Κεφάλαιο 54 Διφωσφονικά

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Κεφάλαιο 54 Διφωσφονικά"

Transcript

1 Κεφάλαιο 54 Διφωσφονικά Ν. Μυλωνάκης 944 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι οστικές μεταστάσεις είναι συνήθεις σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού, του προστάτη, του πνεύμονα, πολλαπλούν μυέλωμα κλπ. Στους συμπαγείς όγκους η εμφάνιση των οστικών μεταστάσεων συνήθως υποδηλώνει κακή πρόγνωση με μικρό προσδόκιμο επιβίωσης. Όμως, οι ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο του μαστού ή του προστάτη εμφανίζουν πολλές ιδιαιτερότητες στον θεραπευτικό χειρισμό τους 1,2. Περίπου το 70% αυτών των ασθενών θα εμφανίσει οστικές μεταστάσεις 3 αποτελώντας το 80% του συνόλου των περιστατικών με καρκίνο και οστικές μεταστάσεις έχοντας όμως την μακρύτερη επιβίωση. Οι ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα θα εμφανίσουν οστικές μεταστάσεις σε ένα ποσοστό περίπου 40%. Οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού και οστικές μεταστάσεις αποτελούν την ομάδα με την πιο υψηλή οστική νοσηρότητα. Ως οστική νοσηρότητα ορίζουμε τις επιπλοκές των οστικών μεταστάσεων οι οποίες περιλαμβάνουν τον πόνο, ο οποίος πολλές φορές απαιτεί παρηγορητική ακτινοβολία, τα παθολογικά κατάγματα, τη συμπίεση του νωτιαίου μυελού και τέλος την επικίνδυνη για τη ζωή του αρρώστου υπερασβεστιαιμία της νόσου. Εάν λάβουμε υπόψιν ότι ο μέσος χρόνος επιβίωσης των γυναικών με οστικές μεταστάσεις από καρκίνο του μαστού είναι 18 με 26 μήνες καταλαβαίνουμε εύκολα γιατί αποτελούν τον πληθυσμό με την συχνότερη εμφάνιση οστική νοσηρότητα. Σε μια τυχαιποιημένη μελέτη στην οποία οι ασθενείς υποβάλλονταν σε θεραπεία με διφωσφονικά ή placebo, στο σκέλος του placebo παρατηρήθηκε ότι το 70% των αρρώστων εμφάνισε τουλάχιστον ένα οστικό συμβάν στη διετία και το 50% υπέστη παθολογικό κάταγμα 4. Ασθενείς με υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης οστική νοσηρότητα είναι και οι ασθενείς με οστικές μεταστάσεις από καρκίνο του προστάτη, του πνεύμονα και πολλαπλούν μυέλωμα. Όλες οι προαναφερθείσες επιπλοκές είναι το αποτέλεσμα του αυξημένου ο στικού μεταβολισμού, με προεξάρχουσα την οστική απορρόφηση, που χαρακτηρίζει την δραστηριότητα των οστικών μεταστάσεων επί του υγιούς οστού 5,6,7. Έτσι, η θεραπεία της πρόληψης και α ντιμετώπισης των επιπλοκών των οστικών μεταστάσεων πρέπει να επικεντρωθεί στην αναστολή της οστικής α πορρόφησης. Αναστολή της οστικής α πορρόφησης και ελάττωση των οστικών συμβάντων και του πόνου είναι το χαρακτηριστικό της χρήσης των διφωσφονικών 8,9. Τα διφωσφονικά είναι ανάλογα των ενδογενών πυροφωσφορικών οξέων στα οποία το κεντρικό άτομο οξυγόνου έχει αντικατασταθεί από ένα άτομο άνθρακα. Η δυνατότητα τους να αναστέλλουν την λειτουργία των οστεοκλαστών και τελικά την οστική απορρόφηση διεύρυνε τους θεραπευτικούς τους ορίζοντες. Σε μη ογκολογικούς ασθενείς τα διφωσφονικά χρησιμοποιούνται στην πρόληψη

2 και τη θεραπεία της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης αφού έχουν δείξει ότι αυξάνουν την οστική μάζα και ελαττώνουν κατά το ήμισυ τον κίνδυνο καταγμάτων των σπονδύλων, των ισχίων κλπ 10,11. Στη ενεργό νόσο Paget μειώνουν σημαντικά τον πόνο και προφυλάσσουν τον άρρωστο σε βάθος χρόνου από τις επιπλοκές της 12,13. Επίσης χρησιμοποιούνται και στην προφύλαξη της οστεοπόρωσης από τη μακροχρόνια χρήση της κορτιζόλης 14. Τα τελευταία χρόνια τα διφωσφονικά άρχισαν να χρησιμοποιούνται ευρέως και σε ογκολογικούς ασθενείς με οστικές μεταστάσεις ιδίως από το πολλαπλούν μυέλωμα, τον καρκίνο του μαστού και του προστάτη Κλινικές μελέτες σε ασθενείς με οστικές μεταστάσεις από πολλαπλούν μυέλωμα και σε ασθενείς με οστικές μεταστάσεις από καρκίνο του μαστού έδειξαν ότι ανεξάρτητα από την οδό χορήγησης τους μειώνουν την οστική νοσηρότητα κατά 50% περίπου. Η υπερασβεστιαιμία της νόσου ανεξαρτήτως της τοπικής οστεολυτικής ή χυμικής της αιτιολογίας είναι το τελικό αποτέλεσμα της υπερδραστηριότητας των οστεοκλαστών και ως εκ τούτου και σε αυτήν την κλινική οντότητα τα διφωσφονικά είναι το φάρμακο εκλογής με εντυπωσιακά αποτελέσματα 18. Πρόσφατες μελέτες προσδίδουν στα διφωσφονικά και άμεσες αντινεοπλασματικές ιδιότητες. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω τα διφωσφονικά είναι χημικές ενώσεις με δομή παρόμοια αυτής των ανόργανων πυροφωσφορικών οξέων στα οποία το κεντρικό άτομο οξυγόνου έχει αντικατασταθεί από ένα άτομο άνθρακα (P C P). Οι δυο φωσφορικές ομάδες των διφωτου την οστική καταστροφή Η απο 945 σφονικών είναι συνδεδεμένες με ισχυρούς υδρόφοβους δεσμούς. Το κεντρικό άτομο του άνθρακα σχηματίζει δυο επιπλέον ισοσθενείς δεσμούς. Οι δυο πλάγιες αλυσίδες που σχηματίζονται από αυτούς τους συνδέσμους συμβολίζονται με R1 και R2 και αποτελούν τους ρυθμιστές των φαρμακευτικών ιδιοτήτων των διφωσφονικών. Ένα μεγάλο μέρος τους είναι υπεύθυνο για την στενή τους συγγένεια με δισθενή ιόντα όπως είναι τα ιόντα ασβεστίου και τελικά με τα οστά. Επιπλέον όταν η R1 πλάγια αλυσίδα τους αποτελείται από υδροξυομάδα αυξάνεται η συνδεσιμότητα τους με τα ιόντα ασβεστίου. Το πρώτο διφωσφονικό περιείχε μεθυλομάδα στην R1 αλυσίδα και υδροξύλιο στην R2 (etidronate). Όταν η μεθυλομάδα μετατέθηκε στην αλυσίδα R2 και το μήκος της R2 άρχισε να μεγαλώνει με την αντικατάσταση της απλής μεθυλομάδας από μακρύτερες αλκυλομάδες δημιουργήθηκαν πιο δυναμικές χημικές ενώσεις 19. Μια αύξηση του μεγέθους της R2 κατά φορές επιτεύχθηκε με την προσθήκη αμινοομάδας στην R2 σχηματίζοντας τα αμινοδιφωσφονικά (aledronate, pamidronate και neridronate) 20. Τα αμινοδιφωσφονικά με δυο αμινοομάδες (incadronate) καθώς επίσης και με τρεις αμινοομάδες (olpadronate) είναι ακόμη πιο αποτελεσματικά και σχεδόν αγγίζουν την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα όταν το τρίτο άζωτο περικλείεται σε δακτύλιο στην R2 πλάγια αλυσίδα (risedronate και zoledronic acid) 21,22. Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΒΙΟΧΗΜΙΚΟ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Τα διφωσφονικά έχουν δείξει ξεκάθαρα ότι μειώνουν την οστεόλυση της νεοπλασματικής αιτιολογίας και ως εκ τού

3 946 τελεσματικότητα τους οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αναστολή της δράσης των οστεοκλαστών με ποικίλους τρόπους όπως της αναστολής του σχηματισμού των οστεοκλαστών, της απορροφητικής τους ικανότητας και της επιβίωσης τους Οι οστεοκλάστες αποτελούν τα κύτταρα του οστού στα οποία συσσωρεύονται οι μεγαλύτερες ποσότητες του φαρμάκου, πιθανώς μέσω ενδοκυττώσεως 26. Μετά την είσοδο του φαρμάκου στον οστεοκλάστη επέρχονται σημαντικές αλλαγές στην μορφολογία του τόσο in vitro όσο και in vivo (απώλεια της κυματοειδούς παρυφής, διαταραχή του κυτταρικού σκελετού καθώς επίσης και απώλεια των δακτυλίων της ακτίνης) Από μόνες τους οι αλλαγές αυτές οδηγούν σε μείωση της δραστικότητας του με αποτέλεσμα την ικανοποιητική αναστολή της οστικής απορρόφησης. Σε μερικές μελέτες φάνηκε ότι τα διφωσφονικά οδηγούν τους οστεοκλάστες σε απόπτωση καθώς και ότι αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό τους, γεγονότα που ίσως να αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες της δραστικότητας τους. Τέλος, δείχνουν ότι δρουν και στην αμφίδρομη σχέση οστεοκλαστώνοστεοβλαστών. Έχει φανεί ότι οι οστεοβλάστες που έχουν εκτεθεί στα διφωσφονικά αναστέλλουν την οστεοκλαστική δραστηριότητα 30. Η δράση των διφωσφονικών σε μοριακό επίπεδο δεν έχει αποσαφηνισθεί πλήρως. Η δράση τους διαφέρει λόγω της δομής τους (αμινοδιφωσφονικά και μη αμινοδιφωσφονικά) και της διαφορετικής ενδοκυττάριας δράσης τους. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η ενδοκυττάρια δράση των μη αμινοδιφωσφονικών χαρακτηρίζεται από την γλυκόλυση, την οξείδωση των λιπαρών οξέων και την παραγωγή γαλακτικού 31,32. Τα μη αμινοδιφωσφονικά μεταβολίζονται σε τοξικά υδρόφοβα 33 ανάλογα ATP που περιέχουν μεθυλένιο και καταβολίζονται από μέλη της οικογένειας της τύπου 2 aminoacyl trna συνθετάσης 34 και παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρωτεϊνοσύνθεση. Τα τοξικά υδρόφοβα ανάλογα ATP που σχηματίζονται με την είσοδο των διφωσφονικών στον οστεοκλάστη αναστέλλουν μεταβολικά ένζυμα όπως οι φωσφατάσες και οι πυροφωσφατάσες οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη, στην διαφοροποίηση και στη λειτουργία του οστεοκλάστη 35,36. Αντίθετα, τα αμινοδιφωσφονικά έ χουν εντελώς διαφορετική δράση. Δεν μεταβολίζονται σε ανάλογα ATP αλλά αναστέλλουν το μονοπάτι του μεβαλονικού οξέος 37. Αυτό το μονοπάτι είναι ένα βιοσυνθετικό μονοπάτι από το ο ποίο εξαρτάται η σύνθεση της χοληστερόλης, και των ισοπρενοειδών (isoprenoid) λιπιδίων όπως είναι το isopentenyldiphosphate (IPP), το farnesyl diphosphate (FPP) και το geranylgeranyldiphosphate (GGPP). Τα FPP και GGPP χρειάζονται για την πρενυλίωση των μικρών GTPάσων όπως οι Ras, Rho και Ra, οι οποίες είναι πρωτεΐνες που ενεργοποιούν διάφορους κυτταρικούς μηχανισμούς. Η αναστολή της πρενυλίωσης των GTPασών λόγω της αναστολής του μονοπατιού του μεβαλονικού οξέος είναι υπεύθυνη για την ανεπαρκή δράση τους 38. Έτσι τα αμινοδιφωσφονικά αναστέλλοντας την παραγωγή της farnesyl pyrophosphate συνθετάσης ή άλλων ενζύμων οδηγούν το κύτταρο σε δυσλειτουργία και τελικά στον κυτταρικό θά

4 νατο. Αυτός ο μηχανισμός επιβεβαιώνεται και από την ικανότητα των geranylgeraniol και farnesol να προστατέψουν τον οστεοκλάστη από τις ανασταλτικές ιδιότητες των αμινοδιφωσφονικών 39,40. Η ΑΝΤΙΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΦΩΣΦΟΝΙΚΩΝ Τα διφωσφονικά στην ογκολογία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά και μόνο στη θεραπεία των οστικών μεταστάσεων. Η δράση τους παλαιοτέρα αποδιδόταν στην αναστολή της διαφοροποίησης των ανώριμων πρόδρομων οστεοκλαστών ή στην αναστολή της απορρόφησης λόγω της αποπτωτικής τους δράσης στους ώριμους οστεοκλάστες 41. Πρόσφατες μελέτες προσδίδουν αντινεοπλασματική δράση στα διφωσφονικά σε αρκετούς τύπους καρκινικών κυττάρων όπως του πολλαπλού μυελώματος 42,43, του μαστού 44, του προστάτη 45 και του παγκρέατος 46. Αυτές οι μελέτες δείχνουν ότι η αποτελεσματικότητα τους στην οστική μεταστατική νόσο μπορεί να ο φείλεται σε άμεση αντινεοπλασματική δράση επί των μεταστατικών καρκινικών κυττάρων. Οι σκέψεις αυτές ενισχύονται και από τη γνωστή ανασταλτική τους δράση στη σύνθεση της FPP και της GGPP. Όμως ο ακριβής μοριακός στόχος των διφωσφονικών δεν έχει ακόμη ταυτοποιηθεί ούτος ώστε να καθορίσουμε τα ακριβή ο φέλη από τη χρήση τους. Στόχο των διφωσφονικων μπορεί να αποτελούν πολλά ισοπρενοειδή μόρια τα οποία να εμπλέκονται σε διαφορετικές κυτταρικές λειτουργίες όπως στην απόπτωση και στη διαταραχή του κυτταρικού κύκλου καθώς επίσης στη διηθητική και στην αγγειογενετική τους ι κανότητα. 947 ΑΠΟΠΤΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΚΥΚΛΟΥ Όλες οι εργαστηριακές μελέτες που προσπάθησαν να βρουν τον μηχανισμό μέσω του οποίου επέρχεται η απόπτωση ή η διαταραχή του κυτταρικού πολλαπλασιασμού είχαν ως κοινό παρονομαστή την απόδειξη της απόπτωσης αλλά όχι και του υπεύθυνου μηχανισμού. Μερικοί ερευνητές λαμβάνοντας υπόψιν ότι το ras εμπλέκεται στον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων τόσο in vitro όσο και in vivo προσπάθησαν να το συσχετίσουν με τα διφωσφονικά. Απέδειξαν in vitro ότι τα διφωσφονικά προκαλούν την απόπτωση των καρκινικών κυττάρων παρατηρώντας μια ταυτόχρονη καταστολή του σήματος του ras και των μονοπατιών των Erk και Akt με συνοδό ενεργοποίηση της caspase 3. Σε αυτή τη μελέτη φάνηκε ότι η σύνθεση των ισοπρενοειδών μορίων κατέχει σημαντική θέση στα βιολογικά και βιοχημικά αποτελέσματα της χρήσης των διφωσφονικών αφού η προσθήκη farnesol στα καρκινικά κύτταρα, η οποία επαναφέρει την farnesylation, ανταγωνίσθηκε την επερχόμενη απόπτωση 47. Σε μια άλλη μελέτη φάνηκε ότι η έκφραση του p53 δεν παίζει κανέναν ρόλο στην σχέση διφωσφονικών απόπτωσης 48. Αντίθετα άλλοι ερευνητές εμπλέκουν την genarylgenarylation του ras αντί για την farnesylation του χρησιμοποιώντας και αυτοί μεθόδους επαναφοράς της genarylgenarylation (geranyl geranol) 49. Εκ διαμέτρου αντίθετα ήταν τα αποτελέσματα άλλων ερευνητών οι οποίοι μελέτησαν την σχέση των διφωσφονικών με το ενεργό κλάσμα του ras και βρήκαν ότι δεν συσχετιζόταν με την απόπτωση καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η geranylgeranylation ενός άγνωστου υπο

5 στρώματος μέχρι σήμερα είναι υπεύθυνη για την απόπτωση 50. Άλλες μελέτες έρχονται να απενοχοποιήσουν πλήρως την genarylgenarylation. Σε ότι αφορά τη σχέση των διφωσφονικών με τον κυτταρικό κύκλο, συγκέντρωση του zoledronic acid μεγαλύτερη από 100μΜ απέφερε in vitro την καταστολή της ανάπτυξης σε ορμονοεξαρτώμενο και μη καρκίνο του προστάτη κατά 75% περίπου με συνοδό ανταπόκριση και στα επίπεδα του PSA 51. Σε αυτή τη μελέτη φάνηκε μια συσσώρευση των κυττάρων στην G1 φάση. Αντίθετα όταν δοκιμάσθηκε η επίδραση των aledronate και risedronate σε φυσιολογικά επιδερμικά κερατινοκύτταρα η συσσώρευση παρατηρήθηκε στη φάση S 52. Από τα αποτελέσματα όλων των μελετών συμπεραίνουμε ότι τα διφωσφονικά προκαλούν την απόπτωση και την διαταραχή του κυτταρικού κύκλου χωρίς να είναι όμως γνωστοί ακόμη οι ακριβείς στόχοι του φάρμακου. ΑΝΤΙΔΙΗΘΗΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Έχει παρατηρηθεί in vitro ότι τα διφωσφονικά μπορούν να ελαττώσουν την διηθητική ικανότητα των καρκινικών κυττάρων. Από όλα τα διφωσφονικά μόνο το zoledronic acid έδειξε να έχει αντιδιηθητικές ιδιότητες σε συγκεντρώσεις που μπορούν να επιτευχθούν in vivo (1 μμ). Όμως όπως προαναφέρθηκε, σε αυτές τις συγκεντρώσεις δεν επιτυγχάνεται και η απόπτωση των κυττάρων. Πολλοί ερευνητές έστρεψαν το ενδιαφέρον τους προς την ταυτοποίηση των πρωτεϊνών και των μονοπατιών τους που εμπλέκονται στις αντιδιηθητικές ι διότητες των διφωσφονικών. Τελικά φαίνεται ότι η επεξήγηση του φαινομένου αυτού είναι η αναστολή της πρωτεϊνικής geranylgeranylation 52,53. Πιο συγκεκριμένα το zoledronic acid σε χα 948 μηλές συγκεντρώσεις αναστέλλει τη σηματοδότηση του RhoA αλλά όχι και των άλλων υποομάδων της Rho οικογένειας. Έτσι μπορεί να γίνει η υπόθεση ότι η αντιδιηθητική δράση των διφοσφωνικών είναι το αποτέλεσμα της α ναστολής της σηματοδότησης του RhoA. Αυτό υποστηρίχθηκε και από το γεγονός ότι το zoledronic acid σε χαμηλές συγκεντρώσεις αποτρέπει την μετατόπιση του RhoA από το κυτταρόπλασμα στην κυτταρική μεμβράνη. Η αναστολή της δράσης του RhoA δεν φαίνεται να συσχετίζεται με τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό αφού στις συγκεντρώσεις του zoledronic acid στις οποίες επιτυγχάνεται η αναστολή του RhoA και της διηθητικής ικανότητας των κυττάρων δεν παρατηρείται καμία διαταραχή στον κυτταρικό πολλαπλασιασμό. Λαμβάνοντας υπόψιν αυτά τα δεδομένα μπορούμε να πούμε ότι η αναστολή της ισοπρενυλίωσης των ενδοκυττάριων πρωτεϊνών μπορεί να είναι το αίτιο της δραστικότητας των διφωσφονικών με την ras να εμπλέκεται στην απόπτωση και την RhoA στην διήθηση. ΑΝΤΙΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Τόσο in vitro όσο και in vivo τα διφωσφονικά έχουν δείξει αντιαγγειογενετικές ιδιότητες. Σε πειραματικό επίπεδο σε ποντίκια έχει αποδειχθεί ότι το zoledronic acid σε δόση 3 μg/kg αναστέλλει την προκληθείσα από υποδόριο εμποτισμό με bfgf αγγειογένεση σε ποσοστό 50% 54. Επίσης σε πειραματικά μοντέλα αναστέλλει και την αγγειογένεση των οστικών μεταστάσεων του μελανώματος 55. In vivo, σχεδόν όλα τα διφωσφονικά ελάττωσαν την επαναγγείωση του προστάτη σε ευνουχισμένα ποντίκια που έπαιρναν τεστοστερόνη 56. Η ανασταλτική δράση των διφωσφο

6 νικών στην συγκόλληση και τη μετανάστευση των ενδοθηλιακών κυττάρων φαίνεται να συμβαίνει τουλάχιστον επί μέρους από τη ρύθμιση των integrins (e.g. αvβ3 and αvβ5) οι οποίες εμπλέκονται στην αγγειογένεση. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν η αvβ3 integrin η οποία, πρώτον, χρειάζεται στους οστεοκλάστες για την προσκόλληση τους στο οστό και την έ ναρξη της απορρόφησης του και δεύτερον, όταν εκφράζεται αυξάνει την οστική μεταστατικότητα των καρκινικών κυττάρων 57. Έτσι το αποτέλεσμα της ε πίδρασης των διφωσφονικών στη αvβ3 μπορεί να είναι πλειοτροπικό τόσο σε ότι αφορά την οστική απορρόφηση όσο και στην μεταστατικότητα του. Τέλος πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι το zoledronic acid έχει ρυθμιστικό χαρακτήρα και στους αγγειογενετικούς αυξητικούς παράγοντες όπως ο VEGF και ο bfgf 58. Όλες οι μελέτες τελικά δείχνουν ότι τα διφωσφονικά παρεμβαίνουν σε μια σειρά διαφορετικών μηχανισμών της αγγειογένεσης. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΔΙΦΩ ΣΦΟΝΙΚΩΝ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΔΡΑ ΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥΣ Οι οστικές επιπλοκές σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο και οστικές μεταστάσεις αποτελούν καθημερινό πρόβλημα στην κλινική πράξη. Τα διφωσφονικά έχουν προεξάρχουσα θέση α φού ελαττώνουν την οστική νοσηρότητα και τον πόνο. Από όλα τα διφωσφονικά το pamidronate 90mg iv και το zoledronic acid 4mg iv κάθε 3 4 εβδομάδες έχουν να επιδείξουν τα καλύτερα κλινικά αποτελέσματα. Σε ασθενείς με λυτικές οστικές μεταστάσεις από καρκίνο του μαστού το zoledronic acid και το pamidronate δείχνουν να είναι ισοδύναμα με το zoledronic acid να υπερέχει όμως σε με του 59 σύγκριναν σε ασθενείς με οστικές 949 ρικά επιμέρους σημεία. Στους ασθενείς με οστικές μεταστάσεις από καρκίνο του προστάτη, του νεφρού, του πνεύμονα και άλλων συμπαγών όγκων η κατάσταση είναι διαφορετική αφού το zoledronic acid είναι το μόνο διφωσφονικό που έχει δείξει σημαντικά κλινικά οφέλη. Λόγω του καθυστερημένου οφέλους (3 6 μήνες) που έ χει φανεί να έχει η χρήση των διφωσφονικών στις οστικές μεταστάσεις σε διάφορους τύπους καρκίνου, θα λέγαμε ότι η θεραπεία θα πρέπει να ξεκινάει σχετικά νωρίς στην πορεία της νόσου. Το προφίλ ασφαλείας των διφωσφονικών είναι υψηλό. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες που έχουν παρατηρηθεί είναι της οξείας φάσης (πυρετός κατά την έγχυση κλπ), κόπωση, αρθραλγία, σπανίως νεφρική ανεπάρκεια και οστεονέκρωση της κάτω γνάθου έχουν παρατηρηθεί από τη χρήση του zoledronic acid και τέλος δυσπεπτικά ενοχλήματα για τα σκευάσματα που λαμβάνονται από το στόμα. Έχουν γίνει πολλές κλινικές μελέτες για να καθορίσουν το κλινικό όφελος από τη χρήση των διφωσφονικών. Ως πρώτοι στόχοι είχαν καθοριστεί ο αριθμός και ο χρόνος εμφάνισης των οστικών συμβάντων της οστική νοσηρότητα. Η Food and Drug Administration των Η.Π.Α. προτείνει ως πρώτο στόχο στις μελέτες τον χρόνο μέχρι την εμφάνιση του 1 ου οστικού συμβάντος, γεγονός ό μως που τυγχάνει συζητήσεως μεταξύ των ερευνητών λόγω της πολυμορφικής εμφάνισης και συμπεριφοράς της οστικής νόσου. ΔΙΦΩΣΦΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ Το 2003 ο Rosen και οι συνεργάτες

7 950 μεταστάσεις από καρκίνο του μαστού ή πολλαπλού μυελώματος το pamidronate που αποδεδειγμένα είχε καλά αποτελέσματα με το zoledronic acid. Στην υποομάδα των ασθενών με καρκίνο του μαστού εντάχθηκαν 377 ασθενείς στο σκέλος του zoledronic acid και 389 στο σκέλος του pamidronate. Ο πρώτος στόχος ήταν το ποσοστό των ασθενών που θα εμφάνιζαν >1 οστικά συμβάντα, όπου τελικά δεν φάνηκαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δυο φαρμάκων (46% vs 49% για το σκέλος του pamidronate). Αντιθέτως, φάνηκε ελάττωση κατά 20% του κινδύνου εμφάνισης οστικού συμβάντος στο σκέλος του zoledronic acid από ότι στο σκέλος του pamidronate (risk ratio=0.799; p=0.025), ειδικά στις ασθενείς με λυτικές μεταστάσεις το zoledronic acid με την ανάλυση Andersen Gill έδειξε ελάττωση κατά 30% (p=0.010). Σε μια πρόσφατη μελέτη συγκρίθηκε το zoledronic acid (4 mg σε έγχυση 15 λεπτών κάθε 4 εβδομάδες για 1 χρόνο) με placebo σε 227 Ιαπωνίδες γυναίκες με οστεολυτικές μεταστάσεις από καρκίνο του μαστού 60. Σε αυτή τη μελέτη διαπιστώθηκε μείωση κατά 39% της συχνότητας της εμφάνισης οστικών συμβάντων και στατιστικά σημαντική ελάττωση του αριθμού των ασθενών που θα αναπτύξουν οστικά συμβάντα (31% vs 52% για το placebo; p=0,001) και σημαντική παράταση του χρόνου μέχρι την εμφάνιση του πρώτου συμβάντος (ο μέσος χρόνος δεν έχει καθοριστεί ακόμη στο σκέλος του zoledronic acid ενώ στο σκέλος του placebo ήταν 360 ημέρες, p=0,004). Το ποσοστό κινδύνου ανάπτυξης οστικού συμβάντος ελαττώθηκε κατά 44% (p=0,009) στο σκέλος του zoledronic acid. Η σπουδαιότητα της μελέτης αυτής είναι ότι φάνηκε το zoledronic acid να υπερέχει έναντι των άλλων διφωσφονικών επί του ίδιου χρόνου θεραπείας. Στην μακροχρόνια χορήγηση του zoledronic acid δεν παρατηρήθηκαν αξιοσημείωτες παρενέργειες. Παγκοσμίως το zoledronic acid πήρε έγκριση για την θεραπεία των οστικών μεταστάσεων σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού μέσω της μελέτης των Rosen και συνεργατών. ΔΙΦΩΣΦΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Στον καρκίνο του προστάτη η χρήση του clodronate και του pamidronate δεν είχαν επιδείξει σημαντικό όφελος όπως στον καρκίνο του μαστού. Αντίθετα πρόσφατες μελέτες σε ασθενείς με ορμονοάντοχο καρκίνο του προστάτη έδειξαν ότι το zoledronic acid έχει θέση στην αντιμετώπιση των οστικών συμβάντων σε αυτούς τους ασθενείς, μειώνοντας στατιστικά σημαντικά την συχνότητα εμφάνισης τους καθώς επίσης και την ένταση του πόνου. Στην μελέτη που δοκιμάστηκε το zoledronic acid εντάχθηκαν 643 άρρωστοι 61,62. Μετά από δυο χρόνια θεραπείας με zoledronic acid τα αποτελέσματα έδειξαν ελάττωση του ποσοστού των ασθενών που ανέπτυξαν >1 οστικά συμβάντα (38% vs 49% για το σκέλος του placebo, p=0.028) και σαφώς μικρότερο ποσοστό εμφάνισης όλων των τύπων των οστικών συμβάντων, κυρίως των παθολογικών καταγμάτων. ΔΙΦΩΣΦΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΣΥΜΠΑ ΓΕΙΣ ΟΓΚΟΙ Τα διφωσφονικά έχουν δοκιμαστεί και σε περιπτώσεις οστικής καταστροφής από μεταστάσεις άλλων συμπαγών ό γκων πέραν του καρκίνου του μαστού

8 και του προστάτη καθώς επίσης και σε περιπτώσεις οστικής καταστροφής απότοκης ιατρογενούς οστεοπόρωσης προκληθείσας κατά την αντιμετώπιση νεοπλασμάτων (πρόωρη εμμηνόπαυση λόγω χημειοθεραπείας, ωοθηκεκτομή, α ναστολείς της αρωματάσης κλπ). Το όφελος από την χορήγηση των διφωσφονικών στην πλειοψηφία αυτής της ομάδας ασθενών δεν μπορεί να καθοριστεί με ασφάλεια λόγω του μικρού προσδόκιμου επιβίωσης τους. Σε μια μελέτη που ανακοινώθηκε το 2004 σε 773 ασθενείς με διάφορους τύπους καρκίνου το zoledronic acid (zoledronic acid vs placebo) φάνηκε να υπερέχει έναντι των άλλων διφωσφονικών 63. Το 49% των αρρώστων είχαν μημικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα και το υπόλοιπο ποσοστό απαρτιζόταν από περισσότερους από 20 διαφορετικούς τύπους καρκίνου. Βέβαια αν και αυτή η ομάδα ασθενών είχε φτωχή πρόγνωση (περί τους 6 μήνες, λαμβάνοντας κατά μέσο όρο 4 εγχύσεις zoledronic acid) η Andersen Gill multiple event α νάλυση έδειξε ότι στο σκέλος του zoledronic acid η πιθανότητα ανάπτυξης ενός οστικού συμβάντος μειώθηκε κατά 31% (HR=0,693; p=0,003) και ο μέσος χρόνος μέχρι την εμφάνιση του πρώτου συμβάντος παρατάθηκε στις 236 ημέρες vs 155 ημέρες σε σύγκριση με το σκέλος του placebo (p=0,009). Οι ασθενείς με οστικές μεταστάσεις από καρκίνο του νεφρού έχουν υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης σοβαρού οστικού συμβάντος. Στοιχεία για την δράση των διφωσφονικών σε αυτήν την ομάδα αρρώστων έχουμε μόνο από την επιμέρους ανάλυση που έγινε στην προαναφερθείσα μελέτη σε 46 αρρώστους με καρκίνο του νεφρού 64. Τα αποτελέσματα έδειξαν 951 μικρότερη συχνότητα εμφάνισης οστικού συμβάντος κατά 41% (p=0,011), παράταση του μέσου χρόνου εμφάνισης των οστικών συμβάντων κατά 1 χρόνο περίπου (p=0,007) και κατά 58% μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης οστικού συμβάντος (p=0,010) έναντι του σκέλους του placebo. Σημαντικό να αναφέρουμε είναι το γεγονός ότι οι άρρωστοι που έλαβαν zoledronic acid εμφάνισαν σημαντικές ανταποκρίσεις στις οστικές βλάβες καθώς επίσης και παράταση του χρόνου επιδείνωσης των οστικών βλαβών (μέσος χρόνος 256 ημέρες έναντι 89 στο σκέλος του placebo, p=0,014). Συνοψίζοντας βλέπουμε ότι οι οστικές μεταστάσεις σε ασθενείς με καρκίνο του νεφρού έχουν επιθετική συμπεριφορά (το 80% θα εμφανίσει οστικό συμβάν στα 2 χρόνια περίπου) αλλά ο κίνδυνος επιπλοκών από τις μεταστάσεις μειώνεται σημαντικά με τη χορήγηση zoledronic acid. Στην κατηγόρια των ασθενών που αναπτύσσεται οστεοπόρωση λόγω των χειρισμών για την αντιμετώπιση διάφορων νεοπλασμάτων, τα διφωσφονικά και ιδιαίτερα το zoledronic acid δείχνουν να προφυλάσσουν των ασθενή από την οστική απορρόφηση. Σε αυτήν την κατεύθυνση σχεδιάστηκε η μελέτη Z FAST 65 στην οποία μετεμμηνοπαυσιακές ασθενείς οι οποίες ε λάμβαναν επικουρική θεραπεία με letrozole, τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν προφυλακτική θεραπεία με zoledronic acid (4mg κάθε 6 μήνες) ή χορήγηση zoledronic acid όταν θα εγκαθίστατο η οστεοπόρωση. Τα πρόδρομα αποτελέσματα (ανά δωδεκάμηνο μέτρηση της οστικής πυκνότητας) έδειξαν ότι το zoledronic acid συντηρεί την οστική πυκνότητα. Τα τελικά αποτελέσματα της

9 μελέτης θα δείξουν εάν αυτοί οι ασθενείς θα έχουν όφελος από την προφυλακτική χορήγηση των διφωσφονικών. ΠΡΟΒΛΕΠΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΔΙ ΦΩΣΦΟΝΙΚΩΝ Στο ερώτημα εάν μπορούμε να γνωρίζουμε από νωρίς ποιοι ασθενείς θα έ χουν όφελος κατά τη χορήγηση των διφωσφονικών ήρθε να απαντήσει ο Coleman και οι συνεργάτες του μελετώντας την σχέση μεταξύ του οστικού μεταβολισμού και της θεραπείας με τα διφωσφονικά 66. Τον οστικό μεταβολισμό τον αξιολόγησε με τη μέτρηση της αποβολής στα ουρά του N telopeptide σε 1824 ασθενείς που ήταν υπό θεραπεία με διφωσφονικά. Αυτός ο δείκτης οστικής απορρόφησης δείχνει να είναι σημαντικός προβλεπτικός παράγοντας αφού τα υψηλά επίπεδα του στα ούρα συνδυάσθηκαν με 4 έως 6 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης οστική νοσηρότητα. Ίσως στο μέλλον να μπορούμε να προβλέψουμε ποιοι ασθενείς θα έ χουν όφελος και ποιοι όχι από τη συνέχιση της θεραπείας με διφωσφονικά. Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΦΩΣΦΟΝΙΚΩΝ ΩΣ ΑΝΤΙΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑ ΚΩΝ Η αντινεοπλασματική δράση των διφωσφονικών είναι υπό μελέτη. Λόγω της πιθανής αποπτωτικής, αντιδιηθητικής και αντιαγγειογενετικής τους δράσης υπάρχει η σκέψη για συγχορήγηση τους με άλλους χημειοθεραπευτικούς παράγοντες ως άμεση αντινεοπλασματική θεραπεία. Το μέλλον θα δείξει εάν κάποιες αλλαγές στην δομή τους τα κάνει πιο αποτελεσματικά προς αυτήν την κατεύθυνση. Ένας από του πιο σημαντικούς περιοριστικούς παράγοντες που κάνουν την αντικαρκινική τους δράση δύσκολη να αποδειχθεί in vivo είναι το φαρμακοκινητικό τους προφίλ. Μελέτες που αναφέρονται στην φαρμακοκινητική του zoledronic acid δείχνουν ότι μετά από μια χορήγηση του zoledronic acid στην ενδεδειγμένη δόση παρατηρείτε μια ξαφνική αύξηση των επιπέδων στο αίμα η οποία φθάνει σε μια μέγιστη συγκέντρωση, περίπου του 1μΜ, η οποία είναι 10 έως 100 φορές μικρότερη από αυτήν που έχει δείξει in vitro ότι χρειάζεται για να έχει αποπτωτικές και ανασταλτικές του πολλαπλασιασμού ιδιότητες. Αντίθετα οι συγκεντρώσεις που επιτυγχάνονται in vivo έχουν αντιδιηθητικές ιδιότητες. Επιπροσθέτως περίπου το 55% του φαρμάκου δεσμεύεται από τα οστά και απελευθερώνετε με αργούς ρυθμούς μέσα σε διάστημα αρκετών η μερών 67. Σε άλλη μελέτη φάνηκε ότι από τη συνολική δόση του φαρμάκου μόνο το 5% δεσμεύεται από άλλους ιστούς μη οστικούς και σχεδόν σε 1 ώρα έχει απελευθερωθεί και κατόπιν θα δεσμευθεί και αυτό από τα οστά. Αυτό έχει ως α ποτέλεσμα οι μη οστικοί ιστοί να εκτίθενται σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις του φαρμάκου και για πολύ λίγη ώρα μειώνοντας τις όποιες αντικαρκινικές επιδράσεις του φαρμάκου σε αυτούς τους ιστούς. Αυτές οι σκέψεις ενισχύονται και από το γεγονός ότι οι όγκοι που βρίσκονται στα οστά ανταποκρίνονται στη χορήγηση των διφωσφονικών. Τελευταία γίνεται προσπάθεια να δημιουργηθούν λιποσωμιακά διφωσφονικά για να παραταθεί ο χρόνος ημίσειας ζωής τους στο πλάσμα και ως εκ τούτου και ο χρόνος έκθεσης των εξωοστικών όγκων στο 952

10 φάρμακο. Με τα πρώτης γενεάς λιποσωμιακά διφωσφονικά δεν σημειώθηκαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αντίθετα μετά την επιτυχή δοκιμασία των δεύτερης γενεάς λιποσωματίων που εφαρμόστηκαν στη δοξορουβικίνη (λιποσωμιακή δοξορουβικίνη), οι ελπίδες εναποτίθενται στα δεύτερης γενεάς λιποσωμάτια τα οποία θα βοηθήσουν στην παραγωγή λιποσωμιακών διφωσφονικών δεύτερης γενεάς με πολύ μακρύ χρόνο ημίσειας ζωής και αυξημένης πρόσληψης από τους εξωοστικούς ό γκους. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Coleman RE. Skeletal complications of malignancy. Cancer 1997;80: Coleman RE. Metastatic bone disease: clinical features, pathophysiology and treatment strategies. Cancer Treatment Review 2001;27: Coleman RE, Rubens RD. The clinical course of bone metastases from breast cancer. Br J Cancer 1987;55: Lipton A, Theriault RL, Hortobagyi GN, Simeone J, Knight RD, Mellars K, Reitsma DJ, Heffernan M & Seaman JJ. Pamidronate prevents skeletal complications and is effective palliative treatment in women with breast carcinoma and osteolytic bone metastases: long term follow up of two randomized, placebo controlled trials. Cancer 2000;88: Taube T, Elomaa I, Blomqvist C, Beneton MNC, Kanis JA. Histomorphometric evidence for osteoclast mediated bone resorption in metastatic breast cancer. Bone 1994;15: Boyde A, Maconnachie E, Reid SA, Delling G, Mundy GR. Scanning electron microscopy in bone pathology: review of methods, potential and applications. Scan Electron Microsc 1986;4: Clarke NW, McClure J, George NJ: Osteoblast function and osteomalacia in metastatic prostate cancer. Eur Urol 1993;24: Ross JR, Saunders Y, Edmonds PM, Patel S, Broadley KE & Johnston SR. Systematic review of role of bisphosphonates on skeletal morbidity in metastatic cancer. British Medical Journal 2003;327: Russell RG, Rogers MJ: Bisphosphonates: From the laboratory to the clinic and back again. Bone 1999;25: Watts NB, Harris ST, Genant HK et al. Intermittent cyclical etidronate treatment of postmenopausal osteoporosis. N Engl J Med 1990; 323: Harris ST, Watts NB, Jackson RD et al. Four year study of intermittent cyclic etidronate treatment of postmenopausal osteoporosis: three years of blinded therapy followed by one year of open therapy. Am J Med 1993; 95: Roux C, Gennari C, Farrerons J et al. Comparative prospective, double blind, multicenter study of the efficacy of tiludronate and etidronate in the treatment of Paget s disease of bone. Arthritis Rheum 1995; 38: Miller PD, Brown JP, Siris ES et al. A randomized, double blind comparison of risedronate and etidronate in the treatment of Paget s disease of bone. Paget s Risedronate/Etidronate Study Group. Am J Med 1999; 106: Reid IR, King AR, Alexander CJ, Ibbertson HK. Prevention of steroid induced osteoporosis with (3 amino 1 hydroxypropylidene) 1,1 bisphosphonate (APD). Lancet 1988; 1: Paterson AHG, Powles TJ, Kanis JA et al. Double blind controlled trial of oral clodronate in patients with bone metastases from breast cancer. J Clin Oncol 1993; 11: Berenson J, Lichtenstein A, Porter L et al. Efficacy of pamidronate in reducing skeletal events in patients with advanced multiple myeloma. Myeloma Aredia Study Group. N Engl J Med 1996; 334: Hortobagyi GN, Theriault RL, Porter L et al. Efficacy of pamidronate in reducing

11 skeletal complications in patients with breast cancer and lytic bone metastases. Protocol 19 Aredia Breast Cancer Study Group. N Engl J Med 1996; 335: Fleisch H. Bisphosphonates. Pharmacology and use in the treatment of tumor induced hypercalcemic and metastatic bone disease. Drugs 1991; 42: Shinoda H, Adamek G, Felix R et al. Structure activity relationship of various bisphosphonates. Calcif Tissue Int 1983; 35: Schenk R, Eggli P, Fleisch H, Rosini S. Quantitative morphometric evaluation of the inhibitory activity of new aminobisphosphonates on bone resorption in the rat. Calcif Tissue Int 1986; 38: Sietsema WK, Ebetino FH, Salvagno AM, Bevan JA. Antiresorptive dose response relationship across three generations of bisphosphonates. Drugs Exp Clin Res 1989; 15: Green JR, Muller K, Jaeggi KA. Preclinical pharmacology of CGP 42ʹ446, a new, potent, heterocyclic bisphosphonate compound. J Bone Miner Res 1994;9: Hughes DE, Mac Donald B, Russell RGG, Gowen M. Inhibition of osteoclast like cell formation by bisphosphonates in long term cultures of human bone marrow. J Clin Invest 1989; 83: Hughes DE, Wright KR, Uy HL et al. Bisphosphonates promote apoptosis in murine osteoclasts in vitro and in vivo. J Bone Miner Res 1995; 10: Sato M, Grasser W. Effects of bisphosphonates on isolated rat osteoclasts as examined by reflected light microscopy. J Bone Miner Res 1990; 5: Fisher JE, Rogers MJ, Halasy JM et al. Alendronate mechanism of action: geranylgeraniol, an intermediate in the mevalonate pathway, prevents inhibition of osteoclast teractions between bisphosphonates, osteoclasts, and bone. Calcif Tissue Int 1991; 49: Murakami H, Takahashi N, Sasaki T et al. A possible mechanism of the specific action of bisphosphonates on osteoclasts: tiludronate preferentially affects polarized osteoclasts having ruffled borders. Bone 1995; 17: Selander K, Lehenkari P, Vaananen HK. The effects of bisphosphonates on the resorption cycle of isolated osteoclasts. Calcif Tissue Int 1994; 55: Sahni M, Guenther HL, Fleisch H et al. Bisphosphonates act on rat bone resorption through the mediation of osteoblasts. J Clin Invest 1993; 91: Fast DK, Felix R, Dowse C et al. The effects of diphosphonates on the growth and glycolysis of connective tissue cells in culture. Biochem J 1978; 172: Felix R, Fleisch H. Increase in fatty acid oxidation in calvaria cells cultured with diphosphonates. Biochem J 1981; 196: Rogers MJ, Ji X, Russell RG et al. Incorporation of bisphosphonates into adenine nucleotides by amoebae of the cellular slime mould Dictyostelium discoideum. Biochem J 1994; Rogers MJ, Brown RJ, Hodkin V et al. Bisphosphonates are incorporated into adenine nucleotides by human aminoacyltrna synthetase enzymes. Biochem Biophys Res Commun 1996; 224: Felix R, Graham R, Russell RGG, Fleisch H. The effect of several diphosphonates on acid phosphohydrolases and other lysosomal enzymes. Biochim Biophys Acta 1976; 429: Shimdt A, Rutledge SJ, Endo N et al. Protein tyrosine phosphatase activity regulates osteoclast formation and function: in formation, bone resorption and hibition by alendronate. Proc Natl Acad kinase activation in vitro. Proc Natl Acad Sci USA 1999; 96: Flanagan AM, Chambers TJ. Inhibition of bone resorption by bisphosphonates: in Sci USA 1996; 93: Van Beek E, Pieterman E, Cohen L et al. Farnesyl pyrophosphate synthase is the molecular target of nitrogen containing 954

12 bisphosphonates. Biochem Biophys Res Commun 1999; 264: Marshall CJ. Protein prenylation: a mediator of protein protein interactions. Science 1993; 259: Luckman SP, Hughes DE, Coxon FP et al. Nitrogen containing bisphosphonates inhibit the mevalonate pathway and prevent post translationalprenylation of GTP binding proteins, including Ras. J Bone Miner Res 1998; 13: Van Beek E, Lowik C, Van der Pluijm G, Papapoulos S. The role of geranylgeranylation in bone resorption and its suppression by bisphosphonates in fetal bone explants in vitro: a clue to the mechanism of action of nitrogen containing bisphosphonates. J Bone Miner Res 1999; 14: Hughes DE, Wright KR, Uy HL, Sasaki A, Yoneda T, Roodman GD, Mundy GR & Boyce BF. Bisphosphonates promote apoptosis in murine osteoclasts in vitro and in Journal of Cancer 2003;88: Caraglia M, D Alessandro AM, Marra M, Giuberti G, Vitale G, Viscomi C, Colao A, Del Prete S, Tagliaferri P, Tassone P, Budillon A, Venuta S & Abbruzzese A. The farnesyl transferase inhibitor R (Zarnestra) synergistically enhances growth inhibition and apoptosis induced on epidermoid cancer cells by Zoledronic acid (Zometa) and Pamidronate. Oncogene 2004;23: Kuroda J, Kimura S, Segawa H, Sato K, Matsumoto S, Nogawa M, Yuasa T, Kobayashi Y, Yoshikawa T, Ottmann OG & Maekawa T. p53 independent antitumor effects of the nitrogen containing bisphosphonate zoledronic acid. Cancer Science 2004;95: Coxon JP, Oades GM, Kirby RS & Colston KW. Zoledronic acid induces apoptosis and inhibits adhesion to mineralized matrix in prostate cancer cells via inhibition of vivo. Journal of Bone and Mineral Research protein prenylation. BJU International 1995;10: Shipman CM, Rogers MJ, Apperley JF, Russell RG & Croucher PI British Journal of Haematology 1997;98: Aparicio A, Gardner A, Tu Y, Savage A, Berenson J & Lichtenstein A In vitro cytoreductive effects on multiple myeloma cells induced by bisphosphonates. Leukemia 1998;12: Senaratne SG, Mansi JL & Colston KW. The bisphosphonate zoledronic acid impairs Ras membrane localisation and induces cytochrome c release in breast cancer cells. British Journal of Cancer 2002; 86: Lee MV, Fong EM, Singer FR & Guenette RS. Bisphosphonate treatment inhibits the growth of prostate cancer cells. Cancer Research 2001;61: Tassone P, Tagliaferri P, Viscomi C, Palmieri C, Caraglia M, D Alessandro A, Galea E, Goel A, Abbruzzese A, Boland CR & Venuta S. Zoledronic acid induces antiproliferative and apoptotic effects in human pancreatic cancer cells in vitro. British 2004;94: Nogawa M, Yuasa T, Kimura S, Kuroda J, Segawa H, Sato K, Yokota A, Koizumi M & Maekawa T. Zoledronic acid mediates Rasindependent growth inhibition of prostate cancer cells. Oncology Research 2005;15: Corey E, Brown LG, Quinn JE, Poot M, Roudier MP, Higano CS & Vessella RL. Zoledronic acid exhibits inhibitory effects on osteoblastic and osteolytic metastases of prostate cancer. Clinical Cancer Research 2003;295: Lerner EC, Qian Y, Blaskovich MA, Fossum RD, Vogt A, Sun J, Cox AD, Der CJ, Hamilton AD & Sebti SM. Ras CAAX peptidomimetic FTI 277 selectively blocks oncogenic Ras signaling by inducing cytoplasmic accumulation of inactive Ras Raf complexes. Journal of Biological Chemistry 1995;270: Boissier S, Ferreras M, Peyruchaud O, Magnetto S, Ebetino FH, Colombel M, Delmas P, Delaisse JM & Clezardin P. Bisphosphonates inhibit breast and prostate carci 955

13 tate carcinoma cell invasion, an early event in the formation of bone metastases. Cancer Research 2000;60: Wood J, Bonjean K, Ruetz S, Bellahcene A, Devy L, Foidart JM, Castronovo V & Green JR. Novel antiangiogenic effects of the plications in patients with advanced multiple myeloma or breast carcinoma: a randomized, double blind, multicenter, comparative trial. Cancer 2003;98: Kohno N, Aogi K, Minami H, Nakamura S, Asaga T, Iino Y, Watanabe T, Goessl C, bisphosphonate compound zoledronic Ohashi Y & Takashima S. Zoledronic acid acid. Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics 2002;302: Croucher PI, De Hendrik R, Perry MJ, Hijzen A, Shipman CM, Lippitt J, Green J, Van Marck E, Van Camp B & Vanderkerken K. Zoledronic acid treatment of 5T2MM bearing mice inhibits the development of myeloma bone disease: evidence for decreased osteolysis, tumor burden and angiogenesis, and increased survival. Journal of Bone and Mineral Research 2003;18: Fournier P, Boissier S, Filleur S, Guglielmi J, Cabon F, Colombel M & Clezardin P. Bisphosphonates inhibit angiogenesis in vitro and testosterone stimulated vascular regrowth in the ventral prostate in castrated rats. Cancer Research 2002;62: Pécheur I, Peyruchaud O, Serre CM, Guglielmi J, Voland C, Bourre F, Margue C, Cohen Solal M, Buffet A, Kieffer N & Clezardin P. Integrin vß3 expression confers on tumor cells a greater propensity to metastasize to bone. FASEB Journal 2002; significantly reduces skeletal complications compared with placebo in Japanese women with bone metastases from breast cancer: a randomized, placebo controlled trial. Journal of Clinical Oncology 2005;23: Zekri J, Ahmed N, Coleman RE & Hancock BW. The skeletal metastatic complications of renal cell carcinoma. International Journal of Oncology 2001;19: Saad F, Gleason DM, Murray R, Tchekmedyian S, Venner P, Lacombe L, Chin JL, Vinholes JJ, Goas JA, Zheng M et al. Longterm efficacy of zoledronic acid for the prevention of skeletal complications in patients with metastatic hormone refractory prostate cancer. Journal of the National Cancer Institute 2004;96: Rosen LS, Gordon D, Tchekmedyian NS, Yanagihara R, Hirsh V, Krzakowski M, Pawlicki M, De Souza P, Zheng M, Urbanowitz G et al. a Long term efficacy and safety of zoledronic acid in the treatment of skeletal metastases in patients with nonsmall cell lung carcinoma and other solid tumors: a randomized, phase III, 16: double blind, placebo controlled trial. 58. Santini D, Vincenzi B, Dicuonzo G, Avvisati G, Massacesi C, Battistoni F, Gavasci M, Rocci L, Tirindelli MC, Altomare V, Tocchini M, Bonsignori M & Tonini G. Zoledronic acid induces significant and Cancer 2004;100: Lipton A, Seaman J & ZhengM. Long term efficacy and safety of zoledronic acid in patients with bone metastases from renal cell carcinoma. What is new in bisphosphonates? long lasting modifications of circulating In Seventh Workshop on angiogenic factors in cancer patients. Clinical Cancer Research 2003;9: Rosen LS, Gordon D, Kaminski M, Howell A, Belch A, Mackey J, Apffelstaedt J, Hussein MA, Coleman RE, Reitsma DJ et al. Long term efficacy and safety of zoledronic acid compared with pamidronate Bisphosphonates From the Laboratory to the Patient, 2004; Davos, Switzerland Poster Number Brufsky A, Harker WG, Beck JT, Carroll R, Tan Chiu E, Seidler C, Lacerna L, Thomas E & Perez E, The Z FAST Study Group. Zoledronic acid (ZA) effectively inhibits disodium in the treatment of skeletal com cancer treatment induced bone loss 956

14 (CTIBL) in postmenopausal women (PMW) with early breast cancer (BCa) receiving adjuvant Letrozole (Let): 12 mos BMD results of the Z FAST trial. Journal of Clinical Oncology, 2005 ASCO Annual Meeting Proceedings, 23(16S) Coleman RE, Major P, Lipton A, Brown JE, Lee KA, Smith M, Saad F, Zheng M, Hei YJ, Seaman J and Cook R. Predictive value of bone resorption and formation markers in cancer patients with bone metastases receiving the bisphosphonate zoledronic acid. Journal of Clinical Oncology 2005; 23: Chen T, Berenson J, Vescio R, Swift R, Glichick A, Goodin S, LoRusso P, Ma P, Ravera C, Deckert F, Schran H, Seaman J & Skerjanec A Pharmacokinetics and pharmacodynamics of zoledronic acid in cancer patients with bone metastases. Journal of Clinical Pharmacology 2002;42:

Αποδεικτικές Διαδικασίες και Μαθηματική Επαγωγή.

Αποδεικτικές Διαδικασίες και Μαθηματική Επαγωγή. Αποδεικτικές Διαδικασίες και Μαθηματική Επαγωγή. Mαθηματικό σύστημα Ένα μαθηματικό σύστημα αποτελείται από αξιώματα, ορισμούς, μη καθορισμένες έννοιες και θεωρήματα. Η Ευκλείδειος γεωμετρία αποτελεί ένα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 57 Εκλεκτικοί τροποποιητές των ορμονικών υποδοχέων

Κεφάλαιο 57 Εκλεκτικοί τροποποιητές των ορμονικών υποδοχέων Κεφάλαιο 57 Εκλεκτικοί τροποποιητές των ορμονικών υποδοχέων Ε. Ξυδάκης ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ Ως γνωστόν, τα οιστρογόνα αποτελούν σημαντικότατους για τη φυσιολογία του οργανισμού παράγοντες.

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 40 Ένταση και πυκνότητα χορήγησης χημειοθεραπείας

Κεφάλαιο 40 Ένταση και πυκνότητα χορήγησης χημειοθεραπείας Κεφάλαιο 40 Ένταση και πυκνότητα χορήγησης χημειοθεραπείας Χ. Ζουμπλιός ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ιδανικός στόχος κάθε θεραπευτικής αγωγής είναι η ίαση. Στην κλινική πράξη όμως, για πάρα πολλά νοσήματα ό λων των ειδικοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 55 Θεραπεία ναυτίας και εμέτου από χημειοθεραπεία

Κεφάλαιο 55 Θεραπεία ναυτίας και εμέτου από χημειοθεραπεία Κεφάλαιο 55 Θεραπεία ναυτίας και εμέτου από χημειοθεραπεία Β. Μπαρμπούνης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ναυτία και ο έμετος που προκαλούνται από τη χορήγηση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων είναι μεταξύ των πλέον δυσάρεστων εμπειριών

Διαβάστε περισσότερα

Τα αυξηµένα επίπεδα του microrna-146a υποστηρίζουν το σηµαντικό ρόλο του οξειδωτικού στρες κατά την αρχική φάση του εµφράγµατος του µυοκαρδίου

Τα αυξηµένα επίπεδα του microrna-146a υποστηρίζουν το σηµαντικό ρόλο του οξειδωτικού στρες κατά την αρχική φάση του εµφράγµατος του µυοκαρδίου Τα αυξηµένα επίπεδα του microrna-146a υποστηρίζουν το σηµαντικό ρόλο του οξειδωτικού στρες κατά την αρχική φάση του εµφράγµατος του µυοκαρδίου Μέτρηση του microrna - 208α για τη διάγνωση του εµφράγµατος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Εαρινό Εξάμηνο

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Εαρινό Εξάμηνο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΠΛ231: Δομές Δεδομένων και Αλγόριθμοι Εαρινό Εξάμηνο 2017-2018 Φροντιστήριο 3 - Λύσεις 1. Εστω ο πίνακας Α = [12, 23, 1, 5, 7, 19, 2, 14]. i. Να δώσετε την κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 63 Μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα στην ογκολογία

Κεφάλαιο 63 Μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα στην ογκολογία Κεφάλαιο 63 Μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα στην ογκολογία Μ. Σαμάρκος ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (Non steroidal anti inflammatory drugs, NSAID ΜΣΑΦ) είναι μια κατηγορία φαρμάκων

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 52 Ανακάλυψη και ανάπτυξη νέων. νέων αντινεοπλασματικών φαρμάκων

Κεφάλαιο 52 Ανακάλυψη και ανάπτυξη νέων. νέων αντινεοπλασματικών φαρμάκων Κεφάλαιο 52 Ανακάλυψη και ανάπτυξη νέων αντινεοπλασματικών φαρμάκων Α. Γ. Πάλλης Α. Καλυκάκη Β. Γεωργούλιας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στον ανεπτυγμένο κόσμο περίπου ένα στα τρία άτομα θα προσβληθεί κάποια στιγμή της ζωής

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 58 Ορμονικοί χειρισμοί

Κεφάλαιο 58 Ορμονικοί χειρισμοί Κεφάλαιο 58 Ορμονικοί χειρισμοί Α. Ποταμιάνου 1020 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ορμονοθεραπεία στην αντιμετώπιση του καρκίνου και δη του καρκίνου του μαστού έχει χρησιμοποιηθεί για πρώτη φορά πριν από 100 χρόνια. Όλες οι

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 59 Ο ρόλος των μονοκλωνικών αντισωμάτων στην αντιμετώπιση συμπαγών όγκων

Κεφάλαιο 59 Ο ρόλος των μονοκλωνικών αντισωμάτων στην αντιμετώπιση συμπαγών όγκων Κεφάλαιο 59 Ο ρόλος των μονοκλωνικών αντισωμάτων στην αντιμετώπιση συμπαγών όγκων Χ. Π. Καλόφωνος Π. Δ. Γρίβας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η κατανόηση των μοριακών μηχανισμών που διέπουν την πορεία της κακο ήθους εξαλλαγής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΜΑΘΗΜΑ: ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Tα Πανεπιστημιακά Φροντιστήρια «ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ» προετοιμάζοντας σε ολιγομελείς ομίλους τους υποψήφιους για τον επικείμενο διαγωνισμό του Υπουργείου Οικονομικών, με κορυφαίο επιτελείο

Διαβάστε περισσότερα

Μονάδες 5 1.2.α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα σωστά συµπληρωµένο.

Μονάδες 5 1.2.α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα σωστά συµπληρωµένο. ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ): ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ): ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 7 Ορμόνες και καρκίνος

Κεφάλαιο 7 Ορμόνες και καρκίνος Κεφάλαιο 7 Ορμόνες και καρκίνος Σ. Τσαγκαράκης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ορμονοεξαρτώμενη καρκινογένεση αφορά την πρόκληση νεοπλασματικών εξεργασιών στους ενδοκρινείς αδένες και ιστούς στόχους των ορμονών από ενδογενώς

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 29 Βασικές αρχές ακτινοβιολογίας

Κεφάλαιο 29 Βασικές αρχές ακτινοβιολογίας Κεφάλαιο 29 Βασικές αρχές ακτινοβιολογίας Θ. Αντωνάδου Ν. Θρουβάλας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η σημασία της ακτινοβιολογίας στην ακτινοθεραπεία Ο ρόλος της ακτινοθεραπείας στην αντιμετώπιση του καρκίνου Η ακτινοθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 48 Ανοσοτρποποιητικά αντινεοπλασματικά φάρμακα, αναστολείς της τυροσινικής κινάσης, και αναστολείς του πρωτεοσωματίου

Κεφάλαιο 48 Ανοσοτρποποιητικά αντινεοπλασματικά φάρμακα, αναστολείς της τυροσινικής κινάσης, και αναστολείς του πρωτεοσωματίου Κεφάλαιο 48 Ανοσοτρποποιητικά αντινεοπλασματικά φάρμακα, αναστολείς της τυροσινικής κινάσης, και αναστολείς του πρωτεοσωματίου Γ. Πανάγος ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο κεφάλαιο αυτό θα αναφερθούμε σε νεότερα φάρμακα που

Διαβάστε περισσότερα

Αναγνώριση Προτύπων. Σημερινό Μάθημα

Αναγνώριση Προτύπων. Σημερινό Μάθημα Αναγνώριση Προτύπων Σημερινό Μάθημα Bias (απόκλιση) και variance (διακύμανση) Ελεύθεροι Παράμετροι Ελεύθεροι Παράμετροι Διαίρεση dataset Μέθοδος holdout Cross Validation Bootstrap Bias (απόκλιση) και variance

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 66 Ραδιοϊσοτοπική συστηματική θεραπεία του πόνου από οστικές μεταστάσεις

Κεφάλαιο 66 Ραδιοϊσοτοπική συστηματική θεραπεία του πόνου από οστικές μεταστάσεις Κεφάλαιο 66 Ραδιοϊσοτοπική συστηματική θεραπεία του πόνου από οστικές μεταστάσεις Χ. Γιαννοπούλου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι οστικές μεταστάσεις αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των ασθενών με καρκίνο του προστάτη,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 43 Αλκαλοειδή της βίνκα ρόζεα

Κεφάλαιο 43 Αλκαλοειδή της βίνκα ρόζεα Κεφάλαιο 43 Αλκαλοειδή της βίνκα ρόζεα Ε. Ξυδάκης Γ. Μαρκάτος 732 ΓΕΝΙΚΑ ΧΗΜΙΚΗ ΔΟΜΗ Τα αλκαλοειδή της βίνκα (vinca alkaloids) είναι μεταξύ των πρώτων κυτταροτοξικών φαρμάκων που αποκαλύφθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 60 Οι αυξητικοί παράγοντες της ερυθράς σειράς

Κεφάλαιο 60 Οι αυξητικοί παράγοντες της ερυθράς σειράς Κεφάλαιο 60 Οι αυξητικοί παράγοντες της ερυθράς σειράς Κ. Κανδύλης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αναιμία είναι μία από τις συχνότερες επιπλοκές του καρκίνου και συμβαίνει σε ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών. Η ακριβής συχνότητά

Διαβάστε περισσότερα

Έννοια. Η αποδοχή της κληρονομίας αποτελεί δικαίωμα του κληρονόμου, άρα δεν

Έννοια. Η αποδοχή της κληρονομίας αποτελεί δικαίωμα του κληρονόμου, άρα δεν 1 1. Αποδοχή κληρονομίας Έννοια. Η αποδοχή της κληρονομίας αποτελεί δικαίωμα του κληρονόμου, άρα δεν μπορεί να ασκηθεί από τους δανειστές του κληρονόμου, τον εκτελεστή της διαθήκης, τον κηδεμόνα ή εκκαθαριστή

Διαβάστε περισσότερα

Οι γέφυρες του ποταμού... Pregel (Konigsberg)

Οι γέφυρες του ποταμού... Pregel (Konigsberg) Οι γέφυρες του ποταμού... Pregel (Konigsberg) Β Δ Β Δ Γ Γ Κύκλος του Euler (Euler cycle) είναι κύκλος σε γράφημα Γ που περιέχει κάθε κορυφή του γραφήματος, και κάθε ακμή αυτού ακριβώς μία φορά. Για γράφημα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Εαρινό Εξάμηνο

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Εαρινό Εξάμηνο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΠΛ231: Δομές Δεδομένων και Αλγόριθμοι Εαρινό Εξάμηνο 2017-2018 Φροντιστήριο 3 1. Εστω η στοίβα S και ο παρακάτω αλγόριθμος επεξεργασίας της. Να καταγράψετε την κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

23/2/07 Sleep out Πλατεία Κλαυθμώνος

23/2/07 Sleep out Πλατεία Κλαυθμώνος 23/2/07 Sleep out Πλατεία Κλαυθμώνος Μια βραδιά στο λούκι με τους αστέγους «Έχετε ποτέ σκεφτεί να κοιμηθείτε μια χειμωνιάτικη νύχτα στο δρόμο;» Με αυτό το ερώτημα απευθύναμε και φέτος την πρόσκληση στους

Διαβάστε περισσότερα

Ας υποθέσουμε ότι ο παίκτης Ι διαλέγει πρώτος την τυχαιοποιημένη στρατηγική (x 1, x 2 ), x 1, x2 0,

Ας υποθέσουμε ότι ο παίκτης Ι διαλέγει πρώτος την τυχαιοποιημένη στρατηγική (x 1, x 2 ), x 1, x2 0, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Στατιστικής Εισαγωγή στην Επιχειρησιακή Ερευνα Εαρινό Εξάμηνο 2015 Μ. Ζαζάνης Πρόβλημα 1. Να διατυπώσετε το παρακάτω παίγνιο μηδενικού αθροίσματος ως πρόβλημα γραμμικού

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 53 Η θέση της χημειοπροφυλάξεως στα κακοήθη συμπαγή νεοπλάσματα

Κεφάλαιο 53 Η θέση της χημειοπροφυλάξεως στα κακοήθη συμπαγή νεοπλάσματα Κεφάλαιο 53 Η θέση της χημειοπροφυλάξεως στα κακοήθη συμπαγή νεοπλάσματα Μ. Μ. Βασλαματζής 863 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Παρά τις προσπάθειες για την βελτίωση των θεραπειών σε κακοήθη συμπαγή νεοπλάσματα προχωρημένων σταδίων

Διαβάστε περισσότερα

Ca P και οστικές μεταστάσεις

Ca P και οστικές μεταστάσεις Ca P και οστικές μεταστάσεις Κιτσοπούλου Σοφία Παπαθεοδώρου Μαρία Β Ουρολογική Κλινική ΑΠΘ Γ. Ν. Παπαγεωργίου Ο καρκίνος του προστάτη προσβάλλει τα οστά Επίπεδα PSA / φορτίο όγκου Αρχική διάγνωση και θεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ Tα Πανεπιστημιακά Φροντιστήρια «ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ» προετοιμάζοντας σε ολιγομελείς ομίλους τους υποψήφιους για τον επικείμενο διαγωνισμό του Υπουργείου Οικονομικών, με κορυφαίο επιτελείο

Διαβάστε περισσότερα

{ i f i == 0 and p > 0

{ i f i == 0 and p > 0 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ - ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Σχεδίαση και Ανάλυση Αλγορίθμων Διδάσκων: Ε. Μαρκάκης, Φθινοπωρινό εξάμηνο 014-015 Λύσεις 1ης Σειράς Ασκήσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΕΠ 2000 ΑΣΕΠ 2000 Εμπορική Τράπεζα 1983 Υπουργείο Κοιν. Υπηρ. 1983

ΑΣΕΠ 2000 ΑΣΕΠ 2000 Εμπορική Τράπεζα 1983 Υπουργείο Κοιν. Υπηρ. 1983 20 Φεβρουαρίου 2010 ΑΣΕΠ 2000 1. Η δεξαμενή βενζίνης ενός πρατηρίου υγρών καυσίμων είναι γεμάτη κατά τα 8/9. Κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας το πρατήριο διέθεσε τα 3/4 της βενζίνης αυτής και έμειναν 4000

Διαβάστε περισσότερα

Συμπεριφοριακή Επιχειρηματικότητα

Συμπεριφοριακή Επιχειρηματικότητα Συμπεριφοριακή Επιχειρηματικότητα Great talent can come from anywhere, free your mind Το ταλέντο μπορεί να εμφανιστεί από οπουδήποτε, ελευθερώστε το μυαλό σας 1 Επιχειρηματίας Entrepreneur Γαλλική προέλευση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ Την ευθύνη του εκπαιδευτικού υλικού έχει ο επιστημονικός συνεργάτης των Πανεπιστημιακών Φροντιστηρίων «ΚOΛΛΙΝΤΖΑ», οικονομολόγος συγγραφέας θεμάτων ΑΣΕΠ, Παναγιώτης Βεργούρος.

Διαβάστε περισσότερα

21/11/2005 Διακριτά Μαθηματικά. Γραφήματα ΒΑΣΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ : ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΙ Δ Ι. Γεώργιος Βούρος Πανεπιστήμιο Αιγαίου

21/11/2005 Διακριτά Μαθηματικά. Γραφήματα ΒΑΣΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ : ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΙ Δ Ι. Γεώργιος Βούρος Πανεπιστήμιο Αιγαίου Γραφήματα ΒΑΣΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ : ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΙ A Ε B Ζ Η Γ K Θ Δ Ι Ορισμός Ένα (μη κατευθυνόμενο) γράφημα (non directed graph) Γ, είναι μία δυάδα από σύνολα Ε και V και συμβολίζεται με Γ=(Ε,V). Το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΙΖΩΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ. Από τι προκαλείται η κατάθλιψη?

ΜΕΙΖΩΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ. Από τι προκαλείται η κατάθλιψη? Η μείζων κατάθλιψη ανήκει σε μια κατηγορία ψυχικών διαταραχών που ονομάζονται διαταραχές της διάθεσης. Η κατάθλιψη είναι αρκετά συχνή. Υπολογίζεται ότι 15 στους 100 ανθρώπους θα πάθουν κατάθλιψη κάποια

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 50 Η χημειοθεραπεία σαν μέρος της αρχικής αντιμετώπισης του καρκίνου

Κεφάλαιο 50 Η χημειοθεραπεία σαν μέρος της αρχικής αντιμετώπισης του καρκίνου Κεφάλαιο 50 Η χημειοθεραπεία σαν μέρος της αρχικής αντιμετώπισης του καρκίνου Ν. Α. Μαλάμος Σ. Κ. Ρηγάτος ΟΡΙΣΜΟΣ Ως προεγχειρητική χημειοθεραπεία ορίζεται η πρώτη συστηματική θεραπεία που χορηγείται αμέσως

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Aποτελεσματικότητα της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής σε μια ανοικτή οικονομία

ΘΕΜΑ: Aποτελεσματικότητα της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής σε μια ανοικτή οικονομία ΘΕΜΑ: ποτελεσματικότητα της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής σε μια ανοικτή οικονομία Σύνταξη: Μπαντούλας Κων/νος, Οικονομολόγος, Ms Χρηματοοικονομικών 1 Η πρώτη θεωρία σχετικά με τον αυτόματο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 51 Συνδυασμένη ακτινο χημειοθεραπεία

Κεφάλαιο 51 Συνδυασμένη ακτινο χημειοθεραπεία Κεφάλαιο 51 Συνδυασμένη ακτινο χημειοθεραπεία Γ. Α. Πλατανιώτης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην προσπάθεια για αύξηση της κυτταροκτόνου δράσης της ακτινοβολίας στα νεοπλασματικά κύτταρα, έχουν χρησιμοποιηθεί διάφοροι παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 41 Γενικές παράμετροι τελικού ελέγχου αξιολόγησης της ανταπόκρισης στη θεραπεία

Κεφάλαιο 41 Γενικές παράμετροι τελικού ελέγχου αξιολόγησης της ανταπόκρισης στη θεραπεία Κεφάλαιο 41 Γενικές παράμετροι τελικού ελέγχου αξιολόγησης της ανταπόκρισης στη θεραπεία Χ. Κουρούσης Λ. Χέλης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εκτίμηση της ανταπόκρισης στην αντινεοπλασματική θεραπεία αποτελεί συστατικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 56 Αντίδοτα και φάρμακα διάσωσης από την τοξικότητα της θεραπείας και τις επιπλοκές

Κεφάλαιο 56 Αντίδοτα και φάρμακα διάσωσης από την τοξικότητα της θεραπείας και τις επιπλοκές Κεφάλαιο 56 Αντίδοτα και φάρμακα διάσωσης από την τοξικότητα της θεραπείας και τις επιπλοκές Γ. Πανάγος 985 ΛΕΥΚΟΒΟΡΙΝΗ Συνώνυμα: Calcium Folinate, Citrovorum factor, Φυλλινικό ασβέστιο, LEUCOVO RIN Vials

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 42 Αλκυλιούντες παράγοντες και αντινεοπλασματικά αντιβιοτικά

Κεφάλαιο 42 Αλκυλιούντες παράγοντες και αντινεοπλασματικά αντιβιοτικά Κεφάλαιο 42 Αλκυλιούντες παράγοντες και αντινεοπλασματικά αντιβιοτικά Σ. Ντρουφάκου ΑΛΚΥΛΙΟΥΝΤΕΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι αλκυλιούντες παράγοντες στοχεύουν το DNA και είναι κυτταροτοξικές, μεταλλαξιογόνες

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 11 Επιδημιολογία του καρκίνου

Κεφάλαιο 11 Επιδημιολογία του καρκίνου Κεφάλαιο 11 Επιδημιολογία του καρκίνου Μ. Παπαδάκου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι ανθρώπινες απώλειες που προκαλεί ο καρκίνος είναι τεράστιες. Παραμένει η κυριότερη αιτία θανάτου μετά τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

«ΔΙΑΚΡΙΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ»

«ΔΙΑΚΡΙΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ» HY 118α «ΔΙΚΡΙΤ ΜΘΗΜΤΙΚ» ΣΚΗΣΕΙΣ ΠΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΥΠΟΛΟΙΣΤΩΝ εώργιος Φρ. εωργακόπουλος ΜΕΡΟΣ (1) ασικά στοιχεία της θεωρίας συνόλων. Π. ΚΡΗΤΗΣ ΤΜ. ΕΠ. ΥΠΟΛΟΙΣΤΩΝ «ΔΙΚΡΙΤ ΜΘΗΜΤΙΚ». Φ. εωργακόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΩΝΥΜΟ: ΟΝΟΜΑ: ΟΜΑΔΑ Α Για τις προτάσεις Α1 μέχρι και Α6 να

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Διαφορές εσωτερικού εξωτερικού δανεισμού. Η διαχρονική κατανομή του βάρους από το δημόσιο δανεισμό.

ΘΕΜΑ: Διαφορές εσωτερικού εξωτερικού δανεισμού. Η διαχρονική κατανομή του βάρους από το δημόσιο δανεισμό. 1 ΘΕΜΑ: Διαφορές εσωτερικού εξωτερικού δανεισμού. Η διαχρονική κατανομή του βάρους από το δημόσιο δανεισμό. Σύνταξη: Παπαδόπουλος Θεοχάρης, Οικονομολόγος, Οικονομολόγος, MSc, PhD Candidate, εισηγητής Φροντιστηρίων

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 64 Τα οπιοειδή στην αναλγησία του χρόνιου καρκινικού πόνου

Κεφάλαιο 64 Τα οπιοειδή στην αναλγησία του χρόνιου καρκινικού πόνου Κεφάλαιο 64 Τα οπιοειδή στην αναλγησία του χρόνιου καρκινικού πόνου Χ. Μπούκης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο καρκινικός πόνος είναι κυρίως χρόνιος πόνος, η διάρκεια του είναι μεγαλύτερη των 3 μηνών, εμφανίζεται σχεδόν καθημερινά,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Σύνταξη: Παπαδόπουλος Θεοχάρης, Οικονομολόγος, MSc, PhD Candidate Κατηγορίες οφέλους και κόστους που προέρχονται από τις δημόσιες δαπάνες Για την αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

HY 280. θεμελιακές έννοιες της επιστήμης του υπολογισμού ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Γεώργιος Φρ.

HY 280. θεμελιακές έννοιες της επιστήμης του υπολογισμού ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Γεώργιος Φρ. HY 280 «ΘΕΩΡΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ» θεμελικές έννοιες της επιστήμης του υπολογισμού ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Γεώργιος Φρ. Γεωργκόπουλος μέρος Α Εισγωγή, κι η σική θεωρί των πεπερσμένων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟ ΙΑΤΡΕΙΟ. Με την πιστοποίηση του αποκτά πρόσβαση στο περιβάλλον του ιατρού που παρέχει η εφαρμογή.

ΣΤΟ ΙΑΤΡΕΙΟ. Με την πιστοποίηση του αποκτά πρόσβαση στο περιβάλλον του ιατρού που παρέχει η εφαρμογή. ΣΤΟ ΙΑΤΡΕΙΟ Ο ιατρός αφού διαπιστώσει εάν το πρόσωπο που προσέρχεται για εξέταση είναι το ίδιο με αυτό που εικονίζεται στο βιβλιάριο υγείας και ελέγξει ότι είναι ασφαλιστικά ενήμερο (όπως ακριβώς γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2 Ιική καρκινογένεση

Κεφάλαιο 2 Ιική καρκινογένεση Κεφάλαιο 2 Ιική καρκινογένεση Σ. Δ. Κοτταρίδης ΕΙΣΑΓΩΓΗ H επιστήμη της ιολογίας συμπεριλαμβάνει μελέτες που στοχεύουν το μηχανισμό με τον οποίο οι ιοί προκαλούν νόσους καθώς επίσης τη χρήση των ιών ως

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ. Μορφές δημόσιου δανεισμού. Σύνταξη: Παπαδόπουλος Θεοχάρης, Οικονομολόγος, MSc, PhD Candidate

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ. Μορφές δημόσιου δανεισμού. Σύνταξη: Παπαδόπουλος Θεοχάρης, Οικονομολόγος, MSc, PhD Candidate ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ Μορφές δημόσιου δανεισμού Σύνταξη: Παπαδόπουλος Θεοχάρης, Οικονομολόγος, MSc, PhD Candidate 1 Ανάλογα με την πηγή προελεύσεως των πόρων Με βάση το κριτήριο αυτό, ο δανεισμός διακρίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Ταξινόμηση των μοντέλων διασποράς ατμοσφαιρικών ρύπων βασισμένη σε μαθηματικά κριτήρια.

Ταξινόμηση των μοντέλων διασποράς ατμοσφαιρικών ρύπων βασισμένη σε μαθηματικά κριτήρια. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ Ταξινόμηη των μοντέλων διαποράς ατμοφαιρικών ρύπων βαιμένη ε μαθηματικά κριτήρια. Μοντέλο Ελεριανά μοντέλα (Elerian) Λαγκρατζιανά μοντέλα (Lagrangian) Επιπρόθετος διαχωριμός Μοντέλα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 28 Η σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση των μεταστάσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος

Κεφάλαιο 28 Η σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση των μεταστάσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος Κεφάλαιο 28 Η σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση των μεταστάσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος Ν. Ι. Κορδιολής Δ. Καζαντζής ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όπως διαπιστώνεται, οι μεταστάσεις στον εγκέφαλο την σπονδυλική στήλη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Tα Πανεπιστημιακά Φροντιστήρια «ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ» προετοιμάζοντας σε ολιγομελείς ομίλους τους υποψήφιους για τον επικείμενο διαγωνισμό του Υπουργείου Οικονομικών, με κορυφαίο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ. Με την πιστοποίηση του έχει πρόσβαση στο περιβάλλον του φαρμακείου που παρέχει η εφαρμογή.

ΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ. Με την πιστοποίηση του έχει πρόσβαση στο περιβάλλον του φαρμακείου που παρέχει η εφαρμογή. ΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ Ο ασθενής έχοντας μαζί του το βιβλιάριο υγείας του και την τυπωμένη συνταγή από τον ιατρό, η οποία αναγράφει τον μοναδικό κωδικό της, πάει στο φαρμακείο. Το φαρμακείο αφού ταυτοποιήσει το

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Πραγματοποιούν Χειμερινό Σχολείο με Θέμα: «Υποστήριξη ασθενών με καρκίνο και των φροντιστών τους»

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Πραγματοποιούν Χειμερινό Σχολείο με Θέμα: «Υποστήριξη ασθενών με καρκίνο και των φροντιστών τους» ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Το Τμήμα του, το ΓΟΝ «Άγιοι, το ΠΜΣ «ΜΕΘ και Επείγουσα Νοσηλευτική» και η Ελληνική Εταιρεία Έρευνας και Εκπαίδευσης (ΕΕΝΕΕ) Πραγματοποιούν Χειμερινό Σχολείο με Θέμα: «Υποστήριξη ασθενών με καρκίνο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΧΡΗΣΗΣ ΟΥΣΙΩΝ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΧΡΗΣΗΣ ΟΥΣΙΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΧΡΗΣΗΣ ΟΥΣΙΩΝ Σύμφωνα με τα διεθνή συστήματα ταξινόμησης ICD 10 και DSM IV υπάρχουν 2 κατηγορίες διαταραχών που σχετίζονται με ουσίες. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται οι διαταραχές που σχετίζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Διδάσκων : Πομπιέρη Βασιλεία, Δικηγόρος, LLM UCL Πτωχευτικό Δίκαιο Σημαντικότερες ρυθμίσεις σε προπτωχευτικό στάδιο. Εισαγωγή της διαδικασίας συνδιαλλαγής Σκοπός Η διάσωση και εξυγίανση

Διαβάστε περισσότερα

Φροντιστήριο 2: Ανάλυση Αλγόριθμου. Νικόλας Νικολάου ΕΠΛ432: Κατανεμημένοι Αλγόριθμοι 1 / 10

Φροντιστήριο 2: Ανάλυση Αλγόριθμου. Νικόλας Νικολάου ΕΠΛ432: Κατανεμημένοι Αλγόριθμοι 1 / 10 Φροντιστήριο 2: Ανάλυση Αλγόριθμου Εκλογής Προέδρου με O(nlogn) μηνύματα Νικόλας Νικολάου ΕΠΛ432: Κατανεμημένοι Αλγόριθμοι 1 / 10 Περιγραφικός Αλγόριθμος Αρχικά στείλε μήνυμα εξερεύνησης προς τα δεξιά

Διαβάστε περισσότερα

Pointers. Σημερινό Μάθημα! Χρήση pointer Τελεστής * Τελεστής & Γενικοί δείκτες Ανάκληση Δέσμευση μνήμης new / delete Pointer σε αντικείμενο 2

Pointers. Σημερινό Μάθημα! Χρήση pointer Τελεστής * Τελεστής & Γενικοί δείκτες Ανάκληση Δέσμευση μνήμης new / delete Pointer σε αντικείμενο 2 Pointers 1 Σημερινό Μάθημα! Χρήση pointer Τελεστής * Τελεστής & Γενικοί δείκτες Ανάκληση Δέσμευση μνήμης new / delete Pointer σε αντικείμενο 2 1 Μνήμη μεταβλητών Κάθε μεταβλητή έχει διεύθυνση Δεν χρειάζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1α ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Οι επιστήμονες ταξινομούν τους οργανισμούς σε ομάδες ανάλογα με τα κοινά τους χαρακτηριστικά. Τα πρώτα συστήματα ταξινόμησης βασιζόταν αποκλειστικά στα μορφολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Bisphosphonate. Bisphosphonate BP. Starck BP. BP Bisphosphonate Related Osteonecrosis of the Jaw : BRONJ BP ONJ BP P O P P C P + BRONJ BP BP BRONJ

Bisphosphonate. Bisphosphonate BP. Starck BP. BP Bisphosphonate Related Osteonecrosis of the Jaw : BRONJ BP ONJ BP P O P P C P + BRONJ BP BP BRONJ Bisphosphonate Bisphosphonate BP Starck BP BP Bisphosphonate Related Osteonecrosis of the Jaw : BRONJ BP ONJ BP BRONJ BP BP BRONJ BRONJ BP BP BP BP BP BRONJ BP BP P O P P C P + BP Dent. J. Iwate Med. Univ

Διαβάστε περισσότερα

Συναρτήσεις. Σημερινό μάθημα

Συναρτήσεις. Σημερινό μάθημα Συναρτήσεις Σημερινό μάθημα C++ Συναρτήσεις Δήλωση συνάρτησης Σύνταξη συνάρτησης Πρότυπο συνάρτησης & συνάρτηση Αλληλο καλούμενες συναρτήσεις συναρτήσεις μαθηματικών Παράμετροι συναρτήσεων Τοπικές μεταβλητές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΑΔΟΣ: ΠΕ11 ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΚΛΑΔΟΣ: ΠΕ11 ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΛΑΔΟΣ: ΠΕ11 ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Μάθημα: Ενόργανη Γυμναστική Χρήσιμα θεωρία στο κεφάλαιο της ενόργανης γυμναστικής για το γνωστικό αντικείμενο ΠΕ11 της Φυσικής Αγωγής από τα Πανεπιστημιακά Φροντιστήρια Κολλίντζα.

Διαβάστε περισσότερα

1. Σε περίπτωση κατά την οποία η τιμή ενός αγαθού μειωθεί κατά 2% και η ζητούμενη

1. Σε περίπτωση κατά την οποία η τιμή ενός αγαθού μειωθεί κατά 2% και η ζητούμενη Tα Πανεπιστημιακά Φροντιστήρια «ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ» προετοιμάζοντας σε ολιγομελείς ομίλους τους υποψήφιους για τον επικείμενο διαγωνισμό του Υ- πουργείου Οικονομικών και στοχεύοντας στην όσο το δυνατό πληρέστερη

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗ ΚΡΗΤΗ

ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗ ΚΡΗΤΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗ ΚΡΗΤΗ ΑΝΤΙΟΠΗ ΓΙΓΑΝΤΙ ΟΥ Τοµεάρχης Λειτουργίας Κέντρων Ελέγχου Συστηµάτων Μεταφοράς ιεύθυνσης ιαχείρισης Νησιών ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΡΗΤΗΣ 2009 Εγκατεστηµένη Ισχύς (Ατµοµονάδες, Μονάδες

Διαβάστε περισσότερα

Το υπόδειγμα IS-LM: Εισαγωγικά

Το υπόδειγμα IS-LM: Εισαγωγικά 1/35 Το υπόδειγμα IS-LM: Εισαγωγικά Νίκος Γιαννακόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Πατρών Ακαδημαϊκό Ετος 2014-2015 Εαρινό Εξάμηνο Τι γνωρίζουμε; 2/35 Αγορά αγαθών και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ 1ο Στις ερωτήσεις 1 5, να γράψετε στο τετράδιό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ. Άσκηση με θέμα τη μεγιστοποίηση της χρησιμότητας του καταναλωτή

ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ. Άσκηση με θέμα τη μεγιστοποίηση της χρησιμότητας του καταναλωτή ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 07 08 ΛΕΥΚΑΔΑ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικές ιδιότητες

Αναλυτικές ιδιότητες 8 Αναλυτικές ιδιότητες 8. Βαθμός συνέχειας* Ξέρουμε ότι η κίνηση Brown είναι συνεχής και θα δείξουμε αργότερα ότι είναι πουθενά διαφορίσιμη. Πόσο ομαλή είναι λοιπόν; Μια ασθενέστερη μορφή ομαλότητας είναι

Διαβάστε περισσότερα

Αναγνώριση Προτύπων. Σημερινό Μάθημα

Αναγνώριση Προτύπων. Σημερινό Μάθημα Αναγνώριση Προτύπων Σημερινό Μάθημα Μη Παραμετρικός Υπολογισμός πυκνότητας με εκτίμηση Ιστόγραμμα Παράθυρα Parzen Εξομαλυμένη Kernel Ασκήσεις 1 Μη Παραμετρικός Υπολογισμός πυκνότητας με εκτίμηση Κατά τη

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 Χημική καρκινογένεση

Κεφάλαιο 3 Χημική καρκινογένεση Κεφάλαιο 3 Χημική καρκινογένεση Μ. Μπόνιος Ε. Ρεπάσος Μ. Πούλου Χ. Μελεξοπούλου Μ. Παπαδάκου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι πρώτες παρατηρήσεις ότι χημικές ουσίες μπορεί να σχετίζονται με τη δημιουργία νεοπλασμάτων τοποθετούνται

Διαβάστε περισσότερα

Eισηγητής: Μουσουλή Μαρία

Eισηγητής: Μουσουλή Μαρία Eισηγητής: Μουσουλή Μαρία Κλασικός Αθλητισμός Δρόμοι : Μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις Ταχύτητες Σκυταλοδρομίες Δρόμοι με εμπόδια Δρόμοι Μεσαίων και Μεγάλων αποστάσεων Στην αρχαία εποχή ο δρόμος που είχε

Διαβάστε περισσότερα

Αναγνώριση Προτύπων. Σήμερα! Λόγος Πιθανοφάνειας Πιθανότητα Λάθους Κόστος Ρίσκο Bayes Ελάχιστη πιθανότητα λάθους για πολλές κλάσεις

Αναγνώριση Προτύπων. Σήμερα! Λόγος Πιθανοφάνειας Πιθανότητα Λάθους Κόστος Ρίσκο Bayes Ελάχιστη πιθανότητα λάθους για πολλές κλάσεις Αναγνώριση Προτύπων Σήμερα! Λόγος Πιθανοφάνειας Πιθανότητα Λάθους Πιθανότητα Λάθους Κόστος Ρίσκο Bayes Ελάχιστη πιθανότητα λάθους για πολλές κλάσεις 1 Λόγος Πιθανοφάνειας Ας υποθέσουμε ότι θέλουμε να ταξινομήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Δ Ι Α Κ Ρ Ι Τ Α Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ι Κ Α. 1η σειρά ασκήσεων

Δ Ι Α Κ Ρ Ι Τ Α Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ι Κ Α. 1η σειρά ασκήσεων Δ Ι Α Κ Ρ Ι Τ Α Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ι Κ Α 1η σειρά ασκήσεων Ονοματεπώνυμο: Αριθμός μητρώου: Ημερομηνία παράδοσης: Μέχρι την Τρίτη 2 Απριλίου 2019 Σημειώστε τις ασκήσεις για τις οποίες έχετε παραδώσει λύση: 1

Διαβάστε περισσότερα

Ημέρα 3 η. (α) Aπό την εργασιακή διαδικασία στη διαδικασία παραγωγής (β) Αξία του προϊόντος και αξία της εργασιακής δύναμης

Ημέρα 3 η. (α) Aπό την εργασιακή διαδικασία στη διαδικασία παραγωγής (β) Αξία του προϊόντος και αξία της εργασιακής δύναμης Ημέρα 3 η. (α) Aπό την εργασιακή διαδικασία στη διαδικασία παραγωγής (β) Αξία του προϊόντος και αξία της εργασιακής δύναμης Η εργασιακή διαδικασία και τα στοιχεία της. Η κοινωνική επικύρωση των ιδιωτικών

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 9 Ο κυτταρικός κύκλος

Κεφάλαιο 9 Ο κυτταρικός κύκλος Κεφάλαιο 9 Ο κυτταρικός κύκλος Γ. Ρήγας Α. Αθανασίου 127 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κάθε ζωντανός οργανισμός αποτελείται από μονάδες που ονομάζονται κύτταρα, τα οποία συγκροτούν ομάδες, τα όργανα, που με την σειρά τους

Διαβάστε περισσότερα

Το κράτος είναι φτιαγμένο για τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος για το κράτος. A. Einstein Πηγή:

Το κράτος είναι φτιαγμένο για τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος για το κράτος. A. Einstein Πηγή: Ας πούμε και κάτι για τις δύσκολες μέρες που έρχονται Το κράτος είναι φτιαγμένο για τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος για το κράτος. A. Einstein 1879-1955 Πηγή: http://www.cognosco.gr/gnwmika/ 1 ΚΥΚΛΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 47 Αντιμεταβολίτες

Κεφάλαιο 47 Αντιμεταβολίτες Κεφάλαιο 47 Αντιμεταβολίτες Χ. Πανόπουλος 763 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι αντιμεταβολίτες είναι φάρμακα με δομή όμοια με φυσικές ουσίες, που α παιτούνται για την ομαλή λειτουργία του κυττάρου. Η δομική αυτή ομοιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Ποια έντομα είναι εχθροί των φυτών και πώς θα τα αντιμετωπίσετε

Ποια έντομα είναι εχθροί των φυτών και πώς θα τα αντιμετωπίσετε Ποια έντομα είναι εχθροί των φυτών και πώς θα τα αντιμετωπίσετε Δυστυχώς είναι μια πραγματικότητα της ζωής ότι αν διατηρείτε στο σπίτι σας φυτά, υπάρχει πάντα η πιθανότητα να υποστούν ζημίες από βλαβερούς

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Ι. Πασσάς. Γλώσσα. Οι λειτουργίες της γλώσσας Η γλωσσική 4εταβολή και ο δανεισ4ός

Γιάννης Ι. Πασσάς. Γλώσσα. Οι λειτουργίες της γλώσσας Η γλωσσική 4εταβολή και ο δανεισ4ός Γιάννης Ι. Πασσάς Γλώσσα Οι λειτουργίες της γλώσσας Η γλωσσική 4εταβολή και ο δανεισ4ός Αρχή πάντων ορισµός εστί Γλώσσα: Κώδικας ση4είων ορισ4ένης 4ορφής (γλωσσικής), 4ε τα ο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ. ΟΜΙΛΗΤΗΣ Υπαστυνόμος Α ΡΑΓΚΟΣ Κωνσταντίνος

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ. ΟΜΙΛΗΤΗΣ Υπαστυνόμος Α ΡΑΓΚΟΣ Κωνσταντίνος ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΟΜΙΛΗΤΗΣ Υπαστυνόμος Α ΡΑΓΚΟΣ Κωνσταντίνος ΑΠΑΤΗ Αδίκημα διαχρονικό. Εξελίσσεται και μετασχηματίζεται. Η δημιουργία εκτεταμένου ηλεκτρονικού δικτύου

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 26 Χειρουργική των μεταστάσεων

Κεφάλαιο 26 Χειρουργική των μεταστάσεων Κεφάλαιο 26 Χειρουργική των μεταστάσεων Γ. Σαββανής 414 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ένα από τα χαρακτηριστικά των κακοήθων όγκων είναι η ικανότητά τους να δημιουργούν μεταστάσεις οι οποίες αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΡΟΣΟΡΜΙΣΗΣ, ΠΑΡΑΒΟΛΗΣ, ΠΡΥΜΝΟΔΕΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΛΙΜΕΝΙΣΜΟΥ ΣΚΑΦΩΝ ΣΕ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. (ΛΙΜΑΝΙΑ κ.λπ.) ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΡΟΣΟΡΜΙΣΗΣ, ΠΑΡΑΒΟΛΗΣ, ΠΡΥΜΝΟΔΕΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΛΙΜΕΝΙΣΜΟΥ ΣΚΑΦΩΝ ΣΕ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. (ΛΙΜΑΝΙΑ κ.λπ.) ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΡΟΣΟΡΜΙΣΗΣ, ΠΑΡΑΒΟΛΗΣ, ΠΡΥΜΝΟΔΕΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΛΙΜΕΝΙΣΜΟΥ ΣΚΑΦΩΝ ΣΕ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ (ΛΙΜΑΝΙΑ κ.λπ.) ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ ΤΑΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ ΤΑΜΕΙΩΝ Επιμέλεια Άγγελου Αργυρακόπουλου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Επιμέλεια: Βουδούρη Καλλιρρόη ΙΑΓ%ΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜΑ:.. ΘΕΜΑ Α Α. Να ση)ειώσετε στο γρα1τό σας δί1λα α1ό τον

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφιακή Εικόνα. Σημερινό μάθημα!

Ψηφιακή Εικόνα. Σημερινό μάθημα! Ψηφιακή Εικόνα Σημερινό μάθημα! Ψηφιακή Εικόνα Αναλογική εικόνα Ψηφιοποίηση (digitalization) Δειγματοληψία Κβαντισμός Δυαδικές δ έ (Binary) εικόνες Ψηφιακή εικόνα & οθόνη Η/Υ 1 Ψηφιακή Εικόνα Μια ακίνητη

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΑΧΝΟΕΙΔΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ : «ΚΕΡΑΥΝΟΣ ΕΝ ΑΙΘΡΙΑ» Του Δρος Χρήστου Γεωργόπουλου

ΥΠΑΡΑΧΝΟΕΙΔΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ : «ΚΕΡΑΥΝΟΣ ΕΝ ΑΙΘΡΙΑ» Του Δρος Χρήστου Γεωργόπουλου ΥΠΑΡΑΧΝΟΕΙΔΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ : «ΚΕΡΑΥΝΟΣ ΕΝ ΑΙΘΡΙΑ» Του Δρος Χρήστου Γεωργόπουλου Τι είναι Υπαραχνοειδής αιμορραγία είναι ένας ιδιαίτερος τύπος εγκεφαλικής αιμορραγίας που συνήθως εκδηλώνεται αιφνιδιαστικά

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 24 Η χειρουργική στη διάγνωση και σταδιοποίηση του καρκίνου

Κεφάλαιο 24 Η χειρουργική στη διάγνωση και σταδιοποίηση του καρκίνου Κεφάλαιο 24 Η χειρουργική στη διάγνωση και σταδιοποίηση του καρκίνου Ζ. Τουλούμης Κ. Αυγερινός Χ. Δερβένης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η συνεχιζόμενη ανάπτυξη της εξέλιξης της ιατρικής τεχνολογίας κυρίως στον τομέα της απεικόνισης

Διαβάστε περισσότερα

Η ανισότητα α β α±β α + β με α, β C και η χρήση της στην εύρεση ακροτάτων.

Η ανισότητα α β α±β α + β με α, β C και η χρήση της στην εύρεση ακροτάτων. A A N A B P Y T A Άρθρο στους Μιγαδικούς Αριθμούς 9 5 0 Η ανισότητα α β α±β α + β με α, β C και η χρήση της στην εύρεση ακροτάτων. Δρ. Νίκος Σωτηρόπουλος, Μαθηματικός Εισαγωγή Το άρθρο αυτό γράφεται με

Διαβάστε περισσότερα

Αναγνώριση Προτύπων. Σημερινό Μάθημα

Αναγνώριση Προτύπων. Σημερινό Μάθημα Αναγνώριση Προτύπων Σημερινό Μάθημα Εκτίμηση Πυκνότητας με k NN k NN vs Bayes classifier k NN vs Bayes classifier Ο κανόνας ταξινόμησης του πλησιέστερου γείτονα (k NN) lazy αλγόριθμοι O k NN ως χαλαρός

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Επιμέλεια: Βουδούρη Καλλιρρόη. Ριζηνίας 69 & Λασαίας 21 τηλ

ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Επιμέλεια: Βουδούρη Καλλιρρόη. Ριζηνίας 69 & Λασαίας 21 τηλ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Επιμέλεια: Βουδούρη Καλλιρρόη ΘΕΜΑ Α Α1. Να ση)ειώσετε στο γρα1τό σας δί1λα α1ό τον αριθ)ό καθε)ιάς α1ό τις 1αρακάτω η)ιτελείς 1ροτάσεις 1 εως 5 το γρά))α 1ου

Διαβάστε περισσότερα

Η χρήση της Λεβοσιµεντάνης κατά τη διαδικασία τιτλοποίησης των β- αποκλειστών σε ασθενείς µε καρδιακή ανεπάρκεια

Η χρήση της Λεβοσιµεντάνης κατά τη διαδικασία τιτλοποίησης των β- αποκλειστών σε ασθενείς µε καρδιακή ανεπάρκεια Η χρήση της Λεβοσιµεντάνης κατά τη διαδικασία τιτλοποίησης των β- αποκλειστών σε ασθενείς µε καρδιακή ανεπάρκεια Ι. Λαγός, Ι. Αλευρούδης, Α. εληγιαννίδης, Π. Φαλιάγκας, Θ. Μουλατζίκος, Τζ. αδούς, Ι. Κανονίδης.

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές στην κίνηση Brown

Εφαρμογές στην κίνηση Brown 13 Εφαρμογές στην κίνηση Brown Σε αυτό το κεφάλαιο θέλουμε να κάνουμε για την πολυδιάστατη κίνηση Brown κάτι ανάλογο με αυτό που κάναμε στην Παράγραφο 7.2 για τη μονοδιάστατη κίνηση Brown. Δηλαδή να μελετήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος προστάτη. Οστική νόσος Φαρμακευτική αντιμετώπιση και πρόληψη των οστικών συμβαμάτων

Καρκίνος προστάτη. Οστική νόσος Φαρμακευτική αντιμετώπιση και πρόληψη των οστικών συμβαμάτων Καρκίνος προστάτη Οστική νόσος Φαρμακευτική αντιμετώπιση και πρόληψη των οστικών συμβαμάτων Κλαμπάτσας Αθανάσιος Επιμελητής Α Ουρολόγος Ουρολογικής Κλινικής ΑΝΘ Θεαγένειο Με την ευγενική υποστήριξη της

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 61 Οι αυξητικοί παράγοντες της λευκής σειράς

Κεφάλαιο 61 Οι αυξητικοί παράγοντες της λευκής σειράς Κεφάλαιο 61 Οι αυξητικοί παράγοντες της λευκής σειράς Ε. Δεμίρη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μυελοκαταστολή αποτελεί συχνή παρενέργεια πολλών χημειοθεραπευτικών σχημάτων και αυτό περιορίζει την χορήγησή τους. 1 Επιπλέον

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 38 Κυτταρικός κύκλος, φαρμακευτική αντίσταση και ογκοκατασταλτικό γονίδιο p53

Κεφάλαιο 38 Κυτταρικός κύκλος, φαρμακευτική αντίσταση και ογκοκατασταλτικό γονίδιο p53 Κεφάλαιο 38 Κυτταρικός κύκλος, φαρμακευτική αντίσταση και ογκοκατασταλτικό γονίδιο p53 Δ. Μουρατίδου Α. Μπούτης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ανάμεσα σε όλα τα φαινόμενα που σχετίζονται με τη διατήρηση ενός κυτταρικού πληθυσμού,

Διαβάστε περισσότερα

2. Κατάθεσε κάποιος στην Εθνική Τράπεζα 4800 με επιτόκιο 3%. Μετά από πόσο χρόνο θα πάρει τόκο 60 ; α) 90 ημέρες β) 1,5 έτη γ) 5 μήνες δ) 24 μήνες

2. Κατάθεσε κάποιος στην Εθνική Τράπεζα 4800 με επιτόκιο 3%. Μετά από πόσο χρόνο θα πάρει τόκο 60 ; α) 90 ημέρες β) 1,5 έτη γ) 5 μήνες δ) 24 μήνες 20 Φεβρουαρίου 2010 1. Ένας έμπορος αγόρασε 720 κιλά κρασί προς 2 το κιλό. Πρόσθεσε νερό, το πούλησε προς 2,5 το κιλό και κέρδισε 500. Το νερό που πρόσθεσε ήταν σε κιλά: α) 88 β) 56 γ) 60 δ) 65 2. Κατάθεσε

Διαβάστε περισσότερα

Ιδιαιτερότητες παιδικού άσθματος

Ιδιαιτερότητες παιδικού άσθματος Ιδιαιτερότητες παιδικού άσθματος Νίκος Παπαδόπουλος Αλλεργιολογικό τμήμα Β ΠΠΚ Εισαγωγή Το παιδί δεν είναι ένας ενήλικας σε μικρογραφία Δυναμική ανάπτυξη οργάνων Πνεύμονες Ανοσιακό σύστημα Δυναμική ειδικοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Ταξάνες Χ. Πανόπουλος ΠΑΚΛΙΤΑΞΕΛΗ (TAXOL) ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ταξάνες Χ. Πανόπουλος ΠΑΚΛΙΤΑΞΕΛΗ (TAXOL) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κεφάλαιο 46 Ταξάνες Χ. Πανόπουλος 756 Τα κύτταρα υποστηρίζονται από ένα κυτταροσκελετό που αποτελείται από πρωτεϊνικές ίνες. Ένας αστεροειδής σχηματισμός από μικροσωληνίσκους, εκτείνεται από το κέντρο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 18 Δείκτες ορού επί κακοήθων συμπαγών νεοπλασμάτων

Κεφάλαιο 18 Δείκτες ορού επί κακοήθων συμπαγών νεοπλασμάτων Κεφάλαιο 18 Δείκτες ορού επί κακοήθων συμπαγών νεοπλασμάτων Λ. Κυρίου Μάλλη Μ. Μ. Βασλαματζής ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ιστορία προσδιορισμού νεοπλασματικών δεικτών ξεκινά το 1848 με την α νακάλυψη της μυελωματικής πρωτεΐνης

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητική Τριάδα Female Athlete Triad

Αθλητική Τριάδα Female Athlete Triad Αθλητική Τριάδα Αθλητική Τριάδα Female Athlete Triad Διαταραχή διατροφής Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας schroni@pe.uth.gr Αμηνόρροια (Otis, Drinkwater, Johnson, et al. 1997) Οστεοπόρωση Διαταραχή διατροφής

Διαβάστε περισσότερα