Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για την Υπερορνιθιναιμία από την ASIEM

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για την Υπερορνιθιναιμία από την ASIEM"

Transcript

1 Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για την Υπερορνιθιναιμία από την ASIEM Με την ευγενική χορηγία της Ελληνική Μετάφραση: Ευστρατία Δασκάλου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc Επιμέλεια: Περσεφόνη Αυγουστίδου-Σαββοπούλου, Ομότιμη Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.

2 Ευχαριστίες Ευχαριστούμε από καρδιάς την Αυστραλασιατική Εταιρεία Ενδογενών Μεταβολικών Νοσημάτων (ASIEM) και ιδιαίτερα την Πρόεδρο και συντάκτρια κ. SueThompson, για την πρόθυμη και εγκάρδια ανταπόκρισή της στο αίτημα μας να μεταφραστεί στα Ελληνικά το παρόν εγχειρίδιο ώστε να είναι προσβάσιμο σε όσα Ελληνόπουλα πάσχουν από μεταβολικές διαταραχές που ανταποκρίνονται σε δίαιτα χαμηλή σε πρωτεΐνη. Ο καθημερινός αγώνας για να επιτευχθούν οι θεραπευτικοί στόχοι αποτελούν μια συνεχή πρόκληση για τον ίδιο και για την οικογένειά του. Ευελπιστούμε ότι το εγχειρίδιο αυτό θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο που θα βοηθήσει τον ίδιο και την οικογένειά του να διαχειρίζονται με περισσότερη άνεση τις δυσκολίες προσαρμογής των διατροφικών αναγκών του στην καθημερινότητα. Το Δ.Σ. του Κρίκου Ζωής

3

4 Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για την Υπερορνιθιναιμία από την ASIEM Η ASIEM αναγνωρίζει με ευγνωμοσύνη την οικονομική υποστήριξη των Nutricia, Vitaflo και των εργαστηρίων Sharpe. Ευχαριστίες Το παρόν εγχειρίδιο διαίτης χαμηλής πρωτεΐνης έχει συνταχθεί από τα μέλη της Αυστραλασιατικής Εταιρίας Ενδογενών Μεταβολικών Νοσημάτων (AustralasianSocietyforInbornErrorsofMetabolismASIEM), μια ομάδα ειδικών συμφερόντων της Εταιρίας Ανθρώπινης Γενετικής της Αυστραλασίας (HumanGeneticsSocietyofAustralasiaHGSA). Θα θέλαμε να αναγνωρίσουμε ιδιαίτερα τη συμβολή της συντάκτριας, SueThompson, η οποία τροποποίησε κάποια κεφάλαια από το εγχειρίδιο PKU και εξασφάλισε επιπλέον εγχειρίδιο για συγκεκριμένες μεταβολικές διαταραχές. Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε τις οικογένειες που μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους με εμάς και μας παρείχαν επιπλέον πληροφορίες, καθώς και τους παρακάτω επαγγελματίες υγείας και μέλη της ASIEM: RhondaAkroyd Wendy Baker Ursula Bayliss KevinCarpenter JohnChristodoulou Barbara Dennison Carolyn Ellaway Janice Fletcher Dorothy Francis LawrenceGreed MaureenHumphrey AnitaInwood RosieJunek Merryn Netting Anne Rae Annabel Sweeney DianneWebster MaryWestbrook BridgetWilcken VeronicaWiley CallumWilson Το παρόν εγχειρίδιο βασίζεται στο εγχειρίδιο της PKU το οποίο εκδόθηκε από την ASIEM το Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε: Την εκδότρια (BarbaraDennison) καθώς και τα πολλά μέλη της ASIEM και επαγγελματίες υγείας που συνεισέφεραν στην αντιγραφή και την παροχή συμβουλών Την εκδότρια αντιγράφων (JaneMcLean) και το σχεδιαστή (SamPanetta) Τους χορηγούς (SHS, Vitaflo και Abbott ) Τα άτομα με φαινυλκετονουρία (PKU) καθώς και τις οικογένειές τους που συνέβαλαν σημαντικά, διασφαλίζοντας πως θα συμπεριλαμβάνονταν χρήσιμες πληροφορίες. Πολλές από τις μαρτυρίες ατόμων με PKU και των οικογενειών τους είναι σχετικές με άλλες μεταβολικές διαταραχές και έχουν συμπεριληφθεί σε αυτό το εγχειρίδιο.

5 Επιμέλεια και σχεδιασμός: CarolFallows& συνεργάτες Διαχείριση εκτύπωσης: MartinFallows, Fallows& συνεργάτες Τυπώθηκεαπότην South Coast Graphics HGSA Εκτός από τις νόμιμες διαδικασίες με σκοπό την προσωπική μελέτη, έρευνα ή ανασκόπηση που επιτρέπονται από το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας, κανένα μέρος δεν μπορεί να αναπαραχθεί μέσω οποιασδήποτε διαδικασίας χωρίς άδεια. Για πληροφορίες, επικοινωνία με τον Πρόεδρο της Αυστραλασιατικής Εταιρείας Ενδογενών Μεταβολικών Νοσημάτων c/o Γραμματεία HGSA,Τ.Θ. 363, Alexandria, Victoria Εισαγωγή Αυτό το εγχειρίδιο περιέχει πληροφορίες σχετικά με την αντιμετώπιση πολλών διαταραχών του μεταβολισμού των πρωτεϊνών. Σε μερικά από τα τμήματα του εγχειριδίου γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στο νόσημα που έχετε εσείς ή το παιδί σας. Πολλά τμήματα καλύπτουν νοσήματα που αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο σε αυτά τα τμήματα η νόσος ονομάζεται μεταβολική διαταραχή ή μεταβολική πάθηση. Τα κοινά τμήματα είναι σχετικά με τις ακόλουθες μεταβολικές παθήσεις: Διαταραχές του κύκλου ουρίας - Ανεπάρκεια της συνθάσης του φωσφορικού καρβαμυλίου (CPS) - Ανεπάρκεια της συνθάσης του Ν-ακετυλ γλουταμικού οξέος - Ανεπάρκεια της τρανσκαρβαμυλάσης της ορνιθίνης (OTC) - Αργινινοσουξινική οξυουρία - Ανεπάρκεια αργινάσης - Ανεπάρκεια συνθετάσης του αργινίνοσουξινικού οξέος (Κιτρουλλιναιμία τύπου 1) Νόσος με οσμή ούρων σαν σιρόπι σφενδάμου(msud) Τυροσιναιμία τύπου 1 και 2 Ομοκυστινουρία Οργανικές οξυαιμίες - Γλουταρική οξυουρία τύπου 1 - Ισοβαλερική οξυαιμία - Μεθυλμαλονική οξυαιμία - Προπιονική οξυαιμία - Ανεπάρκεια της συνθετάσης της ολοκαρβοξυλάσης Υπερορνιθιναιμία (Γυροειδής ατροφία) Οι πληροφορίες αυτού του εγχειριδίου δεν θα πρέπει να αντικαταστήσουν τις συμβουλές της Μεταβολικής Ομάδας ειδικών που σας περιθάλπει αλλά να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με αυτές Εισαγωγή.1

6 Εισαγωγή Ειδικά κεφάλαια για τη μεταβολική σας πάθηση Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1 Τι είναι η Υπερορνιθιναιμία Κεφάλαιο 2 Πώς θα επηρεάσει η διάγνωση το μωρό μου και την οικογένειά μας Κεφάλαιο 3 Αντιμετώπιση τυχόν ασθένειας και εγκυμοσύνης Γενικά Τμήματα Περιεχόμενα Κεφάλαιο 4 Δείγματα αίματος Κεφάλαιο 5 Κατανόηση της ειδικής φόρμουλας ή του συμπληρώματος Κεφάλαιο 6 Μέτρηση περιεκτικότητας πρωτεϊνών στα τρόφιμα Κεφάλαιο 7 Τρόφιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες: συνταγές Κεφάλαιο 8 Ταΐζοντας το μωρό σας Κεφάλαιο 9 Σίτιση του παιδιού σας: εισαγωγή στερεών τροφών και αργότερα Κεφάλαιο 10 Προγραμματισμός γευμάτων και υγιεινές επιλογές τροφίμων Κεφάλαιο 11 Ενθάρρυνση της ανεξαρτησίας Κεφάλαιο 12 Προετοιμασία για παιδικό σταθμό, προνήπια και σχολείο Κεφάλαιο 13 Πάρτυ, γιορτές, κατασκηνώσεις, σχολικές εκδρομές, φαγητό εκτός σπιτιού Κεφάλαιο 14 Δίαιτα χαμηλή σε πρωτεΐνες : Έφηβοι και ενήλικες Κεφάλαιο 15 Ταξίδια στο εξωτερικό Κεφάλαιο 16 Οικονομική βοήθεια Κεφάλαιο 17 Πηγές και οργανώσεις υποστήριξης Κεφάλαιο 18 Quiz και επίλυση προβλημάτων Λίστες τροφίμων της ASIEM για τη μέτρηση των πρωτεϊνών Ορολογία Εισαγωγή.2

7 Τι είναι η Υπερορνιθιναιμία ; Περιεχόμενα Γνωρίζοντας την Υπερορνιθιναιμία 1.1 Τι προκαλεί την Υπερορνιθιναιμία 1.2 Πως ανιχνεύεται η Υπερορνιθιναιμία 1.2 Αντιμετώπιση της 1.3 Η ειδική δίαιτα για την Υπερορνιθιναιμία 1.3 Πέντε Ομάδες Τροφίμων 1.4 Ταΐζοντας το παιδί σας 1.4 Μεγαλώνοντας με Υπερορνιθιναιμία 1.5 Έφηβοι και ενήλικες με Υπερορνιθιναιμία 1.5 Άλλες ασθένειες και εμβόλια 1.5 Ερμηνεία των αποτελεσμάτων των αιματολογικών εξετάσεων 1.6 Γενετική και Υπερορνιθιναιμία συχνές ερωτήσεις 1.6 Υπερορνιθιναιμία: η παθογένεια της πάθησης και διαχείριση 1.8 Κεφάλαιο 2. Ομοκυστινουρία, Τυροσιναιμία & Υπερορνιθιναιμία: Οι επιπτώσεις της διάγνωσης στο μωρό σας και στην οικογένειά σας Τα συναισθήματά σας 2.1 Προχωρώντας ένα βήμα κάθε φορά 2.2 Μοιραστείτε την εμπειρία 2.3 Ομαδική προσέγγιση 2.3 Eξηγώντας τη μεταβολική διαταραχή 2.4 Αποκτώντας ένα ακόμα παιδί 2.5 Αντιμετωπίζοντας τη μεταβολική διαταραχή: ο ρόλος της οικογένειας 2.5 Υποδείγματα επιστολών προς τους δασκάλους, τους γονείς των φίλων Κεφάλαιο 3. Ομοκυστινουρία, Τυροσιναιμία & Υπερορνιθιναιμία: αντιμετώπιση του νοσήματος, νοσηλεία & εγκυμοσύνη Όταν το μωρό σας είναι άρρωστο 3.1 Όταν το παιδί σας είναι άρρωστο 3.2 Γαστρεντερίτιδα 3.2 Φάρμακα 3.3 Εγκυμοσύνη 3.4 Περισσότερες πληροφορίες για την Ομοκυστινουρία 3.5 Περισσότερες πληροφορίες για την Τυροσιναιμία 3.7 Κεφάλαιο 4. Δείγματα αίματος Σχετικά με τα δείγματα αίματος 4.1 Πόσο συχνά απαιτούνται δείγματα αίματος 4.1 1

8 Περιεχόμενα Υπερορνιθιναιμία Λαμβάνοντας τα αποτελέσματα 4.2 Τι επηρεάζει τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων 4.2 Εμπλέκοντας τα παιδιά στις εξετάσεις αίματος 4.3 Πώς να πάρετε δείγματα αίματος από τη φτέρνα ή το δάχτυλο 4.4 Προβλήματα με τη δειγματοληψία 4.6 Συμβουλές για επιτυχία με τη δειγματοληψία σε κάρτες 4.7 Που να στείλετε τα δείγματα αίματος σε κάρτες (Νέα Ζηλανδία & Αυστραλία) 4.7 Κεφάλαιο 5. Κατανοώντας το ειδικό συμπλήρωμα Διαφορετικά είδη συμπληρωμάτων 5.1 Προμήθεια συμπληρωμάτων 5.3 Λαμβάνοντας το συμπλήρωμα 5.4 Χρήσιμες συμβουλές για γονείς μικρών παιδιών 5.4 Όταν το παιδί σας αρνείται να πάρει το συμπλήρωμα 5.5 Λήψη του συμπληρώματος όταν βρίσκεστε εκτός σπιτιού 5.6 Κεφάλαιο 6. Μετρώντας την πρωτεΐνη των τροφίμων Η δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη 6.1 Πώς υπολογίζεται η πρόσληψη πρωτεΐνης 6.2 Πώς να διαβάσετε τις ετικέτες των τροφίμων 6.2 Πώς να υπολογίσετε την πρωτεΐνη από τις ετικέτες τροφίμων 6.3 Πίνακες διατροφικών πληροφοριών που προκαλούν σύγχυση 6.3 Κεφάλαιο 7. Τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη, συνταγές, τρόποι μαγειρέματος και ψώνια Υποκατάστατα αλεύρων, αυγού και γάλακτος 7.2 Συμβουλές για μαγειρική με χαμηλή πρωτεΐνη 7.3 Συμβουλές για ψωμί με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη 7.4 Συνταγές για κέικ, μπισκότα και ψωμί βρώμης με χαμηλή πρωτεΐνη 7.9 Συνταγές για μάφινς και τηγανίτες με χαμηλή πρωτεΐνη 7.12 Συνταγές για κρέμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη 7.15 Βρίσκοντας συνταγές αλλού 7.16 Βιβλία μαγειρικής με συνταγές για δίαιτα χαμηλή σε πρωτεΐνη 7.17 Βιβλία μαγειρικής με εύκολα προσαρμόσιμες συνταγές 7.17 Συνταγές και περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη 7.17 Πώς να προσαρμόσετε μια συνταγή 7.18 Γενικά βιβλία μαγειρικής 7.18 Λίστα για ψώνια

9 Περιεχόμενα Υπερορνιθιναιμία Κεφάλαιο 8. Ταΐζοντας το μωρό σας Θηλασμός και τάϊσμα με μπιμπερό 8.1 Οι πρώτες μέρες του νεογέννητού σας 8.2 Ξεκινώντας ξανά το θηλασμό ή την φόρμουλα 8.2 Προετοιμασία, αποθήκευση και χορήγηση της φόρμουλας 8.3 Πόσα γεύματα χρειάζονται τα μωρά 8.4 Πώς να κάνετε λήψη μητρικού γάλακτος 8.5 Φροντίδα της μητέρας ενώ θηλάζει 8.6 Τι να κάνετε αν δεν είστε καλά όταν θηλάζετε 8.6 Τι να κάνετε αν δεν μπορείτε να θηλάσετε 8.7 Διακόπτοντας το θηλασμό 8.8 Καθαρισμός και αποστείρωση του εξοπλισμού ταΐσματος 8.8 Κεφάλαιο 9. Ταΐζοντας το παιδί σας: εισαγωγή στερεών τροφών και μετά Πότε να ξεκινήσετε τις στερεές τροφές 9.1 Πώς να χορηγήσετε τις στερεές τροφές 9.2 Τρία βήματα για την εισαγωγή στερεών 9.3 Προγραμματισμός γευμάτων 9.5 Πώς να αναπτύξετε καλές διατροφικές συνήθειες 9.6 Γεύματα, χρόνος με την οικογένεια 9.7 Η ειδική φόρμουλα 9.7 Άλλα ροφήματα 9.8 Ταΐζοντας το παιδί σας από το πρώτο έτος και μετά 9.8 Προβλήματα σίτισης συμβουλές για να μειώσετε την ένταση στα γεύματα 9.10 Σίτιση νηπίων 9.12 Κεφάλαιο 10. Προγραμματισμός γευμάτων και υγιεινές επιλογές τροφίμων Τι καθιστά ένα γεύμα χαμηλής περιεκτικότητας σε 10.1 Ετοιμάζοντας ένα γεύμα χαμηλό σε πρωτεΐνη μαζί με την οικογένεια 10.2 Επιδόρπια 10.4 Ιδέες για γεύματα με χαμηλή πρωτεΐνη 10.4 Μεσογειακά και Ασιατικά γεύματα 10.5 Ψητά κατσαρόλας, χάμπουργκερ, ψητά στη σχάρα και άλλα 10.5 Αγαπημένα του χειμώνα 10.6 Προτάσεις για κολατσιό 10.6 Σνακ 10.8 Πρόχειρο φαγητό 10.8 Διαμορφώνοντας υγιεινές επιλογές τροφίμων-λαχανικά, φρούτα και υγιεινά λιπαρά 10.1 Ελέγχοντας το βάρος σας-απώλεια βάρους, αύξηση βάρους 10.1 Οδοντική φροντίδα

10 Περιεχόμενα Υπερορνιθιναιμία Κεφάλαιο 11. Ενθάρρυνση της ανεξαρτησίας :Μιλώντας με το παιδί σας για τη μεταβολική διαταραχή Γιατί είναι σημαντική η ενθάρρυνση της ανεξαρτησίας 11.1 Τι να περιμένετε από το παιδί σας στα διάφορα στάδια 11.2 Μιλώντας για τη μεταβολική διαταραχή με το παιδί σας 11.4 Παιχνίδια που βοηθούν το παιδί σας να καταλάβει 11.5 Καθημερινός σχεδιασμός πρωτεΐνης 11.6 Κεφάλαιο 12. Προετοιμασία για τον παιδικό σταθμό, τα προνήπια και το σχολείο Ενημερώνοντας το σχολείο για την πάθηση του παιδιού σας 12.1 Φαγητό στο σχολείο 12.3 Λήψη του ειδικού συμπληρώματος στο σχολείο 12.3 Γεύματα, πάρτυ και ημέρες μαγειρικής 12.4 Τι να συζητήσετε με το παιδί σας 12.4 Κεφάλαιο 13. Πάρτυ, γιορτές, κατασκηνώσεις, σχολικές εκδρομές και φαγητό εκτός σπιτιού Παιδικά πάρτυ γενεθλίων 13.1 Χριστούγεννα, Πάσχα και άλλες θρησκευτικές εορτές 13.6 Κατασκηνώσεις και εκδρομές 13.7 Πάρτυ εφήβων και ενηλίκων 13.8 Μπάρμπεκιου 13.9 Τρώγοντας έξω,συμπεριλαμβανομένων των εστιατορίων 13.9 Μαγειρεύοντας για την οικογένεια και τους φίλους Κεφάλαιο 14. Δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη: έφηβοι και ενήλικες Τηρώντας τη δίαιτα 14.1 Η χαμηλή σε περιεκτικότητα πρωτεΐνης δίαιτά σας 14.2 Δίαιτα χαμηλή σε πρωτεΐνες για έφηβους και ενήλικες 14.2 Άσκηση και σπορ 14.3 Εικόνα σώματος 14.4 Αλκοόλ 14.5 Ομάδες στήριξης 14.6 Εγκυμοσύνη

11 Περιεχόμενα Υπερορνιθιναιμία Κεφάλαιο 15. Ταξίδια στο εξωτερικό Συνοδευτική επιστολή 15.1 Οργάνωση των προμηθειών για το ταξίδι σας 15.2 Απώλεια αποσκευών 15.2 Φαγητό κατά την πτήση 15.2 Προφυλάξεις κατά ασθενειών 15.2 Συμβουλές για ταξιδιώτες 15.3 Δήλωση για το τελωνείο 15.4 Κεφάλαιο 16. Οικονομική βοήθεια Ειδικά προϊόντα 16.1 Κυβερνητικά επιδόματα 16.2 Κεφάλαιο 17. Πηγές και ομάδες στήριξης Ομάδες στήριξης για μεταβολικές παθήσεις στην Αυστραλία 17.1 Ομάδες στήριξης στη Νέα Ζηλανδία 17.2 Υποστήριξη μητρικού θηλασμού και πληροφορίες 17.3 Σύλλογοι στο εξωτερικό, ομάδες στήριξης και πηγές πληροφόρησης για τα μεταβολικά νοσήματα 17.3 Ομάδες στήριξης στην Ελλάδα 17.4 Πληροφορίες για σκευάσματα και τρόφιμα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα για ασθενείς με κληρονομικά μεταβολικά νοσήματα 17.6 Κεφάλαιο 18. Κουίζ και επίλυση προβλημάτων Λίστες τροφίμων της ASIEM για τη μέτρηση πρωτεϊνών Ορολογία 5

12 Τι είναι η Υπερορνιθιναιμία; Κεφάλαιο 1 Γνωρίζοντας την Υπερορνιθιναιμία 1.1 Τι προκαλεί την Υπερορνιθιναιμία 1.2 Πως ανιχνεύεται η Υπερορνιθιναιμία 1.2 Θεραπεία της Υπερορνιθιναιμία 1.3 Η ειδική δίαιτα για την Υπερορνιθιναιμία 1.3 Πέντε Ομάδες Τροφίμων 1.4 Ταΐζοντας το παιδί σας 1.4 Μεγαλώνοντας με Υπερορνιθιναιμία 1.5 Έφηβοι και ενήλικες με Υπερορνιθιναιμία 1.5 Άλλες ασθένειες και εμβόλια 1.5 Ερμηνεία των αποτελεσμάτων των αιματολογικών εξετάσεων 1.6 Γενετική και Υπερορνιθιναιμία συχνές ερωτήσεις 1.6 Υπερορνιθιναιμία:παθογένεια της πάθησης και διαχείριση 1.8 Γνωρίζοντας την Υπερορνιθιναιμία Η Υπερορνιθιναιμία είναι μια αντιμετωπίσιμη κατάσταση. Ο τύπος της Υπερορνιθιναιμίας που περιγράφουμε εδώ ονομάζεται επίσης Γυροειδής Ατροφία (υπάρχουν άλλοι εξαιρετικά σπάνιοι τύποι που δεν αναφέρονται σε αυτό το κεφάλαιο). Τα άτομα με Υπερορνιθιναιμία δεν μπορούν να αποδομήσουν τα τρόφιμα που περιέχουν πρωτεΐνη με τον συνηθισμένο τρόπο. Αυτή η μεταβολική διαταραχή προκαλεί βλάβη στα μάτια, και αν δεν αντιμετωπιστεί οδηγεί σε τύφλωση. Εάν αντιμετωπιστεί με ειδική δίαιτα, η όραση προστατεύεται σε μεγάλο βαθμό. Το να μάθετε πως το παιδί σας έχει Υπερορνιθιναιμίαμπορεί να είναι ένα σοκ. Οι περισσότεροι γονείς δεν έχουν ακούσει ποτέ για την Υπερορνιθιναιμία, οπότε η αναγγελία της διάγνωσης μπορεί να τρομάξει και να προκαλέσει σύγχυση. Αυτό το εγχειρίδιο εξηγεί τι είναι σημαντικό να γνωρίζετε για την Υπερορνιθιναιμία, πως μπορεί να αντιμετωπιστεί, καθώς και τα είδη στήριξης και βοήθειας που είναι διαθέσιμα για εσάς και το παιδί σας. Περιλαμβάνει επίσης πληροφορίες, συμβουλές και ενθάρρυνση από άτομα που ζούνε με διαταραχές που επηρεάζουν το μεταβολισμό των πρωτεϊνών. Η αντιμετώπιση της Υπερορνιθιναιμίας έχει να κάνει με τη διατήρηση της υγείας των ματιών και να κρατώνται τα παιδιά όσο το δυνατόν υγιέστερα. Εφόσον συνηθίσετε στη διαχείριση της δίαιτας, θα είναι λιγότερο επίπονο και αποθαρρυντικό, και, σαν γονέας, θα μπορέσετε να συνεχίσετε και να απολαμβάνετε την ανατροφή του παιδιού σας. 1.1

13 Τι είναι η Υπερορνιθιναιμία Ποιό είναι το αίτιο της Υπερορνιθιναιμίας Η Υπερορνιθιναιμία είναι μια κληρονομική διαταραχή, που προκαλείται από ένα ελαττωματικό γονίδιο. Είναι πολύ σπάνια. Λιγότερα από ένα στα νεογνά που γεννιούνται στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία έχουν Υπερορνιθιναιμία. Αυτό σημαίνει ότι πιθανώς λιγότερο από ένα άτομο το χρόνο διαγιγνώσκεται με αυτή τη διαταραχή. Για να κληρονομήσει ένα παιδί την Υπερορνιθιναιμία πρέπει και οι δύο γονείς να φέρουν το ελαττωματικό γονίδιο, αγόρια και κορίτσια έχουν ίσες πιθανότητες. (Η κληρονομικότητα της Υπερορνιθιναιμίας εξηγείται περαιτέρω στο τέλος του παρόντος κεφαλαίου. Η ορολογία στο τέλος του εγχειριδίου απλουστεύει τους ιατρικούς όρους.) Τα άτομα με Υπερορνιθιναιμία γεννιούνται με έλλειψη ενός ενζύμου που ονομάζεται αμινοτρανσφεράση της ορνιθίνης. Αυτό είναι ένα από τα ένζυμα που χρειάζονται για την επεξεργασία ενός αμινοξέος που ονομάζεται ορνιθίνη, και που υπάρχει στα τρόφιμα που περιέχουν πρωτεΐνη. Στα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη περιλαμβάνονται τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το κρέας, το κοτόπουλο, τα ψάρια, τα αυγά, τα προϊόντα σόγιας, οι ξηροί καρποί, τα φασόλια και οι φακές. Οι πρωτεΐνες αποτελούνται από περίπου είκοσι ξεχωριστές δομικές μονάδες που ονομάζονται αμινοξέα. Συνήθως όταν τρώμε πρωτεΐνες, αυτές διασπώνται σε διάφορα αμινοξέα και χρησιμοποιούνται για την αύξηση, τη λειτουργία και την επιδιόρθωση του σώματος. Η ορνιθίνη παράγεται στον οργανισμό από ένα άλλο αμινοξύ που ονομάζεται αργινίνη. Επειδή τα άτομα με Υπερορνιθιναιμία δεν μπορούν να μεταβολίσουν την ορνιθίνη ικανοποιητικά, τα επίπεδα αυτού του αμινοξέος συσσωρεύονται στον οργανισμό και βλάπτουν τα μάτια. Τα άτομα με Υπερορνιθιναιμία εξακολουθούν να χρειάζονται πρωτεΐνη αλλά σε μικρή μόνο ποσότητα. (Η παθογένεια του νοσήματος και τη διαχείρισή του εξηγείται με περισσότερες λεπτομέρειες στο τέλος του παρόντος κεφαλαίου). Πώς ανιχνεύεται η Υπερορνιθιναιμία Η διάγνωση συνήθως προκύπτει λόγω της μειωμένης όρασης και της ελαττωμένης νυκτερινής όρασης νωρίς κατά τη σχολική ηλικία. Οι οφθαλμίατροι μπορούν να διακρίνουν τις τυπικές αλλαγές στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού που προκαλούνται από την υπερορνιθιναιμία, ενώ από τη μέτρηση των αμινοξέων στο αίμα θα φανούν τα υψηλά επίπεδα ορνιθίνης. Από τη στιγμή που θα διαγνωστεί σε κάποιο μέλος της οικογένειας, μπορεί γρήγορα να διαγνωστεί και σε άλλα μέλη, παρά το γεγονός ότι τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των πασχόντων. Τα επίπεδα ορνιθίνης δεν αυξάνονται κατά τη νεογνική περίοδο και για το λόγο αυτό η διαταραχή δεν μπορεί να ανιχνευτεί μέσω του νεογνικού προγεννητικού ελέγχου. 1.2

14 Τι είναι η Υπερορνιθιναιμία Αντιμετώπιση της Υπερορνιθιναιμίας Ορισμένα άτομα με Υπερορνιθιναιμία ανταποκρίνονται καλά σε μεγάλες δόσεις βιταμίνης Β6 (πυριδοξίνης) με πτώση των υψηλών επιπέδων ορνιθίνης. Για τα περισσότερα άτομα η αντιμετώπιση με δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη και ειδικά σε αργινίνη, θα μειώσει τα επίπεδα της ορνιθίνης στο αίμα. Μπορεί να χρειαστούν ειδικά συμπληρώματα ώστε να καλυφθεί ορισμένη από τη πρωτεΐνη των τροφίμων από πρωτεΐνη ελεύθερη αργινίνης. Μπορεί να χρειαστούν επίσης συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων. Η Υπερορνιθιναιμία αντιμετωπίζεται με χορήγηση υψηλών δόσεων βιταμίνης Β6, με δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεϊνη και διατροφικό συμπλήρωμα, με προσεκτική παρακολούθηση. Οι συχνές αιματολογικές εξετάσεις για τη μέτρηση της ορνιθίνης και οι τακτικές επισκέψεις στη Μεταβολική Κλινική αποτελούν μέρος της αντιμετώπισης. Η ειδική δίαιτα για την Υπερορνιθιναιμία Για υγιή ανάπτυξη όλοι πρέπει να τρώμε υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες, μέταλλα και βιταμίνες. Τα άτομα με Υπερορνιθιναιμία δεν μπορούν να μεταβολίσουν την αργινίνη της πρωτεΐνης των τροφίμων οπότε θα πρέπει να περιοριστεί η ποσότητα της πρωτεΐνης στη διατροφή τους. Για να λάβουν τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για μια ισορροπημένη διατροφή μπορεί να είναι απαραίτητη η προσθήκη ενός ειδικού συμπληρώματος πρωτεΐνης, βιταμινών και μετάλλων. Το συμπλήρωμα περιέχει αμινοξέα εκτός από την αργινίνη. Η ποσότητα πρωτεΐνης που είναι ανεκτή και τα άλλα θρεπτικά συστατικά προέρχονται από τις τροφές. Δείτε τις Πέντε Ομάδες Τροφίμων στη σελίδα 4, όπου φαίνεται πως η δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, διαφέρει από τη κανονική δίαιτα. Η δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη βασίζεται στα φρούτα, τα λαχανικά και τα προϊόντα με χαμηλή πρωτεΐνη, συμπεριλαμβανομένων του ειδικού ψωμιού και των ζυμαρικών, και άλλων ειδικών προϊόντων με χαμηλή πρωτεΐνη. Ο Μεταβολικός διαιτολόγος θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τη δίαιτα και να διασφαλίσετε ότι αυτή περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεστε. Ταΐζοντας το παιδί σας Η ποσότητα αργινίνης που μπορεί να ανεχθεί το παιδί σας από την τροφή υπολογίζεται ανάλογα με τα επίπεδα της αργινίνης στο αίμα. Ο Μεταβολικός γιατρός ή ο διαιτολόγος θα σας πει πόση ποσότητα ειδικού συμπληρώματος να χορηγήσετε και θα διαμορφώσουν την πρόσληψη ανάλογα με τις ανάγκες. 1.3

15 Τι είναι η Υπερορνιθιναιμία Μπορεί να είναι δύσκολο να αλλάξετε τη δίαιτα του παιδιού σας. Η Μεταβλική Ομάδα συνήθως ένας γιατρός, ένας διαιτολόγος, μια νοσηλεύτρια, ένας εργαστηριακός, ορισμένες φορές και ένας κοινωνικός λειτουργός-θα σας στηρίζουν συνεχώς. Οι Πέντε Ομάδες Τροφίμων Πέντε ομάδες τροφίμων φρούτα & λαχανικά Οδηγός τροφίμων με χαμηλή πρωτεΐνη φρούτα & λαχανικά ψωμιά και δημητριακά κρέας, κοτόπουλο, ψάρι γάλα & γαλακτοκομικά χαμηλής πρωτεΐνης & ειδικό ψωμί, αλεύρι & ζυμαρικά λίπη & ζάχαρα ειδικό συμπλήρωμα λίπη & ζάχαρα Σύγκριση των Πέντε Ομάδων Τροφίμων και του Οδηγού Τροφίμων με χαμηλή πρωτεΐνη Μεγαλώνοντας με Υπερορνιθιναιμία Η μείωση των επιπέδων της ορνιθίνης με τη δίαιτα και τα συμπληρώματα βιταμίνης Β6 θα καθυστερήσει τα προβλήματα όρασης. Αυτή η θεραπεία πρέπει να συνεχιστεί εφόρου ζωής, παρά το γεγονός ότι εάν οι ασθενείς δεν αποκριθούν καθόλου στη Βιταμίνη Β6, η θεραπεία με αυτή μπορεί να διακοπεί. Κατά τα άλλα θα μπορείτε να αντιμετωπίζετε το παιδί σας ακριβώς το ίδιο όπως άλλα παιδιά με τις ίδιες ικανότητες. Ένα παιδί με Υπερορνιθιναιμία θα απολαύσει όλα τα πράγματα που απολαμβάνουν τα άλλα παιδιά. 1.4

16 Τι είναι η Υπερορνιθιναιμία Έφηβοι και ενήλικες με Υπερορνιθιναιμία Η θεραπεία της Υπερορνιθιναιμίας είναι εφόρου ζωής. Μπορεί να υπάρξουν σοβαρές συνέπειες στην όραση εάν η πρόσληψη πρωτεΐνης αυξηθεί ή αν δεν τηρηθεί η λήψη των συμπληρωμάτων και η φαρμακευτική αγωγή. Θα χρειαστούν τροποποιήσεις στη θεραπεία σε διαφορετικές ηλικίες και στάδια και γι αυτό η τακτική επαφή με τη Μεταβολική Ομάδα είναι πολύ σημαντική. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν για την Υπερορνιθιναιμία σταδιακά και να αναλάβουν την ευθύνη για τη θεραπεία - βλ. κεφάλαιο 11. Είναι απαραίτητο οι έφηβοι και ενήλικες να κατανοήσουν την διαταραχή τους και την διαχείρισή της. Η Μεταβολική Ομάδα αντιλαμβάνεται ότι οι διαφορετικές ηλικίες έχουν διαφορετικές ανάγκες και θα συνεργαστεί μαζί σας έτσι ώστε η θεραπεία να ταιριάξει καλύτερα με τον τρόπο ζωής σας. Άλλες ασθένειες και εμβόλια Τα παιδιά με Υπερορνιθιναιμία παρουσιάζουν βήχα, κρυολογήματα και παιδικές ασθένειες σε συχνότητα όπως και τα υπόλοιπα παιδιά. Όταν νοσήσουν μπορεί να προκληθεί προσωρινή αύξηση των επιπέδων ορνιθίνης στο αίμα, αλλά αυτό δεν προκαλεί μακροπρόθεσμα βλάβη. Η Υπερορνιθιναιμία δεν είναι σαν άλλα μεταβολικά νοσήματα όπου τα παιδιά μπορεί να αρρωστήσουν βαριά από μια συνηθισμένη παιδική αρρώστια ή ατύχημα. Τα περισσότερα φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν με ασφάλεια. Απευθυνθείτε στον Μεταβολικό σας γιατρό εάν δεν είστε σίγουροι. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαχείριση ασθένειας βλ. το Κεφάλαιο 3. Τα συνηθισμένα εμβόλια θα πρέπει να χορηγούνται σύμφωνα με τα πρωτόκολλα εμβολιασμού. Η έγκαιρη αντιμετώπιση και ο καλός έλεγχος των επιπέδων ορνιθίνης στο αίμα θα συντελέσουν σε μικρότερη βλάβη στην όραση. Κατανοώντας τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων Κατά τη διάρκεια της θεραπείας τα επίπεδα της ορνιθίνης στο αίμα θα διαφέρουν. Αυτό μπορεί να συμβαίνει εξαιτίας μιας ασθένειας ή λόγω αλλαγών στην ανάπτυξη ή τη πρόσληψη τροφής. Τα υψηλότερα ή τα χαμηλότερα επίπεδα δεν είναι πιθανό να αποτελέσουν πρόβλημα εάν ο συνολικός έλεγχος είναι καλός. Ο γιατρός σας θα σας συμβουλέψει σχετικά με τα ιδανικά επίπεδα. Επίπεδα ορνιθίνης στο αίμα (πλάσμα) της τάξης των umol/l θα επιβραδύνει τη βλάβη στην όραση, αλλά επίπεδα στο αίμα περίπου 250 umol/l θεωρούνται αναγκαία για να αναχαιτίσει την επιδείνωση. 1.5

17 «Στην αρχή, ήταν τόσο δύσκολο και τρομακτικό να μαθαίνεις πως το παιδί σου έχει αυτή τη μεταβολική διαταραχή και να μη γνωρίζεις τίποτα γι αυτήν. Το να ζυγίζουμε, να ελέγχουμε και να σημειώνουμε ότι έτρωγε και έπινε ήταν πολύ δύσκολο και χρονοβόρο τα πρώτα χρόνια. Αλλά τώρα ξέρουμε πόση πρωτεΐνη περιέχεται στα περισσότερα τρόφιμα. Δεν πιστεύαμε πως θα συνέβαινε ποτέ αυτό, αλλά το κοριτσάκι μας είναι υγιές και η διαχείριση της διαταραχής είναι τώρα εύκολη.» Τι είναι η Υπερορνιθιναιμία Γενετική και Υπερορνιθιναιμία - συχνές ερωτήσεις Θα νοσήσουν άλλα μέλη της οικογένειας; Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας μπορούν να εξεταστούν για τη διαταραχή, και επιπρόσθετα τα νεογνά θα ελεγχθούν σύντομα μετά τη γέννηση. Υπάρχει μια στις τέσσερις πιθανότητες εμφάνισης σε κάποιο από τα αδέρφια ενός παιδιού με Υπερορνιθιναιμία. Ο έλεγχος κατά τη διάρκεια μιας μεταγενέστερης εγκυμοσύνης (προγεννητικός έλεγχος) μπορεί να είναι εφικτός. Συζητήστε το με τον Μεταβολικό σας γιατρό ή με γενετικό σύμβουλο. Ποιός είναι ο ρόλος των γονιδίων; Η Υπερορνιθιναιμία προκαλείται από ένα ελαττωματικό γονίδιο. Μέσω των γονιδίων μεταβιβάζονται πληροφορίες, από τους γονείς στα παιδιά τους σχετικά με τις διαδικασίες και τα χαρακτηριστικά του σώματος, όπως η ομάδα αίματος και το χρώμα μαλλιών. Τα παιδιά κληρονομούν ένα σύνολο γονιδίων από κάθε γονέα και υπάρχει αντίγραφο των γονιδίων σε κάθε κύτταρο του σώματος τους. Το γονίδια είναι διατεταγμένα σε ζεύγη που απαρτίζονται από ένα γονίδιο από κάθε γονέα. Κάθε ζεύγος γονιδίων φέρει τον κώδικα/την πληροφορία για συγκεκριμένη λειτουργία και χαρακτηριστικό του σώματός. Τι συμβαίνει όταν τα γονίδια είναι ελαττωματικά; Ο καθένας μας φέρει κάποια ελαττωματικά γονίδια, συνήθως χωρίς να γνωρίζει ποιά. Ένα άτομο που φέρει ένα ελαττωματικό γονίδιο, αλλά δεν έχει συμπτώματα, ονομάζεται φορέας ή γενετικός φορέας. Στην Υπερορνιθιναιμία, όπως και στις περισσότερες ανεπάρκειες ενζύμων, εφόσον ένα μόνο γονίδιο από το ζεύγος γονιδίων είναι ελαττωματικό, δεν παρατηρούνται αξιοσημείωτες επιδράσεις. Εφόσον όμως και τα δύο γονίδια του ζεύγους είναι ελαττωματικά, θα εμφανιστούν προβλήματα. Όταν δύο άτομα φέρουν το ίδιο ελαττωματικό γονίδιο και αποκτήσουν παιδιά, μπορεί αυτά να νοσήσουν. Τα παιδιά που γεννιούνται με Υπερορνιθιναιμία έχουν κληρονομήσει ένα ελαττωματικό γονίδιο Υπερορνιθιναιμίας και από τους δύο γονείς. Πως τα ελαττωματικά γονίδια προκαλούν τηνυπερορνιθιναιμία ; Το ελαττωματικό γονίδιο στην Υπερορνιθιναιμία είναι εκείνο που κωδικοποιεί το ένζυμο αμινοτρανφεράση της ορνιθίνης που εμπλέκεται στο μεταβολισμό της ορνιθίνης στον οργανισμό. Τα άτομα με Υπερορνιθιναινία, 1.6

18 Τι είναι η Υπερορνιθιναιμία έχοντας στα κύτταρα τους και τα δύο γονίδια του ζεύγους ελαττωματικά δεν μπορούν να συνθέσουν επαρκή επίπεδα λειτουργικής αμινοτρανφεράσης της ορνιθίνης με αποτέλεσμα ο οργανισμός να μη μπορεί να μεταβολίσει την ορνιθίνη. Τι σημαίνει για την οικογένειά μου το να έχω ένα ελαττωματικό γονίδιο; Ο τύπος της κληρονομικότητας της Υπερορνιθιναιμίας ονομάζεται «αυτοσωμική ή αυτοσωματική υπολειπόμενη κληρονομικότητα». Όπως περιγράφηκε προηγουμένως, τα σωματικά κύτταρα φέρουν δύο αντίγραφα του κάθε γονίδιο. Παρόλα αυτά, τα σπερματοκύτταρα του πατέρα και τα ωάρια της μητέρας φέρουν ένα μόνο αντίγραφο που θα είναι φυσιολογικό ή ελαττωματικό9φυλοσύνδετη κληρονομικότητα). Σε περίπτωση που και οι δύο γονείς φέρουν ένα αντίγραφο του ίδιου ελαττωματικού γονιδίου, για κάθε σύλληψη υπάρχει: μια στις τέσσερις πιθανότητες να μεταβιβαστούν δύο αντίγραφα του ελαττωματικού γονιδίου δύο στις τέσσερις πιθανότητες να μεταβιβαστεί ένα αντίγραφο του ελαττωματικού γονιδίου οπότε θα προκύψει ένας υγιής φορέας σαν τους γονείς μια στις τέσσερις πιθανότητες να μην φέρει καθόλου το ελαττωματικό γονίδιο. Η αυτοσωμική υπολειπόμενη κληρονομικότητα όπου και οι δύο γονείς είναι υγιείς ή φορείς της πάθησης. Το ελαττωματικό αντίγραφο του γονιδίου που περιέχει την υπολειπόμενη μετάλλαξη απεικονίζεται με r και το σωστό αντίγραφο με R. Εάν και οι δύο γονείς φέρουν ένα ελαττωματικό γονίδιο Υπερορνιθιναιμίας, υπάρχει 25% πιθανότητα για κάθε παιδί τους να κληρονομήσειτην Υπερορνιθιναιμία. Ανατύπωση με την άδεια του Κέντρου Γενετικής Εκπαίδευσης για την αυτοσωμική υπολειπόμενη κληρονομικότητα, δελτίο 8. Είναι διαθέσιμο στη σελίδα (Σεπτέμβριος 2007) Εάν έχω Υπερορνιθιναιμία, θα γεννηθούν τα παιδιά μου με αυτό; Εάν έχετε Υπερορνιθιναιμία και ο σύντροφός σας όχι, η πιθανότητα να αποκτήσετε ένα μωρό με την πάθηση είναι πολύ μικρή. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει ο σύντροφός σας να είναι φορέας, γεγονός σπάνιο.ο έλεγχος συντρόφου, που προέρχεται από μια οικογένεια χωρίς ιστορικό Υπερορνιθιναιμίας, είναι δύσκολος και δεν είναι πάντα ακριβής. Ο προγεννητικός έλεγχος είναι πιθανός εάν η μετάλλαξη/μεταλλάξεις του DNΑ που προκάλεσε την πάθηση μπορεί να ανιχνευτεί. Συζητήστε το θέμα με τον Μεταβολικό σας γιατρό ή με γενετικό σύμβουλο 1.7

19 Τι είναι η Υπερορνιθιναιμία Υπερορνιθιναιμία: η παθογένεια της πάθησης και η αντιμετώπισή της Η ορνιθίνη που συσσωρεύεται στην Υπερορνιθιναιμίαπαράγεται στονοργανισμί από την αργινίνη και επίσης προέρχεται και από τη πρωτεΐνη. Όλες οι πρωτεΐνες αποτελούνται από μια αλληλουχία περίπου είκοσι χημικών ενώσεων που ονομάζονται αμινοξέα. Ένα από αυτά είναι η αργινίνη, η οποίο μετατρέπεται σε ορνιθίνη στον οργανισμό. Τα αμινοξέα στην πρωτεϊνη συνδέονται μεταξύ τους, σαν χάντρες σε ένα σκοινί. Πολλές φορές, μια από τις χάντρες είναι η αργινίνη: Οι σκιαγραφημένες χάντρες αντιπροσωπεύουν την αργινίνη Όταν καταναλώνεται πρωτεΐνη, διασπάται στο στομάχι σε μικρότερες αλυσίδες αμινοξέων και στη συνέχεια στο έντερο σε μεμονωμένα αμινοξέα. Αυτά τα μεμονωμένα αμινοξέα απορροφώνται στη κυκλοφορία του αίματος και επεξεργάζονται ώστε να χρησιμοποιηθούν στη δόμηση των μυών, στην παραγωγή άλλων χημικών ουσιών στον οργανισμό, ή για την παραγωγή ενέργειας. Μετά τη νεογνική περίοδο, στα άτομα που δεν πάσχουν από Υπερορνιθιναιμία, η ορνιθίνη που παράγεται από την αργινίνη μεταβολίζεται με τη βοήθεια ενός ενζύμου που ονομάζεται αμινοτρανσφεράση της ορνιθίνης (ΟΑΤ) σε μια ουσία που ονομάζεται πυρολλίνη-5-καρβοξυλικό οξύ (P5C). Για να δράσει αυτό το ένζυμο(οατ) χρειάζεται τη βοήθεια ενός συνενζύμου που ονομάζεται βιταμίνη Β6. Τα άτομα με Υπερορνιθιναιμία δεν μπορούν να διασπάσουν την ορνιθίνη σε P5C. Η συσσώρευση ορνιθίνης βλάπτει τα μάτια. Η πάθηση ονομάζεται Υπερορνιθιναιμία γιατί εάν δεν αντιμετωπιστεί, παρατηρούνται υψηλά (ύπερ) επίπεδα ορνιθίνης στο αίμα (-αιμία). Πρωτεΐνη >>αργινίνη >>ορνιθίνη>>>>>ι>>p5c ΟΑΤ + βιταμίνη Β6 Η δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη δίαιτα και το ειδικό συμπλήρωμα παρέχουν αρκετή αργινίνη και άλλα αμινοξέα για την αύξηση αλλά και για τη διατήρηση των επιπέδων ορνιθίνης στο αίμα σε ασφαλές εύρος. Άλλες θεραπείες που περιλαμβάνουν τη χρήση προλίνης, κρεατίνης και λυσίνης, δεν έχουν αποδειχθεί χρήσιμες. 1.8

20 Κεφάλαιο2 Ομοκυστινουρία, Τυροσιναιμία & Υπερορνιθιναιμία: πως η διάγνωση θα επηρεάσει το μωρό σας και την οικογένειά σας Τα συναισθήματά σας 2.1 Προχωρώντας ένα βήμα κάθε φορά 2.2 Μοιραστείτε την εμπειρία 2.3 Ομαδική προσέγγιση 2.3 Eξηγώντας τη μεταβολική διαταραχή 2.4 Αποκτώντας ένα ακόμα παιδί 2.5 Αντιμετωπίζοντας τη μεταβολική διαταραχή: ο ρόλος της οικογένειας 2.5 Υποδείγματα επιστολών προς τους δασκάλους, τους γονείς των φίλων Αυτές οι πληροφορίες αφορούν βρέφη, παιδιά και ενήλικες με τις ακόλουθες μεταβολικές διαταραχές: Ομοκυστινουρία Τυροσιναιμία τύπου 1 και τύπου 2 Υπερορνιθιναιμία Τα συναισθήματά σας Αν η διάγνωση του παιδιού σας έχει γίνει με τον προσυμπτωματικό νεογνικό έλεγχο, η αποδοχή της διάγνωσης μιας μεταβολικής διαταραχής είναι δύσκολη γιατί δεν έχει συμπτώματα και φαίνεται απόλυτα υγιές. Η πληροφορία ότι η διαταραχή μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού σας και την υγεία του τρομάζει και μπορεί να μην καταλαβαίνετε την ορολογία που χρησιμοποιείταικαι το τι ακριβώς σημαίνει η διάγνωση για την οικογένειά σας. Μετά τα καλά νέα ότι η πάθηση αντιμετωπίζεται, γεγονός που βοηθάει στην εξισορρόπηση του αρχικού στρες, οι πληροφορίες σχετικά με την ειδική δίαιτα, τη φαρμακευτική αγωγή και την αντιμετώπιση της πάθησης μπορεί να είναι καταιγιστικές. Αν η μεταβολική διαταραχή διαγνώστηκε λόγω των συμπτωμάτων της, μπορεί να νοιώθετε ανακούφιση για τη διάγνωση, αλλά και πάλι μπορεί οι πληροφορίες να είναι καταιγιστικές. Οι πρώτες εβδομάδες ενδεχομένως να είναι στρεσογόνες, ειδικά εάν το μωρό σας βρίσκεται στο νοσοκομείο. Είναι φυσικό να νοιώθετε ανησυχία για το πώς θα το διαχειριστείτε, και να έχετε αισθήματα θλίψης, απογοήτευσης, στεναχώριας ή 2.1

Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για τητυροσιναιμία από την ASIEM

Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για τητυροσιναιμία από την ASIEM Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για τητυροσιναιμία από την ASIEM Με την ευγενική χορηγία της Ελληνική Μετάφραση: Ευστρατία Δασκάλου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc Επιμέλεια: Περσεφόνη

Διαβάστε περισσότερα

Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για την Ομοκυστινουρία από την ASIEM

Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για την Ομοκυστινουρία από την ASIEM Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για την Ομοκυστινουρία από την ASIEM Με την ευγενική χορηγία της Ελληνική Μετάφραση: Ευστρατία Δασκάλου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc Επιμέλεια:

Διαβάστε περισσότερα

Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για τη Νόσο Οσμής Ούρων σαν Σιρόπι Σφενδάμου(MSUD) από την ASIEM

Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για τη Νόσο Οσμής Ούρων σαν Σιρόπι Σφενδάμου(MSUD) από την ASIEM Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για τη Νόσο Οσμής Ούρων σαν Σιρόπι Σφενδάμου(MSUD) από την ASIEM Με την ευγενική χορηγία της Ελληνική Μετάφραση: Ευστρατία Δασκάλου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος,

Διαβάστε περισσότερα

Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για Διαταραχές Οργανικών Οξέων από την ASIEM

Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για Διαταραχές Οργανικών Οξέων από την ASIEM Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για Διαταραχές Οργανικών Οξέων από την ASIEM Με την ευγενική χορηγία της Ελληνική Μετάφραση: Ευστρατία Δασκάλου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc Επιμέλεια:

Διαβάστε περισσότερα

Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για Διαταραχές του Κύκλου Ουρίας από την ASIEM

Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για Διαταραχές του Κύκλου Ουρίας από την ASIEM Εγχειρίδιο Δίαιτας Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Πρωτεΐνη για Διαταραχές του Κύκλου Ουρίας από την ASIEM Με την ευγενική χορηγία της Ελληνική Μετάφραση: Ευστρατία Δασκάλου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc

Διαβάστε περισσότερα

Εγχειρίδιο Διαίτης Χαµηλής Πρωτεΐνης της ASIEM για την Οµοκυστινουρία

Εγχειρίδιο Διαίτης Χαµηλής Πρωτεΐνης της ASIEM για την Οµοκυστινουρία Εγχειρίδιο Διαίτης Χαµηλής Πρωτεΐνης της ASIEM για την Οµοκυστινουρία Με την ευγενική χορηγία της Ελληνική Μετάφραση: Ευστρατία Δασκάλου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc Επιµέλεια: Περσεφόνη Αυγουστίδου-Σαββοπούλου,

Διαβάστε περισσότερα

Ένας οδηγός για τους γονείς, ώστε τα παιδιά με διαβήτη τύπου 1 να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους

Ένας οδηγός για τους γονείς, ώστε τα παιδιά με διαβήτη τύπου 1 να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους Ένας οδηγός για τους γονείς, ώστε τα παιδιά με διαβήτη τύπου 1 να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους Τι θα βρείτε σε αυτό το φυλλάδιο Επιστροφή στο σχολείο Σωματική άσκηση και παιχνίδι Πάρτι και γιορτές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ;

ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ; ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ; Με την επιστημονική συνεργασία της Αιματολογικής Μονάδας, Γ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Με

Διαβάστε περισσότερα

Τί είναι η φαινυλκετονουρία?

Τί είναι η φαινυλκετονουρία? Οι παρακάτω πληροφορίες σκοπό έχουν να σας βοηθήσουν να καταλάβετε τη δίαιτα του φαινυλκετονουρικού παιδιού, ώστε να είστε περισσότερο σίγουροι και λιγότερο αγχωμένοι εσείς και οι γονείς όταν το παιδί

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική Γλωσσάρι για το Μάθημα της Διατροφικής Ιατρικής Λιπαρά οξέα: περιέχουν μακριές αλυσίδες μορίων που αποτελούν σχεδόν όλο το σύμπλεγμα λιπιδίων τόσο για τα ζωικά όσο και για τα φυτικά λίπη. Αν αποκοπούν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Όλα όσα θέλετε να ξέρετε αν κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο είναι ασθενής

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Όλα όσα θέλετε να ξέρετε αν κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο είναι ασθενής www.agaliazo.gr ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Λεωσθένους 21-23, 18536 Πειραιάς - Τ: 210 4181641 - F: 210 4535343 e: oekk@otenet.gr - www.oekk.gr ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν. ΑΧΑΙΑΣ Πατρέως 8-10, 26221 Πάτρα - Τ/F: 2610 226122 e:

Διαβάστε περισσότερα

Σχετιζομενος Με Το NLRP-12 Υποτροπιαζων Πυρετος

Σχετιζομενος Με Το NLRP-12 Υποτροπιαζων Πυρετος www.printo.it/pediatric-rheumatology/cy/intro Σχετιζομενος Με Το NLRP-12 Υποτροπιαζων Πυρετος Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΟ NLRP12 ΥΠΟΤΡΟΠΙΑΖΩΝ ΠΥΡΕΤΟΣ 1.1 Τι είναι; Ο σχετιζόμενος με

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής Υπάρχει ένα δεδομένο στη σύγχρονη ιατρική που λειτουργεί όπως λειτουργούσε στην

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή στην καλαθοσφαίριση

Διατροφή στην καλαθοσφαίριση Διατροφή στην καλαθοσφαίριση Υγεία & βελτίωση της αθλητικής απόδοσης Α.Ο. ΠΡΩΤΕΑΣ Αγγελοπούλου Μαντώ Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας & Διατροφής Διατροφή η σημαντικότερη διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

«Οι Top Τροφές για απώλεια βάρους!», από την Μαργαρίτα Μυρισκλάβου Τελειοφ. Διαιτολόγο Διατροφολόγο και το logodiatrofis.gr!

«Οι Top Τροφές για απώλεια βάρους!», από την Μαργαρίτα Μυρισκλάβου Τελειοφ. Διαιτολόγο Διατροφολόγο και το logodiatrofis.gr! «Οι Top Τροφές για απώλεια βάρους!», από την Μαργαρίτα Μυρισκλάβου Τελειοφ. Διαιτολόγο Διατροφολόγο και το logodiatrofis.gr! Γνωρίζεις ποιες είναι οι τροφές που θα σε βοηθήσουν στην απώλεια βάρους; Δεν

Διαβάστε περισσότερα

DEPAKINE/DEPAKINE CHRONO/DEPAKINE CHRONOSPHERE (ΒΑΛΠΡΟΪΚΟ)

DEPAKINE/DEPAKINE CHRONO/DEPAKINE CHRONOSPHERE (ΒΑΛΠΡΟΪΚΟ) DEPAKINE/DEPAKINE CHRONO/DEPAKINE CHRONOSPHERE (ΒΑΛΠΡΟΪΚΟ) ΦυΛΛΑΔιΟ ενημερωσησ ΑσθενΟυσ Το παρόν φυλλάδιο απευθύνεται σε κορίτσια ή γυναίκες που λαμβάνουν οποιοδήποτε φάρμακο περιέχει βαλπροϊκό Περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι.

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι. Γράφει: Δημήτρης Τσουκαλάς, Ιατρός Φυσικής Υγείας Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι ασθένειες που προκύπτουν γιατί το σώμα μας επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και όργανα. Γνωρίζετε ότι ένας στους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ»

ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ΣΧΕΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ Πρόληψη εμφάνισης νοσημάτων Θεραπεία ασθενών στο χώρο του νοσοκομείου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί;

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί; www.agaliazo.gr ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Λεωσθένους 21-23, 18536 Πειραιάς - Τ: 210 4181641 - F: 210 4535343 e: oekk@otenet.gr - www.oekk.gr ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν. ΑΧΑΙΑΣ Πατρέως 8-10, 26221 Πάτρα - Τ/F: 2610 226122 e:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΩΝ ΚΥΠΡΟΥ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΩΝ ΚΥΠΡΟΥ Ανακοίνωση Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου για την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (14 Νοεμβρίου 2018) Τι είναι ο Διαβήτης Φετινό Θέμα: «Ο διαβήτης αφορά κάθε οικογένεια» Ο διαβήτης είναι μια αυτοάνοση

Διαβάστε περισσότερα

Πως μπορώ να υποστηρίξω τον άνθρωπό μου. να αντιμετωπίσει το λέμφωμα;

Πως μπορώ να υποστηρίξω τον άνθρωπό μου. να αντιμετωπίσει το λέμφωμα; Πως μπορώ να υποστηρίξω τον άνθρωπό μου να αντιμετωπίσει το λέμφωμα; Το λέμφωμα είναι δυνητικά ιάσιμη νόσος Με την επιστημονική συνεργασία του Αιματολογικού Τμήματος, Γ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής,

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή και ηλικιωμένοι

Διατροφή και ηλικιωμένοι Διατροφή και ηλικιωμένοι Η διατροφή αποτελεί τη σημαντικότερη ανάγκη για τη διατήρηση της ανθρώπινη ζωής σε όλα τα στάδιά της. Το είδος και η ποσότητα της τροφής που χρειάζεται ο άνθρωπος εξαρτάται από

Διαβάστε περισσότερα

Ανίχνευση ασθενειών στα νεογέννητα βρέφη

Ανίχνευση ασθενειών στα νεογέννητα βρέφη Ανίχνευση ασθενειών στα νεογέννητα βρέφη Ενημέρωση των γονέων για την έγκαιρη διάγνωση των εγγενών διαταραχών στα βρέφη Αγαπητοί γονείς, το παιδί σας πρόκειται σύντομα να γεννηθεί ή μόλις έχει γεννηθεί.

Διαβάστε περισσότερα

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Υγιεινή Διατροφή Ισορροπία Ποικιλία Μέτρο Ομάδες τροφίμων Γάλα-γαλακτοκομικά προϊόντα (γιαούρτι) Φρούτα-απλοί υδατάνθρακες Λαχανικά (κυρίως πράσινα φυλλώδη) Ψωμί-αμυλώδη τρόφιμα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Δρ Γεώργιος Ι Κούρτογλου Παθολόγος-Διαβητολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο σακχαρώδης

Διαβάστε περισσότερα

Η φαινυλκετονουρία,γνωστή και ως PKU έχει αναγνωριστει για πρώτη φορά από τον γιατρό Asbjørn Følling στη Νορβηγία το 1934. Η φαινυλκετονουρία (PKU)

Η φαινυλκετονουρία,γνωστή και ως PKU έχει αναγνωριστει για πρώτη φορά από τον γιατρό Asbjørn Følling στη Νορβηγία το 1934. Η φαινυλκετονουρία (PKU) Η φαινυλκετονουρία,γνωστή και ως PKU έχει αναγνωριστει για πρώτη φορά από τον γιατρό Asbjørn Følling στη Νορβηγία το 1934. Η φαινυλκετονουρία (PKU) μπορεί να ορισθεί ως μια σπάνια μεταβολική διαταραχή

Διαβάστε περισσότερα

Ποια είναι τα είδη της κατάθλιψης;

Ποια είναι τα είδη της κατάθλιψης; Ολοι κάποιες φορές νιώθουμε μελαγχολία ή θλίψη, αλλά αυτά τα συναισθήματα συνήθως περνούν μετά από λίγες μέρες. Όταν ένα άτομο έχει κατάθλιψη, η διαταραχή αυτή επηρεάζει την καθημερινή του ζωή, τη φυσιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Κώστα κουραβανα

Από τον Κώστα κουραβανα Από τον Κώστα κουραβανα Περιεχόμενα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Ορμονικοί-Γονιδιακοί-παράγοντες Επιπτώσεις στην υγεία Θεραπεία-Δίαιτα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Παχυσαρκία είναι κλινική κατάσταση στην

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ Πληροφοριακά σας λέμε.. Η διατροφή του σύγχρονου ανθρώπου έχει αλλάξει θεαματικά τις τελευταίες 3-4 δεκαετίες με αποτέλεσμα να εγκαταλειφτεί η παραδοσιακή Μεσογειακή

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Σχ. έτος 2015-2016 Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ. Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ. Τμήμα Νοσηλευτικής

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ. Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ. Τμήμα Νοσηλευτικής ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ Τμήμα Νοσηλευτικής ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Το παιδί από τη γέννησή του μέχρι την ηλικία των 19 έως 20 ετών παρουσιάζει μία αύξηση του βάρους αλλά και του ύψους. Αν

Διαβάστε περισσότερα

Ανεπαρκεια Του Ανταγωνιστη Του Υποδοχεα Τησ L-1 (DIRA )

Ανεπαρκεια Του Ανταγωνιστη Του Υποδοχεα Τησ L-1 (DIRA ) www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Ανεπαρκεια Του Ανταγωνιστη Του Υποδοχεα Τησ L-1 (DIRA ) Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ DIRA 1.1 Τι είναι; Η ανεπάρκεια του ανταγωνιστή του υποδοχέα της IL-1

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει η Ράνια Σαμαρά, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Γράφει η Ράνια Σαμαρά, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Γράφει η Ράνια Σαμαρά, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Σε προηγούμενα άρθρα μιλήσαμε για τη σχέση σωστής διατροφής και αθλητισμού, διακρίναμε τη σημαντικότητα του ρόλου που διαδραματίζει και επικεντρωθήκαμε

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής

Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής Μικροσκοπικοί οργανισμοί που ρυθμίζουν τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος σε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ. Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός

ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ. Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός θηλασμός δίνεται στο μωρό ξένο γάλα χρησιμοποιώντας μπιμπερό. H επιλογή του κατάλληλου γάλακτος είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΜΝΙΟΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ. Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών

ΑΜΝΙΟΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ. Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών ΑΜΝΙΟΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΛ: 2310892819 e-mail: hmesogiaki@ippokratio.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑ TON ΠΑΤΕΡΑ ΣΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΣΟΥ ΕΡΩΤΗΣΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΗΤΕΡΑ. Ζήτησε από τους γονείς σου να απαντήσουν σης παρακάτω ερωτήσεις.

ΠΑ TON ΠΑΤΕΡΑ ΣΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΣΟΥ ΕΡΩΤΗΣΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΗΤΕΡΑ. Ζήτησε από τους γονείς σου να απαντήσουν σης παρακάτω ερωτήσεις. ΠΑ TON ΠΑΤΕΡΑ ΣΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΣΟΥ m Ζήτησε από τους γονείς σου να απαντήσουν σης παρακάτω ερωτήσεις ΕΡΩΤΗΣΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΗΤΕΡΑ Καπνίζεις; Αν καπνίζεις, πόσα τσιγάρα την ημέρα καπνίζεις; Πόσες φορές

Διαβάστε περισσότερα

Δειγματοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ. Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών

Δειγματοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ. Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών Δειγματοληψία Χοριακών Λαχνών (CVS) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ Μονάδα Πρόληψης Μεσογειακής Αναιμίας και άλλων Αιμοσφαιρινοπαθειών ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΛ: 2310892819

Διαβάστε περισσότερα

Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα

Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ ΜΚ 0501, Διάλεξη 13η Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

κληρονοµικότητα Πληροφορίες για Ασθενείς και Οικογένειες

κληρονοµικότητα Πληροφορίες για Ασθενείς και Οικογένειες 12 Φυλοσύνδετη στο Χ Ή την τοπική σας κλινική γενετικής διάγνωσης: κληρονοµικότητα Εργαστήριο Ιατρικής Γενετικής Πανεπιστήµιο Αθηνών Νοσοκοµείο Παίδων " Αγία Σοφία" Αθήνα Τηλ: +210 7795553 http://iatriki-genetiki.med.uoa.gr

Διαβάστε περισσότερα

Τα αμινοξέα ωστόσω επιτελούν πολλαπλούς ρόλους πέρα της συμμετοχής τους στη διάπλαση του μιυκού συστήματος. Συγκεκριμένα τα αμινοξέα:

Τα αμινοξέα ωστόσω επιτελούν πολλαπλούς ρόλους πέρα της συμμετοχής τους στη διάπλαση του μιυκού συστήματος. Συγκεκριμένα τα αμινοξέα: Γράφει: Φανή Πρεβέντη, MSc, Κλινική διαιτολόγος - Διατροφολόγος Ο όρος αμινοξέα χρησιμοποιείται ευρέως στους αθλητικούς κύκλους και όχι αδίκως. Τα αμινοξέα αποτελούν βασικό συστατικό των μυών, η διάπλαση

Διαβάστε περισσότερα

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Πιθανότατα αισθάνεστε πολύ αναστατωµένοι αφού λάβατε µια διάγνωση καρκίνου. Συνήθως είναι δύσκολο να αποδεχθείτε τη διάγνωση αµέσως και αυτό είναι

Διαβάστε περισσότερα

Χρωµοσωµικές Αλλαγές. Πληροφορίες για Ασθενείς και Οικογένειες

Χρωµοσωµικές Αλλαγές. Πληροφορίες για Ασθενείς και Οικογένειες 12 Orphanet Ιστοσελίδα ελεύθερης πρόσβασης που παρέχει πληροφορίες για τις σπάνιες παθήσεις, τα κλινικά πειράµατα, τα φάρµακα και συνδέσµους για οµάδες υποστήριξης σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ιστοσελίδα: www.orpha.net

Διαβάστε περισσότερα

Κατανόηση γραπτού λόγου

Κατανόηση γραπτού λόγου Κατανόηση γραπτού λόγου Επίπεδο Γ Δεύτερη διδακτική πρόταση Λαχτάρα για φαγητό Ενδεικτική διάρκεια: Ομάδα-στόχος: Διδακτικός στόχος: Στρατηγικές: Ενσωμάτωση δεξιοτήτων: Υλικό: 1 διδακτική ώρα ενήλικες

Διαβάστε περισσότερα

Οικιακή Οικονομία Αγωγή Υγείας Τμήμα Γ2

Οικιακή Οικονομία Αγωγή Υγείας Τμήμα Γ2 Οικιακή Οικονομία Αγωγή Υγείας 2013 2014 Τμήμα Γ2 Η έρευνα με θέμα «Η σημασία του προγεύματος» πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος της Οικιακής Οικονομίας Αγωγής Υγείας. Κεφάλαιο Γ τάξης «Η τροφή

Διαβάστε περισσότερα

10 Healthy Lifestyle Tips for Adults

10 Healthy Lifestyle Tips for Adults 10 Healthy Lifestyle Tips for Adults 07 June 2017 1. Καταναλώνετε ποικιλία τροφίμων 2. Βασίστε τη δίαιτά σας σε άφθονα τρόφιμα που είναι πλούσια σε υδατάνθρακες 3. Αντικαταστήστε τα κορεσμένα με τα ακόρεστα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 2 ο. Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ. Εκπαίδευση στην πυραμίδα της υγιεινής διατροφής ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ 2 ο. Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ. Εκπαίδευση στην πυραμίδα της υγιεινής διατροφής ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΕ ΕΥΠΑΘΕΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΤA ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΜΕ 4 ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικό ιστορικό νηπίου

Ατομικό ιστορικό νηπίου σημαντικές πληροφορίες στοιχεία επικοινωνίας Ατομικό ιστορικό νηπίου στοιχεία της προσωπικότητας του παιδιού Βοηθείστε μας να γνωρίσουμε καλύτερα το παιδί σας Σχολική χρονιά 2015-2016 Όνομα Παιδιού: Συμπληρώστε

Διαβάστε περισσότερα

Π Α Π Α Γ Ι Α Ν Ν Η Ο.

Π Α Π Α Γ Ι Α Ν Ν Η Ο. ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Παχυσαρκία σημαίνει υπέρμετρη αύξηση του σωματικού λίπους σε ποσοστό τέτοιο, ώστε να δυσχεραί- νει την υγεία του ανθρώπου. Η παιδική & εφηβική παχυσαρκία συνήθως διατηρείται και στην

Διαβάστε περισσότερα

«Γιατί καταναλώνω γλυκά και τι μπορώ να κάνω», από την Χριστίνα Έλενα Δρακοπούλου, Κλινική Διαιτολόγο- Διατροφολόγο, RD, MSc, και το Iatronet.gr!

«Γιατί καταναλώνω γλυκά και τι μπορώ να κάνω», από την Χριστίνα Έλενα Δρακοπούλου, Κλινική Διαιτολόγο- Διατροφολόγο, RD, MSc, και το Iatronet.gr! «Γιατί καταναλώνω γλυκά και τι μπορώ να κάνω», από την Χριστίνα Έλενα Δρακοπούλου, Κλινική Διαιτολόγο- Διατροφολόγο, RD, MSc, και το Iatronet.gr! Τα γλυκά περιέχουν αρκετές θερμίδες. Καθώς τα περισσότερα

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση;

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση; Υπέρταση Τι Είναι η Υπέρταση; Η πίεση του αίματος είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες όταν μεταφέρεται από την καρδιά στην κυκλοφορία. Η σταθερά αυξημένη πίεση, άνω των φυσιολογικών ορίων, αποκαλείται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ

ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ Το πιο πιθανό είναι να έχετε ακούσει ότι λίγο αλκοόλ κάνει καλό στην υγεία. Αλλά γνωρίζετε όλα τα δεδομένα σχετικά με το αλκοόλ; Πόσο είναι πάρα πολύ; Ανακαλύψτε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΟΜΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΟΝΟΜ/ΜΟ: ΔΙΕΘΥΝΣΗ:... ΤΗΛ.ΟΙΚΙΑΣ:... ΚΙΝΗΤΟ: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ: ΣΑΣ ΣΥΣΤΗΣΕ: Ομάδα Αίματος: Rhesus:.. ΑΝΘΡΩΠΟΜΕΤΡΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ΑΤΟΜΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΟΝΟΜ/ΜΟ: ΔΙΕΘΥΝΣΗ:... ΤΗΛ.ΟΙΚΙΑΣ:... ΚΙΝΗΤΟ: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ: ΣΑΣ ΣΥΣΤΗΣΕ: Ομάδα Αίματος: Rhesus:.. ΑΝΘΡΩΠΟΜΕΤΡΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Maria Mitka Ernährungsberaterin Nutritionist- Dietician Tel: 0049 (0) 7031 6136 156 Fax: 0049 (0) 7031 6136 155 Mob: 0049 (0) 1767 6960 664 Email: mariamitka@essenweiss.com Website: www.essenweiss.com

Διαβάστε περισσότερα

16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ : Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής. 24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας

16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ : Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής. 24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ : Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής 24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας Η διατροφή σημαντικός παράγοντας υγείας!! ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΛΗΡΟΝΟ ΜΙΚΟΤΗΤΑ ΥΓΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΝΘΥΓΕΙΝΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ Ποιά είναι η

Διαβάστε περισσότερα

Τηλ.: ο Νηπιαγωγείο

Τηλ.: ο Νηπιαγωγείο Τηλ.: ο Νηπιαγωγείο.. 2018 2016-17 2019 Συμπληρώστε με προσοχή, ακρίβεια και ειλικρίνεια όλα τα στοιχεία. Ό,τι γράψετε θα παραμείνει γνωστό μόνο στους εκπαιδευτικούς. Στόχος του παρόντος εντύπου είναι

Διαβάστε περισσότερα

Δέσποινα Μάλλη Φρειδερίκη Ραχμανίδου Σοφία Ντούνη Χαρά Μπροτζάκη

Δέσποινα Μάλλη Φρειδερίκη Ραχμανίδου Σοφία Ντούνη Χαρά Μπροτζάκη Δέσποινα Μάλλη Φρειδερίκη Ραχμανίδου Σοφία Ντούνη Χαρά Μπροτζάκη Η διατροφή αποτελεί μοναδικό παράγοντα για την ανάπτυξη του σώματος, την καλή λειτουργία του, την διατήρηση της υγείας και την προστασία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ Τι είναι η φυματίωση; Η φυματίωση είναι νόσημα που προκαλείται από ένα μικρόβιο που λέγεται μυκοβακτηρίδιο της

Διαβάστε περισσότερα

Εάν απαντήσατε "ναι" σε 3 ή περισσότερες ερωτήσεις, συμβουλευτείτε το έντυπο αυτό, το οποίο περιέχει πληροφορίες που μπορούν να σας βοηθήσουν.

Εάν απαντήσατε ναι σε 3 ή περισσότερες ερωτήσεις, συμβουλευτείτε το έντυπο αυτό, το οποίο περιέχει πληροφορίες που μπορούν να σας βοηθήσουν. Βήχετε μερικές φορές τις περισσότερες μέρες; Έχετε συχνά πτύελα (φλέματα) όταν βήχετε; Είστε άνω των 40 ετών; Αναπνέετε με δυσκολία σε σύγκριση με τους συνομήλικους σας; Καπνίζετε ή είστε πρώην καπνιστής/καπνίστρια;

Διαβάστε περισσότερα

Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙONOMIKHΣ ΣΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΠΑΡΤΕ ΜΕΡΟΣ

Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙONOMIKHΣ ΣΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΠΑΡΤΕ ΜΕΡΟΣ Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙONOMIKHΣ ΣΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΠΑΡΤΕ ΜΕΡΟΣ Η Χρηματοδοτιση του εργου Εγινε απο το Υπουργειο Υγειας και Μακροχρονης Φροντιδας του Ονταριο. www.oha.com 1. Συμμετεχετε στην φροντιδα της υγειονομικης

Διαβάστε περισσότερα

Ανεπαρκεια Της Μεβαλονικης Κινασης (MKD) (Ή Υπερ-Igd Σύνδρομο)

Ανεπαρκεια Της Μεβαλονικης Κινασης (MKD) (Ή Υπερ-Igd Σύνδρομο) www.printo.it/pediatric-rheumatology/cy/intro Ανεπαρκεια Της Μεβαλονικης Κινασης (MKD) (Ή Υπερ-Igd Σύνδρομο) Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ MKD 1.1 Τι είναι; Η ανεπάρκεια της μεβαλονικής κινάσης είναι

Διαβάστε περισσότερα

Θα πρέπει να μιλήσετε με το γιατρό σας και να τον ρωτήσετε εάν θα πρέπει να εξεταστείτε για Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια

Θα πρέπει να μιλήσετε με το γιατρό σας και να τον ρωτήσετε εάν θα πρέπει να εξεταστείτε για Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια Έχετε δυσκολία στην αναπνοή πιο συχνά από άτομα της ηλικίας σας; Βήχετε τις πιο πολλές ημέρες; Όταν βήχετε έχετε βλέννα ή φλέμα; Είστε τουλάχιστον 40 ετών; Είστε νυν ή πρώην καπνιστής; Εάν απαντήσετε ΝΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΙΚΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΗΜΕΡΑ ΧΤΙΖΟΥΝ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ..

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΙΚΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΗΜΕΡΑ ΧΤΙΖΟΥΝ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ.. ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΙΚΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΗΜΕΡΑ ΧΤΙΖΟΥΝ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ.. Γνωρίζοντας τις ομάδες τροφίμων μέσω της πυραμίδας... Τα τρόφιμα τα οποία καταναλώνουμε και κυρίως

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ

ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΕΡΑ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΟΥ ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Εργασία από τους μαθητές της Α1 στα πλαίσια του μαθήματος Αγωγή Ζωής. Δασκάλα: Χρυσοβαλάντω Θουκυδίδου Σχολική Χρονιά: 2015-2016 Οι

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στερεών τροφών- θηλασμός μετά τους 6 μήνες ζωής. Ι.Σωματική ανάπτυξη του βρέφους κατά τον πρώτο χρόνο ζωής

Εισαγωγή στερεών τροφών- θηλασμός μετά τους 6 μήνες ζωής. Ι.Σωματική ανάπτυξη του βρέφους κατά τον πρώτο χρόνο ζωής Εισαγωγή στερεών τροφών- θηλασμός μετά τους 6 μήνες ζωής Ι.Σωματική ανάπτυξη του βρέφους κατά τον πρώτο χρόνο ζωής Το μοτίβο σωματικής ανάπτυξης στα βρέφη που θηλάζουν είναι αρκετά διαφορετικό από τα βρέφη

Διαβάστε περισσότερα

Ποια η χρησιμότητα των πρωτεϊνών;

Ποια η χρησιμότητα των πρωτεϊνών; ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Τι είναι οι πρωτεϊνες; Η ονομασία πρωτεϊνες προέρχεται από το ρήμα πρωτεύω και σημαίνει την εξαιρετική σημασία που έχουν οι πρωτεϊνες για την υγεία του ανθρώπινου σώματος. Από την εποχή των Ολυμπιακών

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα με Θέμα Η ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΩΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΑΙΤΗΜΑ:

Ημερίδα με Θέμα Η ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΩΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΑΙΤΗΜΑ: Ημερίδα με Θέμα Η ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΩΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΑΙΤΗΜΑ: ΓΝΩΡΙΖΩ-ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ-ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΩ 2 Ιουνίου 2014 / 14 O Δημοτικό Σχολείο Ιλίου ΒΡΟΧΙΚΟ ΑΣΜΑ & ΠΑΙΔΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Π. ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ματακιά Θεοδώρα Ιωνίδειος Σχολή Πειραιά Υγιεινή ιατροφή ξέρουµε τι τρώµε; Ματακιά Θεοδώρα Α3 Yπεύθυνη Kαθηγήτρια Ελένη Τοπογλίδη

Ματακιά Θεοδώρα Ιωνίδειος Σχολή Πειραιά Υγιεινή ιατροφή ξέρουµε τι τρώµε; Ματακιά Θεοδώρα Α3 Yπεύθυνη Kαθηγήτρια Ελένη Τοπογλίδη Ιωνίδειος Σχολή Πειραιά Υγιεινή ιατροφή ξέρουµε τι τρώµε; Ματακιά Θεοδώρα Α 3 Yπεύθυνη Kαθηγήτρια Ελένη Τοπογλίδη Πρόλογος-Περίληψη Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε με την επίβλεψη της καθηγήτριας φυσικού

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΠΟΛΛΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ

ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΠΟΛΛΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΠΟΛΛΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΣΥΝΤΑΓΗ Ρωτάω τον γιατρό μου για κάθε φάρμακο Ζητώ την βοήθεια του φαρμακοποιού Παρακολουθώ τα φάρμακα μου με ασφάλεια Λαμβάνω τα φάρμακα

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017

Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017 Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017 Υλικό της ADI (μετάφραση-επιμέλεια: Πανελλήνια Ομοσπονδία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών) Σχετικά με την άνοια Ο όρος άνοια είναι μια συλλογική έννοια για

Διαβάστε περισσότερα

Αιτίες. Η Αγάπη για τη ρουτίνα. Συνήθεις Διαταραχές Ύπνου. Δυσκολίες επικοινωνίας. ! Εφιάλτες! Ακράτεια! Ροχαλητό! Ανήσυχος Ύπνος!

Αιτίες. Η Αγάπη για τη ρουτίνα. Συνήθεις Διαταραχές Ύπνου. Δυσκολίες επικοινωνίας. ! Εφιάλτες! Ακράτεια! Ροχαλητό! Ανήσυχος Ύπνος! Διαταραχές ύπνου και Αυτισµός Ελένη Λούκουτου Λογοθεραπεύτρια ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 Ο ύπνος είναι ένα σημαντικό συστατικό της υγείας. Παρόλο που δε μπορούμε να κατανοήσουμε όλες τις λειτουργίες του, ο ύπνος είναι

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνες έχουν δείξει ότι λήψη ψηλής ποσότητας σύνθετων υδατανθράκων πριν την

Έρευνες έχουν δείξει ότι λήψη ψηλής ποσότητας σύνθετων υδατανθράκων πριν την Ο χρόνος λήψης του γεύματος αποτελεί κεφαλαιώδους σημασίας παράγοντα για την αθλητική απόδοση. Το γεύμα πρέπει να λαμβάνεται 2-3 ώρες πριν την προπόνηση. Το γεμάτο στομάχι θεωρείται αναστολέας της αθλητικής

Διαβάστε περισσότερα

Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους

Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους Δρ Γεώργιος Ι Κούρτογλου Παθολόγος-Διαβητολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο σακχαρώδης διαβήτης και οι προβλέψεις για το μέλλον

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 6 η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 1 2 Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΝΗΠΙΟΥ Νηπιακή ονομάζεται η πρώτη από τις τρεις περιόδους της παιδικής ηλικίας, από το 1ο έως και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε.

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε. Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα ανεξάρτητα από την ηλικία, το χρώμα ή το φύλο. Είναι μια χρόνια νόσος που όταν δεν είναι σωστά ρυθμισμένη μπορεί να δημιουργήσει απειλητικές για τη

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους των πληροφοριών προϊόντος

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους των πληροφοριών προϊόντος Παράρτημα III Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους των πληροφοριών προϊόντος Σημείωση: Οι αλλαγές στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών Προϊόντος και του Φύλλου Οδηγιών Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Καλοκαιρινό CAMP Ποδοσφαίρου για παιδιά ηλικίας 6-14 ετών. Φρέσκα Φρούτα. Μπανάνα, νεκταρίνια κ.α. Παστέλι. Μπάρες Δημητριακών

1 ο Καλοκαιρινό CAMP Ποδοσφαίρου για παιδιά ηλικίας 6-14 ετών. Φρέσκα Φρούτα. Μπανάνα, νεκταρίνια κ.α. Παστέλι. Μπάρες Δημητριακών Menu 16-Ιουνίου έως 4-Ιουλίου 2014 1 ο Καλοκαιρινό CAMP Ποδοσφαίρου για παιδιά ηλικίας 6-14 ετών Συσκευασμένο κοκτέιλ Φρούτων σε χυμό. Ροδάκινο, Αχλάδι, Σταφύλι, Ανανάς,Κεράσι, Παπάγια σε χυμό φρούτων.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Μάϊος (Το γραπτό αποτελείται από 6 σελίδες)

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Μάϊος (Το γραπτό αποτελείται από 6 σελίδες) (Το γραπτό αποτελείται από 6 σελίδες) ΜΕΡΟΣ Α (60 Μονάδες) Να απαντήσετε και στις ΔΕΚΑ ερωτήσεις. Η κάθε ερώτηση βαθμολογείται με έξι μονάδες. 1. Μια από τις κύριες περιβαλλοντικές υποχρεώσεις που έχει

Διαβάστε περισσότερα

ΖΩΝΤΑΣ ΜΕ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Αγγελική Πρεφτίτση

ΖΩΝΤΑΣ ΜΕ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Αγγελική Πρεφτίτση ΖΩΝΤΑΣ ΜΕ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Αγγελική Πρεφτίτση Όταν, σε ηλικία 11 ετών, µου ανακοίνωσαν ότι πάσχω από Κυστική Ίνωση, µια ασθένεια παντελώς άγνωστη σε µένα µέχρι τότε, είναι αλήθεια πως δεν θορυβήθηκα

Διαβάστε περισσότερα

Μια ενημέρωση για ασθενείς και παρόχους φροντίδας

Μια ενημέρωση για ασθενείς και παρόχους φροντίδας Μια ενημέρωση για ασθενείς και παρόχους φροντίδας Τι είναι το FoundationOne ; Το FoundationOne είναι μια εξέταση που ανιχνεύει γενωμικές μεταβολές (π.χ. μεταλλάξεις) που είναι γνωστό ότι σχετίζονται με

Διαβάστε περισσότερα

Μεσογειακής Διατροφής

Μεσογειακής Διατροφής mini Οδηγός Μεσογειακής Διατροφής Γιατί Μεσογειακή Διατροφή; Η μεσογειακή διατροφή αναφέρεται στον τρόπο διατροφής των λαών που ζουν σε περιοχές που αναπτύσσονται γύρω από τη Μεσόγειο. Οι επιστημονικές

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Αγαπητοί γονείς, Καθώς το νηπιαγωγείο μας έχει ήδη ανοίξει τις πόρτες του στα μικρά μας παιδάκια αλλά και σε εσάς, βρισκόμαστε

Διαβάστε περισσότερα

Η σωστή διατροφή του αθλητή είναι τόσο σημαντική, όσο και η προπόνηση.

Η σωστή διατροφή του αθλητή είναι τόσο σημαντική, όσο και η προπόνηση. Η σωστή διατροφή του αθλητή είναι τόσο σημαντική, όσο και η προπόνηση. Ο αθλητισμός είναι τρόπος ζωής. Η σωστή διατροφή είναι απαραίτητη καθ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Στον αθλητισμό είναι αναπόσπαστο

Διαβάστε περισσότερα

Συνδρομο Περιοδικου Πυρετου Με Τραχηλικη Λεμφαδενιτιδα, Φαρυγγοαμυγδαλιτιδα Και Αφθωδη Στοματιτιδα (PFAPA)

Συνδρομο Περιοδικου Πυρετου Με Τραχηλικη Λεμφαδενιτιδα, Φαρυγγοαμυγδαλιτιδα Και Αφθωδη Στοματιτιδα (PFAPA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Συνδρομο Περιοδικου Πυρετου Με Τραχηλικη Λεμφαδενιτιδα, Φαρυγγοαμυγδαλιτιδα Και Αφθωδη Στοματιτιδα (PFAPA) Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ PFAPA 1.1 Τι είναι;

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφικές συστάσεις για νεαρούς αθλητές. Μέγιστη απόδοση στις διαδοχικές προπονήσεις. Άννα Ευλογημένου Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Διατροφικές συστάσεις για νεαρούς αθλητές. Μέγιστη απόδοση στις διαδοχικές προπονήσεις. Άννα Ευλογημένου Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Διατροφικές συστάσεις για νεαρούς αθλητές. Μέγιστη απόδοση στις διαδοχικές προπονήσεις. Άννα Ευλογημένου Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Πότε και τι να τρώμε πριν την προπόνηση 1. Ένα μεγάλο γεύμα

Διαβάστε περισσότερα

Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα.

Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα. Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα. Μαρία Φωτουλάκη Επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής-Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Ενσωματωμένες υπηρεσίες Συμπεριφορικής Υγείας στις δομές υγείας. Β Μέρος

Ενσωματωμένες υπηρεσίες Συμπεριφορικής Υγείας στις δομές υγείας. Β Μέρος Ενσωματωμένες υπηρεσίες Συμπεριφορικής Υγείας στις δομές υγείας Β Μέρος Κατάθλιψη Αξιολόγηση Χρήση ψυχομετρικών εργαλείων Ερωτήσειςγια: Συναίσθημα Ύπνο Ενδιαφέροντα Ενοχή Ενέργεια Συγκέντρωση Όρεξη Ψυχοκοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

μεσογειακή διατροφή και τα πλεονεκτήματα που αυτή έχει έναντι διατροφής άλλων λαών (π.χ. διατροφή άλλων λαών πλούσια σε λίπη).

μεσογειακή διατροφή και τα πλεονεκτήματα που αυτή έχει έναντι διατροφής άλλων λαών (π.χ. διατροφή άλλων λαών πλούσια σε λίπη). ΑΣΚΗΣΗ 1 Στην άσκηση αυτή ο υπεύθυνος εκπαιδευτικός κάνει μια εισαγωγή στα παιδιά σχετικά με το πόσο απαραίτητη είναι η ισορροπημένη διατροφή στον οργανισμό μας. Προτείνεται να υπάρξει μια σύντομη αναφορά

Διαβάστε περισσότερα

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ Ασβέστιο Συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου Βρέφη 0-12 μηνών Παιδιά 1-3 ετών Παιδιά 4-8 ετών Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών Ενήλικες 19-50 ετών Ενήλικες > 50 ετών Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Διαβάστε περισσότερα

Οι ιδιοκτήτες αυτών των υπέροχων αιλουροειδών τις περισσότερες φορες. αγνοούν κάποιους βασικούς κανόνες που πρέπει να διέπουν την διατροφη

Οι ιδιοκτήτες αυτών των υπέροχων αιλουροειδών τις περισσότερες φορες. αγνοούν κάποιους βασικούς κανόνες που πρέπει να διέπουν την διατροφη Οι ιδιοκτήτες αυτών των υπέροχων αιλουροειδών τις περισσότερες φορες αγνοούν κάποιους βασικούς κανόνες που πρέπει να διέπουν την διατροφη των ζώων τους. Δυστυχώς πολλοί λίγοι δίνουμε την πρέπουσα σημασία

Διαβάστε περισσότερα

www.printo.it/pediatric-rheumatology/cy/intro Συνδρομο Papa Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ PAPA 1.1 Τι είναι; Ο ακρωνύμιο PAPA προέρχεται από τις λέξεις Pyogenic Arthritis, Pyoderma gangrenosum and Acne

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΩΝ ΚΥΠΡΟΥ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΩΝ ΚΥΠΡΟΥ Ανακοίνωση Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου για την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής (10/5/2016) Φετινό Θέμα: «ΑΠΟΛΑΥΣΤΕ ΤΗΝ ΓΕΥΣΗ ΤΡΩΓΟΝΤΑΣ ΥΓΙΕΙΝΑ» Το Υπουργείο Υγείας και ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων

Διαβάστε περισσότερα

«Οικογένεια σε Κρίση Διαχείριση της Απώλειας». Δρ. Μάγια Αλιβιζάτου Ψυχολόγος / Διασχολική Συντονίστρια Ψυχοπαιδαγωγικών Τμημάτων Κολλεγίου Αθηνών

«Οικογένεια σε Κρίση Διαχείριση της Απώλειας». Δρ. Μάγια Αλιβιζάτου Ψυχολόγος / Διασχολική Συντονίστρια Ψυχοπαιδαγωγικών Τμημάτων Κολλεγίου Αθηνών + «Οικογένεια σε Κρίση Διαχείριση της Απώλειας». Δρ. Μάγια Αλιβιζάτου Ψυχολόγος / Διασχολική Συντονίστρια Ψυχοπαιδαγωγικών Τμημάτων Κολλεγίου Αθηνών + Απώλεια ονομάζουμε κάθε στέρηση, κάθε αποχωρισμό από

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Σας ενημερώνουμε ότι οι εγγραφές του νηπιαγωγείου για το σχολικό έτος 201., - 201..

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Σας ενημερώνουμε ότι οι εγγραφές του νηπιαγωγείου για το σχολικό έτος 201., - 201.. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Σας ενημερώνουμε ότι οι εγγραφές του νηπιαγωγείου για το σχολικό έτος 201., - 201.. θα πραγματοποιούνται από την. έως τις. Ιουνίου 201. τις παρακάτω ώρες:.... Δικαίωμα εγγραφής έχουν όσα παιδιά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΕΣ

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΕΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΕΣ Αγγελική Γουδέλη, 2011 Κοινωνικό Άγχος Αμηχανία Φόβος Το κοινωνικό άγχος, ή αλλιώς κοινωνική φοβία, θεωρείται

Διαβάστε περισσότερα

Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά

Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά είναι η πιο κοινή αιτία άνοιας μια κατάσταση που επηρεάζει

Διαβάστε περισσότερα