Το Φυσικής απάνθισμα του Ρήγα Βελεστινλή, πρώτη απόπειρα σε «απλούν ύφος»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Το Φυσικής απάνθισμα του Ρήγα Βελεστινλή, πρώτη απόπειρα σε «απλούν ύφος»"

Transcript

1 Το Φυσικής απάνθισμα του Ρήγα Βελεστινλή, πρώτη απόπειρα σε «απλούν ύφος»

2

3 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Το Φυσικής απάνθισμα του Ρήγα Βελεστινλή, πρώτη απόπειρα σε «απλούν ύφος» ΑΘΗΝΑ 2011

4 Δημήτριος Καραμπερόπουλος, παιδίατρος Διδάκτωρ Ιστορίας της Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών Πρόεδρος Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα Μιλτιάδου 3, Κηφισιά - Αθήνα Τηλ.-Φαξ: karamber@otenet.gr Ανακοινώθηκε στο 10 ο Επιστημονικό Συμπόσιο της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, Φεβρουαρίου 2011, Ξενοδοχείο «Χενία» Πορταριά Πηλίου.

5 Το Φυσικής απάνθισμα του Ρήγα Βελεστινλή, πρώτη απόπειρα σε «απλούν ύφος» Μια και το Συνέδριο της Ένωσης των Ελλήνων Φυσικών λαμβάνει χώρα εδώ στην Πορταριά θα αρχίσουμε την ανακοίνωση μας με μία παρατήρηση του Ρήγα για την Πορταριά, την οποία έχει καταχωρίσει στον «Νέο Ανάχαρσι» 1, που εξέδωσε το Συγκεκριμένα σε υποσημείωση γράφει ότι η «χαριεστάτη χώρα της Πορταρίας» έχει «δίκαιον να μεγαλαυχή ως τερπνοτέρα απασών των εκείσε δια τε την τοποθεσίαν και τας ψυχροτάτας και διειδεστάτας δύο πηγάς του ποταμού, καλουμένου την σήμερον Μάννα». Και σε άλλη υποσημείωση παρατηρεί ότι είδε «πολλάκις εις την χώραν της Μαγνησίας Πορταρίαν» να χορεύεται ένας χορός ονόματι «Μάνδρα χαβασί». Και υποθέτουμε ότι ο Ρήγας θα είδε να χορεύεται αυτός ο χορός όταν ως μαθητής θα πηγαινοερχότανε από το Βελεστίνο στην Σχολή της Ζαγοράς για τις σπουδές του και θα περνούσε από την Πορταριά. Με την ευκαιρία ας τονισθεί ότι «Ρήγας Βελεστινλής» είναι το όνομά του. Έτσι υπέγραφε, αυτό αναγράφει στα βιβλία του και θα πρέπει να το σεβαστούμε. Το «Φεραίος» του το πρόσθεσαν το 1832 ο Κων. Κούμας και Χριστ. Περραιβός και έκτοτε το ανέγραφαν οι μετέπειτα συγγραφείς. Το ζήτημα αυτό διεξοδικά έχει τεκμηριωθεί στη σχετική μελέτη μας «Όνομα και καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή» 2. Κατά τη διαμονή του στην Κωνσταντινούπολη ο Ρήγας είχε αρχίσει να μεταφράζει από τα γαλλικά έξι διηγήματα του Retif de la Brettone, 1. Ρήγας Βελεστινλής, Νέος Ανάχαρσις, τόμος τέταρτος, Βιέννη φωτομηχανική επανέκδοση από την Επιστημονική Εταιρεία μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2006, 143 και Δημ. Καραμπερόπουλος, Όνομα και καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή, Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Β έκδοση, Αθήνα 2000.

6 6 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Ὁ τίτλος τοῦ πρώτου τόμου τῆς Γαλλικῆς Encyclopédie, Παρίσι 1751 Ὁ τίτλος τοῦ Φυσικῆς Ἀπάνθισμα, Βιέννη 1790

7 Το Φυσικής απάνθισμα του Ρήγα, πρώτη απόπειρα σε «απλούν ύφος» 7 ( ), τα οποία εξέδωσε με τον τίτλο «Σχολείον των Ντελικάτων εραστών» 3, το οποίο αποτελεί το πρώτο βιβλίο στα ελληνικά του νέου είδους, του διηγήματος. Παράλληλα ο Ρήγας είχε αρχίσει να γράφει και το «Φυσικής απάνθισμα», το οποίο, όπως σημειώνει και στον τίτλο του βιβλίου, είναι ένα απάνθισμα από σχετικά γερμανικά και γαλλικά κείμενα 4. Μέχρι το 1790, που εκδόθηκε το βιβλίο «Φυσικής απάνθισμα» του Ρήγα, βιβλία με σχετικό περιεχόμενο της Φυσικής ήταν του Μεθοδίου Ανθρακίκη, Οδός Μαθηματικής 5, Βενετία 1749 και του Νικηφόρου Θεοτόκη, Στοιχεία Φυσικής, Λειψία 6, Μάλιστα για την «Φυσική» του Θεοτόκη ο φίλτατος Γεώργιος Βλαχάκης 7, φυσικός-ωκεανογράφος, έχει εκπονήσει μια σημαντική διδακτορική διατριβή, στην οποία εκτός των άλλων έχει επισημάνει τα πρότυπα ευρωπαϊκά βιβλία φυσικής που ο Θεοτόκης χρησιμοποίησε. Σημειώνουμε ότι κατά τον 18 ο αιώνα υπήρχαν παράλληλα και χειρόγραφα φυσικής, όπως ενδεικτικά αναφέρουμε του Νικολάου Ζερζούλη κατά το 1760, του Ευγενίου του Βουλγάρεως, (το σχετικό βιβλίο με τίτλο «Τα αρέσκοντα τοις φιλοσόφοις» 8 εκδόθηκε αργότερα στη Βιέννη το 1805). Αναλυτικότερα για τα χειρόγραφα φυσικής της σχετικής εποχής 3. Ρήγας Βελεστινλής, Σχολείον των ντελικάτων εραστών, εκ της Τυπογραφίας Ιωσήπου του Βαουμεϊστέρου, Βιέννη Πρβλ. Ι. Α. Θωμόπουλος, «Το πρότυπο του Σχολείου των ντελικάτων εραστών», Νέα Εστία, τόμ. 48 (1950), σελ Ρήγας Βελεστινλής, Φυσικής απάνθισμα δια τους αγχίνους και φιλομαθείς Έλληνας εκ της Γερμανικής και Γαλλικής διαλέκτου ερρανισθέν, Βιέννη Αναστατική επανέκδοση (επιμ. Δημ. Καραμπερόπουλος) με την προσθήκη ευρετηρίου από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2006(4). Στις σελίδες αυτής της έκδοσης παραπέμπουμε. Πρβλ. και την επανέκδοση από τη Βουλή των Ελλήνων με την επιμέλεια του Κώστα Πέτσιου, Αθήνα E. Legrand, Bibliographie Hellénique, 18e siècle, τόμ Ι, Παρίσι 1918, αρ E. Legrand, Bibliographie Hellénique, 18e siècle, τόμ. ΙΙ, Παρίσι 1928, σρ Γεώργιος Βλαχάκης, Η Φυσική του Νικηφόρου Θεοτόκη σταθμός στην επιστημονική σκέψη τον 18 ο αιώνα, Διδακτορική Διατριβή, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τομέας Φυσικής, Αθήνα Φιλ. Ηλιού, Ελληνική Βιβλιογραφία του 19 ου αιώνα. Βιβλία-Φυλλάδια, τόμ. πρώτος , αρ

8 8 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ μπορεί κανείς να τα δει στο βιβλίο του δασκάλου μας Γιάννη Καρά 9, που τώρα επανεκδίδεται σε δεύτερη, εμπλουτισμένη έκδοση. Η έλλειψη, πράγματι, ενός συνοπτικού εκλαϊκευτικού εγχειριδίου εναντίον των προλήψεων και δεισιδαιμονιών θα ήταν μάλλον η αιτία, για την οποία ο Ρήγας προσπάθησε να γράψει και να εκδώσει το 1790 το βιβλίο «Φυσικής απάνθισμα». Κάλυψε κατά κάποιο τρόπο ένα κενό σχετικά με την εκλαϊκευμένη γνώση της φυσικής στα ελληνικά με κείμενα, τα οποία να είναι στην απλή γλώσσα, σε «απλούν ύφος», όπως χαρακτηριστικά γράφει ο ίδιος ο Ρήγας στον πρόλογό του. Τα μνημονευθέντα έργα φυσικής ήταν κατά κανόνα σε ένα αρχαιοπρεπές ιδίωμα. Γι αυτό και τονίζει στον πρόλογό του πως οι μορφωμένοι και οι ειδικοί στη φυσική να μην τον κατηγορήσουν διότι γράφει σε «απλούν ύφος», «Οι δε τρόφιμοι και θιασώται της φυσικής, ας μη με κατηγορήσουν δια το ύφος, αλλ ας καταβάλουν ευμενώς έκαστος έρανον ό,τι βούλεται, οπού βοηθούμενον πανταχόθε, να αναλάβη το πεπτωκός Ελληνικόν γένος», (σελ. θ ). Μάλιστα ο ίδιος επισημαίνει στον πρόλογο του ότι αιτία που μεταχειρίστηκε το «απλούν ύφος» είναι και η εμπειρία, την οποία είχε κατά τις σπουδές του εξ αιτίας της «γριφότητας» της αρχαίας ελληνικής γλώσσας: «Η αιτία οπού μετεχειρίσθην απλούν ύφος ήτον δια να μην προξενήσω με την γριφότητα του ελληνισμού εις τους άλλους, εκείνο οπού ο ίδιος έπαθα σπουδάζωντας», (σελ. ζ ). Στα σχολεία τότε οι μαθητές έπρεπε να εξασκούνταν να γράφουν στην αττική διάλεκτο και να συνθέτουν επιγράμματα. Αυτή η υποχρεωτική εξάσκηση του Ρήγα στην «γριφότητα» της αρχαίας ελληνικής γλώσσας θα ήταν ίσως η αιτία που έγραψε στο αρχαίο ιδίωμα τα χορικά στα «Ολύμπια» 10, τα οποία εξέδωσε το Ακόμη στον πρόλογό του ο Ρήγας εξηγεί και τον σκοπό της έκδοσης του «Φυσικής απάνθισμα» σε «απλούν ύφος». Συγκεκριμένα τονίζει ότι σκοπός του ήταν να «ωφελήσει το γένος του». Δεν ήταν σκοπός του να κάνει επίδειξη γνώσεων και 9. Γιάννης Καράς, «Οι επιστήμες στην Τουρκοκρατία. Χειρόγραφα και έντυπα», τόμ. Β, «Οι επιστήμες της φύσης», Αθήνα Ρήγας Βελεστινλής, Τα Ολύμπια. Δράμα του Αββά Μεταστασίου του Ιταλού, Μαρκ. Πούλιου, Βιέννη Πρβλ. Δημ. Καραμπερόπουλος, Ο Ρήγας Μεταφραστής των Ολυμπίων του Μεταστάσιο, έκδοση Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2001.

9 Το Φυσικής απάνθισμα του Ρήγα, πρώτη απόπειρα σε «απλούν ύφος» 9 να «επισωρεύσει λέξεις», να το παραγεμίσει δηλαδή με πολλά θέματα, τα οποία θα έδειχναν τον πλούτο των γνώσεών του και που θα ήταν κουραστικά για τους αναγνώστες και δεν θα τα διάβαζαν, ή δεν θα τα κατανοούσαν. Αντίθετα ο Ρήγας τονίζει ότι προσπάθησε να τα εκθέσει με «σαφήνειαν όσον το δυνατόν, οπού να το καταλάβουν όλοι, και να αποκτήσουν μίαν παραμικράν ιδέαν της ακαταλήπτου φυσικής», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει: «Όθεν αφορώντας ο σκοπός μου εις το να ωφελήσω το γένος μου, και όχι προ επίδειξιν να επισωρεύσω λέξεις εις αυτό μου το απάνθισμα, έπρεπε να το εκθέσω με σαφήνειαν όσον το δυνατόν, οπού να το καταλάβουν όλοι, και να αποκτήσουν μιαν παραμικράν ιδέαν της ακαταλήπτου φυσικής», (σελ. η ). Η γλώσσα την οποία χρησιμοποιεί ο Ρήγας είναι η απλή λόγια γλώσσα, ώστε να γίνεται κατανοητό από τους αναγνώστες του το περιεχόμενο του βιβλίου του. Επί πλέον ακολουθεί μια πολύ καλή επικοινωνιακή τακτική, εφαρμόζοντας τη μορφή ερώτημα-απάντηση, σε μια διαλεκτική δηλαδή επικοινωνία διδασκάλου μαθητή στο μεγαλύτερο μέρος, διότι από κάποιο σημείο και έπειτα παύει αυτή η διαλογική μορφή, όπως και ο ίδιος τονίζει: «Δια να γένουν πλέον εύληπτα, συνέπονται κατ ερωταπόκρισιν διδασκάλου και μαθητού έως εις ένα μέρος», (σελ. ζ ). Ο Ρήγας εφαρμόζει δηλαδή μια πολύ σωστή παιδαγωγική τακτική στη συγγραφή του βιβλίου «Φυσικής απάνθισμα». Για τις παιδαγωγικές γενικότερα ιδέες του Ρήγα ενδιαφέρουσα είναι η πρόσφατη διδακτορική διατριβή του Βελεστινιώτη καθηγητή Αντώνη Φραγκούλη 11. Ενημερωτικά σημειώνουμε ότι η διδακτορική αυτή διατριβή είναι η δεύτερη κατά τον 21 ου αιώνα στα ελληνικά με θέμα τον Ρήγα. Η πρώτη ήταν το 2002 του Λουκά Αξελού 12. Σημειώνουμε πάντως ότι καθ όλο τον 20 ο αιώνα ουδεμία διδακτορική διατριβή με θέμα τον Ρήγα Βελεστινλή δεν είχε δοθεί στα ελληνικά Πανεπιστήμια! Από τα πρώτα του έργα ο Ρήγας εκδηλώνει τον βασικό του στόχο, να βοηθήσει δηλαδή το «Γένος» του. Αυτόν τον στόχο σημαντικά ενίσχυσε 11. Αντώνης Φραγκούλης, Οι παιδαγωγικές ιδέες του Ρήγα Βελεστινλή, διδακτορική διατριβή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ιούνιος Λουκάς Αξελός, Ρήγας Βελεστινλής. Σταθμοί και όρια στην διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα», εκδόσεις Στοχαστής, Αθήνα 2003». Πρβλ. Δημ. Καραμπερόπουλος, «Βιβλιοκριτική», Τετράδια πολιτικού διαλόγου έρευνας και κριτικής, αρ. 53, Καλοκαίρι-Φθινόπωρο 2007, σελ

10 10 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ κατά τη χρονιά του 1797 με τον επιτελικό σχεδιασμό της επανάστασής του, την έκδοση των χαρτών του, της εικόνας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του «Νέου Αναχάρσιδος», του «Ηθικού Τρίποδος», του «Θουρίου» και του Συντάγματός του, της «Νέας Πολιτικής Διοικήσεως». Η τακτική του Ρήγα να γράψει το «Φυσικής απάνθισμα» σε «απλούν ύφος» ακολουθείται αργότερα και από άλλους συγγραφείς. Συγκεκριμένα το 1810 στη Βενετία εκδίδεται το ανώνυμο βιβλίο «Φυσική εις παύσιν της δεισιδαιμονίας», στο οποίο, όπως και ο τίτλος του δείχνει, δίνεται μια φυσική ερμηνεία των διαφόρων φυσικών φαινομένων και κατ αυτόν τον τρόπο ήταν δυνατόν να καταπολεμηθούν οι προλήψεις και οι δεισιδαιμονίες. Με τη σχετική εργασία μας τεκμηριώθηκε ο συγγραφέας του γερμανικού προτύπου καθώς επίσης και ο μεταφραστής του στα ελληνικά, ο Ζήσης Κάβρας ο εξ Αμπελακίων 13. Επίσης σε απλή γλώσσα εκδόθηκαν και άλλα βιβλία φυσικής. Το 1807 από τον Κων. Κούμα 14 εκδόθηκε η πολύτομη «Σειρά Στοιχειώδους των Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών» και το 1812 εκδίδονται στη Βιέννη τρία βιβλία Φυσικής, του Κων. Κούμα, του Κων. Βαρδαλάχου και του Δημ. Δαρβάρεως 15. Σχετικά με το περιεχόμενο του βιβλίου του «Φυσικής απάνθισμα», ο ίδιος ο Ρήγας γράφει στον τίτλο ότι είναι ένα εράνισμα «εκ της Γερμανικής και Γαλλικής διαλέκτου». Μέχρι προ ετών ήταν ένα αναπάντητο ερώτημα, από ποια βιβλία ο Ρήγας ερανίσθηκε τα κείμενα του βιβλίου του. Δεν ήταν γνωστό ένα πρότυπο το οποίο να το είχε χρησιμοποιήσει. Και το 1994 είχαμε τη χαρά να επισημάνουμε ένα πρότυπο και αυτό ήταν η Γαλλική Εγκυκλοπαιδεία του Diderot και D Alembert. Με την παράθεση παράλληλα των κειμένων για πολλά τμήματα του «Φυσικής απάνθισμα» 13. Δημ. Καραμπερόπουλος, «Φυσική δημώδης εις παύσιν της δεισιδαιμονίας, Βιέννη Ποίος ο συγγραφέας και ο μεταφραστής του βιβλίου;», Ο Ερανιστής, τόμ. 25 (2005), σελ Κων. Κούμας, Σειράς στοιχειώδους των μαθηματικών και φυσικών πραγματειών, Βιέννη Πρβλ. Φίλιππος Ηλιού, Ελληνική Βιβλιογραφία του 19 ου αιώνα. Βιβλία-Φυλλάδια, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1997, αρ Δημήτριος Δάρβαρις, Επιτομή φυσικής, Βιέννη Κων. Κούμας, Σύνοψις φυσικής, Βιέννη Κων. Βαρδαλάχος, Φυσική πειραματική, Βιέννη Πρβλ. Φιλ. Ηλιού, Ελληνική Βιβλιογραφία,, ό.π., αρ, , 1812, 70, , αντίστοιχα. Προσθέτουμε ότι η Φυσική του Κούμα επανεκδόθηκε αναστατικά από τις Μακεδονικές Εκδόσεις στη σειρά Βιβλιοθήκη Νεοελληνικής Επιστήμης 2, με εισαγωγή του Γιάννη Καρά και ευρετήριο του Γιώργου Βλαχάκη, Αθήνα 1999.

11 Το Φυσικής απάνθισμα του Ρήγα, πρώτη απόπειρα σε «απλούν ύφος» 11 αποδείχτηκε ότι ο Ρήγας μετέφραζε τμήματα από λήμματα της Γαλλικής Εγκυκλοπαιδείας 16. Διαπιστώθηκε κατ αυτόν τον τρόπο η μεγάλη ικανότητα του Ρήγα να αποδίδει τα επιστημονικά κείμενα της Γαλλικής Εγκυκλοπαιδείας σε θαυμάσια ρέουσα ελληνική γλώσσα. Έκτοτε το «Φυσικής απάνθισμα» έλαβε την αρμόζουσα θέση στην κλίμακα των επιστημονικών βιβλίων της προεπαναστατικής εποχής, και τούτο διότι πριν από την ταύτιση, λόγω του «απλού ύφους», το οποίο ο Ρήγας χρησιμοποίησε και όχι του στριφνού δυσκολονόητου ύφους, θεωρούνταν ως ένα βιβλίο κατωτάτου επιστημονικού επιπέδου 17. Και με την ευκαιρία ας αναφερθεί ότι ο Ρήγας πάλι το 1797 κατά την μεγάλη εκείνη χρονιά της επαναστατικής του δράσης, όταν εκδίδει τον χάρτη της Μολδαβίας, χρησιμοποιεί την Γαλλική Εγκυκλοπαιδεία, για να γράψει μια φράση στο ανοικτό βιβλίο «Προ τω Τύρα όπου η Οφιούσα, Πλιν. βιβλ. δ», όπως τεκμηριώθηκε στη σχετική εργασία μας, η οποία δημοσιεύθηκε στην επανέκδοση της Χάρτας της Βλαχίας και στον «Ερανιστή» 18. Επακόλουθο της τακτικής του Ρήγα να γράψει σε «απλούν ύφος» με σκοπό να βοηθήσει τους αναγνώστες στην κατανόηση των κειμένων και όχι να επισωρεύσει απλώς λέξεις, όπως και ο ίδιος παρατηρεί, ήταν να καταχωρίσει αρκετές υποσημειώσεις σε απλή γλώσσα. Δείγμα και αυτό της διαφωτιστικής τακτικής του Ρήγα Βελεστινλή, η οποία διαπιστώνεται από τις πρώτες σελίδες του «Φυσικής απάνθισμα». Συγκεκριμένα καταχωρίζει μία υποσημείωση (σελ. 4) στην οποία πολύ παραστατικά 16. Δημ. Καραμπερόπουλος, «Ρήγα Βελεστινλή Φυσικής απάνθισμα και Γαλλική Encyclopedie. Ταύτιση, για πρώτη φορά, ενός προτύπου. Πρόδρομη ανακοίνωση», Υπέρεια, τόμ. 2, Πρακτικά Β Διεθνούς Συνεδρίου «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας», Αθήνα 1994, σελ Του ιδίου «Η Γαλλική Encyclopedie ένα πρότυπο του έργου του Ρήγα Φυσικής απάνθισμα», Ο Ερανιστής, τόμ. 21 (1997), σελ Βλ. Η. Αθανασιάδης, Δ. Διαλέτης, Ε. Νικολαϊδης, «Μια στατιστική προσέγγιση της γνωστικής ύλης μέσα από τα βιβλία των θετικών επιστημών τον αιώνα του διαφωτισμού», στον τόμο Πρακτικών του Συνεδρίου, Οι Φυσικές Επιστήμες στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Θεσσαλία πριν την Επανάσταση, Λέρισα-Αμπελάκια-Τύρναβος, Μαρτίου 1985, σελ Δημ. Καραμπερόπουλος, Οι χάρτες Βλαχίας και Μολδαβίας του Ρήγα Βελεστινλή, Βιέννη Νέα στοιχεία-ευρετήριο-αυθεντική επανέκδοση, Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2005, σελ Του ιδίου, «Ρήγας και Γαλλική Encyclopedie. Μια ακόμη χρησιμοποίησή της στα 1797», Ο Ερανιστής, τόμ. 25 (2005), σελ Και ανεξάρτητα, Αθήνα 2010.

12 12 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ επεξηγεί την υδρόγειο σφαίρα, ώστε ο αναγνώστης να την κατανοήσει. Γι αυτό γράφει ότι «Το σημείωμα τούτο είναι δια εκείνους οπού δεν έχουν, δεν είδαν σφαίραν» (υδρόγειο). Ο Ρήγας επεξηγεί για την κατανόηση:«πάρε ένα καρπούζι και σούβλισέ του οπού να εύγη το σουβλί από το τζουνί εις το λουλούδι του, βάλε έμπροσθεν σου έναν τέντζερε, ακούμπισε ταις δύο άκραις της σούβλας εις τα χείλη του. Τότε θα είναι το μισόν καρπούζι εις το αγγείον και το μισόν έξω. Κάθισε εις τρόπον οπού το δεξιόν χέρι σου να είναι προς την ανατολήν, και γύρισε το σουβλί». Και διευκρινίζει στη συνέχεια ότι «Σφαίρα είναι το καρπούζι το δε σουβλί είναι ο άξων αυτής, και επειδή και περνά από το κέντρον, ήγουν την μεσαίαν στιγμήν της καρδιάς του καρπουζίου. Τα χείλη του τέντζερε, ο ορίζων, το γύρισμα λέγεται κίνησις περί τον άξονα. Το λουλούδι του πωρικού είναι αρκτικός πόλος, το τζουνί ο ανταρκτικός, η πράσινη φλούδα επιφάνεια της σφαίρας». Ομοίως για την κατανόηση των όρων Μεσημβρινός, Παράλληλος και Ισημερινός ο Ρήγας στη συνέχεια δίνει χαρακτηριστικά παραδείγματα: «Χώρισε από το λουλούδι προς το τζουνί κατ ευθείαν εις τριανταέξ φιλιά ισοπλατή, εκείνα τα χωρίσματα του μαχαιρίου λέγονται μεσημβρινοί. Αν το χωρίσης πάλιν και σταυρωτά από το τζουνί προς το λουλούδι εις άλλα δεκαεπτά ισοπλατή, τα χωρίσματα λέγονται παράλληλοι κύκλοι, και ο μεσαίος αυτών ήγουν ο έννατος ισημερινός. Το πλάτος των τοιούτων κύκλων διαιρείται εις δέκα μοίρας και η κάθε μοίρα έχει δεκαπέντε μίλια γερμανικά». Σε άλλη σελίδα του «Φυσικής απάνθισμα» (σελ. 11) για την κατανόηση του όρου «διάμετρος», πάλι με παράδειγμα παραστατικά δίνει την επεξήγηση και γράφει μια υποσημείωση: «Πάρε ένα πιργέλι (=διαβήτη) άνοιξέ το, και βαστώντας το ένα ποδάρι του ήσυχον επάνω εις ένα γιαλιστερόν σανίδι, γύριζε το άλλο γράφωντας έως εκεί οπού άρχιζες, το σχήμα οπού γραφθή λέγεται κύκλος, και η γραμμή η γυριστή περιφέρειά του, η στιγμή δε οπού εστέκετο το ήσυχον ποδάρι, κέντρον του κύκλου, και αν τραβίξης μίαν ίσιαν γραμμήν οπού να περνά από το κέντρον, και να φθάνη έως εις ταις δύο άκραις της περιφέρειας, εκείνη λέγεται διάμετρος». Σχετικά με την κατανόηση του όρου «κάθετος» σημειώνει (σελ. 18): «Πάρε ένα σχοινί, δέσε μίαν πέτραν εις την άκρην και βάστα την κρεμασμένην προς την γην, το σχοινί έτζι τεντωμένον λέγεται κάθετος». Επίσης

13 Το Φυσικής απάνθισμα του Ρήγα, πρώτη απόπειρα σε «απλούν ύφος» 13 στην ίδια σελίδα για τα δύο άκρα της γης, τον Βόρειο και Νότιο Πόλο, για να τους κατανοήσει ο μαθητής-αναγνώστης δίνει το παράδειγμα: «Κοίταξε εκεί οπού ανατέλλει ο ήλιος. Εκεί λέγεται Ανατολή, εις τα όπισθεν σου Δύσις, εις το αριστερόν χέρι σου Άρκτος (δηλ. ο Βορράς) και εις το δεξιόν Μεσημβρία», (δηλ. ο Νότος). Ακόμη στη ίδια σελίδα όταν γίνεται αναφορά στους Λαπονέζους ο Ρήγας επεξηγεί ότι οι Λαπονέζοι είναι «έθνος οπού κατοικεί πλησίον του αρκτικού πόλου». Ενδιαφέρον έχει ότι ο Ρήγας εδώ χρησιμοποιεί τον όρο «έθνος». Ομοίως για να καταλάβει ο μαθητής-αναγνώστης το «τετραγωνικό μίλι» επεξηγεί (σελ. 23) ότι «το τετραγωνικό μίλι πρέπει να έχει και πλάτος όσον έχει μάκρος». Ο Ρήγας στη ίδια σελίδα στην οποία γίνεται αναφορά στον Ιταλό Γαλιλαίο και την διδασκαλία του για την περιφορά των πλανητών πέριξ του ηλίου, βρίσκει την ευκαιρία να τονίσει και τη συμβολή των αρχαίων Ελλήνων στο θέμα αυτό και σε υποσημείωση προσθέτει: «Προ το Ιταλού, επενόησε πρώτος την καθημερινήν περίοδον της γης περί τον άξονά της Νικήτας ο Συρακούσιος. Δεύτερος ο Φιλόλαος επενόησε τον ετήσιον. Μετ αυτόν Αρίσταρχος ο Σάμιος ύστερον από εκατόν χρόνους, καθώς λέγει ο Αρχιμήδης εις το αριθμός άμμου». Μάλιστα έχουμε επισημάνει ότι αυτήν την υποσημείωση ο Ρήγας την έλαβε από την Γαλλική Εγκυκλοπαιδεία του Diderot και D Alembert και την πρόσθεσε, όπως παρατηρήσαμε στο αυτόγραφό του, το οποίο απόκειται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος 19. Ο Ρήγας το έχει γράψει σε ιδιαίτερο χαρτάκι και το έχει επικολλήσει στη σχετική σελίδα του κεφαλαίου «Περί γης». Προσθέτουμε ότι στο ίδιο κεφάλαιο ο Ρήγας έχει καταχωρίσει και τη θαυμάσια ρήση «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά», η οποία όπως σημειώνει ο Ρήγας είναι απόφθεγμα του Χάλλερ (Albrecht von Haller, , Ελβετός σημαντικός ιατρός του 18 ου αιώνος, πολυγραφότατος). Μάλιστα η φράση αυτή, μετά από τις σχετικές αλληλοδημοσιεύσεις 20 μας, επισημάνθηκε τον Σεπτέμβριο του 2010 από τον κ. Γεώργιο 19. Δημ. Καραμπερόπουλος, «Η Γαλλική Encyclopedie ένα πρότυπο του έργου του Ρήγα Φυσικής απάνθισμα», Ο Ερανιστής, τόμ. 21 (1997), σελ , εδώ στη σελ Βλ. Δημ. Καραμπερόπουλος, «Παρατηρήσεις σχετικά με το πρότυπο της ρήσης του Ρήγα Βελεστινλή: Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά», εφημ. Βόλου «Η Θεσσαλία», 29 Αυγούστου 2009, και «Το πρότυπο της ρήσης του Ρήγα Βελεστινλή: Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά», εφημ. Η Θεσσαλία, 7 Σεπτεμβρίου 2009.

14 14 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Κοντομήτρο σε ποίημα του Χάλλερ του 1734, και το οποίο περιέχεται στην ποιητική συλλογή του «Δοκίμια από Ελβετικά ποιήματα». Όταν ο Ρήγας αναγράφει στο«φυσικής απάνθισμα» (σελ. 32) ότι το παιδί γλιστρά στον κατήφορο πάνω στο χιόνι με μια «σάνια», επεξηγεί προς κατανόηση ότι «η σάνια δεν είναι γνωστή εις την Ελλάδα, ας υποθέσουν λοιπόν οι κάτοικοί της μίαν σκάφην γλυστρώντας τον κατήφορον εις το χιόνι». Επισημαίνουμε ότι ο Ρήγας ευρισκόμενος στη Βλαχία χαρακτηρίζει την «Ελλάδα» ως πολιτική οντότητα αν και είναι υπό κατοχή της Οθωμανικής εξουσίας. Στο κεφάλαιο «Περί Ηλίου» (σελ. 39) σημειώνει ότι τις ακτίνες του ηλίου μπορεί κανείς να τις συγκεντρώσει με ένα γυαλί (φακούς) και να ανάψουν τα καυστικά σώματα και στην υποσημείωση συμπληρώνει πως στην Ευρώπη κατασκευάζουν γυαλιά «τα οποία εις ένα λεπτόν ημπορούν να καύσουν ξύλον και τοιαύτα». Στη σελίδα 42, όπου γίνεται αναφορά στα βουνά των Άλπεων, συμπληρώνει στην υποσημείωση, «Τα Άλπεα Βουνά χωρίζουν την Φράντζαν από την Νεμτζίαν και Ιταλίαν». Ενδιαφέρον έχει ότι στη σελίδα 58, όπου γίνεται λόγος για χάσματα της επιφάνειας της γης, ο Ρήγας σημειώνει ότι «Εις τα πολυθρύλλητα Τέμπη κατ ανατολών της χώρας Ράψανης ευρίσκονται τοιαύτα χάσματα». Σημειώνουμε ότι την γνώση αυτή για τα Τέμπη θα την απέκτησε κατά την επίσκεψή του εκεί, όταν θα διέρχονταν για να πάει στην Κωνσταντινούπολη. Τούτο συμπεραίνεται από το γεγονός ότι λίγα χρόνια αργότερα στο «Nέο Ανάχαρσι» 21, κατά την αντίκρουση των κατηγοριών του Γερμανού καθολικού φιλοσόφου Πωβ (Corneille de Pauw, ), περιγράφει την ωραιότητα των Τεμπών και μάλιστα σημειώνει ότι ήπιε νερό από την πηγή που ονομάζεται στα χρόνια του πηγή της Αγίας Παρασκευής, όπως και σήμερα. Ακόμη συμπληρώνει ότι ο Βεζούβιος βρίσκεται στην Ιταλία, οι Στήλες του Ηρακλέους ονομάζονται τώρα Γιβραλτάρ. Ενδιαφέρουσα, για τη δυναμική του πνεύματος του Ρήγα, είναι η παρατήρησή του για τον Βολταίρο, πως και τα μεγάλα πνεύματα κάνουν λάθη. Συγκεκριμένα σημειώνει (σελ. 64) στο τέλος του κεφαλαίου «Περί παλιρροιών»: «Αναγινώσκοντας τα συγγράμματα του περιφήμου Βολταίρ είδον εις σαράντα μέρη αποφασιστικώς να λέγη, πως εις την Μεσόγειον Θάλασσαν, δεν είναι παλίρροιαι, και απόρησα πώς έκαμε τοιούτον 21. Ρήγας Βελεστινλής, Νέος Ανάχαρσις, Βιέννη 1797, ό.π., σελ

15 Το Φυσικής απάνθισμα του Ρήγα, πρώτη απόπειρα σε «απλούν ύφος» 15 λάθος, ένα τόσον μεγάλο πνεύμα; Πλήν συγχωρητέος, επειδή πάντοτε επισφαλείς αι επίνοιαι και των πλέον σοφών ανθρώπων». Προσθέτουμε άλλη μία παρόμοια περίπτωση κατά την οποία ο Ρήγας διορθώνει τον Γάλλο συγγραφέα Αββά Barthélemy, ο οποίος στο «Νέο Ανάχαρσι» 22 για την Δωδώνη της Ηπείρου παραθέτει μία παραπομπή στον Όμηρο. Και ο Ρήγας παρατηρεί ότι το κείμενο αυτό της παραπομπής δεν είναι για την Δωδώνη της Ηπείρου, όπως γράφει ο Γάλλος συγγραφέας, αλλά για την Δωδώνη της Θεσσαλίας. Μάλιστα ο Ρήγας παραθέτει και το σχετικό χωρίο από τον Όμηρο με παρατηρήσεις, για να δει ο αναγνώστης ιδίοις όμασι το σχετικό λάθος. Όταν γίνεται λόγος (σελ. 83) για τη δημιουργία του ουράνιου τόξου από τις ακτίνες του ηλίου, οι οποίες προσπίπτουν υπό γωνία πενήντα μοιρών, σε υποσημείωση ο Ρήγας επεξηγεί, για να καταλάβει ο αναγνώστης τον όρο «μοίραι» του κύκλου: «ο κάθε κύκλος διαιρείται εις 360 μέρη τα οποία ονομάζονται μοίραι και το ημικύκλιον περιέχει 180 μοίρας, το τεταρτημόριον 90». Σχετικά με τον όρο «βάσις γωνίας» επεξηγεί σε υποσημείωση (σελ. 84) ότι «Βάσις γωνίας λέγεται η γραμμή οπού υποτείνει την γωνίαν, όπως μία χορδή υποτείνει το τόξον». Στο κεφάλαιο «Πύρινα φαινόμενα στον αέρα», (σελ ), ο Ρήγας παρατηρεί ότι αυτά τα πύρινα φαινόμενα «εις τους αμαθείς και δειλούς είναι τόσον τρομερά, όσον οι κομήται, αι εκλείψεις και τα παρόμοια» και συμπληρώνει ότι «έχουν την αρχήν τους από φυσικάς αιτίας, καθώς θέλον ειπή». Και στη συνέχεια ο Ρήγας επεξηγεί την αιτία δημιουργίας από την «ηλεκτρική ύλη», που ανάπτουν οι πύρινες αυτές φλόγες. Παράλληλα σε υποσημείωση παρατηρεί ότι «Πολλοί δυστυχείς εκοπίασαν ματαίως σκάπτοντες να εύρουν θησαυρόν εις τον τόπον οπού είδον την τοιαύτην φλόγα. Με το να άκουσαν ως φαίνεται τον μύθον των γραιών οπού λέγουν πως τάχα καίει την νύχτα φωτιά εκεί οπού είναι παραχωμένα άσπρα [χρήματα], το οποίον είναι πάντη ψευδές». Και συνεχίζει περιγράφοντας τα παθήματα των ανθρώπων, οι οποίοι πίστεψαν αυτά τα μυθεύματα των γραιών: «Άλλοι επρόδωσαν τους αδελφούς των εις το κριτήριον, πως εύγαλαν τον θησαυρόν και τον επήραν εκείνοι μόνοι, 22. Ρήγας Βελεστινλής, Νέος Ανάχαρσις, ό.π., σελ Πρβλ. Δημ. Καραμπερόπουλος, Εισαγωγικά στον Νέον Ανάχαρσι του Ρήγα Βελεστινλή, Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009, σελ

16 16 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ και έχασαν δι αυτό όλοι ομού αδικηθέντες από τον κριτήν τον εις το σεντούκι τους αληθινόν θησαυρόν. Και άλλοι σκληρώς ετυραννίσθησαν, εξ αιτίας της μωρίας και πλεονεξίας των κρατούντων, δια να μαρτυρήσουν εκείνο οπού δεν ήταν, και οπού η απλότης των, εστάθη ικανή να ονειρευθή». Μάλιστα στο ίδιο κεφάλαιο για τα πύρινα φαινόμενα στον αέρα ο Ρήγας περιγράφει και σχετικά συμβάντα στη γενέτειρά του, το Βελεστίνο. Και συμπληρώνει ότι «Η αμάθεια βιάζει τους κριτάς να διωρίσουν ανθρώπους, να ευγάλουν τα νεωστί θαμμένα σώματα και να τα καύσουν, λέγοντες πως είναι βρωκολάκοι και δεν αφίνουν τα σύννεφα να βρέξουν και άλλαις παρόμοιες μωρολογίαις». Ωστόσο μας πληροφορεί για την στάση που κράτησαν οι χριστιανοί συμπατριώτες του, του Βελεστίνου, οι οποίοι κατοικούσαν στη χριστιανική συνοικία το Βαρούσι 23 και είχαν το νεκροταφείο τους στη δυτική περιοχή του Βελεστίνου, όπου είναι και σήμερα, ενώ το νεκροταφείο των Τούρκων βρίσκονταν στην ανατολική πλευρά: «Οι χριστιανοί όμως απέφυγαν το κάψιμον των συγγενών τους. Εφευρόντες μία μέθοδον εις το να αναλύουν εύκολα τους νεκρούς των. Τους πλύνουν προ της ταφής με νερόν ασβέστου ασβέστης, άλλοι δε τους χύνουν εις το στόμα και εις σαράντα ημέρας αναλύουν». Ενδιαφέρον έχει να επισημανθεί ότι ο Ρήγας στο βιβλίο του αυτό το «Φυσικής απάνθισμα» φτιάχνει δικές του λέξεις με την πρόθεση «σύν», δηλωτικό ίσως της εσωτερικής διάθεσής του να εργαστεί για τους συνανθρώπους του, τους συμπατριώτες του. Είναι λέξεις «πεποιημένες» από τον Ρήγα και δεν υπάρχουν στα λεξικά. Στο «Φυσικής απάνθισμα» βρήκαμε πέντε τέτοιες «πεποιημένες» λέξεις με την πρόθεση «σύν»: «συμπεριτρέχει» (σελ. 33), «συνανταμώνονται» (σελ. 87), «συμπεριστρέφεται» (σελ. 100), «συνακολουθεί» (σελ. 101) και «συναπωθούνται» (σελ. 166). Παρόμοια ο Ρήγας έχει χρησιμοποιήσει τέτοιες λέξεις με την πρόθεση «συν» και στο άλλο βιβλίο του, το οποίο εκδόθηκε την ίδια χρονιά στη 23. Για την χριστιανική συνοικία «Βαρούσι» του Βελεστίνου βλ. την «Επιπεδογραφία της Φεράς νυν λεγομένης Βελεστίνος», Φύλλο 4 της «Χάρτας της Ελλάδος», όπου ο Ρήγας σημειώνει την χριστιανική συνοικία με το χριστιανικό νεκροταφείο στο δυτικό μέρος του Βελεστίνου. Βλ. Ευαγγ. Κακαβογιάννης, «Η Επιπεδογραφία της Φεράς του Ρήγα Βελεστινλή από άποψη αρχαιολογική», Υπέρεια, τόμ. 1 (1990), Πρακτικά Α Διεθνούς Συνεδρίου «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας» (Βελεστίνο 1986), Αθήνα, σελ William Leake, Travels in Northen Greece, τόμ. 4, Άμστερνταμ 1967, σελ. 400.

17 Το Φυσικής απάνθισμα του Ρήγα, πρώτη απόπειρα σε «απλούν ύφος» 17 Βιέννη, το 1790, το «Σχολείον των ντελικάτων εραστών». Μάλιστα προσθέτουμε ότι αυτές οι ιδιαίτερες με την πρόθεση «συν» λέξεις μας βοήθησαν να ταυτοποιήσαμε το αμφισβητούμενο έργο «Ολύμπια» 24, το οποίο περιέχεται στον «Ηθικό Τρίποδα», Βιέννη Μελετητές, όπως Κων. Άμαντος 25 και άλλοι συγγραφείς μέχρι και πρόσφατα υποστήριζαν ότι δεν είναι μετάφραση του Ρήγα, αλλά κάποιου φίλου του, την οποία ο Ρήγας οικειοποιήθηκε. Και αυτή την έμμεση «μομφή», όπως μπορεί να χαρακτηριστεί, αναιρέσαμε με την έρευνά μας κατά την οποία αποδείχθηκε ότι ο Ρήγας χρησιμοποιεί τέτοιες λέξεις με την πρόθεση «συν» όχι μόνο στο προλογικό του κείμενο, το οποίο έχει την υπογραφή του, αλλά και στο ανώνυμο κείμενο των «Ολυμπίων», όπως επίσης και στο άλλο βιβλίο του «Νέος Ανάχαρσις». Θα παραθέσουμε τώρα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, το οποίο δείχνει περίτρανα τον τρόπο με τον οποίο ο Ρήγας μεταφέρει τα επιστημονικά κείμενα από τα γαλλικά στα ελληνικά σε «απλούν ύφος», στην απλή γλώσσα, για να είναι κατανοητά τα κείμενά του από όλους τους ανθρώπους και όχι μόνο από μια μικρή μορφωμένη μειοψηφία. Το κείμενο είναι σχετικό με την κυκλοφορία του αίματος, και όπως έχουμε τεκμηριώσει 26, η καταγραφή αυτή του Ρήγα στο «Φυσικής απάνθισμα» του 1790 θεωρείται ως η πρώτη αναγραφή της κυκλοφορίας του αίματος σε έντυπο ελληνικό βιβλίο. Το κείμενο αυτό το έχει λάβει από την Γαλλική Εγκυκλοπαιδεία: «Το φυσικόν αποτέλεσμα της παντοτινής κινήσεως 24. Δημ. Καραμπερόπουλος, Ο Ρήγας Μεταφραστής των Ολυμπίων του Μεταστάσιο, έκδοση Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα Κων. Άμαντος, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, Αθήνα 1930, επανέκδοση αναστατική με την προσθήκη ευρετηρίου (επιμ. Δημ. Καραμπερόπουλος) από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1997, σελ. κβ. Δημ. Σπάθης, «Τα Ολύμπια» στο Πιέτρο Μεταστάσιο Τα Ολύμπια σε μετάφραση Ρήγα Βελεστινλή, έκδοση Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών σε συμπαραγωγή με το Αμφί-Θέατρο Σπύρου Ευαγγελάτου, Ιουνίου 1998, σελ Βάλτερ Πούχνερ, «Εισαγωγή», στο Ρήγα Βελεστινλή, Τα Ολύμπια. Μετάφραση του λιμπρέτου του Πιέτρο Μεταστασίου, Βιέννη 1797, Θεατρική Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη, Αθήνα 2000, σελ και ιδιαίτερα στις σελ. 57, 59 και Δημ. Καραμπερόπουλος, Ιατρικές γνώσεις του Ρήγα Βελεστινλή στο έργο του Φυσικής Απάνθισμα, Ανάτυπο από Υπέρεια, τόμ. 1, Πρακτικά Α Διεθνούς Συνεδρίου «Φεραί- Βελεστίνο-Ρήγας», (Βελεστίνο 1986), Αθήνα 1990, σελ Του ιδίου, «Η Γαλλική Encyclopedie ένα πρότυπο του έργου του Ρήγα Φυσικής απάνθισμα», Ο Ερανιστής, τόμ. 21 (1997), σελ

18 18 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ αυτής, είναι ότι η καρδία δέχεται και διώχνει το αίμα αλλολοδιαδόχως. Το διωγμένον αίμα από το δεξιόν γαστρίδιόν της πρέπει να φερθή από την πνευμονικήν αρτηρίαν ευγαίνουσαν εις το πευμόνι, αφ όπου να μετακομισθή πάλιν από τας πνευμονικάς φλέβας εις το αριστερόν αυτάκι της, και απ εκεί εις το αριστερόν γαστρίδιον. Αφ ού το αίμα ξαναγυρισθή εκεί κουντείται από την συστολήν του γαστριδίου τούτου εις την αρτηρίαν λεγομένην αόρτην, ήτις το διαμοιράζει εις όλον το επίλοιπον σώμα και εκείθεν επιστρέφεται έπειτα εις το δεξιόν αυτάκι της, από την φλέβαν λεγομένην κοίλην, ήτις τελειώνει την κυκλοφορίαν». Συμπερασματικά παρατηρούμε ότι ο Ρήγας Βελεστινλής στην αρχή της συγγραφικής του δραστηριότητας εκδίδει το 1790 το διαφωτιστικό βιβλίο «Φυσικής απάνθισμα» σε «απλούν ύφος» με σκοπό να συμβάλλει στη διαφώτιση του λαού και να καταπολεμήσει τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες, οι οποίες κυριαρχούσαν στον λαό και ήταν αποτέλεσμα της μη γνώσης των φυσικών αιτίων των διαφόρων φαινομένων. Με την έκδοσή του αυτή ο Ρήγας αναπλήρωσε ένα κενό, που υπήρχε στην βιβλιογραφία της εποχής για τα θέματα που διαλαμβάνει και ιδιαίτερα σε απλή γλώσσα. Την τακτική αυτή του Ρήγα ακολούθησαν οι επόμενοι λόγιοι, Κων. Κούμας, Κων. Βαρδαλάχος, Δημ. Δάρβαρις, οι οποίοι εξέδωσαν βιβλία φυσικής. Ιδιαίτερα με το «Φυσικής απάνθισμα» σε «απλούν ύφος» ο Ρήγας Βελεστινλής χαρακτηρίζεται και ως διαφωτιστής κοντά και στις άλλες πτυχές της προσωπικότητάς του: επαναστάτης, πολιτικός νους. στρατιωτικός νους, εθνεγέρτης, μάρτυρας και οραματιστής μιας δημοκρατικής πολιτείας στον Βαλκανικό χώρο Δημ. Καραμπερόπουλος, Η Επαναστατική φυσιογνωμία του Ρήγα Βελεστινλή, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2000.

19

20

Δρ. Δημήτριος Καραμπερόπουλος

Δρ. Δημήτριος Καραμπερόπουλος 1 Δρ. Δημήτριος Καραμπερόπουλος Πρόεδρος Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα Βιβλιοκριτική: Γεώργιος Α. Κοντομήτρος, Ρήγας Βελεστινλής Θετταλός, ο ηδύμολπος της Ελευθερίας ψάλτης, έκδοση

Διαβάστε περισσότερα

Συλλογάται ΕΛΕΥΘΕΡΑ όποιος συλλογάται... ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ!

Συλλογάται ΕΛΕΥΘΕΡΑ όποιος συλλογάται... ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ! Συλλογάται ΕΛΕΥΘΕΡΑ όποιος συλλογάται... ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ! Η επαναστατική φυσιογνωμία του Ρήγα Φεραίου είναι συνυφασμένη στις συνειδήσεις μας με το όραμα μιας ελεύθερης Ελλάδας. Η σκέψη του ήταν ωστόσο ευρύτερη:

Διαβάστε περισσότερα

Πώς μια ατεκμηρίωτη ιστορικά γνώμη μετατρέπεται σε ιστορικό τεκμήριο : Η περίπτωση της αποδιδόμενης στον Ρήγα έκδοσης των χρησμών του Αγαθάγγελου

Πώς μια ατεκμηρίωτη ιστορικά γνώμη μετατρέπεται σε ιστορικό τεκμήριο : Η περίπτωση της αποδιδόμενης στον Ρήγα έκδοσης των χρησμών του Αγαθάγγελου 1 Προς τον εκδότη του περιοδικού «ΑΡΔΗΝ» κ. Γιώργο Καραμπελιά Πώς μια ατεκμηρίωτη ιστορικά γνώμη μετατρέπεται σε ιστορικό τεκμήριο : Η περίπτωση της αποδιδόμενης στον Ρήγα έκδοσης των χρησμών του Αγαθάγγελου

Διαβάστε περισσότερα

Καταστροφή του Βελεστίνου στην εποχή του Ρήγα (1785)

Καταστροφή του Βελεστίνου στην εποχή του Ρήγα (1785) 1 Δρ. Δημήτριος Καραμπερόπουλος Καταστροφή του Βελεστίνου στην εποχή του Ρήγα (1785) (Δημοσιεύθηκε στο Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμ. 72, 2017, σελ. 249-253) Το Βελεστίνο, γενέτειρα του Ρήγα Βελεστινλή, υπέστη

Διαβάστε περισσότερα

ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Σ Η Χάρτα Διασυνδέσεις ΒιΒλιογραφία

ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Σ Η Χάρτα Διασυνδέσεις ΒιΒλιογραφία Η Χάρτα ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ Εκείνη την εποχή η περιοχή που καλύπτει τη σημερινή Ελλάδα ήταν τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο Ρήγας σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, έμαθε γαλλικά, ιταλικά και γερμανικά και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗ Δημήτριος Μπενέκος Βόλος, 26. 05. 2010 Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗ Κυρίες και κύριοι, Αισθάνομαι ιδιαίτερη τιμή που βρίσκομαι ανάμεσά σας

Διαβάστε περισσότερα

Το ατόπημα σήμερα (1 Μαρτίου 2019) στο Βελεστίνο του Πρύτανη του Α.Π.Θ. για την καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή

Το ατόπημα σήμερα (1 Μαρτίου 2019) στο Βελεστίνο του Πρύτανη του Α.Π.Θ. για την καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή Το ατόπημα σήμερα (1 Μαρτίου 2019) στο Βελεστίνο του Πρύτανη του Α.Π.Θ. για την καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή Από τον πρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Περικλή Μήτκα θα περιμέναμε

Διαβάστε περισσότερα

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 1. Τι ήταν και γιατί γράφτηκαν οι επιστολές του αποστόλου Παύλου; Ήταν γράμματα που έστελνε ο απόστολος στις χριστιανικές κοινότητες που είχε ιδρύσει.

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΕΙΑ ΤΟΜΟΣ ΕΚΤΟΣ. ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΤ ΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕ ΡΙΟΥ «ΦΕΡΑΙ-ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ-ΡΗΓΑΣ» Βελεστίνο, 4-7 Οκτωβρίου 2012 MEΡΟΣ B ΡΗΓΑΣ

ΥΠΕΡΕΙΑ ΤΟΜΟΣ ΕΚΤΟΣ. ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΤ ΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕ ΡΙΟΥ «ΦΕΡΑΙ-ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ-ΡΗΓΑΣ» Βελεστίνο, 4-7 Οκτωβρίου 2012 MEΡΟΣ B ΡΗΓΑΣ ΥΠΕΡΕΙΑ ΤΟΜΟΣ ΕΚΤΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΤ ΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕ ΡΙΟΥ «ΦΕΡΑΙ-ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ-ΡΗΓΑΣ» Βελεστίνο, 4-7 Οκτωβρίου 2012 MEΡΟΣ B ΡΗΓΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ρ. ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΠ. ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΦΕΡΩΝ-ΒΕΛΕΣΤΙΝΟΥ-ΡΗΓΑ

Διαβάστε περισσότερα

Δεν είναι τελικά ο Ρήγας ο συγγραφέας των «Ανέκδοτων κειμένων» με την κωμωδία «To σαγανάκι της τρέλλας»

Δεν είναι τελικά ο Ρήγας ο συγγραφέας των «Ανέκδοτων κειμένων» με την κωμωδία «To σαγανάκι της τρέλλας» Δρ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Δεν είναι τελικά ο Ρήγας ο συγγραφέας των «Ανέκδοτων κειμένων» με την κωμωδία «To σαγανάκι της τρέλλας» ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΦΕΡΩΝ-ΒΕΛΕΣΤΙΝΟΥ-ΡΗΓΑ 2 Δρ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ (ΤΑΞΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ).

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ (ΤΑΞΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ). ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ (ΤΑΞΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ). Ονοματεπώνυμο: Ημερομηνία... Ατομική εργασία: Παρατήρησε την υδρόγειο σφαίρα καθώς και τον παγκόσμιο χάρτη που βρίσκεται κρεμασμένος στον τοίχο

Διαβάστε περισσότερα

τα βιβλία των επιτυχιών

τα βιβλία των επιτυχιών Τα βιβλία των Εκδόσεων Πουκαμισάς συμπυκνώνουν την πολύχρονη διδακτική εμπειρία των συγγραφέων μας και αποτελούν το βασικό εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιούν οι μαθητές των φροντιστηρίων μας. Μέσα από

Διαβάστε περισσότερα

15 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας και Διαστηµικής 2010 Θέµατα για το Γυµνάσιο

15 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας και Διαστηµικής 2010 Θέµατα για το Γυµνάσιο 15 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας και Διαστηµικής 2010 Θέµατα για το Γυµνάσιο 1.- Από τα πρώτα σχολικά µας χρόνια µαθαίνουµε για το πλανητικό µας σύστηµα. Α) Ποιος είναι ο πρώτος και

Διαβάστε περισσότερα

4/11/2018 ΝΑΥΣΙΠΛΟΙΑ ΙΙ ΓΈΠΑΛ ΚΑΡΑΓΚΙΑΟΥΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ. ΘΕΜΑ 1 ο

4/11/2018 ΝΑΥΣΙΠΛΟΙΑ ΙΙ ΓΈΠΑΛ ΚΑΡΑΓΚΙΑΟΥΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ. ΘΕΜΑ 1 ο ΝΑΥΣΙΠΛΟΙΑ ΙΙ ΓΈΠΑΛ 4/11/2018 ΚΑΡΑΓΚΙΑΟΥΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΕΜΑ 1 ο 1) Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ Κάθε αναφορά απόψεις που προέρχεται από εξωτερικές πηγές -βιβλία, περιοδικά, ηλεκτρονικά αρχεία, πρέπει να επισημαίνεται, τόσο μέσα στο κείμενο όσο και στη βιβλιογραφία,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες: Πρόταση Διδασκαλίας Ενότητα: Τάξη: 7 η - Τέχνη: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές Γ Γυμνασίου Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος Α: Στόχοι Οι μαθητές/ τριες: Να

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΗ ΣΑΝ ΠΛΑΝΗΤΗΣ. Γεωγραφικά στοιχεία της Γης Σχήµα και µέγεθος της Γης - Κινήσεις της Γης Βαρύτητα - Μαγνητισµός

Η ΓΗ ΣΑΝ ΠΛΑΝΗΤΗΣ. Γεωγραφικά στοιχεία της Γης Σχήµα και µέγεθος της Γης - Κινήσεις της Γης Βαρύτητα - Μαγνητισµός Η ΓΗ ΣΑΝ ΠΛΑΝΗΤΗΣ Γεωγραφικά στοιχεία της Γης Σχήµα και µέγεθος της Γης - Κινήσεις της Γης Βαρύτητα - Μαγνητισµός ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Γεωγραφικά στοιχεία της Γης Η Φυσική Γεωγραφία εξετάζει: τον γήινο

Διαβάστε περισσότερα

Τα σωζόμενα πρωτότυπα αντίτυπα της Χάρτας της Ελλάδος του Ρήγα Συμπλήρωση

Τα σωζόμενα πρωτότυπα αντίτυπα της Χάρτας της Ελλάδος του Ρήγα Συμπλήρωση ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΠ. ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Τα σωζόμενα πρωτότυπα αντίτυπα της Χάρτας της Ελλάδος του Ρήγα Συμπλήρωση Ο Ρήγας Βελεστινλής (1757-1798) εξέδωσε στη Βιέννη με χαράκτη τον Φρανσουά Μύλλερ (Franz Müller,

Διαβάστε περισσότερα

Ρήγας Βελεστινλής και το «γνωμικόν του Χάλερ», «Όποιος ελευθέρα συλλογάται, συλλογάται καλά»

Ρήγας Βελεστινλής και το «γνωμικόν του Χάλερ», «Όποιος ελευθέρα συλλογάται, συλλογάται καλά» 1 Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος Ρήγας Βελεστινλής και το «γνωμικόν του Χάλερ», «Όποιος ελευθέρα συλλογάται, συλλογάται καλά» (Δημοσιεύθηκε στο ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ, τόμ. 73, 2018, σελ. 75-79) Στο βιβλίο

Διαβάστε περισσότερα

EKΔOΣEIΣ ΠATAKH NEEΣ KYKΛOΦOPIEΣ ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

EKΔOΣEIΣ ΠATAKH NEEΣ KYKΛOΦOPIEΣ ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1-ENHMEROTIKO-2-2017.qxp_enimerotiko_1_2016 24/2/17 16:50 Page 47 14. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 14.1. ΔΗΜΟΤΙΚΟ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Τετράδιο πρώτης γραφής Α Δημοτικού (για όλο τον χρόνο) Συγγραφέας: Σοφία Αδάμου Τετράδιο πρώτης

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Μαθητικό Συνέδριο Έρευνας και Επιστήμης Μάρτιος 2017

1 ο Μαθητικό Συνέδριο Έρευνας και Επιστήμης Μάρτιος 2017 1 ο Μαθητικό Συνέδριο Έρευνας και Επιστήμης Μάρτιος 2017 Αναγνώστου Σαραφιανός, Γαβρίδης Δημήτριος, Μαραντίδου Χριστίνα Επιβλέπων καθηγητής: Νίκος Τερψιάδης Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8. Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής

Κεφάλαιο 8. Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής 1 Κεφάλαιο 8 Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής Ανάµεσα στους δασκάλους του Γένους ξεχωρίζουν για τη δράση τους ο λόγιος επαναστάτης Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής, ένας Έλληνας φιλόλογος

Διαβάστε περισσότερα

Προσανατολισμός. Γιώργος Τσεβεκίδης. Υπεύθυνοι Καθηγητές: Σμυρλή Ιωάννα. Πιτένη Αναστασία. Καραγιάννης Στέργιος

Προσανατολισμός. Γιώργος Τσεβεκίδης. Υπεύθυνοι Καθηγητές: Σμυρλή Ιωάννα. Πιτένη Αναστασία. Καραγιάννης Στέργιος Προσανατολισμός Γιώργος Τσεβεκίδης Υπεύθυνοι Καθηγητές: Σμυρλή Ιωάννα Πιτένη Αναστασία Καραγιάννης Στέργιος ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ Προσανατολισμός είναι η διαδικασία με την οποία καθορίζουμε τη θέση του Βορρά

Διαβάστε περισσότερα

Η εργασία που επέλεξες θα σου δώσει τη δυνατότητα να συνεργαστείς με συμμαθητές σου και να σχεδιάσετε μια εικονική εκδρομή με το Google Earth.

Η εργασία που επέλεξες θα σου δώσει τη δυνατότητα να συνεργαστείς με συμμαθητές σου και να σχεδιάσετε μια εικονική εκδρομή με το Google Earth. Μια εικονική εκδρομή με το Google Earth Αγαπητέ μαθητή, Η εργασία που επέλεξες θα σου δώσει τη δυνατότητα να συνεργαστείς με συμμαθητές σου και να σχεδιάσετε μια εικονική εκδρομή με το Google Earth. Εσύ

Διαβάστε περισσότερα

Περί Μελαγχολίας. Διδάσκων: Αναπλ. Καθηγητής Δημήτριος Καργιώτης. 2 η ενότητα: «Η μελαγχολία στην αρχαιότητα»

Περί Μελαγχολίας. Διδάσκων: Αναπλ. Καθηγητής Δημήτριος Καργιώτης. 2 η ενότητα: «Η μελαγχολία στην αρχαιότητα» Περί Μελαγχολίας Διδάσκων: Αναπλ. Καθηγητής Δημήτριος Καργιώτης 2 η ενότητα: «Η μελαγχολία στην αρχαιότητα» Περιγραφή θεματικής ενότητας: Το σύστημα των τεσσάρων χυμών και η αρχή της μίμησης. Σύντομη αναφορά

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Α1. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη σπουδαιότητα των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης. Αρχικά τονίζει πως

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1.

ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δʹ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 7 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΜΑ Α1 ΟΜΑΔΑ Α Α.1.1. Οι προτάσεις που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΛΙΑΤΣΟΥ ΟΥΡΑΝΙΑ 1 ο Γυμνάσιο Φιλιππιάδας. Nea/parathesi-epexigisi.

ΠΑΛΙΑΤΣΟΥ ΟΥΡΑΝΙΑ 1 ο Γυμνάσιο Φιλιππιάδας.  Nea/parathesi-epexigisi. ΠΑΛΙΑΤΣΟΥ ΟΥΡΑΝΙΑ 1 ο Γυμνάσιο Φιλιππιάδας http://users.sch.gr/ipap/ellinikos%20politismos/yliko/theoria%20 Nea/parathesi-epexigisi.htm Αν προσέξεις το διάγραμμα, θα διαπιστώσεις ότι η παράθεση είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΔÔ Û Ì Î È ÔÈ ÎÈÓ ÛÂÈ ÙË Ë

ΔÔ Û Ì Î È ÔÈ ÎÈÓ ÛÂÈ ÙË Ë ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΔÔ Û Ì Î È ÔÈ ÎÈÓ ÛÂÈ ÙË Ë Tα βασικά σημεία του μαθήματος Η Γη είναι ένα ουράνιο σώμα, που κινείται συνεχώς στο διάστημα. Το σχήμα της είναι γεωειδές, δηλαδή είναι ελαφρά συμπιεσμένο στις κορυφές

Διαβάστε περισσότερα

Καλαμπάκας, σε ένα χώρο περίπου 1000 τ.μ και έχει εκπαιδευτικό και πολιτιστικό προσανατολισμό.

Καλαμπάκας, σε ένα χώρο περίπου 1000 τ.μ και έχει εκπαιδευτικό και πολιτιστικό προσανατολισμό. To Μουσείο Ελληνικής Παιδείας βρίσκεται στο κέντρο της πόλης της Καλαμπάκας, σε ένα χώρο περίπου 1000 τ.μ και έχει εκπαιδευτικό και πολιτιστικό προσανατολισμό. Σκοπός: Στο γεωγραφικό χώρο του ελληνισμού

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις πανελληνίων θεμάτων στην. Ναυσιπλοΐα ΙΙ 12/06/2018

Απαντήσεις πανελληνίων θεμάτων στην. Ναυσιπλοΐα ΙΙ 12/06/2018 Απαντήσεις πανελληνίων θεμάτων στην Ναυσιπλοΐα ΙΙ 12/06/2018 ΘΕΜΑ Α Α1. α. Λ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Σ Α2. 1 ε 2 στ 3 - β 4 α 5 - γ ΘΕΜΑ Β Β1. α)(σελ 13) Το επίπεδο κάθετο προς τη κατακόρυφο που διέρχεται από

Διαβάστε περισσότερα

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου.

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου. ΜΑΘΗΜΑ 22 ο ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Θ.ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με την ιστορία της αρχαίας Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία 2014 (για το Σεμινάριο Όπερες του Μότσαρτ)

Μεθοδολογία 2014 (για το Σεμινάριο Όπερες του Μότσαρτ) Μεθοδολογία 2014 (για το Σεμινάριο Όπερες του Μότσαρτ) Όταν κάνουμε μια επιστημονική εργασία πρέπει α/ να βασιζόμαστε σε αυτά που έχουν γραφτεί από άλλους πριν από εμάς, για να αντλήσουμε πληροφορίες β/

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Τίτλος μαθήματος ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιλογής / Ενότητα Τεχνών (ΤΕ) ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΕΙΡΗΝΗ ΝΑΚΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΚΤ1121 ΜΟΝΑΔΕΣ ECTS:

Διαβάστε περισσότερα

Πορτογαλία Θρησκείες

Πορτογαλία Θρησκείες Πορτογαλία Θρησκείες 3. α. Εργαστείτε ομαδικά και διαλέξτε μια χώρα για να την παρουσιάσετε στην τάξη. Για μεγαλύτερη ευκολία, μπορείτε να συμπληρώσετε έναν πίνακα όπως ο παραπάνω με τα αντίστοιχα στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Νικόλαος Γύζης, "Ιστορία" (1892)

Νικόλαος Γύζης, Ιστορία (1892) Νικόλαος Γύζης, "Ιστορία" (1892) ΠΑΝΤΟΥ: ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΟΥ ΜΙΛΑΜΕ ΣΤΟ ΤΟΠΙΟ ΠΟΥ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΣΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΥΠΟ ΣΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ Α Γυμνασίου Β Γυμνασίου Γ Γυμνασίου ΙΣΤΟΡΙΑ 2 περίοδοι (αντί 3) 2 περίοδοι 3 περίοδοι

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας,

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοσμάς Γαζέας Σφαιρικό Τρίγωνο Σφαιρικό τρίγωνο λέγεται το μέρος της σφαίρας, το οποίο περικλείεται μεταξύ των τόξων τριών μέγιστων κύκλων, με την προϋπόθεση

Διαβάστε περισσότερα

Ένα μουσείο για τον μαθητή και το σχολείο

Ένα μουσείο για τον μαθητή και το σχολείο ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ένα μουσείο για τον μαθητή και το σχολείο «Ένα λιθαράκι για το σχολείο του μουσείου μας» Το Μουσείο Ελληνικής Παιδείας ανήκει σε όλους τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς της

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας ιστορία νεότερη και σύγχρονη (1789-1909) ΑΘΗΝΑ 1999 1ο Μέρος (κεφάλαια

Διαβάστε περισσότερα

ηλιακού μας συστήματος και ο πέμπτος σε μέγεθος. Ηρακλή, καθώς και στην κίνηση του γαλαξία

ηλιακού μας συστήματος και ο πέμπτος σε μέγεθος. Ηρακλή, καθώς και στην κίνηση του γαλαξία Sfaelos Ioannis 1. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ Η Γη είναι ο τρίτος στη σειρά πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος και ο πέμπτος σε μέγεθος. έ θ Η μέση απόστασή της από τον Ήλιο είναι 149.600.000 km.

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ

Α. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ Ενότητα 5 - Πάμε για επανάληψη Α. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ 1. Συμπληρώστε τα κενά με λέξεις από το πλαίσιο: βιβλιοθήκη, φιλοσοφία, εγκυκλοπαίδεια, παιδίατρος, φωτογραφία, αθλητισμό, Ελλάδα, σχολείο, φίλο, κινηματογράφο,

Διαβάστε περισσότερα

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός κεφάλαιο 6 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648) 2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός Ορισμός Πρόκειται για μια γενικότερη πνευματική

Διαβάστε περισσότερα

Υπομνηματισμός με κείμενα αρχαίων Ελλήνων ιατρών του «Περί κατασκευής του οφθαλμού» της Φυσικής του Νικηφόρου Θεοτόκη, 1767

Υπομνηματισμός με κείμενα αρχαίων Ελλήνων ιατρών του «Περί κατασκευής του οφθαλμού» της Φυσικής του Νικηφόρου Θεοτόκη, 1767 Υπομνηματισμός με κείμενα αρχαίων Ελλήνων ιατρών του «Περί κατασκευής του οφθαλμού» της Φυσικής του Νικηφόρου Θεοτόκη, 1767 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Υπομνηματισμός με κείμενα

Διαβάστε περισσότερα

Μεγάλο βραβείο, μεγάλοι μπελάδες. Μάνος Κοντολέων. Εικονογράφηση: Τέτη Σώλου

Μεγάλο βραβείο, μεγάλοι μπελάδες. Μάνος Κοντολέων. Εικονογράφηση: Τέτη Σώλου Συλλογή Περιστέρια 148 Εικονογράφηση εξωφύλλου: Εύη Τσακνιά 1. Το σωστό γράψιμο Έχεις προσέξει πως κάποια βιβλία παρακαλούμε να μην τελειώσουν ποτέ κι άλλα, πάλι, από την πρώτη κιόλας σελίδα τα βαριόμαστε;

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιορισµός της Ηλιοφάνειας. Εργαστήριο 6

Προσδιορισµός της Ηλιοφάνειας. Εργαστήριο 6 Προσδιορισµός της Ηλιοφάνειας Εργαστήριο 6 Ηλιοφάνεια Πραγµατική ηλιοφάνεια είναι το χρονικό διάστηµα στη διάρκεια της ηµέρας κατά το οποίο ο ήλιος δεν καλύπτεται από σύννεφα. Θεωρητική ηλιοφάνεια ο χρόνος

Διαβάστε περισσότερα

Επειδή ο μεσημβρινός τέμνει ξανά τον παράλληλο σε αντιδιαμετρικό του σημείο θα θεωρούμε μεσημβρινό το ημικύκλιο και όχι ολόκληρο τον κύκλο.

Επειδή ο μεσημβρινός τέμνει ξανά τον παράλληλο σε αντιδιαμετρικό του σημείο θα θεωρούμε μεσημβρινό το ημικύκλιο και όχι ολόκληρο τον κύκλο. ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ Η ιστιοπλοΐα ανοιχτής θαλάσσης δεν διαφέρει στα βασικά από την ιστιοπλοΐα τριγώνου η οποία γίνεται με μικρά σκάφη καi σε προκαθορισμένο στίβο. Όταν όμως αφήνουμε την ακτή και ανοιγόμαστε στο

Διαβάστε περισσότερα

MAΘΗΜΑΤΙΚΑ. κριτήρια αξιολόγησης B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Πέτρος Μάρκος

MAΘΗΜΑΤΙΚΑ. κριτήρια αξιολόγησης B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Πέτρος Μάρκος B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Πέτρος Μάρκος κριτήρια αξιολόγησης MAΘΗΜΑΤΙΚΑ Διαγωνίσματα σε κάθε μάθημα και επαναληπτικά σε κάθε κεφάλαιο Διαγωνίσματα σε όλη την ύλη για τις τελικές εξετάσεις Αναλυτικές απαντήσεις σε όλα

Διαβάστε περισσότερα

2ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ: Πρακτικοί τρόποι και μέσα προσανατολισμού από την αρχαιότητα μέχρι και την πυξίδα.

2ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ: Πρακτικοί τρόποι και μέσα προσανατολισμού από την αρχαιότητα μέχρι και την πυξίδα. 2ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ: Πρακτικοί τρόποι και μέσα προσανατολισμού από την αρχαιότητα μέχρι και την πυξίδα. Ομάδα εργασίας : Παπαγεωργίου Κριστίνα, Σπύρου Μάρθα, Χαρδαλούπα Ελένη, Χαρδαλούπα Μαριάννα. Αρχαίοι

Διαβάστε περισσότερα

Tοπογραφικά Σύμβολα. Περιγραφή Χάρτη. Συνήθως στους χάρτες υπάρχει υπόμνημα με τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα εξής:

Tοπογραφικά Σύμβολα. Περιγραφή Χάρτη. Συνήθως στους χάρτες υπάρχει υπόμνημα με τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα εξής: Tοπογραφικά Σύμβολα Συνήθως στους χάρτες υπάρχει υπόμνημα με τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα εξής: Κεντρική Αρτηρία Ρέμα Δευτερεύουσα Αρτηρία Πηγάδι Χωματόδρομος Πηγή Μονοπάτι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟ. κάθετη στη χορδή ΑΒ. τη χορδή. του κέντρου Κ από. (βλέπε σχήμα).

ΚΥΚΛΟ. κάθετη στη χορδή ΑΒ. τη χορδή. του κέντρου Κ από. (βλέπε σχήμα). ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ 1. Να κατασκευάσετε έναν κύκλο και να πάρετε μια χορδή του ΑΒ. Από το κέντρο Κ του κύκλου να φέρετε κάθετη στη χορδή ΑΒ η οποία τέμνει τη χορδή στο σημείο Μ. Να διαπιστώσετε με μέτρηση

Διαβάστε περισσότερα

Οι συγγραφείς του τεύχους

Οι συγγραφείς του τεύχους Οι συγγραφείς του τεύχους Οι συγγραφείς του τεύχους [ 109 ] Ο Θανάσης Αγάθος είναι λέκτορας Νεο ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Η κατακόρυφη ενός τόπου συναντά την ουράνια σφαίρα σε δύο υποθετικά σηµεία, που ονοµάζονται. Ο κατακόρυφος κύκλος που περνά. αστέρα Α ονοµάζεται

Η κατακόρυφη ενός τόπου συναντά την ουράνια σφαίρα σε δύο υποθετικά σηµεία, που ονοµάζονται. Ο κατακόρυφος κύκλος που περνά. αστέρα Α ονοµάζεται Sfaelos Ioannis Τα ουράνια σώµατα φαίνονται από τη Γη σαν να βρίσκονται στην εσωτερική επιφάνεια µιας γιγαντιαίας σφαίρας, απροσδιόριστης ακτίνας, µε κέντρο τη Γη. Τη φανταστική αυτή σφαίρα τη λέµε "ουράνια

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα Ενότητα 5: Δημιουργία του ελληνικού εθνικισμού Σπύρος Μαρκέτος Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

1 / 13 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 5 ης ηµοτικού. Μάρτιος 2007

1 / 13 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 5 ης ηµοτικού. Μάρτιος 2007 1 / 13 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Έρευνα υποστηριζόµενη από τη Γενική ιεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισµού της Ε.Ε., στο πλαίσιο του προγράµµατος Σωκράτης «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, 105 56 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 2103352364 FAX: 2103237654 www.iaath.gr, E-Mail: ipe.iaath@gmail.com ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 5 Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Kεφάλαιο 10 ο (σελ ) Οι κλιµατικές ζώνες της Γης

Kεφάλαιο 10 ο (σελ ) Οι κλιµατικές ζώνες της Γης Γεωγραφία ΣΤ τάξης - Β Ενότητα «Το Φυσικό Περιβάλλον» 1 Kεφάλαιο 10 ο (σελ. 39 42) Οι κλιµατικές ζώνες της Γης ιδακτικοί στόχοι: - να κατανοούµε την έννοια του κλίµατος - να γνωρίζουµε τους βασικούς παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΛΕΞΕΙΣ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΣΟΦΙΑ ΝΙΚΟΛΑΪ ΟΥ. Τέχνη και τεχνική της δηµιουργικής γραφής ΠΩΣ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ

ΠΩΣ ΛΕΞΕΙΣ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΣΟΦΙΑ ΝΙΚΟΛΑΪ ΟΥ. Τέχνη και τεχνική της δηµιουργικής γραφής ΠΩΣ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΣΟΦΙΑ ΝΙΚΟΛΑΪ ΟΥ Η ιστοσελίδα της είναι www.snikolaidou.gr ISBN: 978-960-566-330-8 µã. º.» Ì/ª ª 3894_013KP_LEXEIS_CV.indd 1 6330 ΠΩΣ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ Τέχνη και τεχνική της δηµιουργικής γραφής Φωτο.:

Διαβάστε περισσότερα

Ο συγγραφέας Γιώργος Παπαδόπουλος μιλάει στο NOW24 Κυριακή, 14 Φεβρουαρίου :25

Ο συγγραφέας Γιώργος Παπαδόπουλος μιλάει στο NOW24 Κυριακή, 14 Φεβρουαρίου :25 Ημερομηνία 14/2/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://now24.gr/ Κυριάκος Κουζούμης http://now24.gr/o-singrafeas-giorgos-papadopoulos-milai-sto-now24/ Ο συγγραφέας Γιώργος Παπαδόπουλος μιλάει στο NOW24 Κυριακή,

Διαβάστε περισσότερα

ΗΧΟΣ ΗΧΟΣ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ..!! ΟΜΑΔΑ Α ΠΑΠΑΚΑΝΕΛΛΟΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΖΑΧΑΡΑΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΖΕΛΕΠΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΡΑΝΤΖΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΗΧΟΣ ΗΧΟΣ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ..!! ΟΜΑΔΑ Α ΠΑΠΑΚΑΝΕΛΛΟΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΖΑΧΑΡΑΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΖΕΛΕΠΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΡΑΝΤΖΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΧΟΣ ΗΧΟΣ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ..!! ΟΜΑΔΑ Α ΠΑΠΑΚΑΝΕΛΛΟΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΖΑΧΑΡΑΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΖΕΛΕΠΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΡΑΝΤΖΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:2011-2012(A ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ) 8 ο ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ήχος είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ. Μαρία Παντελή Γιώργος Βασιλείου

ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ. Μαρία Παντελή Γιώργος Βασιλείου ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ Μαρία Παντελή Γιώργος Βασιλείου ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Μ. Γκιόλιας, Ο Κοσμάς ο Αιτωλός και η εποχή του, Αθήνα 1972 Ιωάννης Μενούνος, Κοσμά Αιτωλού Διδαχές, Αθήνα 1979 Αρτ. Ξανθοπούλου-Κυριακού, Ο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΡΙΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ. ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΟ και ΤΑΞΙΘΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΡΙΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ. ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΟ και ΤΑΞΙΘΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΡΙΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΟ και ΤΑΞΙΘΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Dewey Decimal Classification (DDC) Οι βιβλιοθήκες σπουδαστήρια της Φιλοσοφικής Σχολής χρησιμοποιούν

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Ανάλυσης Ι. Θεωρούμε γνωστούς τους φυσικούς αριθμούς

Σημειώσεις Ανάλυσης Ι. Θεωρούμε γνωστούς τους φυσικούς αριθμούς Σημειώσεις Ανάλυσης Ι 1. Οι ρητοί αριθμοί Θεωρούμε γνωστούς τους φυσικούς αριθμούς 1, 2, 3, και τις πράξεις (πρόσθεση - πολλαπλασιασμό)μεταξύ αυτών. Οι φυσικοί αριθμοί είναι επίσης διατεταγμένοι με κάποια

Διαβάστε περισσότερα

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους ΜΑΘΗΜΑ 30 Ο 31 Ο ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ Να συμπληρώσετε την πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία την επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

2014 Ιούνιος -Ιούλιος

2014 Ιούνιος -Ιούλιος 2014 Ιούνιος -Ιούλιος Μικρές Τάξεις τα νομίσματα ως το 10 απεικόνιση ενός τόπου (ή χάρτη) ευθεία κατασκευή βιβλίου χάραξη γραμμών Μεγάλες Τάξεις πολλαπλασιασμός και διαίρεση Βοιωτική Συμμαχία ζώα υπό εξαφάνιση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται ΜΑΘΗΜΑ 1 Π. Γ Κ Ι Ν Η Σ 1. Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται 2. Να μπορείς να δώσεις την σχετική γεωγραφική θέση ενός τόπου χρησιμοποιώντας τους όρους

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού ανά Περιφέρεια και ανά Αγορά

Ποιος πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού ανά Περιφέρεια και ανά Αγορά Ποιος πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού ανά Περιφέρεια και ανά Αγορά Σύνοψη Ευαγγελία Λάμπρου Ερευνήτρια Στατιστικολόγος Άρης Ίκκος, ISHC Επιστημονικός Διευθυντής ΙΝΣΕΤΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ Ή ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ Ή ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ Ή ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ Με τις ερωτήσεις του τύπου αυτού καλείται ο εξεταζόμενος να επιλέξει την ορθή απάντηση από περιορισμένο αριθμό προτεινόμενων απαντήσεων ή να συσχετίσει μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: Κριτήρια αξιολόγησης αυτοαξιολόγησης γραπτής ερευνητικής εργασίας με έμφαση στην πτυχιακή εργασία

Διαβάστε περισσότερα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (Θεωρητική Κατεύθυνση) Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

Sudoku. - Οι άμεσοι αποκλεισμοί είναι δυο ειδών, ήτοι: 1) Απευθείας αποκλεισμός από ένα κουτάκι όλων, πλην ενός, των αριθμών.

Sudoku. - Οι άμεσοι αποκλεισμοί είναι δυο ειδών, ήτοι: 1) Απευθείας αποκλεισμός από ένα κουτάκι όλων, πλην ενός, των αριθμών. 1 από 10 Sudoku. Αν κάποιος ασχοληθεί με ένα λαό το σίγουρο είναι πως θα βρει πολλά ενδιαφέροντα πράγματα, χαρακτηριστικά του τρόπου σκέψης - και της στάσης ζωής γενικότερα - του λαού αυτού, και πιθανόν

Διαβάστε περισσότερα

1 / 15 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 3 ης Γυµνασίου. Μάρτιος 2007

1 / 15 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 3 ης Γυµνασίου. Μάρτιος 2007 1 / 15 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Έρευνα υποστηριζόµενη από τη Γενική ιεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισµού της Ε.Ε., στο πλαίσιο του προγράµµατος Σωκράτης «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός του Μουσείου είναι η διαφύλαξη, μελέτη, προβολή και ανάδειξη της Ελληνικής Παιδείας και των αξιών που απορρέουν από αυτή και

Σκοπός του Μουσείου είναι η διαφύλαξη, μελέτη, προβολή και ανάδειξη της Ελληνικής Παιδείας και των αξιών που απορρέουν από αυτή και To Μουσείο Eλληνικής Παιδείας βρίσκεται στο κέντρο της πόλης της Καλαμπάκας, σε ένα χώρο περιπου1000τ.μ και έχει εκπαιδευτικό και πολιτιστικό προσανατολισμό. Φιλοξενεί συλλογές του συλλέκτη Παύλου Μπαλογιάννη

Διαβάστε περισσότερα

Παρακαλούμε όποιον γνωρίζει το που μπορούμε να βρούμε ολόκληρα τα κείμενα στα ελληνικά, να μας ενημερώσει.

Παρακαλούμε όποιον γνωρίζει το που μπορούμε να βρούμε ολόκληρα τα κείμενα στα ελληνικά, να μας ενημερώσει. Η μετάφραση των κειμένων στα ελληνικά, που παρατίθεται εδώ, είναι βασισμένη στις μεταφράσεις από τα κοπτικά και ελληνικά στα αγγλικά των: Wesley W. Isenberg, Stephen Patterson, Marvin Meyer, Thomas O.

Διαβάστε περισσότερα

Ιδιότητες και Τεχνικές Σύνταξης Επιστημονικού Κειμένου

Ιδιότητες και Τεχνικές Σύνταξης Επιστημονικού Κειμένου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ιδιότητες και Τεχνικές Σύνταξης Επιστημονικού Κειμένου Ενότητα 3: Η επιστημονική έρευνα Αναστασία Χριστοδούλου, αναπλ. Καθηγήτρια Dr.

Διαβάστε περισσότερα

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 by Rena Mavridou Αγαπητή Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή

Διαβάστε περισσότερα

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο Τα όρια του βυζαντινού κράτους από τα μέσα του 7ου ως τον 9ο αιώνα. Επεξεργασία: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. ΙΜΕ http://www.ime.gr/chronos/09/gr/gallery/main/others/o2p 2.html I. Ο ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ. 1 o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ. 1 o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ 1 o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ α. Τι είναι έξαρμα του πόλου υπέρ τον ορίζοντα και γιατί ενδιαφέρει τον ναυτιλλόμενο. β. Να ορίσετε τα είδη των αστέρων (αειφανείς, αφανείς και Αμφιφανείς)και να γράψετε τις συνθήκες

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 A ΦΑΣΗ A ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 A ΦΑΣΗ A ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: A ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ημερομηνία: Τετάρτη 3 Ιανουαρίου 2018 Διάρκεια Εξέτασης: 2 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΑ «Debate: Αρχαία Ελληνικά: Κατάργηση ή αναβάθμιση;» ΠΡΩΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Στο

Διαβάστε περισσότερα

Συμπεριφορές. του David Batty. Οδηγός Μελέτης. Έκδοση 5

Συμπεριφορές. του David Batty. Οδηγός Μελέτης. Έκδοση 5 Συμπεριφορές του David Batty Οδηγός Μελέτης Έκδοση 5 Συμπεριφορές Οδηγός Μελέτης 5η έκδοση του David Batty Σημείωση: Τα εδάφια της Βίβλου όπου αυτά αναφέρονται, είναι από τη νεοελληνική μετάφραση της Παλαιάς

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Λάμπρου Νίκος Κ. Σπανουδάκης. τόμος 1. Καγκουρό Ελλάς

Μιχάλης Λάμπρου Νίκος Κ. Σπανουδάκης. τόμος 1. Καγκουρό Ελλάς Μιχάλης Λάμπρου Νίκος Κ. Σπανουδάκης τόμος Καγκουρό Ελλάς 0 007 (ο πρώτος αριθµός σε µια γραµµή αναφέρεται στη σελίδα που αρχίζει το άρθρο και ο δεύτερος στη σελίδα που περιέχει τις απαντήσεις) Πρόλογος

Διαβάστε περισσότερα

Η λειτουργία των Εδρών Νεοελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού και τα προγράμματα Ελληνικών σπουδών στη Λετονία

Η λειτουργία των Εδρών Νεοελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού και τα προγράμματα Ελληνικών σπουδών στη Λετονία Η λειτουργία των Εδρών Νεοελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού και τα προγράμματα Ελληνικών σπουδών στη Λετονία ΣΑΝΤΡΑ ΚΡΟΠΑ Πρόεδρος του Συλλόγου Φιλελλήνων της Λετονίας «Ο Ερμής» Ο ελληνισμός για τον καθένα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ Α - ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ (ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ)

ΤΑΞΗ Α - ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ (ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ) ΤΑΞΗ Α - ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ (ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ) Α ΜΕΡΟΣ- ΑΛΓΕΒΡΑ ΕΡΩΤΗΣΗ 1 Ποιοι αριθμοί ονομάζονται πρώτοι και ποιοι σύνθετοι; Να δώσετε παραδείγματα. ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1 Όταν ένας αριθμός διαιρείται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ

ΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ 1. ΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ Στόχος Να γνωρίζουν οι μαθητές: να αξιοποιούν το σύμβολο της συνεπαγωγής και της ισοδυναμίας να αξιοποιούν τους συνδέσμους «ή», «και» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η συννενόηση μεταξύ των ανθρώπων

Διαβάστε περισσότερα

2. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει (επιλέξτε τη µοναδική σωστή απάντηση):

2. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει (επιλέξτε τη µοναδική σωστή απάντηση): 1 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας για µαθητές Δηµοτικού 1. Το διαστηµικό τηλεσκόπιο Χάµπλ (Hubble) πήρε πρόσφατα αυτή την φωτογραφία όπου µπορείτε να διακρίνετε ένα «χαµογελαστό πρόσωπο».

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλα Εργασίας για την Υλοποίηση του Πειράματος του Ερατοσθένη

Φύλλα Εργασίας για την Υλοποίηση του Πειράματος του Ερατοσθένη Φύλλα Εργασίας για την Υλοποίηση του Πειράματος του Ερατοσθένη Υπεύθυνοι Καθηγητές Παντελοπούλου Σταυρούλα (ΠΕ 19) Τζώρτζης Κωνσταντίνος (ΠΕ03) Πηγές: http://www.astro.noa.gr/gr/eratosthenes/experiment.html

Διαβάστε περισσότερα

τα βιβλία των επιτυχιών

τα βιβλία των επιτυχιών Τα βιβλία των Εκδόσεων Πουκαμισάς συμπυκνώνουν την πολύχρονη διδακτική εμπειρία των συγγραφέων μας και αποτελούν το βασικό εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιούν οι μαθητές των φροντιστηρίων μας. Μέσα από

Διαβάστε περισσότερα

THE G C SCHOOL OF CAREERS ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

THE G C SCHOOL OF CAREERS ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Αριθμός Επίθετο Όνομα Όνομα πατέρα THE G C SCHOOL OF CAREERS ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-2015 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ (Αυτό το γραπτό αποτελείται από 20 σελίδες, συμπεριλαμβανομένης της σελίδας αυτής).

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Πολυράκης: «Ο Μαρίνος Αντύπας πέτυχε να αφυπνίσει τους αγρότες»

Γιώργος Πολυράκης: «Ο Μαρίνος Αντύπας πέτυχε να αφυπνίσει τους αγρότες» Ο συγγραφέας στο νέο του μυθιστόρημα γράφει για το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία και την κατάσταση που είχε οδηγήσει στο Κιλελέρ Γιώργος Πολυράκης: «Ο Μαρίνος Αντύπας πέτυχε να αφυπνίσει τους αγρότες» 13

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας Ομιλία με θέμα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ Εκδήλωση αριστούχων μαθητών: Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ

ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ Χαρτογραφία Ι 1 Το σχήμα και το μέγεθος της Γης [Ι] Σφαιρική Γη Πυθαγόρεια & Αριστοτέλεια αντίληψη παρατηρήσεις φυσικών φαινομένων Ομαλότητα γεωμετρικού σχήματος (Διάμετρος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ. Θέματα: - Έννοιες χώρου και καρτεσιανές συντεταγμένες - ισδιάστατη γεωμετρία - Γωνίες - Στερεομετρία - Συμμετρία/ μετασχηματισμοί

ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ. Θέματα: - Έννοιες χώρου και καρτεσιανές συντεταγμένες - ισδιάστατη γεωμετρία - Γωνίες - Στερεομετρία - Συμμετρία/ μετασχηματισμοί ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Θέματα: - Έννοιες χώρου και καρτεσιανές συντεταγμένες - ισδιάστατη γεωμετρία - Γωνίες - Στερεομετρία - Συμμετρία/ μετασχηματισμοί 1 Έννοιες χώρου και καρτεσιανές συντεταγμένες 1. Ο χάρτης δείχνει

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση του νέου βιβλίου «Γεωλογία Γεωγραφία» για την Α Γυμνασίου Γκαραγκούνη Αναστασία

Παρουσίαση του νέου βιβλίου «Γεωλογία Γεωγραφία» για την Α Γυμνασίου Γκαραγκούνη Αναστασία Παρουσίαση του νέου βιβλίου «Γεωλογία Γεωγραφία» για την Α Γυμνασίου Γκαραγκούνη Αναστασία Ομάδα εργασίας: Δημητρίου Δώρα, Μυρωνάκη Άννα, Γκαραγκούνη Αναστασία Δομή της Παρουσίασης Ενδεικτικός Προγραμματισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία Ενδεικτικοί διδακτικοί στόχοι Οι διδακτικοί στόχοι για τη διδασκαλία της εισαγωγής προσδιορίζονται στο βιβλίο για τον καθηγητή, Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ 2 Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ 2 Α ΛΥΚΕΙΟΥ Page1 ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ 2 Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.1 Δειγματικός χώρος Ενδεχόμενα i. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: 1. Προσδιορίζουν το δειγματικό χώρο ενός πειράματος τύχης και ενδεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα