Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Σταθµού Βάσης κινητής τηλεφωνίας στη θέση « ΣΤΟΜΙΟ» Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Transcript

1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΖΕΠ (SPA) GR «ΟΡΟΣ ΟΣΣΑ» Ι ΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΖΕΠ GR ΘΕΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΒΑΣΗΣ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΝ ΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΛΥΨΗ ΓΗΣ ΚΑΤΑ CORINE ΧΛΩΡΙ Α ΠΑΝΙ Α ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙ Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΣΠΠ GR058 «ΚΑΤΩ ΤΕΜΠΗ, ΟΛΥΜΠΟΣ, ΟΣΣΑ» ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΕΙ ΩΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙ ΑΣ ΣΤΗ ΖΕΠ GR ΒΛΑΧΟΣ (EMBERIZA HORTULANA) ΧΡΥΣΟΓΕΡΑΚΟ (FALCO BIARMICUS) ΡΥΟΜΥΓΟΧΑΦΤΗΣ (FICEDULA SEMITORQUATA) ΟΡΝΙΟ (GYPS FULVUS) ΕΝ ΙΑΙΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΙ ΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΖΕΠ GR ΕΟΥΣΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΡΩΤΟΤΗΤΑ ΚΙΝ ΥΝΟΙ - ΑΠΕΙΛΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΙΝ ΥΝΩΝ - ΑΠΕΙΛΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ - ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα (ΕΟΑ) αποτελεί παράρτηµα της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), ως αναπόσπαστο µέρος αυτής, για το έργο/ δραστηριότητα της τροποποίησης και µετέπειτα λειτουργίας του Σταθµού Βάσης κινητής τηλεφωνίας της εταιρίας VODAFONE-ΠΑΝΑΦΟΝ Α.Ε.Ε.Τ και ο οποίος είναι εγκατεστηµένος επί εδάφους στη θέση «Πουρνάρι», της Τοπικής Κοινότητας Στομίου, της ηµοτικής Ενότητας Ευρυµένων, του ήµου Αγιάς, της Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας, της Περιφέρειας Θεσσαλίας (κωδική ονοµασία σταθµού: ΣΤΟΜΙΟ). Σκοπός της παρούσας έκθεσης ΕΟΑ είναι η αποτελεσµατική προστασία και διατήρηση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ ή αλλιώς SPA) GR «Όρος Όσσα», στην περιοχή όπου βρίσκεται εγκατεστηµένος ο εξεταζόµενος σταθµός βάσης της εταιρίας Vodafone. Για το σκοπό αυτό προτείνονται κατάλληλα περιβαλλοντικά µέτρα, ιδίως σε ό,τι αφορά τη διατήρηση των αξιόλογων ειδών µε βάση τις οικολογικές απαιτήσεις και τις απειλές τους, µε τελικό στόχο την επίτευξη Ικανοποιητικού Καθεστώτος Προστασίας στην περιοχή. Επίσης, η θέση του υφιστάµενου Σταθµού εµπίπτει εντός της Σηµαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) µε κωδικό: GR058 «Κάτω Όλυµπος, Τέµπη, Όσσα». Η θέση όπου είναι εγκατεστηµένος ο Σταθµός της VODAFONE βρίσκεται εντός του Τοπίου Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ) µε κωδικό: ΑΤ «Αισθητικό άσος Όσσας». Ωστόσο, σηµειώνεται ότι η θέση της εγκατάστασης είναι εκτός του Αισθητικού άσους µε ονοµασία «ασικό Σύµπλεγµα Όσσας Λάρισας», από τα όρια του οποίου απέχει πλησιέστερη απόσταση περίπου 1700 m. Η ΕΟΑ εστιάζει στις συνέπειες για την περιοχή µελέτης βάσει των στόχων διατήρησής της. Η σηµασία των επιπτώσεων προσδιορίζεται σε σχέση µε τα ειδικά χαρακτηριστικά και τις ειδικές περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στις προστατευόµενες περιοχές τις οποίες αφορά το έργο ή η δραστηριότητα, λαµβάνοντας ιδιαιτέρως υπόψη τους στόχους διατήρησής τους. 2. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Ο εξεταζόµενος Σταθµός Βάσης της εταιρίας Vodafone είναι εγκατεστηµένος επί εδάφους, στη θέση «Πουρνάρι», της Τοπικής Κοινότητας Στομίου, της ηµοτικής Ενότητας Ευρυµένων, του ήµου Αγιάς, της Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας, της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Στην εν λόγω θέση, µε συντεταγµένες (κατά ΕΓΣΑ 87): φ = 39 ο λ = 22 ο έχει τοποθετηθεί επί εδάφους και σε υψόµετρο 251 m από τη µέση στάθµη της θάλασσας ένας (1) ιστός κεραιών μεταλλικός δικτυωτός, συνολικού ύψους 18,90 m από το έδαφος Ο ιστός καταλήγει σε υψόµετρο 269,90 m από τη µέση στάθµη της θάλασσας και µε το πέρας των αιτούµενων τροποποιήσεων θα φέρει επάνω του 2 κεραίες συνολικά. Επίσης, στον ίδιο ιστό θα φιλοξενούνται έως και 20 µικροκυµατικά κάτοπτρα, τα οποία οι δύο εταιρίες θα χρησιµοποιούν από κοινού. 2

3 Τα υποστηρικτικά µηχανήµατα του Σταθµού θα εξακολουθήσουν να φιλοξενούνται: Για την εταιρία VODAFONE, στον έναν (1) υφιστάµενο οικίσκο, διαστάσεων: 6,0m x 2,5m x 2,9m (ύψος). Περιµετρικά των ανωτέρω εγκαταστάσεων έχει κατασκευαστεί κατάλληλη περίφραξη για την παρεµπόδιση της προσέγγισης ανθρώπων και ζώων στο Σταθµό. Συγκεκριµένα διακρίνονται ο κύριος χώρος του Σταθµού, που περιλαµβάνει τον ιστό και τον οικίσκο της VODAFONE, και η πύλη εισόδου. Η Μελέτη Ραδιοεκποµπών, που έχει εκπονηθεί για την τροποποίηση του εξεταζόµενου Σταθµού θα κατατεθεί στην αρµόδια αρχή που γνωµατεύει επί θεµάτων υγείας, την Ελληνική Επιτροπή Ατοµικής Ενέργειας (Ε.Ε.Α.Ε.), ηλεκτρονικά, µέσω του Συστήµατος Ηλεκτρονικής Υποβολής Αιτήσεων (Σ.ΗΛ.Υ.Α.) της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδροµείων (Ε.Ε.Τ.Τ.), σύµφωνα µε τη διαδικασία που ορίζει ο Νόµος 4070/ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Στην περίπτωση έργων και δραστηριοτήτων που λαµβάνουν χώρα σε προστατευόµενες περιοχές του δικτύου NATURA 2000, η περιβαλλοντική αδειοδότηση διενεργείται µε βάση τις σχετικές πρόνοιες των ειδικότερων προεδρικών διαταγµάτων και υπουργικών αποφάσεων προστασίας. Για τη δέουσα εκτίµηση των επιπτώσεων στο πλαίσιο της παρούσας Ειδικής Οικολογικής ς έχουν ληφθεί υπόψη οι σχετικές αναφορές της εθνικής και διεθνούς νοµοθεσίας και συγκεκριµένα: Ο Νόµος 4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α/ ) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθµιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση µ ε δηµιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρµοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος». Η υπό δηµοσίευση Υπουργική Απόφαση µε αρ. Η.Π /1952 και ηµεροµηνία 25/09/2013 «Προδιαγραφές της Ειδικής Οικολογικής ς για έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Β του άρθρου 10 του Ν. 4014/2011 (Α 209) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθµιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση µε δηµιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρµοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής». Ο Νόµος 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/ ) «ιατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις». Η ΚΥΑ 33318/3028/1998 (ΦΕΚ 1289/Β/ ) «Καθορισµός µέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτηµάτων) καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας». Η ΚΥΑ υπ αρ. Η.Π /853/Ε103/2008 (ΦΕΚ 645/Β/ ) «Τροποποίηση των υπ' αριθµ /3028/1998 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β 1289) και υπ' αριθµ /1510/2005 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β 992), σε συµµόρφωση µ ε διατάξεις της οδηγίας 2006/105 του Συµβουλίου της 20ης Νοεµβρίου 2006 της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Η ΚΥΑ υπ αρ. Η.Π /1807/Ε.103/2010 (ΦΕΚ 1495/Β/ ) «Καθορισµός µέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτηµάτων της, σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, «Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών», του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε µε την οδηγία 2009/147/ΕΚ». 3

4 Η ΚΥΑ 8353/276/Ε103 (ΦΕΚ 415/Β/ ) «Τροποποίηση και συµπλήρωση της υπ αριθ /1807/2010 κοινής υπουργικής απόφασης Καθορισµός µέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτηµάτων της, σε συµµόρφωση µε την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ... (Β 1495), σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ Για τη διατήρηση των άγριων πτηνών του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε µε την οδηγία 2009/147/ΕΚ». H Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 21 ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Η Οδηγία 79/409/ΕΟΚ περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών. Η Οδηγία 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 30 ης Νοεµβρίου 2009 περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών (κωδικοποιηµένη έκδοση της 79/409/ΕΟΚ). Η διενέργεια της δέουσας εκτίµησης των επιπτώσεων περιλαµβάνει την ανάλυση και αξιολόγηση των εκτιµώµενων επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα της εξεταζόµενης ζώνης, µ ε σκοπό την εξακρίβωση των πιθανών µεταβολών στο καθεστώς διατήρησης της περιοχής και τη διασφάλιση της ακεραιότητάς της. Η έννοια της δέουσας εκτίµησης περιγράφεται στο άρθρο 11 του Ν. 4014/ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ Σύµφωνα µε την από 25/09/2013 Υπουργική Απόφαση µε αρ. Η.Π /1952, «ως περιοχή καταγραφής στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος της ΕΟΑ θεωρείται η περιοχή που περιλαµβάνεται εντός µιας νοητής γραµµής που περικλείει όλα τα τµήµατα του έργου ή της δραστηριότητας και όλες τις συνοδευτικές υποδοµές και εγκαταστάσεις καθώς και µια περιφερειακή ζώνη, η οποία ορίζεται κατά περίπτωση από τον/τους συντάκτες της ΕΟΑ ανάλογα µε το προστατευτέο αντικείµενο, τον τύπο του έργου, τα χαρακτηριστικά του και τις επιπτώσεις του και η οποία δεν µπορεί να υπερβαίνει τα 300 µέτρα». Η θέση εγκατάστασης του εξεταζόµενου Σταθµού Βάσης της VODAFONE - ΠΑΝΑΦΟΝ βρίσκεται εντός των ορίων της προστατευόµενης περιοχής µε κωδικό GR «Όρος Όσσα» (περιοχή SPA). Στις ενότητες που ακολουθούν γίνεται αρχικά µια σύντοµη περιγραφή της ανωτέρω προστατευόµενης περιοχής, ενώ στη συνέχεια παρουσιάζονται αναλυτικά τα επιµέρους σηµαντικά στοιχεία αυτής. Η αναλυτική καταγραφή των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος προέκυψε από κατάλληλη βιβλιογραφική ανασκόπηση και από τα αναφερόµενα σηµαντικά στοιχεία στο τυποποιηµένο δελτίο δεδοµένων της προαναφερθείσας περιοχής του δικτύου NATURA ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΖΕΠ (SPA) GR «ΟΡΟΣ ΟΣΣΑ» Η Ζώνη Ειδικής Προστασίας µε κωδικό GR έχει συνολική έκταση ,98 ha χερσαία στο σύνολό της µε συνολική περίµετρο 68,2 km και εκτείνεται από τα 0 m (ελάχιστο υψόµετρο) έως τα 1965 m (µέγιστο υψόµετρο), µε µέσο υψόµετρο τα 806 m. Η περιοχή περιλαµβάνει το δασικό σύµπλεγµα της βορειοανατολικής πλευράς του όρους Όσσα. Ξεκινά από το επίπεδο της θάλασσας και συνεχίζει µέχρι την υψηλότερη κορυφή, τον Προφήτη Ηλία (υψόµετρο 1980 m). Η κορυφή είναι γυµνός βράχος και η υπάρχουσα βλάστηση ανήκει στην υποζώνη Astragalo-Daphnion. 4

5 Στα χαµηλότερα υψόµετρα, ο κύριος τύπος βλάστησης είναι τα δάση αειφύλλων πλατυφύλλων. Εδώ εντοπίζεται η πλειονότητα των σχετικών ειδών που αναπτύσσονται στην Ελλάδα, όπως τα είδη σφενδάµου (Acer sp.), βελανιδιάς (Quercus sp.), φουντουκιάς (Corylus sp.), κουµαριάς (Arbutus sp.), ρεικιών (Erica sp.), φράξου (Fraxinus sp.), φιλλυρέας (Phillyrea sp.), φτελιάς (Ulmus sp.), κρανιάς (Cornus sp.), κ.λπ. Στα µεγαλύτερα υψόµετρα, η ανθρώπινη επίδραση είναι έντονη, καθώς ο έλεγχος και το κλάδεµα της καστανιάς (Castanea sativa) έχουν οδηγήσει στη δηµιουργία καθαρών οµάδων του είδους, ιδιαίτερα σε µέρη του δάσους που ανήκουν στις τοπικές κοινότητες. Τα δέντρα χρησιµοποιούνται κυρίως για τη συλλογή κάστανων και λιγότερο για την ξυλεία τους. Στις περιοχές εκείνες όπου η ανθρώπινη επίδραση είναι ηπιότερη, η καστανιά (Castanea) αναπτύσσεται µαζί µε φλαµουριά (Tilia) σε έναν τυπικό αυξητικό χώρο Tilio- Castanetum στα m (που περιγράφεται από τον τύπο οικοτόπου 9180 και χαρακτηρίζεται από ασηµοφλαµουριά - Tilia tomentosa). Το επόµενο επίπεδο βλάστησης, που φθάνει µέχρι τα 650 m, είναι το Quercetum-montanum µε είδη βελανιδιάς (Quercus sp.), κυρίως πλατύφυλλη βελανιδιά (Q. Conferta), δρυ πετραία (Q. Sessiliflora) και χνουδοβελανιδιά (Q. Pubescens). άση οξυάς µε ουγγρική βελανιδιά (τύπος οικοτόπου 9280) συναντώνται πάνω από την υποζώνη Quercion ilicis στις πλαγιές που κοιτούν προς τη θάλασσα και πάνω από την υποζώνη Ostryo-carpinion orientalis στις περιοχές µακριά από τη θάλασσα. ρυοδάση απαντώνται επίσης, σε υψόµετρο m στις υγρές περιοχές της Όσσας. Σε µεγαλύτερα υψόµετρα ( m) συναντάται ψυχρόφιλη, υδρόφιλη βλάστηση. Τα κυρίαρχα δασικά είδη στο δάσος οξυάς είναι: η µοισιακή οξυά (Fagus moesiaca), µαζί µε δασική οξυά (F. sylvatica) και ανατολική οξυά (F. orientalis), στα µεγαλύτερα και µικρότερα υψόµετρα, αντίστοιχα. Στην Όσσα, όπως και στην υπόλοιπη Ανατολική Θεσσαλία, το όριο της µοισιακής οξυάς δεν είναι η γραµµή των καλοκαιρινών σχηµατισµών νεφών (όπως π.χ. είναι στην Αλβανία). Μικροί σχηµατισµοί του γένους της οξυάς βρίσκονται σε χαράδρες, ακόµα και σε υψόµετρα τόσο χαµηλά όσο 280 m. Το αµιγές δάσος οξυάς γίνεται µικτό στη ζώνη των m, όπου δέντρα οξυάς συναντώνται µαζί µε έλατα (Abies borisii-regis). Υπάρχει, επίσης, δάσος κεφαλληνιακής ελάτης (ενδηµικό έλατο της Ελλάδας), το οποίο καταλαµβάνει ένα µικρό τµήµα του εξεταζόµενου τόπου. Το δάσος ελάτης αντιµετώπιζε προβλήµατα τα περασµένα χρόνια εξαιτίας της εκµετάλλευσής του, αλλά πρόσφατα έχει αρχίσει να αυτοαποκαθίσταται. Πάνω από το τέλος της δασογραµµής ξεκινά η υποαλπική ζώνη µε µια µεγάλη ποικιλία ειδών. Στην Όσσα συναντάται επίσης σκυλόγαυρος (Carpinus orientalis), δάση αίσκουλου (Aesculus orientalis) σε χαράδρες και σχηµατισµοί φτέρης (Pteridium aquilinum) και λουτσιάς (Berberis cretica). Σε χαµηλά ποσοστά εµφανίζονται ακόµα ορισµένα είδη πλατυφύλλων, όπως σφένδαµος (Acer), σόρβος (Sorbus), φράξος (Fraxinus) και παρόχθια βλάστηση κατά µήκος των ρεµάτων. Σηµείωση για τη βιογεωγραφική περιοχή: Το όρος Όσσα, που χαρακτηρίζεται από την υποζώνη Quercion cerris και Fagetalia, θα µπορούσε να θεωρηθεί µέρος της υποηπειρωτικής και ηπειρωτικής βιογεωγραφικής περιοχής. 5

6 4.2 Ι ΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΖΕΠ GR Στην παρούσα ενότητα συνοψίζονται, κατά το δυνατόν, οι ιδιαιτερότητες της ΖΕΠ µε κωδικό GR (Όρος Όσσα). Το αισθητικό δάσος της Όσσας είναι ένας πραγµατικός βοτανικός κήπος. Οι ευνοϊκές περιβαλλοντικές και κλιµατολογικές συνθήκες της περιοχής και κυρίως το υψηλό ποσοστό βροχοπτώσεων αποτέλεσµα των ανατολικών ανέµων έχουν οδηγήσει στο σχηµατισµό του αξιοσηµείωτου δασικού συµπλέγµατος της Όσσας. Το τοπίο και η γεωµορφολογία της περιοχής παρουσιάζουν ενδιαφέρον, καθώς τοπικά δηµιουργούνται άφθονοι ιδιαίτεροι οικότοποι που οδηγούν σε υψηλή βιοποικιλότητα των τύπων βλάστησης, της χλωρίδας και της πανίδας. Το δασικό σύµπλεγµα περιλαµβάνει µια εξαιρετική ποικιλία τύπων οικοτόπων και φυτικών ειδών. Παρουσιάζει ένα εναλλασσόµενο τοπίο µε εκτεταµένα κλειστά δάση οξυάς και ελάτης στις ανατολικές πλαγιές, µε µικρά λιβάδια στο οροπέδιο, ενώ η κορυφή είναι γυµνός βράχος. Το δασικό σύµπλεγµα της Όσσας αποτελείται κυρίως από καθαρά και µικτά δάση πλατυφύλλων, καθώς και από πλατύφυλλα και κωνοφόρα δέντρα. Η περιοχή έχει αρκετά ενδηµικά είδη φυτών, όπως Silene multicaulis ssp. genistifollia, Teucrium chamaedrys ssp. olympicum (σπάνιο) και βαλκανικά ενδηµικά, όπως Lamium garganicum ssp. striatum. Το έδαφος είναι πολύ καλό για δασοκοµία. Η παραγωγικότητά του θεωρείται φτωχή και ακατάλληλη για γεωργικές ή κτηνοτροφικές χρήσεις. Εκτός από το βοτανικό της ενδιαφέρον, χάρη στην παρουσία ενδηµικών ή / και σπάνιων ειδών και στην ποικιλία των αγγειόφυτων και κατώτερων φυτών, η περιοχή προστατεύεται ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και χαρακτηρίζεται ως Σηµαντική Περιοχή για τα Πουλιά (ΣΠΠ) και φιλοξενεί ένα µεγάλο αριθµό πουλιών. Για ορισµένα από αυτά, η Όσσα θεωρείται ως ένας από τους 5 πιο σηµαντικούς τόπους της περιοχής ή ως ένας από τους µόνο 100 ή λιγότερους τόπους της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Ο εν λόγω τόπος είναι σηµαντικός για τα αναπαραγόµενα και διαβατικά αρπακτικά. Μεταξύ των ειδών ενδιαφέροντος συγκαταλέγονται τα εξής: το όρνιο (Gyps fulvus), το σαΐνι (Accipiter brevipes), ο βασιλαετός (Aquila heliaca), το χρυσογέρακο (Falco biarmicus), ο δρυοµυγοχάφτης (Ficedula semitorquata) και ο βλάχος (Emberiza hortulana). Το δασικό σύµπλεγµα της Όσσας χαρακτηρίζεται επίσης από την παρουσία µεγάλων θηλαστικών, όπως: το τσακάλι (Canis aureus), το αγριογούρουνο (Sus scrofa) και άλλα, τα οποία στο σύνολό τους προστατεύονται από διεθνείς συµβάσεις και εθνικούς νόµους. Υπάρχουν, επίσης, σηµαντικά αµφίβια και ερπετά στον τόπο. Τέλος, η πανίδα είναι πλούσια σε είδη ασπόνδυλων, ορισµένα εκ των οποίων περιλαµβάνονται στο Παράρτηµα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, και υπάρχουν και κάποια ενδηµικά είδη ασπόνδυλων. Τα είδη: Maladera krueperi, Leptusa casalei, Albaniola thessalica, Tapinopterus thessalicus, Duvalius roseni, Duvalius zaimisi, Ampedus vignai, Langelandia thessalica είναι ενδηµικά Κολεόπτερα, ενώ τα είδη: Poecilimon thessalicus, Dolichopoda annae είναι ενδηµικά Ορθόπτερα. 6

7 Άλλα σηµαντικά είδη µε κίνητρο D Ασπόνδυλα: Platycnemis pennipes: Σύµφωνα µε τους Van Tol, J. & Verdonk M.J. (1988) είναι κινδυνεύον είδος. Spialia phlomidis: Σύµφωνα µε τον J.S. Dadrowski θεωρείται σπάνιο είδος. Agrodiaetus admetus: Προστατεύεται από το Προεδρικό ιάταγµα 67/1981. Heodes alciphron: Σύµφωνα µε τον J.S. Dadrowski, θεωρείται σπάνιο είδος. Parnassius mnemosyne: Προστατεύεται από το Προεδρικό ιάταγµα 67/1981. Περιλαµβάνεται στο Παράρτηµα IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, και στο Παράρτηµα ΙΙ της Σύµβασης της Βέρνης, και αναφέρεται στο έργο Βιοτόπων CORINE (1988). Τέλος, αναφέρεται από τους Koomen P. & van Helsdingen P.J. (1993) ως κινδυνεύον είδος. Aesalus scarabaeoides: Αναφέρεται από τον Speight M.C.D. (1989) και τους Koomen P. & van Helsdingen P.J. (1993) ως κινδυνεύον είδος. Rhysodes sulcatus: Θεωρείται ως κινδυνεύον και είδος ενδιαφέροντος από τους Speight M.C.D. (1989), Koomen P., van Helsdingen P.J. (1993) και την Ευρωπαϊκή Απογραφή Ασπονδύλων - European Invertabrate Survey (1991). Σπονδυλόζωα: Felis sylvestris: Περιλαµβάνεται στο Παράρτηµα IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, στο Παράρτηµα II της Σύµβασης της Βέρνης, αναφέρεται στη Σύµβαση CITES 1973 και στο έργο των Βιοτόπων CORINE (1988) Τεχνικό εγχειρίδιο, τεύχος 1. Glis glis, Sciurus vulgaris: Προστατεύονται από την Ελληνική Νοµοθεσία (Προεδρικό ιάταγµα 67/81) και περιλαµβάνονται στο Παράρτηµα III της Σύµβασης της Βέρνης. Muscardinus avellanarius: Προστατεύεται από την Ελληνική Νοµοθεσία (Προεδρικό ιάταγµα 67/81), περιλαµβάνεται στο Παράρτηµα IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και στο Παράρτηµα III της Σύµβασης της Βέρνης. Capreolus capreolus: Καταγράφεται στο Κόκκινο Βιβλίο εδοµένων των απειλούµενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας ως τρωτό είδος. Επίσης, περιλαµβάνεται στο Παράρτηµα III της Σύµβασης της Βέρνης και στο Παράρτηµα V της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Canis aureus: Καταγράφεται στο Κόκκινο Βιβλίο εδοµένων των απειλούµενων σπονδυλόζωων της Ελλάδας ως τρωτό είδος. Επίσης, περιλαµβάνεται στο Παράρτηµα V της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Canis lupus: Καταγράφεται στο Κόκκινο Βιβλίο εδοµένων των απειλούµενων σπονδυλόζωων της Ελλάδας ως τρωτό είδος και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούµενων Ζώων της IUCN (1988). Επίσης, περιλαµβάνεται στα Παραρτήµατα II, IV και V της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και στο Παράρτηµα II της Σύµβασης της Βέρνης. Αναφέρεται στη Σύµβαση CITES (1973) και στο έργο των Βιοτόπων CORINE (1988). Φυτά: Aesculus hippocastanum: Είναι ένα µεσογειακό ενδηµικό είδος, αυτοφυές µόνο στη Βαλκανική χερσόνησο στην Ευρώπη (Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία, Αλβανία, Βουλγαρία). Υπάρχουν µόνο ελάχιστα δέντρα τοπικά στην περιοχή και η φύτευση νέων ατόµων είναι απαραίτητη για την επιβίωση του είδους. Androsace villosa: Είναι ένα είδος διάσπαρτο στα βουνά της Κεντρικής και Νότιας Ευρώπης, που εντοπίζεται σε υψόµετρο m σε σταθεροποιηµένες σάρες και ασβεστολιθικά πετρώµατα. 7

8 Ornithogalum oligophyllum: Είναι ένα είδος µε εξάπλωση στη Βαλκανική χερσόνησο και την Ανατολία. Τα ενδηµικά είδη της Ελλάδας Centaurea ossaea, Allium heldreichii και τα ενδηµικά των Βαλκανίων Gallium degenii και Astragalus lacteus προστατεύονται από την Ελληνική Νοµοθεσία (µε το Π.. 67/81) και επίσης περιλαµβάνονται στον Κόκκινο Κατάλογο εδοµένων της IUCN (1993) στην κατηγορία των απειλούµενων ειδών και στον Ευρωπαϊκό Κόκκινο Κατάλογο των Παγκοσµίως Απειλούµενων Ειδών ως σπάνια. Τα ενδηµικά είδη Viola athois και Erodium chrysanthum προστατεύονται από τη Σύµβαση της Βέρνης και την Ελληνική Νοµοθεσία (µε το Π.. 67/81) και επίσης περιλαµβάνονται στον Κόκκινο Κατάλογο εδοµένων της IUCN (1993) στην κατηγορία των απειλούµενων ειδών και στον Ευρωπαϊκό Κόκκινο Κατάλογο των Παγκοσµίως Απειλούµενων Ειδών ως τρωτά. Festuca koritnicensis: Είναι ένα σπάνιο είδος (IUCN 1993), ενδηµικό των Βαλκανίων. Viola tricolor ssp. macedonica: Είναι βαλκανικό ενδηµικό (Ελλάδα, Αλβανία). Astragalus mayeri, Crocus veluchensis, Crataegus heldreichii, Silene radicosa ssp. radicosa, Crocus cvijicii, Sideritis scardica, Lamium garganicum ssp. striatum, Scrophularia aestivalis, Dianthus haematocalyx ssp. haematocalyx, Dianthus integer ssp. minutiflorus, Carum graecum ssp. graecum, Dianthus viscidus, Colchicum doerfleri, Carum strictum: Είναι ενδηµικά είδη των Βαλκανίων. Marrubium thessalum: Είναι ενδηµικό είδος της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας και της Νότιας Αλβανίας. Carlina frigida: Είναι βαλκανικό ενδηµικό που εµφανίζεται στην Ελλάδα και πιθανόν εξαπλώνεται έως τη Νότια Γιουγκοσλαβία και την Αλβανία. 8

9 4.3 ΘΕΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΒΑΣΗΣ Όπως φαίνεται και στο χάρτη που ακολουθεί (Χάρτης 1), ο υφιστάµενος Σταθµός Βάσης της VODAFONE που φιλοξενεί και το κεραιοσύστηµα της εταιρίας WIND είναι εγκατεστηµένος στην ανατολική πλευρά της Ζώνης Ειδικής Προστασίας GR και πλησίον της οριογραµµής της, από την οποία απέχει πλησιέστερη απόσταση περί τα 750 m. Χάρτης 1: Θέση του υφιστάµενου Σταθµού Βάσης εντός της ΖΕΠ µε κωδικό GR (κόκκινη οριογραµµή). 4.4 ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ εν υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία σχετικά µε την ύπαρξη εντός της εξεταζόµενης ΖΕΠ ειδών οικοτόπων σύµφωνα µε την Υπουργική Απόφαση υπ αρ. Η.Π /853/Ε103 (ΦΕΚ 645/Β/ ) σε εναρµόνιση µε την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Στο Χάρτη 2, παρουσιάζεται η εικόνα των σηµαντικών οικοτόπων στην ευρύτερη περιοχή, σύµφωνα µε στοιχεία της Βάσης εδοµένων της WWF. Σηµειώνεται ότι η θέση εγκατάστασης του υφιστάµενου Σταθµού Βάσης κινητής τηλεφωνίας της εταιρίας VODAFONE-ΠΑΝΑΦΟΝ A.E.E.T. απέχει περίπου 2,23 km από τον πλησιέστερο σηµαντικό οικότοπο. Συνεπώς ο εξεταζόµενος Σταθµός Βάσης δεν δύναται να απειλήσει τη συνοχή οποιουδήποτε τέτοιου οικοτόπου, ούτε από την υφιστάµενη λειτουργία του αλλά ούτε και από την προτεινόµενη τροποποίηση του Σταθµού, η οποία τονίζεται ότι δεν περιλαµβάνει δοµικές αλλαγές. 9

10 Θέση Σταθµού Βάσης (ΚΑΡΙΤΣΑ) Υπόµνηµα 9130 άση οξιάς µε Asperulo-Fagetum 924A Θερµόφιλα δρυοδάση της Αν. Μεσογείου και της Βαλκανικής 9340 άση αριάς µε Quercus ilex 1020 Αρόσιµη γη 92C0 άση ανατολικής πλατάνου (Platanion orientalis) 9110 άση οξιάς της Luzulo - Fagetum 4090 Ενδηµικοί οροµεσογειακοί Ερεικώνες 9270 Ελληνικά δάση οξιάς µε Abies borisii-regis 9180 άση φαραγγιών µε Tilio - Acerion 5210 Σχηµατισµοί µε αρκεύθους 5350 Ψευδοµακκί Όλοι οι άλλοι οικότοποι Χάρτης 2: Χάρτης Οικοτόπων στην ευρύτερη περιοχή του υφιστάµενου Σταθµού Βάσης της Vodafone

11 4.5 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΝ ΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ Στον Πίνακα 1 παρουσιάζεται η εκατοστιαία σύνθεση της προστατευόµενης από το ίκτυο Natura 2000 περιοχής, σύµφωνα µε τα στοιχεία του τυποποιηµένου δελτίου δεδοµένων της (SDF), όσον αφορά τις κατηγορίες των ενδιαιτηµάτων της. Πίνακας 1: Κατανοµή ενδιαιτηµάτων εντός της ΖΕΠ GR Κατηγορίες ενδιαιτηµάτων στην Περιοχή Κάλυψη (%) άση φυλλοβόλων πλατυφύλλων 60,00 Υγροί λειµώνες, Μεσόφιλοι λειµώνες 15,00 Σκληρόφυλλοι Θάµνοι, Μακία και Γκαρίγκ, Φρύγανα 12,00 Μικτά δάση 7,00 Άλλη γη (συµπεριλαµβανοµένων πόλεων, χωριών, οδών, χώρων διάθεσης αποβλήτων, ορυχείων, βιοµηχανικών περιοχών) 3,00 άση κωνοφόρων 2,00 Μη δασικές εκτάσεις, καλλιεργούµενες µε ξυλώδη φυτά (συµπεριλαµβανοµένων οπωρώνων, ελαιώνων, αµπελώνων, ανοικτών δασών Dehesas) 1,00 ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΕΝ ΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ 100 % Βάσει των παραπάνω στοιχείων, είναι εµφανές ότι στην ευρύτερη περιοχή που προστατεύεται από το δίκτυο NATURA 2000 επικρατούν κυρίως τα δάση φυλλοβόλων πλατυφύλλων, µε κάλυψη 60% στη ΖΕΠ. Ο εξεταζόµενος σταθµός βρίσκεται εντός αυτού του ενδιαιτήµατος, το οποίο υπάρχει σε αφθονία στην περιοχή και συνεπώς δε δύναται να το απειλήσει ιδιαιτέρως λαµβανοµένης υπ όψιν της ήπιας φύσης των προτεινόµενων τροποποιήσεων του σταθµού που δεν περιλαµβάνουν καν δοµικές αλλαγές

12 4.6 ΚΑΛΥΨΗ ΓΗΣ ΚΑΤΑ CORINE Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζεται το καθεστώς κάλυψης γης στην περιοχή µελέτης, σύµφωνα µε στοιχεία του Corine Land Cover (2006). Όπως εµφανίζεται στον παρακάτω χάρτη (Χάρτης 3), η κάλυψη γης στη θέση εγκατάστασης του Σταθµού Βάσης κατά CORINE είναι η 311: δάσος πλατυφύλλων. Επίσης, σύµφωνα µε την ευρωπαϊκή καταγραφή κατά CORINE στην περιοχή µελέτης, δηλ. 300m περιµετρικά του εξεταζόµενου Σταθµού Βάσης δεν απαντάται καµία άλλη κάλυψη πέραν του δάσους πλατυφύλλων. Χάρτης 3: Χάρτης Κάλυψης Γης κατά CORINE στην ευρύτερη περιοχή του υφιστάµενου σταθµού βάσης της Vodafone

13 4.7 ΧΛΩΡΙ Α Η εξεταζόµενη περιοχή του δικτύου Natura 2000 δεν είναι σηµαντική για τη χλωρίδα της, για το λόγο αυτό άλλωστε απουσιάζει η σχετική πληροφορία από το τυποποιηµένο δελτίο δεδοµένων της. Έτσι, δεν υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία σχετικά µε την ύπαρξη εντός της εξεταζόµενης ΖΕΠ αξιόλογων φυτών σύµφωνα µε την Υπουργική Απόφαση υπ αρ. Η.Π /853/Ε103 (ΦΕΚ 645/Β/ ) σε εναρµόνιση µε την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. 4.8 ΠΑΝΙ Α εν υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία για την ύπαρξη αξιόλογης πανίδας (π.χ. θηλαστικά, αµφίβια, ερπετά, ασπόνδυλα) στην περιοχή µελέτης, πέραν των πτηνών (ορνιθοπανίδα). Άλλωστε, η εξεταζόµενη Ζώνη Ειδικής Προστασίας, GR , έχει χαρακτηριστεί βάσει των αξιόλογων πτηνών που καταγράφονται στο εσωτερικό της. 4.9 ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙ Α Η περιοχή σαφώς και είναι ιδιαίτερα σηµαντική για την ορνιθοπανίδα της και στο εσωτερικό της έχουν καταγραφεί πολλά αξιόλογα είδη πτηνών. Η θέση του υφιστάµενου Σταθµού εµπίπτει εντός της Σηµαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) µε κωδικό: GR058 «Κάτω Όλυµπος, Τέµπη, Όσσα», η οποία περιγράφεται στο επόµενο Κεφάλαιο (Κεφάλαιο 5). Στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 2) παρουσιάζονται τα αξιόλογα είδη πτηνών εντός της ΖΕΠ GR , µε την επιστηµονική και την κοινή τους ονοµασία. Πίνακας 2: Αξιόλογα είδη πτηνών εντός της ΖΕΠ GR ΑΞΙΟΛΟΓΑ ΠΤΗΝΑ Επιστηµονική ονοµασία Ελληνική ονοµασία Accipiter brevipes Σαΐνι Accipiter gentilis butoides ιπλοσάινο Accipiter nisus nisus Τσιχλογέρακο Acrocephalus melanopogon Μουστακοποταµίδα Acrocephalus schoenobaenus Βουρλοποταµίδα Aegolius funereus Ελατόµπουφος Aegypius monachus Μαυρόγυπας Alauda arvensis arvensis Σταρήθρα Alcedo atthis Αλκυόνα Anthus campestris campestris Χαµοκελάδα Anthus pratensis pratensis Λιβαδοκελάδα Anthus trivialis trivialis ενδροκελάδα Apus apus apus Σταχτάρα Apus melba melba Σκεπαρνάς Aquila chrysaetos chrysaetos Χρυσαετός Aquila heliaca heliaca Βασιλαετός Aquila pomarina Κραυγαετός Bubo bubo bubo Μπούφος Burhinus oedicnemus oedicnemus Πετροτριλίδα Buteo buteo buteo Γερακίνα Buteo rufinus rufinus Αετογερακίνα 13 13

14 Calandrella brachydactyla Caprimulgus europaeus Carduelis spinus Ciconia ciconia Ciconia nigra Circaetus gallicus Circus aeruginosus Circus cyaneus Circus macrourus Circus pygargus Clamator glandarius Coccothraustes coccothraustes Columba palumbus palumbus Coracias garrulus Corvus frugilegus frugilegus Coturnix coturnix Cuculus canorus Delichon urbica urbica Dendrocopos leucotos lilfordi Dendrocopos medius medius Dendrocopos syriacus Emberiza caesia Emberiza citrinella Emberiza hortulana Emberiza melanocephala Erithacus rubecula balcanica Falco biarmicus feldeggi Falco eleonorae Falco naumanni Falco peregrinus brookei Falco subbuteo Falco vespertinus Ficedula albicollis Ficedula hypoleuca Ficedula parva parva Ficedula semitorquata Fringilla coelebs coelebs Fringilla montifringilla Gyps fulvus Hieraaetus pennatus Himantopus himantopus Hippolais icterina Hippolais olivetorum Hippolais pallida elaeica Hirundo daurica rufula Hirundo rustica rustica Lanius collurio collurio Lanius excubitor excubitor Lanius minor Lanius nubicus Lanius senator senator Lullula arborea arborea Luscinia megarhynchos Μικρογαλιάντρα Γυδοβυζάχτρα Λούγαρο Λευκοπελαργός Μαυροπελαργός Φιδαετός Καλαµόκιρκος Βαλτόκιρκος Στεπόκιρκος Λιβαδόκιρκος Κισσόκουκος Κοκκοθραύστης Φάσσα Χαλκοκουρούνα Χαβαρόνι Ορτύκι Κούκος Σπιτοχελίδονο Λευκονώτης Μεσοτσικλητάρα Βαλκανοτσικλητάρα Σκουρόβλαχος Χιρλοτσίχλονο Βλάχος Αµπελουργός Κοκκινολαίµης των Βαλκανίων Χρυσογέρακο Μαυροπετρίτης Κιρκινέζι Πετρίτης εντρογέρακο Μαυροκιρκίνεζο Κρικοµυγοχάφτης Μαυροµυγοχάφτης Νανοµυγοχάφτης ρυοµυγοχάφτης Σπίνος Χειµωνόσπινος Όρνιο Σταυραετός Καλαµοκανάς Κιτρινοστριτσίδα Λιοστριτσίδα Ωχροστριτσίδα εντροχελίδονο Χελιδόνι Αετοµάχος ιπλοκεφαλάς Γαϊδουροκεφαλάς Παρδαλοκέφαλος Κοκκινοκέφαλος εντροσταρήθρα Αηδόνι 14 14

15 Merops apiaster Milvus migrans aegypticus Monticola saxatilis Motacilla alba alba Motacilla cinerea Motacilla flava beema Muscicapa striata neumanni Neophron percnopterus Oenanthe hispanica Oenanthe oenanthe oenanthe Oriolus oriolus oriolus Otus scops Pandion haliaetus Pernis apivorus Philomachus pugnax Phoenicurus ochruros Phoenicurus phoenicurus phoenicurus Phylloscopus bonelli orientalis Phylloscopus collybita abietinus Phylloscopus sibilatrix Phylloscopus trochilus acredula Porzana parva Prunella modularis Regulus regulus Riparia riparia riparia Saxicola rubetra Scolopax rusticola Streptopelia turtur Sturnus roseus Sturnus vulgaris tauricus Sylvia atricapilla Sylvia borin borin Sylvia cantillans albistriata Sylvia communis communis Sylvia curruca curruca Sylvia hortensis crassirostris Tringa glareola Turdus iliacus iliacus Turdus philomelos Turdus pilaris Upupa epops epops Μελισσοφάγος Τσίφτης Αιγυπτιακός Πετροκότσυφας Λευκοσουσουράδα Σταχτοσουσουράδα Κιτρινοσουσουράδα Σταχτοµυγοχάφτης Ασπροπάρης Ασπροκώλα Σταχτοπετρόκλης Συκοφάγος Γκιώνης Ψαραετός Σφηκιάρης Μαχητής Καρβουνιάρης Κοκκινονούρης Βουνοφυλλοσκόπος ενδροφυλλοσκόπος των ελάτων ασοφυλλοσκόπος Θαµνοφυλλοσκόπος Μικροπουλάδα Θαµνοψάλτης Χρυσοβασιλίσκος Οχθοχελίδονο Καστανολαίµης Μπεκάτσα Τριγώνι Αγιοπούλι Ψαρόνι του Ταύρου Μαυροσκούφης Κηποτσιροβάκος Κοκκινοτσιροβάκος Θαµνοτσιροβάκος Λαλοτσιροβάκος εντροτσιροβάκος Λασπότριγγας Κοκκινότσιχλα Τσίχλα Κεδρότσιχλα Τσαλαπετεινός Στον Πίνακα 3 παρουσιάζονται τα πτηνά εντός της ΖΕΠ τα οποία αναφέρονται στο άρθρο 4 της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ και καταγράφονται στο Παράρτηµα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, µαζί µε στοιχεία για τον πληθυσµό τους και την αξιολόγηση της περιοχής για αυτά. Στο τέλος του πίνακα παρατίθενται οι επεξηγήσεις του χρησιµοποιούµενου συµβολισµού

16 Πίνακας 3: Είδη πτηνών εντός της ΖΕΠ GR που αναφέρονται στο Άρθρο 4 της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ και στο Παράρτηµα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, και αξιολόγηση της περιοχής για έκαστο είδος. Είδη Πληθυσµός στην περιοχή περιοχής Κωδ. Επιστηµ. Ονοµασία T Μέγεθος Μον. Κατ. Ποιότ. εδ. A B C D A B C Ελάχ. Μέγ. Πληθ. ιατήρ. Αποµ. Καθ. A082 Circus cyaneus c P C B C B A031 Ciconia ciconia A277 Oenanthe oenanthe A433 Lanius nubicus c P C B B B A100 Falco eleonorae A266 Prunella modularis A360 Fringilla montifringilla A299 Hippolais icterina A438 Hippolais pallida c P C B B B w P C B C B c P C B C B A295 Acrocephalus schoenobaenus c P C B C B A231 Coracias garrulus A083 Circus macrourus A101 Falco biarmicus A304 Sylvia cantillans c P C B B B r P A B C B A339 Lanius minor A232 Upupa epops A212 Cuculus canorus A077 Neophron percnopterus r 1 1 i C B C B A373 Coccothraustes coccothraustes w P C B C B A365 Carduelis spinus A306 Sylvia hortensis A261 Motacilla cinerea A285 Turdus philomelos A261 Motacilla cinerea w P C B C B w P C B C B A082 Circus cyaneus w P C B C B A211 Clamator glandarius r P A B B B 16 16

17 A094 Pandion haliaetus A133 Burhinus oedicnemus A089 Aquila pomarina A442 Ficedula semitorquata c P C B C B r 1 1 i B B B B A214 Otus scops p P C B C B A091 Aquila chrysaetos A239 Dendrocopos leucotos A095 Falco naumanni A293 Acrocephalus melanopogon A266 Prunella modularis A311 Sylvia atricapilla p 1 1 i C B C B c R C B B B c P C B C B w P C B C B w P C B C B A030 Ciconia nigra c P B B B B A215 Bubo bubo c P C B C B A257 Anthus pratensis w P C B C B A338 Lanius collurio A379 Emberiza hortulana A223 Aegolius funereus r P C B B B p P B B B B A120 Porzana parva c P C B B B A337 Oriolus oriolus A256 Anthus trivialis c P C B C B A030 Ciconia nigra r 1 1 i B B B B A447 Emberiza caesia A321 Ficedula albicollis A273 Phoenicurus ochruros c P C B C B A308 Sylvia curruca A310 Sylvia borin c P C B C B A316 Phylloscopus trochilus A402 Accipiter brevipes A085 Accipiter gentilis c P C B C B r P C B B B A284 Turdus pilaris w P C B C B A351 Sturnus vulgaris A224 Caprimulgus europaeus A247 Alauda arvensis c P C B C B A086 Accipiter nisus w P C B C B A246 Lullula arborea 17 17

18 A208 Columba palumbus A341 Lanius senator A273 Phoenicurus ochruros w P C B C B A404 Aquila heliaca c R A B B B A247 Alauda arvensis w P C B C B A228 Apus melba A274 Phoenicurus phoenicurus A151 Philomachus pugnax A314 Phylloscopus sibilatrix A080 Circaetus gallicus A439 Hippolais olivetorum c P C B C B c P C B C B r 2 2 i C B C B c P C B C B A099 Falco subbuteo A260 Motacilla flava c P C B C B A092 Hieraaetus pennatus A079 Aegypius monachus c 1 1 i C B B B A072 Pernis apivorus A252 Hirundo daurica A230 Merops apiaster A155 Scolopax rusticola w P C B C B A249 Riparia riparia c P C B C B A313 Phylloscopus bonelli A382 Emberiza melanocephala A403 Buteo rufinus r P C B B B A078 Gyps fulvus r 2 2 i C B C B A317 Regulus regulus A097 Falco vespertinus A355 Passer hispaniolensis A238 Dendrocopos medius A376 Emberiza citrinella A340 Lanius excubitor A081 Circus aeruginosus w P C B C B c P C B C B p P C B C B c P C B C B w P C B B B c P C B C B A226 Apus apus A319 Muscicapa striata A262 Motacilla alba w P C B C B 18 18

19 A309 Sylvia communis A084 Circus pygargus A429 Dendrocopos syriacus c P C B C B p P C B B B A260 Motacilla flava A315 Phylloscopus collybita A348 Corvus frugilegus A103 Falco peregrinus A243 Calandrella brachydactyla A269 Erithacus rubecula A271 Luscinia megarhynchos w P C B C B p P C B C B w P C B C B A249 Riparia riparia r i C B C B A250 Ptyonoprogne rupestris A229 Alcedo atthis A286 Turdus iliacus w P C B C B A073 Milvus migrans c P C B C B A131 Himantopus himantopus A255 Anthus campestris A278 Oenanthe hispanica c P C B C B A320 Ficedula parva c P C B B B A251 Hirundo rustica A086 Accipiter nisus A113 Coturnix coturnix A166 Tringa glareola c P C B C B A275 Saxicola rubetra A269 Erithacus rubecula A253 Delichon urbica A280 Monticola saxatilis c P C B C B A353 Sturnus roseus c P C B B B A087 Buteo buteo A322 Ficedula hypoleuca A210 Streptopelia turtur c P C B C B A262 Motacilla alba A359 Fringilla coelebs 19 19

20 Επεξηγήσεις: Τ = Τύπος p = µόνιµο (permanent) r = αναπαραγωγή (reproducing) c = συγκέντρωση (concentration) w = διαχείµαση (wintering) Μονάδες Πληθυσµού: i = άτοµα (individuals) p = ζευγάρια (pairs) Κατ. = Κατηγορίες αφθονίας C = κοινό (common) R = σπάνιο (rare) V = πολύ σπάνιο (very rare) P = παρουσία (present) Ποιότ. εδ. = Ποιότητα εδοµένων G = καλή (good) π.χ. βασισµένη σε έρευνες M = µέτρια (moderate) π.χ. βασισµένη σε τµηµατικά δεδοµένα µε κάποια παρέκταση P = φτωχή (poor) π.χ. χονδρική εκτίµηση VP = πολύ φτωχή (poor) π.χ. όπου δεν είναι εφικτή η χονδρική εκτίµηση περιοχής: Πληθ. = Πληθυσµός (A, B, C, D) ιατήρ. = ιατήρηση (A, B, C) Αποµ. = Αποµόνωση (A, B, C) Καθ. = Καθολικά (A, B, C) 20 20

21 5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΣΠΠ GR058 «ΚΑΤΩ ΤΕΜΠΗ, ΟΛΥΜΠΟΣ, ΟΣΣΑ» Όπως προαναφέρθηκε, η µελετώµενη ΖΕΠ αποτελεί µέρος της Σηµαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) κατά ΙΒΑ 2000: GR058 «Κάτω Τέµπη, Όλυµπος, Όσσα». Ακολουθεί η περιγραφή της εν λόγω ΣΠΠ. Η ΣΠΠ GR058 περιλαµβάνει δύο όρη που διαχωρίζονται από την κοιλάδα των Τεµπών. Το δυτικό τµήµα του Κάτω Ολύµπου αποτελείται κυρίως από λειµώνες και θαµνώνες, ενώ το ανατολικό είναι αρκετά δασωµένο. Όσον αφορά στα ενδιαιτήµατά της, στην ΣΠΠ επικρατούν: δάση και δασικές εκτάσεις (35%) και συγκεκριµένα πλατύφυλλα φυλλοβόλα δάση, πλατύφυλλα αείφυλλα δάση, µικτά δάση, αυτοφυή κωνοφόρα δάση. θαµνώνες (30%) και συγκεκριµένα σκληρόφυλλοι θάµνοι, γκαρίγκ και µακί. λιβάδια (20%) και συγκεκριµένα υγρά ποολίβαδα, στέπες και ξερά ασβεστούχα ποολίβαδα. τεχνητά τοπία (10%) και συγκεκριµένα καλλιεργήσιµη γη, πολυετείς καλλιέργειες, δεντροκαλλιέργειες. βραχώδεις περιοχές (5%) και συγκεκριµένα εσωτερικοί απόκρηµνοι βράχοι. Οι χρήσεις γης στην περιοχή είναι ως επί το πλείστον αγροτικές, ενώ επίσης παρατηρείται έντονη δασοπονία και κυνήγι. Εντός της ΣΠΠ, στρέµµατα αποτελούν το Καταφύγιο Άγριας Ζωής µε κωδική ονοµασία: ΚΑΖ187 «Ασπρόπετρα - Αηλιά (Καλλιπεύκης)». Επίσης, στρέµµατα της ΣΠΠ αποτελούν το Καταφύγιο Άγριας Ζωής µε κωδική ονοµασία: KAZ197 «Τσαΐρα - Γκόλιανη (Ραψάνης)». Τµήµα της περιοχής αποτελεί Ελεγχόµενη Κυνηγετική Περιοχή (Όσσα, στρέµµατα), στρέµµατα αποτελούν Αισθητικό άσος (Αισθητικό άσος Όσσας), στρέµµατα καλύπτονται από το Αισθητικό άσος της Κοιλάδας των Τεµπών, στρέµµατα καλύπτονται από τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας GR «Αισθητικό άσος Κοιλάδας Τεµπών», στρέµµατα καλύπτονται από τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας GR «Όρος Όσσα» και στρέµµατα καλύπτονται από τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας GR «Κάτω Όλυµπος, Όρος Γοδαµάνι και Κοιλάδα Ροδιάς». Η περιοχή είναι ιδιαίτερα σηµαντική για αναπαραγόµενα και διαβατικά αρπακτικά και αποτελεί σηµαντικό µεταναστευτικό διάδροµο. Μεταξύ των ειδών παγκοσµίου ενδιαφέροντος εντός της ΣΠΠ που δεν πληρούν τα κριτήρια ΙΒΑ συγκαταλέγονται τα εξής: Μαυρόγυπας -Aegypius monachus (µη-αναπαραγόµενο). Βασιλαετός - Aquila heliaca (µη-αναπαραγόµενο). Κιρκινέζι - Falco naumanni (µετανάστευση). Τα είδη πουλιών εντός της ΣΠΠ που πληρούν τα κριτήρια ΙΒΑ παρουσιάζονται στον Πίνακα 4 παρακάτω. Πίνακας 4: Είδη πτηνών εντός της ΣΠΠ GR058, µε πληθυσµιακά στοιχεία και κριτήρια

22 Όσον αφορά στην τρωτότητα της ΣΠΠ, η υλοτοµία και το κάψιµο των θάµνων, καθώς και η χρήση δηλητηριασµένων δολωµάτων οδηγούν σε σταδιακή υποβάθµιση του οικοτόπου. Οι βασικές απειλές για την εξεταζόµενη ΣΠΠ είναι: η δάσωση (χαµηλή), το κάψιµο της βλάστησης (χαµηλή), η κατασκευή τάφρων / φραγµάτων (µέτρια), οι αποδασώσεις για εµπόριο (µέτρια), η συλλογή καυσόξυλων (χαµηλή), η βόσκηση δασών (χαµηλή), οι αντλήσεις υπόγειων υδάτων (χαµηλή), η ανάπτυξη σε υποδοµές (µέτρια), ο τουρισµός / αναψυχή (χαµηλή), η επιλεγµένη υλοτοµία και το κόψιµο (µέτρια) και τέλος η µη αειφορική εκµετάλλευση (µέτρια). 6. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΕΙ ΩΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙ ΑΣ ΣΤΗ ΖΕΠ GR Τα είδη χαρακτηρισµού της ΖΕΠ GR (Όρος Όσσα) είναι τα εξής: 1. Emberiza hortulana (Βλάχος) 2. Falco biarmicus (Χρυσογέρακο) 3. Ficedula semitorquata ( ρυοµυγοχάφτης) 4. Gyps fulvus (Όρνιο) και περιγράφονται αναλυτικά στις ενότητες που ακολουθούν. 6.1 ΒΛΑΧΟΣ (EMBERIZA HORTULANA) Εικόνα 1: Προφίλ Βλάχου Εικόνα 2: Φτερούγισµα Βλάχου Κατηγορία κινδύνου στην Ελλάδα: Μειωµένου ενδιαφέροντος LC Κατηγορία κινδύνου διεθνής: Μειωµένου ενδιαφέροντος LC Πληθυσµός: Από τα 39 είδη Βλάχου, τουλάχιστον τα 12 βρίσκονται στην Ευρώπη. Ο παγκόσµιος πληθυσµός του Βλάχου είναι µεταξύ 20 και 100 εκατοµµυρίων πουλιών, καλύπτοντας παγκόσµιο εύρος πάνω από 10 εκατοµµύρια τετραγωνικά χιλιόµετρα. Τα άτοµα του είδους αναπαράγονται στις περισσότερες περιοχές της Ευρώπης, εκτός από τη Βόρεια Σκανδιναβία, την Ισλανδία και το Ηνωµένο Βασίλειο. Ο Ευρωπαϊκός πληθυσµός αριθµεί περισσότερο από το µισό παγκόσµιο αναπαραγωγικό πληθυσµό. Τα περισσότερα άτοµα βρίσκονται στην Τουρκία, όπου συναντώνται περισσότερα από 3 εκατοµµύρια ζευγάρια. Στην Ελλάδα, ο συνολικός πληθυσµός είναι µεταξύ και αναπαραγωγικών ζευγαριών, που διασκορπίζονται στην ενδοχώρα, την Κρήτη και σε µερικά άλλα νησιά. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή κατάσταση προστασίας του είδους χαρακτηρίζεται ως µειωµένη (SPEC 2)

23 Ενδιαιτήµατα/Τροφή: Ο Βλάχος κατοικεί σε θαµνώδεις περιοχές, σε υψίπεδα βοσκοτόπια µε φράχτες, σε ανοιχτά λιβάδια µε δέντρα και σε ξέφωτα δασών, συχνά κοντά σε υγροβιότοπους. Το χειµώνα κατοικεί σε ηµι-άγονα εδάφη όπου κυριαρχούν µικρά αγκαθωτά δέντρα και γρασίδι. Από τον Απρίλιο µέχρι τον Αύγουστο-Σεπτέµβριο, ο Βλάχος µένει στην περιοχή του. Μεταναστεύει στην υποσαχάρια Αφρική, µένοντας βόρεια από 10 N γεωγραφικού πλάτους για το χειµώνα. Το θηλυκό φτιάχνει φωλιά σε σχήµα κούπας στο έδαφος, από γρασίδι και κλαδάκια. Γεννάει δύο φορές, µεταξύ Απριλίου και Ιουλίου, από τέσσερα έως έξι αυγά, τα οποία εκκολάπτονται από το θηλυκό για δύο εβδοµάδες, ενώ τα µικρά αναθρέφονται και από τους δύο γονείς για 15 ηµέρες. Η κύρια τροφή του Βλάχου είναι µικροί σπόροι και έντοµα. Οι Βλάχοι ταΐζουν τα µικρά τους µε έντοµα. Ένα έντοµο που καταναλώνουν είναι ο εντροτζίτζικας (Oecanthus pellucens), ο οποίος έχει µέγεθος δύο εκατοστά, έχει µια µακριά και λεπτή κεραία και κρατάει τα φτερά του ευθεία στο σώµα του. Απειλές: Από όλα τα είδη πουλιών που βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές, ο Βλάχος έχει παρουσιάσει τη µεγαλύτερη µείωση. Αυτό οφείλεται σε αλλαγές στις αγροτικές πρακτικές, στην εκµηχάνιση της γεωργίας, στη χρήση φυτοφαρµάκων, και λιπασµάτων το χειµώνα, σε µεταναστευτικές περιοχές και περιοχές ωοτοκίας καθώς και σε διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες. 6.2 ΧΡΥΣΟΓΕΡΑΚΟ (FALCO BIARMICUS) Εικόνα 3: Όψη Χρυσογέρακου Εικόνα 4: Χρυσογέρακο σε πτήση Πληθυσµός: Ο πληθυσµός του Χρυσογέρακου στην Ελλάδα έχει εκτιµηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International, 2004). Το είδος εµφανίζεται κυρίως στη βόρεια ηπειρωτική χώρα (Β. Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη), ενώ έχει επιβεβαιωθεί πως αναπαράγεται στα νησιά της Κέρκυρας, της Λέσβου και της Κω. Το Χρυσογέρακο έχει µόνιµη παρουσία 23 23

24 στις περιοχές όπου κατανέµεται και δε θεωρείται ότι παρουσιάζει τάσεις µεταβολής του πληθυσµού του στην Ελλάδα (BirdLife International, 2004). Ενδιαιτήµατα/ Τροφή: Το Χρυσογέρακο φωλιάζει σε ορθοπλαγιές και κυνηγάει στις γύρω ανοιχτές ξηρές, λιβαδικές, στεπικές, φρυγανικές περιοχές, ενώ το χειµώνα σε καλλιέργειες και υγροτοπικές εκτάσεις. Αναπαράγεται σε βραχώδη ενδιαιτήµατα, ενώ εκτός αναπαραγωγικής περιόδου απαντάται επίσης σε χαµηλότερα εδάφη, πεδιάδες, στέπες και λιβάδια. Τρέφεται µε µικρά ως µεσαίου µεγέθους πουλιά, αλλά και µικρά θηλαστικά, ερπετά και µεγάλα έντοµα, ενώ συλλαµβάνει τη λεία του τόσο στον αέρα όσο και στην επιφάνεια του εδάφους. Συχνά παρατηρούνται δύο άτοµα του είδους να κυνηγάνε σε συνεργασία. Χαρακτηριστικός βιότοπός του είναι οι ξηρές, ανοικτές, λοφώδεις, υποορεινές περιοχές. Κυνηγά σε περιοχές µε αραιή βλάστηση, διάσπαρτες από βράχια, και αποφεύγει τις δασωµένες περιοχές. Απειλές: Η κυριότερη, ίσως, απειλή που αντιµετωπίζει το Χρυσογέρακο είναι η κλοπή νεοσσών και αυγών από τις φωλιές του. Καθώς το πρόβληµα αυτό είναι πολύ οξύ διεθνώς, θα πρέπει να τηρηθεί αυστηρή µυστικότητα ως προς τις θέσεις φωλιάσµατος του Χρυσογέρακου στην περιοχή. Σε αντίθετη περίπτωση η δηµοσιοποίησή τους είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε κλοπή νεοσσών ή αυγών, δεδοµένου ότι η φύλαξη των φωλιών τους είναι ανύπαρκτη στην Ελλάδα. Άλλες βασικές απειλές είναι η λαθροθηρία, η όχληση στους χώρους φωλεοποίησης από αναρριχητές, καθώς και η ρύπανση από φυτοφάρµακα. Τέλος, σηµαντικός παράγοντας µείωσης του πληθυσµού του είδους είναι η αλλαγή του βιοτόπου του που προκαλείται από την εντατικοποίηση των καλλιεργειών και την µετατροπή άγονων ή ξηρικών εκτάσεων σε αρόσιµες εντατικές καλλιέργειες. 6.3 ΡΥΟΜΥΓΟΧΑΦΤΗΣ (FICEDULA SEMITORQUATA) Εικόνα 5: Προφίλ ρυοµυγοχάφτη Εικόνα 6: Φτερούγισµα ρυοµυγοχάφτη 24 24

25 Κατηγορία κινδύνου στην Ελλάδα: Ανεπαρκώς γνωστό DD Κατηγορία κινδύνου διεθνής: Σχεδόν απειλούµενο ΝΤ Πληθυσµός: Ο ρυοµυγοχάφτης ζει κυρίως στη νοτιοανατολική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη νοτιοδυτική Ασία. Είναι µεταναστευτικό είδος και διαχειµάζει στην Αφρική. Στην Ελλάδα είναι είδος µε µικρή και κατακερµατισµένη κατανοµή και έχει παρατηρηθεί σποραδικά στη Β. Ελλάδα και τη Θεσσαλία. Κατά τις δεκαετίες σηµειώθηκε µεγάλη µείωση του είδους η οποία ακόµη συνεχίζεται, ενώ σήµερα ο πληθυσµός του δρυοµυγοχάφτη στην Ευρώπη υπολογίζεται σε µόνο ζευγάρια (Birdlife, 2004 και Birdlife, 2008). Οι πληροφορίες για το είδος είναι εξαιρετικά περιορισµένες, κάνοντας έτσι δυσκολότερη την αποτίµηση της πραγµατικής κατάστασης των πληθυσµών του. Ενδιαιτήµατα/Τροφή: Στην Ελλάδα ο ρυοµυγοχάφτης προτιµά ώριµα δάση οξιάς, καστανιάς ή και πλατάνου σε χαµηλότερα υψόµετρα. Ψηλά δάση µε κλειστή κωµοστέγη, χωρίς υπόροφο και µεγάλο αριθµό δρυοκολαπτών παρέχουν κατάλληλες θέσεις φωλεοποίησης. Ο ρυοµυγοχάφτης φωλιάζει σε υψόµετρο έως 2000 µ. σε ώριµα δάση κυρίως δρυός και γαύρου. Σε πεδινές περιοχές φωλιάζει σε ώριµα υδροχαρή δάση πλατάνου αλλά και σε οπωρώνες και κήπους µε ώριµα δέντρα. Φωλιάζει σε κοιλότητες δέντρων που δηµιουργούνται από δρυοκολάπτες αλλά µπορεί να φωλιάσει και σε τεχνητές φωλιές (IUCN, 2007). Αναπαράγεται στη νοτιοανατολική Ευρώπη (Αρµενία, Αλβανία, Βουλγαρία, Γεωργία, Ελλάδα, FYROM, Ρωσία και Ελλάδα), καθώς και στη Μέση Ανατολή (ειδικά στο Ιράν) και ξεχειµωνιάζει σε µια περιορισµένη σε έκταση περιοχή από το νότιο Σουδάν έως τη δυτική Ουγκάντα και την Τανζανία. Σηµαντικός παράγοντας στην βιολογία του είδους είναι ο ανταγωνισµός για χώρους φωλεοποίησης µε άλλα είδη, όπως καρβουνιάρης (Phoenicurus phoenicurus), καλόγεροι και παπαδίτσες (Parus sp.), δεντροβάτες (Certhia sp.) και δεντροτσοπανάκος (Sitta europea). Τρέφεται κυρίως µε έντοµα και πολύ σπάνια αναζητεί και κάµπιες στα φυλλώµατα. Απειλές: Οι κυριότερες απειλές για το ρυοµυγοχάφτη σχετίζονται µε την υποβάθµιση / καταστροφή των κρίσιµων ενδιαιτηµάτων του. Η υποβάθµιση αυτή βασίζεται κυρίως στην εντατικοποίηση της δασοπονίας µε την υλοτόµηση ώριµων συστάδων και τη σταδιακή µείωσή της συνολικής βιοµάζας των ώριµων δασών, ιδιαίτερα των φυλλοβόλων δασών οξυάς. Επίσης, απειλή για το είδος αποτελεί η κατασκευή δασικών δρόµων κατά µήκος των ρεµάτων στα οποία αναπαράγεται. Τέλος, οι αποψιλωτικές υλοτοµίες φυλλοβόλων δασών και η εγκατάσταση φυτειών µε κωνοφόρα οδηγεί σε απώλεια του ενδιαιτήµατός του

26 6.4 ΟΡΝΙΟ (GYPS FULVUS) Εικόνα 7: Όψη Ορνίου Εικόνα 8: Όρνιο σε πτήση Πληθυσµός: Ο σηµερινός πληθυσµός του είδους στην Ελλάδα έχει εκτιµηθεί σε ζευγάρια, εκ των οποίων τα κατανέµονται σε 7 αποικίες στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ τα υπόλοιπα απαντώνται στα νησιά (BirdLife International, 2004). Ο πληθυσµός στην Ελλάδα εµφανίζει µια πολύ διάσπαρτη κατανοµή στη Θράκη, τη υτική Ελλάδα, τις Κυκλάδες και την Κρήτη, που φιλοξενεί περισσότερο από το 80% του ελληνικού πληθυσµού αναπαραγωγής. Αν και το όρνιο παραµένει το πιο κοινό και διαδεδοµένο είδος γύπα στην Ελλάδα, ήταν κάποτε πολύ πιο κοινό, σχεδόν άφθονο. Τη δεκαετία του '80 ο πληθυσµός του εκτιµήθηκε σε ζευγάρια, εκ των οποίων τα 200 ενδηµούσαν στην Κρήτη. έκα όµως χρόνια αργότερα ο πληθυσµός ουσιαστικά κατέρρευσε, αφού εγκαταλείφθηκε το 70% των αποικιών του στην ηπειρωτική Ελλάδα, ως αποτέλεσµα της ανεξέλεγκτης ή παράνοµης χρήσης δηλητηριασµένων δολωµάτων για τον έλεγχο σαρκοφάγων θηλαστικών. Λιγότερο από το 1% του ευρωπαϊκού πληθυσµού του είδους βρίσκεται στην Ελλάδα. Ενδιαιτήµατα/Τροφή: Το όρνιο είναι ένα αγελαίο είδος γύπα, χαρακτηριστικό των ανοικτών εκτάσεων, που συναντάται σε ηµιορεινές και ορεινές περιοχές, εκµεταλλευόµενο τις κτηνοτροφικές δραστηριότητες. Τρέφεται αποκλειστικά µε ψοφίµια οπληφόρων ζώων µεγάλου ή µεσαίου µεγέθους, από τα οποία επιλέγει τα µαλακά µέρη του σώµατος, µε ιδιαίτερη προτίµηση στα σπλάχνα. Η εξάπλωση των αποικιών του συµπίπτει πάντοτε µε την ύπαρξη ασβεστολιθικού υποστρώµατος, όπου πολλά ζευγάρια φωλιάζουν µαζί σε απότοµες ορθοπλαγιές, φαράγγια αλλά και απόκρηµνα βράχια σχεδόν πάνω από τη θάλασσα. Στην Κρήτη, όπου ο πληθυσµός του έχει µελετηθεί εκτενέστερα, το υψόµετρο των αποικιών κυµαίνεται από µ., µε Ν κυρίως προσανατολισµό. Η αναπαραγωγική περίοδος διαρκεί από τα µέσα Ιανουαρίου µέχρι τα µέσα Μαρτίου, µε την πλειονότητα των ωοτοκιών να λαµβάνει χώρα στα τέλη Φεβρουαρίου. Γεννά ένα αυγό, το οποίο επωάζει για 57 ηµέρες, ενώ ο νεοσσός πτερώνεται σε ηµέρες. Η αναπαραγωγική επιτυχία του είδους κυµαίνεται σε 69-82%, ενώ η παραγωγικότητά του σε 0,52 νεοσσούς/αναπαραγωγικό ζευγάρι/έτος. Κατά µέσο όρο στο νησί πτερώνονται µικρά ετησίως. Απειλές: Η δευτερογενής δηλητηρίαση µε δολώµατα αποτελεί τον κύριο παράγοντα θνησιµότητας για τα όρνια, τόσο στην ηπειρωτική Ελλάδα όσο και στα νησιά, 26 26

27 καταστρέφοντας τις αποικίες τους σε πολλά µέρη της χώρας. Άλλες πηγές θνησιµότητας είναι η λαθροθηρία και η χωροθέτηση αιολικών πάρκων κοντά σε αποικίες ή περιοχές αναζήτησης της τροφής του. Τέλος, πρόσθετες απειλές για το είδος συνιστούν οι µεταβολές των χρήσεων γης, ο ενσταβλισµός των ζώων και το κλείσιµο των παράνοµων χωµατερών, που συρρικνώνουν και υποβαθµίζουν το βιότοπο τροφοληψίας (Birdlife International, 2004). 6.5 ΕΝ ΙΑΙΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΙ ΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΖΕΠ GR Στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 5) συνοψίζονται τα πιο σηµαντικά ενδιαιτήµατα των ειδών χαρακτηρισµού της ΖΕΠ GR Πίνακας 5: Σηµαντικότερα ενδιαιτήµατα των ειδών χαρακτηρισµού της ΖΕΠ GR ΕΟΥΣΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Η διενέργεια της δέουσας εκτίµησης των επιπτώσεων περιλαµβάνει την ανάλυση και αξιολόγηση των εκτιµώµενων επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα της εξεταζόµενης ζώνης, µ ε σκοπό την εξακρίβωση των πιθανών µεταβολών στο καθεστώς διατήρησης της προστατευόµενης περιοχής και τη διασφάλιση της ακεραιότητάς της. Η έννοια της δέουσας εκτίµησης περιγράφεται στο άρθρο 11 του Ν. 4014/2011. Ως περιοχή εκτίµησης των πιθανών επιπτώσεων στη δοµή, τις λειτουργίες και τους οικείους στόχους διατήρησής τους θεωρούνται γενικότερα οι περιοχές Natura 2000 εντός των οποίων βρίσκεται το εξεταζόµενο έργο, ήτοι η περιοχή µε κωδικό GR και πιο συγκεκριµένα η άµεση ζώνη που καλύπτει 300 µέτρα ακτινικά της υφιστάµενης θέσης εγκατάστασης του υπό τροποποίηση Σταθµού Βάσης

28 7.1 ΤΡΩΤΟΤΗΤΑ Στη Ζώνη Ειδικής Προστασίας µε κωδικό GR , οι συνήθεις απειλές των δασικών περιοχών, όπως οι πυρκαγιές και η βόσκηση, έχουν µειωθεί στο ελάχιστο λόγω της µακροπρόθεσµης διαχείρισης και προστασίας της περιοχής Καλλιέργεια: Ισχύει για τις καλλιέργειες οπωροφόρων δέντρων και καστανιών όπου τα κάστανα συλλέγονται και τα νεκρά κλαδιά κόβονται Βόσκηση: Ο κίνδυνος από τη βόσκηση είναι εξαιρετικά περιορισµένος λόγω του µικρού αριθµού των ζώων που βόσκουν και της συνετής διαχείρισης. Ωστόσο, αν ληφθούν υπόψη οι µειωµένες εκτάσεις βοσκής των χωριών Καρίτσα και Στόµιο, η βόσκηση αποτελεί πάντα ένα δυνητικό κίνδυνο Γενική ασική ιαχείριση: Ισχύει για το σύνολο του δάσους Πυρκαγιές: Από το 1922 έως το 1994, µόνο 7 πυρκαγιές είχαν ξεσπάσει στην περιοχή, µε περισσότερο καταστροφικές τις δύο τελευταίες, που συνέβησαν το Σε γενικές γραµµές, ο κίνδυνος της πυρκαγιάς εντοπίζεται στη ζώνη του δάσους πλατυφύλλων αειφύλλων. ύο παρατηρητήρια έχουν κατασκευαστεί στις κοινότητες Σέλωµα και Σταυρός και, σε συνδυασµό µε το καλό οδικό δίκτυο και τον αριθµό των ανθρώπων που εργάζονται γύρω από το δάσος κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, θεωρούνται επαρκή για την ταχεία αντιµετώπιση πιθανών µελλοντικών πυρκαγιών. 190: Η παράνοµη επέκταση των καλλιεργειών οπωροφόρων δέντρων και ιδιαίτερα των καστανιών και το µπόλιασµα των άγριων κοντινών δέντρων γίνονται πιο αργά και σε µειωµένο βαθµό λόγω της δασικής προστασίας. Ωστόσο, παρατηρούνται ακόµα. Η εν λόγω επέκταση οδηγεί σε απαιτήσεις για τροποποίηση των δικαιωµάτων ιδιοκτησίας Θήρα: Είναι ελεγχόµενη Συλλογή / λεηλασία ειδών σε χλωριδικές τοποθεσίες: Συλλογή ανθών τίλιου, µόνο γύρω από τα χωριά. 690: Η παράνοµη κατοχή γης εµφανίζεται όλο και περισσότερο στις περιοχές του δασικού συµπλέγµατος πλησίον της θάλασσας, λόγω του τουριστικού ενδιαφέροντος Καταστροφή της χλωρίδας από άγρια θηράµατα: Το ζαρκάδι (Capreolus capreolus) έχει καταστεί προστατευόµενο είδος και οι πληθυσµοί του εµπλουτίστηκαν στην κυνηγετική περιοχή, µε αποτέλεσµα το ίδιο να αποτελεί πλέον απειλή για τα νεαρά δέντρα ελάτης