Καθώς τροχοδροµούσε η πτήση 735 από Κω στο «Ελευθέριος Βενιζέλος», δυο σκέψεις

Transcript

1 .Ζευγώλης, Οδοιπορικό στο Άγιον Όρος 1 Καθώς τροχοδροµούσε η πτήση 735 από Κω στο «Ελευθέριος Βενιζέλος», δυο σκέψεις περνούσαν από το µυαλό µου. Η ολιγοήµερη παραµονή στο νησί του Ιπποκράτη µε εναλλαγές στη φιλοσοφία της Επιστήµης (λόγω Συνεδρίου) και των αµµουδερών παραλιών και η κινέζικη παροιµία «κάθε φορά που τελειώνει ένα ταξίδι, ξεκινάει ένα επόµενο». Μόνο που το επόµενο δεν ήταν απλά ένα συνηθισµένο ταξίδι, αλλά ένα οδοιπορικό στο Περιβόλι της Παναγιάς, όπως αποκαλούν οι Αγιορείτες την Αθωνική χερσόνησο. Είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ στις υπέροχες µέρες κάποιου Σεπτεµβρίου την τρίτη χερσόνησο της Χαλκιδικής, που δεν είναι απλά ένα «πόδι» στο γεωγραφικό χάρτη, όπως οι δυο προηγούµενες, αλλά ένα βήµα προς την επουράνια βασιλεία της χριστιανικής θρησκείας ή το τελευταίο καταφύγιο µοναχισµού που µας έχει αποµείνει στον κόσµο (σύµφωνα µε τη λαϊκή Ορθόδοξη παράδοση). Το Άγιον Όρος (Α.Ο.) είναι ένας κατ εξοχήν λατρευτικός χώρος της Ορθόδοξης Χριστιανικής θρησκείας. Όµως, ένα οδοιπορικό στο Άγιον Όρος είναι κάτι το διαφορετικό. Είναι µια περιήγηση και διήγηση µε ξεχωριστό ενδιαφέρον, καθ όσον είναι ένας χώρος, κατ εξοχήν παραδοσιακός, όπου η οποιαδήποτε εξέλιξη σηµειώνεται µε πολύ αργούς ρυθµούς. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος ζωής των µοναχών και ιδιαίτερα τοµέων, όπως είναι η πρακτική ιατρική, η πρόγνωση του καιρού, η προετοιµασία των υπέροχων εδεσµάτων, η γεωργία, η παρασκευή οίνου πλήρους ευωδίας. Ο περιηγητής µπορεί να θαυµάσει τις ανυπολογίστου αξίας εικόνες, τα δισκοπότηρα κ.ά. κυρίως µεταβυζαντινής προέλευσης, ή τα αµέτρητα χειρόγραφα που φυλάσσονται σε σφραγισµένα κιβώτια, δεν ανοίγονται παρά σε εξαιρετικές περιπτώσεις και χρειάζεται γι αυτό ολόκληρη ιεροτελεστία. Το πρώτο πράγµα που πρέπει να κάνει κάποιος για να επισκεφτεί το Άγιον Όρος είναι να επικοινωνήσει µε το Γραφείο Προσκυνητών στη Θεσσαλονίκη, για την έκδοση του ιαµονητηρίου. Το έγγραφο αυτό δεν είναι µόνο µια τυπική άδεια εισόδου στον Άθω, αλλά και µια προσταγή της Ιεράς Επιστασίας προς τις είκοσι µονές και τις πολυάριθµες σκήτες να σας προσφέρουν φιλοξενία, κατά τη διάρκεια της παραµονής σας. Αν είστε ένα από τα 120 άτοµα, που επιτρέπεται να εισέρχονται καθηµερινά στο Άγιον Όρος, τότε το πρώτο βήµα ήδη το κάνατε. Αν δεν θέλετε να διανυκτερεύσετε στην ύπαιθρο, επικοινωνήστε µε τις ιερές µονές για να σας εγκρίνουν τη διανυκτέρευσή σας και αυτό µπορεί να γίνει µε τηλεφωνική κράτηση επειδή κάθε µοναστήρι διαθέτει πλέον την απαιτούµενη ψηφιακή τεχνολογία. Αν τα έχετε καταφέρει µέχρι τώρα, ετοιµαστείτε. Πάρτε ένα σακίδιο µε ελαφρύ ρουχισµό, παπούτσια πεζοπορίας, περίσσεια χάριτος και ξεκινήστε. Το ρολόι σας, δεν θα σας χρειαστεί γι αυτό µην το πάρετε µαζί σας. Όπως θα δούµε παρακάτω, τα περισσότερα από τα είκοσι κοινοβιακά µοναστήρια συνεχίζουν να µετρούν το χρόνο όπως οι βυζαντινοί, µε το ξεκίνηµα της νέας ηµέρας να γίνεται ακριβώς την ώρα που δύει ο ήλιος.

2 .Ζευγώλης, Οδοιπορικό στο Άγιον Όρος 2 ευτέρα 24 Σεπτεµβρίου. Το µικρό φεριµπότ αποµακρύνεται από το µικρό όρµο της Ουρανούπολης. Ατενίζουµε τον οµώνυµο πύργο της, που αποτελεί προανάκρουσµα και µια πρόγευση για το τί θα επακολουθήσει και φθάνουµε µετά από 2 ώρες ταξίδι στο λιµάνι της άφνης. Καθοδόν ένα γλυκύτατο γεροντάκι, µοναχός, επαναλάµβανε σε µια αρχαΐζουσα διάλεκτο την ίδια φράση: «Οδεύουµεν προς Ουρανόν»! Εκεί, στη άφνη αποβιβαζόµαστε και ξεκινάει ουσιαστικά η επίσκεψή µας στην Αθωνική Χερσόνησο. Η πρώτη εντύπωση µας εκπλήσσει. Τα µαγαζάκια µε τους έµπορους µοναχούς θυµίζουν µοναστηράκι ή τουλάχιστον παντοπωλείο πλησίον κέντρου υποδοχής νεοσυλλέκτων. Πωλούν κοµποσκοίνια, µικρές, µεσαίες, µεγάλες εικόνες, τουριστικά βιβλία, µικρά ευαγγέλια, λιβάνι, καρβουνάκια, φυτίλια και κεριά, κονσέρβες, ξυραφάκια και οτιδήποτε άλλο φαντασθείτε. ίπλα, ένα µικρό φάστ-φούντ µε φασολάδα, ταραµοσαλάτα και ελιές σε κοσµικές τιµές(!), που δεν γίνεται ποτέ σκόντο. Κοιτάζοντας ένα γάτο να πλένεται στον ήλιο, άλλωστε τα γατιά είναι τα µόνα κατοικίδια ζώα που επιτρέπονται στο Α.Ο., περιµένουµε το επόµενο καραβάκι που θα µας µεταφέρει στις Μονές των βράχων. Έτσι αποκαλούνται όλα τα µοναστήρια της δυτικής όχθης επειδή είναι κτισµένα πάνω στους βράχους, στη βάση των οποίων άλλοτε αλυσοδέρνονται και άλλοτε ηρεµούν τα νερά του κόλπου. Με το µικρό καΐκι ξεκινάµε για τον προορισµό µας, που είναι το µοναστήρι του Αγίου Παύλου. Μας καταλαµβάνει µια δεύτερη έκπληξη. Οι συνεπιβάτες µας έχουν µια χαρούµενη όψη. Όλοι είναι απλά ντυµένοι, µε πρόσωπα γεµάτα ευφορία, διηγούνται τις προηγούµενες εµπειρίες τους και συµβουλεύουν τους πρωτάρηδες για το τί πρέπει και το τί δεν πρέπει. Έρχονται από πολύ µακριά, την Κρήτη, την Κύπρο, τη Ζάκυνθο, την Πάτρα και τον Πύργο και φέρνουν, οι περισσότεροι, δώρα, ζαχαρούχα γλυκά (κυρίως λουκούµια), ρουχισµό ακόµη γλάστρες µε βασιλικό και γιασεµί. Θα τα κουβαλήσουν µαζί τους στις ανηφόρες, στα καλντερίµια, στα δύσβατα µονοπάτια, στις λασπωµένες διαβάσεις, µέχρι την πύλη του µοναστηριού και θα τα προσφέρουν, σαν σύγχρονοι µάγοι, στα ξεχασµένα γεροντάκια, σε όλους εκείνους µε τους οποίους θα µοιραστούν αργότερα µερικές ώρες βαθιάς κατάνυξης και θα ενώσουν τις φωνές τους στις ψαλµωδίες του εσπερινού και του όρθρου. Προσεγγίζουµε τον Αρσανά (το επίνειο της Μονής) του Αγίου Παύλου. Ένας ρασοφόρος µας γνέφει και περιµένει για την υποδοχή. Αποβιβαζόµαστε και οδοιπορούµε σε ένα ανηφορικό µονοπάτι για τη Μονή, που µεγαλόπρεπα στέκεται µπροστά µας. Είναι µισή ώρα ποδαρόδροµος, καταµεσήµερο και ο ήλιος να έχει φορέσει την πιο ζεστή του µέρα. Ο δρόµος κουραστικός. Καθοδόν συναντάµε ένα γλυκύτατο

3 .Ζευγώλης, Οδοιπορικό στο Άγιον Όρος 3 γέροντα, τον χαιρετάµε και ανταποκρίνεται. Μας βλέπει βουτηγµένους στον ιδρώτα και λέει: «Τέκνα µου, την ανηφόρα µη τη φοβάστε, µόνο την κατηφόρα». Είναι τα πρώτα σοφά λόγια που ακούµε και συνειδητοποιούµε πλέον ότι βρισκόµαστε στη σηµαντικότερη εστία του ορθόδοξου µοναχισµού, στο Άγιον Όρος. Φθάνουµε στην πύλη και µας υποδέχεται ο Aρχοντάρης. Μας οδηγεί στο αρχονταρίκι, στην αίθουσα δηλαδή υποδοχής των επισκεπτών, που είναι στον πρώτο όροφο ενός πολυωρόφου κτηρίου. Το καλωσόρισµα είναι µε το πατροπαράδοτο λουκούµι και το µοναστηριακό τσίπουρο, που είναι ένα δυνατό απόσταγµα από σταφύλια εµπλουτισµένο µε πολλά αρωµατικά φυτά. Βγαίνοντας έξω προς το ξύλινο µπαλκόνι, αντικρίζουµε ένα ωραίο θέαµα. Το µοναστήρι είναι φωλιασµένο στα βράχια µιας βαθιάς κοιλάδας, που τη διασχίζει ένα άγριο ρέµα και πάνω του υψώνεται η απότοµη κορφή του Άθωνα (2043µ). Τα περισσότερα κτίσµατα, γύρω από το µοναστήρι, είναι καινούργια, επειδή καταστροφές και λεηλασίες ήσαν πριν από αρκετά χρόνια σε ηµερήσια διάταξη. Κατά την ξενάγηση του µοναστηριού σταµατάµε µπροστά από µια ξύλινη ταµπέλα, που είναι χαραγµένο ένα απόφθεγµα και συζητάµε την ερµηνεία του «αν πεθάνεις πριν πεθάνεις, δεν θα πεθάνεις όταν πεθάνεις», (αν µπορέσεις να αποβάλεις όλες τις αµαρτίες σου εν ζωή, τότε θα ζήσεις αιώνια). Η σύντοµη όµως επίσκεψη στη Μονή βαίνει προς το τέλος της. Θα συνεχίσουµε την πορεία µας προ τη Μονή ιονυσίου, όπου και θα διανυκτερεύσουµε. Μετά από µια ώρα πεζοπορίας, σκαρφαλώνοντας στους απότοµους βράχους µε την εξαίσια θέα του κόλπου, φθάνουµε στη Μονή ιονυσίου. Αντικρίζουµε µε δέος τους οχυρούς τοίχους και τις πολεµίστρες της στον απότοµο βράχο, που υψώνεται 100 περίπου µέτρα πάνω από τη θάλασσα. Είναι πραγµατικά ένα απόρθητο φρούριο, που ίδρυσε το 1375 ο Άγιος ιονύσιος, στη νοτιοδυτική πλευρά της αθωνικής χερσονήσου µε την οικονοµική βοήθεια του αυτοκράτορα Αλεξίου του Γ Κοµνηνού. Οι περισσότεροι βυζαντινοί αυτοκράτορες ήσαν χορηγοί των αθωνικών Μονών. Άλλοι µε χρήµατα, άλλοι µε πολύτιµα κοσµήµατα και εικόνες, ενώ άλλοι πρόσφεραν τα δώρα τους µε υστεροβουλία, κάτι που τις περισσότερες φορές δεν γινόντουσαν αποδεκτά από τους µοναχούς. Η Μονή αυτή είναι µια από τις µεγαλύτερες του Α.Ο., αριθµεί περίπου 50 µοναχούς και δέχεται αρκετούς επισκέπτες. Ο εφηµέριος Παύλος µε δίπλωµα πολιτικού µηχανικού, ήταν ένας πολύ έξυπνος άνθρωπος. Είχαµε µακρά συζήτηση µαζί του και µας είπε ότι η Μονή (φηµισµένη και για το κρασί της) είναι ένα από τα πέντε µοναστήρια (τα άλλα είναι της Μεγίστης Λαύρας, του Βατοπεδίου, των Ιβήρων και του Χιλανδαρίου) που έχει το δικαίωµα να στέλνει κάθε πέντε χρόνια ένα µοναχό ή ιεροµόναχο για να αναλάβει Πρωτοεπιστάτης του Αγίου Όρους. Είναι ο εκπρόσωπος όλων των Μονών προς τον έξω κόσµο και διοικεί το Α.Ο.

4 .Ζευγώλης, Οδοιπορικό στο Άγιον Όρος 4 Μετά το θρησκευτικό τελετουργικό, συµµετείχαµε στο ποτήριον της αγάπης σύµφωνα µε το τυπικό. Οι µοναχοί κάθονται σε µεγάλα τραπέζια, χωριστά από τους επισκέπτες, µε τον ηγούµενο να δεσπόζει στην κορυφή της αίθουσας. Κατά τη διάρκεια του φαγητού διαβάζεται ένα κείµενο, από τους Βίους των Αγίων. Όλοι τρώµε σιωπηλά και γρήγορα. Για το µοναχό, το φαγητό δεν είναι µέσον απόλαυσης, αλλά η ελάχιστη ανάγκη και µέσον συντήρησης του ανθρωπίνου σώµατος. Το κύριο «γεύµα» θα έλθει λίγο αργότερα, όταν οι µοναχοί θα έχουν αποσυρθεί στα κελιά τους ή σε κάποια ήσυχη γωνιά του κήπου και θα ασχοληθούν µε την πνευµατική τους τροφή, θα τραβήξουν το κοµποσχοίνι τους και θα υµνούν τον Κύριο µε την επαναλαµβανόµενη φράση «Κύριε ελέησον ηµάς», «Κύριε ελέησον ηµάς», «Κύριε ελέησον ηµάς» Η πύλη κάθε Μονής κλείνει µε τη δύση του ηλίου. Ο φωτισµός χαµηλώνει και επικρατεί σιγή. Είναι η ώρα που επιτελείται ένα σπουδαίο έργο για κάθε µοναχό, εκείνο της αφοσίωσης στην εναγώνια προσευχή. Τρίτη 25 Σεπτεµβρίου. Μετά τον όρθρο και την πρωινή τράπεζα ακολουθούµε το µονοπάτι, που φεύγει βόρεια της Μονής και ακολουθεί το ανάγλυφο της πλαγιάς. Περπατάµε πάνω από µια ώρα µεταξύ βράχων και καταπράσινης βλάστησης, διασχίζουµε ένα απότοµο φαράγγι και συναντάµε την πολύ γραφική Μονή Γρηγορίου, που είναι κτισµένη σε µια από τις ωραιότερες τοποθεσίες του Α.Ο. Ιδρύθηκε στα µέσα του 14 ου αιώνα. Η υποδοχή των επισκεπτών γίνεται στον Αρσανά, όπου βρίσκονται το αρχονταρίκι και ο ξενώνας. Ανεβαίνουµε στο Μοναστήρι µέσα από ένα καλντερίµι από κυπαρίσσια και κληµαταριές. Μόλις οι µοναχοί έχουν επιστρέψει από τα διακονήµατά τους (καθηµερινές εργασίες), µεταφέροντας στην πλάτη των µουλαριών σταφύλια από τον τρύγο. Από τη βυζαντινή περίοδο χρονολογείται η ενασχόληση των µοναχών µε τον τρύγο και την παρασκευή κρασιού. Μας δίνουν να δοκιµάσουµε. Υπέροχη γεύση, το πιστοποιούµε και αργότερα όταν δοκιµάζουµε το κρασί τους. Πλήρης ευωδία πληµµυρίζει τα ρουθούνια µας. Το άρωµα µαγεύει τη γλώσσα µας, µία σταγόνα αρκεί για να µεθύσουµε. Το κρασί είναι βασικό συστατικό του γεύµατος και του δείπνου. Από τον εξώστη της Μονής το τοπίο είναι εκπληκτικό. Μέσα στα σµαραγδένια ήρεµα νερά του κόλπου, βλέπουµε τον πυθµένα της θάλασσας, διακρίνουµε ακόµη και ψάρια! Στη Μονή αυτή είχαµε ιδιαίτερη περιποίηση. Μας υποδέχθηκε ο ίδιος ο ηγούµενος Γεώργιος, µας ξενάγησε στο νεόκτιστο και πολυώροφο

5 .Ζευγώλης, Οδοιπορικό στο Άγιον Όρος 5 κτήριο της Μονής, µας έδειξε το παρεκκλήσιο, όπου φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας, µία εικόνα όπου η Παναγία θηλάζει το µικρό Ιησού µε γυµνό στήθος. Θέµα σπάνιο για την ορθόδοξη αγιογραφία. Λίγο πριν από τη δύση του ηλίου µαζευτήκαµε στον Αρσανά κάτω από τα φύλλα µιας λεύκας και ο εφηµέριος Αντώνιος µας µίλησε για το Α.Ο. και για την ιδιοτυπία που παρουσιάζει. ηλαδή, ότι δεν γεννιούνται στον τόπο αυτόν νέες ζωές, η γέννηση ενός µοναχού είναι συµβολική πράξη και γίνεται µε την κουρά του (τελετή µύησης). Το τάλαντο είναι ένα ξύλινο, φορητό και επίµηκες σήµαντρο, που µας κάνει µεγάλη εντύπωση και οι ήχοι του χαράσσονται ανεξίτηλα στη µνήµη µας. Πριν από την ακολουθία, ο εντεταλµένος µοναχός το κρούει τρεις φορές µε ολιγόλεπτη παύση για να προσκαλέσει µοναχούς και επισκέπτες στο Ναό. Η ερµηνεία του ταλάντου, ως µέσον καλέσµατος, χάνεται στα βάθη των αιώνων. Λέγεται ότι το πρωτοχρησιµοποίησε ο Νώε για να καλέσει τα ζώα και πτηνά στην Κιβωτό του, πράξη καθαρά συµβολική, επειδή Ναός και Κιβωτός ταυτίζονται σαν χώροι σωτηρίας της ψυχής. Γύρω στις 3.30 το πρωί, ένας µοναχός περιδιαβαίνει τους σκοτεινούς διαδρόµους χτυπώντας το τάλαντο. Ξυπνάµε, ντυνόµαστε και προσερχόµαστε στο καθολικό. Εκεί ξεκινάει η κοινή προσευχή. Όλο το περιβάλλον θυµίζει τελετουργική µυσταγωγία, η ατµόσφαιρα είναι τροµερά υποβλητική. Μέσα στην ήρεµη νύκτα, το καθολικό φωτίζεται µόνο από τρία καντήλια και µερικά κεριά, η φλόγα των οποίων συναγωνίζεται τις πιρουέτες των χορευτών, όταν το δροσερό πρωινό αεράκι κάνει την παρουσία του στον ιερό αυτό χώρο. Στο αναλόγιο, ο αναγνώστης (ένας µοναχός) διαβάζει την ακολουθία, ενώ µαυροντυµένες φιγούρες, σκιές περισσότερο παρά άνθρωποι, διασχίζουν αέρινα τους διαδρόµους, προσκυνούν και βυθίζονται στα στασίδια τους. Ρασοφόροι µοναχοί και επισκέπτες ακουµπούν στα σκληρά στασίδια τους, άλλοι ελαφρώς αποκοιµισµένοι, άλλοι ψάλλουν µε βαθιά κατάνυξη και άλλοι ακούν τους µελωδικούς ρυθµούς από τη χορωδία των µοναχών. Μετά την ακολουθία εξερχόµαστε του καθολικού για το µεσηµεριανό φαγητό! Απορούµε γιατί η ώρα είναι 7.30 το πρωί. Ο πατέρας Φώτιος (µε σπουδές στο Πανεπιστήµιο Πατρών) µας διευκρινίζει την απορία µας. Τα αγιορείτικα µοναστήρια ακολουθούν τη βυζαντινή ώρα, δηλαδή αρχίζουν να µετρούν τη µέρα (αρχή µεσονυκτίου) µε τη δύση του ηλίου. Έτσι στις 7 το πρωί (κοσµική ώρα) θεωρείται Μία το µεσηµέρι για το Α.Ο., ώρα εποµένως για το µεσηµεριανό φαγητό. Και επειδή η δύση του ηλίου δεν είναι σταθερή, διαρκώς προσαρµόζουν τα ρολόγια τους και τον καθηµερινό τρόπο ζωής τους.

6 .Ζευγώλης, Οδοιπορικό στο Άγιον Όρος 6 Τετάρτη 26 Σεπτεµβρίου. Εγκαταλείπουµε την πολύ φιλόξενη Μονή Γρηγορίου και συνεχίζουµε την επίσκεψη στις ανατολικές Μονές, που αγναντεύουν το Θρακικό Πέλαγος. Στις Καρυές, µας περιµένουν αγιορείτες ταξιτζήδες, που κάνουν αγώι στο πιο προσιτό οδικό δίκτυο της αθωνικής χερσονήσου προς τις Μονές Ιβήρων, Φιλοθέου, Καρακάλου και Μεγίστης Λαύρας. ιερχόµαστε µπροστά από τη Μονή Ιβήρων και φθάνουµε στη Μονή Φιλοθέου. Η κεντρική είσοδος και τα ισχυρά τείχη της µοιάζουν µε απόρθητο φρούριο. Η Μονή ιδρύθηκε το 1015 και θεωρείται αρκετά λιτή. Εισερχόµαστε στο καθολικό και προσκυνάµε. Φεύγοντας από τη Μονή ακολουθούµε το µονοπάτι προς τη Μονή Καρακάλου. Η διαδροµή αυτή θεωρείται από τις ωραιότερες πεζοπορικές διαδροµές της ελληνικής φύσης, κυρίως αν η επίσκεψη γίνει το φθινόπωρο. Το µονοπάτι είναι κυριολεκτικά πνιγµένο σε θεριεµένες κουµαριές, δάφνες, φτέρες καθώς και άλλα είδη χλωρίδας που µε τα πολύχρωµα φυλλώµατά τους παρουσιάζουν µια εντυπωσιακή εικόνα στους οδοιπόρους. Συναντάµε σπάνια συστοιχία από κυκλάµινα, ακόµη µεγάλα ζουµερά και κατακόκκινα κούµαρα και τα δοκιµάζουµε. Έχουµε φθάσει στη Μονή Καρακάλου, που είναι κτισµένη σε ένα καταπράσινο πλάτωµα. Στην είσοδο δεσπόζει ο επιβλητικός πύργος της, ο µεγαλύτερος του Α.Ο. Αφού τακτοποιηθούµε στα κελιά µας, ξεκουραζόµαστε λίγο και συναντάµε τον πατέρα Παρθένιο, που µας διηγείται την ιστορία του Α.Ο. Η παράδοση ανάγει την απαρχή του αγιορείτικου µοναχισµού σε πολύ παλαιά χρόνια. Θεµελιωτής του αγιορείτικου µοναχισµού θεωρείται ο Όσιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, που ίδρυσε το 963µ.Χ. το πρώτο κοινοβιακό µοναστήρι, τη Μονή της Μεγίστης Λαύρας. Η χρονολογία αυτή σηµατοδοτεί την αρχή του οργανωµένου µοναχισµού. Μοναστική όµως ζωή προϋπήρχε. Έτσι ξέσπασε διαµάχη µεταξύ των παλαιοτέρων (ερηµιτών του Άθωνα) και των νεωτέρων (κοινοβιακών), που ανάγκασε το βυζαντινό αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιµισκή να καθορίσει τις µορφές µοναχισµού και να

7 .Ζευγώλης, Οδοιπορικό στο Άγιον Όρος 7 υπογράψει ένα έγγραφο, που θεωρείται το σηµαντικότερο χειρόγραφο του Α.Ο., σώζεται σήµερα σε καλή κατάσταση και φυλάσσεται σε ειδικό θησαυροφυλάκιο στο Πρωτάτο. Είναι το ιδρυτικό έγγραφο του Α.Ο. και καλείται Τράγος. Η ιστορία των περισσοτέρων Μονών είναι βαµµένη µε αίµα, λεηλασίες και πυρκαγιές. Στα νεώτερα χρόνια, πολλές µονές αντιµετώπισαν µίζερη οικονοµική κατάσταση και ερήµωσαν. Ολόκληρο το Α.Ο. αποτελείται από είκοσι µονές, πολυάριθµες σκήτες, κελιά και ησυχαστήρια. ιοικείται από την Ιερά Επιστασία µε επικεφαλής τον Πρωτοεπιστάτη και εποπτεύεται πνευµατικά από το Οικουµενικό Πατριαρχείο. Ο εκπρόσωπος του ελληνικού κράτους είναι ο ιοικητής του Α.Ο., µία θέση περισσότερο διακοσµητικού χαρακτήρα. Οι πρώτες σταγόνες βροχής διακόπτουν την ευχάριστη συζήτηση και πρέπει να προστατευτούµε από την επερχόµενη µπόρα. Μετά τον εσπερινό ακολουθεί η τράπεζα. Σήµερα έχουµε νηστεία και γι αυτό το πιάτο αποτελείται από νερόβραστο µακαρονάκι, ζυµωτό ψωµί, φρέσκα λαχανικά και σταφύλια. Παρόλα τη σπαρτιάτικη διατροφή το φαγητό είναι θαυµάσιο, όπως σε όλα τα µοναστήρια. Καθόλου άνοστο, φτιαγµένο µόνο µε αγνά υλικά, θαρρείς που είχε τη θεϊκή ευλογία. Το φαγητό αρχίζει µε το καµπανάκι του ηγούµενου. Ο αναγνώστης διαβάζει σχετικό κείµενο. Το δείπνο τελειώνει σε λίγο, πάλι µε το καµπανάκι του ηγούµενου, που πρώτος αποχωρεί και στέκεται στην έξοδο ευλογώντας τους εξερχόµενους µοναχούς και επισκέπτες. Στο Α.Ο. ακολουθείται η παλαιά ηµερολογιακή αρίθµηση και πρέπει κανείς να προσθέσει 13 µέρες στο κοσµικό ηµερολόγιο. Έτσι η Κοίµηση της Θεοτόκου εορτάζεται στις 28 Αυγούστου, του Τιµίου Σταυρού στις 27 Σεπτεµβρίου και τα Χριστούγεννα στις 7 Ιανουαρίου. Όχι όµως και το Πάσχα που είναι κινητή εορτή.

8 .Ζευγώλης, Οδοιπορικό στο Άγιον Όρος 8 Πέµπτη 27 Σεπτεµβρίου. Ο πατέρας Ιλαρίων ήταν συνεπής στο ραντεβού του. Στις 9.15 το πρωί αναχωρούµε µε το αγοραίο του για το τελευταίο κοµµάτι του οδοιπορικού µας προς τις Μονές Παντελεήµονος και Ξενοφώντος. Μας αφήνει στο πάνω σηµείο του λόφου πριν από τη άφνη. Μπροστά µας βλέπουµε το σηµατοδοτηµένο µονοπάτι που οδηγεί στη Μονή Παντελεήµονος. Είναι µια ώρα µε τα πόδια. Η διαδροµή είναι πανέµορφη, κάτω από τον ίσκιο της πυκνής βλάστησης µε πλατάνια και καστανιές. Περνάµε ειδυλλιακούς χείµαρρους και παλιά πέτρινα γεφύρια. Σε µερικά σηµεία ο δρόµος έχει υποστεί κατολίσθηση από τη χθεσινή νεροποντή. Βλέπουµε άλλους προσκυνητές να έχουν αντίθετη πορεία. Τους ρωτάµε για τη βατότητα του µονοπατιού. Μας δίνουν οδηγίες. Βρισκόµαστε στο τελευταίο κοµµάτι µιας αγιορείτικης ζούγκλας, πνιγµένη σε καταπράσινη βλάστηση. Πλησιάζουµε στη Μονή Παντελεήµονος και βλέπουµε τα πρώτα θεόρατα κτήρια της Μονής. Η έκπληξή µας είναι µεγάλη. Ο περίβολός της θυµίζει βοµβαρδισµό. Ψηλά κτήρια, που κάποτε φιλοξενούσαν πάνω από 2000 ρώσους µοναχούς εντελώς κατεστραµµένα. Μετά την Οκτωβριανή επανάσταση η ρωσική αδελφότητα συρρικνώθηκε και σήµερα έχουν αποµείνει ελάχιστοι µοναχοί. Η υποδοχή του Αρχοντάρη είναι εγκάρδια, µιλά σπασµένα ελληνικά, µας ξεναγεί στο καθολικό, µε τις τεράστιες διαστάσεις του. Προ του ιερού τέµπλου βλέπουµε την εντυπωσιακή εικόνα του Αγίου Παντελεήµονος µε βαρύτιµη ολόχρυση διακόσµηση. Όλος ο διάκοσµος είναι από καθαρό χρυσάφι, δείγµα του πλούτου που κατέφθανε στη Μονή πριν από εκατό περίπου χρόνια. Απέναντι από το καθολικό αντικρίζουµε το κεντρικό κωδωνοστάσιο µε τις θεόρατες καµπάνες. Έχουµε την αγωνία να ανέβουµε και να τις φωτογραφίσουµε. Η µεγαλύτερη ζυγίζει δεκαπέντε τόνους, είναι η µεγαλύτερη στα Βαλκάνια και δεύτερη στον κόσµο. Η επίσκεψή µας είναι σύντοµη. Αφού αγοράσαµε τα σουβενίρ από το µαγαζάκι του Αρχοντάρη (εφοδιασµένο µέχρι και CD θρησκευτικής µουσικής) συνεχίσαµε την πεζοπορία µας, ακολουθώντας τις αγιορείτικες παραλίες προς το τελευταίο µοναστήρι του οδοιπορικού µας, τη Μονή Ξενοφώντος. Εκεί φθάσαµε αργά το απόγευµα.

9 .Ζευγώλης, Οδοιπορικό στο Άγιον Όρος 9 Χαρακτηριστικό του Α.Ο. είναι το Άβατον, όπου η παρουσία των θηλέων στη χερσόνησο του Άθωνα απαγορεύεται κατά τα ανέκαθεν κρατούντα. Επειδή δεν επιτρέπεται η είσοδός τους αφ ενός και αφ ετέρου να δυνηθούν οι γυναίκες να λάβουν την ευλογία του Α.Ο., λαµβάνει χώρα µια τελετή, µάρτυρες της οποίας έχουµε γίνει. Πλοιάριο της γραµµής πλησιάζει µε λαϊκούς (γυναίκες και άνδρες) τις ακτές, ενώ λέµβος του λιµενικού σώµατος µεταφέρει ένα µοναχό µε το πετραχήλι και τα άµφιά του, επιβιβάζεται επί του πλοιαρίου και τελεί αγιασµό. Για να δοθεί η δυνατότητα στον οποιονδήποτε που δεν έχει ή δεν µπορεί να επισκεφτεί το Α.Ο. να πάρει την ευλογία του και να αποκτήσει την πνευµατική ανάταση όπως και οι προσκυνητές του. Στο ταξίδι της επιστροφής είναι χαραγµένη στα πρόσωπά µας η κούραση. Όλοι µιλάµε µε µισόλογα, που αν κανείς τα κατανοήσει θα σχηµατίσει φράσεις όπως «πότε θα γυρίσουµε πάλι στις µονές των βράχων», «πότε θα ξανακούσουµε τις µελωδίες των ρασοφόρων», «πότε θα ξανανιώσουµε το επιβλητικό καθολικό του µεσονυκτίου», «πότε θα γευτούµε το νέκταρ των αγιορείτικων αµπελώνων», «πότε την αµβροσία της νηστείας»! Όλοι δίνουµε νοητά µια υπόσχεση, ότι η επόµενη συνάντησή µας δεν θα αργήσει να έλθει. Σκήτη Αγίου Ανδρέου στις Καρυές Ιερά Μονή Σταυρονικήτα