ÚÔÏÔÁÈÎ ÂappleÈappleÏÔÎ ÙÔ Î ÚÎ ÓÔ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Â ÚÔÏÔÁÈÎ ÂappleÈappleÏÔÎ ÙÔ Î ÚÎ ÓÔ"

Transcript

1 Ελληνικη Εκδοση Volume 30, Number 3 Αυγουστοσ-Σεπτεμβριοσ-Οκτωβριοσ 2010 Αρχισυντακτρια Karen L. Roos, M.D. Θεμα Τευχουσ Â ÚÔÏÔÁÈÎ ÂappleÈappleÏÔÎ ÙÔ Î ÚÎ ÓÔ Προσκεκλημενοσ Συντακτησ Josep Dalmau M.D., Ph.D. ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ Ταχ. Γραφείο KEMΠA Αριθμός Άδειας 385/1989 (X+7) EKΔOTΩN EΦHMEPIΔEΣ ΠEPIOΔIKA ISSN ΕΚΔΟΤΗΣ: Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε. ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ 102, ΓΛΥΦΑΔΑ

2

3

4 π ÈÔÎÙËÛ ª. πδ π π.. Á. ÈÎÔÏ Ô 102, Ï Ê ÙËÏ.: Fax: Î fiùë MÈ ÏË ÈÙÛÈÏ Ë. ÔÚÊ Ú 11, BÔ Ï ÂÓÈÎ È ı ÓÛË NÈÓ ÙÙ μ ÙÈÎÈÒÙË ªÂÙ ÊÚ ÛË - appleèì ÏÂÈ ÁÈ ÙËÓ ÏÏËÓÈÎ ŒÎ ÔÛË ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ ÃÚ. apple ÁÁÔ, MD  ÚÔÏfiÁÔ ÈappleÏˆÌ ÙÔ Ô ÏÈÓÈÎ Â ÚÔÏÔÁ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô UCL OÈÎÔÓÔÌÈÎ È ı ÓÛË ÈÒÚÁÔ Ó ÁfiappleÔ ÏÔ Art Director μèúáèó appleapple È Ê ÌÈÛË apple ÚÔ Δ ˆÚÙ ÓË ÀappleÔ Ô È Ê ÌÈÛË ÔÊ ÔÏÔ Ô Ú ÌÌ Ù ŸÏÁ ÔÛÛ ÎË ÔÁÈÛÙ ÚÈÔ Ù Ì ÙË ˆÓÛÙ ÓÙ ÙÔ ÈÂÎappleÂÚ ˆÛË ªÈ ÏË ÈÁÈÓ ÙË Editor in Chief Karen L. Roos, M.D. John and Nancy Nelson Professor of Neurology Indiana University School of Medicine 550 North University Blvd. Suite 1711 Indianapolis, IN Guest Editor Josep Dalmau, M.D., Ph.D. Department of Neurology, 3 W. Gates Division of Neuro- Oncology University of Pennsylvania, 3400 Spruce Street, Philadelphia, PA Editorial Board Alon Avidan, M.D., M.P.H. Department of Neurology Sleep Disorders Center UCLA 710 Westwood Blvd. Room 1-169/RNRC Los Angeles, CA John K. Fink, M.D. Department of Neurology University of Michigan 5214 CCGCB 1500 East Medical Center Drive Ann Arbor, MI Romergryko G. Geocardin, M.D. Department of Neurology, Neurosurgery and Anesthesiology and Critical Care Medicine The Johns Hopkins Hospital 600 North Wolfe Street, Meyer Baltimore, MD John C. Kincaid, M.D. Department of Neurology Indiana University 550 University Boulevard Room 1711, Indianapolis, IN Janice M. Massey, M.D. Duke University Medical Center Box 3403, Durham, NC Robert M. Pascuzzi, M.D Chairman of Neurology Indiana University School of Medicine 545 Barnhill Drive, Suite EH 125 Indianapolis, IN Jerry W. Swanson, M.D., F.A.A.N., F.A.C.P. Department of Neurology Mayo Clinic, 200 First Street SW Rochester, MN Bradford B. Worrall, M.D., M.Sc. Department of Neurology University of Virginia HSC Charlottesville, VA Copyright 2010 of the original English lanquage edition by Thieme Medical Publishers, Inc., New York, USA. Original title: Seminars in Neurology, by Karen L. Ross, M.D. (Editor-in-Chief). The publication of an advertisement neither constitutes nor implies a guarantee of endorsement of the product or service advertised or of the claims made for the product or sevise by the Editor, Editorial Board, Copyright Owner, or Proprietor of Seminars in Neurology. Η Μ. ΠΙΤΣΙΛIΔΗΣ Α.Ε. είναι ο αποκλειστικός αντιπρόσωπος της παρούσας έκδοσης με την άδεια της Thieme Medical Publishers, Inc. M. PITSILIDIS S.A. is the distributor of this edition under licence from Thieme Medical Publishers, Inc. Seminars in Neurology is listed in Biological Abstracts, BIOSIS, Current Contents/Clinical Medicine, EMBASE, Experta Medica, Index Medicus, MEDLINE, Neuroscience Citation Index, Research Alert, and Scisearch. Thieme Medical Publisers is a member of the CrossRef initiative. 3

5 volume 30, number 3, Αυγουστοσ-Σεπτεμβριοσ-Οκτωβριοσ 2010 Â ÚÔÏÔÁÈÎ ÂappleÈappleÏÔÎ ÙÔ Î ÚÎ ÓÔ Προσκεκλημένος συντάκτης Josep Dalmau, M.D., Ph.D. ÂÚÈÂ fiìâó 8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΟ ΣΥΝΤΑΚΤΗ Roos Karen L: O Josep Dalmau 10 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Dalmau Josep: Νευρολογικές επιπλοκές του καρκίνου 15 Kamar G Francois, Posner B Jerome: Εγκεφαλικές μεταστάσεις 41 Chamberlain C Marc: Λεπτομηνιγγικές μεταστάσεις 52 Taylor W Jennie, Schiff David: Μεταστατική επισκληρίδια συμπίεση του νωτιαίου μυελού 63 Jaeckle A Kurt: Νευρολογικές εκδηλώσεις των νεοπλασματικών και των επαγόμενων από την ακτινοθεραπεία πλεγματοπαθειών 75 Nagpal S., Glantz M. J., Recht Lawrence: Θεραπεία και πρόληψη του δευτεροπαθούς λεμφώματος του κεντρικού νευρικού συστήματος 88 Dropcho J Edward: Νευροτοξικότητα της χημειοθεραπείας του καρκίνου 4

6

7 Περιεχομενα 104 Saiz Albert, Graus Francesc: Volume 30, Number 3, Αυγουστοσ-Σεπτεμβριοσ-Οκτωβριοσ 2010 Νευρολογικές επιπλοκές της μεταμόσχευσης κυττάρων του αιμοποιητικού συστήματος 114 Pruitt A Amy: Λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος σε ασθενείς με καρκίνο 132 Rogers R Lisa: Επιπλοκές από τα εγκεφαλικά αγγεία στους ασθενείς με καρκίνο 143 Rosenfeld R Myrna, Dalmau Josep: Επικαιροποίηση των γνώσεων για τις παρανεοπλασματικές και αυτοάνοσες διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος Ευχαριστούμε τις εταιρείες: ARRIANI PHARMACEUTICALS S.A. BAYER ΕΛΛAΣ ΑΒΕΕ BOEHRINGER-INGELHEIM HELLAS Α.Ε. GENESIS PHARMA S.A. LUNDBECK HELLAS S.A. MENARINI HELLAS A.E. MERCK A.E. HELLAS MYLAN INC NYCOMED HELLAS S.A. RECORDATI HELLAS A.E. ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛIΛΛΥ Α.Ε.Β.Ε. Η υποστήριξή τους καθιστά εφικτή την ελληνική έκδοση του Seminars in Neurology, εμπλουτίζοντας έτσι τη νευρολογική βιβλιογραφία στη γλώσσα μας. 6 Some of the product names, patents, and registered designs referred to in this publication are in fact registered trade marks or proprietary names even though specific reference to this fact is not always made in the text. Therefore, the appearance of a name without designation as proprietary is not to be construed as a representation by the Publisher that it is in the public domain. All rights, including the rights of publication, distribu tion, and sales, as well as the right to translation, are reserved. No part of this work covered by the copyrights hereon may be reproduced or copied in any form or by any means graphic, electronic, or mechanical, including photocopying, recording, taping, or information and retrieval systems without written permission of the Publisher. Important Note: No responsibility is assumed by the Publisher for any injury and/or damage to persons or property as a matter of products liability, negligence or otherwise, or from any use or operation of any methods, products, instructions, or ideas contained in the material herein. Because of rapid advances in the medical sciences, independent verification of diagnoses and drug dosages should be made. Although all advertising material is expected to conform to ethical (medical) standards, inclusion in this journal does not constitute a guarantee or endorsement of the quality or value of such product or of claims made by its manufacturer.

8 ΠΑΡΑKAΛΟΥΜΕ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙΤΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΛHΨΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΟΥ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 165 ΤΟΥ ΕΝΤΥΠΟΥ

9 ÚÔ Û ÛË ÙÔ ÚÔÛÎÂÎÏËÌ ÓÔ ÓÙ ÎÙË INTRODUCTION TO GUEST EDITOR Ο Josep Dalmau Οπροσκεκλημένος συντάκτης αυτού του τεύχος του Seminars in Neurology, για τις νευρολογικές επιπλοκές του καρκίνου, είναι ο Josep Dalmau, MD, Ph.D. Ο Δρ Dalmau επιστρέφει ως προσκεκλημένος συντάκτης, έχοντας προηγουμένως επιμεληθεί το τεύχος του περιοδικού μας και το Δεκέμβριο του Ο Δρ Dalmau είναι Καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας και Αναπληρωτής Ερευνητής στο Ινστιτούτο Συνολικής Έρευνας του Καρκίνου Abramson [Abramson Comprehensive Cancer Research Institute]. Ο Δρ Dalmau έλαβε το μεταπτυχιακό του από το Instituto Nacional de Ensenanza Media Ausias March, Βαρκελώνη, Ισπανία. Έλαβε το πτυχίο του από το Autonoma University της Βαρκελώνης και στη συνέχεια υπήρξε ειδικευόμενος στην Εσωτερική Παθολογία στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο de la Sta. Cruz y San Pablo, Βαρκελώνη. Υπηρέτησε ως γιατρός του ισπανικού στρατού και στη συνέχεια ειδικεύτηκε στη Νευρολογία στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο de la Sta. Cruz y San Pablo. Διετέλεσε μέλος του Τομέα του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Sabadell στη Βαρκελώνη και στη συνέχεια έγινε Επιστημονικός Συνεργάτης στο Εργαστήριο Νευρο-Ογκολογίας Cortzias [Cortzias Laboratory of Neuro-Oncology] στο Ινστιτούτο Sloan-Kettering [Sloan-Kettering Institute] στη Νέα Υόρκη. Ακολούθως υπήρξε υπότροφος στη Νευρο-Ογκολογία στο Νοσοκομείο Καρκίνου και Συναφών Νοσημάτων Memorial [Memorial Hospital for Cancer and Allied Disease], στη Νέα Υόρκη. Από το 2002 είναι στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας. Ο Δρ Dalmau είναι ένας γίγαντας στον τομέα της νευρο-ογκολογίας και της νευροανοσολογίας, για την έρευνά του επί των παρανεοπλασματικών διαταραχών του κεντρικού νευρικού συστήματος και επί της ταυτοποίησης νέων αντισωμάτων και αντιγόνων στις αυτοάνοσες διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος. Έχει δώσει διαλέξεις σε όλο τον κόσμο σχετικά με τη διαμεσολαβούμενη από το ανοσοποιητικό εγκεφαλίτιδα και την αυτοανοσία που στρέφεται κατά των υποδοχέων NMDA και άλλων υποδοχέων της σύναψης. Έχει προσκληθεί να παρουσιάσει το έργο του στο Παγκόσμιο Συνέδριο Νευρολογίας [World Congress of Neurology], στο Διεθνές Συνέδριο Ανοσολογίας [International Congress of Immunology], στο Προεδρικό Συμπόσιο [Presidential Symposium] της Αμερικανικής Νευρολογικής Εταιρίας [American Neurological Association], στο Παναμερικανικό Συνέδριο Νευρολογίας [Pan-American Congress of Neurology] και σε συναντήσεις υπό την αιγίδα της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας [American Academy of Neurology], της Ισπανικής Ακαδημίας Νευρολογίας [Spanish Academy of Neurology], της Ευρωπαϊκής Νευρολογικής Εταιρείας [European Neurological Society], καθώς και σε πολλές άλλες εθνικές και διεθνείς εκδηλώσεις. Έχει κερδίσει πολλά βραβεία διδασκαλίας και είναι ένας παραγωγικός συγγραφέας. Έχει δημοσιεύσει πολλές τελεσίδικες εργασίες, αρκετές εκ των οποίων έχουν επισημανθεί και σχολιαστεί σε σχετικά σημειώματα της σύνταξης. Είναι ένας τεράστιου διαμετρήματος ηγέτης και ερευνητής σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα της νευρολογίας. Ο Δρ Dalmau πιστώνει στη σύζυγό του, τη Myrna Rosenfeld, MD, Ph.D., η οποία είναι μια παγκοσμίου φήμης νευροογκολόγος, μεγάλο μέρος της επιμέλειας αυτού του τεύχος του Seminars in Neurology. Είμαστε ευγνώμονες σε αμφότερους, όπως και σε όλους τους συγγραφείς που συνεισέφεραν με το χρόνο τους και την εμπειρογνωμοσύνη τους σε αυτό το ξεχωριστό τεύχος και τους ευχαριστούμε για τη συνεισφορά τους στην καθημερινή φροντίδα των ασθενών με καρκίνο. Karen L. Roos, M.D. 1 Αρχισυντάκτης 1. John and Nancy Nelson Professor of Neurology, Indiana University School of Medicine, Indianapolis, Indiana. Address for correspondence and reprint requests: Karen L. Roos, M.D., Indiana University School of Medicine, 550 North University Blvd., Suite 1711, Indianapolis, IN Neurologic Complications of Cancer; Guest Editor, Josep Dalmau, M.D., Ph.D. Semin Neurol 2010;30: Copyright # 2010 by Thieme Medical Publishers, Inc., 333 Seventh Avenue, New York, NY 10001, USA. Tel: +1(212) DOI: ISSN

10

11 Προλογοσ Â ÚÔÏÔÁÈÎ ÂappleÈappleÏÔÎ ÙÔ Î ÚÎ ÓÔ UROLOGIC COMPLICATIONS OF CANCER Josep Dalmau, M.D., Ph.D. Οι ασθενείς με καρκίνο και οι επιζώντες από τον καρκίνο βρίσκονται σε κίνδυνο για την ανάπτυξη ενός ευρέος φάσματος προβλημάτων νευρολογικής φύσης. Αυτές οι επιπλοκές προκαλούνται από την επέκταση εντός του νευρικού συστήματος από τα κύτταρα του όγκου ή από έμμεσους μηχανισμούς, περίπτωση κατά την οποία η παθογένεια διαφέρει συχνά από αυτή στον πληθυσμό των μη καρκινοπαθών και συχνά απαιτεί νευρο-ογκολογική αξιολόγηση. Το πρώτο τεύχος της σειράς αυτής, σχετικά με τις νευρολογικές επιπλοκές του καρκίνου, δημοσιεύθηκε το 2004 και ενώ πολλά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς και οι γιατροί παραμένουν ίδια, νέες μορφές θεραπείας και η μακροχρονιότερη επιβίωση των ασθενών συνεχίζουν να δημιουργούν ένα εξελισσόμενο φάσμα διαταραχών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, προσφέρουν νέες θεραπευτικές επιλογές. Όπως και κατά το προηγούμενο σχετικό τεύχος, στο παρόν τεύχος του Seminars in Neurology συναντιέται μια ομάδα ειδικών νευροογκολόγων προκειμένου να ανασκοπήσουν τις νευρολογικές επιπλοκές του καρκίνου και τις ανεπιθύμητες ενέργειες των ογκολογικών θεραπειών. Στο πρώτο άρθρο, οι Kamar και Posner ανασκοπούν την αντιμετώπιση των εγκεφαλικών μεταστάσεων και τις θεραπευτικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αναπτύσσουν αυτοί οι ασθενείς, όπως το εγκεφαλικό οίδημα, οι επιληπτικές κρίσεις, η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, η κεφαλαλγία και η κατάθλιψη. Ο Chamberlain, στο δεύτερο άρθρο, εστιάζει στη διάγνωση και τη θεραπεία των λεπτομηνιγγικών μεταστάσεων από συμπαγείς όγκους. Η ανασκόπηση αυτή θα βοηθήσει τους επαγγελματίες να κάνουν διάκριση μεταξύ των ασθενών που θεωρούνται κατάλληλοι υποψήφιοι για τη θεραπεία έναντι εκείνων στους οποίους πλέον ενδεδειγμένη είναι η υποστηρικτική φροντίδα. Οι Taylor και Schiff ασχολούνται με τη διάγνωση και τη θεραπεία της επισκληρίδιας συμπίεσης του νωτιαίου μυελού με μια αναβάθμιση των γνώσεων σχετικά με τα πρόσφατα στοιχεία που αφορούν τη διαστρωμάτωση των ασθενών, σε αυτούς που μπορεί να ωφεληθούν καλύτερα με συνεδρίες ακτινοθεραπείας βραχείας διάρκειας, παρά μακράς. Ο Jaeckle ανασκοπεί τη διάγνωση και τη θεραπεία των πλεγματοπαθειών σε ασθενείς με καρκίνο, συμπεριλαμβανομένης μια χρήσιμης συζήτησης για τα χαρακτηριστικά που βοηθούν στην διαφορική διάγνωση μεταξύ των βλαβών που προκαλούνται από την ακτινοβολία και των μεταστατικών πλεγματοπαθειών. Οι Nagpal, Glantz και Recht ανασκοπούν την προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος από λέμφωμα και τονίζουν ότι η τακτική χορήγηση θεραπείας προφύλαξης του κεντρικού νευρικού συστήματος στα πλαίσια της οξείας λεμφοκυτταρικής λευχαιμίας έχει μειώσει την επίπτωση των υποτροπών εκ του κεντρικού νευρικού συστήματος. Στο άρθρο που ακολουθεί, ο Dropcho συζητά τις νευρολογικές επιπλοκές της χημειοθεραπείας, οι οποίες αναδεικνύουν την ευρεία ποικιλία των νευρολογικών επιπλοκών που μπορούν να προκαλέσουν οι ογκολογικές θεραπείες και συμπεριλαμβάνει μια συζήτηση για το αμφιλεγόμενο θέμα του «χημειο- εγκεφάλου» [chemobrain]. Οι Saiz και Graus έχουν ενημερώσει το κεφάλαιό τους για τις νευρολογικές επιπλοκές από τη μεταμόσχευση αρχέγονων κυττάρων του αιμοποιητικού συστήματος, μια διαδικασία που χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για νεοπλασματικές και μη-νεοπλασματικές κατατάσσεις. Η παρουσίαση των νευρολογικών επιπλοκών ανάλογα με το στάδιο της μεταμόσχευσης είναι πολύ χρήσιμη. Οι λοιμώξεις είναι ένα σύνηθες πρόβλημα σε ασθενείς με καρκίνο. Το κεφάλαιο του Pruitt εξετάζει την ποικιλία των λοιμωδών επιπλοκών ανάλογα με τα ειδικά ανοσολογικά ελλείμματα και περιγράφει ορισμένα όλο και περισσότερο αναγνωριζόμενα σύνδρομα, όπως το φλεγμονώδες σύνδρομο ανασύστασης του ανοσοποιητικού [immune reconstitution inflammatory syndrome]. Το ένατο άρθρο, από τον Rogers, διαπραγματεύεται τις επιπλοκές από τα εγκεφαλικά αγγεία, τονίζοντας ότι οι 10

12

13 Προλογοσ μηχανισμοί παθογένειας του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς με καρκίνο συχνά διαφέρουν από εκείνες του πληθυσμού των μη καρκινοπαθών και, ως εκ τούτου, η διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση επίσης αλλάζει. Στο τελευταίο άρθρο, οι Rosenfeld και Dalmau παρέχουν ένα πλαίσιο για να βοηθά στην αναγνώριση και θεραπεία των παρανεοπλασματικών συνδρόμων. Αποσαφηνίζουν τη διάκριση μεταξύ των σχετιζόμενων με παρανεοπλασματικά σύνδρομα ογκονευρωνικών αντισωμάτων και των σχετιζόμενων με τον καρκίνο ογκονευρωνικών αντισωμάτων. Το άρθρο αυτό περιλαμβάνει επίσης πληροφορίες σχετικά με τα πρόσφατα χαρακτηρισμένα σύνδρομα που σχετίζονται με τα αντισώματα έναντι της επιφάνειας των κυττάρων και των συναπτικών πρωτεϊνών. Οι νευρολογικές επιπλοκές του καρκίνου προσβάλλουν τουλάχιστον ένα στους πέντε ασθενείς με καρκίνο. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να είναι περίπλοκες και δύσκολες στη διάγνωσή τους και συχνά απαιτείται μια συλλογική προσπάθεια μεταξύ πολλών επαγγελματιών της υγείας. Η σωστή διάγνωση, με την έναρξη συμπτωματικής αγωγής και, σε ορισμένες περιπτώσεις, θεραπείας με σκοπό την ίαση, μπορεί να επηρεάσει θετικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς και την επιβίωση. Είναι χαρά μου να είμαι ο προσκεκλημένος συντάκτης αυτού του ξεχωριστού τεύχος του Seminars in Neurology και ευχαριστώ όλους τους συγγραφείς για τη συμβολή τους. Josep Dalmau, M.D., Ph.D. 1 Προσκεκλημένος συντάκτης Department of Neurology, Division of Neuro-Oncology, University of Pennsylvania, Philadelphia, Pennsylvania. Address for correspondence and reprint requests: Josep Dalmau, M.D., Ph.D., Department of Neurology, 3 W. Gates, Division of Neuro-Oncology, University of Pennsylvania, 3400 Spruce Street, Philadelphia, PA ( josep.dalmau@uphs.upenn.edu). Neurologic Complications of Cancer; Guest Editor, Josep Dalmau, M.D., Ph.D. Semin Neurol 2010;30: Copyright # 2010 by Thieme Medical Publishers, Inc., 333 Seventh Avenue, New York, NY 10001, USA. Tel: +1(212) DOI: ISSN

14

15

16 ÁÎÂÊ ÏÈÎ ªÂÙ ÛÙ ÛÂÈ BRAIN METASTASES Francois G. Kamar, M.D., 1 and Jerome B. Posner, M.D. 1 ÂÚ appleô ÙÔ 10% ÙˆÓ ÛıÂÓÒÓ Ì ΠÚÎ ÓÔ ı Ó appleù ÍÔ Ó ÂÁÎÂÊ ÏÈÎ ÌÂÙ ÛÙ ÛÂÈ. ÚÈÛÌ Ó ÛÙÔÈ Â appleô ËÏÒÓÔ Ó fiùè Î ıò ÔÈ Ù ÓÈÎ ÁÈ ÙËÓ ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÙˆÓ Û ÛÙËÌ ÙÈÎÒÓ fiáîˆó ÂÏ- ÙÈÒÓÔÓÙ È, Ô Ú ıìfi ÂÌÊ ÓÈÛË ÂÁÎÂÊ ÏÈÎÒÓ ÌÂÙ ÛÙ ÛˆÓ, ÔÈ ÔappleÔ Â Â Ó È Î È appleôìôóˆì Ó Πıò Ú ÛÎÔÓÙ È apple Ûˆ applefi ÙÔÓ ÈÌ ÙÔ-ÂÁÎÂÊ ÏÈÎfi ÊÚ ÁÌfi, Í ÓÂÙ È. Ó Î È Û Ó ıˆ ÂÌÊ Ó - ÔÓÙ È fi ÈÌ Î Ù ÙËÓ appleôúâ ÙË ÓfiÛÔ, ÔÈ ÂÁÎÂÊ ÏÈÎ ÌÂÙ ÛÙ ÛÂÈ ÌappleÔÚÂ Ó appleúôî Ï ÛÔ Ó Ù appleúòù Û ÌappleÙÒÌ Ù, appleúèó ÓÈ Ó ÙÂ Ô appleúˆùôapple ı Î ÚÎ ÓÔ. È ÁÓˆÛÙÈÎ Î È ıâú appleâ ÙÈÎ appleúôû ÁÁÈÛË ÂÍ ÚÙ Ù È applefi ÙÔÓ ÚÈıÌfi Î È ÙËÓ ÂÓÙfiappleÈÛË ÙˆÓ ÂÁÎÂÊ ÏÈÎÒÓ Ï ÒÓ, Î ıò Î È applefi ÙÔ ÛÙ ÈÔ ÙÔ Î ÚÎ ÓÔ. È ÛıÂÓ Ì ÂÁÎÂÊ ÏÈÎ ÌÂÙ ÛÙ ÛÂÈ Ûapple Ó ˆ ı ıâú appleâ ıô Ó. øûùfi- ÛÔ, Ë Î Ù ÏÏËÏË ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÌappleÔÚÂ Ó ÂÏÙÈÒÛÂÈ ÙfiÛÔ ÙËÓ appleôèfiùëù fiûô Î È ÙË È ÚÎÂÈ ÙË ˆ ÙÔ ÛıÂÓÔ. ıâú appleâ ı appleú appleâè Ó appleâ ı ÓÂÙ È fi È ÌfiÓÔ ÛÙËÓ È ÙËÓ ÂÁÎÂÊ ÏÈÎ ÌÂÙ ÛÙ ÛË (ÔÚÈÛÙÈÎ ÛË) ÏÏ Î È Û ÌÈ appleïâè ÏÏˆÓ Û ÌappleÙˆÌ ÙˆÓ appleô ÂappleÈ Ú ÓÔ Ó ÙÔ ÛıÂÓ Ì ÂÁÎÂÊ ÏÈÎ ÌÂÙ ÛÙ ÛÂÈ ( appleôûùëúèîùèî appleâú ı Ï Ë). ÏÂÏÔÁÈÛÌ ÓË ÂappleÈÏÔÁ Ê Ú- Ì ÎÔÏÔÁÈÎÒÓ appleúôûâáá ÛÂˆÓ Î È ÌË Ê ÚÌ ÎÔÏÔÁÈÎÒÓ Ù ÓÈÎÒÓ ÌappleÔÚÂ Ó ÓÙÈÌÂÙˆapple ÛÂÈ Ì appleô- ÙÂÏÂÛÌ ÙÈÎfiÙËÙ appleôïï ÛÔ Ú Û ÌappleÙÒÌ Ù ÙˆÓ ÛıÂÓÒÓ Ì ÂÁÎÂÊ ÏÈÎ ÌÂÙ ÛÙ ÛÂÈ, ÏÏ Ë ÎÚÈÙË ÂappleÈÏÔÁ Ê ÚÌ ÎˆÓ ÌappleÔÚÂ Ó ÂÈ ÓÂappleÈı ÌËÙ ÂÓ ÚÁÂÈÂ Î È Ó Î ÓÂÈ ÂÈÚfiÙÂÚË ÙËÓ appleôèfiùëù ˆ ÙˆÓ ÛıÂÓÒÓ. È Û ÁÁÚ ÊÂ Ó ÛÎÔappleÔ Ó ÔÚÈÛÌ Ó appleïâ Ú ÙË appleâú ı Ï Ë Ì ÛÎÔapplefi ÙËÓ ÛË appleôûùëúèîùèîô Ù appleô, ÌÂ È È ÙÂÚË ÌÊ ÛË ÛÙÈ ÓÂappleÈı ÌËÙ ÂÓ ÚÁÂÈ ÔÚÈ- ÛÌ ÓˆÓ Û Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈÔ ÌÂÓˆÓ Ê ÚÌ ÎÔÏÔÁÈÎÒÓ apple Ú ÁfiÓÙˆÓ. π - π π : ÁÎÂÊ ÏÈÎ ÌÂÙ ÛÙ ÛË, appleôûùëúèîùèî appleâú ı Ï Ë, ÎÔÚÙÈÎÔÛÙÂÚÔÂÈ, ÂappleÈ- ÏËappleÙÈÎ ÎÚ ÛÂÈ, ÊÏ ÈÎ ıúôì ÔÂÌ ÔÏÈÎ ÓfiÛÔ [brain metastasis, supportive care, corticosteroids, seizures, venous thromboembolism] Παλαιότερα δεδομένα από νεκροτομικές μελέτες υποστηρίζουν ότι περίπου το 10% των ασθενών με καρκίνο θα αναπτύξουν εγκεφαλικές μεταστάσεις σε κάποιο χρονικό σημείο της πορείας της νόσου. 1 Τα δύο τρίτα αυτών των ασθενών θα εμφανίσουν και νευρολογικά συμπτώματα κατά τη διάρκεια της ζωής τους. 2 Από τη στιγμή που μια εγκεφαλική μετάσταση αναπτυχθεί, η επιβίωση συνήθως είναι μικρή. Ωστόσο, η πρώιμη ανίχνευση και η επιθετική θεραπεία μπορούν συχνά να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα και να αυξήσουν τόσο τη διάρκεια όσο και την ποιό- 1. Department of Neurology, Memorial Sloan-Kettering Cancer Center, New York, New York. Address for correspondence and reprint requests: Jerome B. Posner,M.D., Department of Neurology, Memorial Sloan-Kettering Cancer Center, 1275 York Avenue, New York, NY ( posnerj@mskcc.org). Neurologic Complications of Cancer; Guest Editor, Josep Dalmau, M.D., Ph.D. Semin Neurol 2010;30: Copyright # 2010 by Thieme Medical Publishers, Inc., 333 Seventh Avenue, New York, NY 10001, USA. Tel: +1(212) DOI: ISSN

17 Εγκεφαλικεσ Μεταστασεισ Volume 30, Number 3, Αυγουστοσ-Σεπτεμβριοσ-Οκτωβριοσ 2010 τητα της επιβίωσης. Η θεραπεία των εγκεφαλικών μεταστάσεων έχει τρία κύρια συστατικά. Το πρώτο είναι η θεραπεία της ίδιας της βλάβης (οριστική θεραπεία ή θεραπεία με σκοπό την ίαση) [definitive therapy]. Το δεύτερο είναι η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την εγκεφαλική μετάσταση ή με τον πρωτοπαθή καρκίνο (υποστηρικτική περίθαλψη). Τέλος, σωρευόμενα στοιχεία υποδηλώνουν ότι για ορισμένους όγκους, η προφυλακτική ακτινοθεραπεία του εγκεφάλου προλαμβάνει την ανάπτυξη εγκεφαλικών μεταστάσεων (βλέπε παρακάτω). Η οριστική θεραπεία μιας μετάστασης περιλαμβάνει χειρουργικές επεμβάσεις, ακτινοθεραπεία (είτε εστιακή είτε ολικού εγκεφάλου [whole-brain]) χημειοθεραπεία και, σε συνεχώς αυξανόμενο βαθμό, τη στοχευμένη μικρομοριακή θεραπεία [targeted small molecule therapy ]. 2,3 Οι περισσότερες από αυτές τις θεραπείες χορηγούνται από νευροχειρουργούς, ογκολόγους ακτινοθεραπευτές ή παθολόγους - ογκολόγους. Η υποστηρικτική περίθαλψη συχνά είναι αντικείμενο διαχείρισης του νευρολόγου και έτσι οφείλει. Η προφυλακτική ακτινοθεραπεία του κρανίου μπορεί να προλάβει τις μεταστάσεις σε επιλεγμένους ασθενείς με καρκίνο. Η παρούσα ανασκόπηση περιγράφει με συντομία ορισμένες πλευρές της επιδημιολογίας, της διάγνωσης και της θεραπείας των εγκεφαλικών μεταστάσεων, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι ευρέως γνωστές και έχουν αποτελέσει θέμα πολλών μονογραφιών και ανασκοπήσεων. 3-6 Η έμφαση δίνεται στην υποστηρικτική περίθαλψη των εγκεφαλικών μεταστάσεων, ένα πεδίο που έχει αποτελέσει θέμα λίγων μόνο ανασκοπήσεων. 4,7,8 Οι προσεγγίσεις που προτείνονται εδώ αποτελούν τις γνώμες μας με βάση στοιχεία, όπου τεκμηριώνονται, καθώς και με βάση την εμπειρία μας, όπου δεν τεκμηριώνονται. ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Η ακριβής επίπτωση των εγκεφαλικών μεταστάσεων δεν είναι γνωστή και ποικίλει σημαντικά ανάλογα με την πρωτοπαθή εντόπιση του καρκίνου (Πίνακας 1). Οι καρκίνοι του πνεύμονα και του μαστού αποτελούν συχνές αιτίες εγκεφαλικών μεταστάσεων, ενώ ο καρκίνος του προστάτη και ο καρκίνος των ωοθηκών, αν και είναι συχνοί, αποτελούν ασυνήθη αιτία εγκεφαλικών μεταστάσεων. Εξαιτίας των δυσκολιών στην ταυτοποίηση, οι αριθμοί αυτοί πιθανόν και να υποεκτιμούν την αληθή επίπτωση. Η επίπτωση διακυμαίνεται επίσης ανάλογα με τον ιστολογικό υπότυπο. Για παράδειγμα, ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα [small-cell lung cancer: SCLC] είναι πιο πιθανό να δώσει μεταστάσεις προς τον εγκέφαλο, σε σχέση με το μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα [nonsmall cell lung cancer: NSCLC]. Μεταξύ των τύπων του NSCLC, το αδενοκαρκίνωμα δίνει συνηθέστερα μεταστάσεις στο εγκέφαλο, σε σχέση με το βλεννώδες καρκίνωμα. Μεταξύ των ασθενών με καρκίνο του μαστού, όσοι εμφανίζουν υπερέκφραση των υποδοχέων HER-2 έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν εγκεφαλικές μεταστάσεις, σε σχέση με τους ασθενείς που πάσχουν από τριπλά αρνητικούς καρκίνους (για υποδοχείς οιστρογόνων, υποδοχείς προγεστερόνης και υποδοχείς HER-2). Από τη στιγμή που υπάρξει μετάσταση στον εγκέφαλο, υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που δείχνουν ότι οι διαφορετικοί ιστολογικοί υποτύποι ποικίλουν ως προς τη συμπεριφορά τους. Για παράδειγμα, μια πρόσφατη αναφορά προτείνει ότι οι τριπλά αρνητικοί καρκίνοι του μαστού διασπούν τον αιματο-εγκεφαλικό φραγμό, όπως αυτό χαρακτηρίζεται από την έκφραση των Glut1 και BCRP στα εγκεφαλικά αγγεία, πιο συχνά από όσο συμβαίνει στους θετικούς για τους υποδοχείς HER-2 καρκίνους. 11 Ωστόσο, δεν υπάρχουν ξεκάθαρα στοιχεία ως προς το ότι η ενίσχυση με γαδολίνιο (που αποτελεί χαρακτηριστικό της διάσπασης του αιματο-εγκεφαλικού φραγμού) διαφέρει ανάλογα με τον ιστολογικό υπότυπο της μετάστασης. Υπάρχουν ουσιαστικά στοιχεία υπέρ του ότι η επίπτωση των εγκεφαλικών μεταστάσεων βαίνει αυξανόμενη. Μια βασισμένη σε πληθυσμό μελέτη των ασθενών που εισήχθησαν σε ένα Σουηδικό νοσοκομείο περιγράφει διπλασιασμό των εισαγωγών για εγκεφαλικές μεταστάσεις μεταξύ 1987 και Παρ όλες τις παραπάνω διαφορές, φαίνεται ότι δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές ως προς την έκβαση, από τη στιγμή που ένας ασθενείς αναπτύξει εγκεφαλική μετάσταση. Στην παραπάνω αναφερόμενη Σουηδική μελέτη, η συνολική επιβίωση ήταν 2,7 μήνες. Ακόμη και στους ασθενείς με την καλύτερη πρόγνωση (καλή λειτουργική κατάσταση, ελεγχόμενη συστηματική νόσος, ηλικία μικρότερη των 65 ετών) η διάμεση τιμή της επιβίωσης είναι μόνο περίπου 7 μήνες. 13 Εν τούτοις, υπάρχουν και ορισμένοι ασθενείς με μακροχρόνια επιβίωση, 14 ενώ στους περισσότερους ασθενείς στους οποίους θα χορηγηθεί θεραπεία εμφανίζεται βελτίωση, σε κάποιο βαθμό, ως προς την ποιότητα ζωής τους. 13 Με την αυξανόμενη επίπτωση και με την φτωχή πρόγνωση, υπάρχει μια μείζωνα ανάγκη για βελτιώσεις στις θεραπείες που απευθύνονται τόσο στον έλεγχο των μεταστάσεων όσο και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Τα ζητήματα αυτά αποτελούν το αντικείμενό μας παρακάτω. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Όταν ένας ασθενής προσέρχεται με νευρολογικά σημεία και συμπτώματα, τα οποία ο γιατρός πιστεύει ότι μπορεί να σχετίζονται με δομική βλάβη του εγκεφάλου, θα πρέπει να διενεργείται ως πρώτο βήμα για τη διάγνωση η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου (MRI), τόσο με γαδολίνιο όσο και χωρίς γαδολίνιο. Εφόσον υπάρχει κατάλληλη κλινική συσχέτιση, η παρουσία μίας ή περισσότερων ενισχυόμενων από το γαδολίνιο βλαβών τεκμηριώνει τη 16

18

19 Εγκεφαλικεσ Μεταστασεισ Volume 30, Number 3, Αυγουστοσ-Σεπτεμβριοσ-Οκτωβριοσ 2010 διάγνωση. Ωστόσο, δεν είναι μεταστάσεις όλες οι βλάβες που ενισχύονται με το γαδολίνιο. Σε μια μελέτη βιοψιών, οι 5 από 51 ασθενείς με καρκίνο και μονήρη ενισχυόμενη με γαδολίνιο εγκεφαλική βλάβη ανακαλύφθηκε ότι δεν εμφάνιζαν εγκεφαλική μετάσταση. 15 Εάν παραμένουν ερωτηματικά σχετικά με την διάγνωση, θα πρέπει να λογαριάζεται η διενέργεια βιοψίας. Σε ασθενή ο οποίος δεν είναι γνωστό ότι πάσχει από καρκίνο, μια βιοψία όχι μόνο μπορεί να ταυτοποιήσει μια μετάσταση, αλλά μπορεί και να κατευθύνει την ανεύρεση της πρωτοπαθούς προέλευσης αυτής. 16 Τα τρέχοντα στοιχεία υποδηλώνουν ότι οι μικρές, διφορούμενες βλάβες (διαμέτρου κάτω του ενός εκατοστού) είναι δυνατό, ακόμη και αν πρόκειται για μεταστάσεις, να παρακολουθούνται στενά χωρίς να επηρεαστεί η αποτελεσματικότητα της θεραπείας όταν αυτή χορηγηθεί στην πορεία. 17 Οι μεγαλύτερες βλάβες απαιτούν διάγνωση και θεραπεία. Η θεραπεία ενός ασθενούς με μία ή περισσότερες εγκεφαλικές μεταστάσεις εξαρτάται από ορισμένους παράγοντες: 1. Τον αριθμό και το μέγεθος των μεταστάσεων: οι μονήρεις και ορισμένες φορές οι δύο ή τρεις βλάβες είναι απαντητικές στην εστιακή θεραπεία (όπως είναι η χειρουργική επέμβαση ή η στερεοτακτική ακτινοχειρουργική), ενώ οι πολλαπλές μεταστάσεις συνήθως αντιμετωπίζονται με ακτινοθεραπεία ολικού εγκεφάλου. Οι μεταστάσεις που είναι μεγαλύτερες από 3 εκατοστά δεν είναι καλές υποψήφιες για ακτινοχειρουργική θεραπεία. Μια μεγάλη μονήρης μετάσταση μπορεί να απαιτεί χειρουργική επέμβαση για την ανακούφιση των συμπτωμάτων, ακόμη και εάν ο ασθενής παρουσιάζει και άλλες ή πολλαπλές μεταστάσεις. 2. Την ηλικία, τη λειτουργική κατάσταση, τα κλινικά συμπτώματα και την έκταση της νόσου: οι ασθενείς ηλικίας μικρότερης των 65 ετών με καλή λειτουργική κατάσταση, καθώς και όσοι εμφανίζουν έλεγχο της νόσου ή δεν έχουν εξωκρανιακές βλάβες, θα ωφεληθούν περισσότερο. Οι ασθενείς με κακή Πινάκας 1. Συχνότητα εγκεφαλικών μεταστάσεων σε 2 μελέτες. Πρωτοπαθής #(%) #(%) όγκος μεταστάσεων 9 μεταστάσεων 10 Πνεύμονας 11,763/59,038 (19.9%) 156/938 (16.3%) Μαστός 2,635/51,898 (5.1%) 42/802 (5.0%) Νεφρός 467/7205 (6.5%) 12/114 (9.8%) Μελάνωμα 566/8229 (6.8%) 12/150 (7.4%) Παχέος εντέρου 779/42,817 (1.8%) 10/720 (1.2%) και ορθού λειτουργική κατάσταση ωφελούνται λιγότερο από όλους, ενώ οι υπόλοιποι βρίσκονται κάπου ενδιάμεσα. Προκειμένου να αποφασιστεί η καταλληλότητα προς θεραπεία με βάση την πιθανότητα επιβίωσης, έχει αναπτυχθεί μια ανάλυση γνωστή ως «ανάλυση ανάδρομου διαχωρισμού» [recursive partitioning analysis: RPA] 13, η οποία βασίζεται στα προγνωστικά χαρακτηριστικά πριν από τη χορήγηση θεραπείας και στους σχετιζόμενους με τη θεραπεία παράγοντες. Ακόμη και για τους ασθενείς εκείνους με την καλύτερη πρόγνωση (RPA τάξης I), η διάμεση τιμή της επιβίωσης είναι μόνο 7 μήνες. Ωστόσο, οι περισσότεροι ασθενείς αρχικά απαντούν στη θεραπεία και ορισμένοι από αυτούς εμφανίζουν μακροχρόνια επιβίωση. Καθώς η ατομική μεταβλητότητα παρουσιάζει έναν τέτοιο βαθμό, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται επαρκώς σχεδόν όλοι οι ασθενείς με εγκεφαλική μετάσταση. 3. Την ιστολογία, συμπεριλαμβανομένης της ακτινοευαισθησίας και χημειο-ευαισθησίας του πρωτοπαθούς όγκου: οι διαφορετικοί ιστολογικοί τύποι όγκων που προέρχονται από το ίδιο όργανο μπορεί να διαφέρουν ως προς την πιθανότητα μετάστασης προς τον εγκέφαλο και ως προς τη θεραπεία τους. Για παράδειγμα, το SCLC έχει μια τάση για πρώιμη διασπορά προς τον εγκέφαλο, προκαλώντας πολλαπλές μεταστάσεις οι οποίες είναι συχνά απαντητικές στη χημειοθεραπεία. Επομένως, σπάνια λογαριάζεται να πραγματοποιηθεί εδώ χειρουργική εκτομή, ακόμη και όταν πρόκειται για μονήρη εγκεφαλική μετάσταση. Αντίστροφα, μια μονήρης εγκεφαλική μετάσταση που εμφανίζεται σε συνδυασμό με ένα NSCLC συνήθως θα αντιμετωπιστεί χειρουργικά. 4. Τη θέση της μετάστασης: Οι μεταστάσεις στα βασικά γάγγλια δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν εύκολα με χειρουργική εκτομή, αλλά απαντούν στην ακτινοχειρουργική θεραπεία. Οι μεταστάσεις στην παρεγκεφαλίδα, εάν αφαιρεθούν χειρουργικά, οδηγούν στον κίνδυνο της επακόλουθης ανάπτυξης ενός λεπτομηνιγγικού όγκου. 18 Η πολλαπλότητα των παραγόντων που επισημαίνονται παραπάνω αναδεικνύει το ότι κάθε ασθενής είναι διαφορετικός και επομένως η θεραπεία θα πρέπει να εξατομικεύεται. Στην Εικόνα 1 παρουσιάζεται μια προσέγγιση για τη θεραπεία η οποία λαμβάνει υπόψιν τους παραπάνω παράγοντες. Σε έναν ασθενή που δεν είναι γνωστός ως πάσχων από καρκίνο, μια μονήρης βλάβη που ενισχύεται από γαδολίνιο σε χειρουργικά προσβάσιμη περιοχή πιθανότατα θα πρέπει να αφαιρείται. Πριν από την επέμβαση, ο ασθενείς είναι πιθανό ότι θα υποβληθεί σε υπολογιστική τομογραφία (CT) του θώρακα, της κοιλίας και της πυέλου και 18

20 Volume 30, Number 3, Αυγουστοσ-Σεπτεμβριοσ-Οκτωβριοσ 2010 Kamar, Posner / ή σε ολική σάρωση σώματος με τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων [positron emission tomography: PET] με φθοριοδεοξυγλυκόζη [fluorodeoxyglucose]. Ωστόσο, εάν από την MRI υποδηλώνεται ένας πρωτοπαθής όγκος εγκεφάλου, μπορεί κανείς να προχωρήσει στην κρανιοτομία χωρίς πρόσθετες διαγνωστικές εξετάσεις. Εκτός από την περίπτωση όπου ένας συστηματικός καρκίνος απειλεί άμεσα τη ζωή, η καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση είναι πιθανότατα η χειρουργική εκτομή ολόκληρης της μονήρους βλάβης 6,19 ώστε να τεκμηριωθεί η διάγνωση. Η χειρουργική εκτομή θα αποκλείσει έναν πρωτοπαθή όγκο ή ένα απόστημα, συνήθως θα ανακουφίσει από τα νευρολογικά συμπτώματα και θα βελτιώσει την πιθανότητα αποτελεσματικής δράσης μιας θεραπείας που θα χορηγηθεί στην πορεία. Εάν η βλάβη δεν είναι χειρουργικά προσβάσιμη και εάν ο έλεγχος δεν έχει προσδιορίσει ένα πρωτοπαθή καρκίνο, μια στερεοτακτική βιοψία διά βελόνης μπορεί να τεκμηριώσει τη διάγνωση. Εάν η βιοψία αποκαλύψει μια εγκεφαλική μετάσταση, τότε θα πρέπει να λογαριάζεται η ακτινοχειρουργική αντιμετώπιση. 20 Εάν ένας ασθενής χωρίς γνωστό καρκίνο εμφανίζει 2 ή 3 ενισχυόμενες με γαδολίνιο βλάβες, πιθανότερη διάγνωση καθίσταται η μεταστατική νόσος. Εάν η σάρωση του σώματος με CT ή με PET προσδιορίσει κάποιον όγκο, τότε καλύτερα να ανακτηθεί ιστός από τα συστηματικά όργανα. Ακολούθως, ο γιατρός θα υποθέσει ότι οι βλάβες του εγκεφάλου παρουσιάζουν τα ίδια ιστολογικά χαρακτηριστικά, εκτός και αν η MRI εγκεφάλου τού δίδει λόγους για να θεωρήσει κάτι διαφορετικό. Η χειρουργική αφαίρεση 2 ή 3 βλαβών είναι κάτι που μπορεί να γίνει κάποιες φορές, αλλά σε αυτή την περίπτωση η καλύτερη θεραπεία είναι η ακτινοχειρουργική με ή χωρίς ακτινοθεραπεία ολικού εγκεφάλου. Ορισμένοι ακτινοθεραπευτές - ογκολόγοι έχουν χορηγήσει ακτινοχειρουργική θεραπεία ακόμη και για έως 7 βλάβες εντός του εγκεφάλου. 21 Εάν υπάρχουν περισσότερες από 3 βλάβες στον εγκέφαλο αλλά η CT και η PET δεν ανιχνεύσουν κάποιο πρωτοπαθή καρκίνο, τότε θα πρέπει να διενεργηθεί στερεοτακτική βιοψία διά βελόνης των εγκεφαλικών βλαβών, ώστε να τεκμηριωθεί η διάγνωση. Η ανοσο-ιστοχημεία μπορεί να βοηθήσει στην ταυτοποίηση της πρωτοπαθούς εντόπισης, αλλά ο γιατρός θα πρέπει να αναγνωρίσει ότι σε ασθενείς με εγκεφαλικές μεταστάσεις από άγνωστη πρωτοπαθή προέλευση, η τελευταία μπορεί να μη ταυτοποιηθεί ακόμη και στη νεκροψία. 22 Η θεραπεία των πολλαπλών εγκεφαλικών μεταστάσεων είναι η ακτινοθεραπεία ολικού εγκεφάλου, η οποία σε γενικές γραμμές χορηγείται υπό τη μορφή 10 συνεδριών έντασης 300 cgy η κάθε μια. Σε ασθενείς που είναι γνωστό ότι πάσχουν από καρκίνο, η θεραπεία θα εξαρτηθεί, εν μέρει, από το στάδιο του καρκίνου. Εάν ο ασθενής έχει μια καλή λειτουργική κατάσταση και μια εύλογα ικανοποιητική πρόγνωση ως προς την επιβίωση, οι μονήρεις βλάβες θα πρέπει να αφαιρούνται, δίνοντας έτσι στον ασθενή την καλύτερη Μονήρης μετάσταση Χωρίς συστηματική νόσο Με συστηματική νόσο Χειρουργική εκτομή Χειρουργική εκτομή ή ακτινοθεραπεία ολικού εγκεφάλου Ακτινοευαίσθητες Ακτινοθεραπεία ολικού εγκεφάλου Εγκεφαλική μετάσταση (μία ή περισσότερες) 1-3 μεταστάσεις >3 μεταστάσεις >3 εκατοστά >3 εκατοστά Συμπτωματική Ακτινο-ανθεκτικές Συστηματική νόσος Ακτινοευαίσθητες Ακτινο-ανθεκτικές Ακτινοθεραπεία ολικού εγκεφάλου Χωρίς συστηματική νόσο Χωρίς συστηματική νόσο Με συστηματική νόσο Χειρουργική εκτομή Χειρουργική εκτομή ή ακτινοθεραπεία ολικού εγκεφάλου Ακτινοθεραπεία ολικού εγκεφάλου ή στερεοστατική ακτινοχειρουργική Στερεοστατική ακτινοχειρουργική ή χειρουργική εκτομή Στερεοστατική κτινοχειρουργική Υποτροπή μετά από επέμβαση ή μετά από στερεοστατική ακτινοχειρουργική Ασυμπτωματική Χωρίς συστηματική νόσο Με συστηματική νόσο Χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία ολικού εγκεφάλου Παρακολούθηση ή ακτινοθεραπεία ολικού εγκεφάλου Ακτινοθεραπεία ολικού εγκεφάλου Εικόνα 1. Μια προτεινόμενη προσέγγιση για τη θεραπεία των μεταστατικών εγκεφαλικών όγκων. 19

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία; Γράφει: Χρήστος Μαρκόπουλος, Αν. Καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Διευθυντής Κλινικής Μαστού Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Πρόεδρος Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού 1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ Ι. Μούντζιος 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το κακόηθες μελάνωμα είναι ο τρίτος σε συχνότητα συμπαγής

Διαβάστε περισσότερα

μεταστατικό καρκίνο του μαστού, σε συνδυασμό με πακλιταξέλη ή καπεσιταμπίνη

μεταστατικό καρκίνο του μαστού, σε συνδυασμό με πακλιταξέλη ή καπεσιταμπίνη EMA/302947/2017 EMEA/H/C/000582 Περίληψη EPAR για το κοινό βεβασιζουμάμπη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο ο Οργανισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ - ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ - ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ - ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ Βασικές γνώσεις I SBN 960-372-069-0 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΡΙΣ Α. ΚΟΣΜΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ Μ Ε Ρ Ο Σ Ι ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ Κεφάλαιο 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ... 3 Το καρκινικό κύτταρο... 3 Κυτταρικός

Διαβάστε περισσότερα

το Avastin χορηγείται σε συνδυασμό με άλλα αντικαρκινικά φάρμακα για τη θεραπεία ενηλίκων που πάσχουν από τους ακόλουθους τύπους καρκίνου:

το Avastin χορηγείται σε συνδυασμό με άλλα αντικαρκινικά φάρμακα για τη θεραπεία ενηλίκων που πάσχουν από τους ακόλουθους τύπους καρκίνου: EMA/487897/2016 EMEA/H/C/000582 Περίληψη EPAR για το κοινό βεβασιζουμάμπη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Υπάρχουν και όγκοι που προέρχονται από τις παρακείμενες δομές του εγκεφάλου, όπως είναι οι μήνιγγες και η οστέινη κρανιακή κοιλότητα.

ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Υπάρχουν και όγκοι που προέρχονται από τις παρακείμενες δομές του εγκεφάλου, όπως είναι οι μήνιγγες και η οστέινη κρανιακή κοιλότητα. ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο όγκος του εγκεφάλου είναι μια μάζα από μη φυσιολογικά κύτταρα η οποία αναπτύσσεται μέσα η δίπλα από τον εγκέφαλο. Οι όγκοι διακρίνονται σε καλοήθεις και κακοήθεις. Εξορμώνται

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς

Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς Τι είναι η απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς; Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς σημαίνει ότι μία φλέβα στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού έχει αποφραχθεί.

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΜΦΩΜΑ ΗΟDGKIN. Αλεξάνδρα Κουράκλη-Συμεωνίδου Απαρτιωμένη διδασκαλία 2015

ΛΕΜΦΩΜΑ ΗΟDGKIN. Αλεξάνδρα Κουράκλη-Συμεωνίδου Απαρτιωμένη διδασκαλία 2015 ΛΕΜΦΩΜΑ ΗΟDGKIN Αλεξάνδρα Κουράκλη-Συμεωνίδου Απαρτιωμένη διδασκαλία 2015 ΛΕΜΦΩΜΑ ΗΟDGKIN Επιδημιολογία - Αιτιοπαθογένεια Δικόρυφη καμπύλη εμφάνισης κορυφές: 15-40 έτη, >60 έτη : = Μικρή υπεροχή (1.5-2.0/1)

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ. Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ. Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ 17-10-2013 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1:6000 περιπτώσεις κακοήθειας κατά την κύηση / έτος στις ΗΠΑ 1:1000 κυήσεις Λέμφωμα 4 ο σε

Διαβάστε περισσότερα

Οξεία μυελογενής λευχαιμία

Οξεία μυελογενής λευχαιμία Οξεία μυελογενής λευχαιμία Γενικά στοιχεία Ταξινόμηση και τύποι Ενδείξεις και συμπτώματα Αίτια πρόκλησης Διάγνωση Παρουσίαση και επαναστόχευση από Βικιπαίδεια Οξεία μυελογενής λευχαιμία : Ζήσου Ιωάννης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... xiii ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ... 1 1.1. BΙΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ... 2 1.1.1. Φυσιολογικά κύτταρα... 2 1.1.2. Εμβρυονικά κύτταρα... 3 1.2. ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ...

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πίεση νωτιαίου µυελού Σύνδροµο άνω κοίλης. Δέσποινα Μισαηλίδου Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο

ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πίεση νωτιαίου µυελού Σύνδροµο άνω κοίλης. Δέσποινα Μισαηλίδου Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πίεση νωτιαίου µυελού Σύνδροµο άνω κοίλης Δέσποινα Μισαηλίδου Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο ΠΙΕΣΗ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ 12700 ασθενείς/έτος ΗΠΑ 5-10% όλων των

Διαβάστε περισσότερα

15/1/2018. Δρ. Σάββας Παρασκευόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Θεσσαλονίκη 2-5 /11/ ο Μακεδονικό Ουρολογικό Συμπόσιο

15/1/2018. Δρ. Σάββας Παρασκευόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Θεσσαλονίκη 2-5 /11/ ο Μακεδονικό Ουρολογικό Συμπόσιο Η χρήση του PET CT στην Ογκολογία και όχι μόνο Δρ. Σάββας Παρασκευόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Θεσσαλονίκη 2-5 /11/2017 11ο Μακεδονικό Ουρολογικό Συμπόσιο 1 Τι είναι το PET SCAN; Η Pet scan (pozitron emission

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Επιμελήτρια Β Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟΥ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Επιμελήτρια Β Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟΥ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Επιμελήτρια Β Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟΥ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΠΟΝΟΥ Ο όρος πόνος προέρχεται από τη λατινική λέξη POENA που σημαίνει PUNISHMENT(τιμωρία)

Διαβάστε περισσότερα

Το Keytruda είναι φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των ακόλουθων καρκίνων:

Το Keytruda είναι φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των ακόλουθων καρκίνων: EMA/524789/2017 EMEA/H/C/003820 Περίληψη EPAR για το κοινό πεμπρολιζουμάμπη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο ο Οργανισμός

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αλεξία Θωμοπούλου MSc, Διατροφολόγος- Κλινική Διαιτολόγος, Ειδική στον καρκίνο

Γράφει: Αλεξία Θωμοπούλου MSc, Διατροφολόγος- Κλινική Διαιτολόγος, Ειδική στον καρκίνο Γράφει: Αλεξία Θωμοπούλου MSc, Διατροφολόγος- Κλινική Διαιτολόγος, Ειδική στον καρκίνο Η αντιμετώπιση του ογκολογικού ασθενή είναι μια περίπλοκη υπόθεση διότι εκτός από την κύρια θεραπεία (είτε χημειοθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΓΚΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Β. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ Λέκτορας Νευροχειρουργικής Π.Γ.Ν.Π.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΓΚΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Β. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ Λέκτορας Νευροχειρουργικής Π.Γ.Ν.Π. ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΓΚΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Β. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ Λέκτορας Νευροχειρουργικής Π.Γ.Ν.Π. ΓΛΟΙΩΜΑΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΓΛΟΙΩΜΑΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΠΙΛΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΑΣΤΡΟΚΥΤΩΜΑ (WHO I) ΑΣΤΡΟΚΥΤΩΜΑ (WHO II) ΑΝΑΠΛΑΣΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Keytruda (πεμπρολιζουμάμπη)

Keytruda (πεμπρολιζουμάμπη) EMA/559197/2018 EMEA/H/C/003820 Ανασκόπηση του Keytruda και αιτιολογικό έγκρισης στην ΕΕ Τι είναι το Keytruda και σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται; Το Keytruda είναι αντικαρκινικό φάρμακο που χρησιμοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Παρηγορητικές χειρουργικές επεμβάσεις: Η συμβολή τους στην ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΚΑΛΗΣ ΠΕ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ MSC ΙΑΣΩ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Παρηγορητικές χειρουργικές επεμβάσεις: Η συμβολή τους στην ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΚΑΛΗΣ ΠΕ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ MSC ΙΑΣΩ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Παρηγορητικές χειρουργικές επεμβάσεις: Η συμβολή τους στην ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΚΑΛΗΣ ΠΕ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ MSC ΙΑΣΩ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Τι είναι παρηγορητική φροντίδα Σύμφωνα με τον ορισμό του

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτικές Παρεμβάσεις στην Πολλαπλή Σκλήρυνση

Θεραπευτικές Παρεμβάσεις στην Πολλαπλή Σκλήρυνση 1 Θεραπευτικές Παρεμβάσεις στην Πολλαπλή Σκλήρυνση Τα θεραπευτικά σχήματα τα οποία περιγράφονται παρακάτω είναι βασισμένα σε κλινικές μελέτες Φάσης ΙΙΙ και στις εγκρίσεις θεραπειών από τους Οργανισμό Φαρμάκων

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Πάνω από ένα αιώνα πριν, ο J. Hutchinson, ένας χειρουργός-δερματολόγος, αναγνώρισε την πρώτη περίπτωση σαρκοείδωσης, στο Λονδίνο. Στα χρόνια πριν και μετά την

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Τι είναι ο υδροκέφαλος παθολογική αύξηση της ποσότητας εγκεφαλονωτιαίου υγρού εντός της κρανιακής κοιλότητας που αντανακλά σε αύξηση των διαστάσεων των κοιλιών του εγκεφάλου. Η

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακες και ερµάρια. διανοµής. ƒ 2010. Plexo 3 στεγανοί πίνακες από 2 έως 72 στοιχεία (σ. 59) Practibox χωνευτοί πίνακες από 6 έως 36 τοιχεία (σ.

Πίνακες και ερµάρια. διανοµής. ƒ 2010. Plexo 3 στεγανοί πίνακες από 2 έως 72 στοιχεία (σ. 59) Practibox χωνευτοί πίνακες από 6 έως 36 τοιχεία (σ. χωνευτοί σ. 56 Nedbox χωνευτοί από 12 έως 56 στοιχεία σ. 58 από 1 έως 6 στοιχεία σ. 62 XL 3 160 από 48 έως 144 στοιχεία και ερµάρια διανοµής ισχύος XL 3 σ. 68 Ράγες, πλάτες στήριξης και µετώπες σ. 77 0

Διαβάστε περισσότερα

ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΟΓΚΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΟΓΚΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο όγκος του εγκεφάλου είναι μια μάζα από μη φυσιολογικά κύτταρα η οποία αναπτύσσεται μέσα η δίπλα από τον εγκέφαλο. Υπάρχουν διάφορα είδη όγκων του εγκεφάλου. Κάποιοι όγκοι είναι καλοήθεις

Διαβάστε περισσότερα

Adcetris (μπρεντουξιμάβη βεδοτίνη)

Adcetris (μπρεντουξιμάβη βεδοτίνη) EMA/996/2019 EMEA/H/C/002455 Ανασκόπηση του Adcetris και αιτιολογικό έγκρισης στην ΕΕ Τι είναι το Adcetris και σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται; Το Adcetris είναι αντικαρκινικό φάρμακο που χρησιμοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Σπανια Νεανικη Πρωτοπαθης Συστηματικη Αγγειιτιδα

Σπανια Νεανικη Πρωτοπαθης Συστηματικη Αγγειιτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/cy/intro Σπανια Νεανικη Πρωτοπαθης Συστηματικη Αγγειιτιδα Έκδοση από 2016 2. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 2.1 Ποιοί είναι οι τύποι της αγγειίτιδας? Πως γίνεται η κατάταξη

Διαβάστε περισσότερα

NeuroBloc Αλλαντική τοξίνη τύπου Β ενέσιμο διάλυμα 5.000 U/ml

NeuroBloc Αλλαντική τοξίνη τύπου Β ενέσιμο διάλυμα 5.000 U/ml NeuroBloc Αλλαντική τοξίνη τύπου Β ενέσιμο διάλυμα 5.000 U/ml Σημαντικές πληροφορίες ασφάλειας για γιατρούς Σκοπός αυτού του εγχειριδίου είναι να παρέχει σε γιατρούς με δικαίωμα συνταγογράφησης και χορήγησης

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων αδειών κυκλοφορίας

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων αδειών κυκλοφορίας Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων αδειών κυκλοφορίας Επιστημονικά πορίσματα Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση αξιολόγησης της PRAC σχετικά με την PSUR για το ζολεδρονικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΜΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΝ Α Π Λ Η Ρ Ω Τ Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ϊ Σ ΤΑΜ Ε Ν Η ΟΥ Ρ ΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ- Ο Γ ΚΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ Τ Μ Η Μ ΑΤΟ Σ ΑΝ Θ «Θ Ε ΑΓ Ε Ν Ε Ι Ο» ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ Βασική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Αθήνα 8 Μαρτίου 2011 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ένας στους δυο θανάτους, ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο, οφείλεται σε καρδιαγγειακό επεισόδιο και όχι στη νόσο αυτή καθ αυτή!!! Αυτό ανέφερε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΥΠΕΡ ΜΙΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ (δηλ. ισχυρή απόδειξη υποστηρίζει την αποτελεσματικότητα στην ακόλουθη λίστα θεραπειών)

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΥΠΕΡ ΜΙΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ (δηλ. ισχυρή απόδειξη υποστηρίζει την αποτελεσματικότητα στην ακόλουθη λίστα θεραπειών) ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΟΥ MASCC/ISOO ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΒΑΣΙΖΟΜΕΝΕΣ ΣΕ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΤΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΩΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΓΓΡΑΦΟΥ: 7 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Η βρογχοκήλη δεν είναι ψηλαφητή ή ορατή ακόμα και σε έκταση του τραχήλου

Η βρογχοκήλη δεν είναι ψηλαφητή ή ορατή ακόμα και σε έκταση του τραχήλου Βρογχοκήλη είναι η διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα. Η βρογχοκήλη ποικίλλει σημαντικά σε μέγεθος, και η διόγκωση μπορεί να είναι διάχυτη καθ 'όλη την έκταση του αδένα ή ακανόνιστη και να επηρεάζει μέρος

Διαβάστε περισσότερα

Adcetris. μπρεντουξιμάβη βεδοτίνη. Τι είναι το Adcetris και σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται; Περίληψη EPAR για το κοινό

Adcetris. μπρεντουξιμάβη βεδοτίνη. Τι είναι το Adcetris και σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται; Περίληψη EPAR για το κοινό EMA/462209/2017 EMEA/H/C/002455 Περίληψη EPAR για το κοινό μπρεντουξιμάβη βεδοτίνη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο

Διαβάστε περισσότερα

Ο EMA περιορίζει τη χρήση του φαρμάκου Xofigo για τον καρκίνο του προστάτη

Ο EMA περιορίζει τη χρήση του φαρμάκου Xofigo για τον καρκίνο του προστάτη Ο EMA περιορίζει τη χρήση του φαρμάκου Xofigo για τον καρκίνο του προστάτη Το φάρμακο πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο μετά από δύο προηγούμενες θεραπείες ή όταν δεν μπορούν να ληφθούν άλλες θεραπείες Ο

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη. Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη

Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη. Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη Σχεδιασμός Ακτινοθεραπείας Προστάτη Σχεδιασμός Ακτινοθεραπείας Προστάτη (Treatment Planning): σύγκριση απεικόνισης μεταξύ Αξονικής και

Διαβάστε περισσότερα

Επίδραση αναιμίας, λευκοκυττάρωσης και θρομβοκυττάρωσης στην επιβίωση ασθενών μετά από εκτομή καρκίνου του πνεύμονα

Επίδραση αναιμίας, λευκοκυττάρωσης και θρομβοκυττάρωσης στην επιβίωση ασθενών μετά από εκτομή καρκίνου του πνεύμονα Πρωτότυπη Εργασία Επίδραση αναιμίας, λευκοκυττάρωσης και θρομβοκυττάρωσης στην επιβίωση ασθενών μετά από εκτομή καρκίνου του πνεύμονα Tatjana N. Adžić 1, Gordana D. Radosavljević-Ašić 1, Jelena M. Stojšić

Διαβάστε περισσότερα

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Δεν έχω (προσωπικά ή ως μέλος εργασιακής/ερευνητικής ομάδας) ή μέλος της οικογένειάς μου οποιοδήποτε οικονομικό ή άλλου είδους όφελος από

Διαβάστε περισσότερα

Ρευματικός Πυρετός και Μεταστρεπτοκοκκική Αντιδραστική Αρθρίτιδα

Ρευματικός Πυρετός και Μεταστρεπτοκοκκική Αντιδραστική Αρθρίτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Ρευματικός Πυρετός και Μεταστρεπτοκοκκική Αντιδραστική Αρθρίτιδα Έκδοση από 2016 2. Διάγνωση και θεραπεία 2.1 Πώς μπαίνει η διάγνωση; Τα κλινικά ευρήματα και

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙII. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών

Παράρτημα ΙII. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών Παράρτημα ΙII Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών Σημείωση: Όπου εφαρμόζεται, η περίληψη των χαρακτηριστικών του προϊόντος και

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας.

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος Η κλινική εικόνα της πάθησης περιλαμβάνει την παρουσια γενικων συμπτωματων

Διαβάστε περισσότερα

PET/CT versus DWI-MRI στην ογκολογία του θώρακος. Ευθυμιάδου Ρωξάνη Τμήμα Αξονικής, Μαγνητικής Τομογραφίας & PET-CT ΔΘΚΑ «Υγεία»

PET/CT versus DWI-MRI στην ογκολογία του θώρακος. Ευθυμιάδου Ρωξάνη Τμήμα Αξονικής, Μαγνητικής Τομογραφίας & PET-CT ΔΘΚΑ «Υγεία» PET/CT versus DWI-MRI στην ογκολογία του θώρακος. Ευθυμιάδου Ρωξάνη Τμήμα Αξονικής, Μαγνητικής Τομογραφίας & PET-CT ΔΘΚΑ «Υγεία» Ca πνεύμονος Η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στο δ υτικό κόσμο. 3.000.000

Διαβάστε περισσότερα

Opdivo (νιβολουμάμπη)

Opdivo (νιβολουμάμπη) EMA/489091/2018 EMEA/H/C/003985 Ανασκόπηση του Opdivo και αιτιολογικό έγκρισης στην ΕΕ Τι είναι το Opdivo και σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται; Το Opdivo είναι αντικαρκινικό φάρμακο που χρησιμοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ

ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ 1ο ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ: Ca ΝΕΦΡΟΥ Κλαµπάτσας Αθανάσιος Ουρολόγος Επ. Α Ουρολογικό-Ογκολογικό Τµήµα Α.Ν.Θ. «ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ» Άνδρας ασθενής ηλικίας 64 ετών Με ατοµικό αναµνηστικό ελεύθερο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Το Xarelto είναι φάρμακο που περιέχει τη δραστική ουσία ριβαροξαβάνη. Διατίθεται σε μορφή δισκίων (2,5, 10, 15 και 20 mg).

Το Xarelto είναι φάρμακο που περιέχει τη δραστική ουσία ριβαροξαβάνη. Διατίθεται σε μορφή δισκίων (2,5, 10, 15 και 20 mg). EMA/230698/2013 EMEA/H/C/000944 Περίληψη EPAR για το κοινό ριβαροξαβάνη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

Λόγοι έκδοσης γνώμης για τον χαρακτηρισμό φαρμακευτικού προϊόντος ως ορφανού

Λόγοι έκδοσης γνώμης για τον χαρακτηρισμό φαρμακευτικού προϊόντος ως ορφανού Παράρτημα 1 Λόγοι έκδοσης γνώμης για τον χαρακτηρισμό φαρμακευτικού προϊόντος ως ορφανού Η Επιτροπή Ορφανών Φαρμάκων (COMP), έχοντας εξετάσει την αίτηση, κατέληξε στα ακόλουθα: Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος

Διαβάστε περισσότερα

18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ

18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ 18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ Ο καρκίνος του ενδομητρίου είναι η συχνότερη μορφή γυναικολογικού καρκίνου στις ΗΠΑ ( 6% όλων των νεοδιαγνωσθέντων καρκίνων στις γυναίκες). Η πρόγνωση είναι σχετικά καλή καθώς

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι καρδιακές παθήσεις μπορεί να προϋπάρχουν της θεραπείας

Διαβάστε περισσότερα

Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση )

Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση ) Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση ) Συντηρητική ή Χειρουργική Αντιµετώπιση Γ. Στράντζαλης Νευροχειρουργική Κλινική, Πανεπιστήµιο Αθηνών, Θεραπευτήριο Ευαγγελισµός ΓΕΝΙΚΑ Η οσφυo-ισχιαλγία ή ο «πόνος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...... Εισαγωγή. Μετωπορινογενείς δυσπλασίες (δυσπλασίες μέσης γραμμής)... Κρανιοσυνοστώσεις ή κρανιοσυνοστεώσεις.. Βραγχιακές

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας. Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010

Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας. Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010 Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010 Το πεδίο αλλάζει Αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης παγκοσμίως Καλύτερη

Διαβάστε περισσότερα

Χειρουργική αντιμετώπιση μη μικροκυτταρικού Ca πνεύμονα. Μαδέσης Αθανάσιος Επιμελητής Α Καρδιοθωρακοχειρουργικής

Χειρουργική αντιμετώπιση μη μικροκυτταρικού Ca πνεύμονα. Μαδέσης Αθανάσιος Επιμελητής Α Καρδιοθωρακοχειρουργικής Χειρουργική αντιμετώπιση μη μικροκυτταρικού Ca πνεύμονα Μαδέσης Αθανάσιος Επιμελητής Α Καρδιοθωρακοχειρουργικής Κλινικής Γ.Ν.Ν.Γ.Παπανικολάου Καρκίνος Πνεύμονα Πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις ΗΠΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Γνώσεις, στάσεις και ποιότητα ζωής σε ασθενείς με λέμφωμα Οι ασθενείς που πάσχουν από λέμφωμα στην Ελλάδα εμφανίζονται ελλιπώς ενημερωμένοι σχετικά με ζητήματα που αφορούν στην

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Επιβλέπουσα Α.ΤΕΙ.Θ Ε. ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Μέλη Επιτροπής Λαβδανίτη Μαρία Μινασίδου Ευγενία Αλεξιάδη Αθηνά Γεωργάκη Ελένη Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό

Διαβάστε περισσότερα

ιάγνωση και Θεραπεία Άρης Πολύζος Παθολόγος Ογκολόγος Καθηγητής Πανεπιστηµίου Αθηνών Λαϊκό Νοσοκοµείο Αθήνα Επιδηµιολογία -Αιτιοπαθογένεια Α) Κάπνισµα:Ένοχο για το 85-90% των καρκίνων πνεύµονος x 30vs

Διαβάστε περισσότερα

Simponi (γολιμουμάμπη)

Simponi (γολιμουμάμπη) EMA/792301/2018 EMEA/H/C/000992 Περίληψη EPAR για το κοινό Ανασκόπηση του Simponi και αιτιολογικό έγκρισης στην ΕΕ Τι είναι το Simponi και σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται; Το Simponi είναι αντιφλεγμονώδες

Διαβάστε περισσότερα

Το Simponi είναι αντιφλεγμονώδες φάρμακο. Χορηγείται για τη θεραπεία των ακόλουθων νόσων:

Το Simponi είναι αντιφλεγμονώδες φάρμακο. Χορηγείται για τη θεραπεία των ακόλουθων νόσων: EMA/412395/2016 EMEA/H/C/000992 Περίληψη EPAR για το κοινό γολιμουμάμπη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο ο Οργανισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ Αυτές οι μεταβολές στη ΠΧΠ και το φύλλο οδηγιών χρήσης θα είναι εν ισχύ κατά την έκδοση της Κοινοτικής

Διαβάστε περισσότερα

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Οι ρευματικές παθήσεις είναι συχνές στην αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών. Στην πρόσφατη πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα για τις ρευματικές παθήσεις στο γενικό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Άννα Ιµπρισίµη, ΤΕ Νοσηλεύτρια, Δ Παθολογική κλινική, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο» Δάφνη Μαυροπούλου, ΤΕ Νοσηλεύτρια, Δ Παθολογική κλινική, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο» Ελένη Καλαϊτζή,

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτικές παρεμβάσεις στη Πολλαπλή Σκλήρυνση. 1. βασισμένες σε μελέτες Φάσης ΙΙΙ 2. Εγκεκριμένες από ΕΜΕΑ και FDA

Θεραπευτικές παρεμβάσεις στη Πολλαπλή Σκλήρυνση. 1. βασισμένες σε μελέτες Φάσης ΙΙΙ 2. Εγκεκριμένες από ΕΜΕΑ και FDA Θεραπευτικές παρεμβάσεις στη Πολλαπλή Σκλήρυνση 1. βασισμένες σε μελέτες Φάσης ΙΙΙ 2. Εγκεκριμένες από ΕΜΕΑ και FDA Αντώνης Ρόμπος Αναπληρωτής Καθηγητής Νευρολογίας Θεραπευτικές παρεμβάσεις στη πολλαπλή

Διαβάστε περισσότερα

Το Adcetris χρησιμοποιείται επίσης για τη θεραπεία ενηλίκων με δύο ακόμη μορφές λεμφώματος:

Το Adcetris χρησιμοποιείται επίσης για τη θεραπεία ενηλίκων με δύο ακόμη μορφές λεμφώματος: EMA/780089/2017 EMEA/H/C/002455 Περίληψη EPAR για το κοινό μπρεντουξιμάβη βεδοτίνη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο

Διαβάστε περισσότερα

Opdivo (νιβολουμάμπη)

Opdivo (νιβολουμάμπη) EMA/55256/2019 EMEA/H/C/003985 Ανασκόπηση του Opdivo και αιτιολογικό έγκρισης στην ΕΕ Τι είναι το Opdivo και σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται; Το Opdivo είναι αντικαρκινικό φάρμακο που χρησιμοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Διαρροϊκό σύνδρομο στον ασθενή που λαμβάνει ανοσοθεραπεία. Πώς το χειρίζομαι;

Διαρροϊκό σύνδρομο στον ασθενή που λαμβάνει ανοσοθεραπεία. Πώς το χειρίζομαι; Διαρροϊκό σύνδρομο στον ασθενή που λαμβάνει ανοσοθεραπεία. Πώς το χειρίζομαι; Σπύρος Σιακαβέλλας Γαστρεντερολόγος Πανεπιστημιακή Γαστρεντερολογική Κλινική, Λαϊκό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Μία γυναίκα 42

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Αυτή η Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος, η επισήμανση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ Πως να προλάβετε τον ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ με ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ Χορηγία Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία με ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ «Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός

Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματος και αποτελείται από τρεις στιβάδες: επιδερμίδα, χόριο και το υποδόριο λίπος. Τα εξαρτήματα του δέρματος είναι οι τρίχες,

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορικό επιληψίας: Πόσο ασφαλής είναι η αιμοδοσία ; Διονύσης Πανδής, Νευρολόγος-Επιληπτολόγος Α Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο

Ιστορικό επιληψίας: Πόσο ασφαλής είναι η αιμοδοσία ; Διονύσης Πανδής, Νευρολόγος-Επιληπτολόγος Α Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο Ιστορικό επιληψίας: Πόσο ασφαλής είναι η αιμοδοσία ; Διονύσης Πανδής, Νευρολόγος-Επιληπτολόγος Α Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο Δήλωση συμφερόντων UCB Hellas ARRIANI pharmaceuticals GLAXO

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος φακής που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται παραθορμόνη και ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα. Ορμόνες

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών

Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών Ο καρκίνος του ενδομητρίου αναπτύσσεται στο ενδομήτριο, που

Διαβάστε περισσότερα

Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη

Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη Τηλεφωνικό Κέντρο 210 69 66 000 Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου

Διαβάστε περισσότερα

Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα

Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα Journalist Handbook 1 Πληροφορίες για Δημοσιογράφους Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα Νοσος Cushing 3 TΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΟΣΟΣ CUSHING; Πριν μιλήσουμε για τη Νόσο Cushing, θα πρέπει να κατανοήσουμε την ασθένεια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Σοφία Τούσα, Ειδικευόµενη Γενικής Ιατρικής στο Γενικό Νοσοκοµείο Έδεσσας, MSc, υποψήφια διδάκτωρ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ I ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ I ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ NATIONAL AND KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΑΣΙΚΩΝ & ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ 1 115 7 ΑΘΗΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ορθού αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό καρκίνο σε γυναίκες και άνδρες και αντιπροσωπεύει το 13% όλων των καρκίνων. Στην

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης

Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης Η θεραπεία της οπτική νευρίτιδας µπορεί να ξεκινάει από το θέµα της θεραπευτικής αγωγής για

Διαβάστε περισσότερα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Αντώνης Φανουριάκης Μονάδα Ρευματολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας Δ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Αθήνα, 01/02/2016

Διαβάστε περισσότερα

για τη θεραπεία ενηλίκων με μη προθεραπευμένο (νεοδιαγνωσθέν) πολλαπλό μυέλωμα, που δεν είναι επιλέξιμοι για μεταμόσχευση μυελού των οστών.

για τη θεραπεία ενηλίκων με μη προθεραπευμένο (νεοδιαγνωσθέν) πολλαπλό μυέλωμα, που δεν είναι επιλέξιμοι για μεταμόσχευση μυελού των οστών. EMA/112959/2016 EMEA/H/C/000717 Περίληψη EPAR για το κοινό λεναλιδομίδη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες για τον mcrpc Εφαρμογή στην καθημερινή κλινική πρακτική

Κατευθυντήριες οδηγίες για τον mcrpc Εφαρμογή στην καθημερινή κλινική πρακτική Κατευθυντήριες οδηγίες για τον mcrpc Εφαρμογή στην καθημερινή κλινική πρακτική Κων/νος Χατζημουρατίδης Αναπληρωτής Καθηγητής Ουρολογίας Β Ουρολογική Κλινική ΑΠΘ Δήλωση συμφερόντων Είδος Μισθός Ερευνητικά

Διαβάστε περισσότερα

Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS. Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού

Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS. Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού Ductal Carcinoma in Situ Πορογενές καρκίνωμα in Situ In Situ = επί τόπου Τοπικό πορογενές καρκίνωμα; Ductal

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ISBN 978-960-372-099-7 ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΗ Ομότιμη Καθηγήτρια Προληπτικής και Κοινωνικής Οδοντιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών ΟΥΡΑΝΙΑ ΝΙΚΟΛΑΤΟΥ - ΓΑΛΙΤΗ Αναπληρώτρια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς»

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Οι επιπλοκές του διαβήτη στον άκρο πόδα αποτελούν μια από τις συχνότερες αιτίες: νοσηρότητας,

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Γραμμή Υποστήριξης

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Γραμμή Υποστήριξης ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Για ενήλικες ασθενείς, στους οποίους έχει συνταγογραφηθεί το σχήμα συνδυασμού NINLARO (ιξαζομίμπη), REVLIMID (λεναλιδομίδη) και δεξαμεθαζόνης (σχήμα NRd) για τη θεραπεία του πολλαπλού

Διαβάστε περισσότερα

Το Velcade χορηγείται για τη θεραπεία ασθενών με πολλαπλό μυέλωμα, μια μορφή καρκίνου του αίματος, στις ακόλουθες ομάδες ασθενών:

Το Velcade χορηγείται για τη θεραπεία ασθενών με πολλαπλό μυέλωμα, μια μορφή καρκίνου του αίματος, στις ακόλουθες ομάδες ασθενών: EMA/27714/2015 EMEA/H/C/000539 Περίληψη EPAR για το κοινό βορτεζομίμπη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 64 Επιστημονικά πορίσματα Ιστορικό Η πονατινίμπη είναι αναστολέας τυροσινικής κινάσης (TKI) ο οποίος χρησιμοποιείται για την αναστολή της δράσης της φυσικής BCR-ABL

Διαβάστε περισσότερα

Στη δυστονία έχουμε ακούσια σύσπαση μυών

Στη δυστονία έχουμε ακούσια σύσπαση μυών Δυστονία Δυστονία Στη δυστονία έχουμε ακούσια σύσπαση μυών προκαλώντας ανεξέλεγκτες επαναλαμβανόμενες ή στροφικές κινήσεις του προσβεβλημένου τμήματος του σώματος. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια ή

Διαβάστε περισσότερα

Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά

Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά είναι η πιο κοινή αιτία άνοιας μια κατάσταση που επηρεάζει

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ Απλά

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI)

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Τι είναι το σύνδροµο µηροκοτυλιαίας πρόσκρουσης; Φυσιολογικά, η κεφαλή του ισχίου δεν προσκρούει στο χείλος της κοτύλης κατά

Διαβάστε περισσότερα

Adcetris. μπρεντουξιμάβη βεδοτίνη. Τι είναι το Adcetris; Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται το Adcetris; Περίληψη EPAR για το κοινό

Adcetris. μπρεντουξιμάβη βεδοτίνη. Τι είναι το Adcetris; Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται το Adcetris; Περίληψη EPAR για το κοινό EMA/400985/2016 EMEA/H/C/002455 Περίληψη EPAR για το κοινό μπρεντουξιμάβη βεδοτίνη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την birisioan Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :36 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :12

Συντάχθηκε απο τον/την birisioan Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :36 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :12 Οι παραθυρεοειδείς είναι συνήθως τέσσερις αδένες, με μέγεθος και εμφάνιση σαν μια φακή, που βρίσκονται συνήθως ανά δύο στην οπίσθια επιφάνεια κάθε λοβού του θυρεοειδή. Αυτοί είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ Έκδοση από 2016 2. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 2.1 Πως μπαίνει η διάγνωση; Γενικά ακολουθείται η παρακάτω προσέγγιση: Κλινική υποψία:

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

Στην περισσότερο επιτυχημένη αντιμετώπιση του καρκίνου έχει συμβάλλει σημαντικά η ανακά-λυψη και εφαρμογή των καρκινι-κών δεικτών.

Στην περισσότερο επιτυχημένη αντιμετώπιση του καρκίνου έχει συμβάλλει σημαντικά η ανακά-λυψη και εφαρμογή των καρκινι-κών δεικτών. Όλες μαζί οι μορφές καρκίνου αποτελούν, παγκοσμίως τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά από τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα κρούσματα συνεχώς αυξάνονται και σε πολλές αναπτυγμένες χώρες αποτελεί την πρώτη αιτία

Διαβάστε περισσότερα

Το Simponi είναι αντιφλεγμονώδες φάρμακο. Χορηγείται σε ενήλικες για τη θεραπεία των ακόλουθων νόσων:

Το Simponi είναι αντιφλεγμονώδες φάρμακο. Χορηγείται σε ενήλικες για τη θεραπεία των ακόλουθων νόσων: EMA/411054/2015 EMEA/H/C/000992 Περίληψη EPAR για το κοινό γολιμουμάμπη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Νεανική Δερματομυοσίτιδα Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΑΝΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΜΥΟΣΙΤΙΔΑ 1.1 Τι είδους νόσημα είναι; Η νεανική δερματομυοσίτιδα (ΝΔΜ) είναι ένα σπάνιο

Διαβάστε περισσότερα