Eλληνικη Εκδοση - Τευχοσ 2 - Μαρτιοσ/Απριλιοσ

Transcript

1 THE JOURNAL OF C LINICAL AND A PPLIED R ESEARCH AND E DUCATION Eλληνικη Εκδοση - Τευχοσ 2 - Μαρτιοσ/Απριλιοσ ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ Ταχ. Γραφείο KEMΠA Αριθμός Άδειας 385/1989 (X+7) EKΔOTΩN EΦHMEPIΔEΣ ΠEPIOΔIKA ISSN ΕΚΔΟΤΗΣ: Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε. ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ 102, ΓΛΥΦΑΔΑ

2 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 1

3 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 2

4 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 3 Ιδιοκτησία Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε. Αγ. Νικολάου 102, Γλυφάδα τηλ.: , Fax: Εκδότης Mιχάλης Πιτσιλίδης Λ. Πορφύρα 11, Bούλα Γενική Διεύθυνση Nινέττα Βατικιώτη Επιλογή Άρθρων - Επιμέλεια: Δρ. Ανδρέας Μελιδώνης Διευθυντής Α Παθολογικής Kλινικής - Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου "Τζανείου" Νοσοκομείου Μετάφραση Κωνσταντίνος Χρ. Σπίγγος, MD Νευρολόγος Oικονομική Διεύθυνση Γιώργος Παναγόπουλος Art Director Βιργινία Κάππα Διαφήμιση Σπύρος Τζωρτζίνης Υποδοχή Διαφήμισης Σοφία Κολοβού Γραμματεία Όλγα Κοσσυβάκη Editor in Chief VIVIAN A. FONSECA, MD Associate Editors ANDREW J. M. BOULTON, MD EDWARD J. BOYKO, MD ANTONIO CERIELLO, MD CHARLES M. CLARK, JR., MD SAMUEL DAGOGO-JACK, MD, FRCP LAWRENCE FISHER, PHD TODD P. GILMER, PHD JAMES B. MEIGS, MD, MPH ROBERT G. MOSES, MD RICHARD E. PRATLEY, MD MARIAN J. REWERS, MD, PHD AARON I. VINIK, MD KATIE WEINGER, EDD, RD RUTH S. WEINSTOCK, MD, PHD JUDITH WYLIE-ROSETT, EDD, RD BERNARD ZINMAN, MD Editorial Office Manager LYN REYNOLDS Senior Editorial Assistant SHANNON POTTS Editorial Assistant JANE LUCAS Editorial Secretary RITA SUMMERS Editorial Board SILVA A. ARSLANIAN, MD GEORGE BAKRIS, MD H. VERDAIN BARNES, MD, MACP DOROTHY J. BECKER, MB, BCH, FCP MARK Y. DONATH, MD PARESH DANDONA, MD, PHD NICHOLA DAVIS, MD, MS ANDREAS FESTA, MD NAOMI S. FINEBERG, PHD ELI A. FRIEDMAN, MD ALLISON B. GOLDFINE, MD JEFFREY S. GONZALEZ, PHD RICHARD W. GRANT, MD, MPH MARGARET GREY, DRPH, RN, CDE LINDA B. HAAS, RN, CDE MICHELE HEISLER, MD, MPA MOSHE HOD, MD FRANK B. HU, MD SILVIO E. INZUCCHI, MD SUSHIL K. JAIN, PHD TAKASHI KADOWAKI, MD, PHD LAURENCE KENNEDY, MB, BCH, MD, FRCP LAWRENCE A. LAVERY, DPM, MPH MARGUERITE J. MCNEELY, MD, MPH MERRI PENDERGRASS, MD, PHD LAWRENCE C PERLMUTER, PHD KRISTI REYNOLDS, PHD MATTHEW C. RIDDLE, MD JULIO ROSENSTOCK, MD SHARON H. SAYDAH, PHD GUILLERMO E. UMPIERREZ, MD RACHEL P. WILDMAN, PHD TIEN YIN WONG, MD, MPH, PHD Λογιστήριο Σταμάτης Κωνσταντάτος Διεκπεραίωση Μιχάλης Αιγινίτης REPRINTED AND TRANSLATED WITH PERMISSION FROM Diabetes Care. COPYRIGHT (c) BY AMERICAN DIABETES ASSOCIATION, INC. Η Μ. ΠΙΤΣΙΛIΔΗΣ Α.Ε. είναι ο αποκλειστικός αντιπρόσωπος της παρούσας έκδοσης με την άδεια της American Diabetes Association, ADA. Diabetes Care, Ελληνική Έκδοση, Τεύχος 2, 03-04/2010 3

5 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. 8 Σελ. 22 Σελ. 30 Σελ. 34 Σελ. 44 Σελ. 52 Σελ. 57 Κατανάλωση θαλασσινών και κίνδυνος σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. GEERTRUIDA J. VAN WOUDENBERGH, MSC 1,2, ADRIANA J. VAN BALLEGOOIJEN, RD 1, ANNELEEN KUIJSTEN, PHD 1, ERIC J.G. SIJBRANDS, MD, PHD 3, FRANK J.A. VAN ROOIJ, DSC 2, JOHANNA M. GELEIJNSE, PHD 1, ALBERT HOFMAN, MD, PHD, JACQUELINE C.M. WITTEMAN, PHD 2, EDITH J.M. FESKENS, PHD 1 Συσχέτιση της Α1C και των επιπέδων γλυκόζης πλάσματος νηστείας με τον επιπολασμό διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας στον πληθυσμό των ΗΠΑ. Συνέπειες για τους ουδούς κατά τη διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη. YILING J. CHENG, MD, PHD 1, EDWARD W. GREGG, PHD 1, LINDA S. GEISS, MA 1, GIUSEPPINA IMPERATORE, MD, PHD 1, DESMOND E. WILLIAMS, MD, PHD 1, XINZHI ZHANG, MD, PHD 1, ANN L. ALBRIGHT, PHD, RD 1, CATHERINE C. COWIE, PHD 2, RONALD KLEIN, MD, MPH 3, JINAN B. SAADDINE, MD 1 Το διατηρούμενο όφελος απο τη συνεχή παρακολούθηση της γλυκόζης αίματος, στην Α1C, το προφίλ γλυκόζης και την υπογλυκαιμία, σε ενήλικες με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. THE JUVENILE DIABETES RESEARCH FOUNDATION CONTINUOUS GLUCOSE MONITORING STUDY GROUP* Η συνδυαστική επίδραση της μείωσης της αρτηριακής πίεσης και της εντατικής γλυκαιμικής ρύθμισης στις εκβάσεις των μικροαγγειακών και μακροαγγειοπαθητικών επιπλοκών ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ. Νέα αποτελέσματα από την μελέτη ADVANCE. SOPHIA ZOUNGAS, MD, PHD 1,2, BASTIAAN E. DE GALAN, MD, PHD 1,3, TOSHIHARU NINOMIYA, MD, PHD 1, DIEDERICK GROBBEE, MD, PHD 4, PAVEL HAMET, MD, PHD 5, SIMON HELLER, MD 6, STEPHEN MACMAHON, DSC, PHD 1, MICHEL MARRE, MD, PHD 7, BRUCE NEAL, MD, PHD 1, ANUSHKA PATEL, MD, PHD 1, MARK WOODWARD, PHD 1,8, JOHN CHALMERS, MD, PHD 1, ON BEHALF OF THE ADVANCE COLLABORATIVE GROUP* Πρόγνωση του κινδύνου στεφανιαίας νόσου σε γενικό, προδιαβητικό και διαβητικό πληθυσμό, κατά τη διάρκεια 10 ετών παρακολούθησης: Η ακρίβεια των μοντέλων πρόγνωσης κινδύνου Framingham, SCORE και UKPDS. AMBER A.W.A. VAN DER HEIJDEN, MSC 1, MONICA M. ORTEGON, MD, DSC 2, LOUIS W. NIESSEN, PHD 3,4, GIEL NIJPELS, MD, PHD 1, JACQUELINE M. DEKKER, PHD Χρήση πολλαπλών μεταβολικών και γενετικών δεικτών για τη βελτίωση της πρόγνωσης του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2: η μελέτη EPIC-Potsdam. MATTHIAS B. SCHULZE, DRPH 1,2, CORNELIA WEIKERT, MD 2,3, TOBIAS PISCHON, MD 2, MANUELA M. BERGMANN, PHD 2, HADI AL-HASANI, PHD 4, ERWIN SCHLEICHER, PHD 5, ANDREAS FRITSCΗΕ, MD 5, HANS-ULRICH, HARING, MD 5, HEINER BOEING, PHD 2, HANS-GEORG JOOST, MD 4 Η ένταση προγράμματος άθλησης με ασκήσεις αντίστασης καθορίζει τις απαντήσεις της αδιποκινεκτίνης και της κατανάλωσης ενέργειας κατά την ηρεμία, σε υπέρβαρους ηλικιωμένους. IOANNIS G. FATOUROS, PHD 1, ATHANASIOS CHATZINIKOLAOU, PHD 1, SYMEON TOURNIS, MD 2, MICHALIS G. NIKOLAIDIS, PHD 3,4, ATHANASIOS Z. JAMURTAS, PHD 3, IOANNIS I. DOUROUDOS, MSC 1, IOANNIS PAPASSOTIRIOU, PHD 5, PETROS M. THOMAKOS, MD 6, KYRIAKOS TAXILDARIS, PHD 1, GEORGE MASTORAKOS, MD 7, ASIMINA MITRAKOU, MD 6 4 Diabetes Care, Ελληνική Έκδοση, Τεύχος 2, 03-04/2010

6 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 5

7 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. 67 Σελ. 75 Σελ. 84 Σελ. 88 Η επιπρόσθετη αξία της συνεχούς παρακολούθησης γλυκόζης, σε ασθενείς με αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, που αρχίζουν θεραπεία με αντλία ινσουλίνης. Η μελέτη RealTrend*. DENIS RACCAH, MD, PHD 1, VΕRONIQUE SULMONT, MD 2, YVES REZNIK, MD, PHD 3, BRUNO GUERCI, MD, PHD 4, ERIC RENARD, MD, PHD 5, HΕLΕNE HANAIRE, MD, PHD 6, NATHALIE JEANDIDIER, MD, PHD 7, MARC NICOLINO, MD, PHD 8 Δράσεις της εξενατίδης σε μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με δακλιζουμάμπη, επί της λειτουργίας των β-κυττάρων, σε από μακρού χρονολογούμενο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. KRISTINA I. ROTHER, MD, MHSC 1, LISA M. SPAIN, PHD 1, ROBERT A. WESLEY, PHD 1, BENIGNO J. DIGON, III, MD 1, ALAIN BARON, MD 2, KIM CHEN, PHD 2, PATRIC NELSON, MPH 2, H.-MICHAEL DOSCH, MD 3, JERRY P. PALMER, MD 4, BARBARA BROOKS-WORRELL, PHD 4, MICHAEL RING, MD 1, DAVID M. HARLAN, MD 1 Είναι τα μεταβολικώς φυσιολογικά αλλά παχύσαρκα άτομα σε μειωμένο κίνδυνο θνησιμότητας οποιαδήποτε αιτίας; JENNIFER L. KUK, PHD, CHRIS I. ARDERN, PHD Η ασπιρίνη στην πρωτογενή πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβαμάτων: μια συστηματική ανασκόπηση και μετανάλυση, που συγκρίνει ασθενείς με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη. ANDREW D. CALVIN, MD, MPH 1, NITI R. AGGARWAL, MD 1, MOHAMMAD HASSAN MURAD, MD, MPH 2, QIAN SHI, PHD 3, MOHAMED B. ELAMIN, MBBS 2, JEFFREY B. GESKE, MD 1, M. MERCE FERNANDEZ-BALSELLS, MD 4, FELIPE N. ALBUQUERQUE, MD 2, JULIANNA F. LAMPROPULOS, MD 2, PATRICIA J. ERWIN, MLS 5, STEVEN A. SMITH, MD 6, VICTOR M. MONTORI, MD, MSC 2,6 Τα άρθρα έχουν επιλεγεί από τα τεύχη Νοεμβρίου & Δεκεμβρίου 2009 (Volume 32, τ.11-12). Ευχαριστούμε τις εταιρείες: BAYER ΕΛΛAΣ ΑΒΕΕ N. PETSIAVAS Α.Ε. BRISTOL - MYERS SQUIBB Α.Ε. MENARINI ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΙΑΤΡΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ AΕΒΕ WIN MEDICA ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΕΠΕ ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛIΛΛΥ Α.Ε.Β.Ε. Η υποστήριξή τους καθιστά εφικτή την ελληνική έκδοση του Diabetes Care, εμπλουτίζοντας έτσι την ιατρική βιβλιογραφία στη γλώσσα μας. 6 Diabetes Care, Ελληνική Έκδοση, Τεύχος 2, 03-04/2010

8 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 7

9 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 8 Epidemiology / Health Services Research original article Κατανάλωση θαλασσινών και κίνδυνος σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 Μια βασισμένη στον πληθυσμό προοπτική μελέτη παρακολούθησης Eating Fish and Risk of Type 2 Diabetes A population-based, prospective follow-up study GEERTRUIDA J. VAN WOUDENBERGH, MSC 1,2, ADRIANA J. VAN BALLEGOOIJEN, RD 1, ANNELEEN KUIJSTEN, PHD 1, ERIC J.G. SIJBRANDS, MD, PHD 3, FRANK J.A. VAN ROOIJ, DSC 2, JOHANNA M. GELEIJNSE, PHD 1, ALBERT HOFMAN, MD, PHD, JACQUELINE C.M. WITTEMAN, PHD 2, EDITH J.M. FESKENS, PHD 1 Τα δυνητικά οφέλη από την κατανάλωση θαλασσινών επί της εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 θα μπορούσαν να αποδίδονται στο υψηλό περιεχόμενο των θαλασσινών σε διατροφικά n- 3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, ιδίως στο εικοσιπεντανοϊκό οξύ [eicosapentaenoicacid (EPA)] και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA). Οι μεγαλύτερες ποσότητες EPA και DHA εντός των φωσφολιπιδικών κυτταρικών μεμβρανών θα μπορούσαν να αυξάνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη (1). Η συμπληρωματική χορήγηση EPA και DHA αυξάνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη σε πειραματόζωα, και καθώς στον άνθρωπο, σύμφωνα με ορισμένες μελέτες (2). Τα αποτελέσματα προοπτικών μελετών ως προς την πρόσληψη λιπαρών οξέων n-3 μακράς αλύσου και κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, ωστόσο, δεν έχουν αποδείξει μια τέτοια σχέση (3,4). Εκτός από το EPA και το DHA, άλλα συστατικά που περιέχονται εντός των θαλασσινών, όπως το σελήνιο και η βιταμίνη D, θα μπορούσαν επίσης να σχετίζονται με το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Η βιταμίνη D θα μπορούσε να συσχετίζεται αρνητικά με το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, ενώ το σελήνιο θετικά (5,6). Τα αποτελέσματα μελετών που διερεύνησαν τη συσχέτιση μεταξύ πρόσληψης θαλασσινών και κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 δεν οδηγούν σε οριστικά συμπεράσματα. Μια πληθυσμιακή μελέτη ανέφερε ότι η υψηλή πρόσληψη θαλασσινών θα μπορούσε να μειώνει τον κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, σε πληθυσμούς με υψηλό επιπολασμό παχυσαρκίας (7). Συγχρονικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν αναφέρουν μια αντίστροφη συσχέτιση (8,9) απουσία συσχέτισης (10,11) ή θετική συσχέτιση (12) μεταξύ της συνήθειας της διατροφικής πρόσληψης θαλασσινών και της κατάστασης της γλυκόζης αίματος. Τα στοιχεία που έχουν συλλεχτεί με προοπτικό τρόπο υποδηλώνουν ότι η πρόσληψη θαλασσινών είτε συσχετίζεται αντίστροφα (13,14) είτε δεν συσχετίζεται (15) με τον κίνδυνο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Οι επιδράσεις της πρόσληψης θαλασσινών και EPA και DHA επί της ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, όταν εξεταστούν συνολικά, δεν οδηγούν σε ασφαλή συμπεράσματα. Επιπρόσθετα, μελέτες που διενεργήθηκαν στο ίδιο πεδίο δεν αναφέρουν συσχετίσεις μεταξύ των διαφορετικών τύπων θαλασσινών και του κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Τα EPA και DHA είναι παρόντα κυρίως στα λιπαρά θαλασσινά, γεγονός που μπορεί να υποδηλώνει ότι είναι εξίσου σημαντικό να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στον τύπο θαλασσινών που καταναλώνεται, παρά μεμονωμένα στη συνολική πρόσληψη θαλασσινών. Επομένως, πραγματοποιήσαμε διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της πρόσληψης θαλασσινών συνολικά, του τύπου θαλασσινών (άλιπα ή λιπαρά) και των EPA και DHA και του κινδύνου σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, σε έναν πληθυσμό αντρών και γυναικών ηλικίας 55 ετών. Υποθέσαμε ότι η πρόσληψη θαλασσινών και ιδίως η πρόσληψη λιπαρών θαλασσινών συσχετίζεται αντίστροφα με τον κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η τρέχουσα μελέτη διενεργήθηκε στα πλαίσια της Μελέτης του Rotterdam [Rotterdam Study] που είναι μια συνεχιζόμενη προοπτική βασισμένη στον πληθυσμό μελέτη η οποία έχει περιγράφει λεπτομερώς σε άλλη δημοσίευση (16). Εν συντομία, μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής Ommoord του Rotterdam, στην Ολλανδία, ηλικίας 55, συμφώνησαν να συμμετέχουν σε αυτή τη μελέτη (ποσοστό απάντησης 78%). Το δείγμα της παρούσας μελέτης αποτελούσαν συμμετέχοντες, διότι οι συμμετέχοντες χωρίς δεδομένα ως προς τη διατροφή τους (n = 2339) ή με αναξιόπιστα δεδομένα (209), αυτοί με γνωστό ή νεοδιεγνωσμένο σακχαρώδη διαβήτη κατά την έναρξη (n = 516), καθώς και αυτοί χωρίς επαρκή κλινικά ή ανθρωπομετρικά δεδομένα (n = 447) αποκλείστηκαν από την παρούσα μελέτη. Η επιτροπή ιατρικής δεοντολογίας του ιατρικού κέντρου Erasmus (Rotterdam, Ολλανδία) ενέκρινε την παρούσα μελέτη. Όλοι οι συμμετέχοντες έδωσαν την ενημερωμένη συγκατάθεση τους. Πληροφορίες κατά την έναρξη της μελέτης Οι πληροφορίες κατά την έναρξη της μελέτης, σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση υγείας των συμμετόντων, λήφθηκαν μέσω ενός ερωτηματολογίου και μέσω κλινικής 8 Diabetes Care, Ελληνική Έκδοση, Τεύχος 2, 03-04/2010

10 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 9

11 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 10 Fish and Risk of Type 2 Diabetes ΣΚΟΠΟΣ - Να διερευνηθεί η συσχέτιση μεταξύ διατροφικής πρόσληψης θαλασσινών, τύπου θαλασσινών (άλιπα και λιπαρά) και εικοσαπεντανοϊκού οξέος (EPA) και δοκοσαεξαενοϊκού οξέος (DHA)και του κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, σε μια σειρά βασισμένη στον πληθυσμό. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - Η ανάλυση συμπεριέλαβε συμμετέχοντες από την Ολλανδία, ηλικίας 55 ετών, χωρίς σακχαρώδη διαβήτη κατά την έναρξη. Η διατροφική πρόσληψη αξιολογήθηκε με ένα ημιποσοτικό ερωτηματολόγιο συχνότητας τροφών. Οι λόγοι κινδύνων (σχετικός κίνδυνος [RR] με όρια αξιοπιστίας επιπέδου 95 %) χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση των συσχετίσεων του κινδύνου, μετά από προσαρμογή ως προς την ηλικία, το φύλο, τον τρόπο ζωής και τους διατροφικούς παράγοντες. AΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - Μετά από 15 έτη παρακολούθησης, 463 συμμετέχοντες εμφάνισαν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Η διάμεση τιμή της κατανάλωσης θαλασσινών, κυρίως άλιπων (81 %) ήταν 10 g ημερησίως. Η συνολική κατανάλωση θαλασσινών συσχετίστηκε θετικά εμφάνιση με τον κίνδυνο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2: ο RR ήταν 1,32 (95% CI :1,02 έως 1,70) στην ομάδα της υψηλότερης συνολικά κατανάλωσης θαλασσινών ( 28g ημερησίως) σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες που δεν κατανάλωναν θαλασσινά (P = 0,04). Αντίστοιχα, η κατανάλωση άλιπων θαλασσινών έτεινε να συσχετίζεται θετικά με το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (RR της ομάδας υψηλότερης κατανάλωσης, δηλαδή 23g ημερησίως, 1,30 με 95%CI: 1,09-1,68 και P = 0,06) ενώ η κατανάλωση λιπαρών θαλασσινών δεν συσχετιζόταν. Δε διαπιστώθηκε καμία συσχέτιση μεταξύ πρόσληψης EPA και DHA και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (RR για την ομάδα υψηλότερης κατανάλωσης ( 149 mg ημερησίως) 1,22 με όρια αξιοπιστίας 0,97 έως 1,53). Με πρόσθετη προσαρμογή ως προς την πρόσληψη σεληνίου, χοληστερόλης και βιταμίνης D, ο σχετικός κίνδυνος μειώθηκε στο 1,05 (0,80 έως 1.38 και P = 0,77). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης δεν υποστηρίζουν ωφέλιμη επίδραση της διατροφικής πρόσληψης θαλασσινών συνολικά, κάποιου τύπου των θαλασσινών ή του EPA και του DHA, επί του κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Εναλλακτικά, τα αποτελέσματα αυτά θα μπορούσαν να εξηγούνται από άλλα διατροφικά συστατικά, όπως το σελήνιο ή μη μετρούμενους ρυπαντικούς παράγοντες, οι οποίοι δεν αξιολογήθηκαν. Diabetes Care 32: , 2009 εξέτασης, μεταξύ του 1990 και του Οι ανθρωπομετρικές πληροφορίες λήφθηκαν κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο ερευνητικό κέντρο. Ο δείκτης μάζας σώματος (BMI) υπολογίστηκε με βάση το ύψος και το σωματικό βάρος (σωματικό βάρος σε χιλιόγραμμα διαιρούμενο από το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα). Η περίμετρος μέσης (εκατοστά) μετρήθηκε στο επίπεδο του μέσου μεταξύ της παρυφής της κατώτερης πλευράς και της λαγόνιας ακρολοφίας, με τον κάθε συμμετέχοντα σε όρθια θέση. Η αρτηριακή πίεση μετρήθηκε στη δεξιά βραχιόνια αρτηρία, με σφυγμομανόμετρο, με τους συμμετέχοντες σε καθιστή θέση. Χρησιμοποιήθηκε ο μέσος όρος δύο διαδοχικών μετρήσεων. Η αρτηριακή υπέρταση ορίστηκε ως η συστολική αρτηριακή πίεση 140 mmhg και / ή διαστολική αρτηριακή πίεση 90 mmhg και / ή χρήση αντιυπερτασικών φαρμάκων. Για τον προσδιορισμό της ολικής χοληστερόλης του ορού χρησιμοποιήθηκαν δείγματα αίματος, που αναλύθηκαν μέσω μιας αυτοματοποιημένης ενζυμικής διαδικασίας που χρησιμοποιούσε το αντιδραστήριο CHOD-PAP (Roche Diagnostics). Η HDL-χοληστερόλη μετρήθηκε με ένα αντιδραστήριο HDL-χοληστερόλης (Roche Diagnostics) χρησιμοποιώντας ένζυμα τροποποιημένα μέσω πολυ-αιθυλενικής γλυκόζης και θειικής δεξτράνης. Το ιστορικό στεφανιαίας νόσου ορίστηκε ως η αναφορά από τον ίδιο το συμμετέχοντα ιστορικού για έμφραγμα μυοκαρδίου ή στηθάγχη, με εισαγωγή στο νοσοκομείο. Το οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ορίστηκε ως η ύπαρξη γονέα, αδελφιού ή αμφότερων των παραπάνω με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Για ένα τμήμα του δείγματος των συμμετεχόντων (n = 2.424), μετρήθηκε το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας μέσω ενός ερωτηματολογίου σωματικής δραστηριότητας (Ερωτηματολόγιο Σωματικής Δραστηριότητας LASA [LASA Physical Activity Questionnaire], μεταξύ 1997 και 2000 (17)). Το σωματικό βάρος, οι ώρες διάρκειας των διαφόρων δραστηριοτήτων και η αντίστοιχη βαθμολογία MET χρησιμοποιήθηκαν για να υπολογιστεί η κατανάλωση ενέργειας (θερμίδες ανά ημέρα). Διατροφική πρόσληψη Η αξιολόγηση της διατροφής αποτελείτο από ένα ερωτηματολόγιο, το οποίο ακολουθήθηκε από μια δομημένη συνέντευξη, την οποία έλαβε ένας εκπαιδευμένος διαιτολόγος εντός του ερευνητικού κέντρου. Από τους συμμετέχοντες εζητείτο να σημειώσουν τις στερεές και υγρές τροφές που είχαν καταναλώσει τουλάχιστο δύο φορές στον ίδιο μήνα, κατά το προηγούμενο έτος. Ακολούθως, ο διαιτολόγος λάμβανε λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την ποσότητα της τροφής που καταναλωνόταν, χρησιμοποιώντας ένα επικυρωμένο ημιποσοτικό ερωτηματολόγιο συχνότητας κατανάλωσης τροφών, σχετικά με 170 διαφορετικές τροφές (18). Τα δεδομένα κατανάλωσης τροφών μετατράπηκαν σε δεδομένα πρόσληψης ενέργειας και θρεπτικών συστατικών, χρησιμοποιώντας έναν ολλανδικό πίνακα σύνθεσης τροφών [Dutch Food 10 Diabetes Care, Ελληνική Έκδοση, Τεύχος 2, 03-04/2010

12 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 11

13 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 12 Fish and Risk of Type 2 Diabetes Composition table (1993)]. Για την πρόσληψη του EPA, του DHA, και των transλιπαρών οξέων χρησιμοποιήθηκε μια νεότερη έκδοση (2006). Η ποσότητα ενέργειας που προερχόταν από το συνολικό και το κορεσμένο λίπος, από υδατάνθρακες και από πρωτεΐνες υπολογίστηκε ως ποσοστό της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης (ποσοστό ενέργειας). Η συνολική πρόσληψη θαλασσινών (γραμμάρια ανά ημέρα) διαιρέθηκε σε τέσσερις κατηγορίες: καμία πρόσληψη θαλασσινών και τα κατά προσέγγιση τεταρτημόρια κατανάλωσης θαλασσινών. Οι μεταβλητές «άλιπα θαλασσινά» (για παράδειγμα, χωματίδα, βακαλάος, μπακαλιάρος, κροκέτες θαλασσινών, πέρκα, χταπόδι, τόνος) και «λιπαρά θαλασσινά» (δηλαδή, σκουμπρί, ρέγκα, χέλι και σολομός) έχουν κατηγοριοποιηθεί στην ίδια κατεύθυνση. Η πρόσληψη οστρακοειδών (δηλαδή, μύδια και γαρίδες) διχοτομήθηκε. Οι συμμετέχοντες ταξινομούνταν ως καταναλωτές τηγανιτών θαλασσινών εφόσον ανέφεραν κατανάλωση μπακαλιάρου. Η πρόσληψη EPA και DHA (με γραμμάρια ανά ημέρα) διαιρέθηκε σε τεταρτημόρια. Πληροφορίες παρακολούθησης Οι συμμετέχοντες παρακολουθούνταν συνεχώς για μείζονα συμβάματα, χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες από γενικούς γιατρούς και από βάσεις δεδομένων φαρμακείων. Πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των ζωτικών σημείων λαμβάνονταν τακτικά, από τους υπεύθυνους στα δημοτικά ιατρεία υγείας του Rotterdam. Με τις παραπάνω πληροφορίες, τα δεδομένα παρακολούθησης μπορούσαν να είναι διαθέσιμα κατά το χρόνο θανάτου για 1337 (30%) συμμετέχοντες. Τα περιστατικά νέας εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη οριστήκαν σύμφωνα με τα κριτήρια της Αμερικανικής Ένωσης Σακχαρώδη Διαβήτη [American Diabetes Association 1997] και τα κριτήρια της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας του 1999 (επίπεδα γλυκόζης πλάσματος νηστείας 7,0 mmol / l και / ή επίπεδα τυχαίας μέτρησης γλυκόζης πλάσματος 11,1mmol / l και / ή χρήση αντιδιαβητικών φαρμάκων και / ή θεραπεία μέσω ειδικής δίαιτας) και οι αντίστοιχοι συμμετέχοντες καταγράφτηκαν από έναν γενικό γιατρό ως πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη. Δεδομένα παρακολούθησης υπήρχαν διαθέσιμα μέχρι τον Ιούλιο του Στατιστική ανάλυση Προκειμένου να συγκριθούν τα χαρακτηριστικά κατά την έναρξη της μελέτης μεταξύ των κατηγοριών πρόσληψης θαλασσινών χρησιμοποιήσαμε την τεχνική ANOVA για τις συνεχείς παράγοντες και τις δοκιμασίες x2 για τις κατηγορικές μεταβλητές. Υπολογίστηκαν οι λόγοι κινδύνου (σχετικός κίνδυνος (RR) και όρια αξιοπιστίας επιπέδου 95%) για να διερευνηθεί η συσχέτιση μεταξύ νέας εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και 1) συνολικής πρόσληψης θαλασσινών, 2) πρόσληψης άλιπων θαλασσινών, 3) πρόσληψης λιπαρών θαλασσινών και 4) πρόσληψη EPA και DHA. Οι συμμετέχοντες που δεν κατανάλωναν γενικά θαλασσινά, αυτοί που δεν κατανάλωναν άλιπα ή λιπαρά θαλασσινά (ανεξάρτητα από τη λοιπή κατανάλωση θαλασσινών), καθώς και αυτοί που είχαν χαμηλή πρόσληψης EPA και DHA, θεωρούνταν, αντίστοιχα, ως ομάδα αναφοράς. Προκειμένου να αξιολογηθεί εάν ο κίνδυνος σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 διέφερε μεταξύ των κατηγοριών πρόσληψης πραγματοποιήσαμε αναλύσεις των αναλογικών κινδύνων κατά Cox. Στο αδρό μοντέλο δεν πραγματοποιήθηκαν προσαρμογές. Στο πρώτο μοντέλο πραγματοποιήθηκαν προσαρμογές ως προς την ηλικία (έτη), το κάπνισμα (ποτέ, πρώην ή τρέχων καπνιστής), το φύλο και το επίπεδο εκπαίδευσης (χαμηλό: πρωτοβάθμια εκπαίδευση, μέσο: γενική δευτεροβάθμια ή κατώτερη επαγγελματική), ανώτερο: ανώτερη επαγγελματική εκπαίδευση ή πανεπιστημιακή). Το δεύτερο μοντέλο πραγματοποίησε πρόσθετη προσαρμογή ως προς διατροφικούς παράγοντες, δηλαδή, την πρόσληψη ενέργειας (θερμίδες ανά ημέρα), τα trans -λιπαρά οξέα (γραμμάρια ανά ημέρα), τις διαιτητικές ίνες (γραμμάρια ανά ημέρα) και το οινόπνευμα (καθόλου, χαμηλή κατανάλωση: 0-3 γραμμάρια / ημέρα, ενδιάμεση κατανάλωση: 3-14 γραμμάρια / ημέρα ή υψηλή κατανάλωση: 14 γραμμάρια / ημέρα). Για την πρόσληψη άλιπων θαλασσινών, συμπεριλήφθηκε στο μοντέλο ως συγχυτικός παράγοντας η κατανάλωση άλιπων θαλασσινών, ενώ το αντίστροφο έγινε στην περίπτωση της κατανάλωσης λιπαρών θαλασσινών. Προκειμένου να διερευνηθεί εάν άλλα συστατικά που περιέχονται στα θαλασσινά είχαν συγχυτική δράση στη συσχέτιση μεταξύ πρόσληψης EPA και DHA και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, ακριβώς για αυτή τη συσχέτιση πραγματοποιήθηκε, στο μοντέλο 2, πρόσθετη προσαρμογή ως προς την πρόσληψη σεληνίου (μικρογραμμάρια ανά ημέρα), βιταμίνης D (μικρογραμμάρια ανά ημέρα) και χοληστερόλης (χιλιοστογραμμάρια ανά ημέρα). Στους άλλους πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες συμπεριλαμβανόταν το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, η συνιστώμενη από γιατρό δίαιτα και η πρόσληψη μονοακόρεστου λίπους, λινονεϊκού οξέος, α-λινολενικού οξέος, φρούτων, λαχανικών, καφέ και κρέατος, παράγοντες οι οποίοι αξιολογήθηκαν αλλά δεν επηρέασαν τα αποτελέσματα. Ελέγχτηκε επίσης η πιθανή επίδραση του φύλου επί των αποτελεσμάτων. Σε πρόσθετες αναλύσεις, διερευνήθηκαν οι πιθανοί διαμεσολαβητικοί παράγοντες, όπως ο δείκτης μάζας σώματος (BMI), η περίμετρος μέσης (εκατοστά), η ολική χοληστερόλη και η HDL-χοληστερόλη (χιλιοστομόρια ανά λίτρο) και η αρτηριακή υπέρταση (απουσία ή παρουσία). Όλες οι στατιστικές αναλύσεις πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση του στατιστικού προγράμματος SAS9.1 για τα Windows. Για όλες τις αναλύσεις θεωρήθηκε στατιστικά σημαντική η τιμή του p <0,05 αμφίπλευρα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ο πληθυσμός της μελέτης αποτελείτο από συμμετέχοντες με μέση ηλικία 67,2±7,7 έτη κατά την έναρξη. Η διάμεση περίοδος παρακολούθησης ήταν 12,4 έτη κατά τα οποία διαγνώστηκαν 463 (10%) περιπτώσεις διαβήτη τύπου 2. Η μέση ηλικία εμφάνισης του διαβήτη ήταν τα 73,9±6,9 έτη. Δεκαπέντε συμμετέχοντες (0,3%) 12 Diabetes Care, Ελληνική Έκδοση, Τεύχος 2, 03-04/2010

14 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 13

15 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 14 Fish and Risk of Type 2 Diabetes Π IΝΑΚΑΣ 1. Τα χαρακτηριστικά κατά την έναρξη ανάλογα με την κατηγορία θαλασσινών που καταναλώνονταν, σε 4472 Ολλανδούς ενήλικες ηλικίας 55 ετών Πρόσληψη θαλασσινών Χαμηλή Μέτρια Υψηλή P Χαρακτηριστικά No (0-12 g/day) (12-28 g/day) (>28 g/day) N 1,314 1,061 1,007 1,090 ηλικία (έτη) 67,8 ±8,1 67,6 ± 7,5 66,8 ± 7,5 66,6 ± 7,4 <0,001 Παρακολούθηση (έτη) 10,9 ±3,7 10,8 ±3,6 11,0 ±3,4 10,8 ±3,6 0,70 Άντρες (%) 38,6 41,9 41,1 42,9 0,16 BMI (kg/m2) 26,1 ±3,5 26,3 ±3,7 26,4 ± 3,8 26,2 ± 3,4 0,31 Περίμετρος μέσης (cm) 89,1 ± 11,0 90,1 ± 11,0 90,0 ± 10,9 89,8 ± 11,0 0,10 Καπνιστές (%) 0,004 Τρέχων 21,8 24,6 22,2 24,0 Πρώην 40,6 43,4 43,1 46,2 Ποτέ 37,6 32,1 34,7 29,8 Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη (%) 28,2 27,6 26,9 27,9 0,92 Ιστορικό CHD (%) 11,7 12,7 13,5 10,9 0,28 Υπέρταση (%) 29,8 32,0 32,7 31,0 0,46 Χοληστερόλη (mmol/l) Ολική χοληστερόλη 6,6 ± 1,3 6,7 ± 1,1 6,7 ± 1,2 6,8 ± 1,2 0,02 HDL -χοληστερόλη 1,4 ± 0,36 1,4 ± 0,35 1,4 ± 0,36 1,4 ± 0,40 0,30 Επίπεδο εκπαίδευσης (%) <0,001 Χαμηλό 35,5 37,5 31,6 30,9 Ενδιάμεσο 54,9 51,7 54,9 53,2 Υψηλό 9,6 10,8 13,5 15,9 Συνταγή δίαιτας (%) 9,6 11,1 11,1 10,9 0,55 Διατροφική πρόσληψη Ενέργεια (kcal/day) 1,962 ± 485 1,953 ± 503 1,989 ± 524 2,025 ± 521 0,004 Υδατάνθρακες (ενέργεια %) 45,1 ± 7,1 44,1 ± 7,0 43,9 ± 6,8 43,3 ± 6,8 <0,001 Πρωτεΐνη (ενέργεια %) 16,5 ±3,0 16,8 ± 2,9 17,2 ±3,1 17,8 ±3,1 <0,001 Ολικό λίπος (ενέργεια %) 36,7 ± 6,4 36,9 ± 6,1 36,5 ± 6,1 35,9 ± 6,1 0,001 Κορεσμένα λιπαρά οξέα (ενέργεια %) 14,8 ± 3,2 14,6 ±3,1 14,2 ±3,1 14,0 ± 3,3 <0,001 Trans-λιπαρά οξέα (ενέργεια %) 1,3 ± 0,48 1,3 ± 0,48 1,2 ± 0,43 1,2 ± 0,45 <0,001 EPA και DHA (mg/ημέρα)* 25,2 (13,0-40,7) 63,5 (39,5-95,4) 132 ( ) 245 ( ) <0,001 Διαιτητικές ίνες (g/ημέρα) 16,6 ± 5,0 16,8 ± 5,3 17,1 ± 5,3 17,2 ± 5,0 0,02 Χοληστερόλη (mg/ ημέρα) 225 ± 80,8 226 ± 79,5 233 ± 80,3 251 ± 85,7 <0,001 Σελήνιο μg/ ημέρα) 27,3 ± 7,4 29,5 ± 7,6 33,4 ± 8,1 41,7 ± 11,3 <0,001 Βιταμίνη D μg/ημέρα) 1,9 ± 1,2 2,0 ± 1,2 2,2 ± 1,4 2,6 ± 1,8 <0,001 Aλκοόλ (%) <0,001 Καθόλου 23,8 20,4 15,4 16,8 Χαμηλή 29,5 30,5 29,7 24,3 Μέτρια 26,1 24,4 26,8 26,0 Υψηλή 20,6 24,7 28,1 32,9 Θαλασσινά (g /ημέρα) Άλιπα 0 5,1 ±3,3 14,8 ± 5,5 33,6 ± 15,9 <0,001 Λιπαρά 0 1,3 ± 2,3 2,9 ±4,7 7,7 ± 14,0 <0,001 Οστρακοειδή 0 0,08 ± 0,51 0,21 ± 1,3 0,32 ± 2,0 <0,001 Τα δεδομένα είναι μέσοι όροι ± SD ή % εκτός και αν υποδηλώνεται αλλιώς. *Τιμές εκφραζόμενες ως διάμεση τιμή (ενδατεταρτημοριακό εύρος) εξαιτίας μη κανονικής κατανομής. 14 Diabetes Care, Ελληνική Έκδοση, Τεύχος 2, 03-04/2010

16 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 15

17 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 16 Fish and Risk of Type 2 Diabetes Πίνακας 2. RR (95% CI) για νεοεμφανιζόμενο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ανάλογα με την κατηγορία θαλασσινών που καταναλώνονταν σε 4472 Ολλανδούς ενήλικες ηλικίας 55 ετών. Κατηγορίες προσλαμβανόμενων θαλασσινών Ολικά θαλασσινά No Χαμηλή (0-12 g/ημέρα) Μέτρια (12-28 g/ημέρα)υψηλή (>28 g/ημέρα) Ptrend Διάμεση τιμή πρόσληψης 0 6,6 17,5 35,6 Όχι, συμμετέχοντες /περιπτώσεις 1,314/121 1,061/112 1,007/107 1,090/123 Άτομα - έτη 14,267 11,492 11,073 11,819 Αδρό μοντέλο 1 1,15(0,89-1,49) 1,13(0,87-1,47) 1,22 (0,95-1,56) 0,18 Mοντελο 1 1 1,14(0,88-1,47) 1,14(0,88-1,48) 1,23 (0,96-1,58) 0,14 Μοντέλο 2 1 1,15(0,89-1,48) 1,19(0,92-1,54) 1,32 (1,02-1,70) 0,04 Άλιπα θαλασσινά* No Χαμηλή (0-12 g/ημέρα) Μέτρια (12-28 g/ημέρα)υψηλή (>28 g/ημέρα) Ptrend Διάμεση τιμή πρόσληψης 0 6,5 14,3 30,6 Όχι, συμμετέχοντες /περιπτώσεις 1,488/ / /99 1,000/115 Άτομα - έτη 16,119 10,769 10,974 10,788 Αδρό μοντέλο 1 1,18(0,92-1,52) 1,03 (0,80-1,34) 1,22 (0,96-1,57) 0,19 Mοντελο 1 1 1,17(0,90-1,51) 1,05(0,81-1,37) 1,24 (0,96-1,60) 0,16 Μοντέλο 2 1 1,15(0,89-1,49) 1,07(0,82-1,40) 1,30(1,01-1,68) 0,06 Λιπαρά θαλασσινά* No Χαμηλή (0-12 g/ημέρα) Μέτρια (12-28 g/ημέρα)υψηλή (>28 g/ημέρα) Ptrend Διάμεση τιμή πρόσληψης 0 1,6 5,3 15,7 Όχι, συμμετέχοντες / περιπτώσεις 3,087/ /51 499/57 425/42 Άτομα - έτη 33,586 5,124 5,329 4,612 Αδρό μοντέλο 1 1,05 (0,78-1,42) 1,14(0,86-1,51) 0,97 (0,70-1,34) 0,98 Mοντελο 1 1 1,01 (0,74-1,36) 1,07 (0,80-1,43) 0,92 (0,66-1,28) 0,70 Μοντέλο 2 1 1,04(0,77-1,42) 1,11(0,83-1,49) 0,99 (0,71-1,38) 0,93 Τα δεδομένα είναι RR (95% CI). Μοντέλο 1: προσαρμογή ως προς ηλικία, φύλο, κάπνισμα και επίπεδο εκπαίδευσης. Μοντέλο 2: όπως το μοντέλο 1 με πρόσθετες προσαρμογές για την πρόσληψη ενέργειας, αλκοόλ, trans-λιπαρών οξέων και διαιτητικών ινών. Μοντέλο 3: όπως το μοντέλο 2 με πρόσθετες προσαρμογές ως προς την πρόσληψη σεληνίου, βιταμίνης D και χοληστερόλης. χρησιμοποιούσαν κάψουλες ιχθυελαίων και 475 (11%) κατανάλωναν συνταγογραφημένη δίαιτα. Μηδενική πρόσληψη θαλασσινών αναφέρθηκε από το 29% του πληθυσμού (Πίνακας 1), ενώ η διάμεση τιμή πρόσληψης του συνολικού πληθυσμού ήταν 10 g / ημέρα. Τα θαλασσινά που καταναλώνονταν συνίστατο σε κατά 81% σε άλιπα θαλασσινά, κατά 18% σε λιπαρά θαλασσινά και κατά 0,9% σε οστρακοειδή. Από τους μη καταναλωτές άλιπων θαλασσινών το 88% ήταν επίσης μη καταναλωτές λιπαρών θαλασσινών και το 43% των μη καταναλωτών λιπαρών θαλασσινών ήταν επίσης μη καταναλωτές άλιπων θαλασσινών. Οι καταναλωτές άλιπων θαλασσινών κατανάλωναν 19±15 g / ημέρα, οι καταναλωτές λιπαρών θαλασσινών κατανάλωναν 9,1±12 g / ημέρα και οι καταναλωτές οστρακοειδών κατανάλωναν 4,8± 5,0 g / ημέρα, κατά μέσο όρο. Η διάμεση πρόσληψη EPA και DHA ήταν 89 (εύρος 35 έως 187) mg / ημέρα. Η συσχέτιση κατά Spearman μεταξύ της πρόσληψης συνολικών θαλασσινών και των EPA και DHA ήταν 0,87 (p<0,01). Οι συμμετέχοντες με την υψηλότερη συνολική πρόσληψη θαλασσινών ήταν νεότεροι, είχαν υψηλότερα επίπεδα ολικής χοληστερόλης και ήταν πιο πιθανό να κατανάλωναν αλκοόλ (Πίνακας 1). Η πρόσληψη σε trans-λιπαρά οξέα ήταν χαμηλότερη σε αυτούς τους συμμετέχοντες, ενώ η πρόσληψη φυτικών ινών, χοληστερόλης, σελήνιου και βιταμίνης D ήταν υψηλότερη (p<0,05 για όλες τις μεταβλητές). Η πρόσληψη θαλασσινών συνέβαλε κατά 13, 12% και 5% στη συνολική πρόσληψη σεληνίου, βιταμίνης D και χοληστερόλης, αντίστοιχα. Σε αντίθεση με την υπόθεση μας, διαπιστώσαμε θετική συσχέτιση μεταξύ συνολικής πρόσληψης θαλασσινών και του κίνδυνου σακχαρώδη διαβήτη (Πίνακας 2). Ο RR για όσους ανήκαν στην ομάδα της υψηλότερης συνολικής πρόσληψης σε σχέση με τους μη καταναλωτές θαλασσινών ήταν 1,32 (95% CI 1,02-1,70, και p = 0,04) κατόπιν προσαρμογής ως προς τον τρόπο ζωής και διατροφικούς παράγοντες (μοντέλο 2). Όταν έγινε περαιτέρω προσαρμογή για την πρόσληψη τηγανητών θαλασσινών (ναι ή όχι), η συνολική κατανάλωση θαλασσινών συσχετιζόταν 16 Diabetes Care, Ελληνική Έκδοση, Τεύχος 2, 03-04/2010

18 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 17

19 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 18 Fish and Risk of Type 2 Diabetes πλέον με οριακό βαθμό στατιστικής σημαντικότητας (RR στην υψηλότερη ομάδα 1,26 [95% CI 0,97-1,64), P = 0,06). Όταν οι αναλύσεις στρωματοποιήθηκαν ανάλογα με τα είδη των θαλασσινών, η πρόσληψη άλιπων θαλασσινών έτεινε να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο (RR 1,30 [95% CI:1,01-1,68, P= 0,06]), όχι όμως και των άλιπων (0,99 [0,71-1,38]). Δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις με την κατανάλωση οστρακοειδών, σε κάθε μοντέλο, σε σχέση με τη μη κατανάλωση οστρακοειδών (RR στο μοντέλο 2 1,04 [95% CI:0,61-1,77]) (τα δεδομένα δεν απεικονίζονται). Επιπλέον, δεν παρατηρήθηκαν συσχετίσεις για την πρόσληψη EPA και DHA (Πίνακας 3). Ο RR ήταν 1,22 (95% CI: 0,97-1,53) για το υψηλότερο επίπεδο πρόσληψης των EPA και DHA σε σύγκριση με το χαμηλότερο. Διάφορες προσαρμογές για την πρόσληψη σεληνίου, βιταμίνης D και χοληστερόλης μείωσαν τον RR στο 1,05 (0,80-1,38). Σε ένα επιμέρους δείγμα (n = 2.424), η κατανάλωση ενέργειας προστέθηκε στο μοντέλο 2, αλλά οι RR δεν μεταβλήθηκαν σημαντικά (τα δεδομένα δεν απεικονίζονται). Επιπλέον, όταν ελήφθησαν υπόψη επιπρόσθετα του μοντέλου 2 ο BMI και η περίμετρος της μέσης, ο RR δεν μεταβλήθηκε ουσιαστικά (RR υψηλότερης συνολικής πρόσληψης θαλασσινών 1,29 [95% CI 1,00-1,67]). Οι άλλες πιθανές διαμεσολαβούσες μεταβλητές, δηλαδή, η ολική χοληστερόλη, η HDL-χοληστερόλη και η αρτηριακή υπέρταση, δεν μετέβαλαν κανένα από τους RR. Το φύλο δεν μετέβαλλε τις παρατηρούμενες σχέσεις (RR υψηλότερης συνολικής πρόσληψης θαλασσινών για τους άνδρες 1,38 [0,94-2,02] και για τις γυναίκες 1,26 [0,90-1,78]). Σε όλες τις αναλύσεις, μετά τον αποκλεισμό των συμμετεχόντων με ιστορικό στεφανιαίας νόσου κατά την έναρξη (n = 544), τα αποτελέσματα δεν άλλαζαν σε όσους κατανάλωναν κάψουλες ιχθυελαίων (n = 15) ή σε εκείνους που δεν κατανάλωναν κρέας ή θαλασσινά (n =18). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα αποτελέσματα αυτής της προοπτικής μελέτης σε ηλικιωμένους Ολλανδούς Πίνακας 3. RR όρια αξιοπιστίας (95%) για το νεοεμφανιζόμενο διαβήτη τύπου 2 ανάλογα με τα τεταρτημόρια πρόσληψης EPA και DHA σε 4,472 ολλανδούς ενήλικες ηλικίας 55 ετών Τεταρτημόρια πρόσληψης EPA και DHA (mg/ημέρα) Χαμηλή Μέτρια Υψηλή Ptrend (<49,1 mg/ (49,1-149,4 mg/ ( 149,4 mg/ ημέρα) ημέρα) ημέρα) Διάμεση τιμή πρόσληψης 23,8 89,4 236,8 Αριθμός συμμετεχόντων/περιπτώσεων 1,490/142 1,491/158 1,491/163 Άτομα-έτη 16,085 16,303 16,263 Αδρό μοντέλο 1 1,09 (0,87-1,37) 1,12 (0,89-1,40) 0,38 Μοντέλο 1 1 1,10 (0,88-1,38) 1,13 (0,90-1,42) 0,33 Μοντελο 2 1 1,13 (0,90-1,42) 1,22 (0,97-1,53) 0,11 Μοντελο 3 1 1,06 (0,84-1,34) 1,05 (0,80-1,38) 0,77 Τα δεδομένα είναι RR (95% CI). Μοντέλο 1: προσαρμογή ως προς ηλικία, φύλο, κάπνισμα και επίπεδο εκπαίδευσης. Μοντέλο 2: όπως το μοντέλο 1 με πρόσθετες προσαρμογές για την πρόσληψη ενέργειας, αλκοόλ, trans-λιπαρών οξέων και διαιτητικών ινών. Μοντέλο 3: όπως το μοντέλο 2 με πρόσθετες προσαρμογές ως προς την πρόσληψη σεληνίου, βιταμίνης D και χοληστερόλης. άντρες και γυναίκες με συνήθειες χαμηλού επιπέδου πρόσληψης θαλασσινών δεν υποστηρίζουν την υπόθεση ότι η πρόσληψη θαλασσινών θα μπορούσε να προστατεύει έναντι του κινδύνου για διαβήτη τύπου 2. Αντίθετα, παρατηρήσαμε μια θετική συσχέτιση μεταξύ ολικής πρόσληψης θαλασσινών και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Το αποτέλεσμα αυτό μπορεί να οφείλεται κυρίως στην πρόσληψη άλιπων θαλασσινών, η οποία ευθυνόταν για το 81% της συνολικής κατανάλωσης θαλασσινών. Η πρόσληψη λιπαρών θαλασσινών και EPA και DHA δεν συσχετίστηκε με τον κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Στην παρούσα μελέτη είναι απίθανο ότι η συσχέτιση δεν ανιχνεύτηκε εξαιτίας κάποιας κακής ταξινόμησης ως προς την εμφάνιση του σακχαρώδη διαβήτη. Η έναρξη του σακχαρώδη διαβήτη παρακολουθήθηκε με συνεχή τρόπο μέσω γενικών ιατρείων και επισκέψεων παρακολούθησης. Οι εκτεταμένες πληροφορίες που λήφθηκαν ως προς πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες, που ελαχιστοποίησαν την πιθανότητα κάποιας υπολειπόμενης συγχυτικής δράσης, ενισχύουν επίσης τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης. Οι πληροφορίες σχετικά με την σωματική δραστηριότητα ήταν διαθέσιμες μόνο για μια υποομάδα του πληθυσμού της μελέτης. Η προσαρμογή ως προς την κατανάλωση ενέργειας δεν επηρέασε τους RR, κάτι που καθιστά απίθανο το να έχει λειτουργήσει συγχυτικά η σωματική δραστηριότητα εξηγώντας τα αποτελέσματα της μελέτης μας. Ένα άλλο σημείο υπεροχής της μελέτης μας είναι η μεγάλη ομάδα αναφοράς, κάτι που μας κατέστησε ικανούς να δείξουμε μια συσχέτιση εφόσον αυτή θα υπήρχε. Στην ομάδα των καταναλωτών θαλασσινών, ωστόσο, φάνηκε ότι οι διαφορές ως προς την κατανάλωση ήταν μικρές. Η συνολική πρόσληψη θαλασσινών ήταν μάλλον χαμηλή (περίπου 10 g/ημέρα) σε αυτόν τον πληθυσμό, γεγονός που περιόρισε την πιθανότητα να μελετήσουμε τις επιδράσεις της υψηλής κατανάλωσης θαλασσινών επί της εμφάνισης διαβήτη. Επιπρόσθετα, η διερεύνηση της δράσης της κατανάλωσης λιπαρών θαλασσινών πιθανώς να παρουσιάζει περιορισμούς εξαιτίας της υψηλής πρόσληψης άλιπων θαλασσινών σε σχέ- 18 Diabetes Care, Ελληνική Έκδοση, Τεύχος 2, 03-04/2010

20 TEYXOS_2 5/4/10 11:19 AM Page 19