Εγγυημένο Εισόδημα: Μια Εισαγωγική Εννοιολογική Προσέγγιση

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εγγυημένο Εισόδημα: Μια Εισαγωγική Εννοιολογική Προσέγγιση"

Transcript

1 Του Νίκου Αστρουλάκη* Εγγυημένο Εισόδημα: Μια Εισαγωγική Εννοιολογική Προσέγγιση Τον Δεκέμβριο του 2010 δημοσιεύτηκε από το Ινστιτούτο Εργασίας της Γ.Σ.Ε.Ε. - Παρατηρητήριο Κοινωνικών, Οικονομικών/Δημοσιονομικών Εξελίξεων, Φτώχειας και Ανισοτήτων- μια μικρή, μόλις 66 σελίδων, μελέτη με τίτλο Το Βασικό Εγγυημένο Εισόδημα και οι Πολιτικές του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος στην EE-15 1 (Μαραγκός και Αστρουλάκης, 2010). Η εν το λόγω μελέτη, ωστόσο, πυροδότησε μια μεγαλύτερη τάξης συζήτηση πάνω στο θέμα. Η συζήτηση αυτή ξεπερνά τα όρια της οικονομικής ανάλυσης και αγγίζει τα όρια της κανονιστικής εφαρμοστικής πολιτικής. Δηλαδή, το εγγυημένο εισόδημα προτάσσεται ως μετρό αντιμετώπισης κυρίως της φτώχειας, άλλα και ως πολιτική άμβλυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων και του κοινωνικού αποκλεισμού που προκαλεί η οικονομική ύφεση. Εδώ θα πρέπει να προσδιοριστεί τι εννοείται ως φτώχεια, μιας και ο όρος είναι καθοριστικός στην εννοιολογική προσέγγιση του εγγυημένου εισοδήματος. Η φτώχεια στην διεθνή βιβλιογραφία διακρίνεται κυρίως σε «σχετική» και «απόλυτη». Η απόλυτη φτώχεια ορίζεται ως η κατάσταση όπου ένας άνθρωπος ζει με εισόδημα κάτω από ένα ποσό την ημέρα, πχ. κάτω από ένα δολάριο. Επίσης η απόλυτη φτώχεια συνδέεται με την κατάσταση αποστέρησης των ατόμων από τα είδη βασικής και πρώτης ανάγκης όπως είναι η τροφή, το πόσιμο νερό, η στέγη, η ένδυση ή η πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και λιπών βασικών όρων διαβίωσης και επιβίωσης. Ενώ, η σχετική φτώχεια, ερμηνεύεται ως το ποσοστό του εισοδήματος ενός νοικοκυριού σε σχέση με το ενδιάμεσο εισόδημα των νοικοκυριών της οικονομίας στην οποία αναφέρεται. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό αυτό έχει οριστεί ως το 60 τοις εκατό επί του ενδιάμεσου εισοδήματος των νοικοκυριών της συγκεκριμένης οικονομίας στην οποία αναφέρεται. Όπως προκύπτει, πρώτον, διαφορετικές εθνικές οικονομίες προσεγγίζουν διαφορετικά το κατώφλι της σχετικής φτώχειας ως απόλυτο εισόδημα. Δεύτερον, μεγάλη σημασία στο προσδιορισμό της σχετικής φτώχειας έχει η κατανομή των εισοδημάτων. Στην Ελλάδα τα στοιχειά της φτώχειας αλλά και η πραγματικότητα είναι απογοητευτικά. Σύμφωνα με τελευταία στατιστικά στοιχειά της Eurostat που αφορούν στο έτος 2011, η σχετική φτώχεια στην Ελλάδα ανέρχονταν στο 31 τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού. Επιστρέφοντας την συζήτηση στο ελάχιστο εισόδημα ως μετρό πολιτικής ενάντια στην φτώχεια, το παρόν κείμενο αναφέρεται στην κανονιστική ερμηνεία του όρου. Σε ένα πρώτο ερμηνευτικό επίπεδο ανάλυσης, θα μπορούσε να ειδωθεί μια βασική διάκριση μεταξύ θεωρητικών προσεγγίσεων και περισσότερο εφαρμοσμένων προσεγγίσεων πάνω στην ιδέα του ελάχιστου εισοδήματος. Ποιο συγκεκριμένα η διάσταση αυτή αφορά στην φιλοσοφική ιδέα του Βασικού Εγγυημένου Εισοδήματος (Basic Income Guarantee) και στην προσαρμοσμένη κατάσταση αυτής των εφαρμοσμένων πολιτικών Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (Minimum Income Guarantee) Η ανάλυση που ακολουθεί βασίζεται στην μελέτη του Μαραγκού και Αστρουλάκη (2010) στην οποία μπορεί να ανατρέξει ο αναγνώστης μέσω του συνδέσμου -site- που έχει παρατεθεί. 1

2 Βασικό Εγγυημένο Εισόδημα Το Βασικό Εγγυημένο Εισόδημα μπορεί να θεωρηθεί ως μια κρατική εγγύηση, ότι όλοι οι πολίτες ενός κράτους θα μπορούν να έχουν ένα επαρκές εισόδημα, χωρίς προϋποθέσεις χορήγησης, για να ικανοποιήσουν τις βασικές τους ανάγκες. Η ιδέα του Βασικού Εγγυημένου Εισοδήματος παρουσιάζει ιστορικό βάθος, αλλά και σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς την ερμηνεία και την εφαρμογή του. Ήδη από τον 17o αιώνα συναντάμε μια έννοια του Βασικού Εγγυημένου Εισοδήματος στα φιλοσοφικά κείμενα του Τhomas Paine (βλ. Paine, 1796) γεγονός που προκάλεσε μεγάλη συζήτηση γύρω από το θέμα, κυρίως σχετικά με τη φιλοσοφική αιτιολογία και τη μορφή του. Σήμερα, το Βασικό Εγγυημένο Εισόδημα στοιχειοθετείται επαρκώς. Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο των υποστηρικτών του Βασικού Εισοδήματος [Basic Income Earth Network (BIEN)] που ιδρύθηκε το 1986 στοχεύει να λειτουργήσει ως ένας σύνδεσμος μεταξύ ατόμων και ομάδων υποστηρικτών του βασικού εισοδήματος και να ενθαρρύνει τη συζήτηση σχετικά με αυτό το θέμα σε όλη την Ευρώπη. 3 Από το 2004 το Δίκτυο αυτό επέκτεινε το πεδίο δράσης του από την Ευρώπη σε όλον τον κόσμο. Το βασικό αντικείμενο συζήτησης αφορά την εξασφάλιση ενός εισοδήματος που θα χορηγείται χωρίς προϋποθέσεις σε όλους, σε ατομική βάση, χωρίς τον έλεγχο των πόρων των δικαιούχων και ανεξάρτητα από το αν εργάζονται. Στο BIEN συμμετέχουν ακαδημαϊκοί, σπουδαστές και προσωπικότητες που διαμορφώνουν κοινωνική πολιτική, καθώς και άτομα που δραστηριοποιούνται σε πολιτικές, κοινωνικές και θρησκευτικές οργανώσεις. Τα μέλη διαφέρουν με βάση την επιστημονική τους κατάρτιση, τις πολιτικές πεποιθήσεις, την ηλικία και την υπηκοότητα. Κοινή πεποίθηση για όλα μέλη του Δικτύου είναι ότι κάθε άτομο έχει ένα είδος οικονομικού δικαιώματος που βασίζεται στην ιδιότητά του ως πολίτη παρά στη σχέση του με τη διαδικασία παραγωγής ή την οικογενειακή του κατάσταση και συνεπώς το δικαίωμα αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στη δίκαιη λύση των κοινωνικών προβλημάτων. Το βασικό εισόδημα, που εκλαμβάνεται ως καθολικό και χωρίς προϋποθέσεις, έχει μόνιμο χαρακτήρα και χορηγείται σε όλα τα μέλη της κοινωνίας σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Είναι ένα στοιχειώδες μέτρο κοινωνικής πολιτικής που απορρέει από την ιδιότητα του πολίτη και οφείλει να καθιερωθεί. Το BIEN αναφέρεται στην ιδέα του Βασικού Εγγυημένου Εισοδήματος με τον όρο «βασικό εισόδημα». Με βάση το ΒΙΕΝ, τρία είναι τα κύρια γνωρίσματα του βασικού εισοδήματος: Πρώτον, η καταβολή του γίνεται στο άτομο και όχι στα νοικοκυριά δεύτερον, καταβάλλεται ανεξάρτητα από τυχόν εισόδημα του ατόμου από άλλες πηγές τρίτον, η καταβολή του δεν απαιτεί την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας ή τη βούληση να αποδεχθεί μια θέση εργασίας, εφόσον προσφέρεται. Σύμφωνα με τον Philippe Van Parijs (βλ. Van Parijs, 1995; 2004), τις απόψεις του οποίου υιοθετεί το ΒΙΕΝ το Βασικό Εγγυημένο Εισόδημα λαμβάνεται ως εξής: Καταβάλλεται σε μετρητά: Είναι ένα εισόδημα που καταβάλλεται σε μετρητά και όχι σε είδος ή με άλλες μορφές εισοδηματικής ενίσχυσης. Παρέχεται χωρίς κάποιο 3 Η ιστοσελίδα του BIEN είναι 2

3 περιορισμό ως προς την κατανάλωση, την αποταμίευση ή την επένδυση που θα χρησιμοποιηθεί. Συμπληρώνει, παρά υποκαθιστά, υπάρχουσες κοινωνικές παροχές, όπως επιδόματα, διαθέσιμα προγράμματα ενίσχυσης του εισοδήματος κτλ. Καταβάλλεται σε τακτές περιόδους: Καταβάλλεται ως τακτικό επίδομα και όχι ως εφάπαξ ενίσχυση. Το βασικό εισόδημα συνίσταται στην αγοραστική δύναμη που παρέχεται σε χρονικά διαστήματα, όπως κάθε εβδομάδα, κάθε μήνα, τρίμηνο ή κάθε έτος. Το επίδομα καταβάλλεται σε τακτές περιόδους, ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση της χώρας και όχι ως εφάπαξ καταβολή, π.χ., σε περιόδους ύφεσης. Καταβάλλεται από την πολιτική κοινότητα: Καταβάλλεται από την κυβέρνηση ως κάποιο είδος δημόσιου πόρου. Με βάση την πιο διαδεδομένη προσέγγιση, το βασικό εισόδημα καταβάλλεται και επομένως χρηματοδοτείται σε εθνικό επίπεδο, όπως υποδηλώνεται και από το πώς προσδιορίζεται η συγκεκριμένη παροχή (π.χ. «κρατικό επίδομα», «εθνικό μέρισμα» ή «αμοιβή του πολίτη»). Μπορεί επίσης να καταβληθεί και να χρηματοδοτηθεί από ένα πολιτικά οργανωμένο μέρος ενός έθνους κράτους, όπως μια περιφέρεια, ή και από μια υπερεθνική πολιτική οντότητα. Διάφορες προτάσεις έχουν γίνει στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ πιο γενικές είναι οι προτάσεις στο επίπεδο των Ενωμένων Εθνών. Καταβάλλεται σε ατομική βάση: Καταβάλλεται σε κάθε μεμονωμένο μέλος της κοινότητας και όχι σε κάθε οικογένεια ως σύνολο, όπως συμβαίνει στα περισσότερα διαθέσιμα προγράμματα ενίσχυσης του εισοδήματος. Στα προγράμματα αυτά, ακόμα και στις περιπτώσεις που καταβάλλεται σε κάθε άτομο, το ύψος του επηρεάζεται συχνά από τη σύνθεση της οικογένειας. Σε αυτές τις περιπτώσεις χορηγούν μικρότερο κατά κεφαλήν εισόδημα στα μέλη ενός ζευγαριού από ό,τι σ ένα άτομο που ζει μόνο του, βασιζόμενοι στο γεγονός ότι το κόστος ζωής για κάθε άτομο μειώνεται ανάλογα με το μέγεθος της οικογένειας. Η δίκαιη και αποτελεσματική λειτουργία τέτοιων ενισχύσεων προϋποθέτει ότι η κρατική μέριμνα έχει τη δυνατότητα να ελέγξει τους πόρους και τις συνθήκες διαβίωσης των δικαιούχων τους. Αντ αυτού, ένα βασικό εισόδημα καταβάλλεται σε αυστηρά ατομική βάση. Όχι μόνο με την έννοια ότι κάθε μέλος της κοινότητας είναι και ένας παραλήπτης, αλλά και με την έννοια ότι το ποσό που λαμβάνει είναι ανεξάρτητο από τον τύπο της οικογένειας στην οποία ανήκει. Η λειτουργία ενός βασικού εισοδηματικού σχεδίου, επομένως, έρχεται σε αντίθεση με οποιοδήποτε έλεγχο των πόρων και συνθηκών διαβίωσης. Καταβάλλεται ανεξάρτητα από το εισόδημα: Σε αντίθεση με τα διαθέσιμα προγράμματα εισοδηματικών ενισχύσεων, το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό γνώρισμα του βασικού εισοδήματος είναι ότι ίδιο ποσό καταβάλλεται σε πλούσιους και σε φτωχούς. Στα περισσότερα προγράμματα εισοδηματικών ενισχύσεων, ένα κατώτατο επίπεδο εισοδήματος καθορίζεται για κάθε τύπο νοικοκυριού (μονοπρόσωπου, ζεύγους χωρίς παιδιά, μονογονεϊκής οικογένειας κτλ.), το συνολικό οικογενειακό εισόδημα από άλλες πηγές αξιολογείται και η διαφορά μεταξύ αυτού του εισοδήματος και αυτού που έχει οριστεί ως ελάχιστο καταβάλλεται σε κάθε οικογένεια. Από αυτή την άποψη, τα προγράμματα αυτά λειτουργούν με βάση την προγενέστερη αξιολόγηση της οικογενειακής κατάστασης και των πόρων των δικαιούχων. Αντιθέτως, ένα βασικό εισοδηματικό πρόγραμμα λειτουργεί εκ των προτέρων, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε οικογενειακή και εισοδηματική κατάσταση. Δεν λαμβάνεται υπόψη ούτε το εισόδημα ενός προσώπου ούτε η βοήθεια που θα μπορούσε να εξασφαλίσει από τους συγγενείς, ούτε η αξία των περιουσιακών του 3

4 στοιχείων. Ωστόσο οι πολίτες συνεπάγεται ότι θα φορολογούνται με ένα υψηλότερο μέσο ποσοστό φόρου, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί το βασικό εισόδημα και τελικά οι πλούσιοι, από τη στιγμή που δεν θα το χρειάζονται, θα το επιστρέφουν μέσω της φορολογίας. Οι υποστηρικτές του Βασικού Εγγυημένου Εισοδήματος πιστεύουν ότι αυτός ο τρόπος επιστροφής είναι πιο αποτελεσματικός από τον περιορισμό του βασικού εισοδήματος μέσα από τον έλεγχο των πόρων των δικαιούχων, αποφεύγοντας έτσι και το διαχειριστικό κόστος ελέγχου των πόρων των δικαιούχων. Δεν καθιστά τους πλούσιους πλουσιότερους: Το γεγονός ότι οι πλούσιοι και οι φτωχοί λαμβάνουν το ίδιο βασικό εισόδημα δεν συνεπάγεται ότι η καταβολή ενός βασικού εισοδήματος θα κάνει τον πλούσιο πλουσιότερο. Και αυτό γιατί το βασικό εισόδημα πρέπει από κάπου να χρηματοδοτηθεί. Με την προϋπόθεση ότι θα επιβαρύνονται με υψηλότερο φόρο, είναι σαφές ότι οι πλούσιοι θα χρηματοδοτούν τόσο το δικό τους βασικό εισόδημα όσο και μεγάλο μέρος του βασικού εισοδήματος των φτωχότερων εισοδηματικά στρωμάτων. Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο του βασικού εισοδήματος, τόσο υψηλότερο είναι και το μέσο ποσοστό του φόρου εισοδήματος και επομένως τόσο μεγαλύτερη η ανακατανομή του εισοδήματος. Συνολικά, η ιδέα του Βασικό Εγγυημένο Εισοδήματος διέπεται από τις αρχές της ελευθερίας, της ισότητας και της αξιοπρέπειας όλων των πολιτών σε μια κοινωνία, αυτό που θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε με τη φράση «δικαίωμα στο ελάχιστο». Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα περιγραφεί εφαρμοσμένες πολιτικές για αυτό θα πρέπει να αναφέρεται σε συγκεκριμένες γεω-οικονομικές πολιτικές. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 (ΕΕ-15) 4 δεν συναντάμε πολιτικές Βασικού Εγγυημένου Εισοδήματος, όπως αυτές που εφαρμόζονται στο πλαίσιο του ΒΙΕΝ. Οι πιο σχετικές με το Βασικό Εγγυημένο Εισόδημα πολιτικές είναι αυτές του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα διαφοροποιείται σε καθεμία από τις χώρες της ΕΕ-15 και ποικίλλουν οι πολιτικές που εφαρμόζει κάθε κράτος-μέλος. Ο γενικός στόχος των προγραμμάτων Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος είναι η κοινωνική παρέμβαση ενάντια στη φτώχεια και η μείωση των ανισοτήτων και του κοινωνικού αποκλεισμού. Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα είναι ένα εισόδημα που παρέχεται από το κράτος κοινωνικής πρόνοιας στα άτομα ή/και στις οικογένειες που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ένα ικανοποιητικό εισόδημα που να τους επιτρέπει να ζουν με αξιοπρέπεια, σύμφωνα με τα κοινωνικά πρότυπα. Οι χώρες της ΕΕ-15 παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο βαθμό οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής σύγκλισης μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πολύ περισσότερο μεταξύ των χωρών όλης της Ευρώπης. Εντούτοις, είναι απολύτως κατανοητό ότι κάθε χώρα έχει τη δική της κοινωνική πολιτική που έχει διαμορφωθεί κάτω από συγκεκριμένες ιστορικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Η μελέτη 4 Η Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 (ΕΕ-15) αναφέρεται στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πριν από τη διεύρυνση, την 1η Μαΐου Συγκεκριμένα, η ΕΕ-15 περιλαμβάνει τις ακόλουθες χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σουηδία, Φινλανδία. 4

5 επικεντρώνεται στις κοινωνικές πολιτικές που σχετίζονται με τις διάφορες μορφές εφαρμογής του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος στην ΕΕ-15. Είναι δεδομένο ότι στην ΕΕ-15 υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και αντιλήψεις για το τι είναι φτώχεια και πώς πρέπει να καταμετρηθεί. Αυτό είναι κάτι που βασίζεται στις εθνικές αντιλήψεις σχετικά με τη θέση και τον ρόλο των αποδεκτών κατώτατων κοινωνικών επιπέδων, ειδικά στον τομέα του εισοδήματος. Στην Ευρώπη υπάρχει μια λεπτή διαχωριστική γραμμή μεταξύ της «σχετικής» και της «απόλυτης» φτώχειας, μεταξύ της «κοινωνικής ποιότητας για όλους» και «της εκπλήρωσης των πρώτων αναγκών», διάκριση που αποτελεί και τον πυρήνα της συζήτησης σχετικά με τα ελάχιστα πρότυπα διαβίωσης στον κοινωνικό τομέα. Τελικά, όμως, το ιδιαίτερο πλαίσιο μέτρησης της φτώχειας καθορίζεται από πολιτικά, παρά από καθαρά επιστημονικά κίνητρα. Η κύρια δράση στον αγώνα ενάντια στη φτώχεια και στον κοινωνικό αποκλεισμό ήταν η θέσπιση το 2000 της «Ανοικτής Μεθόδου Συντονισμού» (Open Method of Coordination OMC) για τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό που είναι σημαντικό σε αυτή τη διαδικασία είναι ότι όλα τα κράτη μέλη μοιράζονται ένα κοινό, μακροπρόθεσμο στόχο, που δεν περιορίζεται μόνο στον αγώνα για την εξάλειψη της φτώχειας, αλλά προσανατολίζεται κυρίως στην προοδευτική μείωση των ανισοτήτων. Κάθε πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης δικαιούται να έχει ίσες ευκαιρίες, αλλά και τη δυνατότητα να ωφεληθεί από την ευρωπαϊκή ευημερία, με απώτερο σκοπό να εξασφαλιστεί τουλάχιστον ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο για όλους. Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναπτύξει, αν και κάτω από διαφορετικές μορφές και χρόνους υλοποίησης, συμπληρωματικά εισοδηματικά προγράμματα, προκειμένου να εγγυηθούν σε όλους τους πολίτες ικανοποιητικούς πόρους ώστε να «ζουν με αξιοπρέπεια» ή να ικανοποιούν τις «πρώτες ανάγκες» τους. Αυτά τα προγράμματα έχουν σχεδιαστεί για τα άτομα ή/και τις οικογένειες που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο και στοχεύουν σαφώς στην αντιμετώπιση της ακραίας φτώχειας. Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, έχει διαφορετικούς εθνικούς ορισμούς σε κάθε χώρα μέλος της ΕΕ-15. Επιπλέον, το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα περιέχεται σε προγράμματα που έχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να διατυπώσουμε έ ναν γενικό ορισμό. Σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, το δικαίωμα στο ελάχιστο εισόδημα λαμβάνει τη μορφή ενός «υποκειμενικού, μη διακριτικού δικαιώματος», που σημαίνει ότι δεν χορηγείται αυτόματα, αλλά πρέπει να γίνει αίτηση από το συγκεκριμένο άτομο/οικογένεια. Σε όλη την ΕΕ-15 το προκαθορισμένο κατώτατο εισόδημα είναι εγγυημένο από τους νόμους ή τους κανόνες διοικητικού χαρακτήρα. Ο έλεγχος των οικονομικών πόρων των δικαιούχων και η προϋπόθεση για πραγματική αναζήτηση εργασίας από τα ικανά άτομα προς εργασία είναι κοινός παρανομαστής για όλα τα προγράμματα Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος που εφαρμόζονται. Άλλο ένα κοινό χαρακτηριστικό είναι ότι τα ποσά των επιδομάτων ρυθμίζονται σύμφωνα με τη σύνθεση των νοικοκυριών. Επίσης, το δικαίωμα αυτό αφορά τους νόμιμα εγκατεστημένους πολίτες της χώρας (το νοικοκυριό ή την οικογένεια). Μια κοινή τάση που παρατηρείται σε πολλές χώρες είναι η διοικητική αποκέντρωση των προγραμμάτων, τα οποία λειτουργούν σε περιφερειακό επίπεδο με αυξανόμενη συμμετοχή των τοπικών φορέων. 5

6 Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Peña Casas (2006, σελ ) τα προγράμματα Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος στον ευρωπαϊκό χώρο έχουν τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά: είναι εγγυημένα και μη συμμετοχικά, χορηγούνται σε καθολική βάση και όχι με βάση τις εισφορές των πολιτών στα ασφαλιστικά συστήματα κοινωνικής προστασίας είναι «κατώτατα» εισοδήματα, λειτουργούν ως δίχτυ κοινωνικής προστασίας και συνδέονται με τις εθνικές ή τοπικές αντιλήψεις για τις ελάχιστες βιοτικές ανάγκες είναι η έκφραση ενός υποκειμενικού και μη διακριτικού (nondiscretionary) δικαιώματος στην κοινωνική βοήθεια, που σημαίνει ότι τα άτομα πρέπει να το αιτηθούν και δεν τους χορηγείται αυτόματα, ενώ το ύψος του εισοδήματος καθορίζεται από τον νόμο ή με κανόνες διοικητικού χαρακτήρα, με τρόπο ισότιμο για όλους καταβάλλεται με βάση τους πόρους των δικαιούχων ένα ποσό χρημάτων, το οποίο δεν υπερβαίνει ένα δεδομένο ελάχιστο. Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα συχνά συγχέεται με το Βασικό Εγγυημένο Εισόδημα, το οποίο στην πραγματικότητα δεν είναι ένα πρόγραμμα κοινωνικής προστασίας. Το Βασικό Εγγυημένο Εισόδημα είναι, όπως περιγράψαμε παραπάνω, ένα χρηματικό ποσό που χορηγείται σε κάθε πολίτη, ανεξάρτητα από τους διαθέσιμους πόρους των ατόμων ή των οικογενειών (δεν εξαρτάται δηλαδή από την οικονομική κατάσταση των δικαιούχων), τη θέση ή τα κοινωνικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά. Σχεδόν σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ-15 έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κοινωνικής βοήθειας που στοχεύει στην εγγύηση, για όλους τους νόμιμους κατοίκους, ενός ελάχιστου εισοδήματος ώστε να μπορούν «να ζουν με αξιοπρέπεια», ανεξάρτητα από το ποια είναι η κυρίαρχη κοινωνική αντίληψη της έννοιας της «αξιοπρεπούς ζωής» σε καθένα από αυτά. Μόνο σε δύο χώρες της ΕΕ-15 δεν υπάρχει κάποιο πρόγραμμα που να βασίζεται στην έννοια του Εγγυημένου Ελάχιστου Εισοδήματος: Ελλάδα και Ιταλία 5. Αντί επιλόγου Το παρόν κείμενο αφορά σε μια σύντομη εννοιολογική γνωριμία με το Βασικό Εγγυημένο Εισόδημα και τις πολιτικές του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος στον ευρωπαϊκό χώρο. Έστω και περιορισμένα, η ακαδημαϊκή συζήτηση στην Ελλάδα για μέτρα προς την κατεύθυνση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος έχει ξεκινήσει στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και τις αρχές του 2000, (βλ. Ματασταγγάνης, 1999; 2004). Ωστόσο στο επίπεδο των εφαρμοσμένων πολιτικών στην βάση ενός τύπου εισοδηματικής ενίσχυσης προς την κατεύθυνση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος η συζήτηση στην Ελλάδα μέχρι σήμερα ήταν ελλιπής, αποσπασματική, εν πολλοίς αφαιρετική και σπασμωδική. Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών έχει φέρει το ζήτημα στην πολιτική ατζέντα ως ένα μέτρο ενάντια στην φτώχεια και των κοινωνικό αποκλεισμό. Αναφορές 5 Στην Ιταλία υπήρχε πρόγραμμα το οποίο σταμάτησε το

7 Paine, T. (1796). Agrarian justice, in Foner, P. F. (ed.), The Life and Major Writings of Thomas Paine, Secaucus NJ: Citadel Press. Peña Casas, R. (2006). Minimum income standards in enlarged EU: Guaranteed minimum income schemes, Setting Minimum Social Standards across Europe. Working Paper II, EAPN Ireland, standards Van Parijs, P. (1995). Real Freedom for All. What (if anything) Can Justify Capitalism? Oxford: Oxford University Press. Van Parijs, P. (2004). Basic income: A simple and powerful idea for the twenty first century, Politics & Society, 32 (1), pp Μαραγκός Γιάννης και Νίκος Αστρουλάκης, (2010), Το Βασικό Εγγυημένο Εισόδημα και οι Πολιτικές του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος στην EE-15, Μελέτη 9, Παρατηρητήριο Κοινωνικών, Οικονομικών/Δημοσιονομικών Εξελίξεων, Φτώχειας και Ανισοτήτων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ. Ματσαγγάνης, Μ. (2004). Η Κοινωνική Αλληλεγγύη και οι Αντιφάσεις της: Ο Ρόλος του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος σε μια Σύγχρονη Κοινωνική Πολιτική, Αθήνα: Κριτική. Ματσαγγάνης, Μ. (επιμ.) (1999). Προοπτικές του Κοινωνικού Κράτους στη Νότια Ευρώπη, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. * Ο Νίκος Αστρουλάκης είναι οικονομολόγος, Ph.D.c. στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Έχει σπουδάσει οικονομικά, κοινωνιολογία, διεθνείς σχέσεις, και λογιστική-μάνατζμεντ σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Επίσης διαθέτει εργασιακή εμπειρία (πάνω από δέκα έτη) στον χρηματοπιστωτικό και εμπορικό τομέα, και στην εκπαίδευση. Τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στους τομείς των κοινωνικών οικονομικών, της πολιτική οικονομίας, της επιχειρηματικής ηθικής (business ethics) και της παγκόσμιας ηθικής (global ethics). Συμμετέχει ενεργά σε διεθνείς ενώσεις όπως: International Development Ethics Association (IDEA); The Association for Social Economics (ASE); International Initiative for Promoting Political Economy (IIPPE) και είναι ιδρυτικό μέλος της (ελληνικής) Επιστημονικής Εταιρείας Πολιτικής Οικονομίας. Αριθμεί δημοσιεύσεις σε ακαδημαϊκά περιοδικά και συλλογικούς τόμους με κριτές. Για το άρθρο του The Development Ethics Approach to International Development που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Development Issues, του έχει απονεμηθεί το βραβείο Highly Commended Award Winner for Excellence 2012 από το διεθνή εκδοτικό οίκο Emerald. 7

3 Χαρτογράφηση της Υφιστάμενης Κατάστασης στη Διαχείριση της Ηλικίας. Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή Ελλάδος (Ο.Κ.Ε.) Αθήνα, Νοέμβριος 2007 ΔΡΑΣΗ:

3 Χαρτογράφηση της Υφιστάμενης Κατάστασης στη Διαχείριση της Ηλικίας. Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή Ελλάδος (Ο.Κ.Ε.) Αθήνα, Νοέμβριος 2007 ΔΡΑΣΗ: ΔΡΑΣΗ: ΤΙΤΛΟΣ ΔΡΑΣΗΣ: 3 Χαρτογράφηση της Υφιστάμενης Κατάστασης στη Διαχείριση της Ηλικίας ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΟΡΕΑΣ: Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή Ελλάδος (Ο.Κ.Ε.) Δρ. Αφροδίτη Μακρυγιάννη

Διαβάστε περισσότερα

Προγράμματα άμεσης δημιουργίας θέσεων εργασίας σε συνθήκες κρίσης στην Ελλάδα

Προγράμματα άμεσης δημιουργίας θέσεων εργασίας σε συνθήκες κρίσης στην Ελλάδα ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΣΕΕ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ KAI ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ Μελέτες (Studies) / 15 Προγράμματα άμεσης δημιουργίας θέσεων εργασίας σε συνθήκες κρίσης στην Ελλάδα ΡΑΝΙΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ,

Διαβάστε περισσότερα

Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών. Η Ελληνική Οικονομία 2/10

Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών. Η Ελληνική Οικονομία 2/10 Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών Η Ελληνική Οικονομία 2/10 Τριμηνιαία Έκθεση Αρ. Τεύχους 60, Ιούλιος 2010 Οι Συγγραφείς Η ανάλυση της πορείας της Ελληνικής Οικονομίας αποτελεί προϊόν συλλογικής

Διαβάστε περισσότερα

Το χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών στις τράπεζες

Το χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών στις τράπεζες Iνστιτούτο Εργασίας OTOE Hλίας Ιωακείμογλου Το χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών στις τράπεζες Aθήνα 2009 1 Ινστιτούτο Εργασίας ΟΤΟΕ Hλίας Ιωακείμογλου Το χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΑΣΗ: 9 Ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης της ΤΙΤΛΟΣ ΔΡΑΣΗΣ: ενεργού γήρανσης από τις επιχειρήσεις

ΔΡΑΣΗ: 9 Ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης της ΤΙΤΛΟΣ ΔΡΑΣΗΣ: ενεργού γήρανσης από τις επιχειρήσεις ΔΡΑΣΗ: 9 Ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης της ΤΙΤΛΟΣ ΔΡΑΣΗΣ: ενεργού γήρανσης από τις επιχειρήσεις Ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης της ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: ενεργού γήρανσης από τις επιχειρήσεις ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ π À ª π π À ª ƒπ À ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Κείμενο πολιτικής ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ π À ª π π À ª ƒπ À ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη µε αντικείµενο την Καθολική Πρόσβαση και Ισότιµη Συµµετοχή Ατόµων µε Αναπηρίες (ΑµεΑ) στην Κοινωνία της Πληροφορίας

Μελέτη µε αντικείµενο την Καθολική Πρόσβαση και Ισότιµη Συµµετοχή Ατόµων µε Αναπηρίες (ΑµεΑ) στην Κοινωνία της Πληροφορίας Ελληνική ηµοκρατία Ευρωπαϊκή Ένωση Έργο συγχρηµατοδοτούµενο κατά 75% από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης Επιχειρησιακό Πρόγραµµα «Κοινωνία της Πληροφορίας» Άξονας 5 - Μέτρο 5.3 Μελέτη µε αντικείµενο

Διαβάστε περισσότερα

Παγκοσµιοποίηση και ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο: Τάσεις προς µια νέα ευρωπαϊκή κοινωνική ταυτότητα. Το παράδειγµα της ευελισφάλειας

Παγκοσµιοποίηση και ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο: Τάσεις προς µια νέα ευρωπαϊκή κοινωνική ταυτότητα. Το παράδειγµα της ευελισφάλειας Παγκοσµιοποίηση και ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο: Τάσεις προς µια νέα ευρωπαϊκή κοινωνική ταυτότητα. Το παράδειγµα της ευελισφάλειας Κωνσταντίνος Γ. Κούγιας* Τµήµα Πολιτικής Επιστήµης Σχολή Κοινωνικών Επιστηµών

Διαβάστε περισσότερα

Μια πρόταση διεξόδου από την κρίση στην απασχόληση και από την ύφεση

Μια πρόταση διεξόδου από την κρίση στην απασχόληση και από την ύφεση ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Κείμενα Πολιτικής (Policy Briefs) / 8 Μια πρόταση διεξόδου από την κρίση στην απασχόληση και από την ύφεση ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝIΔΗΣ KAI ΧΡΗΣΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακές και κοινωνικές επιπτώσεις των πολιτικών σταθερότητας του ΔΝΤ

Αναπτυξιακές και κοινωνικές επιπτώσεις των πολιτικών σταθερότητας του ΔΝΤ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΣΕΕ ΜΑΡΤΙΟΣ 2012 ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ KAI ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ Μελέτες (Studies) / 21 Αναπτυξιακές και κοινωνικές επιπτώσεις των πολιτικών σταθερότητας του ΔΝΤ ΣΤΕΛΛΑ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Η κατάσταση των νέων στην ελληνική αγορά εργασίας - Τι θα συμβεί, εάν δε συμβεί κάτι;

Η κατάσταση των νέων στην ελληνική αγορά εργασίας - Τι θα συμβεί, εάν δε συμβεί κάτι; INTERNATIONAL POLICY ANALYSIS Η κατάσταση των νέων στην ελληνική αγορά εργασίας - Τι θα συμβεί, εάν δε συμβεί κάτι; ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ Nοέμβριος 2014 Περίπου ένας στους τέσσερις νέους κάτω των 25 ετών

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάδειξη της μάθησης: προσδιορισμός, αξιολόγηση και αναγνώριση της μη τυπικής μάθησης στην Ευρώπη

Η ανάδειξη της μάθησης: προσδιορισμός, αξιολόγηση και αναγνώριση της μη τυπικής μάθησης στην Ευρώπη Η ανάδειξη της μάθησης: προσδιορισμός, αξιολόγηση και αναγνώριση της μη τυπικής μάθησης στην Ευρώπη Περίληψη Η παρούσα έκθεση πραγματεύεται το ζήτημα της ευρύτερης ανάδειξης της μάθησης που αποκτάται εκτός

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών για την Ένταξη

Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών για την Ένταξη Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών για την Ένταξη Εξελίξεις και Ευκαιρίες για τις Ευρωπαϊκές Χώρες EUROPEAN AGENCY for Special Needs and Inclusive Education ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΤΕΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΕΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ : ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ : ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ : ΚΑΝΛΗ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Β. Νικολόπουλος *, Γιάννης Ν. Υφαντόπουλος ** Η ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Κωνσταντίνος Β. Νικολόπουλος *, Γιάννης Ν. Υφαντόπουλος ** Η ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Eπιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 132-133, B - Γ 2010, 171-196 Κωνσταντίνος Β. Νικολόπουλος *, Γιάννης Ν. Υφαντόπουλος ** Η ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην περίοδο της οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Μια ευκαιρία και μια πρόκληση Η μετανάστευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Μια ευκαιρία και μια πρόκληση Η μετανάστευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση Η Ευρώπη σε εξέλιξη Μια ευκαιρία και μια πρόκληση Η μετανάστευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκή Ένωση Το εγχειρίδιο αυτό καθώς και άλλες συνοπτικές, σαφείς εξηγήσεις σχετικά με την ΕΕ διατίθενται επιγραμμικά

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΦΟΡΩΝ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΦΟΡΩΝ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Φωτεινή Νότη ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΦΟΡΩΝ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Εισηγητής: Ανδρέας Αναστασάκης, Καθηγητής Εφαρµογών

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Υλικό. Θεματική Ενότητα. Βασικές αντιλήψεις μοντέλα και μετασχηματισμοί του κράτους πρόνοιας με έμφαση στα συστήματα υγείας K.

Εκπαιδευτικό Υλικό. Θεματική Ενότητα. Βασικές αντιλήψεις μοντέλα και μετασχηματισμοί του κράτους πρόνοιας με έμφαση στα συστήματα υγείας K. ISBN: 978-960-9571-12-8 Κ. ΔΗΜΟΥΛΑΣ Βασικές αντιλήψεις μοντέλα και μετασχηματισμοί του κράτους πρόνοιας με έμφαση στα συστήματα υγείας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΣΕΕ Χ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΣΕΕ Εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑ ΓΙΑ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΧΩΡΊΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΎΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΎΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑ ΓΙΑ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΧΩΡΊΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΎΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΎΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΧΩΡΊΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΎΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΎΣ ΝΈΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΉ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑΣ ΜΕΤΑΞΎ ΕΕ ΚΑΙ ΑΦΡΙΚΉΣ ΠΕΡΊΛΗΨΗ E U R O P Ä I S C ENTWICKLUNGSB ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ Αινείας και Αγχίσης (αγγείο του 5 ου αιώνα π.χ.) Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ Σεπτέµβριος 2002 ΠΙΝΑΚΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Έκδοση εκεµβρίου 2000 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Έκδοση εκεµβρίου 2000 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ ΓΝΩΣΕΩΝ Έκδοση εκεµβρίου 2000 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Υλικό. Θεματική Ενότητα. Συστήματα Κοινωνικής Aσφάλισης ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥΛΑΚΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ

Εκπαιδευτικό Υλικό. Θεματική Ενότητα. Συστήματα Κοινωνικής Aσφάλισης ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥΛΑΚΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ ISBN: 978-960-9571-16-6 ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥΛΑΚΗΣ Συστήματα Κοινωνικής Aσφάλισης ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΣΕΕ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΣΕΕ Εκπαιδευτικό Υλικό Θεματική Ενότητα Συστήματα Κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

Ισότητα των αµοιβών µεταξύ γυναικών και ανδρών στις συλλογικές διαπραγµατεύσεις

Ισότητα των αµοιβών µεταξύ γυναικών και ανδρών στις συλλογικές διαπραγµατεύσεις Ισότητα των αµοιβών µεταξύ γυναικών και ανδρών στις συλλογικές διαπραγµατεύσεις Ματίνα Γιαννακούρου ικηγόρος, ρ. Εργατικού ικαίου (Παν/µιο Paris X-Nanterre), & Ευαγγελία Σουµέλη Επιστ. Συνεργάτις ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α

Διαβάστε περισσότερα

«Σχέδιο Δράσης (ACTION PLAN) για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης και τη Στήριξη των ανέργων»

«Σχέδιο Δράσης (ACTION PLAN) για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης και τη Στήριξη των ανέργων» ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ «Σχέδιο Δράσης (ACTION PLAN) για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης και τη Στήριξη των ανέργων» του Ε.Π.ΑΝ.Α.Δ. 2007-2013 (κωδ. ΟΠΣ 393311) Μάιος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Στρατηγική και Πολιτικές για Ταχεία Περιφερειακή Ανάπτυξη, Ισχυρές Επιχειρήσεις και Αποτελεσματικό Ανθρώπινο Δυναμικό ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2013 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ.. 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ

Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ : «Η σημασία ί ττου συμμ εεττο χχ ι κκού managemen tt σττι ι ςς Τράπ εε ζζ εε ςς γγ ια ι ττη νν αύ ξξηση

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Ποιότητας για τις υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας

Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Ποιότητας για τις υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Ποιότητας για τις υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας Αρχές και κατευθυντήριες γραμμές για την ευημερία και την αξιοπρέπεια των ηλικιωμένων που έχουν ανάγκη για φροντίδα και βοήθεια Λένε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΑΣΗ «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΔΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ - ΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ, ΜΙΑ ΑΓΟΡΑ: Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ» ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΦΑΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΔΡΑΣΗ «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΔΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ - ΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ, ΜΙΑ ΑΓΟΡΑ: Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ» ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΦΑΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΣΕ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση για δημιουργία χάρτη Ευρωπαϊκής Ιθαγένειας

Πρόταση για δημιουργία χάρτη Ευρωπαϊκής Ιθαγένειας Πρόταση για δημιουργία χάρτη Ευρωπαϊκής Ιθαγένειας «Η ευρωπαϊκή ιθαγένεια είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Θα έπρεπε να συμβολίζει για την πολιτική ένωση αυτό που το Ευρώ συμβολίζει

Διαβάστε περισσότερα

Διαμεσολάβηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Μια Εισαγωγή

Διαμεσολάβηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Μια Εισαγωγή Διαμεσολάβηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Μια Εισαγωγή του Δρ Felix Steffek LLM (Cambridge), Ιούνιος 2012 Ι. Διαμεσολάβηση 1. Ορισμός και Χαρακτηριστικά Η διαμεσολάβηση είναι μία μεταξύ πολλών διαδικασιών για

Διαβάστε περισσότερα