξεως των 600 εκ. δολ. ΗΠΑ από την IBRD, τα οποία θα χορηγηθούν σε δόσεις των 150 εκ. δολ. ΗΠΑ. Στο πρόγραμμα προβλέπεται επίσης η παροχή διαφόρων μορφών τεχνικής βοήθειας στη χώρα μέχρι το

9 Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (Ε.Τ.Ε.) Κατά την διάρκεια του 2006 η Ε.Τ.Ε. ενέκρινε την χορήγηση στη Σερβία, δανείου ύψους 140 εκατ. Ευρώ που προορίζεται για την ανακατασκευή υποδομών και την ανάπτυξη του ιδιωτικού τραπεζικού τομέα. Από ενάρξεως της συνεργασίας της Ε.Τ.Ε. με τη Σερβία το 2001 έως το τέλος του 2007, η χώρα άντλησε δάνεια συνολικού ύψους 514 εκ. Ευρώ περίπου. Τα κεφάλαια αυτά προορίζονταν για υλοποίηση προγραμμάτων στον χρηματοπιστωτικό τομέα, τον εκσυχρονισμό του αεροδρομίου Βελιγραδίου, τον εκσυγχρονισμό του οδικού δικτύου καθώς και την κατασκευή νέων οδικών αξόνων, τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου και την υλοποίηση προγραμμάτων στους χώρους της υγείας, της ενέργειας και της εκπαίδευσης. Η Ε.Τ.Ε. ενέκρινε επίσης την χορήγηση δύο δανείων συνολικού ύψους 65 εκ. Ευρώ για την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και την υλοποίηση μικρής κλίμακας έργων υποδομής σε περιφερειακό επίπεδο. Το πρώτο δάνειο, ύψους 20 εκ. Ευρώ εκταμιεύθηκε πλήρως, ενώ το 2007 συνεχίστηκε η εκταμίευση του δεύτερου δανείου που αφορά στο υπόλοιπο του ποσού. Μέχρι το τέλος του 2007 είχαν εκταμιευθεί 16,44 εκ. Ευρώ. Η Κεντρική Τράπεζα της Σερβίας, μαζί με το σερβικό Υπουργείο Οικονομικών διεξήγαγαν συνομιλίες εντός του 2007 για επέκταση της προθεσμίας εκταμίευσης του συνόλου του ποσού του δεύτερου δανείου. Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης Το 2005 η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης ενέκρινε δάνεια ύψους 156,5 εκ. Ευρώ περίπου για έργα ανακατασκευής στον τομέα οδοποιίας και σιδηροδρόμων, έργα ανάπτυξης υποδομών σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης και ανάπτυξης του ιδιωτικού και του τραπεζικού τομέα. Το 2006 συνεχίστηκε η οικονομική ενίσχυση της Σερβίας, με την έγκριση χορήγησης 290 εκ. Ευρώ περίπου. Το ποσό αυτό προοριζόταν για την χρηματοδότηση επιχειρηματικών σχεδίων ανάπτυξης μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αγορά βαγονιών για τους σιδηροδρόμους της Σερβίας, την κατασκευή γέφυρας στον ποταμό Σάβα κ.α. Κατά την διάρκεια του 2006 αξιοποιήθηκαν περίπου 130 εκατ. Ευρώ. Το Φεβρουάριο 2007 η ΕΤΑΑ υιοθέτησε νέα στρατηγική όσον αφορά στη συνεργασία της με τη Σερβία, η οποία προβλέπει την χρηματοδότηση σειράς έργων υποδομής εντός των επομένων τριών ετών, ενώ παράλληλα θα 9

10 εξακολουθήσει να χρηματοδοτεί την ολοκλήρωση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και την εν γένει ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Ειδικότερα, σε ότι αφορά στον ιδιωτικό τομέα και την επιχειρηματικότητα, θα ενισχύσει την ανάπτυξη νέων προϊόντων από τον χρηματοπιστωτικό τομέα, θα χρηματοδοτήσει μικρομεσαίες επιχειρήσεις και θα υποστηρίξει την ανάπτυξη μη τραπεζικών ιδρυμάτων που θα έχουν την δυνατότητα παροχής μικροδανείων στον ιδιωτικό τομέα. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι από ενάρξεως της συνεργασίας της ΕΤΑΑ με τη Σερβία (Απρίλιος 2001) έως το τέλος του 2007 η Σερβία έλαβε συνολικά από τούτη 600 εκ. Ευρώ υπό μορφή δανείων. Στην αναφορά της Transition Report 2007 η ΕΤΑΑ εκτίμησε ότι η οικονομική ανάπτυξη της Σερβίας εξακολουθεί να είναι ισχυρή και ότι εφαρμόστηκε εδώ επιτυχημένη νομισματική πολιτική για τον περιορισμό του πληθωρισμού σε μονοψήφια επίπεδα. Επεσήμανε ωστόσο παράλληλα, ότι οι υψηλές δημόσιες δαπάνες, το υψηλό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και η αναθέρμανση των πληθωριστικών πιέσεων, συνιστούν σημαντικές προκλήσεις κατά την χάραξη και εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής, ενώ παράλληλα καθιστούν επιτακτικότερη την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας. Λέσχη Πιστωτών Παρισίων / Λονδίνου Η Κεντρική Τράπεζα της Σερβίας προέβη εντός του 2007 στη σύναψη νέων συμφωνιών με τη Λέσχη Πιστωτών των Παρισίων. Νέες συμφωνίες υπεγράφησαν με την Αυστρία, τον Καναδά, τη Δανία και τη Γερμανία, ενώ επιπλέον νέες συμφωνίες προετοιμάστηκαν και υφιστάμενες τροποποιήθηκαν με τις ακόλουθες χώρες: Γαλλία, Σουηδία, Ελβετία, Ισπανία και ΗΠΑ. Οι υποχρεώσεις της χώρας έναντι της Λέσχης Πιστωτών των Παρισίων εξυπηρετήθηκαν ομαλά καθόλη τη διάρκεια του Τον Ιούλιο 2004 υπεγράφη συμφωνία αναδιάρθρωσης του χρέους και προς την Λέσχη Πιστωτών του Λονδίνου. Η συμφωνία προβλέπει την διαγραφή του 62% του χρέους και την αντικατάσταση του υπολειπόμενου ποσού από ομόλογα αξίας εκ. δολ. ΗΠΑ. Επίσης προβλέπεται 20ετής διάρκεια αποπληρωμής του εναπομείναντος χρέους με 5ετή περίοδο χάριτος. Οι κυβερνήσεις της Δημοκρατίας της Σερβίας και της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου συμφώνησαν, ότι η Σερβία θα αναλάβει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την αναδιάρθρωση του δανείου. 10

11 Η δεύτερη φάση μείωσης του χρέους της Σερβίας προς την Λέσχη, άρχισε να ισχύει από τις 7/2/2006. Με την υλοποίηση της δεύτερης φάσης μείωσης του χρέους, το χρέος περιορίστηκε κατά 658 εκατ. δολ. ΗΠΑ περίπου. Κατά τη διάρκεια του 2007 συνεχίστηκαν οι ενέργειες για αναδιάρθρωση και του εναπομείναντος χρέους έναντι της Λέσχης Πιστωτών του Λονδίνου. Γ. ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας η Σερβία και το Μαυροβούνιο έχουν υπογράψει Συμφωνίες Ελευθέρου Εμπορίου (κατωτέρω πίνακας), κυρίως με τις γειτονικές χώρες, στην κατεύθυνση της δημιουργίας περιφερειακής ζώνης ελευθέρου εμπορίου. Περιεχόμενο των Συμφωνιών αυτών είναι η ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών, η βαθμιαία άρση των διοικητικών και τελωνειακών εμποδίων, ο περιορισμός των ποσοστώσεων και η απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών Χώρα Υπογραφή Κύρωση Εναρξη ισχύος Αλβανία Βουλγαρία Βοσνία & Ερζεγοβίνη Κροατία Π.Γ.Δ.Μ Μολδαβία Ρωσία Ρουμανία Οι Συμφωνίες με την Ουγγαρία, Βουλγαρία και Ρουμανία που είχαν υπογραφεί, έπαψαν να ισχύουν με τη είσοδο των χωρών αυτών στην Ε.E.. Κατά την διάρκεια 2006 συνεχίσθηκαν οι διαπραγματεύσεις για την υπογραφή Συμφωνίας Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών Κεντρικής Ευρώπης (Central European Free Trade Agreement - CEFTA), που θα περιελάμβανε τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων και την Μολδαβία και θα αντικαθιστούσε τις υφιστάμενες πολλές και πολύπλοκες διμερείς εμπορικές Συμφωνίες μεταξύ των εν λόγω χωρών. Στις υπεγράφη στο Βουκουρέστι η πιο πάνω Συμφωνία της οποίας πλήρες μέλος αποτελεί και η Σερβία. Παραμένει σε ισχύ η διμερής συμφωνία ελευθέρου εμπορίου με τη Ρωσία. 11

12 Δ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΕΡΒΙΑΣ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, οι πολεμικές συγκρούσεις που ακολούθησαν, οι κυρώσεις της διεθνούς κοινότητας, η κάθετη πτώση της παραγωγής, η απώλεια των αγορών, το πάγωμα των καταθέσεων στις τράπεζες του εξωτερικού, είχαν ως αποτέλεσμα την κατάρρευση της οικονομίας. Το 1994 το ΑΕΠ αντιπροσώπευε μόλις το 44% του επιπέδου Τον Ιανουάριο 1994 εφαρμόστηκε το πρώτο σταθεροποιητικό πρόγραμμα με θετικά αποτελέσματα στο πεδίο της μείωσης του πληθωρισμού και της αύξησης του ΑΕΠ. Η κρίση όμως στο Κόσσοβο (1999) προκάλεσε για δεύτερη φορά σοβαρά προβλήματα. Η έξοδος της χώρας από την πολιτική και οικονομική απομόνωση, μετά τις εκλογές του 2000, η επανένταξή της στις διεθνείς πολιτικές και οικονομικές δομές, η συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η συμμετοχή της στο Σύμφωνο Σταθερότητας, ο διάλογος με την Ε.Ε. και η άρση των οικονομικών κυρώσεων, διαμόρφωσαν το κατάλληλο διεθνές περιβάλλον για ανάληψη εσωτερικών διαρθρωτικών κοινωνικοοικονομικών αλλαγών. Ιδιωτικοποιήσεις, ξένες επενδύσεις, φιλελευθεροποίηση εξωτερικού εμπορίου, νέοι νόμοι σε όλες τις περιοχές της οικονομικής ζωής άρχισαν να αποδίδουν καρπούς. Την άνοιξη του 2005 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη μελέτη σκοπιμότητας και επιβεβαίωσε την ετοιμότητα της Σερβίας για έναρξη των διαπραγματεύσεων για την υπογραφή Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης με την Ε.Ε. Οι διαπραγματεύσεις άρχισαν επίσημα στο Βελιγράδι το Νοέμβριο Διεκόπησαν όμως αρχές Μαίου 2006 λόγω της αδυναμίας του Βελιγραδίου να συνεργασθεί πλήρως με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης. Επανελήφθησαν (Ιούνιος 2007) αμέσως μετά τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης. Το Σεπτέμβριο 2007 επιτεύχθηκε συμφωνία των δύο μερών για το περιεχόμενο της Συμφωνίας και το Νοέμβριο 2007 πραγματοποιήθηκε η μονογραφή της. Εν τω μεταξύ η Σερβία από το 2000 απολαμβάνει αυτόνομων εμπορικών παραχωρήσεων καθώς και οικονομικής υποστήριξης εκ μέρους της Ε.Ε. Επιπλέον, η Σερβία είναι πλήρες μέλος της Ζώνης Ελευθέρου Εμπορίου Κεντρικής Ευρώπης (CEFTA) ενώ έχει συνάψει συμφωνία ελευθέρου εμπορίου με την ρωσική ομοσπονδία, εξασφαλίζοντας έτσι πρόσβαση των προϊόντων της χωρίς δασμούς σε αγορές 55 και 150 εκ. καταναλωτών αντίστοιχα. 12

13 Το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας αντανακλάται στο εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό, στα χαμηλά ημερομίσθια, στις χαμηλές λειτουργικές δαπάνες, στο ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς, στη στρατηγική της θέση στο κέντρο των Βαλκανίων, όπως επίσης και στη δυνατότητα επιχειρηματικής δραστηριοποίησης σε άλλες βαλκανικές χώρες μέσω της Σερβίας. Η σερβική οικονομία αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς και συγκεκριμένα με ρυθμό ανάπτυξης 7,5% το 2004, 6,1% το 2005, 5,7% το 2006 και 7,5% το Για τη διετία προβλέπεται αύξηση του Α.Ε.Π. κατά 6 7 % ετησίως, αν και η κυβέρνηση έχει εκφράσει τη βούλησή της για διατήρηση αναπτυξιακών ρυθμών 7,5-8% ετησίως για τα επόμενα τέσσερα έτη. Εντούτοις, παρά τον υψηλό ρυθμό ανάπτυξης, η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα (21%) όπως και το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου. Στις θετικές εξελίξεις των τελευταίων ετών καταγράφονται: αύξηση ΑΕΠ, μείωση πληθωρισμού, βελτίωση πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας ιδιωτικοποιήσεις, αύξηση βιομηχανικής και αγροτικής παραγωγής, συνεχής αύξηση των επενδύσεων, αύξηση του κατά κεφαλή εισοδήματος, υψηλά συναλλαγματικά αποθέματα. Ως αρνητικές εξελίξεις θα μπορούσαν να αναφερθούν όλα εκείνα τα συμπτώματα μίας οικονομίας σε μετάβαση: υψηλή ανεργία και διαβίωση μεγάλου τμήματος του πληθυσμού κάτω από τα όρια της φτώχειας χαμηλή ανταγωνιστικότητα της οικονομίας στη διεθνή αγορά, η οποία αντανακλάται στο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου και στη διάρθρωση των εξαγωγών. χαμηλό κατά κεφαλή εισόδημα, περιορισμένη αγοραστική ικανότητα του μέσου καταναλωτή εκτίμηση ότι η Σερβική οικονομία παραμένει εύθραυστη εσωτερικά και ευάλωτη στις εξωγενείς αναταράξεις Βασικά μακρο-οικονομικά μεγέθη Αλλαγή έναντι προηγουμένου έτους

14 Α.Ε.Π. % 5,5 4, ,5 6,3 5,7 7,5 Βιομηχανική 0,0 1,7-2,7 7,1 0,8 4,7 3,7 παραγωγή % Γεωργική παραγωγή 18,2 2,4-5,5 19,8-5,3 6,3-8,1 % Πληθωρισμός 91,3 14,2 9,4 13,7 17,7 6,6 10,1 Εξωτερικό χρέος (σε εκ. ) Εξωτερικό χρέος (% 94, ,3 52, ,4 60,3 ΑΕΠ) Δημόσιο χρέος (% 102,2 69,5 64,3 53,3 50,2 36,2 29,4 ΑΕΠ) Συναλλαγματικά αποθέματα (σε εκ. ) Κατά κεφαλή 1.748, , , , , , εισόδημα ( ) Μέση 66,7 63,8 57,4 58,4 67,2 59,98 53,7 συναλλαγματική ισοτιμία $/δηναρίου Μέση 59,4 60,5 65,3 76,5 81,3 79,0 79,2 συναλλαγματική ισοτιμία /Δηναρίου Ανεργία (%) 28,6 28,9 31,8 32, ,9 18,8 Εσοδα από ,9 873,8 173,5 669,5 853,5 823,1 ιδιωτικοποιήσεις (σε εκατ. ) Άμεσες ξένες , ,7 776, , , ,6 επενδύσεις (σε εκ. ) Εξαγωγές ( ) 1.922, , , , , , ,2 Εισαγωγές ( ) 4.759, , , , , , ,8 Εμπορικό ισοζύγιο ( ) , , , , , ,5 Εξέλιξη Α.Ε.Π. Το 2007 σημειώθηκε περαιτέρω επιτάχυνση της αύξησης του Α.Ε.Π. Ειδικότερα, το 2007 σημειώθηκε αύξηση του Α.Ε.Π. κατά 7,5%, ως αποτέλεσμα αύξησης τόσο της εσωτερικής ζήτησης, όσο και των εξαγωγών. Η αύξηση αυτή προήλθε κυρίως από την ανάπτυξη του τριτογενούς τομέα (υπηρεσίες), όπως οι μεταφορές (+24%), το λιανικό (+22,4%) και χονδρικό εμπόριο, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (τραπεζικός τομέας) και οι τηλεποικοινωνίες (+24%). Θετική ήταν επίσης η συμβολή στην αύξηση του Α.Ε.Π. του κατασκευαστικού τομέα (+19,1%). Πληθωρισμός 14

15 Μετά την σημαντική αύξηση του πληθωρισμού το 2005 (17,7%), το 2006 παρουσίασε τούτος σημαντική συρρίκνωση διαμορφούμενος σε 6,6%. Η εν λόγω μείωση αποδόθηκε κατά κύριο λόγο στη περιοριστική νομισματική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας της Σερβίας. Το 2007, και παρά την περιοριστική νομισματική πολιτική, ο πληθωρισμός παρουσίασε ανοδική τάση διαμορφούμενος σε 10,1%. Η αύξηση αυτή αποδίδεται κυρίως σε απρόβλεπτους παράγοντες και ειδικότερα στη σημαντική αύξηση των διεθνών τιμών των καυσίμων και στην αύξηση της τιμών των αγροτικών προϊόντων, ως αποτέλεσμα συρρίκνωσης της παραγωγής λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Απασχόληση Το 2006 η επίσημη ανεργία διαμορφώθηκε σε 20,9%. Το 2007 σημειώθηκε πτώση της ανεργίας κατά 14,3%, οπότε και τούτη διαμορφώθηκε στο τέλος του έτους στο 18,8%. Σημειώνεται, ότι η υψηλή ανεργία πλήττει κυρίως τα άτομα που πρωτοεισέρχονται στην αγορά εργασίας και κυρίως τους νέους ηλικίας κάτω των 24 ετών, το 49% των οποίων παραμένει χωρίς επαγγελματική απασχόληση. Το γεγονός ότι τα επίπεδα ανεργίας παραμένουν υψηλά, παρά την ισχυρή οικονομική ανάπτυξη των τελευταίων ετών, οφείλεται κυρίως στις απολύσεις πλεονάζοντος προσωπικού από τις ιδιωτικοποιούμενες εταιρείες και στην ακαμψία της αγοράς εργασίας. Βιομηχανική παραγωγή Η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε κατά το 2006 αύξηση κατά 4,7%. Σημαντικότερη ήταν η αύξηση στον τομέα μεταποίησης, κατά 6,3%, βιομηχανίας εξόρυξης, κατά 4,1% και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, κατά 2,2%. Το 2007 παρουσιάστηκε ωστόσο επιβράδυνση των αναπτυξιακών ρυθμών στον βιομηχανικό τομέα, έτος κατά το οποίο η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά μόλις 3,7%. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στον τομέα της μεταποίησης, ο οποίος παρουσίασε αύξηση κατά 5,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αξιόλογη ανάπτυξη σημείωσαν και ο τομείς επεξεργασίας τροφίμων και παραγωγής βασικών μετάλλων. Αγροτική παραγωγή Το 2006 σημειώθηκε αύξηση της παραγωγής του αγροτικού τομέα, κατά 6,3%, η οποία αποδίδεται κυρίως στην αύξηση της κτηνοτροφικής παραγωγής. Αύξηση παρουσίασε επίσης η παραγωγή δασικών προϊόντων. 15

16 Το 2007 αντιθέτως σημειώθηκε πτώση της αγροτικής παραγωγής κατά 8% λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών και ειδικότερα λόγω έντονης και παρατεταμένης ξηρασίας. Οικοδομική δραστηριότητα Το 2006 σημειώθηκε αισθητή αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας, κατά 9,3%. Στην αύξηση αυτή συνέβαλαν οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, που είχαν ως συνέπεια την επιμήκυνση της κατασκευαστικής περιόδου, καθώς και η σημαντική αύξηση της ζήτησης διαμερισμάτων. Σημαντικά αυξήθηκαν επίσης οι επενδύσεις σε έργα υποδομής (κρατικές επενδύσεις). Το 2007 παρουσιάστηκε η ισχυρότερη ανάπτυξη του κατασκευαστικού κλάδου κατά τη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας, καθόσον σημειώθηκε αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας κατά 19,1% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Τουρισμός Τους 11 πρώτους μήνες του 2007 τα έσοδα από το τουριστικό συνάλλαγμα ανήλθαν σε 482 εκ. $, παρουσιάζοντας έτσι αύξηση κατά 33% σε σχέση με την ίδια περίοδο το Σημαντική αύξηση σημείωσε και ο αριθμός των τουριστών (+12%), καθώς και ο αριθμός των διανυκτερεύσεων, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 11% σε σχέση με το Επενδύσεις Το 2007 παρουσιάστηκε σημαντική συρρίκνωση των ξένων επενδύσεων, που σε μεγάλο βαθμό αποδίδεται στην πολιτική αστάθεια που χαρακτήρισε τη χώρα κατά το επισκοπούμενο έτος. Έτσι, οι ξένες επενδύσεις ανήλθαν σε μόλις 1.601,6 εκατ. $. Σημειωτέο το 2006 οι ξένες επενδύσεις είχαν παρουσιάσει σημαντική αύξηση, ανερχόμενες σε 3.398,7 εκ. δολ. ΗΠΑ, το 2005 ανήλθαν σε 1.244,6 εκ. δολ. ΗΠΑ, το 2004 σε 776,6 εκ. δολ. ΗΠΑ και το 2003 σε 1.205,7 εκ. δολ. ΗΠΑ. Ε. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Τραπεζικός τομέας Το τραπεζικό σύστημα περιλαμβάνει την κεντρική τράπεζα (Εθνική Τράπεζα), εμπορικές τράπεζες και άλλους χρηματοδοτικούς οργανισμούς. 16

17 Ξένα νομικά και φυσικά πρόσωπα μπορούν ελεύθερα να ιδρύσουν τράπεζα στη Σερβία, με τη μορφή Α.Ε και με ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο Η Εθνική Τράπεζα είναι αρμόδια για την έκδοση και ανάκληση της άδειας λειτουργίας των εμπορικών τραπεζών.. Οι τράπεζες μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε: Κρατικές (11) Ιδιωτικές (19) Μικρής ή μεσαίας δυναμικότητας (9) Ξένες τράπεζες (Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας, Alpha Bank, E.F.G Eurobank, Πειραιώς, Raiffeisen, Societe Generale, Adria bank, H.V.B. Laiki, Intesa κ.α.) Ιδρυση εταιρειών Τα σχετικά με την ίδρυση, τις μορφές, τη δομή και την εν γένει δραστηριότητα μίας επιχείρησης προβλέπονται από τον νόμο για τις επιχειρήσεις, ο οποίος διέπεται από δύο βασικές αρχές: α) αλλοδαπά πρόσωπα μπορούν να επενδύσουν στη Σερβία με τους ίδιους όρους που παρέχονται στα εγχώρια β) διεθνής συμφωνία που χορηγεί ευνοϊκότερο καθεστώς σε αλλοδαπά πρόσωπα υπερισχύει της εσωτερικής νομοθεσίας. Η διαδικασία σύστασης της εταιρείας εξαρτάται από το συμβόλαιο ή τη συμφωνία επένδυσης και είναι η ίδια για όλους τους τύπους εταιρειών. Το συμβόλαιο ή η συμφωνία επένδυσης πρέπει να περιλαμβάνουν στοιχεία που αφορούν στην εγκατάσταση, εκπροσώπηση και λειτουργία της εταιρείας. Πριν την έναρξη λειτουργίας της εταιρείας και ανάλογα με τον τομέα δραστηριοποίησης της διεξάγονται αγορανομικοί, υγειονομικοί, εργασιακοί και περιβαλλοντικοί έλεγχοι. H καταχώρηση της εταιρείας από γίνεται μετά την διεξαγωγή όλων των ελέγχων, σε ειδική κρατική υπηρεσία.(agency for registration of companies) Η εταιρεία υποχρεούται να ανοίξει λογαριασμό σε μία εμπορική τράπεζα της επιλογής της, με ελάχιστο απαιτούμενο κεφάλαιο 500 Ευρώ για όλες τις μορφές των εταιρειών (Ε.Π.Ε., Ο.Ε., Ε.Ε.), πλην της Α.Ε. για την οποία απαιτούνται Ευρώ. Γραφείο Αντιπροσωπείας. Μπορεί να ιδρυθεί από αλλοδαπό φυσικό ή νομικό πρόσωπο και σκοπός του μπορεί να είναι η εκτέλεση προπαρασκευαστικών εργασιών για 17

18 μόνιμη επιχειρηματική παρουσία στη χώρα, έρευνες αγοράς, σύναψη συμβολαίων επιχειρηματικής ή τεχνικής συνεργασίας ή συμβολαίων συμπαραγωγής, εισαγωγές κλπ. Υποχρεούται σε υποβολή ετήσιας έκθεσης δραστηριότητας. Φορολογικό καθεστώς Από εφαρμόζεται στη Σερβία ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.), ο οποίος αντικατέστησε τον μέχρι τότε επιβαλλόμενο Φόρο επί των πωλήσεων (20%). Ο Φ.Π.Α. ανέρχεται σε 18%, εκτός από: βασικά είδη διατροφής (ψωμί, φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά κλπ), φάρμακα, ημερήσιες εφημερίδες, εκπαιδευτικά βιβλία και βοηθήματα και υπηρεσίες ύδρευσης, αποχέτευσης, ηλεκτροδότησης, και θέρμανσης, στα οποία ο Φ.Π.Α. ανέχεται σε 8%. Ο φόρος επί του εισοδήματος, για τους μισθωτούς είναι 14% (επί του ακαθάριστου μισθού). Ο φόρος επί των εταιρικών κερδών είναι 10%. Νεοϊδρυθείσες εταιρείες εξαιρούνται του φόρου επί των κερδών, στις ακόλουθες περιπτώσεις: 1. Για ένα χρόνο, όταν υπάγονται στους τομείς εμπορίου, υπηρεσιών, τραπεζών και ασφαλειών 2. Για τρία χρόνια, όταν υπάγονται σε άλλους τομείς 3. Για πέντε χρόνια, όταν εγκαθίστανται σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές ή σε ελεύθερη ζώνη 4. Για έξι χρόνια, όταν εγκαθίστανται σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές, που έχουν χαρακτηρισθεί ως ζώνες προτεραιότητας Φόρος επί της κατανάλωσης επιβάλλεται στους παραγωγούς και στους εισαγωγείς προϊόντων πετρελαίου και καπνού, οινοπνευματώδη ποτά, καφές, μη οινοπνευματώδη ποτά, βρώσιμο άλας και είδη πολυτελείας. Οι υψηλότεροι φόροι κατανάλωσης ισχύουν για το πετρέλαιο και τα προϊόντα πετρελαίου (από 17 έως 36,84%). Για τα υπόλοιπα προϊόντα κυμαίνεται μεταξύ 3% έως 30%. Διμερείς Συμφωνίες Αποφυγής Διπλής Φορολογίας 18

19 Ισχύουν συμφωνίες αποφυγής διπλής φορολογίας με τις ακόλουθες χώρες: Αίγυπτος, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Κίνα, Λευκορωσία, Κύπρος, Νορβηγία, Ολλανδία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρωσία, Σρί-Λάνκα, Σουηδία, Τσεχία, Φινλανδία, Φιλιππίνες, FYROM κ.α. Νόμος περί Χορηγήσεως Ξένου Συναλλάγματος Ο νόμος περί Χορηγήσεως Ξένου Συναλλάγματος προβλέπει: Σε όλες τις συναλλαγές εντός της χώρας θα χρησιμοποιείται το τοπικό νόμισμα. Στις εξαιρέσεις συμπεριλαμβάνονται οι αγοραπωλησίες και μισθώσεις ακινήτων και η πληρωμή ασφαλειών ζωής. O εισαγωγικές εταιρείες, αποκτούν το δικαίωμα διατήρησης πιστωτικού λογαριασμού σε ξένο νόμισμα. Η προθεσμία προπληρωμής εισαγωγών, αυξάνεται από 60 σε 90 ημέρες. Παρέχεται στις εμπορικές τράπεζες, το δικαίωμα καθορισμού ισοτιμίας συναλλάγματος. Οι Σέρβοι υπήκοοι, δύνανται να εξάγουν, ανά ταξίδι στο εξωτερικό, μέχρι Ελεύθερες ζώνες Oι ελεύθερες ζώνες (Subotica, Zrenjanin, Pirot) είναι νομικά πρόσωπα και πληρούν ειδικούς όρους (εξαγωγή ετησίως του 50% της συνολικής αξίας των παραγομένων προϊόντων και υπηρεσιών). Συνθήκες επιχειρηματικής δραστηριότητας στις ελεύθερες ζώνες. Οι εισαγωγές και οι επανεξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών από τις ελεύθερες ζώνες, απαλλάσσονται τελωνειακών δασμών και Φ.Π.Α. Οι εισαγωγές αγαθών, τα οποία χρησιμοποιούνται για επιχειρηματικές δραστηριότητες, εντός των ζωνών, εξαιρούνται τελωνειακών δασμών και άλλων εισαγωγικών τελών. Υπόκεινται μόνον σε φορολογία ύψους 0,5% για καταχώρηση στα τελωνειακά μητρώα. Τα αγαθά τα οποία παράγονται εντός των ζωνών και πωλούνται στην εσωτερική αγορά, υπόκεινται στους ισχύοντες τελωνειακούς δασμούς και στα λοιπά εισαγωγικά τέλη. Το ξένο συνάλλαγμα, το οποίο προκύπτει από επιχειρηματική δραστηριότητα, εντός των ελευθέρων ζωνών, δύναται να διατηρείται σε τραπεζικό λογαριασμό του ιδιοκτήτη χωρίς κανένα περιορισμό, σε 19

20 εξουσιοδοτημένες τράπεζες, οι οποίες βρίσκονται εντός ή εκτός των ελευθέρων ζωνών. Η επένδυση κεφαλαίου εντός των ζωνών, καθώς και η μεταφορά κερδών εκτός των ζωνών είναι ελεύθερες. Κατά την περίπτωση παύσης των δραστηριοτήτων της ζώνης, οι χρήστες διατηρούν την ιδιοκτησία αγαθών, δικαιωμάτων και κεφαλαίων, τα οποία έχουν επενδύσει, εντός της ζώνης. Προσέλκυση και προστασία ξένων επενδύσεων. 1. Ξένος επενδυτής θεωρείται κάθε αλλοδαπό νομικό ή φυσικό πρόσωπο και κάθε υπήκοος της Σερβίας μόνιμος κάτοικος εξωτερικού ή που έχει διαμείνει στην αλλοδαπή περισσότερο από ένα έτος. 2. Ξένη επένδυση θεωρείται η απόκτηση μετοχών ή μεριδίου του κεφαλαίου, ή οποιουδήποτε άλλου ιδιοκτησιακού δικαιώματος σε Σερβική εταιρεία. 3. Σε ξένο επενδυτή μπορεί να παραχωρηθεί το δικαίωμα εκμετάλλευσης πλουτοπαραγωγικών πηγών ή αγαθών κοινής ωφέλειας. 4. Η ξένη επένδυση μπορεί να λάβει τη μορφή πληρωμών σε ξένο συνάλλαγμα, παραχωρήσεων πνευματικών δικαιωμάτων ή μεταβιβάσεων στοιχείων σταθερού κεφαλαίου. Δεν μπορεί όμως να λάβει τη μορφή παραχώρησης υπηρεσιών, όπως ίσχυε στον προηγούμενο επενδυτικό νόμο. 5. Απαλλοτρίωση δεν μπορεί να γίνει, παρά μόνο για λόγους δημοσίου συμφέροντος, όπως αυτό ορίζεται και προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία, και πρέπει να συνοδεύεται από καταβολή αποζημίωσης, που θα ανταποκρίνεται στις σχετικές τιμές της αγοράς. 6. Σε περίπτωση που υπάρχει σε ισχύ διμερής ή διεθνής συμφωνία, την οποία έχουν προσυπογράψει το κράτος προέλευσης του επενδυτή και η Σερβία και η οποία συμφωνία παρέχει ευνοϊκότερη μεταχείριση στον επενδυτή απ ότι ο εν λόγω επενδυτικός νόμος, τότε εφαρμόζεται η ευνοϊκότερη συμφωνία. 7. Επενδυτικά κίνητρα: 7.1. Η εισαγωγή αγαθών εξοπλισμού, ως μέρος της επένδυσης, δεν επιβαρύνεται με εισαγωγικούς δασμούς και λοιπές τελωνειακές επιβαρύνσεις. Εξαιρούνται τα επιβατηγά οχήματα και τα τυχερά παιχνίδια Ομοίως δεν επιβαρύνεται με εισαγωγικούς δασμούς και λοιπές τελωνειακές επιβαρύνσεις η εισαγωγή αγαθών εξοπλισμού στο πλαίσιο 20

21 επένδυσης που γίνεται με επανεπένδυση κερδών Επίσης οι ανωτέρω ελαφρύνσεις ισχύουν και για εισαγωγή αγαθών που δεν αποτελούν μέρος της αρχικής επένδυσης. Όμως, η συνολική αξία των αγαθών αυτών δεν μπορεί να υπερβεί το ύψος της επένδυσης και σε κάθε περίπτωση η εισαγωγή τους πρέπει να γίνει εντός διετίας από την ημερομηνία καταγραφής της σχετικής επένδυσης ετή φορολογική απαλλαγή για εταιρείες που επενδύουν άνω των 7 εκατ. ευρώ και απασχολούν τουλάχιστον 100 άτομα ετή φορολογική απαλλαγή για εταιρείες που επενδύουν άνω των ευρώ και απασχολούν τουλάχιστον 5 άτομα σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές. 8. Ξένος επενδυτής δεν μπορεί να κατέχει πλειοψηφικό μερίδιο σε εταιρεία που δραστηριοποιείται στον χώρο παραγωγής ή/και εμπορίας όπλων. Σε αντίθεση όμως με τον προηγούμενο επενδυτικό νόμο, ξένοι επενδυτές μπορούν να συμμετέχουν χωρίς περιορισμούς σε εταιρείες τηλεπικοινωνιών και μέσων μαζικής ενημέρωσης. 9. Αλλοδαπό φυσικό ή νομικό πρόσωπο έχει το δικαίωμα κτήσης ακίνητης ιδιωτικής περιουσίας. 10. Όλες οι ξένες επενδύσεις καταγράφονται στο Μητρώο Επιχειρήσεων του Οικονομικού Δικαστηρίου. Νόμος περί παραχωρήσεων (σύστημα Β.Ο.Τ) Ο νέος νόμος περί παραχωρήσεων, (Μάϊος 2003), είναι περισσότερο ευνοϊκός από τον προηγούμενο, όσον αφορά στους ξένους επενδυτές. Η παραχώρηση δίδεται για μέγιστη περίοδο 30 ετών. Προβλέπεται 10ετής φορολογική απαλλαγή για τα κέρδη που προέρχονται από παραχωρήσεις. Μεταγενέστεροι νόμοι δεν έχουν αναδρομική ισχύ σε παραχωρήσεις που συνήφθησαν δυνάμει προγενέστερου νόμου. Ο νέος νόμος αναγνωρίζει το σύστημα Β.Ο.Τ. ως ειδική μορφή παραχώρησης και μπορεί να εφαρμόζεται σε επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, φυσικού πλούτου, τηλεπικοινωνίες, δρόμους, μεταφορές κ.λ.π. Νόμος περί Ιδιωτικοποιήσεων Το νέο θεσμικό πλαίσιο περιλαμβάνει τους ακόλουθους τρεις νόμους: α) νόμος για τις ιδιωτικοποιήσεις β) νόμος για την ίδρυση της Υπηρεσίας Ιδιωτικοποιήσεων και γ) νόμος για την ίδρυση Μετοχικού Ταμείου. 21

22 Τα βασικά σημεία των νέων νόμων είναι τα ακόλουθα: 1. Εξαιρέσεις Στον νέο νόμο περί ιδιωτικοποιήσεων, δεν υπάγονται οι πηγές φυσικού πλούτου και οι υπηρεσίες κοινής ωφελείας. 2. Τρόποι ιδιωτικοποίησης. α)πώληση κεφαλαίου, μέσω δημόσιου διαγωνισμού ή δημοπρασίας. Ο αγοραστής δύναται να είναι εγχώριο ή ξένο νομικό ή φυσικό πρόσωπο. β)μεταφορά κεφαλαίου, υπό μορφή μετοχών, στους εργαζομένους της προς ιδιωτικοποίηση εταιρείας ή σε άλλους πολίτες της Δημοκρατίας της Σερβίας. 3. Διαδικασία ιδιωτικοποίησης. Η πρωτοβουλία ιδιωτικοποίησης δύναται να ληφθεί από το αρμόδιο όργανο της επιχείρησης ή από την Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων ή από το αρμόδιο Υπουργείο. Στην περίπτωση κατά την οποία η πρωτοβουλία λαμβάνεται από την Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων, υποβάλλεται για έγκριση στην Κυβέρνηση. 4. Αναδιάρθρωση επιχειρήσεων. Εάν η Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων εκτιμήσει ότι μία επιχείρηση δεν δύναται να ιδιωτικοποιηθεί, χωρίς να γίνει προηγούμενη αναδιάρθρωσή της, η εν λόγω επιχείρηση υποβάλλεται σε διαδικασία αναδιάρθρωσης. Εάν η επιχείρηση υπαχθεί σε διαδικασία αναδιάρθρωσης, δύναται να πουληθεί το 100% του κεφαλαίου. 5. Δημόσιος Διαγωνισμός. Η οργάνωση του δημόσιου διαγωνισμού (προετοιμασία, δημόσια πρόσκληση για κατάθεση προσφορών, υποβολή, αποδοχή, άνοιγμα και αξιολόγηση προσφορών και υπογραφή συμβολαίων), γίνεται από την Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων. 6. Δημοπρασίες. Η οργάνωση των δημοπρασιών, γίνεται από την Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων. Η Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων ορίζει την Επιτροπή Δημοπρασιών 22

23 (πρόεδρος συν τέσσερα μέλη), και ανακοινώνει την δημόσια πρόσκληση για συμμετοχή, τουλάχιστον 15 ημέρες πριν την ημερομηνία διεξαγωγής της δημοπρασίας. Η ανακοίνωση περιλαμβάνει το ύψος και τον τρόπο καταβολής παρακαταθήκης για την συμμετοχή στη δημοπρασία, καθώς και στοιχεία της δημοπρατούμενης επιχείρησης. Η δημόσια πρόσκληση ανακοινώνεται επίσης ηλεκτρονικά, μέσω της ιστοσελίδας, της κυβέρνησης της Σερβίας: 7. Μεταφορά κεφαλαίου, υπό μορφή διανομής δωρεάν μετοχών, στους εργαζομένους. Οι εργαζόμενοι ή πρώην εργαζόμενοι στις προς ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεις, δύνανται να γίνουν κάτοχοι μετοχών, βάσει των ετών προϋπηρεσίας τους. Από την ανωτέρω διάταξη εξαιρούνται οι επιχειρήσεις που βρίσκονται σε διαδικασία αναδιάρθρωσης καθώς και εκείνες των οποίων ιδιωτικοποιείται ποσοστό μετοχών μικρότερο του 50%. 8. Μεταφορά μετοχών στους εργαζομένους, μέσω δημοπρασιών. Το μερίδιο των μετοχών, το οποίο δύναται να πουληθεί στους εργαζομένους μέσω δημοπρασιών είναι 30% του προς ιδιωτικοποίηση κεφαλαίου (εάν η διαδικασία δημοπράτησης ολοκληρωθεί εντός 18 μηνών), 20% του προς ιδιωτικοποίηση κεφαλαίου (εάν η διαδικασία δημοπράτησης ολοκληρωθεί εντός μηνών) και 10% του προς ιδιωτικοποίηση κεφαλαίου (εάν η διαδικασία δημοπράτησης δεν ολοκληρωθεί εντός 30 μηνών). 9. Μεταφορά μετοχών στους εργαζομένους, μέσω δημόσιων διαγωνισμών. Το μερίδιο των μετοχών, το οποίο δύναται να πουληθεί στους εργαζομένους μέσω δημόσιων διαγωνισμών δεν δύναται να υπερβαίνει το 15% του προς ιδιωτικοποίηση κεφαλαίου. 10. Δικαιώματα επιχειρήσεων οι οποίες συμμετείχαν στην διαδικασία ιδιωτικοποιήσεων βάσει προηγούμενων νόμων. Οι ανωτέρω επιχειρήσεις υποχρεούνται να ιδιωτικοποιήσουν το μέρος του κεφαλαίου, που παραμένει υπό κρατική ιδιοκτησία. 23

24 Καθεστώς ιδιοκτησίας γης και κτιρίων. Ξένος επενδυτής, ο οποίος έχει ιδρύσει εταιρεία στη Σερβία, έχει δικαίωμα ιδιοκτησίας ιδιωτικής γης και/ή κτιρίων. Σε περίπτωση κατά την οποία ο ξένος επενδυτής δεν έχει ιδρύσει εταιρεία στη Σερβία, έχει δικαίωμα ιδιοκτησίας, μόνον εάν ισχύει αμοιβαιότητα μεταξύ της χώρας του και της Σερβίας. Οσον αφορά στην γη και στα κτίρια, τα οποία βρίσκονται υπό καθεστώς κρατικής ιδιοκτησίας, ξένος επενδυτής δεν έχει δικαίωμα ιδιοκτησίας (εκτός εάν η αρμόδια κρατική ή δημοτική αρχή πουλήσει κτήριο σε ξένο επενδυτή). Ωστόσο, στις περιοχές όπου επιτρέπεται η κατασκευή παραγωγικών μονάδων (βιομηχανικές ζώνες, ελεύθερες ζώνες), επιτρέπεται η χρήση γης, για απεριόριστο χρονικό διάστημα. Παρά το γεγονός ότι η γη βρίσκεται υπό καθεστώς κρατικής ιδιοκτησίας, τα κτίσματα επί αυτής (τα οποία θα οικοδομηθούν από ξένο επενδυτή), περιέρχονται στην ιδιοκτησία του, υπό την προϋπόθεση ότι ισχύει καθεστώς αμοιβαιότητας μεταξύ της Σερβίας και της χώρας προέλευσης του ξένου επενδυτή. Ξένο φυσικό πρόσωπο, έχει δικαίωμα ιδιοκτησίας ακινήτου (μη επαγγελματική χρήση), υπό την προϋπόθεση ότι ισχύει καθεστώς αμοιβαιότητας μεταξύ της Σερβίας και της χώρας προέλευσης του ξένου φυσικού προσώπου. Η κατοχή προσωρινής ή μόνιμης άδειας παραμονής στην Σερβία, δεν είναι απαραίτητη, για την ιδιοκτησία ακινήτου, από ξένο φυσικό πρόσωπο. Δασμολογικό καθεστώς Το τελωνειακό καθεστώς της Σερβίας είναι εναρμονισμένο προς εκείνο της Ε.Ε. και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Οι ισχύοντες δασμοί κυμαίνονται από 1%-30%, με τους υψηλότερους απ αυτούς να επιβάλλονται για την προστασία της γεωργικής παραγωγής, τη βιομηχανία δέρματος, επίπλων και οικιακών ηλεκτρικών συσκευών. Τα εκτελωνιστικά τέλη ανέρχονται σε 0,5%. Εξοπλισμός, ο οποίος εισάγεται στη Σερβία, ως μέρος ξένης επένδυσης, απαλλάσσεται εισαγωγικών δασμών. Νόμος χρηματοδοτικής μίσθωσης ( leasing). Τον Μάιο 2003 ψηφίσθηκε ο νόμος για το χρηματοδοτικό leasing, τα κύρια σημεία του οποίου είναι : -Το αντικείμενο του χρηματοδοτικού leasing είναι μη αναλώσιμο κινητό αντικείμενο (εξοπλισμός, μεταφορικά μέσα κλπ). 24

25 -Ο αποδέκτης του χρηματοδοτικού leasing μπορεί να είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο. -Η ελάχιστη διάρκεια ισχύος ενός συμβολαίου leasing είναι 2 έτη, από την ημερομηνία υπογραφής του συμβολαίου. -Η συμμετοχή του λήπτη κυμαίνεται από 10% έως 25% -Ο προμηθευτής δεν μπορεί να είναι και αποδέκτης. Λαμβάνοντας υπόψη τη δυσκολία πρόσβασης των μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων στον τραπεζικό δανεισμό, λόγω των απαιτήσεων για δυσβάστακτες εγγυήσεις, η αξία του leasing καθίσταται προφανής. Επίσης οι διαδικασίες παροχής και leasing είναι απλές και σύντομες, μειώνοντας το κόστος των σχετικών συναλλαγών. ΣΤ. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ (εκ. $) ΠΗΓΗ: Federal Bureau of Statistics Εξαγωγές Εισαγωγές Ισοζύγιο Κυριότεροι εμπορικοί εταίροι της Σερβίας - Εξαγωγές (εκατ. $) Χώρα 2005 Μεταβ% 2006 Μεταβ% 2007 Μεταβ% Βοσνία/Ερζε , ,1 γοβίνη Ιταλία 652,4 +45, ,1 Γερμανία , ,9 FYROM 260,5 +1, ,5 Ρωσία 225,2 +47, ,8 Κροατία 195,9 +31, ,7 Σλοβενία 188,8 +21, ,4 Γαλλία 161, ,1 Ουγγαρία 131,2 +8, ,0 Αυστρία 118,5 +25, ,0 Ελλάδα (11 η ) 121,6 +2, ,0 Κυριότεροι εμπορικοί εταίροι της Σερβίας- Εισαγωγές (εκατ. $) 2005 Μεταβ 2006 Μεταβ 2007 Μεταβ% 25

26 % % Ρωσία , ,6 Γερμανία , , ,0 5 Ιταλία 908,5-14, ,9 1797, +45,6 3 1 Κίνα 508,6-2, , +74,6 1 ΗΠΑ 278,6-23, ,6 +54,5 Ουγγαρία 267,2-14, , ,4 Γαλλία 290,1-17, ,2 579,2 +46,6 Σλοβενία 285, ,0 700,2 +47,0 Αυστρία 253,7-13, , ,6 Ελλάδα (17 η ) 156,9-21,3 232,1 +47,9 280,4 +20,8 Ζ. ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ/ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Η Ελλάδα και η Σερβία διατηρούν παραδοσιακά, ιδιαίτερα καλές σχέσεις συνεργασίας και γειτονίας, οι οποίες έχουν τις βάσεις τους σε στέρεους ιστορικούς, πολιτισμικούς και φιλικούς δεσμούς. Στο οικονομικό και εμπορικό πεδίο, η χώρα μας είχε στο παρελθόν και συνεχίζει να έχει, αξιοσημείωτη εδώ παρουσία, η οποία ενισχύεται συνεχώς με ταχείς ρυθμούς. Παράλληλα η επανένταξη της Σερβίας στις περιφερειακές και διεθνείς δομές, οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις που πραγματοποίησε τα τελευταία χρόνια και συνεχίζει να πραγματοποιεί και η απόφασή της για σταθερή πορεία προς την Ε.Ε., διανοίγουν ακόμη μεγαλύτερες προοπτικές για περαιτέρω ενδυνάμωση της διμερούς επιχειρηματικής και γενικότερα οικονομικής συνεργασίας με τη χώρα μας. Η αξία του συνολικού εμπορίου μεταξύ Ελλάδος και Σερβίας για το έτος 2007 ανήλθε σε ευρώ 337,0 εκατ. Οι ελληνικές εξαγωγές διαμορφώθηκαν σε ευρώ 204,5 εκατ., σημειώνοντας αύξηση 28,6 % έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2006, ενώ οι σερβικές εξαγωγές ανήλθαν σε ευρώ 132,9 εκατ. (αύξηση 9,2 % έναντι του 2006). Το πλεόνασμα υπέρ της Ελλάδος για το 2007 ήταν ευρώ 72,0 εκατ. Σημειώνεται πως η Ελλάδα εμφανίζεται ως ο 19 ος κυριότερος εμπορικός εταίρος της Σερβίας. 26