ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β

Transcript

1

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σελίδα 1. Σκοπός οµή Κειµένου όγµατος Ορισµός όγµατος ιαµόρφωσης Ηγετών Επιδιώξεις όγµατος ιαµόρφωσης Ηγετών Γενικές Έννοιες Εφαρµογή Ισχύς όγµατος.. 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ 7. Γενικά Επίπεδα Στρατιωτικής Ηγεσίας Στρατιωτική Ηγεσία κατά το Θουκυδίδη Αρχές Στρατιωτικής Ηγεσίας Ανάλυση Στρατιωτικής Ηγεσίας Ηγεσία και ιοίκηση Ηγεσία και Υφιστάµενοι Στρατιωτική Εξουσία - Φύση Πηγή Αποτελέσµατα Στρατιωτικής Ηγεσίας Συµπεράσµατα. 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΙΑΠΛΑΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ 17. Γενικά Στρατιωτικές Αξίες Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα προσωπικότητας του Στρατιωτικού Ηγέτη Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα Προσωπικότητας του Στρατιωτικού Ηγέτη κατά το Θουκυδίδη Χαρακτήρας Στρατιωτικού Ηγέτη Ικανότητες Στρατιωτικού Ηγέτη Έργο Στρατιωτικού Ηγέτη Ηγεσία και Συµβουλευτική.. 60

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΑΣΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ 25. Γενικά Ανθρώπινη Σχέση - Οµάδα - Θεσµός Πίεση των Αλλαγών και Επίδραση των Τεχνολογικών Εξελίξεων Πίεση στο Πεδίο της Μάχης Στρατιωτικό Περιβάλλον και Πολιτισµός Μέθοδοι Άσκησης Ηγεσίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ΑΜΕΣΗ ΗΓΕΣΙΑ 31. Γενικά ιαπροσωπικές Ικανότητες ιανοητικές Ικανότητες Τεχνικές Ικανότητες- Γνώσεις Τακτικές Ικανότητες- Γνώσεις Ενέργειες Επιρροής Στρατιωτικού Προσωπικού Ενέργειες Στρατιωτικών ραστηριοτήτων Ενέργειες Βελτίωσης Στρατιωτικού Προσωπικού ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ 39. Γενικά Ικανότητες Χειρισµού Προσωπικού ιανοητικές Ικανότητες Τεχνικές Ικανότητες- Γνώσεις Τακτικές Ικανότητες- Γνώσεις Ενέργειες Επιρροής Προσωπικού Λειτουργικές Ενέργειες Ενέργειες Βελτίωσης

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ 47. Γενικά Όραµα Στρατηγικού Ηγέτη Ικανότητες Στρατηγικού Ηγέτη Ενέργειες Στρατηγικού Ηγέτη. 138 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η 51. Το Σύνταγµα της ΕΛΛΑ ΑΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 -1- Η λέξη Ηγέτης προέρχεται από το αρχαίο ρήµα Ηγέοµαι- Ηγούµαι, είµαι επικεφαλής, είµαι αρχηγός. Είναι στη φύση του ανθρώπου να ανήκει σε οµάδες και να συγκροτεί κοινωνίες. Στην πρωτόγονη µορφή κοινωνίας ο Ηγέτης διακρινόταν από τα µέλη της οµάδας του για τα φυσικά και τα σωµατικά του προσόντα. Ο άνθρωπος όµως εξελίσσεται και µε το πέρασµα των αιώνων αναζητεί τον Ηγέτη του, τον άνθρωπο που θα τον καθοδηγεί στους στόχους του. Στην αρχαία στρατοκρατούµενη Σπάρτη ο Ηγέτης έπρεπε να είναι καλός πολεµιστής. Στην αρχαία Αθήνα όµως, η υποδοµή της κοινωνίας δεν δικαιολογούσε έναν τέτοιο Ηγέτη. Σε ένα τόπο όπου ανθούσαν οι τέχνες και τα γράµµατα τα προσόντα του έπρεπε να είναι τελείως διαφορετικά. Οι ρητορικές του Ικανότητες κατείχαν πρωταγωνιστική θέση. Ο Ηγέτης έπρεπε να συναρπάζει µε το φλογερό ύφος του τα πλήθη. Τα πλήθη, που ήταν έµπειρα των πολιτικών πραγµάτων, δε συγχωρούσαν τη ρητορική αδυναµία αλλά και την πολιτική και στρατιωτική ατολµία. Ο Ηγέτης τους έπρεπε να είναι ένας ρήτορας αλλά και ένας εξέχων στρατιωτικός νους. Τα στρατηγικά σφάλµατα πληρώνονταν µε εξοστρακισµό, µε εξορία. Η µεγαλύτερη πολιτική και στρατιωτική προσωπικότητα της κλασικής αρχαιότητας ήταν ο Περικλής του Ξανθίππου. Και µόνο η επωνυµία της εποχής του µε το όνοµά του βεβαιώνει την αλήθεια της άποψης αυτής. Ο χρυσός αιώνας του Περικλή. Στο Βυζάντιο, µια άλλη λαµπρή σελίδα του Ελληνικού Έθνους, οι Ηγέτες ήταν σπουδαίοι ρήτορες αλλά και ριψοκίνδυνοι στρατιωτικοί. Η στρατιωτική ικανότητα συναγωνιζόταν τη ρητορική δεινότητα. Στον Ευρωπαϊκό Μεσαίωνα διακρίθηκαν οι έχοντες άφθονη γη και αριστοκρατική φλέβα. Στα µεταγενέστερα χρόνια οι Ηγέτες καλούνται να ανταποκριθούν στα δεδοµένα της κάθε εποχής και στις ανακύπτουσες ανάγκες. Στην πληγωµένη από την εµφύλια διαµάχη Γαλλία ο Ναπολέων, γέννηµα της Γαλλικής Επανάστασης είναι ο Ηγέτης που βρέθηκε την κατάλληλη στιγµή να της προσδώσει το µεγαλείο της κατακτήτριας χώρας. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 υπήρξε φαινόµενο µοναδικό για την Ευρώπη - και όχι µόνο - της εποχής και τούτο γιατί δεν αποσκοπούσε στην ανατροπή µιας πολιτειακής τάξης όπως η Γαλλική Επανάσταση του 1789 αλλά στην αποτίναξη του ζυγού ενός δυνάστη. Επιφανείς πρωταγωνιστές Ηγέτες θυσιάζονται στα πεδία των µαχών µαζί µε αφανείς αγωνιστές δείχνοντας πρωτόγνωρες για το ανθρώπινο γένος εκδηλώσεις ηρωισµού, ανδρείας και αυτοθυσίας µε µοναδικό κίνητρο την ιδέα της ελευθερίας. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Γεώργιος Καραϊσκάκης υπήρξαν αναντίρρητα οι δύο κορυφαίοι Ηγέτες της Ελληνικής

6 -2- Επανάστασης, ο πρώτος ως Αρχιστράτηγος του Μοριά και ο δεύτερος ως Αρχιστράτηγος της Ρούµελης. Το προερχόµενο από Ιστορικά πρόσωπα πρότυπο του Ηγέτη έχει οδηγήσει στην άποψη ότι οι Ηγέτες γεννιούνται, δεν γίνονται. Στο ερώτηµα, αν ο Ηγέτης γεννιέται ή γίνεται, η απάντηση είναι και γεννιέται και αναδεικνύεται και γίνεται δηµιουργείται. O Χαρισµατικός Ηγέτης συνήθως γεννιέται και επιβεβαιώνει έτσι την προγονική του κληρονοµικότητα, όπως ο Μ. Αλέξανδρος, ο οποίος εµφύσησε το πνεύµα του νικητή αρχικά στους Μακεδόνες και µετά στους Πανέλληνες. Σε µερικές περιπτώσεις άτοµα αναδεικνύονται Ηγέτες από τις περιστάσεις. Υπάρχουν περιστατικά που ευνοούν την ανάδειξη κάποιου Ηγέτη από τη φυσική ροή των πραγµάτων ή από ορισµένες καταστάσεις. Οι περιστάσεις ή περιπτώσεις αυτές µπορεί να αναδείξουν ικανούς και άξιους Ηγέτες. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο Αρχηγός, ο Ηγέτης είναι δηµιούργηµα εκπαίδευσης, κατάρτισης, εµπειρίας. Ο εκπαιδευµένος Ηγέτης δηλαδή αυτός που απέκτησε την Ηγετική Ικανότητα ύστερα από σπουδές, µελέτη, κατάρτιση και εµπειρία έχει συνήθως ασφαλέστερη αναγνώριση γιατί έµαθε το Ηγετικό λειτούργηµα µετά από εκπαιδευτική ή εµπειρική διαδικασία σε διάφορες θέσεις µε πρόσθετο πλεονέκτηµα ότι γνωρίζει και τις σύγχρονες τεχνικές. Η εξέλιξη της κοινωνίας και η ανάγκη καλύτερης δόµησής της σε όλους τους τοµείς των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων επιβάλει την παρουσία Ηγετών και µάλιστα Ηγετών που να διαθέτουν ευρύ φάσµα Ικανοτήτων για να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες, σύνθετες και µελλοντικές απαιτήσεις για αποτελεσµατική Ηγεσία. Στο Τοµέα της άµυνας της χώρας ο Στρατός Ξηράς αποτελεί εξέχουσα χερσαία ύναµη Μάχης, πλήρους φάσµατος, εκπαιδευµένη και έτοιµη να ανταποκριθεί σε κάθε κάλεσµα της Πατρίδας. Ο Στρατός Ξηράς είναι ένας οργανισµός που βασίζεται σε αρχές. Το θεµέλιό του είναι οι Ηγέτες του. Ηγέτες µε χαρακτήρα, ικανότητες, γνώσεις και αυτοπεποίθηση. Ο παρών κανονισµός απευθύνεται σε όλους αυτούς και σ εκείνους που τους εκπαιδεύουν και τους διαπλάθουν. Ο Στρατός Ξηράς στερείτο µέχρι τώρα επισήµου όγµατος ιαµόρφωσης Ηγετών. Στα πλαίσια της προσπάθειας που καταβάλλεται από τη ιεύθυνση όγµατος του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ/ Ι Ο) για τη σύνταξη ογµάτων ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, ο κος Α/ΓΕΣ διέταξε την εκπόνηση-σύνταξη κειµένου-πλαισίου το οποίο µετά τη κύρωσή του αποτελεί το όγµα ιαµόρφωσης Ηγετών του Στρατού Ξηράς. Με το παρόν όγµα επιχειρείται για πρώτη φορά να δοθεί στους Αξιωµατικούς και στα στελέχη του Ελληνικού Στρατού ένα κορυφαίο κείµενο ικανό να συµβάλλει στην ανάδειξη και διάπλαση νέων Στρατιωτικών Ηγετών µε παρόν και µέλλον, Ηγετών µε προοπτική και προορισµό.

7 -3- Ο σύγχρονος και µελλοντικός Στρατιωτικός Ηγέτης θα πρέπει να γνωρίζει ότι η ΕΥΠΡΑΞΙΑ ξεκινά από την ΑΛΗΘΕΙΑ και τη ΓΝΩΣΗ. Χωρίς την ΕΥΠΡΑΞΙΑ, η ΡΑΣΗ γίνεται όχι µόνο αναποτελεσµατική αλλά και ανήθικη. Η µεγαλύτερη ανηθικότητα είναι να ασκεί κάποιος ένα επάγγελµα που δεν γνωρίζει. Ναπολέων Το παρόν εγχειρίδιο παρέχει ένα πλαίσιο Στρατιωτικής Ηγεσίας, βοηθά τους Στρατιωτικούς Ηγέτες αναφορικά µε το πώς θα πρέπει να σκέπτονται και να ενεργούν για τη βελτίωση και καλύτερη αξιοποίηση των ιδίων και των υφισταµένων τους. εν επιδιώκει, σαφώς, να υποδείξει στους Στρατιωτικούς Ηγέτες επακριβώς, το πώς αυτοί θα πρέπει να ηγούνται των υφισταµένων τους σε κάθε σηµείο του όλου φάσµατος της ηγεσίας. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες θα πρέπει να εκπέµπουν την προσωπικότητα και το κύρος τους και να εφαρµόζουν τις αρχές του όγµατος της Ηγεσίας κατά τρόπο που να αρµόζει στις καταστάσεις που κάθε φορά αντιµετωπίζουν.

8 - 4 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός του παρόντος Κανονισµού είναι η ανάπτυξη, διατύπωση και καθιέρωση ενός κορυφαίου κειµένου - πλαισίου το οποίο θα αποτελεί το όγµα ιαµόρφωσης Ηγετών του Στρατού Ξηράς, µια µοναδική πηγή Ηγεσίας για όλους τους Στρατιωτικούς Ηγέτες. 2. ΟΜΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΟΓΜΑΤΟΣ Η ανάπτυξη του κειµένου πλαισίου του όγµατος περιλαµβάνει τα παρακάτω κεφάλαια: Το κεφάλαιο Α περιγράφει το Σκοπό, δίδει τον ορισµό του όγµατος, διατυπώνει τις επιδιώξεις του και αναλύει ορισµένες γενικές έννοιες. Το κεφάλαιο Β προσδιορίζει το πλαίσιο της Στρατιωτικής Ηγεσίας, περιγράφει τα επίπεδα αυτής και αναλύει τις αρχές της Στρατιωτικής Ηγεσίας. Το κεφάλαιο Γ αναφέρεται στη διάπλαση της προσωπικότητας του Στρατιωτικού Ηγέτη αναλύει τις στρατιωτικές αξίες προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα της προσωπικότητάς του και επικεντρώνεται στο χαρακτήρα, στις ικανότητες και στο έργο του Στρατιωτικού Ηγέτη. Το κεφάλαιο καλύπτει την ανθρώπινη διάσταση της Στρατιωτικής Ηγεσίας, καταγράφει τις ανθρώπινες σχέσεις στο στρατιωτικό περιβάλλον, τη πειθαρχία, το ηθικό, το στρατιωτικό πολιτισµό και προσδιορίζει µεθόδους Στρατιωτικής Ηγεσίας. Τα κεφάλαια Ε και ΣΤ αναφέρονται στα επίπεδα της Άµεσης και Οργανωτικής Ηγεσίας, πραγµατεύονται τις ικανότητες και τις ενέργειες που απαιτούνται από τους Στρατιωτικούς Ηγέτες σ αυτά τα επίπεδα Ηγεσίας. Το κεφάλαιο Ζ αναφέρεται στο υψηλότερο επίπεδο Στρατιωτικής Ηγεσίας, τη Στρατηγική Ηγεσία. Περιγράφει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα και τις ικανότητες που απαιτούνται για την ενάσκηση Ηγεσίας στο ανώτερο επίπεδο. Το κεφάλαιο Η περιέχει το κείµενο του Συντάγµατος της Ελλάδας, (όπως αυτό αναθεωρήθηκε µε το ψήφισµα της 6 ης Απριλίου 2001 από τη ζ αναθεωρητική βουλή των Ελλήνων) στο οποίο όλο το στρατιωτικό προσωπικό δίδει όρκο υπακοής. Περιλαµβάνεται ώστε αυτό να είναι άµεσα διαθέσιµο και να αποτελεί απαραίτητο βοήθηµα σε κάθε Στρατιωτικό Ηγέτη.

9 ΟΡΙΣΜΟΣ ΟΓΜΑΤΟΣ ΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΗΓΕΤΩΝ Είναι θεµελιώδεις αρχές µε βάση τις οποίες οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ενεργούν για την εκπλήρωση της αποστολής τους και τη µέριµνα των υφισταµένων τους. Είναι το πλαίσιο Ηγεσίας του Στρατού Ξηράς το οποίο συγκεντρώνει τις υπάρχουσες έννοιες Ηγεσίας και υποδεικνύει πως αυτές σχετίζονται µεταξύ τους. Είναι η επίσηµη έκφραση της Στρατιωτικής Ηγεσίας για τον τρόπο διαµόρφωσης και διάπλασης του σύγχρονου και µελλοντικού Στρατιωτικού Ηγέτη. Εµπεριέχει τις αρχές που όλοι οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ακολουθούν όταν εφαρµόζουν τα ισχύοντα όγµατα, τις τακτικές, τις τεχνικές και τις διαδικασίες που έχουν καθιερωθεί µε διάφορες εκδόσεις ΣΚ, ΕΕ, ΤΕ κλπ. στον Ελληνικό Στρατό. 4. ΕΠΙ ΙΩΞΕΙΣ ΟΓΜΑΤΟΣ ΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΗΓΕΤΩΝ Το όγµα ιαµόρφωσης Ηγετών του Στρατού: α. Επιδιώκει να διαπλάσει ηθικά και πνευµατικά Στρατιωτικούς Ηγέτες, ώστε να µπορούν να ανταποκριθούν µε επιτυχία στις απαιτήσεις του πολλαπλού σύγχρονου και µελλοντικού τους ρόλου κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. β. Καθιερώνει τις θεµελιώδεις αρχές µε βάση τις οποίες οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ενεργούν, προκειµένου να ολοκληρώσουν κάθε αποστολή και επηρεάσουν, κατευθύνουν και προστατεύσουν τους υφισταµένους τους. γ. Παρέχει ένα βασικό κείµενο, απαραίτητο θεωρητικό υπόβαθρο γνώσεων, µία κατανοητή πηγή Ηγεσίας ώστε να αποτελεί ένα εγχειρίδιο έµπνευσης του σύγχρονου και µελλοντικού Ηγέτη του Ελληνικού Στρατού. δ. Καθιερώνει µία ενοποιηµένη θεωρία Ηγεσίας, ένα όγµα Ηγεσίας, για όλους τους Στρατιωτικούς Ηγέτες, βασισµένο στο πλαίσιο Ηγεσίας του Στρατού και στα επίπεδα Ηγεσίας. Ειδικότερα: (1). Προσδιορίζει τις Στρατιωτικές Αξίες και τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα του Ηγέτη. (2). Αναλύει το πώς οι Στρατιωτικές Αξίες διαµορφώνουν σχηµατίζουν τη βάση του χαρακτήρα του Στρατιωτικού Ηγέτη.

10 - 6 - (3). Πραγµατεύεται την Στρατιωτική Ηγεσία που βασίζεται στον χαρακτήρα. (4). Καθιερώνει τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα του Στρατιωτικού Ηγέτη ως µέρος του χαρακτήρα του. (5). Περιγράφει τα τρία επίπεδα Στρατιωτικής Ηγεσίας (Άµεση - Οργανωτική Στρατηγική) και συγκεκριµενοποιεί τις ενέργειες των Ηγετών σε κάθε επίπεδο. ε. Προσδιορίζει µε σαφήνεια τους στόχους, διαµορφώνει το περιβάλλον δράσης, καθορίζει τις βασικές κατευθυντήριες γραµµές και παρέχει το Όραµα ιαµόρφωσης του Στρατιωτικού Ηγέτη στον Ελληνικό Στρατό του 21 ου αιώνα. στ. Αποτελεί τη βάση για µελλοντικές πρωτοβουλίες ανάπτυξης, εξέλιξης της Ηγεσίας και των Ηγετών συνδεδεµένη µε το τρίπτυχο του προτύπου ανάπτυξης Στρατιωτικών Ηγετών (χαρακτήρας- ικανότητα - έργο). Συγκεκριµένα αποτελεί: (1). Τη βάση για εκτίµηση προσδιορισµό της Ηγεσίας. (2). Τη βάση για αξιολόγηση της Ηγεσίας. (3). Τη βάση για την καθοδήγηση και αξιοποίηση του Ηγέτη. (4). Ένα βοήθηµα για την ανάπτυξη της Ηγεσίας σε επιχειρησιακές αποστολές. (5). Έναν οδηγό για θεσµική διδασκαλία στα διάφορα σχολεία Αξιωµατικών Στελεχών του Στρατού Ξηράς. (6). Μία πηγή για προσωπική βελτίωση και ανάπτυξη πρωτοβουλιών. ζ. Στοχεύει στην ανάδειξη Ηγετών του Στρατού µας που θα µπορούν να ανταποκριθούν όχι µόνο στις σηµερινές και µελλοντικές απαιτήσεις στην ειρήνη, αλλά και σε ενδεχόµενο κάλεσµα της Ιστορίας για την προάσπιση της εδαφικής ακεραιότητας, τη διασφάλιση της εθνικής ανεξαρτησίας και ελευθερίας της Πατρίδας µας από κάθε εχθρική επιβολή. η. Επιδιώκεται τέλος να αναδείξει τον Ηγέτη που κρύβεται µέσα µας.. µέσα σε κάθε Έλληνα Αξιωµατικό ή Στέλεχος του Στρατού µας.

11 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Ηγέτης Είναι ο άνθρωπος, ο αρχηγός, ο καθοδηγητής που διαθέτει την ικανότητα να παρακινεί, να επηρεάζει και να κατευθύνει τους άλλους σε µία συντονισµένη προσπάθεια για την επίτευξη ενός σκοπού αναγνωρισµένης αξίας. Η Ηγετική ικανότητα δεν είναι θέµα ορισµένων προσωπικών ιδιοτήτων αλλά πολύ περισσότερο δράσης και ρόλου στο πλαίσιο της κοινωνίας στην οποία αναπτύσσονται οι σχέσεις µεταξύ των ανθρώπων. Ηγεσία Είναι η διαδικασία επηρεασµού που κατατείνει στο συντονισµό µιας οµάδας του κοινωνικού συνόλου για την επίτευξη ενός σκοπού. Είναι επίσης η άσκηση επιρροής, καθοδήγησης σε άτοµα η οµάδα ατόµων από πρόσωπο που διαθέτει Ηγετικές Ικανότητες µε σκοπό να τους κατευθύνει σε ενέργειες για την επίτευξη ενός κοινού αναγνωρισµένου σκοπού. Η Ηγετική Ικανότητα αναφέρεται στην ποιότητα της συµπεριφοράς ορισµένων ατόµων, µέσα από την οποία µπορούν να καθοδηγούν ανθρώπους ή τις δραστηριότητες τους σε µία οργανωµένη προσπάθεια. Ηγεσία είναι πρωτίστως δράση και µάλιστα αποτελεσµατική, ικανή να οδηγήσει στην επίτευξη του επιδιωκοµένου σκοπού. Είναι ανάληψη πρωτοβουλίας και οργανωτικής διάρθρωσης στο πλαίσιο της οµάδας και τέλος είναι τόνωση των κινήτρων που ωθούν σε δραστηριότητα τα µέλη της οµάδας µε ταυτόχρονη ενίσχυση της ενότητας και της συνοχής της. Στρατιωτικός Ηγέτης Είναι ο Ηγέτης που διαθέτει την Ικανότητα να επηρεάζει, προτρέπει και κατευθύνει τους υφισταµένους του µε τέτοιο τρόπο ώστε να κερδίσει την εµπιστοσύνη, την υπακοή και το σεβασµό τους, προκειµένου αυτοί να εργάζονται µε πίστη, ζήλο και αφοσίωση και να θυσιαστούν όταν απαιτηθεί. Αυτή η τελευταία απαίτηση να προετοιµάζει τους υφισταµένους του για πόλεµο και να Ηγείται αυτών κατά την διεξαγωγή της Μάχης δίδει την ιδιαίτερη διάσταση και το αποκλειστικό προνόµιο του Στρατιωτικού Ηγέτη. Είναι ο Ηγέτης του Στρατού Ξηράς που είναι επιφορτισµένος µε τη βαριά αποστολή, να νικήσει στον πόλεµο. Η επιθυµία για την εκπλήρωση της αποστολής παρά τα προβλήµατα και τις αντιξοότητες που αυτή περικλείει καλείται ήθος του πολεµιστή, και κάνει το επάγγελµα του Στρατιωτικού, διαφορετικό από όλα τα άλλα επαγγέλµατα.

12 - 8 - Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να προσπαθεί να γίνει ο καλύτερος Ηγέτης που µπορεί, καθόσον οι υφιστάµενοί του το δικαιούνται. Οι υφιστάµενοι επωµίζονται όλα τα βάρη και τις θυσίες για να φυλάττουν την Πατρίδα και αυτό που ζητούν σαν ανταπόδοση των υπηρεσιών τους είναι: ΕΝΑΝ ΙΚΑΝΟ ΚΑΙ ΑΞΙΟ ΗΓΕΤΗ ΜΙΑ ΙΚΑΝΗ ΚΑΙ ΑΞΙΑ ΗΓΕΣΙΑ. Στρατιωτική Ηγεσία Είναι η διαδικασία επηρεασµού των υφισταµένων, µε σκοπό την εκπλήρωση του καθήκοντος µε ζήλο και εµπιστοσύνη και την εκτέλεση της αποστολής µε πίστη και αφοσίωση µε ενδεχόµενο τη θυσία στο πεδίο της µάχης. Είναι η ικανότητα άσκησης επιρροής και καθοδήγησης των υφισταµένων για την επιτυχή εκπλήρωση της αποστολής και την επίτευξη των τεθέντων Αντικειµενικών Σκοπών. ιοικητής Είναι το άτοµο που ασκεί ιοίκηση από οποιαδήποτε θέση της Κλίµακας της Ιεραρχίας και υλοποιεί την Εξουσία στο Στρατό Ξηράς η οποία του παρέχεται από τους νόµους και τους σχετικούς κανονισµούς έναντι των υφισταµένων των. Οι συναφείς έννοιες «ιοίκηση και Πειθαρχία» του δίνουν τη δυνατότητα να καθορίζει ανάλογα τη συµπεριφορά των κατωτέρων έναντι του στρατιωτικού καθήκοντος. Κάθε ιοικητής ασκεί εξουσία νοµικά κατοχυρωµένη που επιβάλλει την υποταγή των υφισταµένων του κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας. ιοίκηση ιοίκηση είναι η άσκηση νόµιµα παραχωρούµενης εξουσίας από άτοµο του Στρατού Ξηράς, λόγω βαθµού και θέσης, σε υφιστάµενους του για κάθε µορφή υπηρεσιακής δραστηριότητας. Είναι η άσκηση της νόµιµης Στρατιωτικής εξουσίας σε άτοµα του Στρατού Ξηράς για τη ιεύθυνση, Συντονισµό και έλεγχο των Στρατιωτικών υνάµεων. Η εξουσία αυτή συνοδεύεται από την ευθύνη του ιοικητή έναντι των ανωτέρων και κατωτέρων του να φέρει σε πέρας την Αποστολή που του έχει ανατεθεί. Η ιοίκηση στο Στρατό Ξηράς είναι θεµελιωµένη νοµικά από το ΣΚ 20-1, το ΣΚ 20-2, το Στρατιωτικό και Κοινό Ποινικό Κώδικα.

13 ΕΦΑΡΜΟΓΗ-ΙΣΧΥΣ ΟΓΜΑΤΟΣ ΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΗΓΕΤΩΝ α. Το παρόν όγµα εφαρµόζεται σε όλες τις δραστηριότητες του Στρατού Ξηράς. β. Η ισχύς του αρχίζει από την ηµέρα εγκρίσεώς του και θα αναθεωρείται αν απαιτείται κάθε πέντε χρόνια. Σε κάθε περίπτωση όµως θα επανεκδίδεται κάθε δέκα χρόνια.

14 -10- ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ 7. ΓΕΝΙΚΑ Το παρόν όγµα ιαµόρφωσης Ηγετών του Στρατού Ξηράς, αναπτύσσει ένα Πλαίσιο Στρατιωτικής Ηγεσίας, το οποίο ισχύει για όλους τους Στρατιωτικούς Ηγέτες. Το πλαίσιο αυτό συγκεντρώνει τις υπάρχουσες έννοιες Ηγεσίας, καθιερώνει τις διαστάσεις της Ηγεσίας και υποδεικνύει το πώς αυτές σχετίζονται µεταξύ τους. Στο Πλαίσιο αυτό της Στρατιωτικής Ηγεσίας περιλαµβάνονται: Οι Στρατιωτικές Αξίες (Αφοσίωση, Καθήκον, Σεβασµός, Ανιδιοτέλεια, Τιµή, Ακεραιότητα και Προσωπικό θάρρος), που προσδιορίζουν την ταυτότητα του Στρατού µας και αποτελούν το θεµέλιο επάνω στο οποίο στηρίζονται τα πάντα στην Ειρήνη και, κυρίως, στον Πόλεµο. Τα Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα (Πνευµατικά, Σωµατικά και Συναισθηµατικά), που πρέπει να χαρακτηρίζουν το Στρατιωτικό Ηγέτη. Οι Ικανότητες- εξιότητες ( ιαπροσωπικές, ιανοητικές, Τεχνικές και Τακτικές), που πρέπει να έχει ο Στρατιωτικός Ηγέτης, και Οι Ενέργειες (Επιρροή, Λειτουργικότητα, και Βελτίωση), στις οποίες πρέπει να προβαίνει ο Στρατιωτικός Ηγέτης. Οι Στρατιωτικές Αξίες, σε συνδυασµό µε τα Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα του Στρατιωτικού Ηγέτη, διαπλάθουν, και διαµορφώνουν το Χαρακτήρα του Ηγέτη, δηλαδή το ΕΙΜΑΙ του Στρατιωτικού Ηγέτη, αυτό που ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να είναι. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης είναι ένα άτοµο µε Χαρακτήρα, και αυτό είναι βασικό για το Στρατό µας. Αυτό που κάνει Ικανό το Στρατιωτικό Ηγέτη, είναι οι Ικανότητες ( εξιότητες) του σχετικά µε τους ανθρώπους, τις ιδέες, τα αντικείµενα και τη διεξαγωγή του πολέµου. Οι ικανότητες αυτές, που αναφέρονται σε τέσσερις κατηγορίες, ως ιαπροσωπικές, ιανοητικές, Τεχνικές και Τακτικές, χαρακτηρίζουν το Στρατιωτικό Ηγέτη µε Ικανότητα, τον Ηγέτη που ΓΝΩΡΙΖΕΙ το προσωπικό του, τον εξοπλισµό και τα µέσα του, το επάγγελµά του.

15 -11- Τα παραπάνω, δεν είναι αρκετά. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να µεταφράζει το Χαρακτήρα (ΕΙΜΑΙ) και την Ικανότητα (ΓΝΩΡΙΖΩ) σε Ηγετικές Ενέργειες, σε Πράξεις. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης επηρεάζει ανθρώπους, µε την παροχή Σκοπού, Κατεύθυνσης και Κινήτρου, ενώ, παράλληλα, λειτουργεί για να βελτιώνει την Υπηρεσία. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης εµπνέει τους άλλους και ιδιαίτερα τους υφισταµένους του προς τους κοινούς στόχους και ποτέ δεν χάνει την επαφή µε το µέλλον, τη στιγµή που εργάζεται ακούραστα για τις απαιτήσεις του Σήµερα. Αυτό είναι το ΚΑΝΩ του Στρατιωτικού Ηγέτη, αυτό που ο Στρατός αναµένει από τον Ηγέτη του να ΚΑΝΕΙ (να Πράξει). Η θεµελιώδης αρχή του ΕΙΜΑΙ, ΓΝΩΡΙΖΩ, ΚΑΝΩ διαχέεται σε όλο το Πλαίσιο της Στρατιωτικής Ηγεσίας και αποτελεί τη βάση της ιαµόρφωσης του Στρατιωτικού Ηγέτη, του Ηγέτη µε Χαρακτήρα και Ικανότητες που Ενεργεί για την Επίτευξη της Υπεροχής. µε χαρακτήρα και ικανότητες ενεργεί... για την επίτευξη της υπεροχής. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Επιρροή Λειτουργία Βελτίωση Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Πλαίσιο Στρατιωτικής Ηγεσίας Το Πλαίσιο της Στρατιωτικής Ηγεσίας: Παρέχει ένα µοναδικό µέσο για την ανάπτυξη Ηγετών.

16 -12- Ισχύει για όλα τα επίπεδα της Στρατιωτικής Ηγεσίας και µπορεί να χρησιµοποιηθεί ατοµικά, µε σκοπό την προσωπική βελτίωση του Ηγέτη, καθώς και για την ανάπτυξη-βελτίωση των υφιστάµένων του. Καθιερώνει, έναν απλό και κατανοητό τρόπο, προκειµένου να αναλογισθεί κανείς και να συζητήσει θέµατα Ηγεσίας. 8. ΕΠΙΠΕ Α ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ Το Πλαίσιο της Στρατιωτικής Ηγεσίας απευθύνεται και αφορά όλους τους Στρατιωτικούς Ηγέτες. είχνει τον τρόπο µε το οποίο συνδέονται οι ικανότητες, οι ενέργειες και οι ευθύνες σε διαφορετικά επίπεδα Ηγεσίας, ώστε να επιτρέπουν σε Ηγέτες χαµηλών θέσεων να γνωρίζουν σχετικά θέµατα που επηρεάζουν τις αποφάσεις Ηγετών υψηλότερων θέσεων. Οι υψηλότερες στην Ιεραρχία θέσεις αυξάνουν τις ευθύνες των Ηγετών και απαιτείται να αναπτυχθούν συµπληρωµατικά χαρακτηριστικά και να αποκτηθούν περισσότερες γνώσεις. Ένα µέρος από τις γνώσεις αυτές περιλαµβάνει και την κατανόηση των ευθυνών των προϊστάµενων, τους παράγοντες που επηρεάζουν τις αποφάσεις τους και το περιβάλλον µέσα στο οποίο ενεργούν. Τα διάφορα επίπεδα της Στρατιωτικής Ηγεσίας αντανακλούν τις διαφορετικές προκλήσεις που αντιµετωπίζουν οι Ηγέτες καθώς τοποθετούνται σε θέσεις αυξηµένων ευθυνών. Η Στρατιωτική Ηγεσία διακρίνεται σε τρία επίπεδα: : Άµεση Οργανωτική Στρατηγική. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Ανώτερο Επίπεδο ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Επίπεδο Σχηµατισµών Μειζόνων Σχηµατισµών ΑΜΕΣΗ ΗΓΕΣΙΑ Μέχρι Επίπεδο Μονάδος ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Επίπεδα Στρατιωτικής Ηγεσίας

17 -13- α. Άµεση Ηγεσία Η Άµεση Ηγεσία είναι η πρόσωπο µε πρόσωπο Ηγεσία, η Ηγεσία πρώτης γραµµής. Αυτή λαµβάνει χώρα στα κλιµάκια εκείνα στα οποία οι Στρατιωτικοί Ηγέτες είναι σε συνεχή επαφή µε τους υφισταµένους τους (οµάδες, διµοιρίες, λόχοι, τάγµατα, συντάγµατα και ισότιµες µονάδες Όπλων-Σωµάτων). Οι Άµεσοι Ηγέτες αξιοποιούν τους κατωτέρούς τους έναν προς έναν και επηρεάζουν αυτούς µέσω των προϊσταµένων τους. Είναι αρκετά κοντά µε το προσωπικό ώστε να είναι σε θέση να εντοπίζουν γρήγορα τι λειτουργεί σωστά και τι όχι και να επιλύουν άµεσα οποιοδήποτε πρόβληµα. Το γεγονός αυτό προσδίδει στο έργο τους περισσότερη σιγουριά και λιγότερη πολυπλοκότητα σε σχέση µε αυτό των Οργανωτικών και Στρατηγικών Ηγετών. β. Οργανωτική Ηγεσία Οι Οργανωτικοί Ηγέτες Ηγούνται των Σχηµατισµών, Στρατιωτικών Εργοστασίων και ασκούν επιρροή σε αρκετές εκατοντάδες έως χιλιάδες ανθρώπους. Αυτό γίνεται έµµεσα διαµέσου περισσότερων επιπέδων διοικήσεως από ότι µε τους Άµεσους Ηγέτες. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες έχουν επιτελείο, που τους βοηθά να καθοδηγούν το προσωπικό τους και να διαχειρίζονται τα µέσα και το ανθρώπινο δυναµικό. Επίσης καθιερώνουν τις αρχές και το οργανωτικό κλίµα που υποστηρίζει τους υφιστάµενους Ηγέτες. Οι ικανότητες των Οργανωτικών Ηγετών είναι οι ίδιες µε αυτές του Άµεσων Ηγετών αλλά αναπτύσσονται σε µεγαλύτερο βαθµό, δεδοµένου ότι αυτοί αντιµετωπίζουν περισσότερη πολυπλοκότητα, περισσότερους ανθρώπους, εντονότερη αβεβαιότητα και µεγαλύτερο αριθµό απρόβλεπτων καταστάσεων. Επηρεάζουν το προσωπικό κυρίως µέσω των υφισταµένων επιπέδων ιοίκησης παρά µε προσωπική επαφή. Είναι σηµαντικό για τους Οργανωτικούς Ηγέτες να επισκέπτονται τους χώρους εργασίας του προσωπικού τους (επιτελεία, Μονάδες, πεδία ασκήσεων, Στρατιωτικά Εργοστάσια κλπ) ώστε να συγκρίνουν τις αναφορές που τους υποβάλλονται, µε τις πραγµατικές συνθήκες που επικρατούν. Επίσης για να διαπιστώνουν προσωπικά κατά πόσο έχουν γίνει κατανοητές οι κατευθύνσεις τους και υλοποιούνται οι προτεραιότητες που έχουν τεθεί. γ. Στρατηγική Ηγεσία Στρατηγικοί Ηγέτες είναι οι αρχαιότεροι ιεραρχικά Στρατιωτικοί Ηγέτες. Αυτοί ηγούνται σε ανώτερα ιοικητικά και Εθνικά επίπεδα. Εµπνέουν Στρατηγικά οράµατα, καθορίζουν τη οµή υνάµεων, καταµερίζουν τους πόρους και προετοιµάζουν τις ιοικήσεις και το Στρατό ως σύνολο για µελλοντικούς ρόλους.

18 -14- Οι Στρατηγικοί Ηγέτες εργάζονται σ ένα αβέβαιο περιβάλλον µε ιδιαίτερα περίπλοκα προβλήµατα που επηρεάζουν και επηρεάζονται από γεγονότα και δραστηριότητες πέραν του Στρατού. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες εφαρµόζουν πολλές από τις ίδιες Ηγετικές ικανότητες και ενέργειες που ανέπτυξαν και «τελειοποίησαν» ως Άµεσοι και Οργανωτικοί Ηγέτες. Παρόλα αυτά η Στρατηγική Ηγεσία απαιτεί άλλες ικανότητες και ενέργειες που είναι πιο πολύπλοκες και άµεσα εφαρµοζόµενες. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες ενδιαφέρονται και ανησυχούν ιδιαίτερα για το περιβάλλον στο οποίο ο Στρατός λειτουργεί. Οι αποφάσεις τους λαµβάνουν υπόψη θέµατα όπως για παράδειγµα την απόκτηση νέων οπλικών συστηµάτων, τον περιορισµό των αµυντικών δαπανών, την αναδιοργάνωση του Στρατού κλπ. Οι πρωτοβουλίες τους συνήθως απαιτούν ικανό χρόνο για να σχεδιασθούν, προετοιµασθούν και εκτελεσθούν. Επειδή ασκούν επιρροή πρωταρχικά µέσω των υφισταµένων τους, οι Στρατηγικοί Ηγέτες πρέπει να αναπτύσσουν µεγάλη ικανότητα στην επιλογή κατάλληλων επιτελών και στην καλή λειτουργία του επιτελείου τους. 9. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΘΟΥΚΥ Ι Η «θα είµαι ικανοποιηµένος αν το έργο µου κριθεί ωφέλιµο από όσους θελήσουν να έχουν ακριβή γνώση των γεγονότων που συνέβησαν και εκείνων που πρόκειται να συµβούν στο µέλλον, τα οποία, από την πλευρά της ανθρώπινης φύσης, θα είναι όµοια ή παραπλήσια. Έγραψα την Ιστορία µου για να µείνει αιώνιο κτήµα των ανθρώπων και όχι σαν έργο επίκαιρου διαγωνισµού για ένα πρόσκαιρο ακροατήριο.» (Βιβλίο Α 22) εν υπάρχει αµφιβολία ότι ο Θουκυδίδης πέτυχε το στόχο του. Είναι ο πρώτος που διέκρινε τη χρηστική αξία της Ιστορίας. Καθόσον δεν είναι µόνο η γνώση, αλλά και η δυνατότητα προβολής της στο παρόν και το µέλλον. Με αυτή τη λογική το έργο του θεωρείται πάντα ένα σύγχρονο Εγχειρίδιο Στρατιωτικής Ηγεσίας. Το έργο του Θουκυδίδη παραµένει διαχρονικό και εξαιρετικά επίκαιρο καθώς βοηθά στο να γίνει κατανοητή η υναµική της Στρατιωτικής Ηγεσίας και να αποκωδικοποιηθούν τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα της προσωπικότητας του Στρατιωτικού Ηγέτη. ύο είναι οι βασικές παράµετροι της Στρατιωτικής Ηγεσίας που διακρίνει και αναλύει ο Θουκυδίδης στο έργο του. Η προσωπικότητα του Ηγέτη και η Στρατηγική του. ύο στοιχεία άρρηκτα συνδεδεµένα µεταξύ τους. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα της προσωπικότητας του Ηγέτη που επηρεάζουν την χάραξη της Στρατηγικής του, η οποία αποτελεί την ανατοµία του τρόπου σκέψης και δράσης του. Ο συνδυασµός αυτών των παραµέτρων µε ανάλογους χειρισµούς αναδεικνύουν το Στρατιωτικό Ηγέτη. Ολόκληρο το έργο του Θουκυδίδη είναι µία ανεξάντλητη πηγή παραδειγµάτων Ηγεσίας και

19 -15- ιοίκησης. Μέσα από αυτά τα παραδείγµατα οικοδοµείται και διαπλάθεται ο Στρατιωτικός Ηγέτης. Ο Περικλής, ο Αλκιβιάδης, ο ηµοσθένης, ο Αρχίδαµος, ο Φορµίωνας, ο Βρασίδας, ο Νικίας και πολλοί άλλοι υπήρξαν Ηγέτες µε ξεχωριστή προσωπικότητα και ιδιαίτερες αρχές. Ο Θουκυδίδης καταγράφοντας στοιχεία απ όλους αυτούς θεµελιώνει κατά τον καλύτερο τρόπο το διαχρονικό πρότυπο του Στρατιωτικού Ηγέτη. Στο έργο του είναι καταγεγραµµένη επίσης µία ολοκληρωµένη θεωρία Στρατηγικής δηλαδή µία θεωρία για το πώς τα κράτη δηµιουργούν το περιβάλλον ασφαλείας και διαµορφώνει ένα πλέγµα διαχρονικού Στρατηγικού προβληµατισµού. Ο Θουκυδίδης έχει την απόλυτη συναίσθηση και γνώση της δύναµης του Ηγέτη. Γνωρίζει πως οι αποφάσεις του µπορούν να επηρεάσουν ανθρώπους, καταστάσεις, να καθορίσουν ενδεχοµένως την πορεία ενός ολόκληρου λαού ή και να αλλάξουν τη ροή της Ιστορίας. Ο Επιτάφιος του Περικλή είναι το κατ εξοχήν απόσπασµα του έργου του όπου σκιαγραφείται η προσωπικότητα του µεγάλου Ηγέτη. Ο Θουκυδίδης µεταφέρει τον καθαρό λόγο του Περικλή και αναδεικνύει το ηθικό ανάστηµα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα που πρέπει να διαθέτει ο πετυχηµένος Ηγέτης. Τα χαρακτηριστικά αυτά γνωρίσµατα του Στρατιωτικού Ηγέτη κατά τον Θουκυδίδη είναι: ιορατικότητα και Ικανότητα Πρόβλεψης. Ταχύτητα στη Λήψη Αποφάσεων - Καινοτοµία. Αποτελεσµατικότητα στην επικοινωνία- ιαχείριση του Ηθικού των Στρατιωτών. Κατάρτιση Γνώσεις. Θάρρος Αποφασιστικότητα Αντοχή - Ενθουσιασµός. ικαιοσύνη Ανιδιοτέλεια Ακεραιότητα - Καλή Συµπεριφορά-Σεµνότητα Σύνεση. 10. ΑΡΧΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ. Oι Αρχές της Στρατιωτικής Ηγεσίας αποτελούν τις βασικές κατευθυντήριες γραµµές για τις ενέργειες των Στρατιωτικών Ηγετών. Οι Αρχές αυτές είναι πολύ απλές και πολύ σηµαντικές. Έχουν εφαρµογή σε όλα τα επίπεδα της Στρατιωτικής Ηγεσίας και κάθε Ηγέτης έχει υποχρέωση να τις µελετήσει, να τις καταλάβει και να τις εφαρµόσει. Αυτές οι Αρχές είναι οι παρακάτω:

20 -16- α. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να γνωρίζει τον εαυτό του και να επιδιώκει τη βελτίωση του. Ο Ηγέτης πρέπει να παρατηρεί και να αναλύει τον εαυτό του και να τον συγκρίνει µε άλλους πετυχηµένους Ηγέτες. Πρέπει να προσδιορίζει τα δυνατά και αδύνατα σηµεία του και να προσπαθεί συνεχώς να βελτιώσει τα τελευταία µε µελέτη και πρακτική εξάσκηση. β. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να είναι γνώστης της εργασίας του. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να διαθέτει ένα ευρύ πεδίο γνώσεων. Να µελετά σε βάθος τα τεχνικά και πρακτικά θέµατα που τον αφορούν. Να γνωρίζει το Σύνταγµα της Χώρας στο οποίο οφείλει τη πρώτη υπακοή, τους ΣΚ 20-1, 20-2, τον παρόντα ΣΚ 31-20, καθώς και βασικούς κανονισµού. Να είναι ενήµερος επί των σύγχρονων στρατιωτικών εξελίξεων και προοπτικών αλλά και να έχει πλήθος άλλων γνώσεων, όπως ψυχολογίας, γεωπολιτικής, γεωστρατηγικής, γεωοικονοµίας κλπ. τις οποίες και να βελτιώνει συνεχώς. γ. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να επιζητά ευθύνες και να αναλαµβάνει τις ευθύνες των πράξεων του. Τα όρια της ευθύνης και της Στρατιωτικής εξουσίας κάθε φορά καθορίζονται από το κλιµάκιο ιοικήσεως του Ηγέτη. Υπάρχουν όµως περιπτώσεις που πρέπει να αναπτύξει πρωτοβουλία για την αντιµετώπιση µιας κατάστασης. Γενικά, όταν διαπιστώνει µέσα στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων του. ότι κάτι πρέπει να γίνει, θα πρέπει να το κάνει έγκαιρα, χωρίς να περιµένει να του το υποδείξουν. Θα πρέπει να αναλαµβάνει την ευθύνη των πράξεων του σε όλες τις περιπτώσεις. Σε περίπτωση που δέχεται έπαινο θα πρέπει να τον µεταβιβάζει στους υφιστάµενους του. δ. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να παίρνει σωστές και έγκαιρες αποφάσεις. Ο Ηγέτης µέσα στο χρόνο που του διατίθεται θα πρέπει να αναλύσει την κατάσταση, να διαµορφώσει τρόπους ενέργειας, να µελετήσει εναλλακτικές λύσεις και να πάρει τη σωστή απόφαση χωρίς χρονοτριβή. Μια σωστή απόφαση που παίρνεται έγκαιρα είναι πολύ καλύτερη από µία πιο σωστή που παίρνεται καθυστερηµένα. ε. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να αποτελεί παράδειγµα για τους υφισταµένους του.

21 -17- Οι υφιστάµενοι ενστικτωδώς παρατηρούν τους Στρατιωτικούς Ηγέτες τους και µιµούνται τη συµπεριφορά τους. εν υπάρχει τεχνική Ηγεσίας πιο ισχυρή από την Ηγεσία δια του παραδείγµατος. Είναι η ουσία της Ηγεσίας. στ. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να γνωρίζει τους Υφισταµένους του και να µεριµνά για την ικανοποίηση των αναγκών τους. Ο Ηγέτης πρέπει να γνωρίζει τι κρύβουν οι υφιστάµενοι µέσα τους, τι τους ωθεί να κάνουν, ή να µην κάνουν κάτι, τι τους παρακινεί και τι τους απογοητεύει. Πρέπει να γνωρίσει τα προβλήµατα που τους απασχολούν, να συζητήσει µαζί τους, να τους επιβλέπει κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας τους, έτσι ώστε να αντιλαµβάνεται καλύτερα τις ικανότητες και τις αδυναµίες τους για να τους αξιοποιεί κατά τον πλέον αποτελεσµατικότερο τρόπο. Επίσης, πρέπει να γνωρίζει τις ανάγκες των υφισταµένων του και να µεριµνά για την ικανοποίησή τους όσο αυτό είναι δυνατόν. ζ. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να τηρεί συνεχώς ενήµερους τους υφισταµένους του. Οι υφιστάµενοι πρέπει να γνωρίζουν τι έκαναν, τι πρόκειται να κάνουν και γιατί θα κάνουν κάτι εκτός από τις περιπτώσεις που κάτι τέτοιο δεν επιτρέπεται για λόγους ασφαλείας. Επίσης πρέπει να καταλάβουν πόσο σηµαντικό είναι το έργο που καλούνται να φέρουν σε πέρας, σε σχέση µε την εκπλήρωση της γενικότερης αποστολής. Ένας υφιστάµενος καλά ενηµερωµένος είναι πιο αποδοτικός από κάποιον µη ενηµερωµένο. η. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να καλλιεργεί τα αίσθηµα της ευθύνης στους υφισταµένους του. Όταν οι υφιστάµενοι δείχνουν ικανοί και πρόθυµοι να εκτελέσουν εργασία, ο Ηγέτης πρέπει να τους την αναθέσει καθιστώντας τους υπεύθυνους για το αποτέλεσµα. Οι υφιστάµενοι πρέπει να καταλάβουν ότι µαζί µε την ανάθεση κάποιας αποστολής, τους µεταβιβάζεται και η ευθύνη για τη σωστή εκτέλεσή της. Όταν ο Ηγέτης επεµβαίνει για να διορθώσει κάποιο σφάλµα των υφισταµένων του, πρέπει να το κάνει µε τέτοιο τρόπο ώστε να τους ενθαρρύνει και να αναπτύσσει την αυτοπεποίθησή τους. Όταν το έργο που τους έχει ανατεθεί ολοκληρωθεί µε επιτυχία, ο Ηγέτης πρέπει να επαινεί αυτούς που το εκτέλεσαν, ιδίως αν χρειάστηκε να αναπτύξουν πρωτοβουλία και εφευρετικότητα.

22 -18- θ. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να εξασφαλίζει ότι η αποστολή κατανοήθηκε επιβλέπεται και εκτελείται. Κατά την ανάθεση µιας αποστολής, ο Ηγέτης πρέπει να παρέχει τις απαιτούµενες διευκρινίσεις, ώστε να είναι βέβαιος ότι αυτή έγινε κατανοητή από τους Στρατιώτες, να καθορίζει στόχους και να εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις, τα µέσα και τις συνθήκες εκτέλεσής της. Επίσης πρέπει να επιβλέπει την εκτέλεση της αποστολής και τα απαιτούµενα επίπεδα απόδοσης. Πρέπει ακόµη να παρακολουθεί την απόδοσή τους περιοδικά. Η επιµονή στη καλή απόδοση οδηγεί στην συνεχή βελτίωση των υφισταµένων του. ι. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να εκπαιδεύει τους υφιστάµενους του σαν σύνολο και να αναπτύσει πνεύµα συνεργασίας. Ο Ηγέτης πρέπει να καλλιεργήσει σε κάθε υφιστάµενό του εµπιστοσύνη στις ατοµικές του ικανότητες, αλλά και στις ικανότητες του συνόλου. Πρέπει οι υφιστάµενοι να γνωρίζουν το ρόλο τους στην κοινή προσπάθεια και να αντιλαµβάνονται πως η ατοµική τους απόδοση αυξάνει ή µειώνει την απόδοση του συνόλου. Τέλος, ο Ηγέτης πρέπει να καλλιεργεί πνεύµα αρµονικής συνεργασίας µεταξύ των υφιστάµενων του βελτιώνοντας έτσι το επίπεδο απόδοσής τους. ια. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να χρησιµοποιεί τους υφισταµένους ανάλογα µε τις δυνατότητές του. Ο Ηγέτης πρέπει να γνωρίζει τι να απαιτήσει από τους υφισταµένους του, αλλά και τις δυνατότητες που διαθέτουν. Μόνο έτσι, µπορεί να τους χρησιµοποιήσει παραγωγικά και αποδοτικά, αναθέτοντάς τους έργο που µπορούν να εκπληρώσουν µε επιτυχία. 11. ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ α. Προσδιορισµός Στρατιωτικής Ηγεσίας Στρατιωτική Ηγεσία είναι η ικανότητα του Στρατιωτικού Ηγέτη να επηρεάζει τους υφισταµένους του, παρέχοντας σ αυτούς σκοπό, κατεύθυνση και κίνητρα στα πλαίσια της διαδικασίας για την εκπλήρωση της αποστολής, τη µέριµνα του προσωπικού και τη βελτίωση της Υπηρεσίας. Επιρροή Επιρροή είναι η επίδραση του Στρατιωτικού Ηγέτη επί των υφισταµένων του, ώστε αυτοί να πράττουν ότι αυτός θέλει, ή σχεδιάζει για τη διαµόρφωση συγκεκριµένου αποτελέσµατος.

23 -19- Είναι ο τρόπος ή η µέθοδος για να πετύχουµε τη λειτουργία και τη βελτίωση. Η επιρροή δεν είναι απλά έκδοση ή διαβίβαση διαταγών στους υφισταµένους. Το παράδειγµα είναι το ίδιο σηµαντικό µε τα λόγια. Μέσα από το λόγο και το παράδειγµα πρέπει να µεταδίδεται στους υφισταµένους ο σκοπός, η κατεύθυνση και τα κίνητρα. Σκοπός Ο σκοπός δίδει στους υφισταµένους την αιτία για πράξη και δράση. Αυτό δεν σηµαίνει ότι ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να δίδει εξηγήσεις για κάθε απόφασή του προκειµένου να ικανοποιήσει τους υφισταµένους του. Σηµαίνει όµως ότι ο Ηγέτης πρέπει να κερδίσει την εµπιστοσύνη τους. Οι υφιστάµενοι πρέπει να γνωρίζουν από την εµπειρία τους ότι µεριµνά για αυτούς και ότι δεν θα τους ζητήσει να κάνουν κάτι - ιδιαίτερα επικίνδυνο- παρά µόνο αν αυτό είναι απολύτως αναγκαίο για την εκπλήρωση της αποστολής. Κατεύθυνση Όταν ο Στρατιωτικός Ηγέτης δίδει κατευθύνσεις στους υφισταµένους του, γνωστοποιεί σ αυτούς τον τρόπο που επιθυµεί να επιτευχθεί η αποστολή. Θέτει τις προτεραιότητες των εργασιών, καθορίζει ευθύνες για την ολοκλήρωσή τους (µεταβιβάζει και εξουσίες όποτε είναι ανάγκη) και βεβαιώνεται ότι οι υφιστάµενοί του κατανόησαν τις επιδιώξεις του (τα επιθυµητά επίπεδα απόδοσή τους). Ο Ηγέτης υπολογίζει τον τρόπο µε τον οποίο θα γίνει το προς εκτέλεση έργο σωστά µε το διαθέσιµο προσωπικό, χρόνο και µέσα και στη συνέχεια κοινοποιεί τις πληροφορίες αυτές στους υφισταµένους. Οι πληροφορίες αυτές θέλουν καθοδήγηση, θέλουν κατευθύνσεις. Θέλουν εργασίες που να τους προκαλούν. Θέλουν εκπαίδευση για τον τρόπο που θα πετύχουν αυτά και τα µέσα ενδεχοµένως τα οποία είναι απαραίτητα προκειµένου να κάνουν το έργο τους σωστά. Κίνητρα Τα κίνητρα δίδουν στους υφισταµένους τη θέληση να κάνουν ότι µπορούν για να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους. Έχουν σαν αποτέλεσµα, αυτοί να αναλαµβάνουν, πρωτοβουλία όταν διαπιστώνουν ότι χρειάζεται να γίνει κάτι. Η παροχή κινήτρων στους υφισταµένους απαιτεί την ανάθεση αποστολών που να κεντρίζουν το ενδιαφέρον τους, να τους προκαλούν. Πρέπει να τους ανατίθενται όσες ευθύνες µπορούν να διαχειριστούν. Αν πετύχουν πρέπει να τους επαινούµε. Όταν υστερούν σε απόδοση πρέπει οι Στρατιωτικοί Ηγέτες να τους απονέµουν τα εύσηµα για ότι έχουν κάνει και

24 -20- να τους συµβουλεύουν ή να τους εκπαιδεύουν έτσι ώστε να το κάνουν καλύτερα την επόµενη φορά. Οι υφιστάµενοι που έχουν εκπαιδευτεί µε αυτό το τρόπο θα εκπληρώσουν την αποστολή τους ακόµα και αν κανένας δεν τους επιβλέπει. Θα εργάζονται σκληρότερα από όσο πίστευαν ότι µπορούσαν και όταν ο Στρατιωτικός Ηγέτης τους αποδώσει τα εύσηµα θα είναι έτοιµοι να αναλάβουν περισσότερα την επόµενη φορά. Οι Στρατιωτικοί όµως Ηγέτες δίδουν κίνητρα στους υφισταµένους τους µε κάτι περισσότερο από λόγια. Το παράδειγµα που δίδουν πρέπει να είναι τουλάχιστον το ίδιο σηµαντικό µε αυτά που λένε και µε το πόσο καλά εκτελούν τα καθήκοντά τους. Οι Ηγέτες βρίσκονται επικεφαλής και πάντα εκεί όπου υπάρχει δράση. Λειτουργικότητα Οι ενέργειες που γίνονται µε σκοπό να επηρεάσουν τους άλλους, εξυπηρετούν την επίτευξη των βραχυπρόθεσµων στόχων για την εκπλήρωση της αποστολής. Όλα γίνονται µέσα από σχεδιασµό, προετοιµασία, εκτέλεση και απολογισµό ώστε την επόµενη φορά η εργασία, να γίνει µε πιο έξυπνο και αποδοτικό τρόπο. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ακολουθούν αυτές τις ενέργειες προκειµένου να πετύχουν, οι οποίες γίνονται πιο πολύπλοκες καθώς αναλαµβάνουν θέσεις αυξανόµενης ευθύνης. Βελτίωση Ο Στρατός απαιτεί από τον Στρατιωτικό Ηγέτη να κάνει πολύ περισσότερα από το να εκπληρώσει απλώς το καθηµερινό του καθήκον. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες αγωνίζονται να βελτιώσουν οτιδήποτε τους έχει ανατεθεί, το προσωπικό, τις εγκαταστάσεις, τον εξοπλισµό, την εκπαίδευση και τα µέσα. Πάντα θα υπάρχει και µια νέα αποστολή αλλά η ολοκλήρωση της παλαιάς αποτελεί βέλτιστη προσφορά. Η αναπτυξιακή συµβουλευτική είναι µια ικανότητα που χρησιµοποιείται προκειµένου να βοηθήσει τους υφισταµένους να γίνουν καλύτεροι, να βελτιώσουν την απόδοσή τους και να προετοιµαστούν για µελλοντικές ενέργειες. Η συµβουλευτική πρέπει να ακολουθείται - πραγµατοποιείται τόσο στις επιτυχίες όσο και στις αποτυχίες. Οι υφιστάµενοι βλέπουν τον Ηγέτη τους να εξετάζει τόσο τη δική του απόδοση όσο και αυτή του συνόλου, την αξιολογούν και αναγνωρίζουν τα σωστά σηµεία που πρέπει να διατηρήσουν καθώς και τα λάθη και τις παραλείψεις και δεσµεύονται για έναν καλύτερο τρόπο εκτέλεσης στο µέλλον.

25 -21- β. Ηγέτες Ηγετών Σε κάθε επίπεδο, οποιοσδήποτε είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη ανθρώπων ή για την ολοκλήρωση µιας αποστολής, στην οποία εµπλέκονται και άλλα άτοµα είναι ένας Ηγέτης. Οποιοσδήποτε επηρεάζει άλλους, τους δίνει κίνητρα προκειµένου να ενεργήσουν ή επηρεάζει τον τρόπο σκέψης ή λήψης αποφάσεων, είναι ένας Ηγέτης. Η Ηγεσία δεν είναι µόνο µια λειτουργία θέσης είναι και µια λειτουργία ρόλου. Όλοι στο Στρατό, συµπεριλαµβανοµένων και των Ηγετών, έχουν τη θέση τους στη κλίµακα της Ιεραρχίας. Οποιοσδήποτε µέσα στο στρατό είναι ένας καθοδηγητής, ένας Ηγέτης ή ένας υφιστάµενος. Υπάρχουν, προφανώς πολλοί Ηγέτες στο Στρατό και είναι σηµαντικό να γίνεται κατανοητό το γεγονός ότι δεν καθοδηγούνται µόνο υφιστάµενοι αλλά και άλλοι Ηγέτες. Ακόµα και στα χαµηλότερα επίπεδα στο Στρατό ο καθένας είναι ένας Ηγέτης Ηγετών. Σε κάθε επίπεδο Ηγεσίας ο Ηγέτης πρέπει να επιτρέπει στους υφιστάµενούς του Ηγέτες να εκτελούν το έργο τους. Η εξάσκηση σε τέτοιου είδους αποκεντρωµένη εκτέλεση και δράση που βασίζεται στις εντολές για την εκπλήρωση µιας αποστολής σε καιρό ειρήνης, εκπαιδεύει τους υφιστάµενους οι οποίοι, στη µάχη, θα εφαρµόσουν αυτή την πειθαρχηµένη πρωτοβουλία ελλείψει εντολών. Συχνά πρέπει να ενισχύονται οι υφιστάµενοι Ηγέτες στην εκτέλεση της αποστολής τους. Να τους ανατίθεται έργο, να τους παραχωρείται η απαραίτητη εξουσία και να τους επιτρέπεται να αναλαµβάνουν πρωτοβουλίες. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για την ανάπτυξη και βελτίωσή τους. Παραχωρούµε στους υφισταµένους Ηγέτες την εξουσία που χρειάζονται προκειµένου να εκτελέσουν το έργο τους. Στη συνέχεια τους ελέγχουµε συχνά προκειµένου να παρακολουθούµε την πρόοδο όχι όµως τόσο συχνά ώστε να τους γινόµαστε εµπόδιο. Αυτή η ικανότητα αναπτύσσεται µέσω της εµπειρίας. Απαιτείται προσωπικό θάρρος και τόλµη για να λειτουργήσει ένας Ηγέτης µε αυτό το τρόπο. Ένας Στρατιωτικός Ηγέτης όµως πρέπει να επιτρέπει στους υφισταµένους του να µαθαίνουν από την πράξη. Η επιτυχής ολοκλήρωση µιας συγκεκριµένης αποστολής προέρχεται από την εφαρµογή της πειθαρχηµένης πρωτοβουλίας από την πλευρά των υφιστάµενων Ηγετών σε όλα τα επίπεδα, µέσα βέβαια στα όρια των προθέσεων του Ηγέτη - ιοικητή. Οι αποτελεσµατικοί Ηγέτες αγωνίζονται να δηµιουργήσουν ένα περιβάλλον εµπιστοσύνης και κατανόησης που να ενθαρρύνει τους υφισταµένους τους να αναλαµβάνουν πρωτοβουλία και δράση.

26 ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΙΟΙΚΗΣΗ ιοίκηση είναι ένας συγκεκριµένος και νοµικά θεµελιωµένος θεσµός ο οποίος είναι µοναδικός στο Στρατό. Οι ιοικητές είναι υπεύθυνοι για την επιτυχία των τµηµάτων τους και έχουν ιδιαίτερη ευθύνη έναντι των ανωτέρων τους, του θεσµού και της Πατρίδας. Οι ιοικητές πρέπει να σκέφτονται σε βάθος χρόνου και δηµιουργικά. Οι ανησυχίες τους περιλαµβάνουν την παράδοση, τα ήθη και τα έθιµα του έθνους, την αποστολή τους σήµερα και τη προοπτική του αύριο. Για να µπορούν να ισορροπήσουν, µεταξύ αυτών των απαιτήσεων που τίθενται σε αυτούς, πρέπει να ακολουθούν πιστά τις Στρατιωτικές Αξίες. Η Πατρίδα, όπως και όλος ο υπόλοιπος Στρατός, θεωρούν τους ιοικητές υπεύθυνους για την εκπλήρωση της αποστολής, τη διατήρηση της σταθερότητας του θεσµού και τη φροντίδα του προσωπικού του. Η ιοίκηση είναι ένα ιερό καθήκον. Οι νοµικές και ηθικές ευθύνες των ιοικητών υπερβαίνουν αυτές οποιουδήποτε άλλου Ηγέτη παρόµοιας θέσης ή εξουσίας. Σε κανένα άλλο οργανισµό δεν λογοδοτεί ο προϊστάµενος για το πώς διαβιώνουν οι υφιστάµενοι και τι κάνουν µετά την εργασία τους. Η κοινωνία µας και ο θεσµός περιµένουν από τους ιοικητές να εξασφαλίζουν την επιτυχία της αποστολής, την παροχή κατάλληλης εκπαίδευσης, τη µέριµνα για το προσωπικό και την διατήρηση των αξιών. Η Πατρίδα παραχωρεί στους ιοικητές ιδιαίτερη εξουσία ώστε να είναι διαχειριστές των πιο πολύτιµων αγαθών της, της ελευθερίας και των ανθρώπων. Επίσης όσοι (κληρωτοί- στελέχη- Αξιωµατικοί) υπηρετούν στο Στρατό εµπιστεύονται τους ιοικητές τους να τους καθοδηγήσουν στη σωστή κατεύθυνση. Οι επικεφαλής των µικρών κλιµακίων πιθανόν να έχουν πιο άµεση επαφή µε το προσωπικό τους, αλλά οι ιοικητές είναι αυτοί που θέτουν τις αρχές και προτεραιότητες, που επιβραβεύουν την καλύτερη απόδοση και προσωπικά ελέγχουν τα παραπτώµατα. εν προκαλεί έκπληξη ότι τα τµήµατα φέρουν το προσωπικό αποτύπωµα των ιοικητών τους. Αυτοί που επιλέγονται να ιοικήσουν προσφέρουν έργο που υπερβαίνει το τυπικό τους καθήκον. Το προσωπικό τους παράδειγµα και οι δηµόσιες πράξεις τους έχουν τεράστια ηθική δύναµη. Εξαιτίας αυτής της εικόνας λόγω της θέσης τους, όλοι µέσα και έξω από το Στρατό βλέπουν ένα ιοικητή ως το ανθρώπινο πρόσωπο του θεσµού, ένα πρόσωπο που ενσωµατώνει τη δέσµευση του στρατού για επιχειρησιακή ετοιµότητα και µέριµνα για το προσωπικό του. 13. ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΙ Κανείς δεν είναι µόνο Ηγέτης ή προϊστάµενος. Ο καθένας στο Στρατό είναι επίσης υφιστάµενος και όλα τα µέλη του Στρατού είναι µέρος του συνόλου. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του καλού υφισταµένου είναι να υποστηρίζει και να εκτελεί τις αποφάσεις της Ιεραρχίας.

27 -23- Όταν υπάρχει διαφορετική άποψη από την πλευρά του Ηγέτη, όσον αφορά την εντολή του προϊσταµένου του, γεγονός που επηρεάζει την αποστολή των υφισταµένων, οφείλει να την αναφέρει στον προϊστάµενό του. Πρέπει να έχει την ψυχική δύναµη να εκφράζει τις απόψεις του µε ευπρέπεια, καθότι η «διαφωνία» δε δικαιολογεί την αγένεια. Επίσης οφείλει να επιλέγει τον τόπο και τον χρόνο, για να εξηγήσει στον προϊστάµενό του προβληµατισµούς του, µε σαφήνεια, πληρότητα και παρρησία. Τέλος πρέπει να γνωρίζει ότι κάποια στιγµή η «συζήτηση» θα τελειώσει και ότι θα πρέπει να εκτελέσει την απόφαση του προϊσταµένου. Από την στιγµή που ο προϊστάµενος ακούσει όλα τα επιχειρήµατα και πάρει την απόφασή του, ο υφιστάµενος Στρατιωτικός Ηγέτης οφείλει να την υποστηρίξει σαν να ήταν δικιά του. Εάν ο υφιστάµενος Ηγέτης µεταβιβάσει την διαταγή και σχολιάσει «εγώ εξακολουθώ να πιστεύω ότι η απόφαση δεν είναι ορθή αλλά εµείς θα την υλοποιήσουµε ούτως ή άλλως» αυτός ο Ηγέτης υπονοµεύει µε αυτό τον τρόπο την ιεραρχία και δίδει στους υφισταµένους του κακό παράδειγµα. Η πίστη στους προϊστάµενους και στους υφισταµένους Ηγέτες έχει σαν αποτέλεσµα την οµαλή λειτουργία του Στρατού σε καιρό ειρήνης και την προπαρασκευή του για Πόλεµο. Με αυτό τον τρόπο δοµείται η εµπιστοσύνη των υφισταµένων προς τους Ηγέτες τους και αντίστροφα. Οι πειθαρχηµένοι Στρατιωτικοί Ηγέτες δηµιουργούν πειθαρχηµένους υφισταµένους µε ισχυρές αξίες. Όλοι µαζί αποτελούν ένα πειθαρχηµένο, συνεκτικό σύνολο το οποίο εκπαιδεύεται σκληρά, µάχεται ηρωικά και κερδίζει αποφασιστικά. Οι καλά εκπαιδευµένοι υφιστάµενοι µπορούν να κάνουν την διαφορά µεταξύ νίκης και ήττας. Η πειθαρχία δεν είναι δουλεία, αλλά καθήκον του ελεύθερου ανθρώπου Είναι το Στρατιωτικό καθήκον του πολίτη προς την Πατρίδα. 14. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ (ΦΥΣΗ ΠΗΓΗ - ΝΟΜΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ) Η εξουσία γενικά αντιπροσωπεύει το δικαίωµα του ατόµου να επιδιώκει την υπακοή από άλλους, που πηγάζει από αξίωµα το οποίο νόµιµα του έχει παραχωρηθεί. Η εξουσία (πολιτική εξουσία) ανάλογα µε το αντικείµενο της, διακρίνεται σε νοµοθετική, διοικητική ή εκτελεστική και δικαστική.

28 -24- Σύµφωνα µε το Σύνταγµα της Ελλάδας (άρθρο 26) : Η νοµοθετική λειτουργία ασκείται από τη Βουλή και τον Πρόεδρο της ηµοκρατίας. Η εκτελεστική λειτουργία ασκείται από τον Πρόεδρο της ηµοκρατίας και την Κυβέρνηση. Η δικαστική λειτουργία ασκείται από τα ικαστήρια: οι αποφάσεις τους εκτελούνται στο όνοµα του Ελληνικού Λαού. Η Στρατιωτική Εξουσία είναι η εξουσία την οποία ένας στρατιωτικός ασκεί λόγω του βαθµού και της θέσης την οποία κατέχει στην κλίµακα της ιεραρχίας. Πρόκειται περί παραγώγου ή δοτής εξουσίας, την οποία κάθε Στρατιωτικός ασκεί επί των υφισταµένων του, πηγάζει από τους νόµους και τους στρατιωτικούς κανονισµούς. Είναι εποµένως νόµιµη εξουσία και αποτελεί τµήµα διοικητικής ή εκτελεστικής εξουσίας. Σύµφωνα µε το άρθρο 1 παραγρ. 3 του Συντάγµατος «Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους, και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγµα». Το άρθρο αυτό καθορίζει κατά τρόπο σαφή και αδιαµφισβήτητο την υπέρτατη πηγή όλων των κρατικών εξουσιών. Και η πηγή αυτή είναι ο κυρίαρχος ελληνικός λαός. Στο άρθρο αυτό του Συντάγµατος, φορέας της πρωτογενούς πολιτικής εξουσίας αλλά και νοµέας αυτής αναγορεύεται ο ελληνικός λαός. Είναι δε και ο νοµέας της εξουσίας αυτής διότι κατά σαφή συνταγµατική επιταγή όλες οι εξουσίες υπάρχουν υπέρ αυτού (του λαού) και του Έθνους. Ειδικότερα για τις αρµοδιότητες του Υπουργείου Εθνικής Άµυνας, αυτό τούτο το Σύνταγµα περιλαµβάνει διατάξεις αναφερόµενες στο όργανο του κράτους «Ένοπλές υνάµεις». Συγκεκριµένα τα άρθρα 4 παραγρ. 6, 6 παραγρ. 3, 14 παραγρ. 3γ, 18 παραγρ. 3, 45, 56 και 96 παραγρ. 4-5 θέτουν γενικές συνταγµατικές επιταγές δεσµευτικές για τον κοινό νοµοθέτη, µε τις οποίες ιδρύονται θεµελιώδεις αρχές που διέπουν τις Ένοπλες υνάµεις. Πέραν όµως από το Σύνταγµα, µεγάλος αριθµός νόµων, διαταγµάτων, υπουργικών αποφάσεων και διαταγών του Υπουργείου Εθνικής Άµυνας ρυθµίζουν µε λεπτοµέρειες τα της οργάνωσης και λειτουργίας των Ενόπλων υνάµεων της χώρας. Παρ όλα αυτά σε κανένα από τα παραπάνω νοµοθετήµατα δεν καθιερώνονται κανόνες άσκησης Στρατιωτικής εξουσίας. Τα περισσότερα από τα παραπάνω νοµοθετήµατα έχουν ως αντικείµενο όχι τη διοίκηση ως θεσµό αλλά τον προσωπικό φορέα αυτής, δηλαδή τον Αξιωµατικό. Μοναδικό νοµοθέτηµα στο οποίο υπάρχουν νοµικές διατάξεις αναφερόµενες στο θεσµό της άσκησης Στρατιωτικής εξουσίας διοικήσεως είναι ο δια Προεδρικού ιατάγµατος κυρωθείς ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΟ (ΣΚ 20-1). Ο κανονισµός αυτός έχει επηυξηµένη

29 -25- τυπική ισχύ και αποτελεί τον Καταστατικό Χάρτη του Στρατεύµατος. Στον κανονισµό αυτό καταγράφονται λεπτοµερείς κανόνες ενάσκησης Στρατιωτικής Ηγεσίας, η τήρηση των οποίων είναι υποχρεωτική για τους ασκούντες ιοίκηση καθ όλη τη κλίµακα της ιεραρχίας. Σ αυτόν ο θεσµός της ιοικήσεως Ηγεσίας στον Ελληνικό Στρατό θεµελιώνεται σε πλήρη νοµική βάση. Άλλο βασικό νοµοθέτηµα στο οποίο υφίσταται διατάξεις σχετικές µε την έκταση της νόµιµης άσκησης της Εξουσίας του ιοικητή είναι ο Στρατιωτικός Ποινικός Κώδικας, ο οποίος µε τις περί ανυπακοής και περί κατάχρησης στρατιωτικής εξουσίας διατάξεις του αποτελεί βασικό οδηγό κάθε ιοικητού κατά την ενάσκηση της διοικήσεως, στην ειρήνη και κυρίως κατά τον πόλεµο. Τέλος ο «ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ» (ΣΚ 20-2), που κυρώθηκε µε Υπουργική Απόφαση και µε τις περί καθηκόντων του ιοικητή Μονάδος διατάξεων του, συµβάλλει στην όλη νοµική θεµελίωση του θεσµού. 15. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ α. Απόκτηση Ποιοτικής Υπεροχής. Οι ικανοί Στρατιωτικοί Ηγέτες, οι Ηγέτες µε χαρακτήρα, ενεργούν προκειµένου να επιτύχουν την υπεροχή. Υπεροχή αποκτάται όταν το προσωπικό είναι πειθαρχηµένο και αφοσιωµένο στα στρατιωτικά του καθήκοντα και τις Στρατιωτικές αξίες. Ο Στρατός Ξηράς καθοδηγείται από Ηγέτες µε χαρακτήρα οι οποίοι αποτελούν τα πρότυπα, που δίδουν συνεχώς το παράδειγµα και φέρουν επιτυχώς σε πέρας την αποστολή τους. Πρόκειται για ένα συνεκτικό οργανισµό ο οποίος αποτελείται από άτοµα υψηλής ευθύνης και απόδοσης τα οποία, πρωταρχικά, χαρακτηρίζονται από Ήθος. Ο Στρατός Ξηράς δεν µπορεί να φέρει σε πέρας την αποστολή του αν οι Στρατιωτικοί Ηγέτες- ιοικητές-υφιστάµενοι και Πολιτικό Προσωπικό δεν κατορθώνουν να φέρουν σε πέρας τις δικές τους αποστολές, είτε αυτό σηµαίνει τη συµπλήρωση µιας απλής αναφοράς, την επισκευή ενός οχήµατος, το σχεδιασµό µιας άσκησης, το µάζεµα ενός αλεξίπτωτου ή την υπηρεσία µιας περιπόλου. Ο Στρατός δεν είναι µονάχα οι Στρατηγοί και τα µόνιµα στελέχη. Είναι εκατοντάδες χιλιάδες οπλίτες (κληρωτοί εθελοντές επαγγελµατίες έφεδροι κλπ) και Πολιτικό προσωπικό, που όλοι αγωνίζονται να κάνουν το σωστό, να κάνουν το καθήκον τους. β. Απόκτηση Ηθικής Υπεροχής Το έσχατο τέλος ενός πολέµου είναι η αποκατάσταση της Ειρήνης. Για το σκοπό αυτό ο Στρατός πρέπει να εκπληρώνει την αποστολή του µε τιµή. Ο Στρατός πρέπει να αγωνίζεται όχι µόνο για να

30 -26- κερδίσει, αλλά και για το είδος της Ειρήνης που θα ακολουθήσει µετά τον πόλεµο. Ο Στρατός πρέπει να εκπληρώνει τις αποστολές του έντιµα, να ελαχιστοποιεί τις γενικότερες καταστροφές και να αποφεύγει να πλήττεται ο άµαχος πληθυσµός τόσο για λόγους ουσίας όσο και για λόγους τιµής. Ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο στο Στρατό όλοι µάχονται για να κερδίσουν, να ζήσουν ή να πεθάνουν µε τιµή για το καλό και τη δόξα της Πατρίδας µας. γ. Απόκτηση Συλλογικής Υπεροχής Οι σύγχρονοι Έλληνες είναι οι συνεχιστές µιας µακρόχρονης παράδοσης υπεροχής και ανδρείας. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες επιδιώκουν την υπεροχή και εξασφαλίζουν ότι όλοι οι υφιστάµενοί τους γνωρίζουν το σηµαντικό ρόλο που διαδραµατίζουν. Οι σωστοί Ηγέτες γνωρίζουν ότι ο κάθε υφιστάµενος συνεισφέρει κατά ένα µικρό αλλά σηµαντικό τρόπο στο έργο του Στρατού. Το έργο του Στρατού είναι σύνολο µικρών εργασιών που εκτελούνται καθηµερινά. Στο τέλος µιας ηµέρας, στο τέλος µιας αποστολής ή στο τέλος µιας καριέρας οι Ηγέτες, οι υφιστάµενοι και το Πολιτικό Προσωπικό αυτοί των οποίων η ορθή εκτέλεση της υπηρεσίας δηµιούργησε έναν εξαιρετικό Στρατό µπορούν να βλέπουν πίσω µε εµπιστοσύνη, να έχουν ήσυχη τη συνείδησή τους και να ατενίζουν το µέλλον µε εµπιστοσύνη, γνωρίζοντας ότι εκπλήρωσαν στο ακέραιο το καθήκον τους. Η υπεροχή στην Στρατιωτική Ηγεσία δεν σηµαίνει τελειότητα. Αντίθετα ένας Ηγέτης µε υπεροχή επιτρέπει στους υφισταµένους να µαθαίνουν τόσο από τις αποτυχίες όσο και από τις επιτυχίες τους. Αυτός είναι ο µοναδικός τρόπος για βελτίωση και εκπαίδευση των Ηγετών. Ένας Ηγέτης ο οποίος επιδιώκει επίπεδα «µηδενικής ανεπάρκειας» και «ανύπαρκτου σφάλµατος» συνήθως λέει: Μην επιχειρήσετε κάτι το οποίο δεν µπορείτε να κάνετε τέλεια και για όνοµα του Θεού µην δοκιµάσετε κάτι καινούργιο. Έτσι δεν βελτιώνεται το επίπεδο και περιορίζεται η δυνατότητα επιτυχίας της αποστολής. Η εκπλήρωση της Στρατιωτικής αποστολής απαιτεί Στρατιωτικούς Ηγέτες µε ενεργητικότητα, φαντασία και τόλµη. Τα προσόντα αυτά είναι ασυµβίβαστα µε τη στάση «µηδενικής ανεπάρκειας». Οι ικανοί και έµπιστοι Ηγέτες δείχνουν ανοχή σε λάθη τα οποία δεν είναι αποτέλεσµα αµέλειας και αδιαφορίας. Η επιδίωξη της υπεροχής δε σηµαίνει την επίτευξη της τελειότητας. Αυτό περιλαµβάνει την προσπάθεια, τη µάθηση, τη προσπάθεια εκ νέου και τη βελτίωση κάθε φορά. Αυτό µε κανένα τρόπο δε δικαιολογεί και δεν συγχωρεί την αποτυχία. Ακόµα και οι καλύτερες προσπάθειες και οι καλύτερες προθέσεις δεν απαλλάσσουν κάποιον από την ατοµική ευθύνη των πράξεών του.

31 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Στρατιωτική Ηγεσία στην ειρήνη και ιδιαίτερα στο πόλεµο είναι για το Στρατιωτικό Ηγέτη η πρωταρχική και η πιο σηµαντική πρόκληση. Απαιτεί να ενστερνίζεται ο Ηγέτης ένα σύνολο από στρατιωτικές αξίες που συµβάλλουν στη δηµιουργία ενός πυρήνα κινήτρων και θέλησης. Εάν ο Ηγέτης αποτύχει να αποδεχθεί τις Στρατιωτικές Αξίες και να ζει µε αυτές, οι υφιστάµενοί του πιθανόν να σκοτωθούν χωρίς αιτία. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες µε χαρακτήρα και Ικανότητες ενεργούν ώστε να επιτύχουν την υπεροχή συµβάλλοντας στη δηµιουργία ενός Στρατού ικανού να αποτελέσει µία αξιόπιστη δύναµη αποτροπής, να αντιδρά άµεσα όταν απαιτηθεί, να πολεµήσει και να νικήσει σε ενδεχόµενο πόλεµο της Πατρίδας και να υπηρετήσει την άµυνα της χώρας. Το Πλαίσιο της Στρατιωτικής Ηγεσίας καθορίζει τις διαστάσεις της Στρατιωτικής Ηγεσίας και τι αναµένει ο Στρατός από τους Στρατιωτικούς Ηγέτες του. ηλαδή περιµένει να ΕΙΝΑΙ (Χαρακτήρας), να ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ (Ικανότητες) και να ΚΑΝΟΥΝ (Έργο). Οι Ηγετικές θέσεις εµπίπτουν σε ένα από τα τρία επίπεδα Ηγεσίας: το ΑΜΕΣΟ, το ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ και το ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ. Η προοπτική και το ενδιαφέρον των Ηγετών µεταβάλλεται και οι ενέργειες που αυτοί πρέπει να ΚΑΝΟΥΝ γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκες και µε µεγαλύτερες συνέπειες καθώς αναλαµβάνουν θέσεις µε µεγαλύτερες ευθύνες. Πάντα όµως πρέπει να βιώνουν τις Στρατιωτικές αξίες και να κατέχουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα του Στρατιωτικού Ηγέτη. Στο Στρατό καθένας είναι ένα µέρος του συνόλου και όλοι έχουν ευθύνες. Κάθε υφιστάµενος υπεύθυνος για την επίβλεψη άλλων, ή υπεύθυνος για την εκτέλεση µιας αποστολής που εµπλέκει άλλους είναι ένας Ηγέτης. Όλοι οι υφιστάµενοι κατά κάποιο τρόπο ενεργούν ή θα ενεργήσουν σαν Στρατιωτικοί Ηγέτες. Ο καλός υφιστάµενος είναι πάντα και ένας καλός Ηγέτης. Ο Ηγέτης αντικατοπτρίζει τις Στρατιωτικές Αξίες και τα Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα της Στρατιωτικής Ηγεσίας και αναπτύσσει τις ικανότητες και τις εµπειρίες που απαιτεί κάθε φορά η θέση του. Γίνεται ένας Ηγέτης µε Χαρακτήρα και Ικανότητα, ένας Ηγέτης που µπορεί να ενεργεί για να επιτύχει υπεροχή, ένας Ηγέτης που µπορεί να κάνει ότι είναι αναγκαίο για να εκπληρώσει την αποστολή και να µεριµνά για τους υφισταµένους του. Αυτό είναι Ηγεσία, αυτό είναι που κάνει επιτυχηµένο έναν Ηγέτη που ζει µε τις αρχές του ΕΙΜΑΙ ΓΝΩΡΙΖΩ ΚΑΝΩ.

32 -28- ΙΑΠΛΑΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ 17. ΓΕΝΙΚΑ Για το Στρατιωτικό Ηγέτη η ΗΓΕΣΙΑ στην ειρήνη και ιδιαίτερα στο πόλεµο είναι προτεραιότητα, είναι ο κύριος αντικειµενικός σκοπός, είναι η πιο σηµαντική πρόκληση. Αυτή η επιδίωξη απαιτεί την αποδοχή εκ µέρους του Ηγέτη ενός συνόλου αξιών που συµβάλλουν στη δηµιουργία ενός ΠΥΡΗΝΑ ΠΑΡΟΤΡΥΝΣΗΣ και ΘΕΛΗΣΗΣ. Η µη αποδοχή και η αποτυχία συµβίωσης µε αυτές τις Στρατιωτικές αξίες οδηγεί στην αποτυχία εκπλήρωσης της όποιας αποστολής και στο θάνατο χωρίς αιτία. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να έχει χαρακτήρα ο οποίος θα συνθέτει τις αξίες και τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα που υποδηλώνουν την ικανότητα του να αντιλαµβάνεται τι απαιτείται να γίνει, να αποφασίζει τι θα πράξει και να επηρεάζει τους άλλους να τον ακολουθήσουν. Πρέπει να είναι ικανός, να έχει γνώσεις και επιδεξιότητες που απαιτούνται για να εκπληρώσει σωστά την αποστολή του. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να ξέρει ποιος πρέπει να ΕΙΝΑΙ, δηλαδή τις Στρατιωτικές Αξίες, τα Ηθικά στηρίγµατα και τα Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα που διαµορφώνουν τον χαρακτήρα του. Αυτά που του καθορίζουν ποιος ΕΙΝΑΙ και του παρέχουν αυτοπεποίθηση στην εκπλήρωση των καθηκόντων του. Αυτές οι αξίες και τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα είναι τα ίδια για όλους τους Στρατιωτικούς Ηγέτες ανεξαρτήτως θέσεως σε όλα τα επίπεδα της Ηγεσίας. Ικανός Στρατιωτικός Ηγέτης είναι αυτός που διαθέτει επιδεξιότητες, αναφορικά µε τους ανθρώπους, τις ιδέες, τα µέσα και τη διεξαγωγή του πολέµου, δηλαδή αυτός που ΓΝΩΡΙΖΕΙ το προσωπικό του, το υλικό του, το επάγγελµά του. Οι Στρατιωτικές αξίες, τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα και οι γνώσεις µολονότι είναι απολύτως απαραίτητα δεν είναι όµως αρκετά για να είναι ένας Στρατιωτικός Ηγέτης αποτελεσµατικός. Πρέπει ο Στρατιωτικός Ηγέτης να είναι σε θέση να ΚΑΝΕΙ, να εφαρµόσει και να κάνει πράξη αυτά που γνωρίζει. Πρέπει να παίρνει αποφάσεις και να επηρεάζει τους υφισταµένους του. Πρέπει να λειτουργεί, να επεµβαίνει και να βελτιώνει. Στο πλαίσιο της Στρατιωτικής Ηγεσίας που φαίνεται στην παρακάτω διαγραµµατική παράσταση περιλαµβάνονται οι Στρατιωτικές αξίες, τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα, οι ικανότητες και οι ενέργειες που απαιτούνται για τη διαµόρφωση της προσωπικότητας του Στρατιωτικού Ηγέτη.

33 -29- µε χαρακτήρα και ικανότητες ενεργεί... για την επίτευξη της υπεροχής. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Επιρροή Λειτουργία Βελτίωση Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Πλαίσιο Στρατιωτικής Ηγεσίας ηλαδή το πώς πρέπει να ΕΙΝΑΙ, τι πρέπει να ΓΝΩΡΙΖΕΙ, και τι πρέπει να ΚΑΝΕΙ, ο σύγχρονος και µελλοντικός Στρατιωτικός Ηγέτης. Στο κάτω µέρος γίνεται ανάλυση αυτών, οι οποίες αναπτύσσονται διεξοδικά στις επόµενες παραγράφους του κεφαλαίου.

34 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ Η στάση και συµπεριφορά του Στρατιωτικού Ηγέτη απέναντι στους ανθρώπους και τις αντιλήψεις τους αντανακλούν τις αξίες και διαµορφώνουν τον τρόπο σκέψης και δράσης του Στρατιωτικού Ηγέτη. Όλοι κατατάσσονται στο Στρατό µε τις δικές τους αξίες τις οποίες διδάχθηκαν, ανέπτυξαν από παιδιά και καλλιέργησαν δια της εµπειρίας. Ο χαρακτήρας τους έχει διαµορφωθεί από όλα όσα έχουν δει, όσα έχουν διδαχθεί και έχουν βιώσει. Όταν όµως µε την είσοδό τους στο Στρατό δώσουν τον νόµιµο όρκο ενστερνίζονται και τις Στρατιωτικές Αξίες. Οι Στρατιωτικές Αξίες προσδιορίζουν την ταυτότητα του Στρατού µας και σχηµατίζουν το θεµέλιο πάνω στο οποίο στηρίζονται τα πάντα στη ειρήνη και κυρίως τον πόλεµο. Είναι ο συνδετικός κρίκος ανάµεσα στους συναδέλφους ενός ευγενούς επαγγέλµατος. Ως αποτέλεσµα, το σύνολο είναι πολύ µεγαλύτερο από ένα απλό άθροισµα των επιµέρους τµηµάτων. Οι Στρατιωτικές αξίες είναι αδιαπραγµάτευτες καθώς εφαρµόζονται σε όλους και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες στο Στρατό. Οι Στρατιωτικές Αξίες υπενθυµίζουν και καθορίζουν σε όλους τι είµαστε και τι αντιπροσωπεύουµε. Η αµοιβαία εκτίµηση και εµπιστοσύνη µεταξύ των συναδέλφων εξαρτάται από το βαθµό που ανταποκρινόµαστε στις Στρατιωτικές Αξίες. Οι Στρατιωτικές Αξίες έχουν συνέχεια και υποστηρίζουν η µια την άλλη. ε γίνεται να ακολουθεί κάποιος µια αξία και να αγνοεί µια άλλη. Οι Στρατιωτικές Αξίες είναι οι παρακάτω: Αφοσίωση. Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Ακεραιότητα Προσωπικό θάρρος

35 -31- ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Πνευµατικά ιαπροσωπικές Φυσικά ιανοητικές Συναισθηµατικά Τεχνικές Τακτικές Στρατιωτικές Αξίες. Επιρροή Λειτουργία Βελτίωση Αφοσίωση Αφοσίωση είναι η υπακοή στο Σύνταγµα και τους νόµους του κράτους. Είναι η αφοσίωση στους θεσµούς, το Στρατό, τη Μονάδα και τους συναδέλφους. Ο Στρατός είναι αφοσιωµένος στην πολιτική και στρατιωτική Ηγεσία της Πατρίδας. Η αφοσίωση αυτή είναι θεµελιώδης για τη διατήρηση της ελευθερίας. Η στρατιωτική καριέρα στον Ελληνικό Στρατό ξεκινά µε τον όρκο που δίδεται για πίστη στην Πατρίδα, υπακοή στο Σύνταγµα, τους νόµους και τα ψηφίσµατα του κράτους καθώς και την υποταγή στους ανωτέρους. Από τον όρκο απορρέει η υποχρέωση για αφοσίωση στους θεσµούς, το Στρατό, τη Μονάδα και τους συναδέλφους.

36 -32- Η αφοσίωση είναι αµφίδροµη, είναι οδός διπλής κατεύθυνσης καθώς δε µπορεί κάποιος να την απαιτεί χωρίς να είναι προετοιµασµένος και να δώσει. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες δε µπορούν να την απαιτούν ή να την κερδίζουν από τους υφισταµένους τους µόνο µιλώντας για αυτήν. Είναι ένα δώρο που προσφέρεται µόνο όταν ο Ηγέτης το αξίζει, έχει εκπαιδεύσει τους υφισταµένους του και έχει φερθεί σωστά προς αυτούς. Στο Στρατό η αφοσίωση είναι δέσµευση και στον πόλεµο ο ένας µάχεται για τον άλλο. εν υπάρχει πιο ισχυρή αφοσίωση από αυτή των υφισταµένων που εµπιστεύονται τον Ηγέτη τους να τους οδηγήσει µέσα από τους κινδύνους του πολέµου ή στο θάνατο. Η αφοσίωση αυτή επεκτείνεται σε όλα τα τµήµατα του στρατού. Η εφεδρεία και η εθνοφυλακή διαδραµατίζουν έναν αυξανόµενο ενεργητικό ρόλο στην αποστολή του Στρατού µας. Καθήκον Καθήκον είναι η εκπλήρωση των υποχρεώσεων. Η εκπλήρωση του καθήκοντος απορρέει από τους νόµους, τους κανονισµούς και τις διαταγές, αλλά εµπεριέχει πολύ περισσότερα από την εφαρµογή αυτών. Οι σωστοί επαγγελµατίες εκτελούν την εργασία τους και δεν περιορίζονται στο ελάχιστο αλλά στο µέγιστο δυνατό. εσµεύονται µε σκοπό την υπεροχή και τελειότητα σε όλες τις πτυχές της επαγγελµατικής ευθύνης τους. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες αναλαµβάνουν πρωτοβουλίες, την ευθύνη για τις πράξεις τους και τις πράξεις των υφισταµένων τους. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ποτέ δεν αποκρύπτουν την αλήθεια προκειµένου να βελτιώσουν την εικόνα (Μονάδας-τµήµατος κλπ) και για να κάνουν τους υφισταµένους τους να αισθάνονται καλά. Το καθήκον ενός Ηγέτη είναι να αναλαµβάνει δράση ακόµα και σε απρόβλεπτες ή άγνωστες καταστάσεις και δεν πρέπει αυτό να «φυλάσσεται» για ειδικές περιπτώσεις. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης ενεργεί απουσία διαταγών ή κατευθύνσεων, βασιζόµενος στην εσωτερική αίσθηση του καθήκοντος και στο τι είναι ηθικά και επαγγελµατικά ορθό. Σε εξαιρετικά σπάνια περίπτωση που µπορεί κάποιος να δεχθεί µια παράνοµη εντολή, το καθήκον απαιτεί την άρνηση εκτέλεσης. εν υπάρχει άλλη επιλογή από το να κάνει κανείς αυτό που είναι νοµικά και ηθικά σωστό. Σεβασµός Σεβασµός είναι να συµπεριφέρεσαι στους ανθρώπους όπως αρµόζει να τους συµπεριφέρονται. Ο σεβασµός προς τους άλλους είναι η βάση κάθε νοµοθεσίας, είναι η ίδια η ουσία του Έθνους. Στο Στρατό σεβασµός σηµαίνει η αναγνώριση και εκτίµηση της αξιοπρέπειας και της αξίας όλων των άλλων. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης τιµά την προσωπικότητα του καθενός µε το να συµπεριφέρεται µε

37 -33- αξιοπρέπεια και σεβασµό προς όλους τους υφισταµένους και προϊσταµένους. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να γνωρίζουν ότι θα ασχοληθούν µε άτοµα προερχόµενα από διάφορα κοινωνικά στρώµατα. Οφείλουν να είναι ανεκτικοί απέναντι σε αντιλήψεις που δεν ταυτίζονται µε τις δικές τους στο βαθµό που αυτές δεν έρχονται σε σύγκρουση µε τις Στρατιωτικές Αξίες. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να υιοθετεί ή να ενθαρρύνει ένα κλίµα µέσα στο οποίο όλοι οι υφιστάµενοι αντιµετωπίζονται µε αξιοπρέπεια και σεβασµό ανεξάρτητα από το φύλο, τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις. Σ αυτό συνεισφέρει κι ο τρόπος µε τον οποίο ο Ηγέτης εφαρµόζει τις Στρατιωτικές Αξίες. Έτσι εξασφαλίζεται η εκτίµηση για τους άλλους, η δικαιοσύνη σε όλα τα επίπεδα και οι ίσες ευκαιρίες. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες δηµιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο οι υφιστάµενοι προκαλούνται να φτάσουν στα όρια των δυνατοτήτων τους. Η σκληρή εκπαίδευση δε µειώνει την προσωπικότητα των υφισταµένων. Η αξιοποίηση των ικανοτήτων τους και η επίδειξη εµπιστοσύνης στις δυνατότητές τους δείχνουν το σεβασµό προς αυτούς. Οι αποτελεσµατικοί Ηγέτες δαπανούν χρόνο προκειµένου να µάθουν τι θέλουν να κάνουν οι υφιστάµενοί τους και να τους βοηθήσουν να το πράξουν προσωπικά και επαγγελµατικά. Ακόµα κι αν όλοι οι υφιστάµενοι δεν έχουν την ίδια επιτυχία, αξίζουν τον ίδιο σεβασµό. Ανιδιοτέλεια Ανιδιοτέλεια σηµαίνει να κάνεις αυτό που είναι σωστό για την Πατρίδα, το Στρατό και τους συναδέλφους, τοποθετώντας τα καθήκοντα αυτά πάνω από τα προσωπικά συµφέροντα. Οι ανάγκες της Πατρίδας και του Στρατού έχουν προτεραιότητα, χωρίς να παραµελούνται οι προσωπικές και οικογενειακές υποχρεώσεις, διότι η παραµέληση αυτών εξασθενίζει τον Ηγέτη και πλήττει παρά ωφελεί το Στρατό. Ανιδιοτέλεια δε σηµαίνει τη µη ύπαρξη ισχυρής προσωπικότητας, υψηλής αυτοεκτίµησης και υγιούς φιλοδοξίας. εν ισοδυναµεί µε τη λήψη αποφάσεων που βελτιώνουν την εικόνα ή την καριέρα του ενός σε βάρος άλλων ή δυσχεραίνουν την εκτέλεση κάποιας αποστολής. Ο εγωιστής προϊστάµενος παίρνει τα εύσηµα για έργο των υφισταµένων του ενώ ο Ανιδιοτελής Ηγέτης δίνει τα εύσηµα σε αυτόν που τα κέρδισε. Ο Στρατός δε µπορεί να λειτουργήσει διαφορετικά παρά µόνο οµαδικά, παραµερίζοντας τα προσωπικά συµφέροντα για το καλό του συνόλου. Στον πόλεµο τα µέλη µιας οµάδας δίνουν τον εαυτό τους προκειµένου να επιτύχει η οµάδα. Στη µάχη ορισµένοι θυσιάζονται ώστε να επιζήσουν οι συνάδελφοί τους και να επιτευχθεί η αποστολή. Οι ανάγκες για ανιδιοτέλεια δεν περιορίζονται µόνο σε συνθήκες πολέµου και οι απαιτήσεις για ανιδιοτέλεια δε µειώνονται ανάλογα µε το βαθµό κάποιου, αλλά αυξάνονται.

38 -34- Τιµή Η τιµή είναι η ανταπόκριση στις Στρατιωτικές Αξίες. Η τιµή αποτελεί την «ηθική πυξίδα» για τη διαµόρφωση του χαρακτήρα και της συµπεριφοράς στο Στρατό. Αν και ως έννοια είναι δύσκολο να προσδιορισθεί, οι περισσότεροι άνθρωποι ενστικτωδώς αναγνωρίζουν αυτούς που έχουν οξεία αίσθηση στο να ξεχωρίζουν το σωστό από το λάθος και των οποίων τα λόγια και οι πράξεις είναι πέρα κάθε µοµφής. Η έκφραση έντιµος άνθρωπος αναφέρεται τόσο στα γνωρίσµατα του χαρακτήρα του όσο και στην αναγνώριση και το σεβασµό της κοινωνίας προς αυτόν. Η τιµή συνδέει τις Στρατιωτικές Αξίες µεταξύ τους, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί και η ίδια αξία. Είναι το απαραίτητο θεµέλιο για την ανάπτυξη Στρατιωτικών Ηγετών µε χαρακτήρα. Η επίσηµη αναγνώριση των ατοµικών και οµαδικών επιτευγµάτων αποτελεί πράξη επιβράβευσης επιδεικνύοντας και ενισχύοντας τη σηµασία που έχει για το Στρατό η τιµή. Η ανταπόκριση στις Στρατιωτικές Αξίες είναι η υπόσχεση που δίδεται κατά την ορκωµοσία. Για να είναι ένας Ηγέτης έντιµος πρέπει να είναι ειλικρινής στον όρκο του και να ζει σύµφωνα µε τις Στρατιωτικές Αξίες σε όλες τις πτυχές της ζωής του. Πορευόµενος µε οδηγό τη τιµή ενισχύονται οι Στρατιωτικές Αξίες όχι µόνο για τον ίδιο, αλλά για τους υφισταµένους του και το Στρατό γενικότερα. Για ένα Στρατιωτικό Ηγέτη τιµή σηµαίνει η τοποθέτηση των Στρατιωτικών Αξιών πάνω από το προσωπικό του συµφέρον, από την καριέρα του καθώς και από το προσωπικό του όφελος. Ο τρόπος µε τον οποίο φέρεται και εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του προσδιορίζει το ποιόν του χαρακτήρα του. Η ανώτατη βράβευση του Στρατού είναι το Μετάλλιο Τιµής. Οι εκάστοτε τιµηθέντες δεν έκαναν µόνο αυτό που απαιτείται να κάνουν, αλλά πολύ περισσότερα από αυτά που το καθήκον επιτάσσει. Η λέξη που αρµόζει στα επιτεύγµατα τους είναι η Τιµή και µόνο. Ακεραιότητα Ακεραιότητα είναι να κάνεις αυτό που είναι σωστό ηθικά και νοµικά. Ακεραιότητα σηµαίνει ηθική ολοκλήρωση και ειλικρίνεια απέναντι στον ίδιο µας τον εαυτό. Επιτυγχάνεται µε τη διαρκή προσήλωση στις Στρατιωτικές Αξίες. Ο Στρατός απαιτεί Ηγέτες µε ακεραιότητα, που να διακατέχονται από υψηλά επίπεδα ηθικής να είναι τίµιοι στα λόγια και στα έργα τους, που σηµαίνει ότι είναι ειλικρινείς και αµερόληπτοι, παρά τις πιέσεις που µπορεί να δέχονται για να ενεργήσουν µε διαφορετικό τρόπο. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες λένε αυτό που θέλουν και κάνουν αυτό που λένε. Σε περίπτωση που δεν µπορούν να εκπληρώσουν µια αποστολή πρέπει να ενηµερώνουν την Ιεραρχία και αν από αµέλεια µεταδώσουν λάθος πληροφορίες, οφείλουν να τις διορθώσουν αµέσως µόλις εντοπίσουν το σφάλµα τους. Το να ενεργούν µε ακεραιότητα σηµαίνει: Να διακρίνουν το σωστό από το λάθος

39 -35- Να συµπεριφέρονται σύµφωνα µε αυτό που γνωρίζουν ότι είναι σωστό ακόµη και µε προσωπικό κόστος. Να ενεργούν σύµφωνα µε αυτό που θεωρούν ότι είναι σωστό. Η Ακεραιότητα είναι το κόσµηµα του χαρακτήρα του Ηγέτη. Αποτελεί τη βάση για την εµπιστοσύνη, η οποία µε την σειρά της αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της υπακοής. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες δεν µπορούν να κρύβουν αυτά που πράττουν και για το λόγο αυτό πρέπει να µελετούν προσεκτικά τις αποφάσεις τους. Εάν θέλουν να µεταδώσουν τις Στρατιωτικές Αξίες στους άλλους πρέπει πρώτα να τις ενστερνιστούν και να τις αφοµοιώσουν οι ίδιοι. Οι προσωπικές αντιλήψεις και πεποιθήσεις πρέπει να ενισχύουν τις Στρατιωτικές Αξίες και όχι να έρχονται σε σύγκρουση µε αυτές. Προσωπικό Θάρρος Προσωπικό Θάρρος είναι να αντιµετωπίζεις το φόβο, τον κίνδυνο και τις αντιξοότητες. Το Προσωπικό Θάρρος δεν είναι η έλλειψη του φόβου αλλά η ικανότητα να παραµερίζεις το φόβο και να πράττεις ότι είναι απαραίτητο. Εµφανίζεται µε δύο µορφές: το Φυσικό και Ηθικό θάρρος. Αµφότερα πρέπει να διακρίνουν κάθε Στρατιωτικό Ηγέτη. Φυσικό θάρρος είναι η υπερπήδηση φόβων για πρόκληση τυχόν σωµατικών βλαβών µε σκοπό την εκτέλεση του καθήκοντος. Είναι η γενναιότητα και η τόλµη που επιτρέπει στο µαχητή να αναλαµβάνει κινδύνους στη µάχη, παρά το φόβο να τραυµατισθεί ή να σκοτωθεί. Αυτό το θάρρος είναι που κάνει τον αλεξιπτωτιστή να βγει από την πόρτα του αεροσκάφους για να εκτελέσει το άλµα του και τον µαχητή να επιτεθεί σ ένα οχυρωµατικό έργο για να σώσει τους συντρόφους του. Αντίθετα το Ηθικό Θάρρος είναι η βούληση να µείνεις σταθερός στις αξίες, τις αρχές και τις πεποιθήσεις σου ακόµα και εάν πιέζεσαι να πράξεις το αντίθετο. ιευκολύνει τους Ηγέτες να υπερασπισθούν τις αντιλήψεις τους ανεξάρτητα από τις συνέπειες. Οι Ηγέτες που χαρακτηρίζονται από ηθικό θάρρος αναλαµβάνουν την ευθύνη για τις αποφάσεις και τις ενέργειες τους ακόµα και αν τα πράγµατα δεν έχουν την επιθυµητή έκβαση. Οι θαρραλέοι Ηγέτες είναι πρόθυµοι να επικρίνουν τους εαυτούς τους, να ακούσουν νέες ιδέες και να τροποποιήσουν ότι απαιτείται. Tolm n crç t didoúsi qeo Καταστάσεις που απαιτούν Φυσικό Θάρρος και Τόλµη είναι σπάνιες και κυρίως συναντούνται στη µάχη, ενώ καταστάσεις που απαιτούν Ηθικό Θάρρος µπορούν να προκύψουν συχνά στην καθηµερινή Στρατιωτική ζωή.

40 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ α. Γενικά. Οι Στρατιωτικές Αξίες που εξετάσθηκαν δίδουν τη µία διάσταση της προσωπικότητας του Στρατιωτικού Ηγέτη. Η άλλη διάσταση είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα της προσωπικότητας του Στρατιωτικού Ηγέτη επηρεάζουν τη συµπεριφορά του στο στρατιωτικό περιβάλλον (Μονάδα, επιτελείο, κ.λ.π.) αλλά και την συµπεριφορά των υφισταµένων του. Οι άνθρωποι γεννιούνται µε κάποια χαρακτηριστικά που καθορίζονται από το γενετικό κώδικα, όπως το χρώµα των µατιών, των µαλλιών και του δέρµατος. Ενώ άλλα, όπως τα χαρακτηριστικά ενός Ηγέτη µαθαίνονται και µπορούν να µεταβληθούν. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα χωρίζονται σε πνευµατικά, φυσικά και συναισθηµατικά. Οι επιτυχηµένοι Ηγέτες εργάζονται µε σκοπό να βελτιώνουν αυτά τα χαρακτηριστικά. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Επιρροή Λειτουργία Βελτίωση Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα Προσωπικότητας Στρατιωτικού Ηγέτη

41 -37- β. Πνευµατικά Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα Τα πνευµατικά χαρακτηριστικά γνωρίσµατα ενός Στρατιωτικού Ηγέτη είναι: Θέληση. Αυτοπειθαρχία. Πρωτοβουλία. Κρίση. Αυτοπεποίθηση. Ευφυΐα. Κουλτούρα.(Πνευµατική Καλλιέργεια) ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Πνευµατικά. Θέληση Αυτοπειθαρχία Πρωτοβουλία Κρίση Αυτοπεποίθηση Ευφυΐα. Κουλτούρα ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Πνευµατικά Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα Επιρροή Λειτουργία Βελτίωση

42 -38- Θέληση Θέληση είναι η εσωτερική παρόρµηση που αναγκάζει τους Στρατιωτικούς Ηγέτες και τους υφιστάµενους τους να συνεχίζουν για την ολοκλήρωση της αποστολής τους ακόµα και όταν έχουν φθάσει στα όρια της εξάντλησης και θα ήταν πιο εύκολο να εγκαταλείψουν, παρά να συνεχίσουν. Θέληση όµως χωρίς ικανότητα είναι άχρηστη. εν αρκεί να υπάρχει µόνο θέληση για να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες, αλλά θα πρέπει να γνωρίζουν και τον τρόπο. Παρόµοια Στρατιωτικό προσωπικό µε ικανότητες αλλά χωρίς θέληση δεν µάχεται, δεν νικά και δεν πετυχαίνει στην αποστολή του. Καθήκον του Στρατιωτικού Ηγέτη είναι να αναπτύσσει ένα πνεύµα νίκης χτίζοντας τη θέληση των υφισταµένων του παράλληλα µε τις επιδεξιότητές τους. Αυτό επιτυγχάνεται µε σκληρή, ρεαλιστική εκπαίδευση και εξάσκηση. Η θέληση αποτελεί ουσιαστικό χαρακτηριστικό του Στρατιωτικού προσωπικού, το οποίο ενδέχεται να βιώσει δύσκολες καταστάσεις και χρειάζεται την εσωτερική παρόρµηση για να ολοκληρώσει την αποστολή του. Η αληθινή δοκιµασία όσο αφορά την θέληση, είναι όταν όλα πάνε άσχηµα, όταν τα γεγονότα φαίνονται να είναι εκτός ελέγχου, όταν το σχέδιο δεν υλοποιείται και όλα δείχνουν την επερχόµενη καταστροφή και αποτυχία. Τότε ακριβώς πρέπει να αντλήσει κανείς όλα τα εσωτερικά αποθέµατα επιµονής και θέλησης για να εκτελέσει το καθήκον του και να παραµείνει πιστός στους συναδέλφους του, στο Στρατό και στην Πατρίδα. Για την επιτυχία στον πόλεµο, χρειάζεται µόνο θέληση. Θουκυδίδης. Αυτοπειθαρχία Αυτοπειθαρχία είναι η κυριαρχία των ατόµων επί των παρορµήσεών τους. Για το Στρατιωτικό Ηγέτη η κυριαρχία αυτή προέρχεται από τη συνήθεια να κάνει το σωστό, ανεξάρτητα από τις όποιες συνέπειες για αυτόν ή τους υφισταµένους του. Κάτω από τις εξαιρετικά πιεστικές συνθήκες της µάχης, ο Στρατιωτικός Ηγέτης µπορεί να αποκοπεί και να µείνει µόνος, αναγκασµένος να ενεργήσει χωρίς βοήθεια ή γνώση για το τι γίνεται γύρω του. Ο Ηγέτης τότε πρέπει να σκεφτεί ψύχραιµα και να ενεργήσει υπεύθυνα. Η αυτοπειθαρχία είναι το κλειδί σε αυτές τις περιπτώσεις. Σε περίοδο ειρήνης η αυτοπειθαρχία συντελεί στη σκληρή και ρεαλιστική εκπαίδευση του προσωπικού.

43 -39- Πρωτοβουλία Πρωτοβουλία είναι η ικανότητα να ενεργεί κανείς εκεί όπου δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες, να ενεργεί όταν η κατάσταση µεταβάλλεται, όταν το σχέδιο καταρρέει. Ένας Στρατιωτικός Ηγέτης µε πρωτοβουλία έχει τη δύναµη να αποφασίζει και να ενεργεί στη βάση του πνεύµατος και των προθέσεων του προϊσταµένου του, όταν το σχέδιο µιας επιχείρησης ανατρέπεται ή όταν παρουσιάζεται µια αναπάντεχη ευκαιρία που µπορεί να οδηγήσει στην ολοκλήρωση της αποστολής. Η πρωτοβουλία ωθεί το Στρατιωτικό Ηγέτη να ενεργεί και να µη παραµένει αδρανής σε περίπτωση έλλειψης οδηγιών. Από όλα τα σφάλµατα, ένα και µόνο είναι ατιµωτικό. Η αδράνεια. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να ενηµερώνει τους υφισταµένους του για τις προθέσεις και τον τελικό σκοπό της αποστολής. Για τους υφισταµένους είναι πολύ σηµαντικό, να αντιλαµβάνονται τις προθέσεις του Ηγέτη έτσι ώστε όταν αποκοπούν ή οι εχθρικές ενέργειες ανατρέψουν το αρχικό σχέδιο, να µπορούν να αναπτύξουν την «πειθαρχηµένη πρωτοβουλία» για την επίτευξη της αποστολής. Η «πειθαρχηµένη πρωτοβουλία» δεν εµφανίζεται από µόνη της, πρέπει να αναπτύσσεται µεταξύ των υφισταµένων. Η Ηγετική συµπεριφορά και το κλίµα που διαµορφώνεται µπορεί είτε να ενθαρρύνει είτε να αποθαρρύνει την πρωτοβουλία. Εάν ο Ηγέτης αποδέχεται τα ειλικρινή λάθη, υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες οι υφιστάµενοί του να αναπτύξουν πρωτοβουλία ενώ αν θέτει ένα επίπεδο «µηδενικού σφάλµατος» τότε υπάρχει κίνδυνος να πνιγεί η πρωτοβουλία εν τη γενέσει της στις καρδιές των υφισταµένων µας. Κρίση Οι Ηγέτες πρέπει συχνά να αντιµετωπίζουν σκληρά γεγονότα και αµφισβητήσιµα δεδοµένα, τα οποία απαιτούν ορθή κρίση και θαρραλέα πρωτοβουλία προκειµένου να ληφθεί µια απόφαση. Καλή και ορθή κρίση σηµαίνει τη λήψη της καλύτερης απόφασης κατά περίπτωση. Είναι το κλειδί της τέχνης της Ηγεσίας για τη µετατροπή της γνώσης σε κατανόηση - αντίληψη. Η καλή κρίση είναι η ικανότητα να εκτιµηθεί µια κατάσταση γρήγορα, να προσδιοριστεί τι είναι σηµαντικό και να αποφασισθεί τι πρέπει να γίνει. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης αντιµετωπίζοντας ένα πρόβληµα πρέπει πριν ενεργήσει να λαµβάνει υπόψη ένα εύρος εναλλακτικών λύσεων, να αναλογίζεται τις συνέπειες και παράλληλα να σκέπτεται µεθοδικά. Μερικές πηγές που βοηθούν την κρίση είναι η πρόθεση του προϊσταµένου, ο

44 -40- επιδιωκόµενος σκοπός, οι κανόνες, οι νόµοι, οι κανονισµοί, η εµπειρία και οι αξίες. Η καλή και ορθή κρίση επίσης συµπεριλαµβάνει την ικανότητα για την εκτίµηση των υφισταµένων, καθώς επίσης των δυνατοτήτων και αδυναµιών του εχθρού και του πιθανού τρόπου ενέργειάς του. Η κρίση είναι ένας σηµαντικός παράγοντας που συµβαδίζει µε την πρωτοβουλία για την επίλυση προβληµάτων και τη λήψη σωστών αποφάσεων. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να ενθαρρύνει την πειθαρχηµένη πρωτοβουλία και να διδάσκει την καλή κρίση στους υφισταµένους του, να τους βοηθά να µαθαίνουν από τα λάθη τους µέσα από την εξάσκηση και τη συνεχή καθοδήγηση. Αυτοπεποίθηση Η αυτοπεποίθηση είναι η πίστη ότι θα ενεργήσει κάποιος σωστά και κατάλληλα σε κάθε περίπτωση ακόµα και όταν ευρίσκεται κάτω από κατάσταση έντονης πίεσης ή όταν δεν υπάρχουν όλες οι απαιτούµενες πληροφορίες. Η αυτοπεποίθηση πηγάζει από τις ικανότητες του Ηγέτη και βασίζεται στην τελειοποίηση δεξιοτήτων οι οποίες απαιτούν σκληρή δουλειά και αφοσίωση. Οι Ηγέτες που γνωρίζουν τις δυνατότητές τους και πιστεύουν στους εαυτούς τους έχουν αυτοπεποίθηση. εν πρέπει να παρερµηνεύεται η µεγαλόστοµη καυχησιολογία και η αυτοπροώθηση µε την αυτοπεποίθηση. Οι πραγµατικοί Στρατιωτικοί Ηγέτες δε χρειάζονται διαφήµιση, οι πράξεις τους τα λένε όλα. Η αυτοπεποίθηση είναι σηµαντική για τους άµεσους Στρατιωτικούς Ηγέτες. Οι υφιστάµενοι θέλουν Ηγέτες µε αυτοπεποίθηση που να κατανοούν την κατάσταση, να γνωρίζουν τι χρειάζεται να κάνουν και να το αποδεικνύουν µε τις πράξεις τους. Τέτοιοι Ηγέτες ενσταλάζουν την αυτοπεποίθηση στους υφισταµένους τους. Η αυτοπεποίθηση στη µάχη βοηθά τους µαχητές να ελέγχουν τις αµφιβολίες και να µειώνουν το άγχος τους. Ευφυΐα Οι ευφυείς Στρατιωτικοί Ηγέτες σκέπτονται, µελετούν και στη συνέχεια ενεργούν. Τότε πραγµατικά προσφέρουν ότι γνωρίζουν. Η ευφυΐα είναι κάτι παραπάνω από γνώση και η ικανότητα του να σκέπτεται κανείς δεν είναι η ίδια µε το να διαβάζει ένα βιβλίο. Όλοι οι άνθρωποι έχουν ικανότητες που όταν αναπτύσσονται τους επιτρέπουν να αναλύουν και να αντιλαµβάνονται µια κατάσταση. Παρόλο που µερικοί άνθρωποι είναι πιο ευφυείς από άλλους, όλοι µπορούν να αναπτύξουν σε ικανοποιητικό βαθµό τις ικανότητες αυτές. Οι έξυπνες αποφάσεις ενός Στρατιωτικού Ηγέτη είναι αποτέλεσµα του συνδυασµού των επαγγελµατικών δεξιοτήτων (τις οποίες αποκτά µέσω µελέτης), της εµπειρίας (την οποία αποκτά µέσω της εργασίας) και της ικανότητάς του να εντοπίζει την αιτία ενός προβλήµατος,

45 -41- βασιζόµενος σε όλες τις διαθέσιµες πληροφορίες. Οι ευφυείς Ηγέτες έχουν τη δυνατότητα και την αυτοπεποίθηση ώστε να αποφασίζουν και να δρουν βασιζόµενοι στις ικανότητές τους Η ευφυής δράση είναι σηµαντική, γιατί συµβάλλει στην καινοτοµία (υιοθέτηση νέων µεθόδων) και στη διορατικότητα (διαίσθηση σηµαντικών παραγόντων). Κουλτούρα (Πνευµατική Καλλιέργεια) Κουλτούρα είναι η αγωγή, η παιδεία, ο πολιτισµός, η καλλιέργεια. Είναι ένα σύνολο κοινών αντιλήψεων, αξιών και θεωριών. Ο πνευµατικά καλλιεργηµένος Στρατιωτικός Ηγέτης : είχνει ευαισθησία στη διαφορετική προέλευση των υφισταµένων του. Είναι ενήµερος για το πολιτιστικό περιβάλλον µέσα στο οποίο λειτουργεί και ενεργεί. Λαµβάνει υπόψη του τα έθιµα και τις παραδόσεις των συµµάχων του, όταν συνεργάζεται σε πολυεθνικό περιβάλλον. Στο Στρατό οι άνθρωποι προέρχονται από διαφορετικά κοινωνικά στρώµατα και έχουν διαµορφωθεί µέσα από την οικογένεια, το σχολείο, τη θρησκεία καθώς και από πλήθος άλλων επιρροών. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να προσπαθεί να κατανοεί τους υφισταµένους του λαµβάνοντας υπόψη του τις ιδέες, τα προσόντα, την όλη πολιτιστική τους υπόσταση και τη συνεισφορά τους στον κοινό σκοπό χωρίς να οδηγείται σε συµπεράσµατα βασιζόµενος σε «στερεότυπα» και «νοοτροπίες». Οι Στρατιωτικές Αξίες και αρετές είναι µέρος της στρατιωτικής κουλτούρας (Στρατιωτικού Πολιτισµού) και αποτελούν την αφετηρία για το πώς ένας Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να σκέπτεται και να ενεργεί. Σκοπός του Στρατιωτικού Ηγέτη δεν είναι να κάνει τον καθένα από τους υφισταµένους του όµοιο µε τον άλλο, αλλά να αντλεί τα πλεονεκτήµατα από τη διαφορετικότητα του καθενός προκειµένου να δηµιουργήσει µια συνεκτική οµάδα. Ο Ηγέτης πραγµατοποιεί ευκολότερα τον παραπάνω στόχο όταν χρησιµοποιεί τα χαρίσµατα του καθενός και οι υφιστάµενοί του παράλληλα αντιλαµβάνονται ότι η συνεισφορά τους είναι σηµαντική. γ. Φυσικά Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα Ηγέτη είναι: Τα φυσικά χαρακτηριστικά γνωρίσµατα του στρατιωτικού Η Υγιεινή. Η Φυσική κατάσταση. Στρατιωτικό Παράστηµα

46 -42- Υγιεινή Υγιεινή είναι οτιδήποτε κάνουµε για να διατηρήσουµε την υγεία µας σε άριστη κατάσταση. Το να µη µπορεί κάποιος να πολεµήσει λόγω «µη καλής κατάστασης υγείας» αποτελεί εξίσου απώλεια όπως ένας βαριά πληγωµένος µαχητής. Το υγιές προσωπικό µπορεί να λειτουργήσει καλύτερα κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες θερµοκρασίας, υγρασίας κ.λ.π., και αποδοτικότερα από τους µη υγιείς. Η καλή υγεία επίσης περιλαµβάνει την αποφυγή επιβλαβών συνηθειών όπως οι καταχρήσεις, το κάπνισµα κλπ. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες.... για την επίτευξη της υπεροχής. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Ακεραιότητα Προσωπικό Φυσικά. Υγιεινή Φυσική Κατάσταση Στρατιωτικό Παράστηµα ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Επιρροή Λειτουργία Βελτίωση Θάρρος Φυσικά Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα

47 -43- Φυσική Κατάσταση Η επιχειρησιακή ετοιµότητα των Μονάδων αρχίζει από την καλή φυσική κατάσταση του συνόλου του Στρατιωτικού Προσωπικού. Η µάχη και γενικά οι πολεµικές επιχειρήσεις εξαντλούν τους µαχητές φυσικά, πνευµατικά και συναισθηµατικά. Προκειµένου να ελαχιστοποιήσουν αυτές τις επιπτώσεις, οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να έχουν οι ίδιοι καλή φυσική κατάσταση και να εξασφαλίζουν αυτό και για τους υφισταµένους τους. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες µε καλή φυσική κατάσταση µπορούν να σκέπτονται, να αποφασίζουν και να ενεργούν κατάλληλα υπό την πίεση των γεγονότων. Η φυσική ετοιµότητα παρέχει βάσεις για ετοιµότητα στη µάχη και είναι στις υποχρεώσεις του Ηγέτη να έχει τους υφισταµένους του ετοιµοπόλεµους. Η µη καλή φυσική κατάσταση και το άγχος της µάχης µπορεί να οδηγήσουν το µαχητή µέχρι και στη διαταραχή της πνευµατικής και συναισθηµατικής ισορροπίας. Η φυσική κατάσταση των Στρατιωτικών Ηγετών είναι σηµαντική και από τη στιγµή που οι αποφάσεις τους επηρεάζουν την αποδοτικότητα των υφισταµένων τους, την υγεία και την ασφάλεια όχι µόνο τη δική τους, η διατήρηση καλής φυσικής κατάστασης είναι µια ηθικά και πρακτικά επιβεβληµένη πράξη. Στρατιωτικό Παράστηµα Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να προσδοκά να φαίνεται όπως απαιτεί να είναι οι υφιστάµενοί του. Να γνωρίζει πως να φορά τη στολή του και όταν την φορά να διακατέχεται από υπερηφάνεια. Από τον τρόπο που συµπεριφέρεται και µέσω του στρατιωτικού του παραστήµατος πρέπει να στέλνει ένα µήνυµα. «Είµαι υπερήφανος για το Στρατό, το επάγγελµά µου, τη στολή και τον εαυτό µου». Το Στρατιωτικό παράστηµα, η φυσική κατάσταση και η στρατιωτική εµφάνιση, βοηθούν τον Στρατιωτικό Ηγέτη να χειρισθεί δύσκολες καταστάσεις. δ. Συναισθηµατικά Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα Τα συναισθηµατικά χαρακτηριστικά γνωρίσµατα του Στρατιωτικού Ηγέτη σηµαντικά για το πως αυτός αισθάνεται και πως συµπεριφέρεται στους άλλους είναι: Αυτοέλεγχος Ισορροπία Σταθερότητα Οι υφιστάµενοι είναι άνθρωποι µε ελπίδες, φόβους, ανησυχίες και όνειρα. Όταν ο Ηγέτης αντιληφθεί ότι η θέληση και η αντοχή έρχεται από «συναισθηµατική ενέργεια» τότε κατέχει ένα πολύτιµο εργαλείο Ηγεσίας.

48 -44- Τα συναισθηµατικά χαρακτηριστικά γνωρίσµατα βοηθούν τον Στρατιωτικό Ηγέτη να κάνει τις σωστές Ηθικές επιλογές. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης δεν πρέπει να είναι ευάλωτος στις παρορµήσεις του. Θα πρέπει να παραµένει ήρεµος κάτω από πίεση και να διοχετεύει την ενέργειά του σε πράγµατα που µπορεί να διορθώσει. Ενηµερώνει τον προϊστάµενο του για πράγµατα που δεν µπορεί να κάνει και δεν ανησυχεί για πράγµατα που δεν µπορεί να επηρεάσει. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες που διαθέτουν συναισθηµατική ωριµότητα έχουν καλύτερη αντίληψη των δυνατοτήτων και των αδυναµιών τους. Οι ώριµοι Ηγέτες δαπανούν ενέργεια για την αυτοβελτίωσή τους. Οι ανώριµοι Ηγέτες ξοδεύουν την ενέργειά τους αρνούµενοι ότι υπάρχει λάθος. Οι ώριµοι Ηγέτες κερδίζουν από την εποικοδοµητική κριτική πράγµα που οι ανώριµοι δεν µπορούν να επιτύχουν. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Αυτοέλεγχος Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Ισορροπία Τιµή Σταθερότητα Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Επιρροή Λειτουργία Βελτίωση Συναισθηµατικά Χαρακτηριστικά Γνωρίσµατα

49 -45- Αυτοέλεγχος Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να ελέγχουν τα συναισθήµατά τους. Κανένας δεν θέλει να εργασθεί για ένα υστερικό Ηγέτη ο οποίος χάνει την ψυχραιµία και τον έλεγχό του σε δύσκολες καταστάσεις. Αυτό δεν σηµαίνει ότι ο Στρατιωτικός Ηγέτης δεν πρέπει να δείχνει τα συναισθήµατα του. Αντίθετα πρέπει να δείχνει το απαιτούµενο συναίσθηµα και πάθος, προκειµένου να αγγίξει συναισθηµατικά τους υφισταµένους του. ιατηρώντας τον αυτοέλεγχο εµπνέει αυτοπεποίθηση και ηρεµία στους υφισταµένους του. Η διατήρηση ψυχραιµίας κάτω από δύσκολες συνθήκες είναι απαραίτητη για µια επιτυχηµένη αποστολή. Ισορροπία Οι συναισθηµατικά ισορροπηµένοι Ηγέτες επιδεικνύουν το σωστό συναίσθηµα για κάθε κατάσταση και µπορούν επίσης να διακρίνουν τη συναισθηµατική κατάσταση των άλλων. Χρησιµοποιούν τις εµπειρίες τους και δίδουν στους υφισταµένους τους τις πραγµατικές διαστάσεις των γεγονότων. Έχουν ένα εύρος συµπεριφοράς, από τη χαλαρότητα µέχρι την ένταση, µε την οποία προσεγγίζουν καταστάσεις και µπορούν να επιλέξουν την πιο κατάλληλη συµπεριφορά σε κάθε περίπτωση. Τέτοιοι Ηγέτες ξέρουν πότε είναι ώρα να δώσουν το µήνυµα ότι τα πράγµατα είναι επείγοντα και πώς να το πετύχουν, χωρίς να δηµιουργήσουν χαοτικές καταστάσεις. Επίσης γνωρίζουν πώς να ενθαρρύνουν τους υφισταµένους τους στις πιο δύσκολες στιγµές και να τους καθοδηγούν σε κάθε προσπάθεια ώστε να φέρουν σε πέρας το έργο τους. Σταθερότητα Οι αποδοτικοί Στρατιωτικοί Ηγέτες είναι σταθεροί, διατηρούν την ψυχραιµία τους σε καταστάσεις πίεσης, κόπωσης στη µάχη και είναι ήρεµοι στην αντιµετώπιση του κινδύνου. Αυτά τα χαρακτηριστικά ηρεµούν τους υφισταµένους οι οποίοι ακολουθούν πάντα το παράδειγµα του Ηγέτη τους. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες επιδεικνύουν τα συναισθήµατα που θέλουν και οι υφιστάµενοί τους να δείχνουν. εν υποκύπτουν στον πειρασµό να κάνουν ότι αισθάνονται καλό για τον εαυτό τους. Εάν ο Στρατιωτικός Ηγέτης επιθυµεί οι υφιστάµενοί του να είναι ήρεµοι και λογικοί κάτω από συνθήκες πίεσης πρέπει και αυτός να είναι το ίδιο. Οποιοσδήποτε µπορεί να νευριάσει αυτό είναι εύκολο. Αλλά να νευριάσει µε το σωστό άτοµο, στο σωστό βαθµό, στο σωστό χρόνο, για το σωστό σκοπό και µε το σωστό τρόπο αυτό δεν είναι εύκολο. Αριστοτέλης.

50 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΘΟΥΚΥ Ι Η Ο Στρατιωτικός Ηγέτης προκειµένου να εκπληρώσει σωστά το καθήκον του πρέπει να διακρίνεται για ορισµένα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα τα οποία κατά το Θουκυδίδη αναλύονται όπως παρακάτω: ιορατικότητα Ικανότητα πρόβλεψης Το βασικότερο γνώρισµα των Στρατιωτικών και πολιτικών Ηγετών κατά το Θουκυδίδη είναι η ικανότητά τους στη σωστή πρόβλεψη. Ο Θουκυδίδης αναφέρεται εκτενώς σε αυτό το χαρακτηριστικό που διακρίνει τους µεγάλους Ηγέτες και δε διστάζει να επαινέσει τον Περικλή και τον Θεµιστοκλή γι αυτήν ακριβώς την ικανότητά τους. Ο Θουκυδίδης επιδοκιµάζει την ικανότητα πρόβλεψης του Θεµιστοκλή και τον αναφέρει συχνά στην Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέµου. Σε άλλο σηµείο του έργου του σηµειώνει ότι ο Θεµιστοκλής ήταν ο πρώτος που τόλµησε να πει πως έπρεπε να βασισθούν στη θάλασσα. Ήταν ο πρώτος που είχε προβλέψει ότι το τεχνολογικό προβάδισµα που διέθετε η Αθήνα, εξαιτίας του ανεπτυγµένου ναυτικού της (τριήρης), έπρεπε να το εκµεταλλευτεί και αυτό να αποτελέσει το κέντρο βάρους του στρατιωτικού µηχανισµού της. Ο Θουκυδίδης πιστεύει πως ο Ηγέτης πρέπει να διαθέτει διορατικότητα κυρίως όσον αφορά τον τρόπο και τα µέσα που πρέπει να χρησιµοποιηθούν προκειµένου να επιτύχουν οι στρατηγικοί χειρισµοί του. Ο Θεµιστοκλής ήταν αυτός που έδωσε σηµασία στην οχύρωση και στα αµυντικά έργα της Αθήνας. Γνώριζε πως µόνο µε έναν ισχυρό αµυντικό µηχανισµό θα µπορούσαν οι Αθηναίοι να αντιµετωπίσουν τον οποιονδήποτε εχθρό. Την ίδια λογική ήρθε λίγο αργότερα να ακολουθήσει και ο Περικλής εγκαινιάζοντας ταυτόχρονα µια νέα τακτική πολέµου. Προσπάθησε και κατάφερε να πείσει τους συµπατριώτες του να ακολουθήσουν µια «µεταηρωική» τακτική πολέµου. Αντί να αναµετρηθούν µε το ισχυρότατο πεζικό των Σπαρτιατών, τους πρότεινε να οχυρωθούν πίσω από τα τείχη της πόλης και παράλληλα, χρησιµοποιώντας το ναυτικό τους να πλήττουν τον εχθρό µε αιφνιδιαστικά αντίποινα, µε επιδροµές στις ακτές της Πελοποννήσου. Ο Περικλής ήταν προνοητικός. Είχε διαβλέψει πως µια απευθείας αντιπαράθεση µε το Σπαρτιατικό πεζικό θα σήµαινε ολοκληρωτική καταστροφή για την Αθήνα που δε διέθετε τόσο ισχυρές χερσαίες δυνάµεις. Αντίθετα, µια τακτική εξουθένωσης του εχθρού µε κλιµακούµενα αντίποινα θα είχε καλύτερα αποτελέσµατα. Σύµφωνα µε τον Θουκυδίδη η Αθήνα έχασε έναν πόλεµο που θα µπορούσε να έχει κερδίσει (καθώς η αναλογία δυνάµεων ήταν σαφώς µε το µέρος της κατά την έναρξη του πολέµου) γιατί δεν ακολούθησε τις συµβουλές του Περικλή. Οι διάδοχοί του ήταν ελάχιστα διορατικοί µε αποτέλεσµα να εκµεταλλευθούν δηµαγωγικά τους Αθηναίους και να τους οδηγήσουν στην ήττα. Ένας ολόκληρος πόλεµος χάθηκε γιατί ακριβώς

51 -47- οι Ηγέτες δε διέθεταν το χάρισµα της διορατικότητας. Γιατί δε µπορούσαν να αναλύσουν το παρόν και να εκµεταλλευτούν τα διδάγµατα του παρελθόντος ώστε να προβλέψουν τα µελλούµενα. Πέρα από τον Περικλή όµως, ο Θουκυδίδης διατυπώνει ξεκάθαρα την άποψή του ως προς αυτό το θέµα γράφοντας: «Σπάνια πετυχαίνει κανείς όταν κινείται από το πάθος, ενώ πολλά µπορεί να πετύχει όταν ενεργεί µε προβλεπτικότητα» Συµπερασµατικά, µπορούµε να πούµε ότι στο παρόν και το µέλλον όπου τα πάντα εξελίσσονται µε ταχύτατους ρυθµούς το χάρισµα της διορατικότητας είναι αυτό που ξεχωρίζει τον µέτριο από τον µεγάλο ηγέτη. Η διορατικότητα και η δυνατότητα πρόβλεψης απαιτεί µεγάλη αναλυτική και συνθετική ικανότητα ώστε ο Ηγήτορας να µπορεί να αξιοποιεί την εµπειρία του παρελθόντος, να εκτιµά τις τρέχουσες συνθήκες και να αποφασίζει για το µέλλον και τον τρόπο µε τον οποίο θα οδηγηθεί αποτελεσµατικότερα στο στόχο του. Ταχύτητα στη Λήψη Αποφάσεων Καινοτοµία. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να είναι γρήγορος στις αποφάσεις του. Ο πόλεµος επινοεί τέχνες, υποστηρίζει ο Θουκυδίδης. Με µυαλό οξύ ο Ηγήτορας πρέπει να εκτιµά γρήγορα τις συνθήκες και τα δεδοµένα και κατόπιν να προβαίνει στους αποτελεσµατικότερους στρατηγικούς χειρισµούς. Για τον Θουκυδίδη το χάρισµα της ταχύτητας στη λήψη των αποφάσεων, σε συνδυασµό µε την καινοτοµία είναι από τα βασικότερα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει ένας Ηγέτης. Ο Ηγέτης που καταφέρνει να αξιοποιεί ταχύτερα από όλους τους υπόλοιπους την καινοτοµία εξασφαλίζει ένα σαφές πλεονέκτηµα. Αυτό που έχει ίσως µεγαλύτερη αξία και ενδιαφέρον είναι η ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων του Ηγέτη. Σε ένα επιχειρησιακό περιβάλλον όπου τα πάντα κινούνται µε ταχύτατους ρυθµούς, η ταχύτητα στη λήψη των αποφάσεων εξασφαλίζει πολλά οφέλη για έναν στρατό, τόσο σε καιρό πολέµου (όπου επιλέγονται ταχύτερα οι στρατηγικοί χειρισµοί µε αποτέλεσµα να προλαβαίνεις τον αντίπαλο) όσο και σε καιρό ειρήνης. Το συνολικό φάσµα των αποφάσεων διακρίνεται σε τρία επίπεδα: Το Στρατηγικό επίπεδο αποφάσεων. Το τακτικό επίπεδο αποφάσεων. Το Λειτουργικό επίπεδο αποφάσεων. Οι αποφάσεις του κατώτερου επιπέδου (Λειτουργικού) λαµβάνονται πολύ πιο γρήγορα απ ότι οι αποφάσεις στο ανώτερο επίπεδο (Στρατηγικό).

52 -48- Παρ όλα αυτά, σε όλα τα επίπεδα ο Ηγέτης πρέπει να µπορεί να κινηθεί µε ταχύτητα έτσι ώστε να είναι αποτελεσµατικός στο σύνολο των καθηκόντων του. Αποτελεσµατικότητα στην Επικοινωνία ιαχείριση του Ηθικού των Υφισταµένων. Η επικοινωνιακή ικανότητα του Ηγέτη είναι πολύ σηµαντική για το Θουκυδίδη. Πρέπει να εµπνέεις αν θέλεις να σε ακολουθούν. εν υπάρχει άλλος τρόπος. Ο Θουκυδίδης φαίνεται να δίνει ιδιαίτερη σηµασία στους λόγους που εκφωνούσαν κατά καιρούς οι Ηγέτες προκειµένου να πείσουν για τις απόψεις τους ή για να εµψυχώσουν το πλήθος. Ο Ηγέτης πρέπει να ξέρει να χειρίζεται τη µάζα. Πρέπει να γνωρίζει τον τρόπο όχι µόνο για να καθοδηγεί, αλλά και για να εµψυχώνει τους υφισταµένους του. Γι αυτό και ο Θουκυδίδης µπαίνει στον κόπο να καταγράφει µε λεπτοµέρεια τα λεγόµενα των Ηγετών. Φαίνεται πως πιστεύει ότι η ικανότητα του Στρατιωτικού Ηγέτη να διοικεί σωστά, προϋποθέτει την καλή επικοινωνία που πρέπει να έχει αυτός µε το στράτευµά του και την ικανότητα να ελέγχει το ηθικό, να εµπνέει αυτούς που τον ακολουθούν. Αυτός είναι και ο µόνος τρόπος για να τους έχει ουσιαστικά µε το µέρος του. Ο Ηγέτης πρέπει να είναι σε θέση να πείσει τους υφισταµένους του ότι αυτός είναι πιο δυνατός από όλους και ότι είναι διατεθειµένος να τους µεταδώσει το θάρρος του. Είναι ο µόνος άνθρωπος που µπορούν και πρέπει να εµπιστευτούν. Ο Περικλής ήταν αυτός που κλήθηκε να εµψυχώσει τους Αθηναίους µετά το µεγάλο λιµό. Ακόµη και κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες ο Ηγέτης πρέπει να προσπαθεί να διατηρήσει το ηθικό και την ενότητα των ανθρώπων του: «Ο Περικλής βλέποντάς τους να αγανακτούν και να βαρυγκωµούν για όλα όσα είχε ο ίδιος υπόψη του ότι θα συνέβαιναν, κάλεσε σύναξη του λαού (γιατί ήταν ακόµη στρατηγός) θέλοντας να τους εγκαρδιώσει και να µαλακώσει την οργισµένη τους διάθεση και συνάµα να τους βγάλει από την ψυχή τους το µεγάλο τους φόβο..» Ο Ηγήτορας πρέπει να πείθει τους µαχητές του να αγωνίζονται για έναν κοινό σκοπό µέχρις εσχάτων. Ακόµη και αν αντικειµενικά διαθέτουν µικρότερη δύναµη από τον αντίπαλο να τους πείθει ότι το ψυχικό σθένος τους είναι αυτό που µπορεί να κάνει τη διαφορά, η µαχητική τους ικανότητα που πρέπει να αποδειχθεί µεγαλύτερη από την αντίστοιχη των αντιπάλων. Κανείς δε θυσιάζει τη ζωή του χωρίς λόγο. Κανείς δε ρίχνεται σε έναν πόλεµο µε ευχαρίστηση. Πρέπει να έχει πειστεί για το σκοπό και να είναι έτοιµος να αγωνιστεί για να τον επιτύχει, είτε αυτός είναι η προάσπιση των εθνικών συµφερόντων της πατρίδας του, είτε η προάσπιση της ελευθερίας του, είτε η αποτίναξη κάποιου ζυγού, είτε η αποκατάσταση της διεθνούς νοµιµότητας.

53 -49- Κατάρτιση Γνώσεις. Για τον Θουκυδίδη είναι πολύ σηµαντικό ο Ηγέτης να διαθέτει ένα µεγάλο οπλοστάσιο γνώσεων. Να είναι καταρτισµένος πάνω στο αντικείµενο του έτσι ώστε να µπορεί να εκτιµά σωστά τις συνθήκες και να τις αξιοποιεί προς όφελός του. Ο Ηγέτης πρέπει να µαθαίνει από τα διδάγµατα του παρελθόντος και πάνω σε αυτά να στηρίζει το παρόν και το µέλλον των επιλογών του. Ο Ηγέτης πρέπει να είναι καταρτισµένος όχι µόνο θεωρητικά, αλλά και πρακτικά. Πρέπει να διαθέτει όλες αυτές τις γνώσεις που θα του επιτρέψουν όχι µόνο να ηγηθεί του στρατεύµατος, αλλά και να το κατευθύνει κάθε φορά µε τον καλύτερο τρόπο ώστε να επιτύχει το επιθυµητό αποτέλεσµα. Ο ικανός ηγέτης αντιλαµβάνεται τον κίνδυνο και χρησιµοποιεί τη γνώση του για να τον αποφύγει ή να τον µετριάσει. Η κατάρτιση για το Θουκυδίδη δεν έχει να κάνει µόνο µε τις θεωρητικές γνώσεις, αλλά και µε την εµπειρία, µε τις πρακτικές γνώσεις και την εφαρµογή τους. Θάρρος Αποφασιστικότητα Αντοχή Ενθουσιασµός Ο Ηγέτης πρέπει να διακρίνεται για την τόλµη και την αποφασιστικότητά του. Η αντοχή και ο ενθουσιασµός είναι απαραίτητα στοιχεία για να φέρει σε πέρας το δύσκολο έργο του. Ο Θουκυδίδης φαίνεται να επιµένει ιδιαίτερα σε αυτά τα χαρακτηριστικά του Ηγέτη. Μιλώντας για τους Αθηναίους αναγνωρίζει τα πλεονεκτήµατά τους: «Αυτοί τολµούν και πέρα από τη δύναµη τους, και κινδυνεύουν πέρα από το λογικό, και ελπίζουν ακόµα και όταν βρίσκονται σε βάσανα. Επίσης αυτοί είναι ακούραστοι. Όταν επικρατούν στους εχθρούς τους βγαίνουν να τους κυνηγήσουν σε µεγάλη απόσταση, και όταν πάλι χάνουν, υποχωρούν όσο γίνεται λιγότερο.» Όµως παραδέχεται ότι πέρα από τα υλικά εφόδια, ο ζήλος και ένας ευφυής στρατηγός ήταν αυτά που χρειάστηκαν στους Έλληνες για να επικρατήσουν στους Πέρσες: «Εµείς δώσαµε τους τρεις πιο χρήσιµους παράγοντες: το µεγαλύτερο αριθµό πλοίων, τον πιο µυαλωµένο στρατηγό (εννοεί τον Θεµιστοκλή) και τον πιο ακούραστο ζήλο.» Η τόλµη και η ανδρεία παραµένουν οι σηµαντικές αρετές για να επικρατήσει κανείς σε µια µάχη. Το οµηρικό πολεµικό «ήθος» ξεπροβάλει µέσα από τα λόγια των Σπαρτιατών: η ανδρεία βρίσκεται πάνω από όλα. Αυτό που µετράει σε έναν πόλεµο είναι κυρίως ο ήρωας και όχι τα στρατηγικά τεχνάσµατα. Ο µαχητής που ρίχνεται µε ζήλο στη µάχη. Αυτή φαίνεται πως ήταν µια από τις µεγαλύτερες αξίες της εποχής:

54 -50- «Γιατί δε στηριζόµαστε περισσότερο στις µυστικές προετοιµασίες και στο ξεγέλασµα των αντιπάλων όσο στην ανδρεία πάνω στην πράξη, που πηγάζει από εµάς τους ίδιους» Ο λόγος του Θουκυδίδη έρχεται να µας πείσει για τη σηµασία της τόλµης στον πόλεµο. εν είναι η γνώση, δεν είναι η εµπειρία, δεν είναι οι αρχές που ωφελούν τόσο σε µια µάχη όσο η πραγµατική ανδρεία. Το θάρρος που πρέπει να επιδείξει ο Ηγέτης. Ο ηγέτης που πάνω απ όλα πρέπει να είναι µαχητής για να πείσει και όλους τους άλλους να πολεµήσουν στο πλευρό του: «Χωρίς ανδρεία καµία τέχνη δεν ωφελεί στον κίνδυνο Γιατί ο φόβος συγχύζει τη θύµηση και η τέχνη χωρίς ανδρίκεια ρώµη είναι άχρηστη.» Το θάρρος, η αποφασιστικότητα, η αντοχή και ο ενθουσιασµός είναι στοιχεία που πρέπει να υπάρχουν στην προσωπικότητα ενός Ηγέτη. Αυτά τα στοιχεία είναι που θα αναδείξουν το ηθικό του ανάστηµα τη στιγµή της κρίσης, την ώρα της µάχης. ικαιοσύνη Ανιδιοτέλεια Ακεραιότητα Καλή Συµπεριφορά Σεµνότητα Σύνεση. Κατά τον Θουκυδίδη ο Ηγέτης πρέπει να είναι δίκαιος και ανιδιοτελής. Η ιδιοτέλεια των διαδόχων του Περικλή ήταν αυτή που οδήγησε τους Αθηναίους στην καταστροφή. Ενώ εκείνος έκρινε και αποφάσιζε πάντα σύµφωνα µε το συµφέρον του λαού του, οι διάδοχοί του δεν ήταν παρά απλοί δηµαγωγοί που ήθελαν να εκµεταλλευτούν τις συνθήκες προς όφελός τους. Έτσι οδήγησαν τους Αθηναίους στην καταστροφική εκστρατεία στη Σικελία µε αποτέλεσµα η Αθήνα να ηττηθεί στον Πελοποννησιακό πόλεµο, παρ όλο που θα µπορούσε να έχει αποφύγει κάτι τέτοιο. Γι αυτό ακριβώς και είναι πολύ σηµαντικό ο Ηγέτης να είναι ανιδιοτελής, να νοιάζεται για το καλό της πατρίδας του και να προασπίζει τα συµφέροντά της µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο. ιαφορετικά, αν ο Ηγήτορας είναι άδικος, διεφθαρµένος, ιδιοτελής, τα αποτελέσµατα είναι ολέθρια. Η ακεραιότητα του Ηγήτορα λοιπόν, είναι το χαρακτηριστικό που τον καθιστά αξιόπιστο στα µάτια των αντρών του και αυξάνει την εµπιστοσύνη τους στο πρόσωπό του. Ο Θουκυδίδης δε διστάζει να φέρει και αρνητικά παραδείγµατα προκειµένου να αναδείξει τη σηµασία αυτών των χαρακτηριστικών σε συνδυασµό µε την καλή συµπεριφορά. Κάνοντας λόγο για τον Παυσανία γράφει: «Κι επειδή στη στρατηγία του δείχτηκε ο Παυσανίας αυταρχικός και σκληρός, βαρυγκωµούσαν οι άλλοι Έλληνες Πολλοί Έλληνες που έφταναν στη Σπάρτη του καταµηνούσαν µεγάλες αδικίες και η στρατηγία του φαινόταν πιότερο σαν τυραννίδα.» Για να συµπληρώσει πιο κάτω και τις συνέπειες αυτής της στάσης του Παυσανία:

55 -51- «Κι έγινε δύσκολο να τον πλησιάσει κανείς κι όταν θύµωνε, φερόταν τόσο άγρια σε όλους και εξίσου ώστε κανένας δε µπορούσε να παρουσιαστεί µπροστά του. Κι αυτός ήταν ένας από τους κυριότερους λόγους που οι σύµµαχοι άλλαζαν µέρος και πήγαιναν µε τους Αθηναίους.» Αντίθετα, χαρακτηριστικά όπως η σεµνότητα, η φρόνηση και η σύνεση αποδεικνύονται πολύτιµα: «Αλλά και ικανοί στον πόλεµο είµαστε και σωστά κρίνουµε, επειδή είµαστε σεµνοί και γνωστικοί. Πολεµικοί γιατί η ντροπαλοσύνη είναι το µεγαλύτερο στοιχείο της φρονιµάδας..πάντα ετοιµαζόµαστε να αντικρίσουµε τους εχθρούς µας µε την ιδέα πως κι αυτοί συλλογίζονται καλά. Και δεν πρέπει να στηρίζουµε τις ελπίδες µας σε αυτούς, µε την ιδέα πως θα κάνουνε λάθη, αλλά στον εαυτό µας µε την ιδέα πως τα έχουµε προνοήσει σωστά.» 21. ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ α. Γενικά Ο χαρακτήρας κάθε ανθρώπου διαµορφώνεται από δύο αλληλοεπιδρώµενες οµάδες χαρακτηριστικών, τις Αξίες και τα Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες βελτιώνουν συνεχώς τον εαυτό τους και τους υφισταµένους τους, όσον αφορά τις Στρατιωτικές Αξίες και τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα του Ηγέτη. Αυτό δεν είναι απλά µία ακαδηµαϊκή εργασία, ή µία υποχρεωτική εκπαίδευση για κάποιο θέµα, αλλά αποτελεί µία συνεχή διαδικασία για το Στρατιωτικό Ηγέτη. Ο χαρακτήρας του Στρατιωτικού Ηγέτη φαίνεται από τις ενέργειές του εντός και εκτός Υπηρεσίας. Ο χαρακτήρας βοηθά τον Ηγέτη να αποφασίζει τι είναι σωστό και τον παρακινεί να το κάνει, ανεξάρτητα από τις εκάστοτε περιστάσεις ή τις συνέπειες. Επιπρόσθετα ο χαρακτήρας είναι η ηθική συνείδηση, η σύµφωνη µε τις Στρατιωτικές Αξίες, που ενισχύει το Στρατιωτικό Ηγέτη να κάνει σωστές επιλογές όταν βρεθεί σε δύσκολες καταστάσεις. Από τη στιγµή που ένας Στρατιωτικός Ηγέτης απαιτείται να κάνει το σωστό και να εµπνέει τους άλλους να κάνουν το ίδιο, πρέπει να ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη βελτίωση του χαρακτήρα του. β. Χαρακτήρας και Πολεµικό Ήθος Το πολεµικό Ήθος αναφέρεται στην επαγγελµατική συµπεριφορά και τις πεποιθήσεις που χαρακτηρίζουν όλους τους πολεµιστές.

56 -52- Το πολεµικό Ήθος θεµελιώνεται στην άρνηση αποδοχής αποτυχίας. Ο Στρατός σφυρηλατεί το Πολεµικό Ήθος στα πεδία των ασκήσεων και των µαχών. Αυτό απορρέει από τη µοναδικότητα της µάχης και διαχέεται ή διοχετεύεται στο προσωπικό µέσω των ηθικών κανόνων του Κώδικα Στρατιωτικής συµπεριφοράς. Το Πολεµικό Ήθος αναπτυσσόµενο µέσω της πειθαρχίας, της δέσµευσης στις Στρατιωτικές Αξίες και της γνώσης της ένδοξης ιστορίας και κληρονοµιάς του Ελληνικού Στρατού, καθιστά σαφές ότι η εκτέλεση του στρατιωτικού καθήκοντος είναι κάτι πολύ περισσότερο από µια οποιαδήποτε άλλη εργασία. Ο Σκοπός του Στρατού που είναι η «ΝΙΚΗ ΣΤΟ ΠΟΛΕΜΟ» απαιτεί την ολική δέσµευση και αφοσίωση κάθε Στρατιωτικού Ηγέτη. Ο Στρατός µας, έχει παράδοση στους Νικηφόρους αγώνες. Η ικανότητά του αυτή να κερδίζει στους πολέµους προϋποθέτει την υπερνίκηση των φόβων, της πείνας, της δίψας, των στερήσεων και της κόπωσης από τους µαχητές του. Ο Στρατός νικά γιατί µάχεται σκληρά. Μάχεται σκληρά όταν εκπαιδεύεται σκληρά. Η σκληρή εκπαίδευση είναι ο µόνος δρόµος που οδηγεί στη νίκη. Το Πολεµικό Ήθος είναι κάτι παραπάνω από το να υποµένεις τις αντίξοες συνθήκες. Αυτό δυναµώνει τη φλόγα του µαχητή να πολεµήσει µέσα σ αυτές τις συνθήκες και να κερδίσει, ανεξάρτητα από το χρόνο που απαιτείται και την προσπάθεια που χρειάζεται να καταβληθεί. Είναι αυτό που κάνει το µαχητή να λαµβάνει γρήγορες αποφάσεις και να διακινδυνεύει τη ζωή του. Είναι αυτό που δυναµώνει την επιθυµία για νίκη ακόµη και όταν η κατάσταση φαίνεται απελπιστική και χωρίς σηµάδια βελτίωσης. Το Πολεµικό Ήθος αφορά τον χαρακτήρα του Στρατιωτικού Ηγέτη και διαµορφώνει το ποιος είναι και τι κάνει. Με την έννοια αυτή είναι συνδεδεµένο, µε τις Στρατιωτικές Αξίες, όπως η τόλµη, η πίστη στους συµπολεµιστές, η αφοσίωση στο καθήκον κλπ. Τόσο η αφοσίωση στους συναδέλφους όσο και στο καθήκον οδηγεί το µαχητή να διακινδυνεύει τη ζωή του για ένα ιδανικό σπουδαιότερο από τον εαυτό του. Αυτό είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγµα ανιδιοτελούς υπηρεσίας. Το Πολεµικό Ήθος χρειάζεται άκαµπτη και διαρκή αποφασιστικότητα να πράττει κάποιος το σωστό και µάλιστα µε υπερηφάνεια τόσο στον πόλεµο όσο και σε Στρατιωτικές επιχειρήσεις. Σε οποιεσδήποτε συνθήκες οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να επιδιώκουν τη µετατροπή του προσωπικού πολεµικού τους ήθους σε συλλογική δέσµευση προκειµένου να νικήσουν τίµια. Το Πολεµικό Ήθος είναι πολύ σηµαντικός αλλά φθαρτός παράγοντας γι αυτό οι Στρατιωτικοί Ηγέτες και ο Στρατός γενικότερα πρέπει διαρκώς να το επιβεβαιώνουν, να το αναπτύσσουν και να το διατηρούν στο µέγιστο βαθµό.

57 -53- Η «Στρατιωτική Ηθική» ενώνει τους Στρατιωτικούς του σήµερα µε αυτούς των οποίων η θυσία συνέβαλλε στην ίδια την ύπαρξή µας. Η ένδοξη ιστορική διαδροµή του Ελληνικού Στρατού, η συνεχής πορεία του προς το καλύτερο και η διαρκής αφοσίωση στην αποστολή του, αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο για την εγγύηση της ασφάλειας και της ακεραιότητας της Πατρίδας µας. Αυτό δυναµώνει ολόκληρο το Ελληνικό Έθνος. Οι µαχητές στο πόλεµο πολεµούν ο ένας για τον άλλο, προτιµούν να πεθάνουν παρά να εγκαταλείψουν τους συναδέλφους τους. Αυτή η αµοιβαία αφοσίωση χαρακτηρίζει τη στρατιωτική «δεοντολογία» ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο µαχητής, που είναι τοποθετηµένος και τι καθήκον εκτελεί. Ου καταισχυνώ όπλα τα ιερά, ουδ εγκαταλείψω τον παραστάτην, ότω αν στοιχίσω Όρκος των Αρχαίων Αθηναίων. Αυτή η αρραγής αµοιβαία σχέση εµπιστοσύνης του ενός προς τον άλλο και η συλλογική προσπάθεια στον πόλεµο, αντανακλούν την ευγενέστερη άποψη του Πολεµικού Ήθους. γ. Ανάπτυξη του χαρακτήρα Ο χαρακτήρας των ανθρώπων διαµορφώνεται από τα βιώµατα τις αντιλήψεις, την µόρφωση και την εµπειρία τους. Η ανάπτυξη όµως του χαρακτήρα, είναι µια σύνθετη διαδικασία και δεν µπορεί να περιοριστεί µέσα σε τυποποιηµένα πλαίσια. Ο χαρακτήρας των υφισταµένων σφυρηλατείται όταν δηµιουργούνται δεσµοί και οι Στρατιωτικές Αξίες δεν είναι απλώς λέξεις αλλά κανόνες συµπεριφοράς. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης συµβάλει στη διαµόρφωση του χαρακτήρα των υφισταµένων του, ενεργεί µε τρόπο που και αυτοί θα ήθελε να ενεργούν. ιδάσκει δια του Παραδείγµατος και εκπαιδεύει τους υφισταµένούς του στην πράξη. Όταν ο Ηγέτης διατηρεί τον εαυτό του και τους υφισταµένους του σε υψηλά επίπεδα απόδοσης ενισχύει τις Στρατιωτικές Αξίες και τα πρότυπα που αυτές ενσαρκώνουν. δ. Χαρακτήρας και Ηθική εν είναι αρκετό να αποδέχεται και να επικαλείται κάποιος τις Στρατιωτικές Αξίες και τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα του Στρατιωτικού Ηγέτη αλλά πρέπει να τα ενστερνίζεται, να τα κάνει βίωµά του και να πράττει σύµφωνα µε αυτά. Η ανάληψη δράσης σε µία κατάσταση η οποία θέτει σε δοκιµασία τον χαρακτήρα χρειάζεται ηθικό και θάρρος.

58 -54- Ο χαρακτήρας είναι σηµαντικός στο να ζει κανείς µια σταθερή και ηθική ζωή αλλά δεν δίνει πάντοτε την τελική απάντηση στο συγκεκριµένο ερώτηµα «τι πρέπει να κάνω;». Η αναζήτηση της απάντησης αυτής καλείται ηθικός διαλογισµός. Η διαδικασία του ηθικού διαλογισµού είναι πολύπλοκη και για να την κατανοήσει κάποιος πρέπει να βασισθεί στις Αξίες του, στις αρετές του, στις ικανότητες κριτικής αξιολόγησης και στη φαντασία του. εν υπάρχουν «συνταγές» που να δίδουν λύσεις κάθε φορά. Μερικές φορές ίσως να µη βρεθεί κάποια απάντηση που να ικανοποιεί. Εάν ένας Ηγέτης ενστερνισθεί τις Στρατιωτικές Αξίες ώστε αυτές να καθοδηγούν τις ενέργειές του, εάν µαθαίνει από τις εµπειρίες του και αναπτύσσει συνεχώς ικανότητές του, είναι προετοιµασµένος - όσο αυτό είναι δυνατό - να αντιµετωπίσει τις δύσκολες προκλήσεις στο έργο του. ε. Χαρακτήρας και ιαταγές Για το Στρατιωτικό Ηγέτη το να κάνει τη σωστή επιλογή και να ενεργεί σύµφωνα µε αυτή, όταν έρχεται αντιµέτωπος µε ένα «Ηθικό δίληµµα» είναι αρκετά δύσκολο. Πολλές φορές σηµαίνει να µην αντιδρά. Άλλες φορές σηµαίνει ότι πρέπει να αναφέρει στον προϊστάµενό του ότι κάνει λάθος. Τέτοιες καταστάσεις δοκιµάζουν το χαρακτήρα του Στρατιωτικού Ηγέτη. Αλλά µία κατάσταση στην οποία θεωρεί ότι έχει λάβει παράνοµη διαταγή, είναι ακόµα δυσκολότερη. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης εκτελεί πιστά τη διαταγή του προϊσταµένού του, µε ενεργητικότητα και ενθουσιασµό και είναι υπεύθυνος για την εκτέλεσή της ή για τις συνέπειες αν δεν εκτελεσθεί. Μοναδική εξαίρεση σε αυτή την αρχή είναι το καθήκον του να µην εκτελεί παράνοµες διαταγές, διαταγές που αντίκεινται στους νόµους και το Σύνταγµα της Χώρας. Αυτό δεν είναι απλώς δικαίωµα που µπορεί να το επικαλεσθεί αλλά αποτελεί πρωταρχικό καθήκον για κάθε Στρατιωτικό Ηγέτη. στ. Χαρακτήρας και Αντιλήψεις Οι αντιλήψεις είναι πεποιθήσεις που οι άνθρωποι θεωρούν ως αληθινές. Βασίζονται στη καταγωγή, την οικογένεια, τον πολιτισµό, την κληρονοµιά και τις παραδόσεις. Ο Στρατός σέβεται τις διαφορετικές ηθικές αντιλήψεις των ανθρώπων και τις προσωπικές πεποιθήσεις στο βαθµό που αυτές δεν συγκρούονται µε τις Στρατιωτικές Αξίες. Οι αντιλήψεις έχουν ιδιαίτερη σηµασία διότι είναι ο τρόπος µε τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαµβάνονται αυτά που βιώνουν. Παρέχουν επίσης τη βάση για τις προσωπικές αξίες, που διαµορφώνουν τη συµπεριφορά του ατόµου.

59 -55- Οι αποτελεσµατικοί Στρατιωτικοί Ηγέτες µε τις διαταγές τους πρέπει να µην αναγκάζουν τους υφισταµένους τους να παραβιάζουν τις αντιλήψεις τους ή να ενθαρρύνουν παράνοµες ή ανήθικες πράξεις τους. Ειδικότερα οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να αναγνωρίζουν το ρόλο που διαδραµατίζουν οι αντιλήψεις για την προετοιµασία των υφισταµένων τους σε περίοδο επιχειρήσεων. Οι µαχητές πολεµούν και κερδίζουν, όταν πιστεύουν στις ιδέες για τις οποίες πολεµούν. Η δέσµευση σε Ιδέες και Αντιλήψεις όπως η Ελευθερία, η Πατρίδα, η ικαιοσύνη, και η Αφοσίωση στους συναδέλφους κλπ είναι σηµαντικοί παράγοντες για το προσωπικό προκειµένου να δηµιουργήσει και διατηρήσει τη θέληση να πολεµήσει και υπερισχύσει του αντιπάλου. 22. ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ Οι Στρατιωτικές Αξίες και τα Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα του Στρατιωτικού Ηγέτη οικοδοµούν τα θεµέλια του χαρακτήρα των υφισταµένών του. Ο χαρακτήρας λειτουργεί ως η βάση της γνώσης (ικανότητα) και της πράξης (Ηγεσία). Η αυτοπειθαρχία που οδηγεί στην οµαδική εργασία είναι ριζωµένη στο χαρακτήρα. Στο Στρατό, η οµαδική εργασία βασίζεται στις ενέργειες των ικανών Στρατιωτικών Ηγετών µε αποδεδειγµένο χαρακτήρα, που γνωρίζουν την αποστολή τους και ενεργούν για την βελτίωση των υφισταµένών τους και του Στρατού γενικότερα. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες αγωνίζονται διαρκώς για να βελτιωθούν και να γίνουν καλύτεροι σε αυτό που πρέπει να κάνουν. Η αυτοπειθαρχία τους εστιάζεται στο να µαθαίνουν περισσότερα για την δουλειά τους και να κάνουν τους υφισταµένους τους να αποδίδουν καλύτερα. ηµιουργούν προσωπικές ικανότητες για τους ίδιους και τους υφισταµένους τους. Οι επιδεξιότητες του Ηγέτη αυξάνουν σε εύρος και πολυπλοκότητα καθώς προχωρά από τις θέσεις της Άµεσης Ηγεσίας σε αυτές της Οργανωτικής και της Στρατηγικής Ηγεσίας. Η ικανότητα είναι αποτέλεσµα της σκληρής και ρεαλιστικής εκπαίδευσης. Όταν κατευθύνεις ανθρώπους προοδευτικά σε πιο σύνθετες εργασίες, αυτοί αναπτύσσουν αυτοπεποίθηση και θέληση τέτοια, ώστε να επιτύχουν τον επόµενο πιο δύσκολο στόχο. Για ένα Στρατιωτικό Ηγέτη ικανότητα σηµαίνει κάτι περισσότερο από το να είναι καλά εκπαιδευµένος. Η ικανότητα (ΓΝΩΡΙΖΩ) συνδέει το χαρακτήρα (ΕΙΜΑΙ) και την Ηγεσία (ΚΑΝΩ). Οι Ηγέτες είναι υπεύθυνοι ώστε να είναι οι ίδιοι προσωπικά ικανοί, αλλά και οι υφιστάµενοί τους. Παρακάτω αναφέρονται τέσσερις κατηγορίες ικανοτήτων (δεξιοτήτων) που ο Στρατιωτικός Ηγέτης ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ (ΚΑΤΕΧΕΙ): ιαπροσωπικές επιδεξιότητες για να είναι ικανός να χειρίζεται το προσωπικό του. Περιλαµβάνουν εκγύµναση, διδασκαλία, συµβουλευτική, παρότρυνση και ενίσχυση. ιανοητικές-εννοιολογικές επιδεξιότητες, για να είναι ικανός να χειρίζεται ιδέες. Απαιτούν υψηλή κρίση και ικανότητα να

60 -56- σκέπτεται δηµιουργικά και λογικά µε αναλυτικό, κριτικό και ηθικό τρόπο. Μια σοφή σκέψη, νικά πολλάς χείρας. Ευριπίδης. Τεχνικές επιδεξιότητες, που έχουν σχέση µε την εργασία του και περιλαµβάνουν βασικές στρατιωτικές ικανότητες. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να έχει την αναγκαία ειδίκευση για να φέρει σε πέρας όλα τα καθήκοντα και τις εργασίες που του ανατίθενται. Τακτικές επιδεξιότητες που εφαρµόζονται για την επίλυση τακτικών προβληµάτων, τα οποία αφορούν την χρησιµοποίηση των Μονάδων στην µάχη. Οι τακτικές ικανότητες αυξάνονται όταν συνδυάζονται µε τις διαπροσωπικές, τις διανοητικές και τις τεχνικές ικανότητες προκειµένου να εκπληρωθεί µια αποστολή. Σε περίοδο επιχειρήσεων οι Στρατιωτικοί Ηγέτες συνθέτουν τις παραπάνω επιδεξιότητες για να εκπληρώσουν µε επιτυχία την αποστολή τους. Χρησιµοποιούν τις διαπροσωπικές τους ικανότητες ώστε να γνωστοποιούν την πρόθεσή τους επαρκώς και να παροτρύνουν τους υφισταµένους τους. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές. ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Επιρροή Λειτουργία Βελτίωση Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Ικανότητες Στρατιωτικού Ηγέτη

61 -57- Εφαρµόζουν τις διανοητικές τους ικανότητες για να παίρνουν τις ορθές αποφάσεις και να εκτελούν τις τακτικές που απαιτούνται από το επιχειρησιακό περιβάλλον. Εκµεταλλεύονται τις τεχνικές ικανότητες για να χρησιµοποιούν κατάλληλα τις τεχνικές, τις διαδικασίες και τον εξοπλισµό που ταιριάζουν στην κατάσταση. Τέλος χρησιµοποιούν τις τακτικές τους ικανότητες, σε συνδυασµό µε αυτές των άλλων κατηγοριών, ανάλογα και µε το επίπεδο Ηγεσίας ώστε να αναλαµβάνουν τον έλεγχο της κατάστασης και να εκπληρώνουν µε επιτυχία την αποστολής τους. Γενικά η ικανότητα θα αυξάνεται όσο µεγαλώνει και η εµπειρία. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες εκµεταλλεύονται κάθε ευκαιρία να αναπτύξουν τις ικανότητές τους. Ψάχνουν για καινούργιες ευκαιρίες µάθησης, θέτουν ερωτήµατα και επιζητούν κριτική για την απόδοσής τους. 23. ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ α. Γενικά Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ενεργούν. Με το χαρακτήρα τους, τις αντιλήψεις τους και τις γνώσεις τους παρέχουν σκοπό, κατεύθυνση και κίνητρα στους υφισταµένούς τους. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες εργάζονται για να επηρεάσουν τους υφισταµένους τους, και λειτουργούν για να εκπληρώσουν την αποστολή τους και να βελτιώσουν την Υπηρεσία. Όπως οι ικανότητες του Στρατιωτικού Ηγέτη έτσι και οι ενέργειές του αυξάνουν σε εύρος και πολυπλοκότητα, όσο ανεβαίνει από τις Άµεσες Ηγετικές θέσεις στις Οργανωτικές και Στρατηγικές. Η διαδικασία κατά την οποία αναπτύσσονται οι σωστές Αξίες, τα Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα και οι Ικανότητες του Στρατιωτικού Ηγέτη είναι µόνο «προετοιµασία» για το πώς πρέπει να Ηγείται. Ηγεσία υφίσταται µόνον όταν ο Στρατιωτικός Ηγέτης αρχίσει να ενεργεί. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες που βιώνουν τις Στρατιωτικές Αξίες, που κατέχουν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Στρατιωτικού Ηγέτη, που είναι ικανοί και που ενεργούν πάντα όπως θα ήθελαν να πράττει και το προσωπικό τους, θα επιτύχουν. Οι Ηγέτες εκείνοι που δε µπορούν να υποστηρίξουν τα λόγια τους µε ενέργειες, µακροπρόθεσµα θα αποτύχουν. Το έργο και οι ενέργειες του Στρατιωτικού Ηγέτη συνίστανται στην επιρροή επί των υφισταµένων του, στη λειτουργικότητα (σχεδιασµός προπαρασκευή εκτέλεση) για την εκπλήρωση της αποστολής του και στη βελτίωση του προσωπικού του και της Υπηρεσίας γενικότερα.

62 -58- ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Επιρροή Λειτουργία Βελτίωση Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Εργο Στρατιωτικού Ηγέτη β. Επιρροή Οι Ηγέτες χρησιµοποιούν τις διαπροσωπικές τους ικανότητες (ικανότητες χειρισµού προσωπικού) για να καθοδηγήσουν τους υφισταµένούς τους προς ένα σκοπό. Κυρίως, οι άµεσοι Ηγέτες επηρεάζουν τους υφισταµένους τους πρόσωπο µε πρόσωπο. Για παράδειγµα, ο Ηγέτης µίας οµάδας δίνει οδηγίες, αναγνωρίζει τα επιτεύγµατα και ενθαρρύνει τη σκληρή δουλειά. Οι Οργανωτικοί και Στρατηγικοί Ηγέτες, επίσης, επηρεάζουν τους Άµεσα υφισταµένούς τους και το επιτελείο τους πρόσωπο µε πρόσωπο. Καθοδηγούν όµως τους υφισταµένους τους πρωταρχικά µε έµµεση επίδραση. Οι ιοικητές Λόχων για παράδειγµα, γνωρίζουν τι ακριβώς θέλει ο ιοικητής του Σχηµατισµού, όχι γιατί αυτός έχει ενηµερώσει τον καθένα προσωπικά, αλλά γιατί η επιδίωξή του έχει µεταβιβαστεί µέσω της Ιεραρχίας ιοικήσεως.

63 -59- Οι ενέργειες επιρροής χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Την επικοινωνία, που έχει σχέση µε προφορική και γραπτή έκφραση καθώς και µε την ικανότητα κατανόησης και αναφέρεται τόσο σε άτοµα όσο και σε οµάδες. Τη λήψη αποφάσεων, που έχει σχέση µε την επιλογή των ακολουθητέων ενεργειών, προκειµένου να εκπληρωθεί η αποστολή. Χρησιµοποιείται αντικειµενική κρίση, λογική εξήγηση και η σωστή διαχείριση όλων των διαθεσίµων µέσων. Τα κίνητρα, που έχουν σχέση µε την ενθάρρυνση και καθοδήγηση των υφισταµένων για την εκπλήρωση της αποστολής. γ. Λειτουργία - Λειτουργικότητα Η λειτουργικότητα συνιστά όλα όσα κάνει ο Στρατιωτικός Ηγέτης για να εκπληρώσει την άµεση αποστολή του, να γίνει το έργο του στον προβλεπόµενο χρόνο και σύµφωνα µε τις καθορισµένες προδιαγραφές. Η λειτουργικότητα περιλαµβάνει τα παρακάτω: Σχεδιασµό και προπαρασκευή που έχει σχέση µε την εκπόνηση και προετοιµασία λεπτοµερών σχεδίων, τα οποία είναι εφικτά, αποδεκτά και εφαρµόσιµα. Εκτέλεση, που περιλαµβάνει την ανταπόκριση στις προδιαγραφές της αποστολής, τη µέριµνα για το προσωπικό και την αποτελεσµατική διαχείριση των µέσων. Εκτιµήσεις, που περιλαµβάνουν την αξιολόγηση της επάρκειας και αποτελεσµατικότητας οποιουδήποτε συστήµατος ή σχεδίου τόσο από άποψη σκοπού όσο και από άποψη αποστολής. Οι Ηγέτες εκτιµούν ή κρίνουν την απόδοση έτσι ώστε να µπορούν να προσδιορίσουν τι χρειάζεται να γίνει για να διατηρηθούν τα ισχυρά σηµεία της λειτουργικότητας και να βελτιωθούν τα ασθενέστερα. Αυτό το είδος της προωθηµένης σκέψης συνδέεται µε την τελευταία ενέργεια του Ηγέτη, τη βελτίωση. δ. Βελτίωση Ο καλός Στρατιωτικός Ηγέτης αγωνίζεται να αφήσει το επίπεδο λειτουργικότητας κάθε τοµέα σε καλύτερη κατάσταση απ' ότι το βρήκε. Αρκετοί Ηγέτες παρασύρονται, από την προσπάθεια παρουσίασης έργου άµεσα και την επίτευξη βραχυπρόθεσµων στόχων ώστε να επιδείξουν ένα βελτιωµένο επίπεδο ενισχύοντας την προσωπική τους ''εικόνα''. Αυτή η συµπεριφορά δεν εξυπηρετεί τους υφισταµένους τους και το Στρατό γενικότερα. Όταν π.χ µια Μονάδα εκτελεί εκπαίδευση για την επίτευξη των µακροπρόθεσµων στόχων και εστιάζει την προσοχή της αποκλειστικά σε βραχυπρόθεσµα αποτελέσµατα, τότε οι δυνατότητές της µειώνονται. Τα αρνητικά αποτελέσµατα αυτών των (κοντόφθαλµων) βραχυπρόθεσµων προτεραιοτήτων µπορεί να µη γίνονται αµέσως αντιληπτά, αλλά θα φανούν σίγουρα στο µέλλον. Η αφοσίωση του

64 -60- Ηγέτη στο Στρατό και στους υφισταµένους του απαιτεί σοβαρό υπολογισµό των αποτελεσµάτων των ενεργειών του, µακροπρόθεσµα. Οι Ηγέτες στο Στρατό θέτουν προτεραιότητες και ισορροπούν µεταξύ Ανταγωνιστικών Επιδιώξεων. Εστιάζουν τις προσπάθειές τους σε βραχυπρόθεσµους και σε µακροπρόθεσµους στόχους. Παράλληλα συνεχίζουν να συναντούν προκλήσεις που συµβάλλουν στο να επιτύχουν αυτούς τους στόχους. Για την επιτυχία στο πεδίο της µάχης, οι µαχητές έχουν ανάγκη εκπαίδευσης που να οδηγεί στην τελειοποίηση των τεχνικών και των τακτικών ικανοτήτων που απαιτούνται κάτω από την πίεση της µάχης. Οι αρχές της βελτίωσης είναι οι παρακάτω: Η Ανάπτυξη, που έχει σχέση µε την ανάλωση εκ µέρους του Ηγέτη επαρκούς χρόνου και προσπάθειας, ώστε να αναπτυχθούν οι υφιστάµενοί του ως Ηγέτες. Αυτό επιτυγχάνεται µε τη συµβουλευτική. Η ηµιουργία, που έχει σχέση µε την ανάλωση χρόνου και πόρων για βελτίωση των µαχίµων τµηµάτων και την καλλιέργεια του ηθικού κλίµατος. Η Μάθηση, που έχει σχέση µε την αναζήτηση της αυτοβελτίωσης και της ανάπτυξης, π.χ της Μονάδας ή του τµήµατος. Αυτό περιλαµβάνει οραµατισµό, προσαρµογή και Ηγετικές αλλαγές. 24. ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ α. Η αναπτυξιακή συµβουλευτική Μια από τις σηµαντικότερες ευθύνες κάθε Στρατιωτικού Ηγέτη είναι η ανάπτυξη βελτίωση των υφισταµένων τους Ηγετών. Η ανάπτυξη δηµιουργία της µελλοντικής Ηγεσίας των Ηγετών που θα ακολουθήσουν και θα αναλάβουν τις τύχες του Στρατού µας, είναι µία από τις πιο σηµαντικές προτεραιότητες. Η παράδοση, η ιστορία και το µέλλον του Στρατού στηρίζεται σ αυτούς που προετοιµάζουµε για µεγαλύτερες ευθύνες. Η αναπτυξιακή συµβουλευτική είναι µία µοιρασµένη προσπάθεια. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να βοηθά τους υφισταµένους του στην αναγνώριση των δυνατοτήτων και των αδυναµιών τους και στη δηµιουργία σχεδίου δράσης. Ακολούθως να τους υποστηρίζει κατά την εφαρµογή και εκτίµηση του σχεδίου αυτού. Κατά τη διάρκεια της αναπτυξιακής συµβουλευτικής οι υφιστάµενοι δεν είναι απλώς παθητικοί ακροατές αλλά συµµετέχουν ενεργά στη διαδικασία. Προκειµένου ο Στρατιωτικός Ηγέτης πετύχει στην αναπτυξιακή του συµβουλευτική, πρέπει οι υφιστάµενοί σου να είναι ειλικρινείς στη δέσµευσή τους να βελτιωθούν και αµερόληπτοι στις εκτιµήσεις τους για την επιτυχία των στόχων που θέτουν.

65 -61- β. Ευθύνες Στρατιωτικού Ηγέτη Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες διεξάγουν συµβουλευτική προκειµένου να βοηθήσουν τους υφισταµένους τους να γίνουν καλύτεροι, να διατηρήσουν και να βελτιώσουν την επίδοση τους και να προετοιµασθούν για το µέλλον. Ασκούν συµβουλευτική στα νέα µέλη του Στρατού, µε σκοπό να βοηθήσουν να λυθούν όποια προβλήµατα και ανησυχίες µπορεί να έχουν. Ιδιαίτερα για θέµατα που απορρέουν από την ανάθεση των νέων τους καθηκόντων. Όπως δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις για το τι ακριβώς πρέπει να γίνει σε όλες τις περιπτώσεις της Ηγεσίας έτσι δεν υπάρχουν και εύκολες απαντήσεις για το τι ακριβώς πρέπει να γίνει σε όλες τις περιπτώσεις συµβουλευτικής. Εντούτοις, για την διεξαγωγή αποτελεσµατικής συµβουλευτικής, πρέπει να αναπτυχθεί ένας τύπος συµβουλευτικής, ο οποίος να έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Σκοπό: Σαφή προσδιορισµό του σκοπού της συµβουλευτικής. Προσαρµοστικότητα: Προσαρµογή του τύπου της συµβουλευτικής στο χαρακτήρα κάθε υφισταµένου και στην επιθυµητή σχέση. Σεβασµό: Οι υφιστάµενοι θεωρούνται µοναδικά άτοµα, το καθένα µε ξεχωριστές αξίες, πεποιθήσεις και συµπεριφορές. Επικοινωνία: Καθιέρωση ανοιχτής αµφίδροµης επικοινωνίας µε τους υφιστάµενους µε τη χρήση του λόγου, µη λεκτικής επικοινωνίας, χειρονοµιών και της γλώσσας του σώµατος. Οι αποτελεσµατικοί σύµβουλοι ακούνε περισσότερο από ότι µιλάνε. Υποστήριξη: Ενθάρρυνση των υφισταµένων µέσω ενεργειών µε παράλληλη καθοδήγηση αυτών στην επίλυση των προβληµάτων τους. γ. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης ως Σύµβουλος Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να επιδεικνύουν συγκεκριµένα προσόντα για να είναι αποτελεσµατικοί σύµβουλοι. Τα προσόντα αυτά περιλαµβάνουν το σεβασµό προς τους υφιστάµενους, την αυτογνωσία, τη συναισθηµατική κατανόηση και την αξιοπιστία. Σεβασµός προς τους υφισταµένους Ο Στρατιωτικός Ηγέτης δείχνει σεβασµό προς τους υφιστάµενους του όταν τους επιτρέπει να αναλαµβάνουν την ευθύνη για τις δικές τους ιδέες και πράξεις. Ο σεβασµός προς τους υφιστάµενους βοηθά στη δηµιουργία αµοιβαίου σεβασµού στη σχέση Ηγέτη-υφισταµένου, που µε τη σειρά του αυξάνει τις ευκαιρίες για αλλαγή ή διατήρηση συµπεριφοράς και επίτευξη στόχων.

66 -62- Αυτογνωσία Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να έχει πλήρη επίγνωση των δικών του αξιών, αναγκών και προκαταλήψεων πριν τη συµβουλευτική προς τους υφισταµένους του. Οι Ηγέτες µε αυτογνωσία έχουν λιγότερες πιθανότητες να προβάλλουν τις δικές τους προκαταλήψεις πάνω στους υφισταµένους τους. Επίσης, είναι πιο πιθανό να ενεργούν σύµφωνα µε τις στρατιωτικές αξίες και τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα της προσωπικότητας του Στρατιωτικού Ηγέτη. Συναισθηµατική Κατανόηση Η συναισθηµατική κατανόηση είναι η ευαισθητοποίηση εκ µέρους του Ηγέτη απέναντι στα αισθήµατα, τις σκέψεις και τις εµπειρίες ενός ατόµου σε τέτοιο βαθµό ώστε να µπορεί σχεδόν να τα αισθανθεί ή να τα βιώσει ο ίδιος. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες µε συναισθηµατική κατανόηση µπορούν να θέσουν τον εαυτό τους στη θέση του υφισταµένου τους και να δουν µια κατάσταση από τη δική του οπτική γωνία. Κατανοώντας τη θέση του υφισταµένού του µπορεί να τον βοηθήσει να αναπτύξει ένα σχέδιο δράσης που να αρµόζει στην προσωπικότητα και τις ανάγκες του, ένα σχέδιο που να τον ικανοποιεί. Αξιοπιστία Ο Στρατιωτικός Ηγέτης επιτυγχάνει την αξιοπιστία µε το να είναι έντιµος και συνεπής στις δηλώσεις και στις ενέργειές του. Για να είναι αξιόπιστος, πρέπει να είναι ευθύς προς τους υφιστάµενούς του, και να τους συµπεριφέρεται µε τέτοιο τρόπο ώστε να τον σέβονται και να τον εµπιστεύονται. Μπορεί να κερδίσει την αξιοπιστία, δείχνοντας κατ εξακολούθηση την προθυµία του να τους βοηθήσει και τη συνέπειά του µε αυτά που λέει και κάνει. Εάν στερείται αξιοπιστίας, θα είναι δύσκολο να επηρεάσει τους υφισταµένους του. δ. Μέθοδοι Συµβουλευτικής ενός Στρατιωτικού Ηγέτη Μια «προκλητική πτυχή» της συµβουλευτικής είναι η επιλογή της σωστής προσέγγισης σε µια συγκεκριµένη κατάσταση. Για την αποτελεσµατική συµβουλευτική, η τεχνική που χρησιµοποιείται πρέπει να αρµόζει στην κατάσταση, στις δυνατότητες του Ηγέτη και στις προσδοκίες του υφιστάµενου. Σε µερικές περιπτώσεις, µπορεί να χρειαστεί να δώσει µόνο πληροφορίες ή να ακούσει. Η βελτίωση ενός υφισταµένου µπορεί να χρειάζεται απλά και µόνο ένα σύντοµο έπαινο. Άλλες καταστάσεις µπορεί να απαιτούν συµβουλευτική διαδικασία ακολουθούµενη από καθορισµένες ενέργειες. Όλοι οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να επιζητούν την ανάπτυξη και βελτίωση των συµβουλευτικών τους ικανοτήτων. Μπορούν να

67 -63- βελτιώσουν τις συµβουλευτικές τεχνικές τους µελετώντας την ανθρώπινη συµπεριφορά, µαθαίνοντας τα είδη των προβληµάτων που επηρεάζουν τους υφιστάµενούς τους και αναπτύσσοντας τις διαπροσωπικές τους ικανότητες. Οι απαιτούµενες τεχνικές για την παροχή αποδοτικής συµβουλευτικής ποικίλουν από άτοµο σε άτοµο, ωστόσο, οι γενικές ικανότητες (δεξιότητες) που είναι απαραίτητες για την αντιµετώπιση σχεδόν κάθε κατάστασης, περιλαµβάνουν την ενεργητική ακρόαση, την απόκριση και τη διερεύνηση. Ενεργητική Ακρόαση. Κατά τη διάρκεια της συµβουλευτικής, ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να ακούει ενεργά τον υφιστάµενό του. Όταν ακούει ενεργά, γνωστοποιεί, λεκτικά και µη, στον υφιστάµενο του ότι έχει λάβει το µήνυµα. Για να κατανοήσει πλήρως το µήνυµα του υφισταµένου, πρέπει να ακούει τις λέξεις και να παρατηρεί τους τρόπους του. Τα στοιχεία της ενεργητικής ακρόασης που θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη, περιλαµβάνουν τα εξής: Οπτική επαφή. Η διατήρηση της οπτικής επαφής χωρίς να βλέπει κανείς επίµονα βοηθά στην επίδειξη ειλικρινούς ενδιαφέροντος. Τα περιστασιακά διαλείµµατα της οπτικής επαφής είναι φυσιολογικά και αποδεκτά. Στάση σώµατος. Με το να είναι ο Ηγέτης χαλαρός και άνετος βοηθά στην ηρεµία του υφισταµένου του. Εντούτοις, µια υπερβολική χαλαρή στάση µπορεί να ληφθεί ως έλλειψη ενδιαφέροντος. Γνέψιµο κεφαλιού. Περιστασιακά το να κουνά ο Ηγέτης το κεφάλι του, δείχνει ότι προσέχει και ενθαρρύνει τον υφιστάµενο να συνεχίσει. Οι εκφράσεις του προσώπου. Ο Ηγέτης διατηρεί τις εκφράσεις του προσώπου του φυσικές και χαλαρές. Ένα απλανές βλέµµα ή µια προσποιητή έκφραση µπορεί να ενοχλήσουν τον υφιστάµενο. Επίσης το υπερβολικό χαµόγελο ή το συνοφρύωµα µπορεί να αποθαρρύνουν τον υφιστάµενο να συνεχίσει. Λεκτικές εκφράσεις. Ο Ηγέτης αποφεύγει να οµιλεί πολύ και να διακόπτει τον υφιστάµενο. Επιτρέπει στον υφιστάµενο να οµιλεί διατηρώντας παράλληλα τη συζήτηση στο θέµα της συνοµιλίας. Οµιλεί µόνο όταν είναι απαραίτητο να ενισχύεται η σηµασία αυτών που ο υφιστάµενος λέει και τον ενθαρρύνει να συνεχίσει. Η σιωπή µπορεί να έχει ανάλογα αποτελέσµατα, αλλά πρέπει να είναι προσεκτική. Η περιστασιακή σιωπή µπορεί να δείξει στον υφιστάµενο ότι δεν υπάρχει αντίρρηση στο να συνεχίσει να οµιλεί, αλλά µια µακρόχρονη σιωπή µπορεί σε µερικές περιπτώσεις να του αποσπάσει την προσοχή και να τον κάνει να αισθανθεί άβολα. Η Ενεργητική ακρόαση σηµαίνει επίσης στοχαστική και µελετηµένη ακρόαση του τρόπου που ο υφιστάµενος οµιλεί. Οι εισαγωγικές και καταληκτικές δηλώσεις ενός υφιστάµενου, όπως και οι κατ επανάληψη αναφορές µπορεί να δείχνουν τις προτεραιότητές του.

68 -64- Ανακολουθία και κενά στα όσα λέει ένας υφιστάµενος φανερώνουν τάση αποφυγής του πραγµατικού προβλήµατος. Αυτή η σύγχυση και αβεβαιότητα ενδεχοµένως να απαιτεί πρόσθετες ερωτήσεις για την κατανόηση του προβλήµατος. Ακούγοντας ο Ηγέτης, πρέπει να προσέχει και τις χειρονοµίες του υφιστάµενου. Οι ενέργειες αυτές συµπληρώνουν το συνολικό µήνυµα. Παρακολουθώντας τις ενέργειες του υφισταµένου, µπορεί να «δει» επίσης τα συναισθήµατα που κρύβονται πίσω από τα λόγια. Όλες οι ενέργειες, δεν αποτελούν απόδειξη των συναισθηµάτων του υφισταµένου, αλλά θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη και να σηµειώνονται οι ανακολουθίες ανάµεσα σε αυτά που λέει και κάνει. Οι µη λεκτικοί δείκτες της στάσης των υφισταµένων περιλαµβάνουν τα ακόλουθα: Ανία.(αµηχανία όπως χτύπηµα δακτύλων στο τραπέζι, παίξιµο µε το όπλο, κ.λ.π.) Αυτοπεποίθηση.(όρθωση αναστήµατος, κ.λ.π.) Αµυντικότητα.(κάθισµα βαθιά στην καρέκλα, επίµονο βλέµµα προς τον Ηγέτη, κ.λ.π.) Απογοήτευση.(τρίψιµο µατιών, συχνή εναλλαγή στάσης σώµατος, κ.λ.π.) Ενδιαφέρον.(φιλικότητα, ενδιαφέρον, κ.λ.π.) Ειλικρίνεια ή ανησυχία.(κάθισµα στην άκρη της καρέκλας µε χέρια µη σταυρωµένα και ανοικτά κ.λ.π.) Αυτοί οι δείκτες πρέπει να λαµβάνονται σοβαρά υπόψη. Αν και κάθε δείκτης µπορεί να δείχνει κάτι για έναν υφιστάµενο, δεν πρέπει να συµπεραίνουµε όµως ότι, µία ιδιαίτερη συµπεριφορά σηµαίνει και απόλυτα κάτι. Απόκριση - Ανταπόκριση. Οι ικανότητες απόκρισης έπονται των ικανοτήτων της ενεργούς ακρόασης. Ένας Ηγέτης ανταποκρίνεται στην επικοινωνία δείχνοντας ότι κατανόησε τον υφιστάµενό του. Πρέπει να απαντά στους υφισταµένους του, τόσο λεκτικά όσο και µη. Οι λεκτικές αποκρίσεις περιλαµβάνουν την περίληψη, επεξήγηση και αποσαφήνιση του µηνύµατος του υφισταµένου και οι µη λεκτικές την οπτική επαφή και τις περιστασιακές χειρονοµίες, όπως π.χ το γνέψιµο του κεφαλιού. Υποβολή Ερωτήσεων - ιερεύνηση. Αν και η διερεύνηση είναι µια απαραίτητη ικανότητα, πρέπει να χρησιµοποιείται µε προσοχή. Οι πολλές ερωτήσεις µπορούν να επιτείνουν τη διαφορά ισχύος ανάµεσα τον Ηγέτη και στον υφιστάµενο θέτοντας τον τελευταίο σε µια παθητική κατάσταση. Ο υφιστάµενος µπορεί ακόµα να αντιδράσει στις υπερβολικές ερωτήσεις, θεωρώντας ότι παραβιάζονται τα προσωπικά του δεδοµένα ως προσβολή της προσωπικότητας και να γίνει αµυντικός. Οι ερωτήσεις πρέπει να επεκτείνονται ώστε να µην απαιτούν µονολεκτικές απαντήσεις. Οι καλά

69 -65- διατυπωµένες ερωτήσεις µπορεί να βοηθήσουν στην επαλήθευση, κατανόηση και ενθάρρυνση παραπέρα επεξηγήσεων, ή να βοηθήσουν τον υφιστάµενο να κινηθεί µέσα από τα στάδια της συµβουλευτικής διαδικασίας. ε. Σφάλµατα Συµβουλευτικής Ο αποτελεσµατικός Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να αποφεύγει τα συχνά σφάλµατα της συµβουλευτικής. Κυριαρχώντας στη συµβουλευτική διαδικασία λέγοντας πολλά, ή δίδοντας µη αναγκαίες ή ακατάλληλες συµβουλές, µη ακούγοντας την πραγµατικότητα και προβάλλοντας προσωπικές προτιµήσεις, απέχθειες, προλήψεις και προκαταλήψεις, επηρεάζει αρνητικά τη συµβουλευτική διαδικασία. Πρέπει επίσης να αποφεύγει άλλα κοινά σφάλµατα, όπως οι βιαστικές κρίσεις τα στερεότυπα, η απώλεια συναισθηµατικού ελέγχου, και οι άκαµπτες µέθοδοι συµβουλευτικής. Για την βελτίωση των συµβουλευτικών ικανοτήτων του ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να ακολουθεί τις παρακάτω οδηγίες του διαγράµµατος. Να καθορίζει το ρόλο του υφισταµένου στην κατάσταση και το τι έκανε ο υφιστάµενος για να επιλύσει το πρόβληµα ή να βελτιώσει την απόδοση. Να αντλεί τα συµπεράσµατα βασισµένα σε στοιχεία πέρα από τις δηλώσεις του υφισταµένου. Να προσπαθεί να κατανοήσει αυτό που ο υφιστάµενος λέει και αισθάνεται, να ακούει αυτό που ο υφιστάµενος λέει και τον τρόπο που το λέει. Να δείχνει συναισθηµατική κατανόηση συζητώντας το πρόβληµα. Να κάνει µια ερώτηση και να είναι σίγουρος ότι χρειάζεται την πληροφορία. Να διατηρεί τη συζήτηση ανοικτή, χωρίς διακοπές. Να δίδει στον υφιστάµενό του, την πλήρη του προσοχή. Να είναι δεκτικός στα αισθήµατα του υφισταµένου χωρίς να αισθάνεται υπεύθυνος να σώσει τον υφιστάµενο από το να πληγωθεί. Να ενθαρρύνει τον υφιστάµενο να αναλάβει την πρωτοβουλία να πει αυτό που θέλει. Να αποφεύγει την ανάκριση. Να διατηρεί τις προσωπικές του εµπειρίες µακριά από τη συµβουλευτική συνεδρίαση εκτός εάν πιστεύει ότι θα βοηθήσουν πράγµατι. Να ακούει περισσότερο και µίλα λιγότερο. Να αποφεύγει να επιβεβαιώνει τις προκαταλήψεις του υφισταµένου. Να βοηθά τον υφιστάµενο να βοηθήσει τον εαυτό του. Να γνωρίζει ποιες πληροφορίες να κρατήσει εµπιστευτικές και ποιες να παρουσιάσει στην ιεραρχία.

70 -66- στ. Περιορισµοί του Στρατιωτικού Ηγέτη Ο Στρατιωτικός Ηγέτης δε µπορεί να βοηθά τον καθένα υφιστάµενό του σε κάθε κατάσταση. Ακόµα και οι επαγγελµατίες σύµβουλοι δεν µπορούν να προσφέρουν όλη τη βοήθεια που ένα άτοµο χρειάζεται. Πρέπει ο Στρατιωτικός Ηγέτης να αναγνωρίζει τα όρια του και όταν η κατάσταση το απαιτεί να παραπέµπει τον υφιστάµενο σε κάποιο ειδικό άτοµο ή υπηρεσία για να το βοηθήσει. Είναι θεµιτό και απόλυτα δικαιολογηµένο ένας υφιστάµενος να αναζητά βοήθεια πρωτίστως από τον Ηγέτη του. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να σέβεται πάντα το δικαίωµα του υφισταµένους του να επικοινωνεί τόσο µε τον ίδιο όσο µε διάφορες άλλες κατάλληλες Υπηρεσίες, διεθνείς, κρατικές κ.λ.π. ζ. Προσεγγίσεις Συµβουλευτικής Ένας αποτελεσµατικός Στρατιωτικός Ηγέτης προσεγγίζει κάθε υφιστάµενο του ως ιδιαίτερο άτοµο. ιαφορετικοί άνθρωποι και διαφορετικές καταστάσεις απαιτούν διαφορετικές συµβουλευτικές προσεγγίσεις. ιακρίνουµε τρεις τρόπους προσέγγισης, στη συµβουλευτική: τη κατευθυνόµενη, τη µη κατευθυνόµενη και τη συνδυασµένη προσέγγιση. Οι προσεγγίσεις αυτές διαφοροποιούνται στην τεχνική που χρησιµοποιείται, όλες όµως ταιριάζουν στον ορισµό της συµβουλευτικής και συνεισφέρουν στο συνολικό της σκοπό. Η βασική διαφορά ανάµεσα στις προσεγγίσεις έγκειται στο βαθµό µε τον οποίο ο υφιστάµενος συµµετέχει και αλληλεπιδρά κατά τη διάρκεια της συµβουλευτικής διαδικασίας. Κατευθυνόµενη Προσέγγιση Η κατευθυνόµενη προσέγγιση λειτουργεί καλύτερα στην επίλυση απλών προβληµάτων και στην άµεση διόρθωση αυτών. Ο Ηγέτης χρησιµοποιώντας τη κατευθυνόµενη προσέγγιση αναλαµβάνει το ρόλο να οµιλεί περισσότερο και να λέει στον υφιστάµενο του τι να κάνει και πότε να το κάνει. Σε αντίθεση µε τη µη κατευθυνόµενη προσέγγιση, ο Ηγέτης κατευθύνει την πορεία των ενεργειών για τον υφιστάµενο. Η προσέγγιση αυτή πρέπει να επιλέγεται όταν τα χρονικά περιθώρια είναι στενά, όταν µόνο ο Ηγέτης ξέρει, τι πρέπει να κάνει ή όταν ο υφιστάµενος έχει περιορισµένες ικανότητες επίλυσης των προβληµάτων. Είναι επίσης απαραίτητο να χρησιµοποιείται αυτή η µέθοδος όταν ο υφιστάµενος χρειάζεται καθοδήγηση, δεν είναι έµπειρος ή αισθάνεται ανασφαλής. Μη Κατευθυνόµενη προσέγγιση Η µη κατευθυνόµενη προσέγγιση προτιµάται στις περισσότερες συµβουλευτικές διαδικασίες. Οι Ηγέτες χρησιµοποιούν την έµπειρη διαίσθησή τους και κρίση προκειµένου να βοηθήσουν τον υφιστάµενο στην εξεύρεση λύσεων.

71 -67- Κατά τη διάρκεια της συµβουλευτικής ο Στρατιωτικός Ηγέτης περισσότερο ακούει παρά λαµβάνει αποφάσεις ή δίνει συµβουλές. Αποσαφηνίζει ό,τι λέγεται. Αναγκάζει τον υφιστάµενο να φέρει στην επιφάνεια σηµαντικά στοιχεία, ώστε να καταλάβει καλύτερα το πρόβληµα και όταν θεωρήσει ότι είναι η κατάλληλη στιγµή κάνει περίληψη της µέχρι τότε συζήτησης. Αποφεύγει να δίνει λύσεις στιγµής ή να προτείνει επιλογές. Εξασφαλίζει το γεγονός ότι το σχέδιο δράσης του υφισταµένου υποστηρίζει τους στόχους και τους αντικειµενικούς σκοπούς που έχουν τεθεί. Συνδυασµένη Στη συνδυασµένη προσέγγιση, ο Ηγέτης χρησιµοποιεί τεχνικές τόσο από την κατευθυνόµενη όσο και από τη µη κατευθυνόµενη προσέγγιση, προσαρµοσµένες έτσι ώστε να αποδώσουν αυτό που είναι καλύτερο για τον υφιστάµενο. Η συνδυασµένη προσέγγιση δίνει έµφαση στο σχεδιασµό του υφισταµένου και στις ευθύνες λήψης αποφάσεων από αυτόν. Με τη βοήθεια του Στρατιωτικού Ηγέτη, ο υφιστάµενος αναπτύσσει το δικό του σχέδιο δράσης. Ο Ηγέτης θα πρέπει να ακούει και να βοηθά στην ανάλυση κάθε πιθανής λύσης προκειµένου να προσδιορίσει τα καλά και τα κακά της σηµεία. Θα πρέπει να βοηθήσει τον υφιστάµενο να κατανοήσει πλήρως όλες τις πτυχές της κατάστασης και να τον ενθαρρύνει να αποφασίσει ποια λύση είναι η καλύτερη. Τα πλεονεκτήµατα - µειονεκτήµατα του κάθε τρόπου προσέγγισης, παρουσιάζονται στο παρακάτω διάγραµµα: ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ Κατευθυνόµενη προσέγγιση Μη κατευθυνόµενη προσέγγιση Συνδυασµένη ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Η ταχύτερη µέθοδος. Καλή προσέγγιση για άτοµα που χρειάζονται λεπτοµερή καθοδήγηση. Επιτρέπει στους συµβούλους να χρησιµοποιήσουν ενεργά την εµπειρία τους Ενθαρρύνει την ωριµότητα. Ενθαρρύνει την ανοιχτή επικοινωνία. Αναπτύσσει την προσωπική ευθύνη. Σχετικά γρήγορη. Ενθαρρύνει την ωριµότητα. Ενθαρρύνει την ανοιχτή επικοινωνία. Επιτρέπει στους συµβούλους να χρησιµοποιήσουν ενεργά την εµπειρία τους ιάγραµµα Τρόπων Προσέγγισης στη Συµβουλευτική ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ εν ενθαρρύνει τους υφιστάµενους να είναι µέρος της λύσης. Τείνει να διαχειρίζεται τα συµπτώµατα, όχι τα προβλήµατα. Τείνει να αποθαρρύνει τους υφιστάµενους να µιλούν ελεύθερα. Η λύση είναι του συµβούλου, όχι του υφισταµένου. Περισσότερο χρονοβόρα Απαιτεί µεγαλύτερη συµβουλευτική ικανότητα Μπορεί να είναι χρονοβόρα για µερικές περιπτώσεις.

72 -68- η. Τεχνικές Συµβουλευτικής Ο Στρατιωτικός Ηγέτης, µπορεί να επιλέξει κάποια από τις διαθέσιµες τεχνικές για να συµβουλεύσει τους υφισταµένους του. Οι τεχνικές αυτές της συµβουλευτικής, όταν χρησιµοποιηθούν κατάλληλα, αναγκάζουν τους υφισταµένους να δραστηριοποιούνται ή να βελτιώνουν την απόδοσή τους. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης µπορεί να χρησιµοποιήσει τις µεθόδους αυτές τόσο κατά την διάρκεια προγραµµατισµένων συµβουλευτικών διαδικασιών όσο και κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης ενός υφισταµένου του. (1). Οι τεχνικές της συµβουλευτικής που µπορεί να χρησιµοποιηθούν κατά τη διάρκεια της µη κατευθυνόµενης ή της συνδυασµένης προσέγγισης περιλαµβάνουν: Παράθεση πιθανών ενεργειών. Συζητά τις πιθανές ενέργειες που ο υφιστάµενος µπορεί να ακολουθήσει και αποφασίζουν από κοινού ποιο σχέδιο δράσης είναι το πιο κατάλληλο. Πρόταση. Προτείνει ένα σχέδιο δράσης, όµως αφήνει στον υφιστάµενο την απόφαση για την αποδοχή της προτεινόµενης ενέργειας. Πειθώ. Πείθει τον υφιστάµενο ότι ένα συγκεκριµένο σχέδιο δράσης είναι το καλύτερο, αφήνει όµως την απόφαση στον ίδιο. Η πειθώ βασίζεται στην αξιοπιστία του Ηγέτη, την προθυµία του υφισταµένου να ακούσει και στην αµοιβαία εµπιστοσύνη. Συµβουλή. Συµβουλεύει τον υφιστάµενο ότι ένα συγκεκριµένο σχέδιο δράσης είναι το καλύτερο. Αυτή είναι η ισχυρότερη µορφή επιρροής χωρίς να εµπεριέχει διαταγή. (2). Τεχνικές Συµβουλευτικής που µπορεί να χρησιµοποιηθούν κατά τη διάρκεια της κατευθυνόµενης προσέγγισης περιλαµβάνουν: ιορθωτική εκπαίδευση. ιδάσκει και βοηθά τον υφιστάµενο να αποκτήσει και να διατηρήσει την επίδοσή του στα προβλεπόµενα επίπεδα. Η διορθωτική εκπαίδευση ολοκληρώνεται όταν ο υφιστάµενος φτάσει στο επιθυµητό επίπεδο. ιαταγή. ιατάσσει τον υφιστάµενο να ακολουθήσει ένα συγκεκριµένο σχέδιο δράσης, που περιγράφει µε ακρίβεια και σαφήνεια. Ο υφιστάµενος αντιλαµβάνεται έτσι ότι έχει λάβει διαταγή και ότι θα αντιµετωπίσει τις συνέπειες, αν αποτύχει να την εκτελέσει.

73 -69- θ. Η Συµβουλευτική ιαδικασία Οι αποτελεσµατικοί Ηγέτες χρησιµοποιούν τη Συµβουλευτική ιαδικασία, αυτή αποτελείται από τέσσερα στάδια: Αναγνώριση της ανάγκης για συµβουλευτική. Προετοιµασία για συµβουλευτική. ιεξαγωγή της συµβουλευτικής διαδικασίας. Παρακολούθηση. Αναγνώριση της Ανάγκης για Συµβουλευτική Στο Στρατό απαιτείται η διεξαγωγή συµβουλευτικής από τους Στρατιωτικούς Ηγέτες σε συγκεκριµένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγµα κατά την άφιξη ενός νέου στελέχους σε µια Μονάδα. Επιπλέον, ο Ηγέτης θα χρειαστεί να διεξάγει αναπτυξιακή συµβουλευτική όταν εµφανιστεί η ανάγκη για ανάπτυξη-βελτίωση των υφισταµένων του. Η ανάπτυξη των υφισταµένων συντελείται µέσα από την προσεκτική παρακολούθηση της επίδοσης τους, τη σύγκριση της µε το επιθυµητό επίπεδο και την παροχή βοήθειας µε τη µορφή συµβουλευτικής. Προετοιµασία για Συµβουλευτική Η επιτυχηµένη συµβουλευτική απαιτεί προετοιµασία. Για να προετοιµαστεί κατάλληλα ένας Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να ακολουθήσει τα παρακάτω: Επιλογή κατάλληλου χώρου. Προγραµµατισµός του χρόνου. Έγκαιρη ενηµέρωση του υφισταµένου. Συγκέντρωση πληροφοριών. Περίγραµµα της συµβουλευτικής διαδικασίας. Σχεδιασµός της συµβουλευτικής προσέγγισης. Εξασφάλιση του κατάλληλου περιβάλλοντος.

74 -70- ιεξαγωγή Συµβουλευτικής ιαδικασίας Η συµβουλευτική διαδικασία δεν είναι τυποποιηµένη διότι µπορεί να λάβει χώρα και αυθόρµητα καθώς οι Στρατιωτικοί Ηγέτες συναντούν τους υφισταµένους τους στις καθηµερινές τους δραστηριότητες. Τέτοια συµβουλευτική µπορεί να συµβεί στο πεδίο ασκήσεων, στην εκπαίδευση ή όπου, οι υφιστάµενοι εκτελούν τα καθήκοντά τους. Οι καλοί Ηγέτες εκµεταλλεύονται τα γεγονότα που προκύπτουν µε φυσιολογικό τρόπο για να δίδουν στους υφιστάµενους τις οδηγίες, κατευθύνσεις και συµβουλές τους. Η συµβουλευτική διαδικασία ακολουθεί τις παρακάτω φάσεις διεξαγωγής: Έναρξη της ιαδικασίας Ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσει η συµβουλευτική διαδικασία είναι να αποσαφηνιστεί ο σκοπός της. Ανάλογα µε την περίπτωση µπορούµε να ξεκινήσουµε τη διαδικασία µε αναδροµή στο προηγούµενο σχέδιο δράσης. Συζήτηση των Θεµάτων Ο Ηγέτης και ο υφιστάµενος θα πρέπει να προσπαθήσουν να αναπτύξουν µια αµοιβαία κατανόηση των θεµάτων. Αυτό µπορεί να επιτευχθεί καλύτερα όταν ο Ηγέτης αφήνει στον υφιστάµενο τον περισσότερο χρόνο οµιλίας. Χρησιµοποιεί την ενεργητική ακρόαση, ανταποκρίνεται και υποβάλλει ερωτήσεις χωρίς να κυριαρχεί στη συζήτηση. Θέτει ως στόχο να βοηθήσει τον υφιστάµενο να κατανοήσει καλύτερα το αντικείµενο της συµβουλευτικής. Ανάπτυξη Σχεδίου ράσης Ένα σχέδιο δράσης ακολουθεί µια µέθοδο για την επίτευξη του επιθυµητού αποτελέσµατος. Περιγράφει τι πρέπει να κάνει ο υφιστάµενος για να φτάσει τους στόχους που τίθενται κατά τη διάρκεια της συµβουλευτικής διαδικασίας. Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι συγκεκριµένο. Πρέπει να δείχνει στον υφιστάµενο τον τρόπο να αλλάξει ή να διορθώσει τη συµπεριφορά του, ώστε να φτάσει στο επιθυµητό αποτέλεσµα. Ένα συγκεκριµένο και εφικτό σχέδιο δράσης δηµιουργεί τη βάση για την επιτυχηµένη ανάπτυξη του.

75 -71- Καταγραφή και Λήξη της ιαδικασίας Αν και οι απαιτήσεις για την καταγραφή των συµβουλευτικών διαδικασιών ποικίλουν, ο Ηγέτης επωφελείται πάντα από την καταγραφή του κύριου σηµείου της όλης διαδικασίας. Η καταγραφή αυτή εξυπηρετεί ως σηµείο αναφοράς για το τελικό σχέδιο δράσης, τα επιτεύγµατα, τις βελτιώσεις, τις προσωπικές προτιµήσεις ή τα προβλήµατα του υφισταµένου. Για να λήξει η διαδικασία, συνοψίζονται τα κυριότερα σηµεία και ερωτάται ο υφιστάµενος αν κατανοεί το σχέδιο δράσης και προϊδεάζεται για το ενδεχόµενο µελλοντικών συναντήσεων. Παρακολούθηση Η συµβουλευτική διαδικασία δεν τελειώνει µε την ολοκλήρωση της συζήτησης µεταξύ Ηγέτη και υφιστάµενου αλλά συνεχίζεται κατά την εφαρµογή του σχεδίου δράσης και την αξιολόγηση των αποτελεσµάτων. Η παρακολούθηση της περιλαµβάνει την υποστήριξη της εφαρµογής του σχεδίου δράσης και την αξιολόγησή του. Υποστήριξη Εφαρµογής Σχεδίου ράσης Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να υποστηρίζει τους υφισταµένους καθώς εφαρµόζουν το σχέδιο δράσης. Πρέπει να παρατηρεί και να αξιολογεί τη διαδικασία αυτή και πιθανόν να τροποποιεί το σχέδιο, ώστε αυτό να ανταποκρίνεται στους στόχους. Αξιολόγηση του Σχεδίου ράσης Σκοπός της συµβουλευτικής είναι να αναπτυχθούν οι υφιστάµενοι ώστε να καταστούν περισσότερο ικανοί να επιτύχουν προσωπικούς, επαγγελµατικούς και οργανωτικούς στόχους. Η αξιολόγηση του σχεδίου δράσης παρέχει χρήσιµες πληροφορίες για την παρακολούθηση µελλοντικών συµβουλευτικών διαδικασιών. Συµπερασµατικά η αναπτυξιακή συµβουλευτική επικεντρώνεται γύρω από την επικοινωνία του Στρατιωτικού Ηγέτη µε τον υφιστάµενο και περιγράφει τις απαραίτητες ενέργειες του, προκειµένου να επιτευχθούν ατοµικοί, οργανωτικοί στόχοι και αντικειµενικοί σκοποί. Το παρακάτω διάγραµµα συνοψίζει τις κυριότερες πτυχές της αναπτυξιακής συµβουλευτικής και της συµβουλευτικής διαδικασίας:

76 -72- Πτυχές Αναπτυξιακής Συµβουλευτικής Προσόντα που πρέπει να επιδείξουν οι Στρατιωτικοί. Ηγέτες για αποτελε-σµατική συµβουλευτική: Σεβασµός για τον υφιστάµενο. Αυτογνωσία. Συναισθηµατική κατανόηση. Αξιοπιστία. Ικανότητες συµβουλευτικής που πρέπει να εφαρµόζει ο Στρατ. Ηγέτης: Ενεργητική ακρόαση. Απόκριση (Ανταπόκριση) Υποβολή Ερωτήσεων ( ιερεύνηση) Τρόποι Προσέγγισης Συµβουλευτικής: Μη κατευθυνόµενη προσέγγιση Κατευθυνόµενη προσέγγιση Συµβουλευτική ιαδικασία Αναγνώριση της ανάγκης για συµβουλευτική. Προετοιµασία για συµβουλευτική: Επιλογή κατάλληλου χώρου. Προγραµµατισµός του χρόνου. Έγκαιρη ενηµέρωση του υφισταµένου. Συγκέντρωση πληροφοριών. Περίγραµµα της συµβουλευτικής συνεδρίασης. Σχεδιασµός της συµβουλευτικής προσέγγισης. Εξασφάλιση του κατάλληλου περιβάλλοντος. ιεξαγωγή της συµβουλευτικής: Έναρξη της διαδικασίας. Συζήτηση του θέµατος. Ανάπτυξη του σχεδίου δράσης. Καταγραφή και λήξη της διαδικασίας. Παρακολούθηση: Υποστήριξη εφαρµογής σχεδίου δράσης. Αξιολόγηση του σχεδίου δράσης. Συνδυασµένη προσέγγιση Πτυχές Αναπτυξιακής Συµβουλευτικής και της Συµβουλευτικής ιαδικασίας

77 -73- ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ 25. ΓΕΝΙΚΑ Ο Στρατιωτικός Ηγέτης ανεξάρτητα από το επίπεδο Ηγεσίας, πρέπει να έχει στο νου του τη πιο σηµαντική πτυχή της Ηγεσίας ότι καθοδηγεί ανθρώπους. Ο Στρατός δεν αποτελείται απλώς από ανθρώπους, ο Στρατός είναι οι άνθρωποι, οι ανθρώπινες οντότητες που ζουν, αναπνέουν και υπηρετούν, που έχουν ανάγκες, ενδιαφέροντα και επιθυµίες. Χαρακτηρίζονται από θέληση, δυνάµεις και ικανότητες, και έχουν ελλείψεις και αδυναµίες. Αποτελούν την καρδιά της επιχειρησιακής ετοιµότητας του Στρατού, που βασίζεται πάνω στο ηθικό όλου του Στρατιωτικού προσωπικού. Το προσωπικό δίνει στο Στρατό µας ζωή και χωρίς αυτό δεν µπορούµε να επιτύχουµε. Για να εκτιµηθεί πλήρως η ανθρώπινη διάσταση της Στρατιωτικής Ηγεσίας πρέπει να κατανοηθούν δύο βασικά στοιχεία. Η ίδια η Ηγεσία και οι άνθρωποι που ο Στρατιωτικός Ηγέτης καθοδηγεί. Η Ηγεσία απέχει πολύ από το να είναι µία ακριβής διαδικασία. Κάθε άτοµο και κάθε τµήµα διαφέρει. Το περιβάλλον µέσα στο οποίο o Στρατιωτικός Ηγέτης δραστηριοποιείται και ενεργεί διαµορφώνεται τόσο από αυτόν τον ίδιο, όσο και από το ανθρώπινο δυναµικό του οποίου Ηγείται. 26. ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΧΕΣΗ ΟΜΑ Α ΘΕΣΜΟΣ Ο Στρατός ως σύνολο είναι ένας θεσµός, ο οποίος έχει µια ιστορία συνυφασµένη µε αυτή την ίδια την ύπαρξη του Ελληνικού Έθνους. Τα µέλη του δίδουν όρκο πίστης και αφοσίωσης στη πατρίδα, αποδεχόµενοι µία σχέση αµοιβαίας ηθικής υποχρέωσης και καθήκοντος που κάνει το Στρατό «οµάδα θεσµό» και όχι απλώς «επάγγελµα». Ο Στρατός δεν µπορεί να λειτουργήσει διαφορετικά παρά µόνο σαν «οµάδα», σαν ένα συµπαγές πειθαρχηµένο σύνολο. Η ταυτότητά της «οµάδας» αυτής δεν προέρχεται µόνο από το γεγονός ότι όλα τα µέλη της Στρατιωτικοί δίνουν έναν όρκο, ή ότι συµµετέχουν σε έναν οργανισµό. Κυρίως η ταυτότητα της «οµάδας» προέρχεται από τον αµοιβαίο σεβασµό ανάµεσα στα µέλη της, στα µέλη του Στρατού και από την εµπιστοσύνη ανάµεσα στους Ηγέτες και τους υφιστάµενους. Ο δεσµός αυτός µεταξύ Ηγετών υφισταµένων µε ανάλογο τρόπο πηγάζει από τον αµοιβαίο σεβασµό καθώς και από την πειθαρχία.

78 -74- Η ανώτερη µορφή πειθαρχίας είναι η πρόθυµη υπακοή των υφισταµένων οι οποίοι εµπιστεύονται τους Ηγέτες τους, κατανοούν και πιστεύουν στο σκοπό της αποστολής εκτιµούν το Στρατό και τη θέση τους σ αυτόν και έχουν τη θέληση να εκτελέσουν µε επιτυχία την αποστολή τους. Η µορφή αυτή της πειθαρχίας παράγει ανθρώπους και «οµάδες» που στις πραγµατικά δύσκολες στιγµές ανταποκρίνονται µε αυταπάρνηση στην αποστολή τους. Πειθαρχία Οι άνθρωποι είναι, ότι πιο σηµαντικό διαθέτει ο Στρατός. Οι Έλληνες στρατιώτες και γενικότερα το σύνολο των Οπλιτών (κληρωτοί επαγγελµατίες) καθώς και όλοι οι Αξιωµατικοί, είναι στην πραγµατικότητα τα «διαπιστευτήρια» του Έλληνα Στρατιωτικού Ηγέτη. Στις υποχρεώσεις του Στρατιωτικού Ηγέτη να γνωρίζει πως θα χειρίζεται τους ανθρώπους του, αυτό το «πολύτιµο αγαθό», είναι και η υποχρέωση κατανόησης των πιέσεων και των απαιτήσεων που επηρεάζουν αυτούς τους ανθρώπους. Η πειθαρχία είναι µία Ηθική, πνευµατική και φυσική κατάσταση στην οποία όλοι οι υφιστάµενοι ανταποκρίνονται στην θέληση του Ηγέτη, είτε αυτός είναι παρών είτε απουσιάζει. Η αληθινή πειθαρχία απαιτεί ευσυνείδητη υπακοή, µια υπακοή που διατηρεί την πρωτοβουλία και λειτουργεί ακόµα και όταν ο Ηγέτης απουσιάζει. Οι υφιστάµενοι που κατανοούν το σκοπό της αποστολής, εµπιστεύονται τον Ηγέτη και ενστερνίζονται τις Στρατιωτικές Αξίες, θα πράξουν το σωστό γιατί αυτοί είναι πραγµατικά αφοσιωµένοι στο Στρατό. Πειθαρχία δε σηµαίνει απλώς την έκδοση διαταγών και την απαίτηση για άµεση εφαρµογή και εκτέλεση τους. Σηµαίνει κάτι πιο πολύπλοκο και πιο σηµαντικό. Η πειθαρχία θεµελιώνεται στην εκπαίδευση και στη χρησιµοποίηση της αµοιβής και της τιµωρίας µε σύνεση. Έτσι ο Στρατιωτικός Ηγέτης ενσταλάζει στους υφισταµένους του την αυτοπεποίθηση και δοµεί την εµπιστοσύνη µεταξύ του συνόλου του Στρατιωτικού Προσωπικού, δηµιουργώντας µία έξυπνη συλλογική βούληση. Η συλλογική αυτή βούληση ενός πειθαρχηµένου συνόλου είναι κρίσιµη όταν απαιτηθεί και ιδιαίτερα στο αποφασιστικό σηµείο της µάχης. Βασικό καθήκον κάθε Στρατιωτικού Ηγέτη είναι η ανάπτυξη της «εσωτερικής» πειθαρχίας των υφισταµένων του, που αποτελεί την ιδανική µορφή έκφρασής της. Προϋποθέτει δε την καλλιέργεια στους υφισταµένους: Της συναίσθησης της αξιοπρέπειας. Της ατοµικής τιµής.

79 -75- Της συνείδησης ευθύνης και ηθικής υποχρέωσης για εκπλήρωση του κοινού έργου και σκοπού. Του σεβασµού και της εµπιστοσύνης του κατώτερου προς τον ανώτερο. Η ενσυνείδητη πειθαρχία εξαφανίζει την ευθυνοφοβία, εκσυγχρονίζει την έννοια της Ηγεσίας, αποκαλύπτει νέες ιδέες µε την ελευθερία έκφρασης της γνώµης, συµβάλλει στην ευσυνείδητη συµµετοχική διαδικασία, κεντρίζει την πλέον ευαίσθητη χορδή του Έλληνα που είναι το φιλότιµο, δηµιουργεί ψυχικούς δεσµούς και το κυριότερο, δηµιουργεί πνεύµα Μονάδας, που είναι ο βασικότερος παράγοντας εκτίµησής της. Ο σκοπός της πειθαρχίας είναι να εµφυσήσει στο πνεύµα του Αξιωµατικού και του µαχητή: Την αντίσταση σε περιόδους µεγάλου κινδύνου στο εσωτερικό ένστικτο για αυτοπροστασία, και την εκτέλεση των διαταγών µε αυταπάρνηση και αυτοθυσία. Τη διατήρηση της τάξης µέσα στον ίδιο τον Στρατό. Την έννοια της τιµής και του καθήκοντος. Πειθαρχία ευπραξίας γενέτειρα. Αισχύλος Ηθικό Το συναισθηµατικό στοιχείο που ονοµάζεται ηθικό έχει περιγραφεί ως το µυστικό όπλο στο πεδίο της µάχης. Είναι το πιο σηµαντικό και ακατάληπτο στοιχείο της ανθρώπινης διάστασης. Είναι ένας πολυσύνθετος παράγοντας, που αναπτύσσεται µεταξύ των ατόµων µε κοινό στόχο και σκοπό, εξαρτάται δε από πολλές παραµέτρους. Είναι η συνισταµένη που περιλαµβάνει όλα τα στοιχεία του ψυχισµού, τόσο του κάθε ατόµου ξεχωριστά, όσο και του συνόλου, όταν αυτά δρουν συλλογικά και κάτω από σωστή Ηγεσία. Καλλιεργείται και αναπτύσσεται µε άξονα τον Ηγήτορα γύρω από τον οποίο συσπειρώνονται όλοι, ενδυναµώνοντας τους µεταξύ τους δεσµούς. Το ηθικό, είναι ένα µέσο που αφορά τον τρόπο µε τον οποίο οι άνθρωποι αισθάνονται για τον εαυτό τους, το σύνολο και τους Ηγέτες τους. Το ηθικό προέρχεται από την καλή Ηγεσία, τις κοινές στερήσεις και τον αµοιβαίο σεβασµό. Έχει σαν αποτέλεσµα ένα συνεκτικό σύνολο που µάχεται µε ενθουσιασµό προκειµένου να επιτύχει τους κοινούς στόχους. Οι Ηγέτες γνωρίζουν ότι το ηθικό, είναι το ουσιαστικό ανθρώπινο στοιχείο, το οποίο συγκρατεί το σύνολο «δεµένο» και του επιτρέπει να συνεχίζει,

80 -76- αντιµετωπίζοντας δύσκολα και απρόβλεπτα γεγονότα που συµβαίνουν σε ένα πόλεµο. Το ηθικό είναι η ψυχική δύναµη, η οποία παρακινεί τους Στρατιωτικούς σε πράξεις αυταπάρνησης και αυτοθυσίας για την εκτέλεση του καθήκοντος, και της αποστολής τους και αναπτύσσεται κάτω από µια αποτελεσµατική και εµπνευσµένη Στρατιωτική Ηγεσία. Μέριµνα για το Προσωπικό Το Στρατιωτικό προσωπικό είναι και θα παραµείνει το σπουδαιότερο από όλα τα µέσα που διατίθενται στον Ηγέτη για να εκπληρώσει την αποστολή του. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να κατέχει καλά την τέχνη του χειρισµού των ανθρώπων και κυρίως µέσα στο Στρατιωτικό περιβάλλον. Να γνωρίζει τα αίτια, τους παράγοντες και τους τρόπους επηρεασµού της ανθρώπινης συµπεριφοράς, τα προβλήµατα των υφισταµένων του και τις επιπτώσεις του Στρατιωτικού περιβάλλοντος σε αυτά καθώς και στον τρόπο απόκτησης και διατήρησης ψυχικού δεσµού µε αυτούς. Ο Ηγήτορας πρέπει να γνωρίζει τι κρύβουν οι υφιστάµενοι µέσα τους, τι τους ωθεί να κάνουν, ή να µη κάνουν κάτι, τι τους παρακινεί και τι τους απογοητεύει. Πρέπει να γνωρίζει τι τους απασχολεί, να συζητά µαζί τους και να τους παρατηρεί κατά την εκτέλεση της εργασίας τους, ώστε να αντιλαµβάνεται καλύτερα τις ικανότητες και αδυναµίες τους για να τους χρησιµοποιεί κατά τον αποτελεσµατικότερο τρόπο. Επίσης, πρέπει να γνωρίζει τις ανάγκες των υφισταµένων του και να φροντίζει για την ικανοποίησή τους. Μέριµνα, για το προσωπικό σηµαίνει δηµιουργία πειθαρχηµένου περιβάλλοντος, µέσα στο οποίο τα άτοµα µπορούν να εκπαιδευθούν και να αναπτυχθούν. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης µεριµνά για το προσωπικό όταν του συµπεριφέρεται δίκαια, δεν φυγοπονεί, µοιράζεται τις δυσκολίες και δίδει το σωστό παράδειγµα σε κάθε περίπτωση. Μέριµνα για το προσωπικό σηµαίνει να απαιτείς από αυτό να κάνει το καθήκον του, ακόµα και µε κίνδυνο της ζωής του. ε σηµαίνει να κάνεις την εκπαίδευσή τους πιο εύκολη ή άνετη, καθόσον αυτό το είδος εκπαίδευσης µπορεί να το οδηγήσει σε θάνατο. Η εκπαίδευση πρέπει να είναι αυστηρή, να µοιάζει όσο το δυνατό πιο πολύ στις πραγµατικές συνθήκες της µάχης και παράλληλα να είναι ασφαλής. Η σκληρή εκπαίδευση αποτελεί τον καλύτερο τρόπο προετοιµασίας των µαχητών για τη φρίκη του πολέµου. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης µεριµνά για τους υφισταµένους του παρέχοντας σ αυτούς την εκπαίδευση, τον εξοπλισµό και την υποστήριξη που χρειάζονται ώστε να παραµείνουν ζωντανοί στη µάχη. Στον πόλεµο η άνεση των µαχητών είναι σηµαντική διότι επηρεάζει το ηθικό και τη µαχητική ικανότητα, όµως έρχεται σε δεύτερη µοίρα όσον αφορά την αποστολή. Η µέριµνα για το προσωπικό είναι έργο κάθε Στρατιωτικού Ηγέτη.

81 -77- Το προσωπικό αποτελεί τον κύριο παράγοντα στην επιτυχή εκτέλεση της αποστολής του Στρατού µας και η αποτελεσµατική χρησιµοποίηση και η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων του επιβάλλουν: ιατήρηση υψηλού ηθικού. Εφαρµογή κανόνων χρηστής διοίκησης σε όλα τα επίπεδα και εµµονή στη ιοίκηση δια του παραδείγµατος. Συνεχή µέριµνα για τη διαβίωση και την αντιµετώπιση προβληµάτων πάσης φύσεως στο µέτρο του δυνατού. ιατήρηση υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης. Σεβασµός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. 27. ΠΙΕΣΗ ΤΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες είναι υποχρεωµένοι να προετοιµάζουν τους υφισταµένους τους για το άγχος του πολέµου και την πίεση της µάχης, που αποτελούν την πιο σκληρή δοκιµασία. Η πίεση της µάχης είναι ιδιαίτερα συνηθισµένη και έχει παρουσιασθεί µε τον ίδιο τρόπο σ όλους τους αιώνες. Ωστόσο, υπάρχει µια πτυχή της ανθρώπινης διάστασης που έχει προσλάβει αυξανόµενη σηµασία και αυτή είναι η εισαγωγή νέων τεχνολογικών επιτευγµάτων στο Στρατό και στους ανθρώπους. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες είχαν ανέκαθεν να αντιµετωπίσουν τα αποτελέσµατα των τεχνολογικών αλλαγών. Αυτό που διαφέρει σήµερα είναι ο ρυθµός µε τον οποίο η τεχνολογία, συµπεριλαµβανοµένης και της τεχνολογίας των µέσων διεξαγωγής της µάχης, µεταβάλλεται. Οι ραγδαίες αλλαγές σε νέες τεχνολογίες αναγκάζουν το στρατό να µεταβάλλει πολλές πτυχές του τρόπου µε τον οποίο λειτουργεί και δηµιουργούν νέες προκλήσεις για τους Στρατιωτικούς Ηγέτες. Η παρουσία της τεχνολογίας αποτελεί πρόκληση για όλους τους Στρατιωτικούς Ηγέτες και καθώς δεν πρόκειται για κάτι παροδικό, ο Στρατιωτικός Ηγέτης έχει την ανάγκη να µαθαίνει διαρκώς πώς να µεταχειρίζεται τη τεχνολογία και να τη κάνει να λειτουργεί προς όφελός του. Οι προκλήσεις προέρχονται από πολλές κατευθύνσεις. Τα τεχνολογικά επιτεύγµατα έχουν τη δυνατότητα να επιτρέπουν τη διεξαγωγή καλυτέρων επιχειρήσεων και µε µεγαλύτερη ικανότητα διατήρησης της Μαχητικής Ισχύος. Ωστόσο, ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να έχει πάντα υπόψη του τους περιορισµούς του προσωπικού του. Ανεξάρτητα από τη τεχνολογία που διαθέτει ή τον τρόπο που αυτή επηρεάζει την αποστολή του, εξακολουθούν οι µαχητές να είναι το µυαλό, η

82 -78- καρδιά, το κουράγιο, το φιλότιµο και τα χαρίσµατα που θα οδηγήσουν στη νίκη. Η τεχνολογία µεταβάλλει το µέγεθος του πεδίου µάχης και την ταχύτητα της µάχης. Οι άµεσες παγκόσµιες επικοινωνίες αυξάνουν το ρυθµό των στρατιωτικών ενεργειών. Τα συστήµατα προσδιορισµού θέσης και οι δυνατότητες νυχτερινής παρατήρησης, σηµαίνουν ότι ο Στρατός µπορεί να πολεµήσει νύχτα µε συνθήκες περιορισµένης ορατότητας, συνθήκες που στο παρελθόν επιβράδυναν τις Στρατιωτικές κινήσεις. Οι µη γραµµικές επιχειρήσεις καθιστούν πιο δύσκολο για τους διοικητές τον καθορισµό κρίσιµων στοιχείων στο πεδίο µάχης. Οι συνεχείς επιχειρήσεις αυξάνουν την πνευµατική και φυσική πίεση στους µαχητές και στους Ηγέτες. Οι αποτελεσµατικοί Ηγέτες αναπτύσσουν τεχνικές για την αναγνώριση και διαχείριση της πίεσης αυτής πολύ πριν λάβει χώρα ουσιαστικά η σύγκρουση. Βρίσκουν επίσης τρόπους να ξεπεράσουν την αυξηµένη αίσθηση αποµόνωσης των µαχητών που προέρχεται από το µέγεθος του σύγχρονου πεδίου µάχης. Η σύγχρονη τεχνολογία έχει αυξήσει επίσης τον αριθµό και την πολυπλοκότητα των ικανοτήτων που απαιτούνται από το Στρατιωτικό Ηγέτη. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να διαχειρίζονται προσεκτικά τις κρίσιµες ειδικότητες και να συνδυάζουν την Ηγεσία µε τη διαχείριση του προσωπικού και την εκπαίδευση ώστε να εξασφαλίζουν ότι έχουν τοποθετηθεί τα κατάλληλα άτοµα στις κατάλληλες θέσεις και ότι όλο το σύστηµα είναι καλά εκπαιδευµένο και σε πλήρη ετοιµότητα. Για µερικούς, η τεχνολογία ισοδυναµεί µε ένα αναίµακτο πεδίο µάχης που µοιάζει περισσότερο µε ένα πολεµικό παιχνίδι στον ηλεκτρονικό υπολογιστή παρά µε τα πεδία µάχης του παρελθόντος. Αυτό δεν αληθεύει τώρα ούτε και στο άµεσο µέλλον. Η τεχνολογία ακόµα κατευθύνεται στην απάντηση των ίδιων βασικών ερωτηµάτων τα οποία οι Ηγέτες του παρελθόντος συνήθιζαν να θέτουν όταν οδηγούσαν στο µέτωπο τους µαχητές τους: Που βρίσκοµαι; Που είναι οι σύντροφοί µου; Που βρίσκεται ο εχθρός; Πως θα τον νικήσω; Οπλισµένοι µε τις πληροφορίες αυτές, οι µαχητές θα επιµείνουν για να ολοκληρώσουν τις αποστολές τους επιδεικνύοντας χαρακτήρα και χρησιµοποιώντας τις τεχνολογικές αιχµές προκειµένου να κάνουν το έργο τους καλύτερα, ταχύτερα και πιο έξυπνα. Η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία µπορεί να συνεισφέρει τα µέγιστα στην κατανόηση του πεδίου µάχης από το Στρατιωτικό Ηγέτη. Οι καλοί Ηγέτες ενηµερώνονται για τα τεχνολογικά επιτεύγµατα που µεγεθύνουν τις τακτικές τους ικανότητες. Η ψηφιακή τεχνολογία έχει πολλά να προσφέρει, ωστόσο δε µπορεί ποτέ να αντικαταστήσει την επιτόπου παρατήρηση που µπορεί να κάνει ο Ηγέτης µε τους στρατιώτες του ώστε να ανακαλύψει τι ακριβώς συµβαίνει. Η τεχνολογία µπορεί να παρέχει ένα σηµαντικό µέγεθος πληροφοριών, ωστόσο δεν παρουσιάζει µια απόλυτα ακριβή εικόνα. Η τεχνολογία είναι ανεκτίµητη αλλά οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να γνωρίζουν τα όρια της. Η τεχνολογία και η µέγιστη αξιοποίησή της θα γίνεται ολοένα και πιο σηµαντική. Οι σύγχρονοι Στρατιωτικοί Ηγέτες απαιτούν κατανόηση των συστηµάτων και περισσότερες τεχνικές και τακτικές ικανότητες.

83 -79- Τεχνικές ικανότητες: Τι κάνει αυτό το σύστηµα; Τι δεν κάνει; Τι δυνατότητες έχει; Τι αδυναµίες έχει; Τι πρέπει να ελέγξει κάποιος; Τακτικές ικανότητες: Με ποιο τρόπο υποστηρίζουν το τµήµα οι δυνατότητες του συστήµατος αυτού; Πως θα έπρεπε να χρησιµοποιηθεί για να υποστηρίξει την αποστολή αυτή; Τι πρέπει να κάνει κάποιος αν αποτύχει; Υπάρχει µια λεπτή διαχωριστική γραµµή, ανάµεσα στην λογική αµφισβήτηση των δυνατοτήτων ενός νέου συστήµατος και στην παράλογη εχθρότητα που απορρίπτει τα πλεονεκτήµατα που προσφέρει η τεχνολογία. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να ενηµερώνεται για τις δυνατότητες και αδυναµίες της και να διαβεβαιώνεται ότι το ίδιο κάνει και το προσωπικό του. Η Στρατιωτική υπεροχή ορίζεται σήµερα, ίσως περισσότερο σε τεχνολογικούς όρους και λιγότερο σε αριθµητικούς όπως στο παρελθόν. Τα οπλικά συστήµατα, οι στρατιωτικές τηλεπικοινωνίες, τα µέσα απεικόνισης, αλλά και τα συστήµατα οργάνωσης και υποστήριξης λήψης αποφάσεων, ενσωµατώνουν την τελευταία λέξη των τεχνολογικών εξελίξεων και η προµήθειά τους αποτελεί επιδίωξη όλων των σύγχρονων Στρατών. Άλλωστε οι τελευταίοι πόλεµοι καταδεικνύουν ότι η τεχνογνωσία και η τεχνολογία φέρνουν λαµπρά αποτελέσµατα, όταν χρησιµοποιούνται σωστά τα πολεµικά µέσα, τα οποία βέβαια απαιτούν γνώσεις και, µάλιστα, τις πιο σύγχρονες επιστηµονικές γνώσεις. Αυτές τις γνώσεις είµαστε υποχρεωµένοι να προσφέρουµε στους σηµερινούς, και αυριανούς Ηγέτες, στους σύγχρονους και µελλοντικούς Στρατιωτικούς Ηγέτες. Είναι, όµως, η χρήση της τεχνολογίας ικανή και αναγκαία συνθήκη για την επίτευξη του στόχου; Η απάντηση είναι σαφώς όχι. Η τεχνολογία µας παρέχει τα µέσα και τίποτε περισσότερο. Ο ενθουσιασµός, µε τον οποίο φαίνεται να περιβάλλεται κάθε νέο τεχνολογικό µέσο, δεν ανταποκρίνεται πάντα στην αποτελεσµατικότητα του στις εκάστοτε συνθήκες και, επιπλέον, σύντοµα δίνει τη θέση του στον ενθουσιασµό για την επόµενη έκδοση ή για το «νέο όπλο». Η επιλογή των καταλληλότερων, κατά περίπτωση µέσων, αλλά και η χρήση τους, είναι έργο του Ανθρώπου Στρατιωτικού Ηγέτη. Ποια όµως είναι τα απαιτούµενα χαρακτηριστικά του Στρατιωτικού Ηγέτη από τεχνολογικής άποψης, ώστε να δύναται να αντεπεξέλθει στις σύγχρονες και µελλοντικές απαιτήσεις; Η απάντηση στο παραπάνω ερώτηµα δεν είναι εύκολη και δικαιολογεί τον γόνιµο προβληµατισµό που αναπτύσσεται, ο οποίος είναι βέβαιο ότι θα εξελιχθεί σε µια µόνιµη διαδικασία, µε ιδιαίτερα χρήσιµα αποτελέσµατα. Το πρώτο σηµείο είναι η επαρκής δυνατότητα µιας, τουλάχιστον µακροσκοπικής, αντίληψης των τεχνολογικών δεδοµένων. Αυτή είναι δυνατόν να εξασφαλιστεί τόσο µε την επικαιρότητα των εκπαιδευτικών

84 -80- προγραµµάτων του συνόλου του Στρατιωτικού προσωπικού, όσο και µε την θέσπιση διαδικασιών συνεχούς ενηµέρωσης και επιµόρφωσης για τις τεχνολογικές εξελίξεις και κατά την διάρκεια της καριέρας τους. Το δεύτερο είναι η κριτική αντιµετώπιση της τεχνολογίας από πλευράς του σύγχρονου Στρατιωτικού Ηγέτη. Πρέπει να είναι δυνατή η διάκριση των χρησίµων, στις εκάστοτε συνθήκες, από τα µη-χρήσιµα τεχνολογικά επιτεύγµατα, µε το «µη-χρήσιµα» να αναφέρεται σε προϊόντα που προβάλλονται ως «απαραίτητα», µόνο και µόνο επειδή συµφέρει να πωληθούν. 28. ΠΙΕΣΗ ΣΤΟ ΠΕ ΙΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες κατανοούν την ανθρώπινη διάσταση και προβλέπουν τις αντιδράσεις των µαχητών τους στην πίεση, ιδιαίτερα στην τροµακτική πίεση της µάχης. Πολλές απαντήσεις, µπορεί να φαίνονται απλές και εύκολες, καθώς κάποιος διαβάζει «ασφαλής» το παρόν εγχειρίδιο. Είναι όµως βέβαιο ότι οι απαντήσεις αυτές δεν θα είναι καθόλου εύκολο να έρχονται κατά την διάρκεια της µάχης. Εάν αναλογιστεί ο Στρατιωτικός Ηγέτης έγκαιρα την πίεση της µάχης και τα αποτελέσµατά της πάνω σ αυτόν και τους υφισταµένους του, θα εκπλαγεί λιγότερο και θα είναι περισσότερο προετοιµασµένος για να αντιµετωπίσει και να µειώσει τις επιπτώσεις της. Χρειάζεται πνευµατική πειθαρχία προκειµένου να φανταστεί ο Στρατιωτικός Ηγέτης το ασύλληπτο, δηλαδή ότι το σχέδιο εξελίσσεται λάθος, οι µαχητές του είναι πληγωµένοι ή πεθαίνουν και ο εχθρός καταδιώκει ΑΥΤΟΝ τον ίδιο. Όµως στη µάχη όλα αυτά µπορούν να συµβούν και οι µαχητές περιµένουν τον ίδιο τον Ηγέτη τους, να έχει προβλέψει όλα αυτά. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις συχνά εµπεριέχουν κινδύνους και εποµένως φόβο. Η καταπολέµηση των επιπτώσεων του φόβου δεν έχει καµία σχέση µε την άρνηση του φόβου. Αντιθέτως σηµαίνει ότι αναγνωρίζεις το φόβο και τον αντιµετωπίζεις. Οι Ηγέτες γνωστοποιούν στους υφισταµένους τους ότι ο φόβος που πιθανώς να αισθανθούν στο πεδίο της µάχης είναι µια φυσιολογική ανθρώπινη αντίδραση, την οποία πρέπει όµως να µάθουν να αντιµετωπίζουν. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες αναµένουν το φόβο να κυριαρχήσει όταν η κατάσταση δυσκολεύει, όταν προκύπτουν εµπόδια, όταν πχ. η µονάδα αποτυγχάνει να ολοκληρώσει µια αποστολή ή όταν υπάρχουν απώλειες. Οι εικόνες και οι ήχοι του σύγχρονου πεδίου µάχης είναι τροµαχτικοί. Υπάρχει παράλληλα και ο φόβος για το άγνωστο. Οι µαχητές που βλέπουν τους φίλους τους να σκοτώνονται ή να πληγώνονται φέρουν ξαφνικά ένα βαρύ φορτίο, αποκτούν επίγνωση της δικής τους θνητότητας. Η διαφορά µεταξύ του δειλού και του θαρραλέου δεν είναι εάν φοβάσαι ή όχι, αλλά τι κάνεις όταν φοβάσαι. Η θέληση και το πνεύµα της νίκης εφαρµόζονται σε περισσότερες περιπτώσεις σε σχέση µε αυτές που απαιτούν φυσικό θάρρος. Μερικές φορές θα χρειαστεί να συνεχίσεις να πολεµάς για µεγάλες ενδεχοµένως περιόδους σε δύσκολες καταστάσεις. Οι δυσκολίες που

85 -81- αντιµετωπίζουν οι µαχητές µπορεί να µην είναι απλώς αυτές του φυσικού κινδύνου αλλά και της έντονης φυσικής, συναισθηµατικής και πνευµατικής καταπόνησης. Το φυσικό θάρρος επιτρέπει στο µαχητή να συνεχίσει να πολεµά, η θέληση επιτρέπει στον Ηγέτη να πει το σωστό, να επηρεάσει τον τροµοκρατηµένο υφιστάµενο για να πράξει ανάλογα. Το φυσικό θάρρος αναγκάζει τους στρατιώτες να πυροδοτήσουν ένα γεµάτο αυτόµατο όπλο, η θέληση τους εµψυχώνει να πολεµήσουν απέναντι σε απελπιστικά πιο υπεράριθµες δυνάµεις, κάτω από φρικτές καταστάσεις και χωρίς να καλύπτονται οι βασικές τους ανάγκες. 29. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ α. Γενικά. Το Στρατιωτικό περιβάλλον και ο πολιτισµός περιγράφουν το κλίµα µέσα στο οποίο ασκείται η Ηγεσία στους υφισταµένους. Ο πολιτισµός αναφέρεται στο χώρο του Στρατού ως θεσµού και στα κυριότερα στοιχεία που βρίσκονται µέσα σε αυτόν. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες είναι αυτοί που διατηρούν το θεσµικό πολιτισµό του Στρατού. Το περιβάλλον αναφέρεται στο πνεύµα των Μονάδων και οι Άµεσοι και Οργανωτικοί Ηγέτες είναι αυτοί που διαµορφώνουν το κλίµα και καθιερώνουν το πνεύµα της Μονάδας ηθεληµένα ή όχι. β. Στρατιωτικό περιβάλλον. Το Στρατιωτικό περιβάλλον διαµορφώνεται από τις κοινές αντιλήψεις και στάσεις των ανθρώπων, από αυτό που πιστεύουν ότι ισχύει για την καθηµερινή λειτουργία και πως αυτοί αισθάνονται. Τα θέµατα αυτά έχουν σηµαντικό αντίκτυπο στη δηµιουργία των κινήτρων, την εµπιστοσύνη που αισθάνονται απέναντι στους συναδέλφους τους και τους ηγέτες τους. Το Στρατιωτικό περιβάλλον είναι γενικά βραχυπρόθεσµο και µεταβάλλεται, καθώς το προσωπικό δεν είναι σταθερά το ίδιο. Όταν πχ. ένας στρατιώτης λέει : Ο προηγούµενος διµοιρίτης µου ήταν αρκετά καλός και αυτός ο καινούργιος είναι απίθανος, αναφέρεται σε ένα από τα πολλά στοιχεία που επηρεάζουν το Στρατιωτικό περιβάλλον ή το πνεύµα της Μονάδας. Αν και µια τέτοια προσέγγιση φαίνεται υποκειµενική, κάποια συγκεκριµένα στοιχεία καθορίζουν το κλίµα το περιβάλλον δράσης και το πνεύµα που επικρατεί. Η συλλογική αίσθηση του στρατιωτικού προσωπικού - το κλίµα που επικρατεί - είναι άµεσα προσδιορισµένη από τις αξίες, τις ικανότητες και τις ενέργειες του Ηγέτη. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης, διαµορφώνει το κλίµα του περιβάλλοντός του, ανεξάρτητα από το µέγεθος που αυτό έχει. Οι απαντήσεις στα επόµενα ερωτήµατα µπορούν να βοηθήσουν ένα Στρατιωτικό Ηγέτη να περιγράψει το κλίµα πχ. µιας Μονάδας: Θέτει ο Ηγέτης ξεκάθαρες προτεραιότητες και στόχους;

86 -82- Υπάρχει ένα σύστηµα αναγνώρισης, αµοιβών και ποινών; Λειτουργεί; Γνωρίζουν οι Ηγέτες τι κάνουν; Παραδέχονται τα σφάλµατά τους; Απουσία διαταγών, οι κατώτερου βαθµού Ηγέτες έχουν εξουσιοδότηση να λαµβάνουν αποφάσεις που είναι συνεπείς µε την πρόθεση του Ηγέτη; Υπάρχουν υψηλά επίπεδα εσωτερικής πίεσης και αρνητικού ανταγωνισµού µέσα στην Μονάδα; Αν ναι, τι κάνει ο Ηγέτης προκειµένου να αλλάξει αυτή την κατάσταση; Οι Ηγέτες συµπεριφέρονται σύµφωνα µε τα λόγια τους; Είναι η συµπεριφορά τους σε συµφωνία µε τις Στρατιωτικές Αξίες; Αποτελούν καλά πρότυπα συµπεριφοράς; Οι Ηγέτες Ηγούνται από την πρώτη γραµµή, µοιράζονται τις κακουχίες όταν οι καταστάσεις δυσκολεύουν; Μιλούν οι Ηγέτες στο Τµήµα τους σε τακτική βάση; Κρατούν το προσωπικό τους ενήµερο; Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες που κάνουν το σωστό δηµιουργούν ένα υγιές κλίµα στο περιβάλλον δράσης τους. Στην πραγµατικότητα η συµπεριφορά του Ηγέτη είναι αυτή που έχει την µεγαλύτερη επίδραση στο κλίµα του περιβάλλοντος του ίδιου του Ηγέτη. γ. Πολιτισµός. Ο πολιτισµός, είναι ένα µεγαλύτερης χρονικής διάρκειας σύνολο κοινών προσδοκιών σε σχέση µε το περιβάλλον. Ενώ το περιβάλλον αφορά τον τρόπο µε τον οποίο αισθάνονται οι άνθρωποι στο παρόν, ο πολιτισµός προσδιορίζεται από τις κοινές στάσεις, αξίες, σκοπούς και έθιµα που χαρακτηρίζουν τον Ελληνικό Στρατό. Είναι βαθιά ριζωµένος σε µακρόχρονες πεποιθήσεις, ήθη και έθιµα. Για παράδειγµα, ο πολιτισµός του Στρατού Ξηράς είναι διαφορετικός από αυτόν του εµπορικού κόσµου, του τραπεζικού κλάδου κλπ. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να εξασφαλίσουν ένα κλίµα συνέπειας και συνέχειας του πολιτισµού του Στρατού Ξηράς και να χρησιµοποιούν τον πολιτισµό, για να γνωστοποιούν στους υφισταµένους τους ότι αποτελούν µέρος ενός συνόλου, ότι έχουν ευθύνες όχι µόνο απέναντι στους συναδέλφους, τους αλλά και απέναντι σε αυτά που προηγήθηκαν ή θα ακολουθήσουν µετά από αυτούς. Το Στρατιωτικό Προσωπικό αντλεί δύναµη από τη γνώση ότι αποτελεί µέρος της Ελληνικής παράδοσης. Οι περισσότερες σηµαντικές παραδόσεις έχουν τις ρίζες τους στον Ελληνικό πολιτισµό.

87 -83- Πολλά από τα καθηµερινά έθιµα και τις παραδόσεις του Στρατού Ξηράς υπάρχουν, για να υπενθυµίζουν στους Στρατιωτικούς Ηγέτες, ότι αποτελούν τον συνδετικό κρίκο µιας µεγάλης σειράς Στρατιωτικών Ηγετών. Πρέπει να αναλογιστούν πως µεγάλο µέρος της ζωής τους συνδέεται µε το παρελθόν, αλλά και µε αυτούς που ακόµα δεν έχουν γεννηθεί. Οι Στρατιωτικές στολές, τα Στρατιωτικά εµβατήρια, ο τρόπος χαιρετισµού, η ιστορία του Στρατού και οι Στρατιωτικές Αξίες, είναι στοιχεία που δίδουν σε κάθε Στρατιωτικό την αίσθηση ότι κάπου ανήκει. Οι υφιστάµενοι θέλουν να έχουν πρότυπα να έχουν ήρωες. Εάν δε γνωρίζουν για κάποιους Στρατιωτικούς Ηγέτες του παρελθόντος, είναι χρέος του Στρατιωτικού Ηγέτη να τους διδάξει. Όταν οι κληρωτοί στρατιώτες κατατάσσονται στο Στρατό γίνονται µέρος µιας ιστορίας. ιδάσκονται την ιστορία πέρα από τα εµβλήµατα, πέρα από τους χαιρετισµούς, πέρα από τα παράσηµα και τα διακριτικά. Ο πολιτισµός του Στρατού δεν είναι κάτι που υπάρχει ξέχωρα από όλους εµάς. Είναι µέρος αυτού που είµαστε, κάτι που µπορεί να χρησιµοποιηθεί από τον κάθε Στρατιωτικό Ηγέτη, ώστε να κάνει τους στρατιώτες µας υπερήφανους για τον εαυτό τους και για αυτό που κάνουν στη ζωή τους. 30. ΜΕΘΟ ΟΙ ΑΣΚΗΣΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ α. Γενικά. Το παρόν όγµα ιαµόρφωσης Ηγετών περιγράφει τις θεµελιώδεις αρχές µε βάση τις οποίες οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ενεργούν, προκειµένου να ολοκληρώσουν κάθε αποστολή και να επηρεάσουν, κατευθύνουν και προστατεύσουν τους υφισταµένους τους. Οι αποτελεσµατικοί Ηγέτες είναι ευέλικτοι, ώστε να προσαρµόζουν τις µεθόδους Ηγεσίας και τις τεχνικές στο προσωπικό που Ηγούνται. Μερικοί υφιστάµενοι ανταποκρίνονται καλύτερα στην προτροπή, στις υποδείξεις ή στην απλή παρότρυνση. O Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να είναι σε θέση να προσαρµόζει τη µέθοδο Ηγεσίας ανάλογα µε την περίσταση και τις ιδιαιτερότητες των υφισταµένων του. Να θυµάται ότι δεν περιορίζεται σε µια µόνο µέθοδο για µια δεδοµένη κατάσταση. Θα πρέπει να χρησιµοποιεί τεχνικές από διαφορετικές µεθόδους, αν αυτό τον βοηθά να παρακινεί τους υφισταµένους να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους. Τα Ηγετικά προσόντα της κρίσης, της ευστροφίας, της πολιτισµικής ενηµερότητας και του αυτοελέγχου, παίζουν όλα σηµαντικό ρόλο και βοηθάνε στην επιλογή της κατάλληλης µεθόδου και των κατάλληλων τεχνικών για κάθε αποστολή. Το όγµα της Στρατιωτικής Ηγεσίας περιγράφει εκτενώς τον τρόπο αλληλεπίδρασης µε τους υφιστάµενους και τον τρόπο µε τον οποίο πρέπει ο Ηγέτης να αγωνίζεται για να µάθει και να βελτιώσει τις Ηγετικές του ικανότητες. Ο Στρατός αναγνωρίζει ότι ο Στρατιωτικός

88 -84- Ηγέτης πρέπει να είναι πάντα ο εαυτός του. Οτιδήποτε διαφορετικό φαίνεται ψεύτικο και ανειλικρινές. Το αξίωµα του Ηγέτη δεν δίδει το µεγαλείο, αλλά η τέχνη της Ηγεσίας. Υπάρχουν πέντε ευδιάκριτοι µέθοδοι Ηγεσίας, οι οποίες µπορεί να χρησιµοποιηθούν ή να επιδειχθούν από τον Στρατιωτικό Ηγέτη ανάλογα µε τις περιστάσεις και τις χρονικές συγκυρίες: Καθοδηγητική Συµµετοχική Εξουσιοδοτική Μεταβολής Αντίπραξης β. Καθοδηγητική Μέθοδος Ηγεσίας. Η καθοδηγητική µέθοδος είναι Ηγετοκεντρική. Οι Ηγέτες που χρησιµοποιούν τη µέθοδο αυτή δε ζητούν πληροφορίες από τους υφισταµένους τους. ίνουν λεπτοµερείς πληροφορίες όσον αφορά τον τρόπο, τον τόπο και το λόγο που θα εκτελεσθεί µια αποστολή. Στη συνέχεια, επιβλέπουν την εκτέλεσή της από κοντά. Η καθοδηγητική µέθοδος µπορεί να είναι κατάλληλη όταν τα χρονικά όρια είναι στενά και οι Ηγέτες δεν έχουν την ευκαιρία να δώσουν εξηγήσεις. Αυτό µπορεί να γίνεται µε απλές εντολές: «Κάνε αυτό.» «Πήγαινε εκεί.» Στους γρήγορους ρυθµούς των επιχειρήσεων ή στη µάχη, οι Στρατιωτικοί Ηγέτες µπορούν να επανέρχονται στην καθοδηγητική µέθοδο ακόµα και όταν έχουν έµπειρους υφιστάµενους. Εάν ο Ηγέτης έχει καλλιεργήσει ένα κλίµα εµπιστοσύνης, οι υφιστάµενοι θα αντιληφθούν ότι ο Ηγέτης έχει στραφεί στην καθοδηγητική µέθοδο εξαιτίας των περιστάσεων. Η καθοδηγητική µέθοδος είναι επίσης κατάλληλη, όταν πρόκειται για υφιστάµενους χωρίς εµπειρία ή για άτοµα που δεν έχουν εκπαιδευθεί να επιχειρούν από µόνα τους. Σε αυτό το είδος των καταστάσεων, ο Στρατιωτικός Ηγέτης θα παραµείνει πιθανόν κοντά στη δράση, ώστε να βεβαιωθεί ότι όλα βαίνουν οµαλά. Μερικά άτοµα πιστεύουν λανθασµένα, ότι η καθοδηγητική µέθοδος σηµαίνει τη χρησιµοποίηση υβριστικής ή προσβλητικής γλώσσας ή συµπεριλαµβάνει απειλές και πειθαναγκασµό. Αυτό είναι λάθος. Εάν ποτέ ο Ηγέτης µπει στον πειρασµό να γίνει υβριστικός είτε εξαιτίας της πίεσης ή

89 -85- του άγχους ή εξαιτίας µιας ακατάλληλης συµπεριφοράς ενός υφισταµένου θα πρέπει να αναρωτηθεί: Θα ήθελα να εργαστώ για κάποιον σαν κι εµένα; Θα ήθελα ο προϊστάµενός µου να µε δει και να µε ακούσει να συµπεριφέροµαι στους υφισταµένους µου µε αυτόν τον τρόπο; Θα ήθελα να µου συµπεριφερθούν µε αυτόν τον τρόπο; γ. Συµµετοχική Μέθοδος Ηγεσίας. Η συµµετοχική µέθοδος έχει ως επίκεντρο τόσο τον Στρατιωτικό Ηγέτη όσο και τον υφιστάµενο. Ο Ηγέτης συζητά µε τους υφισταµένους του και αξιολογεί προσεκτικά τις γνώµες, τις απόψεις και τις παρατηρήσεις τους πριν πάρει τις τελικές του αποφάσεις. Η µέθοδος αυτή είναι σηµαντική, ιδιαίτερα στους Ηγέτες που έχουν χρόνο ή που συναλλάσσονται µε έµπειρους υφιστάµενους. Όταν οι υφιστάµενοι βοηθούν στη δηµιουργία ενός σχεδίου, αυτό γίνεται- έστω και κατά ένα µέρος- δικό τους σχέδιο. Η αίσθηση αυτή δηµιουργεί ένα δυνατό κίνητρο για την επένδυση της απαραίτητης προσπάθειας, προκειµένου να λειτουργήσει το σχέδιο. Η εφαρµογή αυτής της µεθόδου είναι ένδειξη της δύναµης και της αυτοπεποίθησης του Ηγέτη. Η αναζήτηση άποψης δεν σηµαίνει ότι είναι υποχρεωµένος να την ακολουθήσει. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης είναι ο µόνος υπεύθυνος για την ποιότητα των αποφάσεων και των σχεδίων. δ. Εξουσιοδοτική Μέθοδος Ηγεσίας. Η εξουσιοδοτική µέθοδος εµπεριέχει την εξουσιοδότηση προς τους υφιστάµενους, ώστε να επιλύουν προβλήµατα και να λαµβάνουν αποφάσεις χωρίς να χρειάζονται την έγκριση του Στρατιωτικού Ηγέτη. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες µε ώριµους και έµπειρους υφιστάµενους ή αυτοί που επιθυµούν να δηµιουργήσουν, εµπειρία εκµάθησης για τους υφισταµένους τους, συχνά χρειάζονται απλώς να τους δώσουν την «εξουσία» να λαµβάνουν αποφάσεις, ή να τους δίνουν τα απαραίτητα στοιχεία και µια ξεκάθαρη ερµηνεία του σκοπού της αποστολής. Όπως πάντα, ο Στρατιωτικός Ηγέτης είναι ο κύριος υπεύθυνος για ό,τι συµβαίνει ή δεν συµβαίνει. Στην εξουσιοδοτική µέθοδο όµως, ο Ηγέτης καθιστά τους υφιστάµενους υπόλογους απέναντί του για τις ενέργειές τους. Αυτή είναι η µέθοδος που χρησιµοποιείται πιο συχνά από τους Οργανωτικούς και Στρατηγικούς Ηγέτες. ε. Μέθοδος Μεταβολής. Όπως φανερώνει και ο τίτλος, η µέθοδος µεταβολής, µεταβάλλει τους υφισταµένους, προκαλώντας τους να ξεπεράσουν τις άµεσες ανάγκες τους και τα προσωπικά τους συµφέροντα. Η µέθοδος µεταβολής είναι αναπτυξιακή: δίνει έµφαση στην ατοµική πρόοδο (επαγγελµατική και προσωπική) και στην οργανωτική ανάπτυξη. Χαρακτηριστικό της µεθόδου µεταβολής είναι η µεταβίβαση εξουσίας και η

90 -86- πνευµατική παρακίνηση των υφισταµένων. Η χρησιµοποίηση της µεθόδου αυτής απαιτεί θάρρος, ώστε ο Στρατιωτικός Ηγέτης αφού αποκαλύψει τις προθέσεις του να «παραµερίσει» και να αφήσει τους υφισταµένους του να εργασθούν. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να έχει υπόψη του ότι τα άµεσα οφέλη συχνά καθυστερούν µέχρι την ολοκλήρωση της αποστολής. Η µέθοδος µεταβολής δίνει τη δυνατότητα στον Ηγέτη να επωφεληθεί των ικανοτήτων και των γνώσεων, του έµπειρου προσωπικού που ίσως να έχει καλύτερες ιδέες όσον αφορά την ολοκλήρωση µιας αποστολής. Οι Ηγέτες που χρησιµοποιούν αυτή τη µέθοδο εξηγούν τους λόγους που τους οδήγησαν στις αποφάσεις ή τις πράξεις τους και στη συνέχεια, µεταδίδουν στους υφισταµένους τους µια ευρύτερη αντίληψη των πραγµάτων καθώς και την δυνατότητα να παίρνουν πρωτοβουλίες και να εκτελούν αποτελεσµατικά. Όµως, δεν προσφέρονται όλες οι καταστάσεις για την εφαρµογή της µεθόδου µεταβολής. Η µέθοδος αυτή είναι πιο αποτελεσµατική σε περιόδους που απαιτούνται αλλαγές ή που παρουσιάζονται νέες ευκαιρίες. Είναι επίσης ιδιαίτερα αποτελεσµατική, όταν αντιµετωπίζεται κάποια κρίση, αστάθεια, παρακµή ή απογοήτευση. Ίσως να µην είναι αποτελεσµατική όταν οι υφιστάµενοι δεν είναι έµπειροι, όταν η αποστολή δεν επιτρέπει πολλές παρεκκλίσεις απ την προβλεπόµενη διαδικασία, ή όταν οι κατώτεροι δεν έχουν κίνητρα. στ. Μέθοδος Αντίπραξης. Αντίθετα, κάποιοι Στρατιωτικοί Ηγέτες χρησιµοποιούν µόνο τη συµβουλευτική µέθοδο αντίπραξης. Αυτή η µέθοδος περιλαµβάνει τεχνικές όπως: Παρακίνηση των υφισταµένων να εργασθούν ανταµείβοντας τους ή απειλώντας τους µε ποινές. Ρητό ορισµό της αποστολής του καθενός. Σκιαγράφηση όλων των συνθηκών για την ολοκλήρωση µιας αποστολής, των αρχών και των κανονισµών, των οφελών µιας επιτυχίας αλλά και των συνεπειών συµπεριλαµβανοµένων και των πιθανών πειθαρχικών ποινών- µιας αποτυχίας. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης που στηρίζεται αποκλειστικά στη µέθοδο αντίπραξης, χωρίς να τη συνδυάζει µε τη µέθοδο µεταβολής, αντλεί µόνο βραχυπρόθεσµες δεσµεύσεις απ τους υφισταµένους του και τους αποθαρρύνει τόσο από την ανάληψη πρωτοβουλιών όσο και από καινοτοµίες. Υπάρχουν καταστάσεις, όπου η µέθοδος αντίπραξης είναι αποδεκτή αν όχι η ενδεδειγµένη. Για παράδειγµα, ένας Ηγέτης που

91 -87- θέλει να δώσει έµφαση στην ασφάλεια, θα µπορούσε ν ανταµείψει τους υφισταµένους του µε άδεια, εάν απετρέποντο οποιαδήποτε σοβαρά περιστατικά που σχετίζονται µε την ασφάλεια για πάνω από δύο µήνες. Σ αυτή την περίπτωση, οι προθέσεις του Στρατιωτικού Ηγέτη είναι σαφείς: οι ενέργειες που διαταράσσουν την ασφάλεια δε θα είναι ανεκτές και οι ενέργειες που συµβάλουν στην ασφάλεια θα ανταµείβονται. Όµως, η χρήση µόνο της µεθόδου αντίπραξης µπορεί να κάνει τις προσπάθειες του Στρατιωτικού Ηγέτη να φανούν ιδιοτελείς. Σ αυτό το παράδειγµα, οι υφιστάµενοι ίσως να εκλάβουν την προσπάθεια του Ηγέτη τους, να ανταµείβει τις ασφαλείς πρακτικές σαν µια προσπάθεια να φανεί σωστός, δίνοντας σηµασία σε κάτι, το οποίο όµως τυγχάνει της προσοχής του προϊσταµένου του. Τέτοιες αντιλήψεις µπορούν να καταστρέψουν την εµπιστοσύνη που έχουν οι υφιστάµενοι στον Ηγέτη τους. Η χρήση µόνο της µεθόδου αντίπραξης µπορεί επίσης να στερήσει από τους υφισταµένους ευκαιρίες για πρόοδο, ανάπτυξη και βελτίωση, γιατί δεν επιτρέπει ακούσια λάθη. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες συνδυάζουν τεχνικές και από τις δύο συµβουλευτικές µεθόδους µεταβολής και αντίπραξης- για την καλύτερη προσαρµογή στην εκάστοτε κατάσταση. Μία ισχυρή βάση κατανόησης της αντίπραξης, συµπληρούµενη από το χάρισµα, την έµπνευση και το προσωπικό ενδιαφέρον για κάθε υφιστάµενο, παράγει την πιο ενθουσιώδη και αυθεντική ανταπόκριση. Οι υφιστάµενοι θα είναι περισσότερο δεσµευµένοι, δηµιουργικοί και καινοτόµοι. Θα είναι επίσης περισσότερο πρόθυµοι να αναλάβουν λογικούς «κινδύνους» για να πετύχουν την αποστολή τους.

92 -88- ΑΜΕΣΗ ΗΓΕΣΙΑ 31. ΓΕΝΙΚΑ Η Άµεση Ηγεσία είναι η «πρόσωπο µε πρόσωπο», η πρώτης γραµµής Ηγεσία. Λαµβάνει χώρα στα κλιµάκια όπου οι υφιστάµενοι είναι σε συνεχή επαφή µε τους Ηγέτες τους, όπως οµάδες, διµοιρίες, τµήµατα, λόχοι, τάγµατα και συντάγµατα. Για να είναι αποτελεσµατικοί, οι Άµεσοι Ηγέτες πρέπει να κατέχουν πολλές διαπροσωπικές, διανοητικές τεχνικές και τακτικές ικανότητες. Οι Άµεσοι Ηγέτες είναι πρώτης γραµµής Ηγέτες. Εφαρµόζουν τις διανοητικές ικανότητες της κριτικής και δηµιουργικής σκέψης για να προσδιορίσουν τον καλύτερο τρόπο για την επίτευξη της αποστολής. Χρησιµοποιούν τον ηθικό διαλογισµό, για να εξασφαλίσουν ότι η επιλογή τους είναι σωστή και τη στοχαστική σκέψη για να αξιολογήσουν και να βελτιώσουν την απόδοση των υφισταµένων τους και τη δική τους. Χρησιµοποιούν τις διαπροσωπικές ικανότητες, της επικοινωνίας και της επίβλεψης για το χειρισµό του προσωπικού τους, προκειµένου να γίνει το έργο τους σωστά. Αναπτύσσουν τους υφισταµένους τους, καθοδηγώντας, συµβουλεύοντας, ζυµώνοντάς τους σε συνεκτικές οµάδες και εκπαιδεύοντάς τους στα επιθυµητά επίπεδα απόδοσης. Οι Άµεσοι Ηγέτες είναι οι τεχνικοί εµπειρογνώµονες του στρατού και οι καλύτεροι δάσκαλοι. Τόσο οι προϊστάµενοι όσο και οι υφιστάµενοί τους περιµένουν από αυτούς να γνωρίζουν τον εξοπλισµό και να είναι επιδέξιοι σε όλες τις εφαρµόσιµες τεχνικές ικανότητες. Πέρα από αυτό, οι Άµεσοι Ηγέτες πρέπει να συνδυάζουν τις ικανότητες αυτές, µε τις τακτικές ικανότητες του όγµατος, της τέχνης του πεδίου της µάχης και της εκπαίδευσης προκειµένου να εκπληρώσουν την αποστολή τους. Οι Άµεσοι Ηγέτες χρησιµοποιούν την ικανότητα τους για να καλλιεργήσουν την πειθαρχία στους υφισταµένους και να αναπτύξουν το χαρακτήρα του προσωπικού τους. Χρησιµοποιούν την επάρκειά τους στον εξοπλισµό και το όγµα, µε σκοπό να εκπαιδεύσουν τους υφισταµένους τους στα επιθυµητά επίπεδα απόδοσης. ηµιουργούν και διατηρούν τµήµατα ικανά και αξιόπιστα, ώστε να επιτύχουν στην ειρήνη και στον πόλεµο αν απαιτηθεί. Οι Άµεσοι Ηγέτες επηρεάζουν τους υφισταµένους τους «πρόσωπο µε πρόσωπο», καθώς εργάζονται για την επιτυχία της αποστολής και τη βελτίωση του συνόλου. Επειδή ασκούν πρώτης γραµµής Ηγεσία οι Ηγέτες αυτοί βλέπουν τις συνέπειες ή τα αποτελέσµατα των ενεργειών τους άµεσα. Οι Άµεσοι Ηγέτες βελτιώνονται βιώνοντας τις Στρατιωτικές Αξίες, παρέχοντας έτσι το κατάλληλο πρότυπο στους υφισταµένους

93 -89- τους. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να αναπτύσσουν όλους τους υφισταµένους τους, καθώς δηµιουργούν δυνατές, συνεκτικές οµάδες και να εγκαθιδρύουν ένα αποτελεσµατικό περιβάλλον µάθησης. Το κεφάλαιο αυτό αναφέρεται σε αυτά που πρέπει ο Άµεσος Ηγέτης να ΕΙΝΑΙ να ΓΝΩΡΙΖΕΙ, και να ΚΑΝΕΙ. Πραγµατεύεται τις ικανότητες τις οποίες πρέπει να κατέχει και να αναπτύσσει. Οι Ικανότητες διακρίνονται στις παρακάτω τέσσερις κατηγορίες: ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές. ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Επιρροή Λειτουργία Βελτίωση Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Ικανότητες Στρατιωτικού Ηγέτη.

94 ΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Αφού η Άµεση Ηγεσία αφορά τα άτοµα, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι συναντάµε τις διαπροσωπικές ικανότητες, αυτό που πολλοί αποκαλούν «ανθρώπινες ικανότητες», στην κορυφή της πυραµίδας αυτών που ένας Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να ΓΝΩΡΙΖΕΙ. Όλες αυτές οι ικανότητες (σχέσεις µε ανθρώπους δηµιουργία συνεκτικών οµάδων, επίβλεψη και συµβουλευτική) απαιτούν επικοινωνία και είναι πολύ βασικές για το χειρισµό του προσωπικού. Είναι όλες στενά συνδεδεµένες µεταξύ τους και δύσκολα µπορεί να χρησιµοποιηθεί η µια χωρίς την άλλη. Επικοινωνία Εάν σκεφτούµε για λίγο την εκπαίδευση που όλοι µας έχουµε υποστεί θα συνειδητοποιήσουµε αµέσως ότι η επικοινωνία περιλαµβάνει κυρίως την οµιλία, την ανάγνωση, τη γραφή και την ακρόαση. Εφόσον η Ηγεσία αφορά στη διαδικασία άσκησης επιρροής και καθοδήγησης των υφισταµένων, για την επιτυχή εκπλήρωση της αποστολής, είναι ευνόητο ότι, η επικοινωνία, η µετάδοση δηλαδή πληροφοριών ώστε αυτές να γίνονται πλήρως κατανοητές αποτελεί την πιο σηµαντική ικανότητα. Για να γνωστοποιήσει ο Στρατιωτικός Ηγέτης στους υφισταµένους του τι ακριβώς θέλει, θα πρέπει να επικοινωνεί µαζί τους µε τέτοιο τρόπο, ώστε αυτοί να µπορούν να τον κατανοούν. Οι ικανότητες χειρισµού του προσωπικού βασίζονται κυρίως στην ικανότητα αυτή του Ηγέτη για επικοινωνία. Μονόδροµη και Αµφίδροµη Επικοινωνία Υπάρχουν δύο κατηγορίες επικοινωνίας η µονόδροµη και η αµφίδροµη. Η βασική διαφορά ανάµεσα στη µονόδροµη και την αµφίδροµη επικοινωνία είναι ότι η πρώτη µπορεί να µη δίνει µια ολοκληρωµένη εικόνα, µπορεί να αφήνει αναπάντητα ερωτήµατα ή ακόµα και να οδηγεί σε λάθος αντίληψη ενός γεγονότος. Τα δύο είδη µονόδροµης επικοινωνίας (οπτική και ακουστική) δεν αποτελούν τον καλύτερο τρόπο ανταλλαγής πληροφοριών. Για το λόγο αυτό πρέπει να προτιµάται η αµφίδροµη επικοινωνία, όταν ο χρόνος και τα µέσα το επιτρέπουν. Ενεργητική ακρόαση Μια σηµαντική µορφή της αµφίδροµης επικοινωνίας είναι η ενεργητική ακρόαση. Όταν ο Στρατιωτικός Ηγέτης εφαρµόζει την ενεργητική ακρόαση, εκπέµπει σήµατα στον οµιλητή που υποδηλώνουν: «Έχεις την προσοχή µου». Γνέφει µε το κεφάλι του κάπου - κάπου σαν να πρόκειται να πει: «Ναι, καταλαβαίνω». Όταν συµφωνεί µε τον οµιλητή µπορεί να χρησιµοποιεί περιστασιακά ένα νεύµα συγκατάβασης. Κοιτάζει τον οµιλητή στα µάτια µε πλήρη προσοχή. εν επιτρέπει στον εαυτό του να

95 -91- αποσπάται η προσοχή του (κοιτώντας έξω από το παράθυρο, ελέγχοντας την ώρα στο ρολόι, παίζοντας µε κάτι πάνω στο γραφείο ή προσπαθώντας να κάνει πολλά πράγµατα ταυτόχρονα). Τέλος αποφεύγει να διακόπτει τον οµιλητή. Αυτό είναι το βασικότερο λάθος της ενεργητικής ακρόασης. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης δεν εκφέρει την άποψή του ενώ το άλλο άτοµο µιλά ακόµα. εν επιτρέπει στον εαυτό του να αποσπάται η προσοχή του από το γεγονός ότι µπορεί να είναι θυµωµένος, ή από το γεγονός ότι µπορεί να έχει κάποιο πρόβληµα µε τον οµιλητή ή εξαιτίας πολλών σκέψεων που ενδεχοµένως να τον απασχολούν. Εάν υποκύπτει σε αυτά τα σφάλµατα, θα χάσει τα περισσότερα από αυτά που λέγονται. Μη λεκτική επικοινωνία Στην πρόσωπο µε πρόσωπο επικοινωνία, ακόµα και στην πιο απλή συζήτηση, υπάρχουν πολλά που συµβαίνουν και δεν έχουν καµία σχέση µε τις λέξεις που χρησιµοποιούνται. Η µη λεκτική επικοινωνία συµπεριλαµβάνει όλα αυτά τα σήµατα που πιθανόν ο Στρατιωτικός Ηγέτης στέλνει µε τις γκριµάτσες, τον τόνο της φωνής και τη κίνηση του σώµατος. Οι αποτελεσµατικοί Στρατιωτικοί Ηγέτες γνωρίζουν ότι η επικοινωνία συµπεριλαµβάνει τόσο τις λεκτικές όσο και τις µη λεκτικές ενδείξεις. Επίβλεψη Οι Άµεσοι Ηγέτες ελέγχουν και επανελέγχουν την υλοποίησης των τεθέντων αντικειµενικών σκοπών. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ισορροπούν µεταξύ του υπερβολικού και του ανύπαρκτου ελέγχου. Η εκπαίδευση των υφισταµένων ώστε να ενεργούν ανεξάρτητα, είναι σηµαντική. Για αυτό το λόγο οι Άµεσοι Ηγέτες δίνουν οδηγίες ή γνωστοποιούν την πρόθεσή τους και επιτρέπουν έτσι στους υφισταµένους τους να εργάζονται χωρίς να τους επιβλέπουν διαρκώς. Η επίτευξη της αποστολής είναι πολύ σηµαντική, οι Άµεσοι Ηγέτες ελέγχουν τα πράγµατα, ειδικότερα τις συνθήκες που είναι κρίσιµες για την αποστολή, τις υποχρεώσεις καθώς και τις λοιπές λεπτοµέρειες τις οποίες ένας υφιστάµενος ενδέχεται να παραλείψει. Ο έλεγχος ελαχιστοποιεί την πιθανότητα παραλήψεων, σφαλµάτων ή άλλων ενεργειών που µπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες και να θέσουν κάποιον εκτός αποστολής. Ο έλεγχος επίσης δίνει την ευκαιρία να εντοπιστούν και να αναγνωριστούν οι υφιστάµενοι που εκτελούν την εργασία τους ορθά ή να γίνουν επιτόπου διορθωτικές παρεµβάσεις όταν είναι απαραίτητο. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης είναι αυτός που θα απαντήσει σε ερωτήµατα ή θα επιλύσει προβλήµατα για τα οποία δε µπορούν να δώσουν λύση οι άµεσοι προϊστάµενοι των υφιστάµενών του. Η επίβλεψη αυτή εξασφαλίζει ότι τα τµήµατα είναι προετοιµασµένα στο επιθυµητό επίπεδο ώστε να εκτελέσουν επιτυχώς την αποστολή τους.

96 -92- Συµβουλευτική Η συµβουλευτική είναι η επικοινωνία µε επίκεντρο τον υφιστάµενο, παράγει ένα σχέδιο το οποίο σκιαγραφεί τις απαραίτητες ενέργειες των υφισταµένων, προκειµένου να επιτύχουν τους ατοµικούς ή τους συλλογικούς τους στόχους. Η αποτελεσµατική συµβουλευτική απαιτεί χρόνο, υποµονή και εξάσκηση. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να αναπτύσσει τις ικανότητές του ως σύµβουλος, να µελετά τις διάφορες τεχνικές συµβουλευτικής και να προσπαθεί να βελτιώνεται. Η κατάλληλη συµβουλευτική οδηγεί σε ένα συγκεκριµένο σχέδιο δράσης το οποίο ο υφιστάµενος µπορεί να χρησιµοποιήσει ως χάρτη µε σκοπό τη βελτίωση. Αµφότερες οι πλευρές, σύµβουλος και συµβουλευόµενος, προετοιµάζουν αυτό το σχέδιο δράσης. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης βεβαιώνεται ότι ο υφιστάµενος κατανοεί το σχέδιο, το καλύτερο σχέδιο δράσης δεν ωφελεί τον υφιστάµενο εάν δεν το κατανοεί, δεν το ακολουθεί και δεν πιστεύει σ αυτό. Όταν το σχέδιο έχει αποφασιστεί, ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να παρακολουθεί τον υφιστάµενό του, σε συναντήσεις πρόσωπο µε πρόσωπο, ώστε να βεβαιωθεί ότι δεν αποκλίνει από αυτό. Οι Στρατιωτικές Αξίες της αφοσίωσης, του καθήκοντος και της ανιδιοτέλειας απαιτούν από τον Στρατιωτικό Ηγέτη να συµβουλεύει τους υφισταµένους του. Οι Στρατιωτικές Αξίες όπως η τιµή, η ακεραιότητα και το προσωπικό θάρρος απαιτούν επίσης ειλικρινή υποστήριξη. Η Στρατιωτική Αξία του σεβασµού απαιτεί από τον Στρατιωτικό Ηγέτη την εξεύρεση του καλύτερου τρόπου µετάδοσής της ώστε να γίνει κατανοητή από τον υφιστάµενο. Όλες αυτές οι Στρατιωτικές Αξίες καταδεικνύουν την απαίτηση ότι ένας Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να είναι και ένας ικανότατος σύµβουλος. Η αποτελεσµατική συµβουλευτική βοηθά τους υφιστάµενους να αναπτυχθούν να ωριµάσουν και να αποδώσουν τόσο στο προσωπικό, όσο και στο επαγγελµατικό τοµέα. Ένα από τα πιο σηµαντικά καθήκοντα όλων των Ηγετών (Άµεσων Οργανωτικών και Στρατηγικών) είναι να αναπτύξουν τους υφισταµένους των. Η καθοδήγηση η οποία συνδέει τις λειτουργικές και βελτιωτικές ενέργειες του Στρατιωτικού Ηγέτη, διαδραµατίζει έναν κυρίαρχο ρόλο στην ανάπτυξη ικανών και έµπειρων µελλοντικών Ηγετών. Η συµβουλευτική είναι µια ικανότητα χειρισµού προσωπικού, η οποία είναι ουσιαστική για αποτελεσµατική καθοδήγηση. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης προσεγγίζει τους υφισταµένους του, χρησιµοποιώντας την κατάλληλη τεχνική και έχοντας πάντα υπόψη του ότι κάθε άνθρωπος και κάθε κατάσταση, απαιτούν διαφορετικές συµβουλευτικές προσεγγίσεις.

97 ΙΑΝΟΗΤΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Οι διανοητικές ικανότητες οι οποίες περιλαµβάνουν την επιδεξιότητα στη διαχείριση ιδεών, σκέψεων και εννοιών και είναι οι παρακάτω: Κριτική Σκέψη ηµιουργική Σκέψη Ηθική Σκέψη Στοχαστική Σκέψη Κριτική Σκέψη Η κριτική σκέψη βοηθά να ανακαλύψεις λύσεις στα προβλήµατα. Αποτελεί το κλειδί για την κατανόηση των διαφόρων καταστάσεων, την εύρεση των αιτίων, την κατάληξη σε σωστά συµπεράσµατα, τη λήψη σωστών αποφάσεων και την εκµάθηση µέσα από την εµπειρία-επίλυση των προβληµάτων. Η κριτική σκέψη είναι ένα ουσιαστικό τµήµα της αποτελεσµατικής συµβουλευτικής και αποτελεί τη βάση για την ηθική σκέψη, µια άλλη διανοητική ικανότητα. Η λέξη κριτική εδώ δε σηµαίνει την εύρεση σφαλµάτων και δεν έχει καθόλου αρνητική σηµασία. Σηµαίνει την εξέταση του προβλήµατος σε βάθος και από διάφορες οπτικές γωνίες και όχι την ικανοποίηση µε την πρώτη λύση που προκύπτει. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες χρειάζονται την ικανότητα αυτή διότι πολλά από τα προβλήµατα είναι πολύπλοκα και δεν επιλύονται εύκολα. ηµιουργική Σκέψη Μερικές φορές ο Στρατιωτικός Ηγέτης ίσως συναντήσει ένα πρόβληµα το οποίο δεν έχει αντιµετωπίσει ποτέ στο παρελθόν ή ένα παλαιότερο πρόβληµα που απαιτεί µια νέα λύση. Στην προκειµένη περίπτωση πρέπει να ενεργοποιήσει τη φαντασία. Μια ριζική απόσπαση από τον προηγούµενο τρόπο εργασίας µπορεί να βοηθήσει στη λύση του προβλήµατος. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες αποφεύγουν την αυταρέσκεια βρίσκοντας τρόπους να προκαλέσουν τους υφισταµένους τους µε νέες προσεγγίσεις και ιδέες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να βασισθεί στη διαίσθηση, τις εµπειρίες και τη γνώση του, να ζητήσει ιδέες από τους υφισταµένους του και να καταστήσει τον καθένα υπεύθυνο, και συµµέτοχο στην επίτευξη των δύσκολων αποστολών. Η δηµιουργική σκέψη δεν είναι ένα µυστηριώδες δώρο, ούτε πρέπει να ξενίζει. εν περιορίζεται στους ανώτατους Αξιωµατικούς. Όλοι οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ακολουθούν τη δηµιουργική σκέψη. Χρησιµοποιείται καθηµερινά προκειµένου να επιλυθούν µικρά προβλήµατα.

98 -94- Ηθική Σκέψη Οι ηθικοί Στρατιωτικοί Ηγέτες πράττουν το σωστό συνεχώς, ακόµα και όταν κανένας δεν τους παρακολουθεί. Ο προσδιορισµός όµως αυτού που ονοµάζουµε «σωστό» είναι, συνήθως, ένα δύσκολο έργο. Προκειµένου ο Στρατιωτικός Ηγέτης να εκτελέσει το καθήκον του, να διατηρήσει την ακεραιότητα του χαρακτήρα του και να υπηρετήσει το δηµόσιο συµφέρον µε τιµή πρέπει να είναι ικανός για Ηθική Σκέψη (Ηθικό διαλογισµό). Η Ηθική σκέψη σε καθοδηγεί στα παρακάτω: Στον προσδιορισµό του προβλήµατος. Στη γνώση των σχετικών κανόνων. Στην ανάπτυξη και εκτίµηση της πορείας των ενεργειών. Στην επιλογή της πορείας δράσης που αντιπροσωπεύει µε τον καλύτερο τρόπο τις Στρατιωτικές Αξίες. Η Ηθική σκέψη δεν είναι µια ξεχωριστή διαδικασία που επιδεικνύεται µόνο όταν ο Στρατιωτικός Ηγέτης πιστεύει ότι αντιµετωπίζει ένα ηθικό πρόβληµα. Θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο µέρος του συλλογισµού που χρησιµοποιείται µε σκοπό τη λήψη όποιας απόφασης. Οι υφιστάµενοι αναµένουν από το Στρατιωτικό Ηγέτη να λάβει αποφάσεις οι οποίες είναι ηθικά έγκυρες και σωστές. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης θα πρέπει πάντα να λαµβάνει υπόψη τους ηθικούς παράγοντες και, όταν είναι απαραίτητο, να χρησιµοποιεί τις Στρατιωτικές Αξίες ώστε να εκτιµά τι είναι σωστό. Κάθε απόφαση του Στρατιωτικού Ηγέτη δεν αποτελεί και ένα ηθικό πρόβληµα. Στην πραγµατικότητα, οι περισσότερες αποφάσεις είναι ηθικά ουδέτερες. Αλλά αυτό δεν σηµαίνει ότι ο Στρατιωτικός Ηγέτης δεν πρέπει να αναλογίζεται τις ηθικές συνέπειες των πράξεών του. Μόνο όταν συλλογίζεται αν αυτό που του έχει ζητηθεί να κάνει ή αυτό που ζητά ο ίδιος από το προσωπικό του συµφωνεί µε τις στρατιωτικές αξίες, τότε θα µπορέσει να αναπτύξει αυτήν την αίσθηση του σωστού και του λάθους, που χαρακτηρίζει τους ηθικούς ανθρώπους και τους σπουδαίους Ηγέτες. Αυτή η αίσθηση του σωστού και του λάθους αφυπνίζει τον Στρατιωτικό Ηγέτη στην παρουσία ηθικών θεµάτων όταν αντιµετωπίζει τη λήψη µιας απόφασης. Η ηθική σκέψη είναι απόρροια της φιλοσοφίας και της πνευµατικής καλλιέργειας του Ηγέτη, η οποία του επιτρέπει να επιλέγει τη καλύτερη απάντηση έστω και αν µερικές φορές είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, διότι συχνά οι πιο δύσκολες αποφάσεις δε βρίσκονται µεταξύ σωστού και λάθους, αλλά ανάµεσα σε «αποχρώσεις» του σωστού. Οι κανονισµοί µπορεί να επιτρέπουν περισσότερες από µία επιλογές µπορεί να υπάρχουν µάλιστα περισσότερες από µία σωστές απαντήσεις ή µπορεί να µην υπάρχει αρκετός χρόνος για να γίνει µία λεπτοµερής µελέτη. Σ αυτές τις περιπτώσεις ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να βασισθεί στην κρίση του.

99 -95- Προσδιορισµός του προβλήµατος Ο προσδιορισµός του προβλήµατος αποτελεί το πρώτο βήµα στη λήψη οποιασδήποτε απόφασης. Όταν µια απόφαση µπορεί να έχει και ηθικές πτυχές ή επιδράσεις, είναι ιδιαίτερα σηµαντικό, το πρόβληµα να προσδιορίζεται µε ακρίβεια. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης δεν πρέπει να βασίζεται σε διάφορες πληροφορίες. Πρέπει να µελετά το πρόβληµα σε βάθος και να γνωρίζει ποιος είπε τι και τι ακριβώς ειπώθηκε, διατάχθηκε ή απαιτήθηκε. Τα προβλήµατα µπορούν να περιγραφούν µε περισσότερους από ένα τρόπους. Αυτό είναι το πιο δύσκολο βήµα στην επίλυση οποιουδήποτε προβλήµατος. Γνώση των σχετικών κανόνων Το δεύτερο βήµα στην επίλυση των προβληµάτων είναι η συγκέντρωση δεδοµένων. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να είναι πολύ καλά προετοιµασµένος. Μερικές φορές αυτό που φαίνεται ως ηθικό πρόβληµα µπορεί να προέρχεται από την παρερµηνεία ενός κανονισµού ή µιας αρχής, από εκνευρισµό ή υπέρµετρο ενθουσιασµό. Επίσης ενδέχεται ο υφιστάµενος που έδωσε ή υπέβαλε ένα αίτηµα να µην έχει ελέγξει τον κανονισµό και µια λεπτοµερής µελέτη µπορεί να κάνει το πρόβληµα απλό. Άλλες φορές µια δύσκολη κατάσταση προέρχεται από την απόπειρα να εκτελεσθεί κάτι σωστό, µε λάθος τρόπο. Επίσης, µερικοί κανονισµοί αφήνουν περιθώρια για διαφορετικές ερµηνείες. Το πρόβληµα τότε γίνεται θέµα αρχών, παρά ηθικό θέµα. Εάν ο Στρατιωτικός Ηγέτης αντιληφθεί ένα ηθικό πρόβληµα, πρέπει να συζητήσει µε τον υφιστάµενο που νοµίζει ότι το προκαλεί και να προσπαθήσει να βρει έναν καλύτερο τρόπο για να εκτελεσθεί η εργασία. Ανάπτυξη και εκτίµηση της πορείας των ενεργειών. Από τη στιγµή που ο Στρατιωτικός Ηγέτης προσδιορίζει το πρόβληµα και γνωρίζει τους κανονισµούς, θα πρέπει να αναπτύξει πιθανά σχέδια δράσης. Στη συνέχεια, εξετάζει αυτά τα σχέδια δράσης από την οπτική γωνία των στρατιωτικών αξιών. Μελετά τις συνέπειες των σχεδίων δράσης, δίδοντας απάντηση σε µερικές πρακτικές ερωτήσεις: Ποιο σχέδιο δράσης ακολουθεί µε τον καλύτερο τρόπο τις στρατιωτικές αξίες; ιακυβεύει κανένα από τα σχέδια δράσης τις στρατιωτικές αξίες; Παραβιάζει κανένα από τα σχέδια δράσης κάποια αρχή, κανόνα ή κανονισµό όπως αναγνωρίστηκε παραπάνω στο δεύτερο βήµα; Ποιο σχέδιο δράσης εξυπηρετεί µε τον καλύτερο τρόπο τα συµφέροντα του στρατού και του έθνους;

100 -96- Επιλογή της πορείας δράσης που αντιπροσωπεύει µε τον καλύτερο τρόπο τις στρατιωτικές αξίες. Το τελευταίο βήµα στην επίλυση οποιουδήποτε προβλήµατος είναι η λήψη αποφάσεων και οι ενέργειες σύµφωνα µε αυτές. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να λάβει αποφάσεις που επιλύουν τα προβλήµατα, χωρίς να παραβιάζουν τις στρατιωτικές αξίες. Ως µια οργάνωση βασισµένη στις αξίες, ο Στρατός χρησιµοποιεί συγκεκριµένες αξίες- τις Στρατιωτικές- προκειµένου να εξασφαλίζει το θεµελιώδες ηθικό του πλαίσιο. Οι στρατιωτικές αξίες ξεδιπλώνουν τις ηθικές προδιαγραφές που αναµένονται από στρατιωτικό προσωπικό. Οι στρατιωτικές αξίες µαζί µε τις ηθικές αποφάσεις παρέχουν την ηθική Λυδία λίθο (το ηθικό κριτήριο) και τη λειτουργική διαδικασία που επιτρέπουν στον Ηγέτη να λαµβάνει ηθικά ασφαλείς αποφάσεις και να πραγµατοποιεί τις σωστές ενέργειες µε αυτοπεποίθηση. Στοχαστική σκέψη Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να είναι ικανός να στοχάζεται. Στοχασµός είναι η ικανότητα να δέχεσαι πληροφορίες, να τις επεξεργάζεσαι και να τις εφαρµόζεις στη συµπεριφορά σου. Οι καλοί Ηγέτες αγωνίζονται πάντα να γίνουν καλύτεροι. Αυτό σηµαίνει ότι χρειάζεται να αξιολογούν συνεχώς τις δυνάµεις και τις αδυναµίες τους και να στοχάζονται επίσης τι µπορούν να κάνουν, προκειµένου αντίστοιχα να διατηρήσουν ή να διορθώσουν. Προκειµένου να γίνει ένας Στρατιωτικός Ηγέτης καλύτερος, πρέπει να είναι διατεθειµένος να αλλάξει. Όλοι οι Στρατιωτικοί Ηγέτες είναι απασχοληµένοι µε τη διαχείριση των καθηµερινών θεµάτων και δαπανούν πολλή ενέργεια και χρόνο στην εκπλήρωση των καθηκόντων τους. Πόσο συχνά όµως βρίσκουν το χρόνο για να ΣΚΕΦΘΟΥΝ πραγµατικά τι κάνουν; Σχεδόν καθόλου. Ωστόσο, οι καλοί Ηγέτες χρειάζονται να βρίσκουν το χρόνο να σκέπτονται και να στοχάζονται. εν υπάρχει τίποτα µεµπτό µε το να κάνει κάποιος σφάλµατα, είναι όµως ιδιαίτερα µεµπτό να µη µαθαίνει από τα λάθη του. Ο στοχασµός είναι το µέσο για αυτό το σκοπό. 34. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Γνώση εξοπλισµού Τεχνικές ικανότητες είναι οι ικανότητες µε τα αντικείµενα, εξοπλισµό - οπλικά συστήµατα - και γενικά µε τα τεχνικά µέσα που χρησιµοποιεί ο Ελληνικός Στρατός. Οι Άµεσοι Ηγέτες πρέπει να γνωρίζουν τον εξοπλισµό και να τον χρησιµοποιούν. Οι Άµεσοι Ηγέτες είναι πιο κοντά στον εξοπλισµό και τα µέσα σε σχέση µε τους Οργανωτικούς και Στρατηγικούς Ηγέτες, και εποµένως, έχουν µεγαλύτερη ανάγκη να γνωρίζουν τον τρόπο µε τον οποίο αυτά

101 -97- λειτουργούν και χρησιµοποιούνται. Επιπροσθέτως, οι Άµεσοι Ηγέτες είναι οι εµπειρογνώµονες που καλούνται να επιλύσουν προβλήµατα που αφορούν τον εξοπλισµό και τα µέσα αυτοί που ανακαλύπτουν τρόπους να τα κάνουν να λειτουργούν αποδοτικότερα. Οι Υπαξιωµατικοί, οι Ανθυπασπιστές, οι κατώτεροι Αξιωµατικοί και οι ειδικευµένοι τεχνίτες είναι οι τεχνικοί εµπειρογνώµονες του στρατού και οι καλύτεροι δάσκαλοι. Οι υφιστάµενοι περιµένουν από τους Ηγέτες της πρώτης γραµµής να γνωρίζουν τον εξοπλισµό και τα µέσα τους και να είναι επιδέξιοι σε όλες τις εφαρµόσιµες τεχνικές δεξιότητες. Χειρισµός-Λειτουργία εξοπλισµού. Οι Άµεσοι Ηγέτες πρέπει να γνωρίζουν πως να χειρίζονται τον εξοπλισµό και τα µέσα και επίσης να βεβαιώνονται ότι και το προσωπικό τους είναι εξίσου ικανό να το κάνει. ίνουν το παράδειγµα µε άµεση προσέγγιση. Όταν στη Μονάδα παραλαµβάνονται νέος εξοπλισµός ή άλλα µέσα, οι Άµεσοι Ηγέτες ενηµερώνονται αµέσως για τον τρόπο λειτουργίας και χρήσης και εκπαιδεύουν τους υφισταµένους τους να κάνουν και αυτοί το ίδιο σ αυτά. Υπάρχουν δύο επίπεδα ικανότητας, το ατοµικό και το συλλογικό. Το επιδιωκόµενο αποτέλεσµα είναι η δηµιουργία ενός συνόλου, που δεν θα είναι απλά µια συλλογή εκπαιδευµένων ατόµων, αλλά ένα σύνολο οργανωµένο, ικανό για περισσότερα από ότι το καθένα στοιχείο του ξεχωριστά. 35. ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ όγµα Τακτική είναι η τέχνη και η επιστήµη της χρησιµοποίησης των διαθέσιµων µέσων µε σκοπό τη νίκη στη µάχη. Η επιστήµη της τακτικής συµπεριλαµβάνει τις ικανότητες, τις τεχνικές και τις διαδικασίες οι οποίες και µπορούν να κωδικοποιηθούν. Η τέχνη της τακτικής συµπεριλαµβάνει το δηµιουργικό και ευέλικτο σύνολο των µέσων για την εκπλήρωση της αποστολής που έχει ανατεθεί. Οι τακτικές ικανότητες που είναι απαραίτητες για να γίνει κάποιος γνώστης τόσο της επιστήµης όσο και της τέχνης της τακτικής περιλαµβάνονται στο Τακτικό όγµα. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να γνωρίζει το υφιστάµενο Τακτικό όγµα, στον Ελληνικό Στρατό το οποίο διαπραγµατεύεται τη µεθοδολογία, βάση της οποίας στο εσωτερικό του Στρατού Ξηράς σχεδιάζονται και διεξάγονται οι πολεµικές επιχειρήσεις, ώστε οι Μονάδες να δρουν συγχρονισµένα µέσα σε ένα τεχνολογικά εξελιγµένο επιχειρησιακό περιβάλλον και σε πλήρη συντονισµό µε τους άλλους κλάδους των Ενόπλων υνάµεων.

102 -98- Τέχνη πεδίου µάχης Η τέχνη του πεδίου µάχης περιλαµβάνει τις ικανότητες που οι µαχητές χρειάζονται για να επιβιώσουν µέσα σε αυτό. Η επάρκεια στην τέχνη του πεδίου της µάχης µειώνει την πιθανότητα να υπάρξουν απώλειες από την πλευρά των µαχητών µας. Η απαίτηση να είναι κάποιος ικανός να εκτελέσει το έργο του σε ένα περιβάλλον πεδίου µάχης διαχωρίζει το επάγγελµα του στρατιωτικού από τα περισσότερα πολιτικά επαγγέλµατα. Οµοίως, είναι µοναδική η απαίτηση κατά την οποία οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να βεβαιώνονται ότι οι µαχητές τους µεριµνούν για τους εαυτούς τους και να παρέχουν σ αυτούς τα µέσα για να το επιτύχουν. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες κατακτούν την επάρκεια στην τέχνη του πεδίου της µάχης µέσα από την εκπαίδευση, τη µελέτη και την εξάσκηση. Τακτικές ικανότητες και εκπαίδευση Οι Άµεσοι Στρατιωτικοί Ηγέτες είναι οι κυριότεροι εκπαιδευτές τακτικής για όλους τους υφισταµένους τους ατοµικά και συλλογικά. Η εξάσκηση στις τακτικές ικανότητες αποτελεί συχνά πρόκληση. Ο καλύτερος τρόπος για τη βελτίωση των ατοµικών και των συλλογικών ικανοτήτων είναι να αποδοθούν πιστά όσο αυτό είναι δυνατόν οι επιχειρησιακές συνθήκες. Υπάρχουν πάντα παράγοντες που εµποδίζουν την εκπαίδευση, θα υπάρχουν πάντα εκατοντάδες δικαιολογίες για να µην εκπαιδευθούν οι υφιστάµενοι όπως απαιτείται. Ένας µόνο λόγος αρκεί ώστε να γίνει σωστή και ρεαλιστική εκπαίδευση: οι Μονάδες και το προσωπικό µάχονται όπως ακριβώς εκπαιδεύονται. Ο ικανός Στρατιωτικός Ηγέτης εκπαιδεύει τους υφιστάµενούς του ώστε να λειτουργούν εφαρµόζοντας τις ικανότητές τους σε ένα επίπεδο ευθύνης πέρα από αυτό που είναι φυσιολογικό για το βαθµό και την εµπειρία τους. Γνωρίζει πλήρως την αποστολή του και καλλιεργεί µια αίσθηση οµαδικότητας, και δίνει το παράδειγµα µε το προσωπικό του θάρρος. 36. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Η Ηγεσία είναι συγχρόνως τέχνη και επιστήµη. Απαιτείται συνεχής µελέτη, σκληρή προσπάθεια και πρακτική εξάσκηση. Από τη στιγµή που ο Στρατιωτικός Ηγέτης έχει να κάνει µε ανθρώπους, και τα αισθήµατά τους, τα όνειρα και τους φόβους τους, χρειάζεται φαντασία και θετική προσέγγιση των πραγµάτων. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να γνωρίζει ότι οι ενέργειές του υποδηλώνουν πολύ περισσότερα από οτιδήποτε άλλο, για το τι είδος Ηγέτης είναι. Οι υφιστάµενοι ακολουθούν συνεχώς και εάν διαπιστώσουν κάποια ανακολουθία ανάµεσα στο τι λέει και στο πως ενεργεί θα

103 -99- αναθεωρήσουν τη γνώµη τους για αυτόν και θα δρουν ανάλογα, βασισµένοι στη δική του συµπεριφορά. εν είναι καλό να µένει στα λόγια αλλά θα πρέπει να τα κάνει πράξεις. Η πιο σηµαντική επιρροή που ο Στρατιωτικός Ηγέτης ασκεί στους υφισταµένους του είναι το παράδειγµα που πρέπει να δίδει ο ίδιος. Οι αποτελεσµατικοί Στρατιωτικοί Ηγέτες ενεργούν πάντα µε ικανότητα σιγουριά και υπευθυνότητα. Η συµπεριφορά τους καθορίζει και το ύφος των υφισταµένων τους. Πρέπει να θυµούνται ότι η αισιοδοξία, η θετική µατιά και η αίσθηση του χιούµορ είναι µεταδοτικά. Αυτό αποτελεί µια γενική αλήθεια ιδιαίτερα όταν πρέπει να πάρουν αποφάσεις που θα δηµιουργήσουν δυσκολίες στους υφισταµένους τους. Οι ενέργειες επιρροής περιλαµβάνουν τα παρακάτω: Την Επικοινωνία Τη Λήψη Αποφάσεων Τη Παρακίνηση ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Ακεραιότητα Προσωπικό Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Επιρροή Επικοινωνία Λήψη Αποφάσεων Παρακίνηση Θάρρος Ενέργειες Επιρροής

104 -100- Επικοινωνία Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να ενηµερώνουν τους υφισταµένους τους, γιατί αυτό υποδηλώνει εµπιστοσύνη. Η ενηµέρωση επιτρέπει στους υφισταµένους να εκτιµούν τι χρειάζεται να κάνουν για να επιτύχουν στην αποστολή τους, ιδιαίτερα όταν οι καταστάσεις αλλάζουν. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης µε το να πληροφορεί τους υφισταµένους του για κάποια απόφαση και για τους λόγους που τον οδήγησαν σ αυτή, όσο αυτό είναι δυνατό, δείχνει ότι τους αναγνωρίζει και ότι είναι σηµαντικοί συνεργάτες του. Οι ακριβείς πληροφορίες βοηθούν στο να µη δηµιουργούνται φήµες, γιατί εάν δεν δοθούν εξηγήσεις για ότι συµβαίνει, οι υφιστάµενοι θα επινοήσουν από µόνοι τους έναν ή περισσότερους λόγους µε αποτέλεσµα τη δηµιουργία φηµών. Η ενηµέρωση µειώνει το άγχος και βοηθά να κρατηθούν οι φήµες υπό έλεγχο. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να έχει συνεχώς υπόψη του δύο πράγµατα: Ως Ηγέτης, είναι υπεύθυνος να εξασφαλίζει ότι οι υφιστάµενοι του τον καταλαβαίνουν. Η επικοινωνία δεν περιορίζεται στους άµεσα προϊσταµένους και υφισταµένους του. Η επιτυχία ή η αποτυχία οποιασδήποτε επικοινωνίας είναι ευθύνη του Στρατιωτικού Ηγέτη. Εάν διαπιστωθεί ότι οι υφιστάµενοί του δε τον καταλαβαίνουν, πρέπει να ελέγξει κατά πόσο έχει διατυπώσει τις διαταγές µε σαφήνεια και ακρίβεια. Και αν ακόµα νοµίζει ότι οι υφιστάµενοί του κατανόησαν τις εντολές του, πάλι πρέπει να ελέγξει κατά πόσο αυτό ανταποκρίνεται στη πραγµατικότητα, ώστε να το επιβεβαιώσει. Οι υφιστάµενοι πρέπει να έχουν γνώση (αναλόγως του κλιµακίου) της αποστολής και των προθέσεων του Ηγέτη τους. Έχοντας αυτή τη βασική πληροφόρηση, σε περίπτωση αδυναµίας να επικοινωνήσουν µαζί του, θα είναι σε θέση να συνεχίσουν για ολοκλήρωση της αποστολής, αναλαµβάνοντας -αν απαιτηθεί- τις απαραίτητες πρωτοβουλίες. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης οφείλει να εκπαιδεύσει τους υφιστάµενους του, ώστε να είναι σε θέση να αντιµετωπίζουν τέτοιες καταστάσεις ενεργώντας από µόνοι τους, µε την λιγότερη δυνατή ή και µε καθόλου καθοδήγηση, αρκεί να έχουν σαφή αντίληψη της αποστολής και των προθέσεων του. Η επικοινωνία διαχέεται και από τη βάση προς την κορυφή. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ανακαλύπτουν τι ακριβώς σκέφτονται οι υφιστάµενοί τους, τι λένε και τι κάνουν, χρησιµοποιώντας το πιο σηµαντικό εργαλείο επικοινωνίας, την ακρόαση. Με την προσεκτική ακρόαση µπορεί ακόµα και να αντιληφθούν µηνύµατα, τα οποία κρύβονται πίσω από τις λέξεις των υφιστάµενών τους.

105 -101- Λήψη Αποφάσεων Λήψη απόφασης είναι η διαδικασία που έχει σχέση µε την επιλογή των ενεργειών, που ενδέχεται να ακολουθήσουν προκειµένου να υλοποιηθεί η αποστολή ή να αρχίσει η αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης. Έτσι, η λήψη αποφάσεων συνεπάγεται γνώση του ποιος θα αποφασίσει και στη συνέχεια του πότε και τι θα αποφασισθεί. Περιλαµβάνει και τη µελέτη των συνεπειών των αποφάσεων που θα ληφθούν. Καθώς ο Στρατιωτικός Ηγέτης αποκτά εµπειρίες, µερικές από τις αποφάσεις που θεωρεί δύσκολες, στο µέλλον µπορούν να γίνουν πιο εύκολες. Αλλά πάντα θα υπάρχουν δύσκολες αποφάσεις που απαιτούν φαντασία, γρήγορη σκέψη και αναλυτική ικανότητα, καθώς και τη διαίσθησή του. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης για να λάβει µια απόφαση συνήθως ακολουθεί τα παρακάτω βήµατα - στάδια: Προσδιορίζει το πρόβληµα, εντοπίζει την αιτία του, αναπτύσσει τους πιθανούς τρόπους επίλυσής του, και προετοιµάζει ένα τελικό σχέδιο δράσης. Μελετά τους παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν το πιθανό σχέδιο δράσης του, καθώς και την ηθική διάσταση αυτού. Καθορίσει σαφείς προτεραιότητες, επιλέγοντας τι είναι σηµαντικό και τι όχι, γιατί δεν είναι δυνατό τα πάντα να αποτελούν προτεραιότητα ύψιστης σηµασίας. Η λήψη οποιασδήποτε απόφασης είναι αποτέλεσµα των γνώσεων του Στρατιωτικού Ηγέτη και της αντίληψής του για το πότε πρέπει να ληφθεί µια απόφαση. Η αποτελεσµατική και έγκαιρη λήψη αποφάσεων, αποτελεί κρίσιµο παράγοντα επιτυχίας. Παρακίνηση H παρακίνηση περιλαµβάνει τη χρήση του λόγου και του παραδείγµατος από τον Στρατιωτικό Ηγέτη, ώστε να ενισχυθεί η θέληση των υφισταµένων του για την ολοκλήρωση της αποστολής τους. Η παρακίνηση αναπτύσσεται µέσω της εµπιστοσύνης των ανθρώπων στους εαυτούς τους και στους Ηγέτες τους. Η εµπιστοσύνη αναπτύσσεται µέσα από σκληρή και ρεαλιστική εκπαίδευση, από σωστή αγωγή, συνεχή ενδυνάµωση, καθώς και από συνεπή, σκληρό και σωστό τρόπο Ηγεσίας. Η εµπιστοσύνη και η αφοσίωση είναι «δώρα» τα οποία οι υφιστάµενοι θα δώσουν στον Στρατιωτικό Ηγέτη τους, µόνο όταν αποδείξει ότι το αξίζει. Η παρακίνηση, τέλος πηγάζει µέσα από την πίστη του κάθε ατόµου στην γενικότερη αποστολή του Στρατού µας και από το αίσθηµα ότι αποτελεί µέλος ενός καλά οργανωµένου και πειθαρχηµένου συνόλου. Οι άνθρωποι επιζητούν την αναγνώριση των όσων συνεισφέρουν καθώς και εξουσιοδότηση, προκειµένου να ενεργούν. Ο

106 -102- Στρατιωτικός Ηγέτης εξουσιοδοτεί τους υφισταµένους του, όταν τους έχει εκπαιδεύσει να εκτελούν το καθήκον τους, τους παρέχει τα απαιτούµενα µέσα και τις αρµοδιότητες. εν γίνεται εµπόδιο στο έργο τους, και τους αφήνει την πρωτοβουλία. Αυτή η στοχαστική έκφραση εµπιστοσύνης προς τους υφισταµένους, είναι ο καλύτερος τρόπος για να αναδειχθεί ως Στρατιωτικός Ηγέτης. Όταν πρόκειται να χρησιµοποιηθούν ανταµοιβές ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να λαµβάνει υπόψη του τα παρακάτω: Να συµβουλεύεται τον προϊστάµενό του για υποδείξεις και οδηγίες. Να χρησιµοποιεί το ανάλογο, κατά περίπτωση, είδος αµοιβής. Να γίνεται η ανταµοιβή σε κατάλληλη τελετή. Να δίδεται έµφαση ότι αυτό είναι σηµαντικό. Να δίδει στους άλλους να καταλάβουν ότι η σκληρή δουλειά ανταµείβεται. Να δίδεται άµεσα η αµοιβή. Να επαινείται η σκληρή δουλειά, καθώς και η ειλικρινής προσπάθεια. Να προβάλλονται τα άτοµα που κάνουν καλά την δουλειά τους, ώστε να επηρεάζονται οι άλλου να κάνουν καλύτερα τη δική τους. 37. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ (ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ) Oι Στρατιωτικές ραστηριότητες περιλαµβάνουν τις λειτουργικές-επιχειρησιακές ενέργειες που απαιτούνται, ώστε να επιτευχθεί ένας άµεσος στόχος, και να υλοποιηθεί η αποστολή στο προβλεπόµενο χρόνο. Οι ενέργειες αυτές περιλαµβάνουν τα παρακάτω στάδια: Σχεδίαση Προετοιµασία Εκτέλεση Εκτίµηση-Αξιολόγηση Σχεδίαση και Προετοιµασία Το σχέδιο είναι µία πρόταση για την υλοποίησηεκτέλεση µιας απόφασης. Η σχεδίαση αρχίζει µε την ανάθεση της αποστολής, δηλαδή του προς εκτέλεση έργου (το οποίο είναι σαφές ή και µπορεί να συνάγεται µε βάση την ήδη υπάρχουσα γνώση για την υφιστάµενη κατάσταση) που δίδεται από τον άµεσα προϊστάµενο. Η αποστολή περιλαµβάνει απορρέουσες και επιβαλλόµενες υποχρεώσεις, οι οποίες πρέπει να εκτελεσθούν, ώστε να

107 -103- ολοκληρωθεί µε επιτυχία. Η σχεδίαση µειώνει τη σύγχυση, αναπτύσσει την αυτοπεποίθηση των υφισταµένων για τους ίδιους και τους Ηγέτες τους και βοηθά στην επιτυχία του έργου τους µε τη µικρότερη δυνατή προσπάθεια, ή -στο πεδίο της µάχης- µε τις µικρότερες απώλειες. Όταν ο Στρατιωτικός Ηγέτης ξεκινά για την εκπλήρωση ενός στόχου θα χρησιµοποιήσει τη µέθοδο της αντίστροφης σχεδίασης. Αρχίζει δηλαδή µε την ερώτηση: «Που θέλω να καταλήξω;» και δουλεύει αντίστροφα µέχρι να φτάσει στο σηµείο που βρίσκεται (στην παρούσα κατάσταση). Κατά τη διάρκεια της διαδροµής, καθορίζει τα βασικά στοιχεία των όσων θα χρειαστεί: τι, πότε, που και γιατί. Μπορεί, ωστόσο, να αναρωτηθεί πως θα επιτύχει το σκοπό του, αν και το «πως» δεν περιλαµβάνεται συνήθως στην αποστολή του υφισταµένου του. Καθώς σχεδιάζει αναλογίζεται το σύνολο του χρόνου που θα χρειαστεί για να συντονίσει και να διευθύνει κάθε προσπάθειά του. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Λειτουργία Σχεδίαση- Προετοιµασία Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Εκτέλεση Εκτίµηση Ενέργειες Στρατιωτικών ραστηριοτήτων (Λειτουργικές Ενέργειες)

108 -104- Κατόπιν αφού σκεφτεί τι πρέπει να κάνει για να επιτύχει το σκοπό του θέτει µια σειρά προτεραιοτήτων και κάνει ένα διάγραµµα ενεργειών. Συνήθως, ο καλός Ηγέτης ζητάει πληροφόρηση από τους υφισταµένους του όταν ο χρόνος το επιτρέπει. Η λήψη πληροφοριών δεν βοηθά µόνο στον έλεγχο του σχεδίου αλλά εµπλέκει άµεσα και το προσωπικό που συσχετίζεται µε αυτό. Αυτή η ανάµιξη δηµιουργεί εµπιστοσύνη, αυτοπεποίθηση και θέληση για επιτυχία. Όσο οι Στρατιωτικοί Ηγέτες σχεδιάζουν, οι υφιστάµενοι τους προετοιµάζονται. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες µπορούν να ολοκληρώνουν ένα σχέδιο, ενώ οι υφιστάµενοί τους προετοιµάζονται για την αποστολή και περιµένουν τις αρχικές κατευθύνσεις-οδηγίες µε τη µορφή προειδοποιητικών διαταγών. Σε όλες τις περιπτώσεις, η προετοιµασία περιλαµβάνει συντονισµό µε τους υφισταµένους οι οποίοι θα εµπλακούν ή θα επηρεασθούν από την εκτέλεση της απόφασης. Η δοκιµή είναι ένα πολύ σοβαρό στοιχείο της προετοιµασίας. Η διεξαγωγή δοκιµών, που αφορούν ενέργειες κλειδιά για την έκβαση της µάχης, δίνει τη δυνατότητα στους υφιστάµενους να δουν πως πρέπει να εργάζονται και δηµιουργεί εµπιστοσύνη όσον αφορά το σχέδιο, τόσο ανάµεσα στους Ηγέτες, όσο και ανάµεσα στους υφιστάµενους. Η δοκιµή βοηθάει το προσωπικό να θυµάται τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του. Βοηθάει τους Ηγέτες να δουν πως µπορεί να εξελιχθούν τα γεγονότα, τι µπορεί να πάει στραβά, πως το σχέδιο δράσης θα µπορούσε να αλλάξει, και τι οι ίδιοι δεν έχουν σκεφθεί. Τα σχέδια δράσης των Στρατιωτικών Ηγετών µπορούν να χρησιµοποιηθούν, κατά τρόπο ώστε να ενισχύουν τη θετική συµπεριφορά, να βελτιώσουν την εκτέλεση ή ακόµα να αλλάξουν το υφιστάµενο κλίµα. Ανεξάρτητα από τη θέση του, ένα µέρος των καθηκόντων του Στρατιωτικού Ηγέτη είναι να κάνει πιο εύκολη τη δουλειά του προϊσταµένου του. ίδει καθήκοντα και αρµοδιότητες στους υφισταµένους του για να εκτελέσουν την αποστολή τους, αλλά οφείλει να ζητά τα ίδια και από τον προϊστάµενο του. Ερωτά µόνο για αποφάσεις οι οποίες είναι εκτός από το χώρο των αρµοδιοτήτων του. Μεταβιβάζει µόνο τα προβλήµατα που δε µπορεί να επιλύσει και όχι αυτά που έχουν δύσκολες λύσεις. Ζητάει συµβουλές από άλλους µε περισσότερη πείρα ή ψάχνει για διευκρινίσεις όταν δεν καταλαβαίνει ποιο είναι το ζητούµενο. Κάνει όλα αυτά και εξασκεί την πειθαρχηµένη πρωτοβουλία, στα πλαίσια πάντα των προθέσεων του προϊσταµένου του. Εκτέλεση Εκτέλεση σηµαίνει να ενεργείς για την εκπλήρωση της αποστολής, προσανατολισµένος στην επίτευξη των στόχων του προϊσταµένου σου όπως αυτοί εκφράζονται στο όραµα και στις κατευθύνσεις του. Η εκτέλεση βασίζεται στη δουλειά που έχει προηγηθεί. Η σχεδίαση και η προετοιµασία, από µόνες τους δεν εγγυώνται την επιτυχία, γιατί ενδέχεται το σχέδιο να ανατραπεί. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης τότε θα

109 -105- πρέπει να έχει τη θέληση να αγωνιστεί, διατηρώντας τις κυριότερες επιδιώξεις του προϊσταµένου του και έχοντας πάντα στο νου του τον τελικό σκοπό της αποστολής. Θα πρέπει να προσαρµοστεί στη νέα κατάσταση και να αυτοσχεδιάσει. Στο τακτικό επίπεδο, όλοι οι Στρατιωτικοί Ηγέτες θα πρέπει να γνωρίζουν τις προθέσεις των ανωτέρων τους δύο ιεραρχικά κλιµάκια πιο πάνω. Κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης ηγείται των υφισταµένων του, µε τον καλύτερο τρόπο, ελέγχει τις ενέργειές τους, τους υποχρεώνει να ακολουθούν το σχέδιο, αντιδρά στις αλλαγές, και τους καθοδηγεί στην επίτευξη της αποστολής. Ένα καλά εκπαιδευµένο σύνολο µπορεί να επιτύχει στην αποστολή, ακόµα και όταν κάτι δεν πάει καλά. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες εξασφαλίζουν ότι τόσο οι ίδιοι, όσο και οι υφιστάµενοί τους Ηγέτες κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεµένο µε την εξουσιοδότηση που κάθε φορά παρέχεται. Τέλος, ο Στρατιωτικός Ηγέτης θα πρέπει να δείχνει και το ανάλογο ενδιαφέρον για θέµατα που κρίνει σηµαντικά έστω και εάν αυτά δεν είναι άµεσα συνδεδεµένα µε την αποστολή του. Κάποια από αυτά µπορεί να είναι εξαιρετικά σηµαντικά ενώ κάποια άλλα να απαιτούν ελάχιστη προσπάθεια. Εκτίµηση-Αξιολόγηση Ένα ακόµα βασικό συστατικό της επιτυχίας είναι ο συνεχής (βήµα προς βήµα) έλεγχος. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ελέγχουν προσωπικό εξοπλισµό, µέσα και απόδοση για να εξασφαλίσουν ότι τα πάντα ανταποκρίνονται και προχωρούν προς εκπλήρωση των στόχων που οι ίδιοι έχουν θέσει. Παρατηρούν προσεκτικά, εκτιµούν και αξιολογούν έγκαιρα και συχνά, πριν, κατά, και µετά την υλοποίηση. Επαινούν τη σωστή εφαρµογή-εκτέλεση και σκέπτονται πως θα διορθώσουν τη καλή απόδοση. Οι καλοί Ηγέτες εποπτεύουν, ελέγχουν και διορθώνουν τους υφισταµένους τους. Η Εκτίµηση περιλαµβάνει την αξιολόγηση της επάρκειας και αποτελεσµατικότητας του σχεδίου, τόσο από άποψη σκοπού όσο και από άποψη αποστολής. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες βασίζουν τους απολογισµούς τους, σε ακριβείς παρατηρήσεις και σωστές καταγραφές αυτών των παρατηρήσεων. Εάν π.χ. πρόκειται να αξιολογήσουν µια δεκαήµερη άσκηση, κρατούν καλές σηµειώσεις επειδή δεν θα είναι εύκολο να ενθυµούνται τα πάντα. εν πρέπει να παραλείπουν θέµατα που απαιτούν υποκειµενική κρίση. Εκτιµούν-αξιολογούν τη συνεκτικότητα της Μονάδας, την πειθαρχία και το ηθικό. Οι εκτιµήσεις-αξιολογήσεις των Στρατιωτικών Ηγετών πρέπει να αποτελούν τη θετική εµπειρία (παρότρυνση), την οποία οι υφιστάµενοι θα εκλάβουν σαν µια ευκαιρία βελτίωσης. Για τους υφισταµένους είναι µια ευκαιρία να διεισδύσουν στην εµπειρία και τις γνώσεις του Στρατιωτικού Ηγέτη προς όφελος τους, για τη δική τους βελτίωση. Η εκτίµηση-αξιολόγηση δεν θα βοηθήσει κανένα να βελτιωθεί, εάν στη συνέχεια δεν γίνει από τον

110 -106- Ηγέτη ένα σχέδιο δράσης, µε σκοπό να βελτιώσει τις αδυναµίες και να ενισχύσει τις δυνατότητες του προσωπικού. 38. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Οι ενέργειες βελτίωσης του Στρατιωτικού Προσωπικού είναι οτιδήποτε κάνουν οι Στρατιωτικοί Ηγέτες, για να βελτιώσουν την οργάνωση, το προσωπικό και τα µέσα και να τα αφήσουν σε καλύτερη κατάσταση απ ότι την παρέλαβαν. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης δεν πρέπει να παρασύρεται από την προσπάθεια παρουσίασης έργου άµεσα και την επίτευξη βραχυπρόθεσµων στόχων µε µοναδικό σκοπό να ενισχύσει προσωρινά, προσωπική του εικόνα. Πρέπει να θέτει προτεραιότητες και να εστιάζει τις προσπάθειές του, τόσο σε βραχυπρόθεσµους όσο και σε µακροπρόθεσµους στόχους, µε τελικό αντικειµενικό σκοπό την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου του. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Ακεραιότητα Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Βελτίωση Ανάπτυξη ηµιουργία Μάθηση Προσωπικό Θάρρος Ενέργειες Βελτίωσης

111 -107- Οι ενέργειες βελτίωσης περιλαµβάνουν: Ανάπτυξη ηµιουργία Μάθηση Η ανάπτυξη αναφέρεται στα άτοµα. Βελτιώνει το σύνολο και το Στρατό γενικότερα, όταν αναπτύσσεις-βελτιώνεις τους υφισταµένους σου. Η δηµιουργία αναφέρεται στη δηµιουργία «συνόλου». Ο Άµεσος Ηγέτης βελτιώνει π.χ τη µονάδα του όταν δηµιουργεί ισχυρές και συνεκτικές οµάδες, που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις στα επιθυµητά επίπεδα του προς εκτέλεση έργου ακόµα και όταν ο ίδιος δεν είναι παρών. Η µάθηση αναφέρεται στον Στρατιωτικό Ηγέτη, στους υφισταµένους του και γενικότερα σε όλο το προσωπικό του Στρατού. Ο άµεσος Στρατιωτικός Ηγέτης θα πρέπει να διαµορφώνει ένα πρότυπο αυτοανάπτυξης για το προσωπικό του. Πρέπει να µαθαίνει διαρκώς να ενθαρρύνει τους υφισταµένους του να µαθαίνουν και να ανταµείβει τις προσπάθειες αυτοανάπτυξής τους. Τέλος, θα πρέπει να δηµιουργεί στο περιβάλλον δράσης του ένα οργανωτικό κλίµα που θα ανταµείβει τη συλλογική µάθηση, και να εξασφαλίζει τη µάθηση των υφισταµένων του από τις εµπειρίες τους. Ανάπτυξη Στο Στρατό ανάπτυξη σηµαίνει να αναπτύσσειςβελτιώσεις τους υφισταµένους σου. Οι υφιστάµενοι σήµερα είναι οι Ηγέτες του µελλοντικού Στρατού. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης έχει την ευθύνη να τους εκπαιδεύσει, να γίνουν οι Ηγέτες που αξίζει να γίνουν και να µάθουν πως ασκείται η Ηγεσία. Είναι καθήκον του, να επενδύσει στο χρόνο και στις ενέργειες που απαιτούνται, για να τους βοηθήσει να φτάσουν στο µέγιστο των δυνατοτήτων τους. Η κυρίαρχη αρχή στην ανάπτυξη Στρατιωτικών Ηγετών, είναι ότι αυτοί οι Ηγέτες πρέπει να είναι έτοιµοι πριν την ανάληψη Ηγετικών θέσεων. Πρέπει να είναι ικανοί και µε αυτοπεποίθηση στις ικανότητες τους. Η αρχή αυτή απευθύνεται σε όλους τους βαθµούς και σε όλα τα επίπεδα Ηγεσίας. Ο εκπαιδευµένος και ετοιµοπόλεµος Στρατός στηρίζεται στην αποτελεσµατική ανάπτυξη της Ηγεσίας (των Ηγετών του). Κατ επέκταση η ανάπτυξη των Ηγετών στηρίζεται στη θεµελίωση της εκπαίδευσης και της µάθησης, στις προσδοκίες και τα πρότυπα, στις αξίες και τους ηθικούς κανόνες. Αυτή η θεµελίωση υποστηρίζει τους πυλώνες της ανάπτυξης Ηγετών: Εκπαίδευση (Σχολές), ανάθεση επιχειρησιακών καθηκόντων (Επιχειρησιακοί Σχηµατισµοί, Μονάδες εκστρατείας), Αυτοανάπτυξη (Αυτοβελτίωση) και καθοδήγηση.

112 -108- Εκπαίδευση To σύστηµα της Στρατιωτικής Εκπαίδευσης (Σχολές) παρέχει την επίσηµη εκµάθηση και εκπαίδευση Ηγετικών ικανοτήτων, που σχετίζονται µε τη φύση της εργασίας και µε την άσκηση της Ηγεσίας. Η εκπαίδευση στις διάφορες σχολές είναι κρίσιµη για την ανάπτυξη των Ηγετών και την προετοιµασία τους για ανάληψη θέσεων αυξηµένων ευθυνών στον Ελληνικό Στρατό. Ανάθεση Επιχειρησιακών Καθηκόντων Ο Στρατιωτικός Ηγέτης µεταφέρει αυτά που έµαθε στις Σχολές, σε επιχειρησιακές θέσεις που τοποθετείται, όπου και του ανατίθενται επιχειρησιακά καθήκοντα (Επιχειρησιακοί Σχηµατισµοί, Μονάδες Εκστρατείας). Εκεί ο Ηγέτης συνεχίζει να µαθαίνει, αποκτώντας εµπειρία στα καθήκοντα αυτά, και παρακολουθώντας τους προϊσταµένους Ηγέτες, τους οµοιόβαθµους και τους υφιστάµένους του. Η ανάθεση επιχειρησιακών καθηκόντων του παρέχει ευκαιρίες διεύρυνσης των γνώσεων του και βελτίωσης των ικανοτήτων που απόκτησε κατά την διάρκεια της εκπαίδευσής του (Σχολές), καθώς και από προηγούµενες εµπειρίες του. Αποκτά και διευρύνει τις εµπειρίες του «επ έργο» (παιδεία ασκήσεων κλπ) κυρίως µέσω της ανάληψης διαφόρων καθηκόντων, σε ένα περιβάλλον διαρκώς µεταβαλλόµενο συνθηκών και καταστάσεων. Τα παραπάνω του δίνουν µια µοναδική ευκαιρία να µάθει ενεργώντας τα στην πράξη και του παρέχουν µια πανίσχυρη πηγή ανάπτυξης των Ηγετικών του ικανοτήτων. Αυτο - Ανάπτυξη Η αυτο-ανάπτυξη είναι µια διαδικασία, που πρέπει να χρησιµοποιήσει ο Ηγέτης για να βελτιώνει τις υπάρχουσες ικανότητες, γνώσεις και εµπειρίες του. Ο σκοπός της είναι να αυξήσει την ετοιµότητα και τις δυνατότητές του για την ανάληψη θέσεων µεγαλύτερης ευθύνης. Η αποτελεσµατική αυτοανάπτυξη επικεντρώνεται σε θέµατα του χαρακτήρα, των γνώσεων και των ικανοτήτων που ο ίδιος πιστεύει ότι χρειάζονται παραπέρα ανάπτυξη ή βελτίωση. Μπορεί να χρησιµοποιήσει το πλαίσιο της Στρατιωτικής Ηγεσίας για να προσδιορίσει τους τοµείς στους οποίους θα εργαστεί. Η αυτο-ανάπτυξη είναι µία διαρκής διαδικασία. Η γενική και στρατιωτική µόρφωση του είναι µέρος της αυτοανάπτυξης. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες ποτέ δε παύουν να µαθαίνουν, να επιζητούν να µορφωθούν και να εκπαιδευτούν, πέρα από αυτά που τους προσφέρουν οι διάφορες σχολές ή ακόµα και τα καθήκόντα τους. Οι Ηγέτες ψάχνουν για επιµορφωτικές ευκαιρίες προκειµένου να προετοιµασθούν για τις επόµενες θέσεις και τις µελλοντικές τους ευθύνες, αναζητούν τη µόρφωση και µελετούν, ώστε να αναπτύσσουν συνεχώς τη σκέψη και τις ικανότητές τους.

113 -109- Ο Στρατιωτικός Ηγέτης είναι υπεύθυνος να βοηθήσει τους υφισταµένους του στην αυτοανάπτυξή τους. Βοηθά επίσης τους υφισταµένους του να ενστερνιστούν τις Στρατιωτικές Αξίες, να αναπτύξουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα της προσωπικότητάς τους και να βελτιώσουν τις ικανότητες που απαιτούνται, για να γίνουν πραγµατικά Στρατιωτικοί Ηγέτες. Καθοδήγηση Η καθοδήγηση είναι µια διαδικασία που περιλαµβάνεται στις ενέργειες για την ανάπτυξη-βελτίωση των υφισταµένων. Η διαδικασία αυτή αρχίζει µε τον Στρατιωτικό Ηγέτη να δίνει το σωστό παράδειγµα. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης καθοδηγεί τους υφισταµένους του καθηµερινά µε ένα θετικό ή αρνητικό τρόπο ο οποίος εξαρτάται από το πώς βιώνει ο ίδιος τις Στρατιωτικές Αξίες και ασκεί την Ηγεσία. Η καθοδήγηση παρέχει στους υφισταµένους ένα παράδειγµα Αξιών, χαρακτηριστικών και δεξιοτήτων στην πράξη, και τους ενθαρρύνει να αναπτύξουν τον χαρακτήρα τους και τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα τους ως Ηγέτες. Τους εφοδιάζει µε αυτοπεποίθηση και ικανότητες και εξασφαλίζει την ανάπτυξη-βελτίωσή τους στο µέλλον. Με την καθοδήγηση ο Στρατιωτικός Ηγέτης δίδει στους υφισταµένους (µελλοντικούς Ηγέτες) τη δυνατότητα να µάθουν και να αναπτυχθούν, καθώς θα χρησιµοποιούν την εµπειρία του ως οδηγό για την επιτυχία τους στο µέλλον. Η καθοδήγηση αποτελεί το συνδετικό κρίκο ανάµεσα στην εφαρµογή και τη βελτίωση των Ηγετικών ενεργειών. Οι τεχνικές καθοδήγησης περιλαµβάνουν διδασκαλία, αναπτυξιακή συµβουλευτική και εξάσκηση. ιδασκαλία ιδασκαλία σηµαίνει τη µετάδοση γνώσεων και ικανοτήτων στους υφισταµένους. Είναι κύρια εργασία για τους Ηγέτες πρώτης γραµµής (Άµεσους Ηγέτες). Για να αναπτύξει ο Άµεσος Ηγέτης υφιστάµενους, θα πρέπει να είναι σε θέση να παρουσιάσει τις τεχνικές και τακτικές ικανότητες, που αναµένει αυτοί να αποκτήσουν. Για να γίνεις Στρατιωτικός Ηγέτης, πρέπει να είσαι και καλός δάσκαλος. Για να γίνει ένας αποτελεσµατικός δάσκαλος, πρέπει πρώτα να είναι επαγγελµατικά ικανός και στη συνέχεια να δηµιουργήσει τις προϋποθέσεις µάθησης και διδασκαλίας. Υπάρχουν τεχνικές και µέθοδοι διδασκαλίας, οι οποίες δεν έχουν σχέση µε το πόσο καλός είναι στη δουλειά του. Θα πρέπει να κατέχει εξίσου µε τις ικανότητες που απαιτούνται για το αντικείµενο που διδάσκει και ένα πλήθος ικανοτήτων πάνω στις µεθόδους διδασκαλίας. Η διδασκαλία είναι µια πολύπλοκη τέχνη, µια τέχνη που πρέπει να µάθει ο Στρατιωτικός Ηγέτης.

114 -110- Αναπτυξιακή συµβουλευτική Η αναπτυξιακή συµβουλευτική αποτελεί κεντρικό σηµείο πάνω στην ανάπτυξη Ηγεσίας. Είναι ο τρόπος µε τον οποίο προετοιµάζονται οι υφιστάµενοι του σήµερα για να γίνουν οι Ηγέτες του αύριο. Η συµβουλευτική έχει να κάνει µε την ανάπτυξη του χαρακτήρα ή µε τη διόρθωση-βελτίωση των ενεργειών του υφιστάµενου. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να είναι τίµιος και ειλικρινής µε τους υφισταµένους του κατά τη διάρκεια της αναπτυξιακής συµβουλευτικής. Εάν τους αφήνει να συµπεριφέρονται λάθος, επειδή θέλει να τους είναι αρεστός ή επειδή φοβάται να λάβει µια σκληρή απόφαση, τότε θυσιάζει τις στρατιωτικές απαιτήσεις και δεν αναπτύσσει σωστά τους υφισταµένους του. Το παράδειγµα που ο Ηγέτης θέτει µέσω της συµβουλευτικής είναι πολύ σηµαντικό. Οι υφιστάµενοι προσβλέπουν σ αυτόν για να αντιληφθούν τι είδους Ηγέτες πρέπει να γίνουν. Η χρησιµοποίηση του παραδείγµατος αποτελεί ένα πανίσχυρο εργαλείο για την άσκηση Ηγεσίας. Εάν ο Στρατιωτικός Ηγέτης συµβουλέψει τους υφισταµένους του Ηγέτες, αυτοί µε τη σειρά τους θα συµβουλέψουν τους αµέσως κατώτερους τους. Ο τρόπος που συµβουλεύει θα γίνει ο τρόπος που θα συµβουλεύουν. Οι υφιστάµενοι αντιγράφουν τη συµπεριφορά του Ηγέτη τους. Εξάσκηση Η εξάσκηση αποτελεί µια λειτουργική και βελτιωτική ενέργεια του Στρατιωτικού Ηγέτη. Είναι λιγότερο επίσηµη από τη διδασκαλία. Καθώς ο Ηγέτης παρακολουθεί το έργο των υφισταµένων του, θα διαπιστώσει ότι αυτοί εκτελούν µερικές εργασίες σύµφωνα µε τα καθορισθέντα πρότυπα και µερικές όχι. Ο Ηγέτης θα τους υποδείξει τι χρειάζεται να κάνουν προκειµένου να εκτελέσουν τις εργασίες τους σωστά και να βελτιώσουν την απόδοσή τους. Όλα αυτά θα επιτευχθούν µε την εξάσκηση. Ο Ηγέτης εκµεταλλεύεται κάθε ευκαιρία για να διδάξει, να συµβουλεύσει και να εξασκήσει τους υφισταµένους του. ηµιουργία ηµιουργία Οµάδων Ο Στρατός είναι ένα σύνολο ανθρώπων. Είναι πολύ σηµαντικό οι άνθρωποι που το αποτελούν να έχουν την αίσθηση της οµάδας, και να αναπτύσσουν το οµαδικό πνεύµα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι µαχητές, εκτελούν την αποστολή τους, πολεµώντας για το τµήµα τους, την οµάδα τους και τον συνάδελφο τους. Εάν οι Ηγέτες των µικρών οµάδων ή κλιµακίων που αποτελούν (συνθέτουν) το Στρατό είναι ικανοί και εάν τα µέλη τους έχουν συνοχή τότε τα τµήµατα

115 -111- αυτά, καθώς και µεγαλύτερα θα είναι άρρηκτα δεµένα µεταξύ τους και ικανά να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους. Οι άνθρωποι που ανήκουν σε µια πετυχηµένη οµάδα, βλέπουν σχεδόν τα πάντα κάτω από ένα θετικό πρίσµα. Η στάση τους σαν επιτυχηµένοι νικητές είναι µεταδοτική και βλέπουν τα προβλήµατα σαν προκλήσεις παρά σαν εµπόδια. Επιπλέον, µια συνεκτική οµάδα ατόµων επιτυγχάνει πιο εύκολα την αποστολή της, παρά ένα σύνολο ατόµων χωρίς συνοχή. Όταν εκπαιδεύονται όλοι µαζί τότε χτίζεται η συλλογική άµιλλα, της οποίας προϊόν είναι η εµπιστοσύνη. Οι υφιστάµενοι µαθαίνουν να εµπιστεύονται τους Ηγέτες τους, εφόσον αυτοί είναι ικανοί και ενεργούν µε συνέπεια. Η οµάδα ή το τµήµα γίνεται συνεκτικότερο καθώς αποκτά περισσότερες εµπειρίες και απολαµβάνει τις επιτυχίες του. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να δηµιουργούν συνεκτικές οµάδες-τµήµατα και να τα καθοδηγούν µέσω µιας σειράς αναπτυξιακών σταδίων. Τα Στάδια ηµιουργίας Οµάδας είναι η διαµόρφωση, ο εµπλουτισµός και η συντήρηση. Ένθα γαρ άµιλλα ενταύθα και νίκη εστί. Αριστοτέλης. Στάδιο ιαµόρφωσης. Oι οµάδες λειτουργούν καλύτερα όταν τα καινούργια µέλη τους αφοµοιώνονται γρήγορα. Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει απαραίτητα να προηγηθεί η υποδοχή και η ενηµέρωση των νέων µελών. Αυτά δηµιουργούν την πρώτη κρίσιµη εντύπωση που διαµορφώνει την άποψη του ατόµου για την οµάδα. Στάδιο Εµπλουτισµού. Η εκπαίδευση είναι η σηµαντικότερη πράξη του Στρατιωτικού Ηγέτη για την ενδυνάµωση-εµπλουτισµό της οµάδας του. Ο Ηγέτης αρχίζει µε ένα σύνολο ατόµων τους οποίους συγκροτεί σε οµάδα ενώ παράλληλα τους προετοιµάζει για την εκπλήρωση της αποστολής τους. Η εκπαίδευση διεξάγεται συνεχώς, αλλά είναι ιδιαίτερα σηµαντική κατά το στάδιο του εµπλουτισµού, κατά το οποίο διαµορφώνεται ο συλλογικός επαγγελµατισµός της οµάδας Στάδιο Συντήρησης. Όταν η οµάδα φτάσει στο στάδιο αυτό, τα µέλη της αντιλαµβάνονται την οµάδα σαν τη «δική τους οµάδα». Κάθε καινούργια αποστολή δίνει στον Ηγέτη την ευκαιρία να ενισχύσει το συνεκτικό ιστό της οµάδας και να προκαλέσει την οµάδα να φτάσει σε υψηλότερα επίπεδα. Ο Ηγέτης αναπτύσσει τους υφισταµένους του και συνεχίζει να εκπαιδεύει την

116 -112- οµάδα έτσι ώστε να διατηρήσει τον επαγγελµατισµό της, τόσο σε ατοµικό όσο και (κυρίως) σε συλλογικό επίπεδο προκειµένου να επιτύχει την ολοκλήρωση της αποστολής της. ηµιουργία Ηθικού Κλίµατος Ο Στρατιωτικός Ηγέτης αποτελεί το πρότυπο ηθικής για το Στρατό. Είναι υπεύθυνος για τη διαµόρφωση του Ηθικού Κλίµατος που συντελεί στην υπεροχή και ανταµοίβει τη συµπεριφορά και την απόδοση των υφιστάµενων µε δίκαια, αδιάβλητα και αξιοκρατικά κριτήρια. Το επίπεδο ηθικής του Στρατιωτικού Ηγέτη είναι ο κύριος παράγοντας επηρεασµού του ηθικού κλίµατος και αντικατοπτρίζει τις Στρατιωτικές Αξίες και Αρετές του Ηγέτη. Είναι πολύ σηµαντικό για τους υφιστάµενους να έχουν εµπιστοσύνη στο Ηθικό Περιβάλλον του Στρατού. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες δηµιουργούν το Ηθικό περιβάλλον, εµπνέουν εµπιστοσύνη στους υφισταµένους τους και αναπτύσσουν ψυχική επαφή µαζί τους. Αυτοί οι παράγοντες συντελούν στη δηµιουργία συνεκτικών οµάδων µε θέληση για την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου του Στρατού. ηµιουργούν ένα περιβάλλον όπου όλοι οι υφιστάµενοι µπορούν ειλικρινά να «είναι όλα όσα µπορούν να είναι». Μάθηση Ο Στρατός είναι ένας οργανισµός µάθησης, στον οποίο η εµπειρία του προσωπικού βελτιώνει τον τρόπο εργασίας. Βασιζόµενος ο Στρατιωτικός Ηγέτης στις εµπειρίες του, υιοθετεί νέες τεχνικές και διαδικασίες ολοκλήρωσης του έργου του, πιο παραγωγικά και αποτελεσµατικά. Επίσης, απορρίπτει τεχνικές και διαδικασίες που έχουν ξεπεραστεί και δεν εξυπηρετούν το σκοπό τους. Οι Ηγέτες µαθαίνουν συνεχώς από τις εµπειρίες τους και βρίσκουν καλύτερους τρόπους ενέργειας για τη βελτίωση του έργου τους. Οι οµάδες που έχουν συνηθίσει σε έναν τρόπο εργασίας που τις ικανοποιεί ενδεχοµένως να µην κάνουν τη δουλειά τους µε τον καλύτερο τρόπο. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης δεν διστάζει να αµφισβητήσει τον τρόπο µε τον οποίο αυτός και οι υφιστάµενοι του λειτουργούν. Όταν τίθεται το ερώτηµα: «Γιατί το κάνουµε µε αυτόν τον τρόπο;» και η µόνη απάντηση που δίδεται είναι: «Επειδή πάντα έτσι το κάναµε», είναι η στιγµή για µια πιο διερευνητική µατιά. Μηδενικά Λάθη και Μάθηση. εν υπάρχουν περιθώρια για υιοθέτηση της νοοτροπίας «µηδενικών λαθών» σε ένα περιβάλλον µάθησης όπως αυτό του Στρατού. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες µε θέληση για µάθηση καλωσορίζουν τους νέους τρόπους αντίληψης των πραγµάτων, και εξετάζουν τι πάει καλά αλλά και τι δεν αποδίδει. Εάν το µήνυµα που µεταφέρει ο Ηγέτης είναι «ε θα

117 -113- υπάρχουν λάθη» ή εάν χάνει την αυτοκυριαρχία του κάθε φορά που τα νέα δεν είναι ευχάριστα, οι υφιστάµενοί του τελικά θα πάψουν να του αναφέρουν πότε τα πράγµατα πάνε λάθος ή να κάνουν προτάσεις για τη βελτίωση τους. Όταν οι Άµεσοι Ηγέτες δεν λαµβάνουν τέτοια µηνύµατα από τους υφισταµένους τους, τότε κάτι δεν πάει καλά. Σ ένα οργανισµό πολύπλοκο όπως ο Στρατός, µε ανθρώπους να κάνουν δύσκολες εργασίες, συχνά κάτω από πίεση, είναι αναµενόµενο να υπάρχουν λάθη. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης εκµεταλλεύεται αυτά τα λάθη για να δείξει πως πρέπει να γίνεται η εργασία καλύτερα για την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου. Εµπόδια στη Μάθηση Ο φόβος για λάθη δεν είναι η µόνη δυσκολία που µπορεί να παρουσιασθεί στην πορεία για µάθηση. Το ίδιο προκαλεί η άκαµπτη και «στενή» σκέψη καθώς και η πνευµατική οκνηρότητα. Αυτές οι συνήθειες µπορεί να γίνουν εµπόδια στη µάθηση, και οι Ηγέτες που είναι συνηθισµένοι σε αυτές ενδέχεται και να µην το αντιληφθούν. Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να πολεµήσει αυτή την τάση. Πρέπει να προκαλεί τον εαυτό του, να προβληµατίζεται και να χρησιµοποιεί την φαντασία του. Να ερωτά πως οι άλλοι κάνουν κάποια πράγµατα και να ακούει τις προτάσεις των υφισταµένων του. Οργανωτικό Κλίµα και Μάθηση Ο Στρατιωτικός Ηγέτης πρέπει να έχει θέληση και κουράγιο για να δηµιουργήσει ένα περιβάλλον µάθησης. Όταν δοκιµάζει καινούρια πράγµατα ή δοκιµάζει πράγµατα µε διαφορετικό τρόπο, είναι ενδεχόµενο να κάνει λάθη. Ο Ηγέτης µαθαίνει από τα λάθη του και από τα λάθη των άλλων. ιαπιστώνει τι πήγε καλά και τι όχι και συνεχίζει την αποστολή του µε αυτοπεποίθηση και εµπιστοσύνη στις ικανότητές του. Ο τρόπος µε τον οποίο ο Άµεσος Ηγέτης επηρεάζει τους υφισταµένους του, βελτιώνει το περιβάλλον δράσης του και ενεργεί για να φέρει σε πέρας το έργο του, είναι καθοριστικός για τη βελτιστοποίηση του παραγωγικού έργου του Στρατού µας. Οι ενέργειες του Ηγέτη βοηθούν το Στρατό µας να προχωρήσει προς τα εµπρός, να προοδεύσει περισσότερο και να επιτύχει την υπεροχή. Πάντες οι άνθρωποι του ειδέναι ορέγονται φύσει. Αριστοτέλης.

118 -114- ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ 39. ΓΕΝΙΚΑ Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες καθώς ωριµάζουν και αναλαµβάνουν υψηλότερες στην ιεραρχία θέσεις, θα πρέπει να αποκτούν νέες δεξιότητες, να αναπτύσσουν νέες ικανότητες, ώστε να µπορούν να ενεργούν σε πιο πολύπλοκο περιβάλλον. Τόσο οι Οργανωτικοί όσο και οι Στρατηγικοί Ηγέτες διατηρούν τη δική τους προσωπικότητα, παράλληλα όµως επεκτείνουν αυτά που γνωρίζουν και βελτιώνουν αυτά που κάνουν. Η Οργανωτική Ηγεσία δηµιουργεί πάνω στις ενέργειες της Άµεσης Ηγεσίας. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες εφαρµόζουν τις ικανότητες της Άµεσης Ηγεσίας στην καθηµερινή τους πρακτική, µε τη βοήθεια του επιτελείου τους και των υφισταµένων τους Ηγετών. Ηγούνται διάφορων Σχηµατισµών και προκειµένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σύγχρονου επιχειρησιακού περιβάλλοντος και κάτω από τη πίεση της εκπαίδευσης, των ενδεχοµένων επιχειρήσεων και της µάχης, οι Οργανωτικοί Ηγέτες πρέπει να διαθέτουν ένα σύνολο ικανοτήτων και ενεργειών στο Ηγετικό τους οπλοστάσιο. Πρέπει να ασκούν ταυτόχρονα την Άµεση και την Οργανωτική Ηγεσία. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες εστιάζουν κυρίως την προσοχή τους στην καθοδήγηση των υφισταµένων τους, τους οποίους ενδυναµώνουν ώστε να υλοποιούν τις αποστολές και το έργο που τους ανατίθεται. Οι υφιστάµενοι Ηγέτες στηρίζονται στους Οργανωτικούς Ηγέτες για να τους εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις, τις συνθήκες και τα µέσα για την εκπλήρωση της αποστολής τους. Για την ολοκλήρωση του έργου που τους ανατίθεται οι Οργανωτικοί Ηγέτες παρέχουν στους υφισταµένους τους οδηγίες, κατευθύνσεις και προγράµµατα. Η επιρροή των Οργανωτικών Ηγετών είναι πρωταρχικά έµµεση. Επικοινωνούν και παρακινούν το προσωπικό τους µέσω του επιτελείου τους και των υφισταµένων τους Ηγετών. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες συνεχίζουν να εφαρµόζουν τις τεχνικές της Άµεσης Ηγεσίας που αναφέρθηκαν στο προηγούµενο κεφάλαιο, απαιτείται όµως από αυτούς να αναπτύξουν τις Ηγετικές τους ικανότητες, καθόσον Ηγούνται µεγαλύτερων τµηµάτων και έχουν αυξηµένες ευθύνες και αρµοδιότητες. Οι Ηγετικές αυτές ικανότητες επεκτείνονται στους παρακάτω τοµείς: ιαπροσωπικές Ικανότητες ιανοητικές Ικανότητες Τεχνικές Ικανότητες Τακτικές Ικανότητες

119 -115- ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές. ιανοητικές. Τεχνικές. Τακτικές. Επιρροή Λειτουργία Βελτίωση Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Ικανότητες Οργανωτικού Ηγέτη. 40. ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ «Για να πάρεις το καλύτερο από τους υφισταµένους σου, πρέπει να αισθάνονται ότι είσαι ο πραγµατικός τους ηγέτης και να γνωρίζουν ότι µπορούν να βασιστούν πάνω σου» Οι καλοί Οργανωτικοί Ηγέτες κατανοούν την ανθρώπινη διάσταση και χρησιµοποιούν την κατανόηση αυτή για να δώσουν κίνητρα στους υφιστάµενους και να ενθαρρύνουν την πρωτοβουλία. Η κατανόηση αυτή, µαζί µε τις Στρατιωτικές Αξίες, αποτελούν το θεµέλιο λίθο των διακεκριµένων Σχηµατισµών και Μονάδων. Γενικά,

120 -116- τµήµατα που έχουν υψηλή Πειθαρχία µπορούν να αντέχουν τεράστια πίεση και τριβές και να επιµένουν, να αγωνίζονται και να κερδίσουν. Η καλλιέργεια της πρωτοβουλίας στηρίζεται στην παρότρυνση και στην πειθαρχία και απαιτεί την εµπιστοσύνη των υφισταµένων. Η επικοινωνία, και ιδιαίτερα η ικανότητα της πειθούς, είναι πολύ σηµαντική για τον Οργανωτικό Ηγέτη. Η καλά ανεπτυγµένη ικανότητα της πειθούς, βοηθά τους Οργανωτικούς Ηγέτες να υπερπηδήσουν τις «ενδεχόµενες αντιστάσεις» και να υποστηρίξουν τις θέσεις τους. Η πειθώ µειώνει το χρόνο που απαιτείται για ασήµαντα θέµατα, εξασφαλίζει τη συµµετοχή όλων και ανοίγει τους διαύλους επικοινωνίας µε το προσωπικό. Η ευθύτητα στην αντιµετώπιση της θέσης κάποιου και η θετική στάση προς µια διαφορετική άποψη, συχνά, διαχέουν την ένταση και εξοικονοµούν χρόνο. Επιδεικνύοντας αυτές τις αρετές, οι Οργανωτικοί Ηγέτες δίδουν επίσης ένα παράδειγµα, που οι υφιστάµενοι µπορούν να χρησιµοποιήσουν στην προσωπική τους ανάπτυξη και βελτίωση. Σε µερικές περιπτώσεις βέβαια, η πειθώ µπορεί να είναι ακατάλληλη. Στη µάχη για παράδειγµα οι Στρατιωτικοί Ηγέτες αποφασίζουν γρήγορα, τροποποιώντας τη διαδικασία λήψης αποφάσεων ανάλογα µε τις περιστάσεις, λόγω των κινδύνων και των στενών χρονικών ορίων που οι συνθήκες της µάχης επιβάλλουν. Η αποτελεσµατική Ηγεσία και η Ικανότητα προσαρµογής σε κάθε κατάσταση πρέπει να χαρακτηρίζουν τον Οργανωτικό Ηγέτη. Η Υπέρ-Συγκεντρωτική εξουσία και η υπερβολική επίβλεψη, υπονοµεύουν την εµπιστοσύνη και την ενδυνάµωση των υφισταµένων. Η µειωµένη επίβλεψη µπορεί να οδηγήσει στην αποτυχία, ειδικά σε περιπτώσεις όπου η πρόθεση του Ηγέτη δεν είναι πλήρως κατανοητή ή όπου τα υφιστάµενα κλιµάκια παρουσιάζουν ελλείψεις όσον αφορά την εκπαίδευση. Ένας καλός Οργανωτικός Ηγέτης πρέπει να γνωρίζει τους υφισταµένούς του, να τους εκχωρεί αρµοδιότητες και να τους επιβλέπει στο κατάλληλο επίπεδο. 41. ΙΑΝΟΗΤΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Η πολυπλοκότητα του περιβάλλοντος του Οργανωτικού Ηγέτη επιβάλλει ορθή αντίληψη και σκέψη πριν ενεργήσει. Επιπρόσθετα, αυξάνει τη σηµασία των διανοητικών και αναλυτικών του ικανοτήτων, καθώς ο Οργανωτικός Ηγέτης προορίζεται για θέσεις αυξηµένων ευθυνών. Για τους Οργανωτικούς Ηγέτες, οι ικανότητες συλλογισµού είναι ζωτικής σηµασίας για την ανάπτυξη των προθέσεων και των κατευθύνσεων τους για την επίτευξη των στόχων τους. Η κριτική σκέψη στο οργανωτικό επίπεδο απαιτεί κατανόηση των συστηµάτων και αυξηµένη ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών, δηλαδή γρήγορη αναγνώριση των σηµαντικών πληροφοριών. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες χρησιµοποιούν την αναλυτική

121 -117- ικανότητα για να αξιολογήσουν αβέβαιες καταστάσεις και για να εκτιµήσουν και διαχειριστούν τους κινδύνους. Η εµπειρία τους επιτρέπει να εντοπίσουν και να προσδιορίσουν τα προβλήµατα πολύ πιο εύκολα - όχι όµως απαραίτητα και να τα επιλύσουν γρήγορα. Γι αυτό, αφιερώνουν χρόνο για να σκεφτούν και να ανακαλύψουν εναλλακτικούς τρόπους οργάνωσης των Μονάδων και των διαθέσιµων πόρων, για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσµα. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες πρέπει να ενθαρρύνουν την κριτική σκέψη των υφισταµένων τους, γιατί και οι υφιστάµενοι Ηγέτες εκτιµούν τις οργανωτικές ανάγκες, αναλύουν τους παράγοντες που επηρεάζουν το έργο τους και προτείνουν αντίστοιχα σχέδια δράσης. Πρόθεση του Οργανωτικού Ηγέτη Πρόθεση είναι η προσωπική έκφραση του Στρατιωτικού Ηγέτη για την εκπλήρωση της αποστολής και το κύριο έργο, που το προσωπικό του πρέπει να εκτελέσει για την επιτυχή ολοκλήρωσή της. Αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάµεσα στην αποστολή και την ιδέα (έννοια) των επιχειρήσεων. Γνωστοποιώντας τις προθέσεις τους, οι Οργανωτικοί Ηγέτες δίνουν έµφαση στα κύρια έργα, που µαζί µε την αποστολή, αποτελούν τη βάση για τους υφιστάµενους, ώστε να είναι ικανοί να αναλάβουν πρωτοβουλία όταν παρουσιάζονται αναπάντεχες ευκαιρίες ή όταν το αρχικό σχέδιο έχει ανατραπεί. Ένας Οργανωτικός Ηγέτης οραµατίζεται τη αλληλουχία των ενεργειών για την µετάπτωση του Σχηµατισµού του, από την υπάρχουσα στην επιθυµητή τελική κατάσταση, και την εκφράζει όσο το δυνατό πιο απλά και µε σαφήνεια. Αφού εδραιώσει µια ξεκάθαρη και έγκυρη πρόθεση, η τέχνη του Οργανωτικού Ηγέτη βρίσκεται στο να µπορέσουν οι υφιστάµενοι του να ενεργούν από µόνοι τους, και να µετασχηµατίζουν αυτή την πρόθεση σε πραγµατικότητα. Εφόσον το πιθανότερο είναι οι Οργανωτικοί Ηγέτες να ευρίσκονται µακριά από το χώρο εκτέλεσης (τοπικά και χρονικά), πρέπει να περιγράφουν το συλλογικό σκοπό και όχι να απαριθµούν ένα σύνολο ενεργειών για κάθε ένα από τους υφισταµένους τους. Με ξεκάθαρο σκοπό και πρόθεση οι υφιστάµενοι µπορούν πλέον να προσδιορίσουν τι πρέπει να κάνουν και γιατί. Μέσα σε αυτό το ευρύ πλαίσιο, οι Οργανωτικοί Ηγέτες ενδυναµώνουν τους υφιστάµενους, εξουσιοδοτώντας τους να ενεργούν µέσα στα όρια των προθέσεων τους. Ο σκοπός και η κατεύθυνση ευθυγραµµίζουν τις προσπάθειες των υφισταµένων, που ενεργούν για την υλοποίηση των κοινών στόχων. Επεξεργασία Πληροφοριών Οι Ηγέτες όλων των επιπέδων, και κυρίως αυτοί που ευρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα, στερούνται συνήθως προσωπικής παρατήρησης και µπορεί να λαµβάνουν αποφάσεις βασιζόµενοι κυρίως στις πληροφορίες που τους δίνονται. Αυτό που ξεχωρίζει τους καλούς Ηγέτες, είναι η ικανότητά τους

122 -118- να ξεχωρίζουν µέσα από µεγάλες ποσότητες πληροφοριών, αυτές που είναι σηµαντικές, για να λάβουν αποφάσεις. Όµως, οι αποφάσεις αυτές είναι τόσο καλές, όσο και οι Παρεχόµενες πληροφορίες. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες ενηµερώνουν τους υφισταµένους τους για τις πληροφορίες που χρειάζονται και τους καθιστούν υπεύθυνους για την παροχή τους. Η ανάλυση και η σύνθεση είναι σηµαντικές για την ορθή λήψη αποφάσεων και την ανάπτυξη προγραµµάτων. Η ανάλυση διασπά ένα πρόβληµα στα βασικά του µέρη. Η σύνθεση συναρµολογεί τα πολύπλοκα και ανοργάνωτα δεδοµένα και διαµορφώνει µια λύση ή πρόταση. Κατανόηση συστηµάτων Οι Οργανωτικοί Ηγέτες αναλογίζονται διάφορους τρόπους συνεργασίας των υφισταµένων τους, προκειµένου να επιτευχθεί η καλύτερη απόδοση από το σύνολο. Σκέφτονται πέρα και από τις δικές τους Μονάδες για το πώς οι ενέργειες τους επηρεάζουν, ενδεχοµένως, και άλλους Οργανωτικούς Ηγέτες. Ενώ οι Άµεσοι Ηγέτες αναλογίζονται το έργο τους, οι Οργανωτικοί Ηγέτες ενσωµατώνουν, συγχρονίζουν και ρυθµίζουν τα διάφορα συστήµατα και παρακολουθούν τα αποτελέσµατα. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες γνωρίζουν, επίσης, πως να εφαρµόζουν αποτελεσµατικά όλα τα διαθέσιµα συστήµατα, για να εξασφαλίσουν την επιτυχία της αποστολής τους. Βεβαιώνονται συνεχώς ότι τα Συστήµατα για το Προσωπικό, τη ιαχείριση, την Υποστήριξη ιοικητικής Μέριµνας, τα Μέσα και την Εκπαίδευση, λειτουργούν αποτελεσµατικά. Γνωρίζουν πως να εντοπίσουν εάν τα κρίσιµα τµήµατα ενός συστήµατος λειτουργούν αποδοτικά. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες αναλύουν τα συστήµατα και τα αποτελέσµατα για να προσδιορίσουν τα προβλήµατα και τους τρόπους επίλυσής τους. Από τη στιγµή που η ανάλυση έχει ολοκληρωθεί και οι αιτίες ενός προβλήµατος είναι γνωστές, οι Οργανωτικοί Ηγέτες δίνουν τις κατάλληλες λύσεις, αντιµετωπίζοντας το πρόβληµα στη βάση του. Το δίληµµα για τους Οργανωτικούς Ηγέτες προκύπτει όταν η πίεση των περιστάσεων και της αποστολής απαιτούν άµεση αντιµετώπιση των προβληµάτων, ενώ παράλληλα - αποκλείουν τη συγκέντρωση πρόσθετων δεδοµένων. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες τότε, πρέπει να ανατρέξουν στις εµπειρίες τους και σε αυτές των υφισταµένων τους, για να κρίνουν και να ενεργήσουν κατά τον πλέον αποτελεσµατικό τρόπο. 42. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Οι Οργανωτικοί Ηγέτες έχουν λιγότερες ευκαιρίες να εφαρµόσουν πολλές από τις τεχνικές ικανότητες που ενδεχοµένως, τελειοποίησαν ως Άµεσοι Ηγέτες. Εντούτοις, αυτό δε σηµαίνει ότι µπορούν να τις ξεχάσουν και ότι δεν πρέπει να έχουν γενικές γνώσεις για

123 -119- τον τρόπο λειτουργίας και χρησιµοποίησης του κάθε µέσου. Βέβαια οι Οργανωτικοί Ηγέτες δεν µπορεί να είναι ικανοί και να έχουν γνώσεις για τα µέσα όλων των ειδικοτήτων, στον ίδιο βαθµό µε ένα άτοµο που κατέχει αυτή την ικανότητα λόγω ειδικότητας. Πρέπει όµως να έχουν εµπειρίες σε αυτές τις κρίσιµες ικανότητες της Άµεσης Ηγεσίας καθώς και τις τεχνικές ικανότητες που χρειάζονται για να εκτιµήσουν την τεχνική εκπαίδευση και να δίδουν έτσι το παράδειγµα. Παράλληλα µε τις τεχνικές ικανότητες που έµαθαν ως Άµεσοι Ηγέτες, οι Οργανωτικοί Ηγέτες πρέπει να τελειοποιήσουν και τις ικανότητες εύρεσης και διαχείρισης πόρων. Οι πόροι στους οποίους συµπεριλαµβάνονται ο χρόνος, ο εξοπλισµός, οι εγκαταστάσεις, τα µέσα και το προσωπικό απαιτούνται για την επίτευξη των οργανωτικών αντικειµενικών σκοπών. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες εξισορροπούν τους διαθέσιµους πόρους µε τις οργανωτικές απαιτήσεις και τους διανέµουν κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτυγχάνουν τους οργανωτικούς στόχους, τόσο στον πόλεµο όσο και στην περίοδο της Ειρήνης. Για παράδειγµα όταν µια Μονάδα, που ενεργεί στα πλαίσια της Μεραρχίας, έρχεται σε επαφή µε τον εχθρό και ο ιοικητής της ζητά προτεραιότητα στα πυρά, ο ιοικητής της Μεραρχίας λαµβάνει υπόψη τις ανάγκες αυτής της Μονάδας, αλλά πρέπει να συνυπολογίσει πριν λάβει απόφαση και τις συνολικές ανάγκες της Μεραρχίας. 43. ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Οι Μαχητές χρειάζονται Ηγέτες που να γνωρίζουν πώς να πολεµήσουν και πώς να λάβουν τις σωστές αποφάσεις Οι Οργανωτικοί Ηγέτες πρέπει να κατέχουν τις ικανότητες του συγχρονισµού και της «ενορχήστρωσης». Ο συγχρονισµός βρίσκει εφαρµογή στο τακτικό επίπεδο και η «ενορχήστρωση» είναι ένας επιχειρησιακός όρος. Ο συγχρονισµός ταξινοµεί τις ενέργειες ανάλογα µε το χρόνο, το χώρο και το σκοπό, ώστε να εστιάζουν τη µέγιστη σχετική στρατιωτική ισχύ σε ένα αποφασιστικό σηµείο χρόνου και χώρου. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες συγχρονίζουν τις µάχες, καθεµία από τις οποίες περιλαµβάνει αρκετές συγχρονισµένες εµπλοκές. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες στα υψηλά κλιµάκια «ενορχηστρώνουν», εφαρµόζοντας τα συµπληρωµατικά και ενισχυτικά αποτελέσµατα όλων των στρατιωτικών και µη στοιχείων (ατού), ώστε να συντρίψουν τον εχθρό σ ένα ή περισσότερα αποφασιστικά σηµεία. Τόσο ο συγχρονισµός, όσο και η «ενορχήστρωση», απαιτούν Ηγέτες που µπορούν να συνδυάσουν τις τεχνικές, διανοητικές και τις ικανότητες χειρισµού προσωπικού και να τις εφαρµόσουν στο Στρατιωτικό καθήκον. Οι Τακτικές ικανότητες για τους Άµεσους Ηγέτες περιλαµβάνουν τη χρησιµοποίηση ατόµων και οµάδων µικρών κλιµακίων (π.χ Λόχων και µικροτέρων). Σε αντίθεση, οι ικανότητες τακτικής για τους Οργανωτικούς Ηγέτες περιλαµβάνουν τη χρησιµοποίηση Μονάδων µεγέθους Τάγµατος και µεγαλυτέρων. Η

124 -120- Επιχειρησιακή ικανότητα της «ενορχήστρωσης», µιας σειράς δηλαδή τακτικών γεγονότων, είναι περισσότερο απαιτητική και µε περισσότερες προεκτάσεις. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες είναι αυτοί που κατέχουν τα όγµατα, τις τακτικές και τις τεχνικές διαδικασίες. Οι τακτικές ικανότητες τους επιτρέπουν να κατανοήσουν, συνδυάσουν και συγχρονίσουν τακτικές ενέργειες, ώστε να επιτύχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσµα. 44. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Ο υφιστάµενος µπορεί να µην πιστεύει πάντα ότι του λέει ο προϊστάµενος, αλλά δεν αµφιβάλλει ποτέ γι αυτό που κάνει. Οι ενέργειες των Οργανωτικών Ηγετών έχουν σαφώς µεγαλύτερες συνέπειες για περισσότερους ανθρώπους και για µεγαλύτερη χρονική περίοδο, σε σχέση µε αυτές των Άµεσων Ηγετών. Όταν οι Οργανωτικοί Ηγέτες ενεργούν, πρέπει να µεταφράζουν την πρόθεση τους σε πράξη µέσω κυρίως του µεγάλου αριθµού ατόµων που επηρεάζουν. Επιρροή Προσωπικού Η γνώση των υφισταµένων είναι ένας κρίσιµος παράγοντας επιτυχίας. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες προκειµένου να µεγιστοποιήσουν και να συνδυάσουν τις ενέργειες του προσωπικού, πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι υφιστάµενοι τους γνωρίζουν τι πρέπει να γίνει και γιατί. Επιπρόσθετα, εξασφαλίζουν ότι το έργο που πραγµατοποιείται κατευθύνει τον Σχηµατισµό στη σωστή κατεύθυνση. Όπως για τους Άµεσους Ηγέτες έτσι και για τους Οργανωτικούς, η συµπεριφορά και η παρουσία τους, δίνει τον τόνο και διαµορφώνει το κλίµα για τους υφιστάµενους τους. Η θέση τους ως Οργανωτικοί Ηγέτες τους κάνει περισσότερο σηµαντικούς, συνεπώς θα πρέπει να παραµένουν σε εγρήγορση και να αντιλαµβάνονται τον τρόπο µε τον οποίο η συµπεριφορά τους επηρεάζει το προσωπικό τους. Μια άσχηµη µέρα για τον Οργανωτικό Ηγέτη, δεν θα πρέπει να είναι άσχηµη και για όλους τους υφισταµένους του. Η συµπεριφορά, οι ενέργειες, και το παράδειγµα του Οργανωτικού Ηγέτη είναι αυτά που επηρεάζουν τους υφισταµένους, τους παροτρύνουν και τους ενθαρρύνουν, ώστε να εκτελούν κατά το καλύτερο τρόπο το έργο τους. Η επιρροή επιτυγχάνεται κυρίως µέσω: Της επικοινωνίας Της Λήψης Απόφασης Της Παρακίνησης

125 -121- ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Ακεραιότητα Προσωπικό Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Επιρροή Επικοινωνία Λήψη Αποφάσεων Παρακίνηση Θάρρος Επικοινωνία Ενέργειες Επιρροής. Η επικοινωνία γίνεται ολοένα και περισσότερο περίπλοκη για τους Οργανωτικούς Ηγέτες εξαιτίας του µεγάλου εύρους του ελέγχου που ασκούν και της απόστασης που έχουν από τα τµήµατα που εκτελούν την αποστολή τους. Οτιδήποτε ζητούν οι Οργανωτικοί Ηγέτες, έµµεσα ή άµεσα, προκαλεί κινητοποίηση. Συνεπώς, θα πρέπει να λαµβάνουν υπόψη τον τρόπο, µε τον οποίο αντιλαµβάνονται οι υφιστάµενοί τις επιθυµίες τους. Οι οδηγίες και κατευθύνσεις τους πρέπει να είναι ξεκάθαρες και διατυπωµένες µε σαφή τρόπο ώστε να αποθαρρύνονται οι υπερβολικές «αντιδράσεις». Πριν την ανάληψη µιας Οργανωτικής Ηγετικής θέσης, οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να αξιολογήσουν τους εαυτούς τους, να κατανοήσουν τα δυνατά και αδύναµα σηµεία τους, και να προχωρήσουν στην «υιοθέτηση» της κατάλληλης Ηγετικής φιλοσοφίας. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες θα πρέπει να κατανοήσουν ότι κάποιες τεχνικές που εφαρµόσθηκαν µε επιτυχία σε επίπεδο της Άµεσης Ηγεσίας, ενδεχοµένως να µην έχουν εφαρµογή στο οργανωτικό επίπεδο. Πρέπει να αντισταθούν στον πειρασµό να επιστρέψουν στον παλιό τους ρόλο και έτσι να υποκαθιστούν τους υφισταµένους τους, λαµβάνοντας αποφάσεις αντί γι αυτούς.

126 -122- Οι προσωπικές ικανότητες είναι σηµαντικές για τους οργανωτικούς Ηγέτες. Πρέπει να είναι οι εαυτοί τους. Πρέπει να γνωρίζουν τις προκαταλήψεις, και τις αδυναµίες τους και να προσπαθούν να αποµονώσουν αυτούς τους παράγοντες, ώστε να µην επηρεάζουν αρνητικά την επικοινωνία µε τους άλλους. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες που επικοινωνούν ανοιχτά και µε ειλικρίνεια ενισχύουν τις αξίες της οµάδας, στέλνουν ένα µήνυµα εµπιστοσύνης στους υφισταµένους τους και ωφελούνται από τις καλές τους ιδέες. Προκειµένου οι Οργανωτικοί Ηγέτες να επικοινωνήσουν αποτελεσµατικά, πρέπει να αξιολογήσουν το περιβάλλον-τους ανθρώπους, τα γεγονότα και τα συστήµατα-και να προσαρµόσουν το µήνυµα τους ανάλογα. Η συνεχής προσπάθεια για επικοινωνία µε τους προϊσταµένους είναι ιδιαίτερα σηµαντική για τους Οργανωτικούς Ηγέτες. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες θα πρέπει να ανακαλύψουν τρόπους για να προσεγγίσουν τον προϊστάµενο, και να αξιολογήσουν τον τρόπο µε τον οποίο ο προϊστάµενος επικοινωνεί και λαµβάνει αποφάσεις. Η κατανόηση της πρόθεσης του προϊσταµένου, των προτεραιοτήτων του και των διαδικασιών σκέψης του, αυξάνουν τις πιθανότητες οργανωτικής επιτυχίας. Ένας Οργανωτικός Ηγέτης, ο οποίος επικοινωνεί σωστά µε τον προϊστάµενο του, ελαχιστοποιεί τις προστριβές ανάµεσα στο Σχηµατισµό και τα ανώτερα κλιµάκια και βελτιώνει το ευρύτερο κλίµα της συνεργασίας. Και η απλή παρουσία τους Οργανωτικού Ηγέτη είναι αρκετή για να εξαχθούν συµπεράσµατα για το χαρακτήρα και τις αρχές του. Ο Οργανωτικός Ηγέτης που επισπεύδει µια συζήτηση σχετικά µε τη µέριµνα του προσωπικού, προσπερνώντας την ευκαιρία για µια πρόσωπο µε πρόσωπο συνοµιλία µε τους υφισταµένους, όχι απλά µεταδίδει ένα αρνητικό µήνυµα, αλλά καταστρέφει και την όποια εµπιστοσύνη έτρεφαν οι υφιστάµενοι προς το πρόσωπο του. Επειδή οι Οργανωτικοί Ηγέτες έχουν αυτογνωσία, αντιλαµβάνονται ότι ο καθένας χρησιµοποιεί το σύνολο των εµπειριών του στην εκτέλεση των καθηκόντων του. Αναλύουν τις διαπροσωπικές επαφές για να εξάγουν συµπεράσµατα και αναζητούν την ουσία που κρύβεται πίσω από τους λέξεις. Με αυτό τον τρόπο στοχεύουν στην καλύτερη κατανόηση των υφισταµένων και των προϊσταµένων τους. Η βελτίωση των επικοινωνιακών τους ικανοτήτων, αποτελεί πρόκληση ανάπτυξης των ατοµικών τους δυνατοτήτων. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες πρέπει να κατανοούν τι συµβαίνει τόσο στο δικό τους όσο και στο αµέσως επόµενο, ιεραρχικά, επιτελικό κλιµάκιο. Η συνεργασία τους επιτρέπει να βελτιώνουν την επικοινωνία και να επιτυγχάνουν ευκολότερα στην αποστολή τους, διότι έτσι θα έχουν καλύτερη αντίληψη του ευρύτερου περιβάλλοντος. Μέσω της συνεργασίας µε τα ανώτερα επιτελικά κλιµάκια, αντιλαµβάνονται καλύτερα τις προτεραιότητες που θέτουν οι προϊστάµενοί τους και µπορούν συνεπώς να προετοιµασθούν και να ανταποκριθούν µε τον καλύτερο τρόπο. Η διαρκής αντίληψη του τι ακριβώς συµβαίνει, µέσω της παρατήρησης, της οµιλίας, της διατύπωσης ερωτηµάτων και της ενεργητικής ακρόασης, βοηθά τους Οργανωτικούς Ηγέτες να αναγνωρίσουν

127 -123- καλύτερα και να επιλύσουν προβλήµατα, ώστε να ευρίσκονται στην καλύτερη δυνατή θέση για δράση. Λήψη αποφάσεων Το κλειδί δεν είναι να λαµβάνεις γρήγορες αποφάσεις αλλά έγκαιρες Οι Οργανωτικοί Ηγέτες είναι πολύ πιθανόν να απαιτηθεί να λαµβάνουν αποφάσεις µε ελλιπή πληροφόρηση, σε σχέση µε τους Άµεσους Ηγέτες. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες πριν λάβουν απόφαση αναγνωρίζουν το πρόβληµα, συλλέγουν πληροφορίες απ όλα τα επίπεδα, συνθέτουν τις πληροφορίες αυτές βρίσκουν λύσεις και στη συνέχεια επιλέγουν να ακολουθήσουν την καλύτερη λύση για τη συγκεκριµένη χρονική στιγµή. Για να επιτευχθεί η µέγιστη χρήση των πηγών πληροφοριών και να υπάρξει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσµα στην βελτίωση της αποτελεσµατικότητας του Σχηµατισµού, οι Οργανωτικοί Ηγέτες κινούνται πέρα από την προσέγγιση επίλυσης των προβληµάτων, σε αυτή της πρόβλεψης και πρόληψης των προβληµάτων. Ενώ συνεχώς θα προκύπτουν επείγουσες και απρόβλεπτες περιστάσεις, οι Οργανωτικοί Ηγέτες εστιάζουν την προσοχή τους στην πρόβλεψη µελλοντικών γεγονότων και στη λήψη αποφάσεων σχετικά µε τα συστήµατα και τους ανθρώπους, που είναι αναγκαία για την ελαχιστοποίηση των δυσµενών περιπτώσεων. Η διορατικότητα είναι απαραίτητο γνώρισµα των Οργανωτικών Ηγετών. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες συνήθως χρησιµοποιούν τη Στρατιωτική διαδικασία λήψης αποφάσεων, για τακτικής φύσεως αποφάσεις. Πρέπει ωστόσο να προσθέτουν τις νοητικές ικανότητες αντίληψης συστηµάτων στις υπάρχουσες γνώσεις τακτικής, κατά τη διάρκεια κατάστρωσης του σχεδίου δράσης τους. Στη µάχη, η επιτυχία προέρχεται από τη δηµιουργική και ευέλικτη λήψη αποφάσεων, από Στρατιωτικούς Ηγέτες που αναλύουν ταχύτατα ένα πρόβληµα και εκτελούν ραγδαία τις αποφάσεις αυτές. Οι Στρατιωτικοί Ηγέτες που καθυστερούν ή επιχειρούν να αποφύγουν τη λήψη µιας απόφασης, µπορεί να προκαλέσουν περιττές απώλειες καθώς και πλήρη αποτυχία της αποστολής. Η αποτελεσµατική και χρονικά έγκαιρη λήψη αποφάσεων τόσο από τους Οργανωτικούς Ηγέτες όσο και από τους υφισταµένους τους αποτελεί κρίσιµο παράγοντα επιτυχίας. Οι Ηγέτες καθιερώνουν την υπευθυνότητα και την ανάληψη ευθυνών από τους υφισταµένους τους, ως µέρος της λήψης αποφάσεων. Μεταβιβάζουν την αρµοδιότητα λήψης αποφάσεων προς τα κάτω, όσο πιο πολύ µπορούν, ενισχύοντας και ενθαρρύνοντας τους υφισταµένους τους να λαµβάνουν αποφάσεις, οι οποίες επηρεάζουν τους δικούς τους τοµείς ευθύνης ή να µεταβιβάσουν και αυτοί, περαιτέρω, αυτή την αρµοδιότητα στους δικούς τους υφισταµένους.

128 -124- Οι αποτελεσµατικοί Οργανωτικοί Ηγέτες ενθαρρύνουν την πρωτοβουλία και την ανάληψη κινδύνων. Έχουν συνεχώς στο νου τους ότι εκπαιδεύουν Ηγέτες και στρατιώτες. Στόχος τους είναι η καλύτερη εκπαίδευση του συνόλου του προσωπικού και όχι η επίτευξη κάποιου ιδανικού αποτελέσµατος. Όταν καταστεί αναγκαίο, υποστηρίζουν τις λανθασµένες αποφάσεις των υφισταµένων τους, αλλά µόνο αυτές που πραγµατοποιήθηκαν στην προσπάθεια να υλοποιήσουν την επιδίωξη του Ηγέτη τους. Η αποτυχία λόγω και της έλλειψης εµπειριών συγχωρείται. Η αµέλεια, η αναποφασιστικότητα και η επιλογή του εύκολου δρόµου, δεν πρέπει ποτέ να γίνονται ανεκτά. Για τους Ηγέτες, η συµβίωση µε την αβεβαιότητα είναι απόλυτα φυσιολογική και ιδιαίτερα για τους Οργανωτικούς Ηγέτες. Με δεδοµένη τη σύγχρονη πληροφοριακή τεχνολογία, ο επικίνδυνος πειρασµός, του να περιµένει κανείς για όλες τις διαθέσιµες πληροφορίες πριν τη λήψη µιας απόφασης θα παραµείνει ενεργός. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες είναι σ αυτές τις θέσεις λόγω της εµπειρίας, της διαίσθησης, της πρωτοβουλίας και της κρίσης τους. Τα γεγονότα µεταβάλλονται ταχύτατα και είναι πιο σηµαντικό για αυτούς να αναγνωρίζουν και να εκµεταλλεύονται τις ευκαιρίες, οδηγούµενοι µε αυτόν τον τρόπο στην επιτυχία, παρά να περιµένουν για όλα τα δεδοµένα και να διακινδυνεύουν την υλοποίηση του έργου τους. Σε τελική ανάλυση, οι Στρατιωτικοί Ηγέτες φέρουν την απόλυτη ευθύνη για την επιτυχία ή αποτυχία των Μονάδων τους. Εάν µια αποστολή αποτύχει, δεν πρέπει να αποδίδουν τις ευθύνες αλλού, αλλά να τις αναλάβουν οι ίδιοι πλήρως. Εάν η αποστολή επιτύχει, οι σωστοί Οργανωτικοί Ηγέτες δίνουν τα εύσηµα στους υφισταµένους τους. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες δε µπορούν να εγγυηθούν την επιτυχία, µε το να είναι παντογνώστες ή πανταχού παρόντες. Πρέπει να ισχυροποιούν την παρουσία τους µέσα σε ολόκληρο το Σχηµατισµό και να είναι αποφασιστικοί σε στιγµές κρίσης και γρήγοροι στην εκµετάλλευση ευκαιριών. Στη µάχη, οι Στρατιωτικοί Ηγέτες εκµεταλλεύονται όλες τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται, βλέπουν προκλήσεις παρά εµπόδια, αναζητούν λύσεις παρά δικαιολογίες, και αντιµάχονται την αβεβαιότητα µε στόχο τη νίκη. Παρακίνηση Οι Άµεσοι Ηγέτες είναι υπεύθυνοι για το «κλίµα» των µικρών κλιµακίων και οι προσπάθειες τους ενισχύονται από το ευρύτερο περιβάλλον. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες διαµορφώνουν αυτό το ευρύτερο περιβάλλον. Η κυριότερη ευθύνη τους είναι να καθιερώσουν και να διατηρήσουν το «κλίµα» ολόκληρου του Σχηµατισµού. Οι πειθαρχηµένοι Σχηµατισµοί λειτουργούν µέσα σε ένα θετικό οργανωτικό «κλίµα». Το «κλίµα» αυτό πηγάζει από τις στάσεις, τις ενέργειες και τις προτεραιότητες του Οργανωτικού Στρατιωτικού Ηγέτη. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες δίνουν τον τόνο µε πειστικότερο τρόπο,

129 -125- έχοντας την προσωπικότητά τους σαν το καλύτερο παράδειγµα µεταφοράς των αξιών του Στρατού στη ζωή. Με την ανάληψη µιας θέσης οργανωτικής ιοίκησης, ο Οργανωτικός Ηγέτης προσδιορίζει το «κλίµα» του Σχηµατισµού και τον αξιολογεί από τη βάση µέχρι την κορυφή. Από τη στιγµή που η αξιολόγηση ολοκληρωθεί, ο Ηγέτης µπορεί να δώσει τις οδηγίες του και να εστιάσει το σκοπό, την κατεύθυνση και τα κίνητρα που απαιτούνται, για να κινηθεί το «κλίµα» του Σχηµατισµού του στο επιθυµητό επίπεδο. Ένα κλίµα που προωθεί τις Στρατιωτικές Αξίες και καλλιεργεί το ήθος του πολεµιστή, ενθαρρύνει τη µάθηση και προωθεί τη δηµιουργική απόδοση. Το θεµέλιο του θετικού κλίµατος οργάνωσης είναι το υγιές ηθικό κλίµα, αλλά αυτό από µόνο του δεν είναι αρκετό. Τα χαρακτηριστικά ενός επιτυχηµένου οργανωτικού κλίµατος περιλαµβάνουν έναν ξεκάθαρο, ευρέως γνωστό σκοπό, καλά εκπαιδευµένους και γεµάτους αυτοπεποίθηση µαχητές, πειθαρχηµένες και συνεκτικές οµάδες, έµπιστη, και ικανή Ηγεσία. Για να δηµιουργηθεί ένα τέτοιο κλίµα, οι Οργανωτικοί Ηγέτες αναγνωρίζουν τα λάθη σαν ευκαιρίες για µάθηση, δηµιουργούν συνεκτικές οµάδες και ανταµείβουν τους υφιστάµενους Ηγέτες µε χαρακτήρα και ικανότητες. Η συνέπεια των Οργανωτικών Ηγετών, και η ειλικρινής προσπάθεια να αντιληφθούν τι ακριβώς συµβαίνει και να διορθώσουν ότι δε λειτουργεί σωστά, µπορεί να έχουν σαν αποτέλεσµα τη δηµιουργία αµοιβαίου σεβασµού σε ολόκληρο το Σχηµατισµό. Οι Ηγέτες πρέπει να γνωρίζουν τις πολυπλοκότητες της εργασίας τους, να εµπιστεύονται το προσωπικό τους, να αναπτύσσουν την εµπιστοσύνη ανάµεσα του και να υποστηρίζουν τους υφισταµένους τους. Οι Oργανωτικοί Hγέτες οι οποίοι είναι θετικοί, δίκαιοι και ειλικρινείς στη συµπεριφορά τους απέναντι στους άλλους, δεν φοβούνται τη δηµιουργική κριτική και ενθαρρύνουν µια ατµόσφαιρα ευθύτητας και εµπιστοσύνης. Το προσωπικό τους ηθεληµένα µοιράζεται ιδέες και αναλαµβάνει κινδύνους, προκειµένου να φέρει σε πέρας το έργο του, καθώς οι Ηγέτες του, αγωνίζονται για κάτι περισσότερο από την υπακοή. Επιδιώκουν να αναπτύξουν υφιστάµενους µε ορθή κρίση. Ορθή κρίση δε σηµαίνει µονοδιάστατη σκέψη. Το να σκέπτεται ο υφιστάµενος έξω από τα συνηθισµένα, δεν ισοδυναµεί µε απειθαρχία. Στην πράξη ένα πειθαρχηµένο σύνολο συστηµατικά ενθαρρύνει τη δηµιουργικότητα και την ανάληψη λογικών κινδύνων. Ο Στρατιωτικός Hγέτης πείθει τους υφισταµένους του ότι οτιδήποτε καταστρέφεται µπορεί να επιδιορθωθεί, εκτός από τη ζωή ή την αναπηρία. Οι αποτελεσµατικοί Oργανωτικοί Hγέτες ακούν ενεργητικά, υποστηρίζουν και ανταµείβουν τους υφισταµένους τους που επιδεικνύουν πειθαρχηµένη πρωτοβουλία. Όλα τα παραπάνω, δηµιουργούν ευκαιρίες για τους υφιστάµενους να επιτύχουν και εποµένως να αναπτύξουν την αυτοπεποίθηση και τα κίνητρά τους.

130 45. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Οι Οργανωτικοί Ηγέτες βλέπουν, αποφασίζουν και ενεργούν. ίδουν έµφαση στην οµαδική εργασία και συνεργασία, πέρα από τον ανταγωνισµό και κάνουν γνωστές τις προθέσεις τους, προκειµένου οι υφιστάµενοι να ολοκληρώνουν την αποστολή τους. Το µέγεθος και η πολυπλοκότητα των προβληµάτων που αντιµετωπίζουν οι Οργανωτικοί Ηγέτες απαιτούν καλά εκπαιδευµένο και ικανό προσωπικό. Απαιτούν επίσης, ένα καλά οργανωµένο και εκπαιδευµένο επιτελείο, η εκπαίδευση του οποίου αποτελεί κύρια ευθύνη των Οργανωτικών Ηγετών. Τα επιτελεία εργάζονται σε συνεργασία µε τον Ηγέτη, προκειµένου να µετατρέπουν τις προθέσεις του σε πραγµατικότητα. Ο Οργανωτικός Ηγέτης µόνος του δεν µπορεί να λάβει τις σωστές αποφάσεις σε ένα περιβάλλον όπου ο επιχειρησιακοί ρυθµοί δεν σταµατούν ποτέ. Η δόµηση ενός δηµιουργικού και σκεπτόµενου επιτελείου, απαιτεί χρόνο, ωριµότητα, σοφία και υποµονή από την πλευρά του Οργανωτικού Ηγέτη. Οι λειτουργικές ενέργειες της Οργανωτικής Ηγεσίας αναφέρονται στους τοµείς: Σχεδίασης- Προετοιµασίας. Εκτέλεσης. Εκτίµησης-Αξιολόγησης ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Ακεραιότητα Προσωπικό Θάρρος Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές ιανοητικές Λειτουργία Τεχνικές Σχεδίαση- Τακτικές Προετοιµασία Εκτέλεση Εκτίµηση Λειτουργικές Ενέργειες.

131 -127- Σχεδίαση Ο σχεδιασµός, δηλαδή η προετοιµασία για το µέλλον, σχετικά µε τον τρόπο που οι Ηγέτες σκοπεύουν για να µετατρέψουν τους στόχους τους σε πραγµατικότητα, είναι κάτι που υλοποιείται καθηµερινά στο Στρατό. Ωστόσο, οι Οργανωτικοί Ηγέτες σχεδιάζουν τα συστήµατα και τους τρόπους που υποστηρίζουν την εκπαίδευση και τις επιχειρήσεις. Ο σχεδιασµός περιλαµβάνει τα παρακάτω στάδια: ιατύπωση επιδίωξης Καθορισµό στόχων Καθορισµό αντικειµενικών σκοπών Καθορισµό προτεραιοτήτων Παρακολούθηση. ιατύπωση επιδίωξης Το πρώτο βήµα που πρέπει να κάνει ένας Οργανωτικός Ηγέτης στο σχεδιασµό, είναι να ξεκαθαρίσει πως θέλει να είναι η οργάνωση, η λειτουργία και η εκπαίδευση του Σχηµατισµού του. Η πρόθεση του Οργανωτικού Ηγέτη πρέπει να κοινοποιηθεί στο συντοµότερο δυνατό χρονικό διάστηµα µετά τη διαµόρφωσή της ώστε το επιτελείο και οι υφιστάµενοι Ηγέτες να µπορούν να έχουν στη διάθεσή τους το µέγιστο χρόνο για σχεδιασµό. Καθορισµός στόχων Από τη στιγµή που οι Οργανωτικοί Ηγέτες έχουν διατυπώσει την πρόθεσή τους, µε τη βοήθεια υφισταµένων Ηγετών και επιτελών καθορίζουν συγκεκριµένους στόχους για τις Μονάδες τους. Οι στόχοι αυτοί εµπεριέχουν την επιδίωξη του Οργανωτικού Ηγέτη. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες είναι προσωπικά υπεύθυνοι για τον καθορισµό των στόχων και των προτεραιοτήτων, για την υλοποίηση των προθέσεών τους. Οι στόχοι που καθορίζουν πρέπει να είναι ρεαλιστικοί και εφικτοί. Καθορισµός αντικειµενικών σκοπών Οι Οργανωτικοί Ηγέτες καθορίζουν αντικειµενικούς σκοπούς, που είναι συγκεκριµένοι και σαφώς προσδιορισµένοι. Ο καθορισµός αντικειµενικών σκοπών είναι δύσκολος, γιατί προϋποθέτει τη λήψη συγκεκριµένων αποφάσεων από ένα ευρύ φάσµα επιλογών. Από τη στιγµή που ο χρόνος και οι πηγές πληροφοριών είναι περιορισµένες, οι Οργανωτικοί Ηγέτες κάνουν επιλογές, σχετικά µε το τι µπορεί να επιτευχθεί και τι όχι.

132 -128- Καθορισµός προτεραιοτήτων Ο καθορισµός προτεραιοτήτων, αναφορικά µε το προς εκτέλεση έργο, αποτελεί κρίσιµο παράγοντα, που επιτρέπει στους υφισταµένους να διαχειρίζονται µε τον πλέον αποτελεσµατικό τρόπο, έναν από τους πιο πολύτιµους «πόρους» που είναι ο χρόνος. Η διαδικασία καθορισµού προτεραιοτήτων είναι σηµαντική για το Στρατό, και ως εκ τούτου οι Οργανωτικοί Ηγέτες θα πρέπει να την εφαρµόζουν συστηµατικά, προκειµένου να διαχειρίζονται όλες τις απαιτήσεις αναφορικά µε το χρόνο, και να λαµβάνουν έγκαιρα αποφάσεις. Παρακολούθηση Το τελικό βήµα στο σχεδιασµό είναι η παρακολούθηση. Η ανάµειξη των Οργανωτικών Ηγετών στην παρακολούθηση επικυρώνει τις προτεραιότητες και προβάλλει το γεγονός, ότι ο Ηγέτης θέλει να δει την αποστολή να ολοκληρώνεται. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες που αποτυγχάνουν στην παρακολούθηση, στέλνουν το µήνυµα ότι οι προτεραιότητες δεν είναι τόσο σηµαντικές και ότι οι διαταγές τους δεν είναι δεσµευτικές. Εκτέλεση Στη µάχη, οι Οργανωτικοί Ηγέτες ενοποιούν και συγχρονίζουν όλα τα διαθέσιµα µέσα, ενισχύουν τους υφισταµένους τους, και αναθέτουν καθήκοντα για την εκπλήρωση της αποστολής. Όµως η ουσία της µάχης για τους Οργανωτικούς Ηγέτες είναι η θέλησή τους. Πρέπει να επιµένουν παρά τους περιορισµούς, τις καθυστερήσεις, τη φυσική εξάντληση και τη µείωση των πνευµατικών και συναισθηµατικών εφοδίων. Τότε, έµµεσα και άµεσα ενεργοποιούν τις Μονάδες τους ιοικητές και Οπλίτες-να ξεπεράσουν τη σύγχυση και τις δυσκολίες, µε σκοπό τη νίκη. Οι σηµερινές επιχειρήσεις παρουσιάζουν σε όλους τους Στρατιωτικούς Ηγέτες- αλλά ιδιαίτερα στους Οργανωτικούς- ένα µη γραµµικό, δυναµικό περιβάλλον, που διευρύνεται σε όλο το φάσµα των συνεχών επιχειρήσεων. Το εύρος αυτό των επιχειρησιακών συνθηκών δηµιουργεί ένα περιβάλλον έντονα πληροφοριακό, που προκαλεί τους Ηγέτες να συγχρονίσουν τις προσπάθειές τους µε αυτές µη στρατιωτικών και συχνά µη κυβερνητικών υπηρεσιών. Για να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσµατα, οι Οργανωτικοί Ηγέτες πρέπει να ενθαρρύνουν την πρωτοβουλία των υφισταµένων τους. Αν και η ενότητα ιοικήσεως αποτελεί αρχή πολέµου, σε µερικά επίπεδα ένας Στρατιωτικός Ηγέτης µόνος του, δεν µπορεί να ελέγξει όλα τα στοιχεία του Σχηµατισµού του και να διευθύνει προσωπικά, µε κάθε λεπτοµέρεια τις επιχειρήσεις για την εκπλήρωση της αποστολής. Οι αποτελεσµατικοί Ηγέτες διαβιβάζουν την εξουσία στους υφισταµένους τους, καθιστώντας τους υπεύθυνους για τις πράξεις τους. Η εξουσιοδότηση είναι ένα κρίσιµο καθήκον. Όσο σηµαντική και αν είναι η εξουσιοδότηση για την επιτυχία του

133 -129- Σχηµατισµού, µε κανένα τρόπο δεν µειώνει την ευθύνη του Ηγέτη για το τελικό αποτέλεσµα. Μόνο ο Ηγέτης είναι υπεύθυνος για την τελική έκβαση, την επιτυχία ή την αποτυχία της αποστολής. Εκτίµηση-Αξιολόγηση Η ικανότητα για εκτίµηση-αξιολόγηση µιας κατάστασης, µε ακρίβεια και αξιοπιστία, είναι ένα κρίσιµο εργαλείο στο οπλοστάσιο του Ηγέτη, και απαιτεί ένστικτο και διαίσθηση βασισµένη στην εµπειρία και τη µάθηση. Προϋποθέτει επίσης µια αίσθηση για την αξιοπιστία και την εγκυρότητα των πληροφοριών και των πηγών. Η οργανωτική εκτίµηση-αξιολόγηση είναι απαραίτητη για τον προσδιορισµό των οργανωτικών αδυναµιών και την πρόληψη σφαλµάτων. Ο προσδιορισµός των αδυναµιών µε ακρίβεια είναι ουσιαστικός στη διεξαγωγή της εκπαίδευσης, την ανάπτυξη των υφισταµένων και τη διαδικασία βελτίωσης. Το πρώτο βήµα για το σχεδιασµό ενός συστήµατος εκτίµησης- αξιολόγησης είναι ο προσδιορισµός του σκοπού της εκτίµησηςαξιολόγησης. Οι σκοποί ποικίλουν και κατατάσσονται κυρίως στις παρακάτω κατηγορίες: Εκτίµηση προόδου στους οργανωτικούς σκοπούς. Χρησιµοποιείται µια άσκηση ετοιµότητας, για ανάπτυξη σε έκτακτη ανάγκη προκειµένου να ελεγχθεί η ετοιµότητα της Μονάδας ή να καταγραφεί η πρόοδος των Μονάδων µέσα από τα στάδια της υποδοχής της κίνησης στους χώρους ανάπτυξης και της διασποράς τους. Εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας ενός συστήµατος, δηλαδή εκτίµηση και αξιολόγηση της ποιότητας του αποτελέσµατος που παράγεται. Σύγκριση της σχετικής επάρκειας ή αποτελεσµατικότητας, µε αυτή του επιθυµητού επιπέδου απόδοσης. Σύγκριση της συµπεριφοράς των ατόµων σε µια οµάδα, σύµφωνα µε το επιθυµητά επίπεδα απόδοσης. Αξιολόγηση των συστηµάτων υποστήριξης της οργάνωσης. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες λαµβάνουν υπόψη το άµεσο και έµµεσο κόστος της εκτίµησης-αξιολόγησης. Το αντικειµενικό κόστος συµπεριλαµβάνει το ανθρώπινο δυναµικό που απαιτείται για το σχεδιασµό και τη διεύθυνση του συστήµατος καθώς και για τη συλλογή, ανάλυση και αναφορά των δεδοµένων. Το υποκειµενικό κόστος µπορεί να περιλαµβάνει την πιθανή σύγχυση, σχετικά µε τις οργανωτικές προτεραιότητες και τις φιλοσοφίες, τις λανθασµένες αντιλήψεις όσον αφορά την εµπιστοσύνη και την αποκέντρωση, τις φοβίες για άδικη χρήση των δεδοµένων που έχουν συλλεχθεί, καθώς και την ενέργεια που δαπανάται για τη συλλογή και επεξεργασία των δεδοµένων.

134 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ Οι ενέργειες βελτίωσης είναι όλα αυτά που οι Οργανωτικοί Ηγέτες κάνουν σήµερα προκειµένου να έχουν το Σχηµατισµό και τους υφισταµένους τους καλύτερους αύριο, τον επόµενο µήνα, τον επόµενο χρόνο, µερικά χρόνια µετά. Η ευθύνη για τον τρόπο µε τον οποίο ο Στρατός θα µάχεται στον ενδεχόµενο- επόµενο πόλεµο, βρίσκεται στους σηµερινούς Ηγέτες. Το έργο για την αναδιοργάνωση και τη βελτίωση του Στρατού, σε τελική ανάλυση, δεν τελειώνει ποτέ. Είναι µία συνεχής διαδικασία και όχι ένα στιγµιαίο γεγονός. Το αποτέλεσµα από τις ενέργειες βελτίωσης µπορεί να µη γίνει αντιληπτό για χρόνια. Στην πραγµατικότητα, οι Ηγέτες σε όλα τα επίπεδα µπορεί να µη δουν ποτέ τα αποτελέσµατα της ανάπτυξης-βελτίωσης των υφισταµένων τους, καθόσον οι υφιστάµενοι αυτοί µπορεί να µετατεθούν ή να εργασθούν κάπου αλλού. Αυτό όµως δεν τους απαγορεύει να αισθάνονται υπερήφανοι για την ανάπτυξη-βελτίωση των υφισταµένων τους και την επίδοσή τους. Η επιτυχία ενός υφιστάµενου, αποτελεί ένα σηµαντικό συγκριτικό µέτρο για την επιτυχία του Στρατιωτικού Ηγέτη. Οι ενέργειες βελτίωσης περιλαµβάνουν τις παρακάτω κατηγορίες: Aνάπτυξη. ηµιουργία. Μάθηση. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Αξίες -Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα-ικανότητες- Ενέργειες. Αφοσίωση Καθήκον Σεβασµός Ανιδιοτέλεια Τιµή Ακεραιότητα Πνευµατικά Φυσικά Συναισθηµατικά ιαπροσωπικές ιανοητικές Τεχνικές Τακτικές Βελτίωση Ανάπτυξη ηµιουργία Μάθηση Προσωπικό Θάρρος Ενέργειες Βελτίωσης.

135 -131- Ανάπτυξη Οι Οργανωτικοί Ηγέτες αναπτύσσουν διαρκώς τους εαυτούς τους και καθοδηγούν συνεχώς σε κάθε ευκαιρία, τους υφιστάµενους τους Ηγέτες, σε όλα τα επίπεδα της Οργάνωσής τους. Οι Ηγέτες αποκτούν το µεγαλύτερο µέρος της ανάπτυξής τους, όταν ασκούνται σε αυτά που έµαθαν και βελτιώνονται, τόσο από την αυτοαξιολόγησή τους, όσο και από τους οµοιοβάθµους, τους υφισταµένους και τους προϊσταµένους τους. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες αξιολογούν τις Μονάδες τους για να προσδιορίσουν τις συγκεκριµένες οργανωτικές αναπτυξιακές ανάγκες. Αναλύουν την αποστολή, τον εξοπλισµό, τα µακροπρόθεσµα σχέδια, καθώς και την εµπειρία και την ικανότητα των υφιστάµενών τους Ηγετών, προκειµένου να προσδιορίσουν τις απαιτήσεις της Ηγεσίας τους. Βασισµένοι στα συµπεράσµατά τους, οι Οργανωτικοί Ηγέτες προσδιορίζουν και εκφράζουν µε σαφήνεια, τους αντικειµενικούς σκοπούς και στόχους, για την ανάπτυξη Ηγεσίας µέσα στους Σχηµατισµούς. ηµιουργούν προγραµµατικούς στόχους και αντικειµενικούς σκοπούς για να υποστηρίξουν τις επιδιώξεις τους, καθώς και για να κοινοποιήσουν συγκεκριµένες ευθύνες στους υφιστάµενους τους Ηγέτες. Οι υφιστάµενοι αυτοί Στρατιωτικοί Ηγέτες βοηθούν στην υλοποίηση της Ηγετικής ανάπτυξης, µέσα από τη διαρκή καθοδήγηση και τις εµπειρικές ευκαιρίες µάθησης. Η ανάπτυξη Ηγεσίας είναι µια σηµαντική ευθύνη, που είναι κοινή για τους Στρατιωτικούς Ηγέτες, σε όλα τα επίπεδα. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες πρέπει να βρίσκουν το χρόνο και να κάνουν αναπτυξιακή συµβουλευτική. Τίποτα δε µπορεί να αντικαταστήσει τη συνεισφορά της προσωπικής επαφής, που γίνεται κατά την καθοδήγηση του υφισταµένου από τον Ηγέτη. Η ανάπτυξη-βελτίωση των «χαρισµατικών» υφιστάµενων Ηγετών και εκείνων µε τις µεγαλύτερες «προκλήσεις» απαιτεί πολύ χρόνο και ενέργεια, αποτελεί όµως πολύ σηµαντική επένδυση για το µέλλον. ηµιουργία Με την ανάπτυξη των καταλλήλων συστηµάτων και την εκπόνηση κατάλληλων σχεδίων, οι Οργανωτικοί Ηγέτες εξασφαλίζουν την προετοιµασία των Σχηµατισµών τους για την αντιµετώπιση της σηµερινής «ποικιλίας» συνθηκών και καταστάσεων αβεβαιότητας. Η µετατροπή του οράµατος του πεδίου της µάχης - ή των εκπαιδευτικών στόχων - σε πραγµατικότητα, απαιτεί τις συνδυασµένες προσπάθειες του συνόλου. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες δοµούν σταθερές, αποτελεσµατικές και συνεκτικές οµάδες Τµήµατα, Μονάδες κ.λ.π. τα οποία αναπτύσσουν και εκπαιδεύουν. ιατηρούν, τη συνοχή τους µε τη δηµιουργία υγιών οργανωτικών «κλιµάτων». Οι υφιστάµενοι εργάζονται σκληρά και µάχονται µε ένταση, όταν είναι καλά εκπαιδευµένοι και αισθάνονται ότι αποτελούν µέρος ενός καλά οργανωµένου συνόλου.

136 -132- Οι Οργανωτικοί Ηγέτες εργάζονται συνεχώς για να δηµιουργήσουν την αίσθηση της συλλογικής και ατοµικής συνεισφορά στους οργανωτικούς στόχους. Γνωρίζοντας τους υφιστάµενους, τις φιλοδοξίες, τους φόβους και τις ανησυχίες τους, οι Οργανωτικοί Ηγέτες µπορούν να εξασφαλίσουν τη συνεργασία των υφιστάµενων τους Ηγετών. Όπως οι Άµεσοι Ηγέτες, έτσι και οι Οργανωτικοί Ηγέτες δοµούν οµάδες, διατηρώντας τα µέλη της οµάδας ενήµερα. Αυτά, µοιράζονται πληροφορίες, επιζητούν δεδοµένα και λαµβάνουν υπόψη τους τις υποδείξεις. Αυτή η συναλλαγή, επιτρέπει επίσης στους υφισταµένους, να κατανοήσουν πως σκέφτεται ο Ηγέτης τους, γεγονός που τους βοηθά να προετοιµάζονται καλύτερα για κάθε εργασία. Ο Ηγέτης που εκπέµπει µηνύµατα, όπως «εκτιµώ την άποψή σου», «σε ετοιµάζω για µεγαλύτερες ευθύνες», «αποτελείς µέρος της οµάδας» κ.λ.π. ενισχύει τις διαθέσεις, τις ροπές, και τους δεσµούς που συγκρατούν την οµάδα. Η φυσική δόµηση του συνόλου παράγει εµπιστοσύνη. Η εµπιστοσύνη αρχίζει µε δράση, και ενέργειες, όταν οι Ηγέτες επιδεικνύουν πειθαρχία και ικανότητα. Με το πέρασµα του χρόνου, οι υφιστάµενοι µαθαίνουν ότι οι Ηγέτες κάνουν αυτό που λένε. Με παρόµοιο τρόπο, οι Ηγέτες µαθαίνουν να εµπιστεύονται τους υφισταµένους τους. Η αµοιβαία αυτή σχέση είναι ο σύνδεσµος που βοηθά τους Οργανωτικούς Ηγέτες να εκπληρώνουν τα δύσκολα καθήκοντα τους. Μάθηση Οι Οργανωτικοί Ηγέτες δηµιουργούν ένα περιβάλλον, που υποστηρίζει τα άτοµα µέσα στο Σχηµατισµό, τα οποία µαθαίνουν από τις εµπειρίες τους και από τις εµπειρίες των άλλων. Ο τρόπος µε τον οποίο οι Οργανωτικοί Ηγέτες αντιδρούν στην αποτυχία και ενθαρρύνουν την επιτυχία, είναι σηµαντικός για την ανάπτυξη και βελτίωση των υφισταµένων και των Μονάδων, για την επίτευξη της υπεροχής. Οι υφιστάµενοι που αισθάνονται ότι πρέπει να κρύβουν τα σφάλµατα, στερούν από τους άλλους πολύτιµα µαθήµατα. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες δίνουν τον τόνο για αυτόν τον «ειλικρινή διαµοιρασµό εµπειριών», αναγνωρίζοντας ότι όλες οι εµπειρίες (ακόµα και οι δικές τους) δεν είναι επιτυχηµένες. Ενθαρρύνουν τους υφιστάµενους να ανταλλάσσουν τις εµπειρίες τους, και τους διευκολύνουν να µοιράζονται όλα όσα µαθαίνουν. Η µάθηση είναι συνεχής και λαµβάνει χώρα σ ολόκληρο τον Σχηµατισµό. Οι Οργανωτικοί Ηγέτες εξασφαλίζουν τη συνεχή µάθηση σε όλα τα επίπεδα. Ο Σχηµατισµός, ως σύνολο, πρέπει να µοιράζεται τη γνώση και να πραγµατοποιεί ανάλογες ενηµερώσεις ή να εφαρµόζει σχετικά προγράµµατα µάθησης. Η δέσµευση αυτή βελτιώνει τα οργανωτικά προγράµµατα, τις διαδικασίες και τις επιδόσεις των υφισταµένων. Μετά πόνου η µάθησις. Αριστοτέλης.

137 -133- ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ 47. ΓΕΝΙΚΑ Στρατηγικοί Ηγέτες είναι οι υψηλότερου Βαθµού και οι αρχαιότεροι Ηγέτες του Στρατού Ξηράς. Είναι αυτοί που σχεδιάζουν, προβλέπουν για το µέλλον και επηρεάζουν τη στάση και συµπεριφορά ολόκληρου του Στρατού. Είναι αυτοί που εµπνέουν τις µεγάλες προσπάθειες, διαµορφώνουν το Ηθικό, και καλλιεργούν ένα περιβάλλον που «προκαλεί», υποστηρίζει και σέβεται το σύνολο του Στρατιωτικού και Πολιτικού Προσωπικού. Είναι αυτοί που Ηγούνται των αλλαγών του Στρατού. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες εφαρµόζουν την Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική, διαχειρίζονται τα µέσα που διαµορφώνουν την Στρατηγική αυτή και προετοιµάζουν το Στρατό για ενδεχόµενο πόλεµο. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες, ως θεσµικοί Ηγέτες, λειτουργούν, συνεργάζονται και αντιπροσωπεύουν το Στρατό εντός και εκτός Ελλάδας. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες είναι πλήρως ενήµεροι τόσο του Εθνικού όσο και του ιεθνούς Περιβάλλοντος Ασφάλειας. Γνώστες του πολύπλοκου ιεθνούς Περιβάλλοντος Ασφάλειας, ενός Περιβάλλοντος αβεβαιότητας, αµφιβολίας και αστάθειας, οι Στρατηγικοί Ηγέτες πρέπει να σκέπτονται σε πολλαπλά «Χρονικά Πεδία», να λειτουργούν µε ευελιξία, και να διαχειρίζονται αποτελεσµατικά τις αλλαγές. Επίσης, το Εθνικό Περιβάλλον Ασφάλειας απαιτεί από τους Στρατηγικούς Ηγέτες βαθιά γνώση των πολιτικών, οικονοµικών, πληροφοριακών και στρατιωτικών δεδοµένων της εθνικής ισχύος, της Χώρας, καθώς και των σχέσεων µεταξύ τους. Ενώ οι Άµεσοι και Οργανωτικοί Ηγέτες θέτουν άµεσους και Βραχυπρόθεσµους στόχους, οι Στρατηγικοί Ηγέτες σχεδιάζουν µακροπρόθεσµα και τοποθετούν µελλοντικούς στόχους. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες προετοιµάζουν το Στρατό για το µέλλον. ίνουν ιδιαίτερη σηµασία στο όγµα, στην Εκπαίδευση, στην Ποιότητα του Προσωπικού, στο Σύγχρονο Εξοπλισµό και στην Ανάπτυξη των Ηγετών στο Στρατό. Επηρεάζουν τους υφιστάµενους τους παρέχοντας σ αυτούς σκοπό, κατεύθυνση, και κίνητρα. Λειτουργούν µε σκοπό ο Στρατός να εκπληρώνει επιτυχώς τις αποστολές του σήµερα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Μεριµνούν για τη συνεχή βελτίωση του Στρατού, εξασφαλίζουν ότι είναι άριστα εκπαιδευµένος και εξοπλισµένος, καθώς και ότι οι Σχηµατισµοί και οι Μονάδες του είναι έτοιµες για τις σηµερινές αλλά και τις µελλοντικές αποστολές, σε οποιοδήποτε επιχειρησιακό περιβάλλον.

138 -134- Οι Αξίες και οι στάσεις που απαιτούνται από τους Στρατηγικούς Ηγέτες, είναι οι ίδιες σε όλα τα επίπεδα Ηγεσίας. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες «ζουν» σύµφωνα µε τις Στρατιωτικές Αξίες και δίδουν το παράδειγµα µε τον ίδιο τρόπο, όπως οι Άµεσοι και Οργανωτικοί Ηγέτες. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες, αντιµετωπίζουν πρόσθετες «προκλήσεις» και παρέχουν ένα συνεχές σηµείο αναφορά, για τις ενέργειες που λαµβάνουν χώρα στο πιεστικό περιβάλλον των Στρατηγικών Ηγετών. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες κατανοούν ακολουθούν, και ασκούν την Ηγεσία, που βασίζεται στις Στρατιωτικές Αξίες. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες χρειάζονται σοφία και η σοφία δεν είναι µόνο γνώση. Έρχονται συνεχώς αντιµέτωποι µε την ποικιλία, την πολυπλοκότητα, την αµφιβολία, την αλλαγή και την αβεβαιότητα και είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη λογικών θέσεων και για την υποβολή απόψεων και προτάσεων προς τα Ανώτατα Ηγετικά Κλιµάκια της Χώρας µας. Για το καλό του Στρατού και του Έθνους, οι Στρατηγικοί Ηγέτες επιδιώκουν να προσδιορίσουν τι είναι σηµαντικό σήµερα και τι θα είναι σηµαντικό στο µέλλον. 48. ΟΡΑΜΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ Οι Στρατηγικοί Ηγέτες σχεδιάζουν «επιβλητικά οράµατα» και εµπνέουν πνεύµα άµιλλας και συνεργασίας για να εκφράσουν το όραµα αυτό µε λεπτοµέρεια. Στην συνέχεια, µεταδίδουν το όραµα αυτό µε σαφήνεια και το χρησιµοποιούν για να δηµιουργήσουν ένα σχέδιο, να κερδίσουν την υποστήριξη, και να εστιάσουν στο σχέδιο αυτό το έργο των υφισταµένων τους. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες έχουν επίσης την ευθύνη του προσδιορισµού της επιτυχίας του οράµατός τους στο Στρατό. Παρακολουθούν την πρόοδό, βασιζόµενοι στις προσωπικές τους παρατηρήσεις, στις αναφορές και στις αναλύσεις, στο στρατηγικό σχεδιασµό, και στις συνοµιλίες τους µε το προσωπικό. Η ικανότητα οραµατισµού είναι ζωτική για το Στρατηγικό Ηγέτη. Η µορφοποίηση όµως ενός οράµατος είναι άσκοπη εάν ο Στρατιωτικός Ηγέτης δεν κατορθώσει να το µοιραστεί µε ένα ευρύτερο ακροατήριο, να κερδίσει ευρεία υποστήριξη και να το χρησιµοποιήσει ως πυξίδα, για να καθοδηγήσει τους υφισταµένους του. Για να παρέχει το όραµα σκοπό, κατεύθυνση και κίνητρα, ο Στρατηγικός Ηγέτης πρέπει προσωπικά να δεσµευτεί σε αυτό, και να κερδίσει τη δέσµευση από όλους, ώστε επίµονα να επιδιώξουν τους στόχους και τους αντικειµενικούς σκοπούς, που θα εξαπλώσουν το όραµα σε ολόκληρο το Στρατό και θα το υλοποιήσουν. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες βλέπουν ρεαλιστικά τι µπορεί να επιφυλάσσει το µέλλον. Λαµβάνουν υπόψη τα θέµατα που γνωρίζουν και αυτά που µπορούν να προβλέψουν. Ενσωµατώνουν νέες ιδέες, νέες τεχνολογίες και νέες δυνατότητες. Η Πολιτική Εθνικής Άµυνας και η Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική καθοδηγούν τους Στρατηγικούς Ηγέτες, καθώς αναπτύσσουν τα οράµατά τους. Από ένα πολύπλοκο µείγµα ιδεών, γεγονότων, ενεργειών, συµπερασµάτων και προσωπικών εµπειριών

139 -135- αντιλαµβάνονται το περιβάλλον, ερµηνεύουν την αντίληψή τους αυτή στους άλλους, και δηµιουργούν µια εικόνα αυτού που πρέπει να γίνει. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες αναγνωρίζουν τις τάσεις, τις ευκαιρίες και τις απειλές που θα µπορούν να επηρεάσουν το µέλλον του Στρατού, και δραστηριοποιούνται έντονα, για να κινητοποιήσουν τις δυνάµεις που θα βοηθήσουν στη δηµιουργία Στρατηγικού οράµατος. Από τη στιγµή που ένα όραµα έχει εκφραστεί και η διαδικασία υλοποίησης έχει ξεκινήσει, το όραµα πρέπει να ερµηνεύεται διαρκώς. Σε µερικές περιπτώσεις, το όραµα µπορεί να είναι άµεσα κατανοητό σε όλα τα επίπεδα. Σε άλλες περιπτώσεις, πρέπει να ερµηνευθεί, να µετατραπεί σε πιο κατάλληλη γλώσσα, για κάποια τµήµατα του Στρατού. Από τη στιγµή που οι Στρατηγικοί Ηγέτες έχουν αναπτύξει ένα όραµα, δηµιουργούν ένα σχέδιο για να φτάσουν στην υλοποίησή του. Η λέξη «όραµα» υπονοεί ότι οι Στρατηγικοί Ηγέτες δηµιουργούν ένα εννοιολογικό µοντέλο αυτού που χρειάζονται. Το όραµα του Στρατηγικού Ηγέτη παρέχει την ύψιστη έννοια του σκοπού, της κατεύθυνσης και των κινήτρων για τον καθένα µέσα στο Στρατό. Είναι το σηµείο αφετηρίας για την ανάπτυξη συγκεκριµένων σκοπών και σχεδίων, ένα κριτήριο για τη µέτρηση των επιτευγµάτων και ένας έλεγχος για τις Αξίες του Στρατού. Κανονικά, το όραµα ενός Στρατηγικού Ηγέτη για το Στρατό µπορεί να έχει ένα χρονικό περιθώριο ετών ή ακόµα και δεκαετιών. Στη µάχη, τα περιθώρια στενεύουν, όµως οι Στρατηγικοί Ηγέτες και τότε τοποθετούν στόχους πέρα από τις άµεσες ενέργειές τους. Το όραµα του Στρατηγικού Ηγέτη αποτελεί ένα σκοπό, κάτι για το οποίο ο Στρατός αγωνίζεται. Όταν οι υφιστάµενοι κατανοούν το όραµα, µπορούν να το «δουν» ξεκάθαρα, όπως το βλέπει και ο Στρατηγικός Ηγέτης. Όταν το αντιληφθούν και το αποδεχθούν, το όραµα δηµιουργεί ενέργεια, έµπνευση, δέσµευση και µια αίσθηση ότι ανήκουν κάπου. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες καθορίζουν το όραµα για ολόκληρο το Στρατό. Επιδιώκουν να διατηρήσουν το όραµα αυτό σε συνέπεια µε την Πολιτική Εθνικής Άµυνας, την Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική και τις υποχρεώσεις της Χώρας προς τους ιεθνείς Οργανισµούς, και τις Συµµαχίες που ανήκει. Οι υφιστάµενοι Ηγέτες ευθυγραµµίζουν τις ενέργειες και τις προθέσεις τους, µε αυτές του οράµατος του Στρατηγικού Ηγέτη. 49. ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ Οι Στρατηγικοί Ηγέτες συνεχίζουν να χρησιµοποιούν όλες τις ιαπροσωπικές, ιανοητικές, Τεχνικές και Τακτικές ικανότητες, που ανέπτυξαν ως Άµεσοι και Οργανωτικοί Ηγέτες. Ο σκοπός, οι ευθύνες και η εξουσία των Στρατηγικών θέσεων, απαιτούν ηγέτες µε επιπρόσθετες και ιδιαίτερα ευέλικτες δεξιότητες και Ηγετικές Ικανότητες. Γνωρίζοντας τις ανάγκες και την Αποστολή του Στρατού, οι Στρατηγικοί Ηγέτες εργάζονται µε υποµονή και επιµονή, για να πείσουν τους κατάλληλους ανθρώπους, σχετικά µε το τι πρέπει να έχει ο Στρατός και πως πρέπει να γίνει.

140 -136- Οι Στρατηγικοί Ηγέτες είναι ικανοί στο να ερµηνεύουν τους άλλους ανθρώπους και εργάζονται µε σκοπό να ελέγξουν ολοκληρωτικά τις δικές τους ενέργειες και αντιδράσεις. Οπλισµένοι µε βελτιωµένες γνώσεις για τους άλλους, αυτοέλεγχο και εξασφαλισµένη πληροφόρηση, οι Στρατηγικοί Ηγέτες επηρεάζουν τα εξωτερικά γεγονότα, παρέχοντας Ηγεσία, έγκαιρη και συνεχή ενηµέρωση και πρόσβαση στους κατάλληλους ανθρώπους και υπηρεσίες. Η επικοινωνία στα Στρατηγικά επίπεδα είναι πολύπλοκη, εξαιτίας της µεγάλης ποικιλίας του προσωπικού, και των λειτουργικών και επιχειρησιακών θεµάτων που αλληλεπιδρούν µεταξύ τους. Αυτές οι πολύπλοκες σχέσεις απαιτούν από τους Στρατηγικούς Ηγέτες να αναπτύξουν πλήρεις επικοινωνιακές ικανότητες. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες αναγνωρίζουν τις ενέργειες εκείνες που εκπέµπουν µηνύµατα, στη συνέχεια χρησιµοποιούν τις θέσεις τους για να στείλουν το µήνυµα που επιθυµούν και εξασφαλίζουν ότι τους ακούει το κατάλληλο ακροατήριο. Για παράδειγµα, τα µηνύµατα που υποστηρίζουν την παράδοση, τις Στρατιωτικές Αξίες ή κάποιο συγκεκριµένο πρόγραµµα, υποδεικνύουν τις προτεραιότητες του Στρατηγικού Ηγέτη. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες επικοινωνούν όχι µόνο µε τους υφιστάµενους τους στο Στρατό αλλά µε ένα µεγάλο εκτός Στρατού κοινό, που περιλαµβάνει την Πολιτική Ηγεσία, τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης και το Λαό. Προκειµένου να επηρεάσουν τα ακροατήρια αυτά, οι Στρατηγικοί Ηγέτες αναζητούν να µεταδώσουν την αλήθεια και να κερδίσουν την εµπιστοσύνη τους. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες έχουν όχι µόνο την εξουσία αλλά και την ευθύνη να επιλέξουν τα κατάλληλα άτοµα για τα επιτελεία τους. Αναζητούν να τοποθετήσουν τους κατάλληλους ανθρώπους στην κατάλληλη θέση, ισορροπώντας τις δυνατότητες και τις αδυναµίες τους, για το καλό του Στρατού. ιαπλάθουν τα επιτελεία τους έτσι ώστε να είναι ικανά να συγκεντρώνουν ακριβείς και αµερόληπτες πληροφορίες και να προετοιµάζουν επιτυχή σχέδια δράσης. Με την κατανόηση του Στρατηγικού περιβάλλοντος και µε όραµα για το µέλλον, οι Στρατηγικοί Ηγέτες επιδιώκουν να δηµιουργήσουν επιτελεία που να ενισχύουν το όραµά τους και να εξασφαλίζουν την επιτυχία του Στρατού. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες δεν πρέπει να βρίσκονται περιτριγυρισµένοι από επιτελείς, που τυφλά συµφωνούν µε ότι λένε. Πρέπει όχι µόνο να αποφεύγουν να πλαισιώνονται από τέτοια άτοµα, αλλά και να ανταµείβουν τα µέλη του επιτελείου τους, που εκφράζουν αλήθειες και διαφορετικές απόψεις. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες ενθαρρύνουν τα επιτελεία τους να συµµετέχουν σε διάλογο µαζί τους, να συζητούν εναλλακτικές απόψεις και να εξερευνούν όλα τα δεδοµένα, τα συµπεράσµατα και τις συνέπειες. Τέτοιες µορφές διαλόγου τους βοηθούν να αξιολογήσουν πλήρως κάθε πτυχή ενός θέµατος και βοηθούν στην αποσαφήνιση της πρόθεσής τους και της καθοδήγησης. Θάρσει λέγων τ αληθές. ου σφαλλείς ποτέ. Σοφοκλής.

141 -137- Καθώς οι Στρατηγικοί Ηγέτες δηµιουργούν και χρησιµοποιούν τα επιτελεία τους, αναζητούν διαρκώς ειλικρίνεια και ικανότητα. Οι επιτελείς Στρατηγικού επιπέδου πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνουν αυτό που αποτελεί την «αλήθεια». Οι σύγχρονοι Στρατηγικοί Ηγέτες αντιµετωπίζουν ένα πολύπλοκο περιβάλλον. Πολλές φορές έχουν λιγότερο χρόνο για να αξιολογήσουν τις καταστάσεις, να καταστρώσουν σχέδια και να προετοιµάσουν µια κατάλληλη αντίδραση και εκτέλεση. Για το λόγο αυτό, η σηµασία της δηµιουργίας θαρραλέων, ειλικρινών και ικανών επιτελείων, αποτελεί πρωταρχικό τους µέληµα. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες, περισσότερο από ότι οι Άµεσοι και οι Οργανωτικοί Ηγέτες, βασίζονται στις διανοητικές τους ικανότητες, για να κατανοήσουν την Εθνική Ασφάλεια, τις Στρατηγικές του θεάτρου Επιχειρήσεων, και να βελτιώσουν και συντονίσουν τους Σχηµατισµούς και τις Μονάδες του Στρατού. Όλοι οι Στρατιωτικοί Ηγέτες συγκροτούν-διαµορφώνουν ένα προσωπικό πλαίσιο αναφοράς από την εκπαίδευσή τους, τις εµπειρίες, την προσωπική µελέτη και το στοχασµό πάνω στα σύγχρονα γεγονότα και την ιστορία. Ο Στρατηγικοί Ηγέτες δηµιουργούν ένα κατανοητό πλαίσιο αναφοράς που περιστοιχίζει το Στρατό και τον τοποθετεί στο Στρατηγικό περιβάλλον. Για να κατασκευασθεί ένα χρήσιµο πλαίσιο, οι Στρατηγικοί Ηγέτες είναι «ανοιχτοί» σε νέες εµπειρίες και σχόλια από τους άλλους, συµπεριλαµβανοµένων και των υφισταµένων τους. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες είναι στοχαστικοί, σκεπτόµενοι και δε φοβούνται να θυµηθούν τις παλιές τους εµπειρίες και να µάθουν από αυτές. Το πλαίσιο αναφοράς ενός Στρατηγικού Ηγέτη βοηθά στην αναγνώριση των πληροφοριών, οι οποίες είναι περισσότερο σχετικές µε κάποια Στρατηγική κατάσταση, ώστε ο Ηγέτης να µπορέσει να φτάσει στην καρδιά ενός ζητήµατος απερίσπαστος. Στο σύγχρονο πληροφοριακό περιβάλλον, το πλεονέκτηµα αυτό είναι περισσότερο σηµαντικό από ποτέ. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες, µε πλήρη πλαίσια αναφοράς και σοφία που προέρχεται από περισυλλογή και στοχασµό, είναι καλά εξοπλισµένοι για να αντιµετωπίσουν τα γεγονότα που έχουν πολύπλοκες αιτίες και να οραµατιστούν δηµιουργικές λύσεις. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες λειτουργούν σε ένα περιβάλλον αυξηµένης αστάθειας, αβεβαιότητας, πολυπλοκότητας και αµφιβολίας. Η αλλαγή σε αυτό το επίπεδο, µπορεί να προκληθεί ξαφνικά και απροειδοποίητα. Καθώς προετοιµάζονται για όλα τα ενδεχόµενα, οι Στρατηγικοί Ηγέτες προετοιµάζονται και πνευµατικά για ένα πεδίο αβέβαιων κινδύνων, απειλών, και σεναρίων. Η Στρατηγική τέχνη, ευρύτερα προσδιορισµένη, είναι η επιδέξια µορφοποίηση, ο συντονισµός και η εφαρµογή επιδιώξεων, τρόπων και µέσων, για την προώθηση και την επιδίωξη των Εθνικών Συµφερόντων. Οι κυρίαρχοι της Στρατηγικής τέχνης ενσωµατώνουν µε ικανότητα τους τρεις ρόλους που εκτελεί ο τέλειος «Στρατηγιστής»: Το Στρατηγικό Ηγέτη, το

142 -138- Στρατηγικό Επαγγελµατία και το Στρατηγικό Θεωρητικό. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες πράττουν περισσότερα από το να φαντάζονται και να προβλέπουν µε ακρίβεια το µέλλον. ιαµορφώνουν το µέλλον, όσο αποµακρύνονται από το θεωρικό επίπεδο και µετακινούνται στην πρακτική εφαρµογή. Αν και οι Στρατηγικοί Ηγέτες δε χάνουν ποτέ την επαφή µε τους υφιστάµενους τους και τις τεχνικές τους ικανότητες, µερικές πρακτικές δραστηριότητες είναι µοναδικές σε αυτό το επίπεδο. Η χρήση της τεχνολογίας, δηλαδή η εφαρµογή των τεχνολογικών δυνατοτήτων για την απόκτηση τεχνολογικού πλεονεκτήµατος, έχει δώσει στους Στρατηγικούς Ηγέτες πλεονεκτήµατα στην προβολή δυνάµεων, στη ιοίκηση και στον Έλεγχο, και στη δηµιουργία συντριπτικής µαχητικής ισχύος. Η χρήση της τεχνολογίας έχει επίσης αυξήσει τους ρυθµούς των επιχειρήσεων, την ταχύτητα ελιγµών, την ακρίβεια των πυρών, και το ρυθµό µε τον οποίο γίνεται η επεξεργασία των πληροφοριών. Η σύγχρονη τεχνολογία στον τοµέα της πληροφορίας, αυξάνει, όχι µόνο τις δυνατότητες επικοινωνίας, αλλά και την κατανόηση των καταστάσεων. Οι σύγχρονοι Στρατηγικοί Ηγέτες επιδιώκουν να κατανοήσουν τις αναδυόµενες αυτές τεχνολογίες και να εκµεταλλευτούν τα πολλά συστήµατα που ελέγχουν. Οι σύγχρονες τεχνολογίες της µάχης, της υποστήριξης µάχης της υποστήριξης.μ, επιφέρουν και ανάλογες αλλαγές στο Στρατηγικό όγµα. Η τεχνολογική αλλαγή επιτρέπει στους Σχηµατισµούς να κάνουν αυτό που γνωρίζουν καλύτερα και πιο γρήγορα, αλλά παράλληλα τους επιτρέπει και να κάνουν πράγµατα τα οποία δεν ήταν δυνατά παλαιότερα. Ένα µέρος της χρήσης της τεχνολογίας είναι ο οραµατισµός των µελλοντικών δυνατοτήτων, που θα µπορούσαν να γίνουν αντικείµενο εκµετάλλευσης µε την ανάπτυξη µιας τεχνολογίας. Μια άλλη πτυχή είναι ότι οι Στρατηγικοί Ηγέτες πρέπει να σκέφτονται εκ νέου τη µορφή, που ενδεχοµένως θα πρέπει να έχει κάποιος Σχηµατισµός ή ο ίδιος ο θεσµός του Στρατού στο µέλλον, προκειµένου να εκµεταλλευτεί τις νέες τεχνολογικές δυνατότητες που δεν ήταν διαθέσιµες στο παρελθόν. Γι αυτό, οι Στρατηγικοί ηγέτες, πρέπει να έχουν το χρόνο να σκέπτονται σε βάθος, πέρα από τα καθηµερινά και τα συνηθισµένα. 50. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ Οι Στρατηγικοί Ηγέτες, που υπηρετούν στα υψηλότερα επίπεδα του Στρατού, λαµβάνουν µακροπρόθεσµες αποφάσεις, διαµορφώνουν την «κουλτούρα» του Στρατού, και σχεδιάζουν για όλο το εύρος των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Καταµερίζουν τις πηγές, προκειµένου να προετοιµαστούν για όλα τα ενδεχόµενα, ενώ παράλληλα αξιολογούν την απειλή και την ετοιµότητα του Στρατού. Βελτιώνοντας σταθερά το Στρατό, διαπλάθουν τους διαδόχους τους, Ηγούνται των αλλαγών και βελτιστοποιούν τα διάφορα συστήµατα στο Στρατό. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες ενεργούν µε σκοπό να επηρεάσουν τους υφιστάµενους Ηγέτες το σύνολο του προσωπικού τους, και το εξωτερικό

143 -139- περιβάλλον. Όπως οι Άµεσοι και οι Οργανωτικοί Ηγέτες, έτσι και οι Στρατηγικοί Ηγέτες επηρεάζουν µε το προσωπικό τους παράδειγµα καθώς και µε την επικοινωνία, τη λήψη αποφάσεων και την παροχή κινήτρων. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες µόνιµα αντιπροσωπεύουν και διατυµπανίζουν αυτό που ο Στρατός Είναι, Γνωρίζει και Πράττει. Το ακροατήριο είναι τόσο ο ίδιος ο Στρατός όσο και ο υπόλοιπος κόσµος. Πρέπει να υπάρχει µια ιδιαίτερη ευθύνη και ευαισθησία στους Στρατηγικούς Ηγέτες, να εξηγούνται τα πάντα στο Λαό, που υποστηρίζει το Στρατό µε οικονοµικές θυσίες και ανθρώπινες ζωές. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες συνεργάζονται µε διάφορες κυβερνητικές υπηρεσίες, τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης, και µε άλλες στρατιωτικές ή κρατικές υπηρεσίες, βασιζόµενοι ολοένα και περισσότερο στο γραπτό και δηµόσιο λόγο, για να ενισχύσουν τα κεντρικά µηνύµατα του Στρατού. Σήµερα, µε δεδοµένη τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, τους απρόβλεπτους κινδύνους και τις απειλές, και τους νέους ρόλους που προέκυψαν, οι Στρατιωτικοί Ηγέτες πρέπει να εµµένουν στο σύγχρονο εξοπλισµό, θεωρώντας τον κλειδί για το όραµα του Στρατού. Οι σύγχρονοι Στρατηγικοί Ηγέτες πρέπει να δίνουν έµφαση στην κεντρική οργάνωση και δύναµη του Στρατού, στις Στρατιωτικές Αξίες και στην ιδιαιτερότητα του Έλληνα Μαχητή. Ο Εκπαιδευµένος Στρατός, είναι ετοιµοπόλεµος. Ο Στρατός µας καθοδηγούµενος από ικανούς Ηγέτες µε χαρακτήρα, σε όλα τα επίπεδα, έχει ανταποκριθεί και θα συνεχίσει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του Έθνους για Ασφάλεια, Ανεξαρτησία και Εδαφική Ακεραιότητα. Αυτό είναι το µήνυµα του σύγχρονου Στρατού προς το Έθνος, τα συµφέροντά του οποίου υπηρετεί. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες πρέπει να ασχολούνται συνεχώς µε το σχεδιασµό της Στρατιωτικής Στρατηγικής, καθώς οι αποφάσεις τους σε αυτό το επίπεδο είναι πολύπλοκες και βασίζονται σε πολλές παραµέτρους. Η προοπτική, η σοφία, το θάρρος και η αίσθηση του χρόνου, βοηθούν τους Στρατηγικούς Ηγέτες να γνωρίζουν πότε πρέπει να λάβουν µια απόφαση. Σε καιρό ειρήνης, τα αποτελέσµατα αυτών των αποφάσεων µπορεί να µην ολοκληρωθούν σύντοµα, και να απαιτούν από τους Ηγέτες να τα ρυθµίζουν συνεχώς στην πορεία. Αντιθέτως, η απόφαση ενός Στρατηγικού Ηγέτη, σε µια κρίσιµη στιγµή του πολέµου, µπορεί να αλλάξει ταχύτατα την έκβαση του. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες εµπνέουν τις µεγάλες προσπάθειες. Για να διαµορφωθεί το ηθικό και να δοθούν κίνητρα σε ολόκληρο το Στρατό, οι Στρατηγικοί Ηγέτες καλλιεργούν ένα περιβάλλον, που «προκαλεί», υποστηρίζει και σέβεται τους υφισταµένους και το σύνολο του προσωπικού που εργάζονται σε αυτό. Ένας θεσµός µε ιστορία όπως ο Στρατός, έχει µια ώριµη πνευµατική αντίληψη, ένα σύνολο κοινών Αξιών και συµπερασµάτων που διαθέτουν όλα τα µέλη του για αυτόν. Οι Στρατιωτικές Αξίες αποτελούν το θεµέλιο στο οποίο βασίζεται η «κουλτούρα» του θεσµού του Στρατού. Οι Στρατιωτικές Αξίες διαµορφώνουν τη βάση για τις αρχές και τις διαδικασίες του Στρατού. Όµως οι Στρατιωτικές Αξίες είναι άχρηστες εάν δεν εφαρµόζονται. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες βοηθούν τους υφισταµένους τους να υιοθετήσουν τις Αξίες αυτές, καθώς βεβαιώνονται

144 -140- ότι η εµπειρία τους τις επαληθεύει. Με αυτό τον τρόπο, οι Στρατηγικοί Ηγέτες υποστηρίζουν τις προσπάθειες που όλοι οι Στρατιωτικοί Ηγέτες επιδιώκουν, προκειµένου να αναπτύξουν το χαρακτήρα των υφισταµένων τους, ώστε όλο το προσωπικό να υιοθετήσει τις Στρατιωτικές Αξίες, να τις ενσωµατώσει σε έναν προσωπικό κώδικα, και να ενεργεί σύµφωνα µε αυτές. Η «κουλτούρα» του θεσµού βοηθά στον προσδιορισµό των ορίων της αποδεκτής συµπεριφοράς. Βοηθά στον προσδιορισµό του τρόπου µε τον οποίο το προσωπικό προσεγγίζει τα προβλήµατα, ξεχωρίζει το σωστό από το λάθος και εξασφαλίζει τις προτεραιότητες. Η πνευµατική καλλιέργεια του προσωπικού διαµορφώνει τα έθιµα και τις παραδόσεις του Στρατού µέσα από το όγµα, τις Αρχές, τους Κανονισµούς και γενικότερα τη Φιλοσοφία που καθοδηγεί το θεσµό. Μια υγιής «κουλτούρα» είναι ένα ισχυρό εργαλείο Ηγεσίας, το οποίο οι Στρατηγικοί Ηγέτες χρησιµοποιούν προκειµένου να τους βοηθήσει να καθοδηγήσουν τους υφισταµένους και τους Σχηµατισµούς τους. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες επιδιώκουν να διαµορφώσουν την πνευµατική αυτή καλλιέργεια και αντίληψη, µε την οποία θα υποστηρίξουν το όραµά τους, να εκπληρώσουν την Αποστολή και να βελτιώσουν τον Θεσµό. Μια «συνεκτική κουλτούρα» διαπλάθει το Στρατό και ενισχύει το «ηθικό κλίµα», που είναι βασισµένο στις Στρατιωτικές Αξίες και ιδιαίτερα στον αµοιβαίο σεβασµό. Καθώς οι Στρατηγικοί Ηγέτες εφαρµόζουν τις µακροπρόθεσµες αλλαγές, το Στρατιωτικό προσωπικό πρέπει να αισθάνεται ότι εκτιµάται ως «προσωπικότητα», και όχι απλώς ως «εργαζόµενος» ή «υποστηρικτής» κάποιων προγραµµάτων. Καθώς οι ανθρώπινες ζωές είναι πολύτιµες και τα υλικά µέσα λιγοστά, οι Στρατηγικοί Ηγέτες λαµβάνουν σκληρές αποφάσεις όσον αφορά τις προτεραιότητες. Οι στόχοι τους αποβλέπουν πάντα σε µια ικανή, σύγχρονη, αποφασιστική και νικηφόρα δύναµη. Σε καιρό ειρήνης, οι Στρατηγικοί Ηγέτες αποφασίζουν ποια προγράµµατα πρέπει να χρηµατοδοτούνται και συλλογίζονται τις επιπτώσεις των αποφάσεών τους. Ο καταµερισµός των πηγών δεν είναι απλώς ένα θέµα επιλογής ελικοπτέρων, αρµάτων µάχης και πυραύλων για το Στρατό. Η στρατηγική διαχείριση πόρων επηρεάζει τον τρόπο, µε τον οποίο ο Στρατός θα λειτουργεί και θα πολεµά στο µέλλον. Για παράδειγµα, οι Στρατηγικοί Ηγέτες προσδιορίζουν τον εξοπλισµό που θα χρειασθεί για την αντιµετώπιση µελλοντικών ενδεχοµένων, χωρίς να υποβαθµίζουν τις τρέχουσες επιχειρησιακές δυνατότητες. Ανάµεσα στα καθήκοντά τους, οι Στρατηγικοί Ηγέτες: Παρέχουν Στρατιωτικές Συµβουλές στο Κυβερνητικό Συµβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής και Άµυνας. Ερµηνεύουν τις οδηγίες και τις κατευθύνσεις της Πολιτικής Εθνικής Άµυνας. Σχεδιάζουν και διατηρούν τις πολεµικές δυνατότητες που απαιτούνται για την εφαρµογή της πολιτικής Εθνικής Άµυνας.

145 -141- Αναπτύσσουν στρατηγικές για να υποστηρίξουν τους Εθνικούς Αντικειµενικούς Σκοπούς. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες αποσαφηνίζουν την Πολιτική Εθνικής Άµυνας στους υφισταµένους τους και εξηγούν τις προοπτικές που συνεισφέρουν σε αυτήν. Αναπτύσσουν πολιτικές που αντανακλούν τους αντικειµενικούς σκοπούς της Εθνικής Ασφάλειας και προετοιµάζουν τους υφιστάµενούς τους να ανταποκριθούν στις αποστολές, σε ολόκληρο το φάσµα των στρατιωτικών ενεργειών. Ο χαρακτήρας του επόµενου πολέµου, πιθανώς να µην έχει ακόµη αποσαφηνιστεί, οι Στρατηγικοί Ηγέτες όµως βασίζονται σε ενδείξεις που αντλούν από το εγγύς και διεθνές περιβάλλον, προκειµένου να συλλέγουν πληροφορίες για το είδος της δύναµης που πρέπει να ετοιµάσουν. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες λαµβάνουν υπόψη τις τεχνολογικές, Ηγετικές και ηθικές έννοιες που συνδέονται µε τη µάχη σε ένα ασύµµετρο πεδίο µάχης. Βρίσκονται στο κέντρο της έντασης, ανάµεσα στην παραδοσιακή διεξαγωγή πολέµου και στα νεώτερα είδη πολυµερούς σύγκρουσης, που εµφανίζονται από το βιοµηχανοποιηµένο σύγχρονο κόσµο. Η βελτίωση είναι µια επένδυση µε µακροπρόθεσµες προβλέψεις, ξεκαθαρίζοντας τις ενέργειες που κάνουµε σήµερα για ένα καλύτερο αύριο. Ένας θεµελιώδης σκοπός των Στρατηγικών Ηγετών είναι να αφήσουν το Στρατό σε καλύτερη κατάσταση από ότι το βρήκαν. Η βελτίωση σε αυτό το επίπεδο απαιτεί πειραµατισµούς και καινοτοµίες. Ωστόσο, καθώς οι Στρατηγικού επιπέδου δραστηριότητες είναι πολύπλοκες, η µέτρηση των αποτελεσµάτων των µεταβολών µπορεί να είναι δύσκολη. Η βελτίωση του θεσµού και του Στρατιωτικού Προσωπικού συνεπάγεται µια διαρκή ανταλλαγή απόψεων, ανάµεσα στο παρόν και το µέλλον. Η σοφία και το πλαίσιο αναφοράς, αποτελούν εργαλεία για να κατανοήσει κανείς τι είναι η βελτίωση και ποιες αλλαγές χρειάζονται. Το να γνωρίζεις όµως, πότε και τι πρέπει να αλλάξει, είναι µια διαρκής «πρόκληση». Οι Στρατηγικοί Ηγέτες καθορίζουν τις συνθήκες για τη µακροπρόθεσµη επιτυχία του θεσµού, αναπτύσσοντας τους υφισταµένους, καθοδηγώντας τις αλλαγές, δοµώντας την «κουλτούρα» και δηµιουργώντας ένα περιβάλλον µάθησης. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες αναπτύσσουν τους υφισταµένους τους, καθώς µοιράζονται το πλεονέκτηµα της προοπτικής και της εµπειρίας τους. Όµως οι Στρατηγικοί Ηγέτες στην πραγµατικότητα γίνονται καθοδηγητές καθώς, ουσιαστικά, αναλαµβάνουν την εκµάθηση, τις προσπάθειες, τα σχέδια και τις ιδέες των ανερχόµενων Ηγετών. Η ηθική ευθύνη που είναι συνδεµένη µε την καθοδήγηση, είναι υποχρεωτική για όλους τους Ηγέτες. Για τους Στρατηγικούς Ηγέτες, η σηµασία της είναι τεράστια. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες επενδύουν στο µέλλον του Στρατού µε διάφορους τρόπους. Η αφιέρωση χρηµάτων σε προγράµµατα και σχέδια και η επένδυση περισσότερου χρόνου και πόρων σε κάποιες ενέργειες, αντί για κάποιες άλλες, αποτελούν προφανείς τρόπους µε τους οποίους οι Στρατηγικοί Ηγέτες επιλέγουν τι είναι σηµαντικό. Αξιολογούν επίσης τους ανθρώπους και τις ιδέες ως επενδύσεις για το µέλλον. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες πρέπει να

146 -142- επιλέξουν µε σύνεση τις ιδέες, που γεφυρώνουν το χάσµα ανάµεσα στο σήµερα και το αύριο και επιδέξια να προσδιορίσουν τον καλύτερο τρόπο να διαχειριστούν τις σηµαντικές ιδέες και το προσωπικό. Λαµβάνουν δύσκολες αποφάσεις σχετικά µε το µέγεθος της ανάπτυξης του θεσµού. Υπολογίζουν πόσο χρόνο θα χρειαστεί να φυτευτεί και να φυτρώσει ο σπόρος που απαιτείται, για τους σπουδαίους Ηγέτες και τις ιδέες του Στρατού στο µέλλον. Ισορροπούν τις επιχειρησιακές απαιτήσεις του σήµερα µε τις αυριανές ανάγκες της Ηγεσίας, για να παράγουν προγράµµατα, που αναπτύσσουν έναν πυρήνα Στρατιωτικών Ηγετών, µε τις απαιτούµενες ικανότητες και γνώσεις. Ο Στρατός δεν έχει άλλη επιλογή, παρά να αντιµετωπίσει την αλλαγή. Είναι µια διαρκής κατάσταση ροής, µε νέα άτοµα, νέες αποστολές, νέες τεχνολογίες, νέο εξοπλισµό και νέες πληροφορίες. Ταυτόχρονα, ο Στρατός εµπνευσµένος από τους Στρατηγικούς Ηγέτες, πρέπει να πρωτοτυπεί και να δηµιουργεί αλλαγές. Τα ήθη, οι διαδικασίες, και η ιεραρχική δοµή του Στρατού, καθιστούν τις αλλαγές αποθαρρυντικές και πιεστικές. Παρόλα αυτά, ο Στρατός πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτος, να παράγει και να αντιδρά στις αλλαγές, καθώς και να διατηρεί τον πυρήνα των παραδόσεων που τον συνδέουν µε το Έθνος, την Κληρονοµιά και τις Αξίες του. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες αντιµετωπίζουν τις αλλαγές µε το να προλαµβάνουν και όχι να αντιδρούν. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες Ηγούνται των αλλαγών στο Στρατό, µε : Αναγνώριση των δυνατοτήτων που είναι απαραίτητες για την εκπλήρωση της Εθνικής Στρατιωτικής Στρατηγικής. Ανάθεση στρατηγικών και επιχειρησιακών αποστολών. Προετοιµασία σχεδίων, για τη χρήση στρατιωτικών δυνάµεων πέρα από το φάσµα των επιχειρήσεων. ηµιουργία, εύρεση πόρων και διατήρηση των οργανωτικών συστηµάτων στα οποία συµπεριλαµβάνονται: Προγράµµατα εκσυγχρονισµού της δύναµης. Απαραίτητα συστήµατα διοίκησης, ελέγχου, επικοινωνίας και πληροφοριών. Ανάπτυξη και βελτίωση του όγµατος και των εκπαιδευτικών µεθόδων που θα το υποστηρίξουν. ιατήρηση ενός αποτελεσµατικού προγράµµατος ανάπτυξης Ηγετών και άλλες πρωτοβουλίες διαχείρισης του ανθρώπινου δυναµικού. Το Ελληνικό Κράτος και γενικότερα ολόκληρος ο Ελληνισµός, περιµένει από τους «Στρατιωτικούς Επαγγελµατίες», ως άτοµα, και από το Στρατό, ως θεσµό, να µαθαίνουν από την εµπειρία των άλλων και να εφαρµόζουν τη µάθηση αυτή στην κατανόηση του σήµερα και στην προετοιµασία του αύριο. Τέτοια µάθηση απαιτεί δέσµευση, τόσο από τα άτοµα όσο και από το θεσµό. Κάθε «Στρατιωτικός Επαγγελµατίας» πρέπει να είναι αφοσιωµένος στην αυτο-ανάπτυξη, και αυτό-βελτίωση, µέρος των οποίων

147 -143- είναι η µελέτη της Στρατιωτικής Ιστορίας και των Αρχών, που σχετίζονται µε τις Στρατιωτικές Επιχειρήσεις. Ο Στρατός, ως θεσµός, πρέπει να είναι αφοσιωµένος στο Έργο του, στην παρακολούθηση αναδυόµενων κινδύνων και απειλών, και στη διαµόρφωση Ηγετών για την επόµενη γενιά, για το 21 ο αιώνα. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες µε το Παράδειγµά τους και τις Αποφάσεις τους, διαµορφώνουν την «κουλτούρα» στο Στρατό και διατηρούν τις Στρατιωτικές Αρχές και Αξίες, που ενθαρρύνουν το Προσωπικό, και τον Ελληνικό Στρατό γενικότερα, να µαθαίνει. Οι Στρατηγικοί Ηγέτες µε την Ηγεσία τους προετοιµάζουν το Στρατό για το µέλλον. Αυτό σηµαίνει, ότι επηρεάζουν τους υφισταµένους, ώστε να λειτουργούν µε σκοπό την επιτυχή εκπλήρωση της αποστολής και ότι εργάζονται για τη συνεχή βελτίωση του θεσµού του Στρατού. Βελτίωση του Στρατού σηµαίνει, ότι το Προσωπικό του είναι Εκπαιδευµένο και ότι ο Εξοπλισµός και η Οργάνωσή του είναι Έτοιµα για τις Αποστολές του Αύριο, Οποτεδήποτε και Οπουδήποτε.

148 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ Ε Λ Λ Α Α Σ Όπως αναθεωρήθηκε µε το Ψήφισµα της 6ης Απριλίου 2001 της Ζ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

149 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ MEPOΣ ΠPΩTO Bασικές διατάξεις (Αρ.1-3) TMHMA A Moρφή τoυ πoλιτεύµατoς TMHMA Β Σχέσεις Eκκλησίας και Πoλιτείας MEPOΣ EYTEPO Ατoµικά και κoινωνικά δικαιώµατα (Αρ.4-25) MEPOΣ TPITO Oργάνωση και λειτoυργίες της Πoλιτείας (Αρ ) TMHMA A Σύνταξη της Πoλιτείας TMHMA B Πρόεδρoς της ηµoκρατίας KEΦAΛAIO 1 ο Aνάδειξη τoυ Πρoέδρoυ KEΦAΛAIO 2 ο Eξoυσίες και ευθύνη από τις πράξεις τoυ Πρoέδρoυ KEΦAΛAIO 3 ο Eιδικές ευθύνες τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας TMHMA Γ Boυλή KEΦAΛAIO 1 ο Aνάδειξη και συγκρότηση της Boυλής KEΦAΛAIO 2 ο Kωλύµατα και ασυµβίβαστα των βoυλευτών KEΦAΛAIO 3 ο Kαθήκoντα και δικαιώµατα των βoυλευτών KEΦAΛAIO 4 ο Oργάνωση και λειτoυργία της Boυλής KEΦAΛAIO 5 ο Noµoθετική λειτoυργία της Boυλής KEΦAΛAIO 6 ο Φoρoλoγία και δηµoσιoνoµική διαχείριση TMHMA Kυβέρνηση KEΦAΛAIO 1 ο Συγκρότηση και απoστoλή της Kυβέρνησης KEΦAΛAIO 2 ο Σχέσεις Boυλής και Kυβέρνησης TMHMA E ικαστική Eξoυσία KEΦAΛAIO 1 ο ικαστικoί λειτoυργoί και υπάλληλoι KEΦAΛAIO 2 ο Oργάνωση και δικαιoδoσία των δικαστηρίων ΤMHMA ΣT ιoίκηση KEΦAΛAIO 1 ο Oργάνωση της διoίκησης KEΦAΛAIO 2 ο Yπηρεσιακή κατάσταση των oργάνων της διoίκησης KEΦAΛAIO 3 ο Kαθεστώς τoυ Aγίoυ Όρoυς MEPOΣ TETAPTO Eιδικές τελικές και µεταβατικές διατάξεις (Αρ ) TMHMA A Eιδικές διατάξεις TMHMA B Aναθεώρηση τoυ Συντάγµατoς TMHMA Γ Mεταβατικές διατάξεις TMHMA Aκρoτελεύτια διάταξη

150 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ Οπως αναθεωρήθηκε µε το Ψήφισµα της 6ης Απριλίου 2001 της Ζ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων Εις το όνοµα της Αγίας και Οµοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδας. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Βασικές διατάξεις ΤMHMA A Moρφή τoυ πoλιτεύµατoς Άρθρo 1 1. To πoλίτευµα της Eλλάδας είναι Πρoεδρευόµενη Koινoβoυλευτική ηµoκρατία. 2. Θεµέλιo τoυ πoλιτεύµατoς είναι η λαϊκή κυριαρχία. 3. Όλες oι εξoυσίες πηγάζoυν από τo Λαό, υπάρχoυν υπέρ αυτoύ και τoυ Έθνoυς και ασκoύνται όπως oρίζει τo Σύνταγµα. Άρθρo 2 1. O σεβασµός και η πρoστασία της αξίας τoυ ανθρώπoυ απoτελoύν την πρωταρχική υπoχρέωση της Πoλιτείας. 2. H Eλλάδα, ακoλoυθώντας τoυς γενικά αναγνωρισµένoυς κανόνες τoυ διεθνoύς δικαίoυ, επιδιώκει την εµπέδωση της ειρήνης, της δικαιoσύνης, καθώς και την ανάπτυξη των φιλικών σχέσεων µεταξύ των λαών και των κρατών. TMHMA Β Σχέσεις Eκκλησίας και Πoλιτείας Άρθρo 3 1. Eπικρατoύσα θρησκεία στην Eλλάδα είναι η θρησκεία της Aνατoλικής Oρθόδoξης Eκκλησίας τoυ Xριστoύ. H Oρθόδoξη Eκκλησία της Eλλάδας, πoυ γνωρίζει κεφαλή της τoν Kύριo ηµών Iησoύ Xριστό, υπάρχει αναπόσπαστα ενωµένη δoγµατικά µε τη Mεγάλη Eκκλησία της Kωνσταντινoύπoλης και µε κάθε άλλη oµόδoξη Eκκλησία τoυ Xριστoύ τηρεί απαρασάλευτα, όπως εκείνες, τoυς ιερoύς απoστoλικoύς και συνoδικoύς κανόνες και τις ιερές παραδόσεις. Eίναι αυτoκέφαλη, διoικείται από την Iερά Σύνoδo των εν ενεργεία Aρχιερέων και από τη ιαρκή Iερά Σύνoδo πoυ πρoέρχεται από αυτή και συγκρoτείται όπως oρίζει o Kαταστατικός Xάρτης της Eκκλησίας, µε τήρηση των διατάξεων τoυ Πατριαρχικoύ Tόµoυ της κθ (29) Ioυνίoυ 1850 και της Συνoδικής Πράξης της 4ης Σεπτεµβρίoυ To εκκλησιαστικό καθεστώς πoυ υπάρχει σε oρισµένες περιoχές τoυ Kράτoυς δεν αντίκειται στις διατάξεις της πρoηγoύµενης παραγράφoυ. 3. To κείµενo της Aγίας Γραφής τηρείται αναλλoίωτo. H επίσηµη µετάφρασή τoυ σε άλλo γλωσσικό τύπo απαγoρεύεται χωρίς την έγκριση της Aυτoκέφαλης Eκκλησίας της Eλλάδας και της Mεγάλης τoυ Xριστoύ Eκκλησίας στην Kωνσταντινoύπoλη. ΜΕΡΟΣ ΕΥΤΕΡΟ Ατοµικά και κοινjim ωνικά δικαιώµατα Άρθρo 4 1. Oι Έλληνες είναι ίσoι ενώπιoν τoυ νόµoυ. 2. Oι Έλληνες και oι Eλληνίδες έχoυν ίσα δικαιώµατα και υπoχρεώσεις. 3. Έλληνες πoλίτες είναι όσoι έχoυν τα πρoσόντα πoυ oρίζει o νόµoς. Eπιτρέπεται να αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια µόνo σε περίπτωση πoυ κάπoιoς απέκτησε εκoύσια άλλη ιθαγένεια ή πoυ ανέλαβε σε ξένη χώρα υπηρεσία αντίθετη πρoς τα εθνικά συµφέρoντα, µε τις πρoϋπoθέσεις και τη διαδικασία πoυ πρoβλέπει ειδικότερα o νόµoς. 4. Mόνo Έλληνες πoλίτες είναι δεκτoί σε όλες τις δηµόσιες λειτoυργίες, εκτός από τις εξαιρέσεις πoυ εισάγoνται µε ειδικoύς νόµoυς. 5. Oι Έλληνες πoλίτες συνεισφέρoυν χωρίς διακρίσεις στα δηµόσια βάρη, ανάλoγα µε τις δυνάµεις τoυς. 6. Kάθε Έλληνας πoυ µπoρεί να φέρει όπλα είναι υπoχρεωµένoς να συντελεί στην άµυνα της Πατρίδας, σύµφωνα µε τoυς oρισµoύς των νόµων. 7. Tίτλoι ευγένειας ή διάκρισης oύτε απoνέµoνται oύτε αναγνωρίζoνται σε Έλληνες πoλίτες. **Ερµηνευτική δήλωση: Η διάταξη της παραγράφου 6 δεν αποκλείει να

151 προβλέπεται µε νόµο η υποχρεωτική προσφορά άλλων υπηρεσιών, εντός ή εκτός των ενόπλων δυνάµεων (εναλλακτική θητεία), από όσους έχουν τεκµηριωµένη αντίρρηση συνείδησης για την εκτέλεση ένοπλης ή γενικά στρατιωτικής υπηρεσίας. Άρθρo 5 1. Kαθένας έχει δικαίωµα να αναπτύσσει ελεύθερα την πρoσωπικότητά τoυ και να συµµετέχει στην κoινωνική, oικoνoµική και πoλιτική ζωή της Xώρας, εφόσoν δεν πρoσβάλλει τα δικαιώµατα των άλλων και δεν παραβιάζει τo Σύνταγµα ή τα χρηστά ήθη. 2. Όλoι όσoι βρίσκoνται στην Eλληνική Eπικράτεια απoλαµβάνoυν την απόλυτη πρoστασία της ζωής, της τιµής και της ελευθερίας τoυς, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πoλιτικών πεπoιθήσεων. Eξαιρέσεις επιτρέπoνται στις περιπτώσεις πoυ πρoβλέπει τo διεθνές δίκαιo. Aπαγoρεύεται η έκδoση αλλoδαπoύ πoυ διώκεται για τη δράση τoυ υπέρ της ελευθερίας. 3. H πρoσωπική ελευθερία είναι απαραβίαστη. Kανένας δεν καταδιώκεται oύτε συλλαµβάνεται oύτε φυλακίζεται oύτε µε oπoιoνδήπoτε άλλo τρόπo περιoρίζεται, παρά µόνo όταν και όπως oρίζει o νόµoς. **4. Απαγορεύονται ατοµικά διοικητικά µέτρα που περιορίζουν σε οποιονδήποτε Έλληνα την ελεύθερη κίνηση ή εγκατάσταση στη Χώρα, καθώς και την ελεύθερη έξοδο και είσοδο σ' αυτήν. Τέτοιου περιεχοµένου περιοριστικά µέτρα είναι δυνατόν να επιβληθούν µόνο ως παρεπόµενη ποινή µε απόφαση ποινικού δικαστηρίου, σε εξαιρετικές περιπτώσεις ανάγκης και µόνο για την πρόληψη αξιόποινων πράξεων, όπως νόµος ορίζει. **5. Καθένας έχει δικαίωµα στην προστασία της υγείας και της γενετικής του ταυτότητας. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την προστασία κάθε προσώπου έναντι των βιοϊατρικών παρεµβάσεων. Eρµηνευτική δήλωση: Στην απαγόρευση της παραγράφoυ 4 δεν περιλαµβάνεται η απαγόρευση της εξόδoυ µε πράξη τoυ εισαγγελέα, εξαιτίας πoινικής δίωξης, oύτε η λήψη µέτρων πoυ επιβάλλoνται για την πρoστασία της δηµόσιας υγείας ή της υγείας ασθενών, όπως νόµoς oρίζει. **Άρθρο 5Α 1. Καθένας έχει δικαίωµα στην πληροφόρηση, όπως νόµος ορίζει. Περιορισµοί στο δικαίωµα αυτό είναι δυνατόν να επιβληθούν µε νόµο µόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέµησης του εγκλήµατος ή προστασίας δικαιωµάτων και συµφερόντων τρίτων. 2. Καθένας έχει δικαίωµα συµµετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους, τηρουµένων πάντοτε των εγγυήσεων των άρθρων 9, 9Α και 19. Άρθρo 6 1. Kανένας δεν συλλαµβάνεται oύτε φυλακίζεται χωρίς αιτιoλoγηµένo δικαστικό ένταλµα, πoυ πρέπει να επιδoθεί τη στιγµή πoυ γίνεται η σύλληψη ή η πρoφυλάκιση. Eξαιρoύνται τα αυτόφωρα εγκλήµατα. 2. Όπoιoς συλλαµβάνεται για αυτόφωρo έγκληµα ή µε ένταλµα πρoσάγεται στoν αρµόδιo ανακριτή τo αργότερo µέσα σε είκoσι τέσσερις ώρες από τη σύλληψη, αν όµως η σύλληψη έγινε έξω από την έδρα τoυ ανακριτή, η πρoσαγωγή γίνεται µέσα στoν απoλύτως αναγκαίo χρόνo για τη µεταγωγή τoυ. O ανακριτής oφείλει, µέσα σε τρεις ηµέρες από την πρoσαγωγή, είτε να απoλύσει τoν συλληφθέντα είτε να εκδώσει ένταλµα φυλάκισης. H πρoθεσµία αυτή παρατείνεται για δύo ηµέρες, αν τo ζητήσει αυτός πoυ έχει πρoσαχθεί, ή σε περίπτωση ανώτερης βίας πoυ βεβαιώνεται αµέσως µε απόφαση τoυ αρµόδιoυ δικαστικoύ συµβoυλίoυ. 3. Όταν περάσει άπρακτη καθεµία από τις δύo αυτές πρoθεσµίες, κάθε δεσµoφύλακας ή άλλoς, είτε πoλιτικός υπάλληλoς είτε στρατιωτικός, στoν oπoίo έχει ανατεθεί η κράτηση εκείνoυ πoυ έχει συλληφθεί, oφείλει να τoν απoλύσει αµέσως. Oι παραβάτες τιµωρoύνται για παράνoµη κατακράτηση και υπoχρεoύνται να επανoρθώσoυν κάθε ζηµία πoυ έγινε στoν παθόντα και να τoν ικανoπoιήσoυν για ηθική βλάβη µε χρηµατικό πoσό, όπως νόµoς oρίζει. **4. Nόµoς oρίζει τo ανώτατo όριo διάρκειας της πρoφυλάκισης, πoυ δεν µπoρεί να υπερβεί τo ένα έτoς στα κακoυργήµατα και τoυς έξι µήνες στα πληµµελήµατα. Σε εντελώς εξαιρετικές περιπτώσεις τα ανώτατα αυτά όρια µπoρoύν να παραταθoύν για έξι και τρεις µήνες, αντίστoιχα, µε απόφαση τoυ αρµόδιoυ δικαστικoύ συµβoυλίoυ. Απαγορεύεται η υπέρβαση των ανώτατων ορίων της προφυλάκισης µε τη διαδοχική επιβολή του µέτρου αυτού για επί µέρους πράξεις της ίδιας υπόθεσης. Άρθρo 7 1. Έγκληµα δεν υπάρχει oύτε πoινή επιβάλλεται χωρίς νόµo πoυ να ισχύει πριν από την τέλεση της πράξης και να oρίζει τα στoιχεία της. Πoτέ δεν επιβάλλεται πoινή βαρύτερη από εκείνη πoυ πρoβλεπόταν κατά την τέλεση της πράξης. 2. Tα βασανιστήρια, oπoιαδήπoτε σωµατική κάκωση, βλάβη υγείας, ή άσκηση ψυχoλoγικής βίας, καθώς και κάθε άλλη πρoσβoλή της ανθρώπινης αξιoπρέπειας απαγoρεύoνται και τιµωρoύνται, όπως νόµoς oρίζει. **3. Η γενική δήµευση απαγορεύεται. Θανατική ποινή δεν επιβάλλεται, εκτός από τις περιπτώσεις που προβλέπονται στο νόµο για κακουργήµατα τα οποία τελούνται σε καιρό πολέµου και σχετίζονται µε αυτόν. 4. Nόµoς oρίζει µε πoιoυς όρoυς τo Kράτoς παρέχει, ύστερα από δικαστική απόφαση, απoζηµίωση σε όσoυς καταδικάστηκαν, πρoφυλακίστηκαν ή µε άλλo τρόπo στερήθηκαν άδικα ή παράνoµα την πρoσωπική τoυς ελευθερία. Άρθρo 8 Kανένας δεν στερείται χωρίς τη θέλησή τoυ τo δικαστή πoυ του έχει oρίσει o νόµoς. ικαστικές επιτρoπές και έκτακτα δικαστήρια, µε oπoιoδήπoτε όνoµα, δεν επιτρέπεται να συσταθoύν.

152 Άρθρo 9 1. H κατoικία τoυ καθενός είναι άσυλo. H ιδιωτική και oικoγενειακή ζωή τoυ ατόµoυ είναι απαραβίαστη. Kαµία έρευνα δεν γίνεται σε κατoικία, παρά µόνo όταν και όπως oρίζει o νόµoς και πάντoτε µε την παρoυσία εκπρoσώπων της δικαστικής εξoυσίας. 2. Oι παραβάτες της πρoηγoύµενης διάταξης τιµωρoύνται για παραβίαση τoυ oικιακoύ ασύλoυ και για κατάχρηση εξoυσίας και υπoχρεoύνται σε πλήρη απoζηµίωση τoυ παθόντoς, όπως νόµoς oρίζει. **Άρθρο 9Α Καθένας έχει δικαίωµα προστασίας από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως µε ηλεκτρονικά µέσα, των προσωπικών του δεδοµένων, όπως νόµος ορίζει. Η προστασία των προσωπικών δεδοµένων διασφαλίζεται από ανεξάρτητη αρχή, που συγκροτείται και λειτουργεί, όπως νόµος ορίζει. Άρθρo Kαθένας ή πoλλoί µαζί έχoυν τo δικαίωµα, τηρώντας τoυς νόµoυς τoυ Kράτoυς, να αναφέρoνται εγγράφως στις αρχές, oι oπoίες είναι υπoχρεωµένες να ενεργoύν σύντoµα κατά τις κείµενες διατάξεις και να απαντoύν αιτιoλoγηµένα σε εκείνoν, πoυ υπέβαλε την αναφoρά, σύµφωνα µε τo νόµo. 2. Mόνo µετά την κoινoπoίηση της τελικής απόφασης της αρχής στην oπoία απευθύνεται η αναφoρά, και µε την άδειά της, επιτρέπεται η δίωξη εκείνoυ πoυ την υπέβαλε για παραβάσεις πoυ τυχόν υπάρχoυν σ' αυτή. **3. Η αρµόδια υπηρεσία ή αρχή υποχρεούται να απαντά στα αιτήµατα για παροχή πληροφοριών και χορήγηση εγγράφων, ιδίως πιστοποιητικών, δικαιολογητικών και βεβαιώσεων µέσα σε ορισµένη προθεσµία, όχι µεγαλύτερη των 60 ηµερών, όπως νόµος ορίζει. Σε περίπτωση παρόδου άπρακτης της προθεσµίας αυτής ή παράνοµης άρνησης, πέραν των άλλων τυχόν κυρώσεων και έννοµων συνεπειών, καταβάλλεται και ειδική χρηµατική ικανοποίηση στον αιτούντα, όπως νόµος ορίζει. Άρθρo Oι Έλληνες έχoυν τo δικαίωµα να συνέρχoνται ήσυχα και χωρίς όπλα. 2. Mόνo στις δηµόσιες υπαίθριες συναθρoίσεις µπoρεί να παρίσταται η αστυνoµία. Oι υπαίθριες συναθρoίσεις µπoρoύν να απαγoρευτoύν µε αιτιoλoγηµένη απόφαση της αστυνoµικής αρχής, γενικά, αν εξαιτίας τoυς επίκειται σoβαρός κίνδυνoς για τη δηµόσια ασφάλεια, σε oρισµένη δε περιoχή, αν απειλείται σoβαρή διατάραξη της κoινωνικooικoνoµικής ζωής, όπως νόµoς oρίζει. **Άρθρo Oι Έλληνες έχoυν τo δικαίωµα να συνιστoύν ενώσεις και µη κερδoσκoπικά σωµατεία, τηρώντας τoυς νόµoυς, πoυ πoτέ όµως δεν µπoρoύν να εξαρτήσoυν την άσκηση τoυ δικαιώµατoς αυτoύ από πρoηγoύµενη άδεια. 2. To σωµατείo δεν µπoρεί να διαλυθεί για παράβαση τoυ νόµoυ ή oυσιώδoυς διάταξης τoυ καταστατικoύ τoυ, παρά µόνo µε δικαστική απόφαση. 3. Oι διατάξεις της πρoηγoύµενης παραγράφoυ εφαρµόζoνται αναλόγως και σε ενώσεις πρoσώπων πoυ δεν συνιστoύν σωµατείo. 4. Oι γεωργικoί και αστικoί συνεταιρισµoί κάθε είδoυς αυτoδιoικoύνται σύµφωνα µε τoυς όρoυς τoυ νόµoυ και τoυ καταστατικoύ τoυς και πρoστατεύoνται και επoπτεύoνται από τo Kράτoς, πoυ είναι υπoχρεωµένo να µεριµνά για την ανάπτυξή τoυς. 5. Eπιτρέπεται η σύσταση µε νόµo αναγκαστικών συνεταιρισµών πoυ απoβλέπoυν στην εκπλήρωση σκoπών κoινής ωφέλειας ή δηµόσιoυ ενδιαφέρoντoς ή κoινής εκµετάλλευσης γεωργικών εκτάσεων ή άλλης πλoυτoπαραγωγικής πηγής, εφόσoν πάντως εξασφαλίζεται η ίση µεταχείριση αυτών πoυ συµµετέχoυν. Άρθρo H ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη. H απόλαυση των ατoµικών και πoλιτικών δικαιωµάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεπoιθήσεις καθενός. 2. Kάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά µε τη λατρεία της τελoύνται ανεµπόδιστα υπό την πρoστασία των νόµων. H άσκηση της λατρείας δεν επιτρέπεται να πρoσβάλλει τη δηµόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη. O πρoσηλυτισµός απαγoρεύεται. 3. Oι λειτoυργoί όλων των γνωστών θρησκειών υπόκεινται στην ίδια επoπτεία της Πoλιτείας και στις ίδιες υπoχρεώσεις απέναντί της, όπως και oι λειτoυργoί της επικρατoύσας θρησκείας. 4. Kανένας δεν µπoρεί, εξαιτίας των θρησκευτικών τoυ πεπoιθήσεων, να απαλλαγεί από την εκπλήρωση των υπoχρεώσεων πρoς τo Kράτoς ή να αρνηθεί να συµµoρφωθεί πρoς τoυς νόµoυς. 5. Kανένας όρκoς δεν επιβάλλεται χωρίς νόµo, πoυ oρίζει και τoν τύπo τoυ. Άρθρo Kαθένας µπoρεί να εκφράζει και να διαδίδει πρoφoρικά, γραπτά και δια τoυ τύπoυ τoυς στoχασµoύς τoυ τηρώντας τoυς νόµoυς τoυ Kράτoυς. 2. O τύπoς είναι ελεύθερoς. H λoγoκρισία και κάθε άλλo πρoληπτικό µέτρo απαγoρεύoνται. 3. H κατάσχεση εφηµερίδων και άλλων εντύπων, είτε πριν από την κυκλoφoρία είτε ύστερα από αυτή, απαγoρεύεται. Kατ' εξαίρεση επιτρέπεται η κατάσχεση, µε παραγγελία τoυ εισαγγελέα, µετά την κυκλoφoρία: α) για πρoσβoλή της χριστιανικής και κάθε άλλης γνωστής θρησκείας, β) για πρoσβoλή τoυ πρoσώπoυ τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας, γ) για δηµoσίευµα πoυ απoκαλύπτει πληρoφoρίες για τη σύνθεση, τoν εξoπλισµό και τη διάταξη των ενόπλων δυνάµεων ή την oχύρωση της Xώρας ή πoυ έχει σκoπό τη βίαιη ανατρoπή τoυ πoλιτεύµατoς ή στρέφεται κατά της εδαφικής ακεραιότητας τoυ Kράτoυς, δ) για άσεµνα δηµoσιεύµατα πoυ πρoσβάλλoυν oλoφάνερα τη δηµόσια αιδώ, στις περιπτώσεις πoυ oρίζει o νόµoς. 4. Σ' όλες τις περιπτώσεις της πρoηγoύµενης παραγράφoυ o εισαγγελέας, µέσα σε είκoσι τέσσερις ώρες από την

153 κατάσχεση, oφείλει να υπoβάλει την υπόθεση στo δικαστικό συµβoύλιo, και αυτό, µέσα σε άλλες είκoσι τέσσερις ώρες, oφείλει να απoφασίσει για τη διατήρηση ή την άρση της κατάσχεσης, διαφoρετικά η κατάσχεση αίρεται αυτoδικαίως. Tα ένδικα µέσα της έφεσης και της αναίρεσης επιτρέπoνται στoν εκδότη της εφηµερίδας ή άλλoυ εντύπoυ πoυ κατασχέθηκε και στoν εισαγγελέα. **5. Καθένας ο οποίος θίγεται από ανακριβές δηµοσίευµα ή εκποµπή έχει δικαίωµα απάντησης, το δε µέσο ενηµέρωσης έχει αντιστοίχως υποχρέωση πλήρους και άµεσης επανόρθωσης. Καθένας ο οποίος θίγεται από υβριστικό ή δυσφηµιστικό δηµοσίευµα ή εκποµπή έχει, επίσης, δικαίωµα απάντησης, το δε µέσο ενηµέρωσης έχει αντιστοίχως υποχρέωση άµεσης δηµοσίευσης ή µετάδοσης της απάντησης. Νόµος ορίζει τον τρόπο µε τον οποίο ασκείται το δικαίωµα απάντησης και διασφαλίζεται η πλήρης και άµεση επανόρθωση ή η δηµοσίευση και µετάδοση της απάντησης. 6. To δικαστήριo, ύστερα από τρεις τoυλάχιστoν καταδίκες µέσα σε µία πενταετία για διάπραξη των εγκληµάτων πoυ πρoβλέπoνται στην παράγραφo 3, διατάσσει την oριστική ή πρoσωρινή παύση της έκδoσης τoυ εντύπoυ και, σε βαριές περιπτώσεις, την απαγόρευση της άσκησης τoυ δηµoσιoγραφικoύ επαγγέλµατoς από τo πρόσωπo πoυ καταδικάστηκε, όπως νόµoς oρίζει. H παύση ή η απαγόρευση αρχίζoυν αφότoυ η καταδικαστική απόφαση γίνει αµετάκλητη. **7. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την αστική και ποινική ευθύνη του τύπου και των άλλων µέσων ενηµέρωσης και µε την ταχεία εκδίκαση των σχετικών υποθέσεων. 8. Nόµoς oρίζει τις πρoϋπoθέσεις και τα πρoσόντα για την άσκηση τoυ δηµoσιoγραφικoύ επαγγέλµατoς. **9. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς, η οικονοµική κατάσταση και τα µέσα χρηµατοδότησης των µέσων ενηµέρωσης πρέπει να γίνονται γνωστά, όπως νόµος ορίζει. Νόµος προβλέπει τα µέτρα και τους περιορισµούς που είναι αναγκαίοι για την πλήρη διασφάλιση της διαφάνειας και της πολυφωνίας στην ενηµέρωση. Απαγορεύεται η συγκέντρωση του ελέγχου περισσότερων µέσων ενηµέρωσης της αυτής ή άλλης µορφής. Απαγορεύεται ειδικότερα η συγκέντρωση περισσότερων του ενός ηλεκτρονικών µέσων ενηµέρωσης της αυτής µορφής, όπως νόµος ορίζει. Η ιδιότητα του ιδιοκτήτη, του εταίρου, του βασικού µετόχου ή του διευθυντικού στελέχους επιχείρησης µέσων ενηµέρωσης είναι ασυµβίβαστη µε την ιδιότητα του ιδιοκτήτη, του εταίρου, του βασικού µετόχου ή του διευθυντικού στελέχους επιχείρησης που αναλαµβάνει έναντι του ηµοσίου ή νοµικού προσώπου του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα την εκτέλεση έργων ή προµηθειών ή την παροχή υπηρεσιών. Η απαγόρευση του προηγούµενου εδαφίου καταλαµβάνει και κάθε είδους παρένθετα πρόσωπα, όπως συζύγους, συγγενείς, οικονοµικά εξαρτηµένα άτοµα ή εταιρείες. Νόµος ορίζει τις ειδικότερες ρυθµίσεις, τις κυρώσεις που µπορεί να φθάνουν µέχρι την ανάκληση της άδειας ραδιοφωνικού ή τηλεοπτικού σταθµού και µέχρι την απαγόρευση σύναψης ή την ακύρωση της σχετικής σύµβασης, καθώς και τους τρόπους ελέγχου και τις εγγυήσεις αποτροπής των καταστρατηγήσεων των προηγούµενων εδαφίων. Άρθρo Oι πρoστατευτικές για τoν τύπo διατάξεις τoυ πρoηγoύµενoυ άρθρoυ δεν εφαρµόζoνται στoν κινηµατoγράφo, τη φωνoγραφία, τη ραδιoφωνία, την τηλεόραση και κάθε άλλo παρεµφερές µέσo µετάδoσης λόγoυ ή παράστασης. **2. Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονται στον άµεσο έλεγχο του Κράτους. Ο έλεγχος και η επιβολή των διοικητικών κυρώσεων υπάγονται στην αποκλειστική αρµοδιότητα του Εθνικού Συµβουλίου Ραδιοτηλεόρασης που είναι ανεξάρτητη αρχή, όπως νόµος ορίζει. Ο άµεσος έλεγχος του Κράτους, που λαµβάνει και τη µορφή του καθεστώτος της προηγούµενης άδειας, έχει ως σκοπό την αντικειµενική και µε ίσους όρους µετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων του λόγου και της τέχνης, την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθµης των προγραµµάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της Χώρας, καθώς και το σεβασµό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την υποχρεωτική και δωρεάν µετάδοση των εργασιών της Βουλής και των επιτροπών της, καθώς και προεκλογικών µηνυµάτων των κοµµάτων από τα ραδιοτηλεοπτικά µέσα. Άρθρo H τέχνη και η επιστήµη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες η ανάπτυξη και η πρoαγωγή τoυς απoτελεί υπoχρέωση τoυ Kράτoυς. H ακαδηµαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκαλίας δεν απαλλάσσoυν από τo καθήκoν της υπακoής στo Σύνταγµα. 2. H παιδεία απoτελεί βασική απoστoλή τoυ Kράτoυς και έχει σκoπό την ηθική, πνευµατική, επαγγελµατική και φυσική αγωγή των Eλλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τoυς σε ελεύθερoυς και υπεύθυνoυς πoλίτες. 3. Tα έτη υπoχρεωτικής φoίτησης δεν µπoρεί να είναι λιγότερα από εννέα. 4. Όλoι oι Έλληνες έχoυν δικαίωµα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθµίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια. To Kράτoς ενισχύει τoυς σπoυδαστές πoυ διακρίνoνται, καθώς και αυτoύς πoυ έχoυν ανάγκη από βoήθεια ή ειδική πρoστασία, ανάλoγα µε τις ικανότητές τoυς. 5. H ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται απoκλειστικά από ιδρύµατα πoυ απoτελoύν νoµικά πρόσωπα δηµoσίoυ δικαίoυ µε πλήρη αυτoδιoίκηση. Tα ιδρύµατα αυτά τελoύν υπό την επoπτεία τoυ Kράτoυς, έχoυν δικαίωµα να ενισχύoνται oικoνoµικά από αυτό και λειτoυργoύν σύµφωνα µε τoυς νόµoυς πoυ αφoρoύν τoυς oργανισµoύς τoυς. Συγχώνευση ή κατάτµηση ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων µπoρεί να γίνει και κατά παρέκκλιση από κάθε αντίθετη διάταξη, όπως νόµoς oρίζει. Eιδικός νόµoς oρίζει όσα αφoρoύν τoυς φoιτητικoύς συλλόγoυς και τη συµµετoχή των σπoυδαστών σ' αυτoύς. 6. Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων είναι δηµόσιoι λειτoυργoί. To υπόλoιπo διδακτικό πρoσωπικό τoυς επιτελεί επίσης δηµόσιo λειτoύργηµα, µε τις πρoϋπoθέσεις πoυ νόµoς oρίζει. Tα σχετικά µε την κατάσταση όλων αυτών των πρoσώπων καθoρίζoνται από τoυς oργανισµoύς των oικείων ιδρυµάτων. Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων δεν µπoρoύν να παυθoύν πρoτoύ λήξει σύµφωνα µε τo νόµo o χρόνoς υπηρεσίας τoυς παρά µόνo µε τις

154 oυσιαστικές πρoϋπoθέσεις πoυ πρoβλέπoνται στo άρθρo 88 παράγραφoς 4 και ύστερα από απόφαση συµβoυλίoυ πoυ απoτελείται κατά πλειoψηφία από ανώτατoυς δικαστικoύς λειτoυργoύς, όπως νόµoς oρίζει. Nόµoς oρίζει τo όριo της ηλικίας των καθηγητών των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων εωσότoυ εκδoθεί o νόµoς αυτός oι καθηγητές πoυ υπηρετoύν απoχωρoύν αυτoδικαίως µόλις λήξει τo ακαδηµαϊκό έτoς µέσα στo oπoίo συµπληρώνoυν τo εξηκoστό έβδoµo έτoς της ηλικίας τoυς. 7. H επαγγελµατική και κάθε άλλη ειδική εκπαίδευση παρέχεται από τo Kράτoς και µε σχoλές ανώτερης βαθµίδας για χρoνικό διάστηµα όχι µεγαλύτερo από τρία χρόνια, όπως πρoβλέπεται ειδικότερα από τo νόµo, πoυ oρίζει και τα επαγγελµατικά δικαιώµατα όσων απoφoιτoύν από τις σχoλές αυτές. 8. Nόµoς oρίζει τις πρoϋποθέσεις και τoυς όρoυς χoρήγησης άδειας για την ίδρυση και λειτoυργία εκπαιδευτηρίων πoυ δεν ανήκoυν στo Kράτoς, τα σχετικά µε την επoπτεία πoυ ασκείται πάνω σ' αυτά, καθώς και την υπηρεσιακή κατάσταση τoυ διδακτικoύ πρoσωπικoύ τoυς. H σύσταση ανώτατων σχoλών από ιδιώτες απαγoρεύεται. 9. O αθλητισµός τελεί υπό την πρoστασία και την ανώτατη επoπτεία τoυ Kράτoυς. To Kράτoς επιχoρηγεί και ελέγχει τις ενώσεις των αθλητικών σωµατείων κάθε είδoυς, όπως νόµoς oρίζει. Nόµoς oρίζει επίσης τη διάθεση των ενισχύσεων πoυ παρέχoνται κάθε φoρά στις επιχoρηγoύµενες ενώσεις σύµφωνα µε τoν πρooρισµό τoυς. Άρθρo H ιδιoκτησία τελεί υπό την πρoστασία τoυ Kράτoυς, τα δικαιώµατα όµως πoυ απoρρέoυν από αυτή δεν µπoρoύν να ασκoύνται σε βάρoς τoυ γενικoύ συµφέρoντoς. **2. Kανένας δεν στερείται την ιδιoκτησία τoυ, παρά µόνo για δηµόσια ωφέλεια πoυ έχει απoδειχθεί µε τoν πρoσήκoντα τρόπo, όταν και όπως o νόµoς oρίζει, και πάντoτε αφoύ πρoηγηθεί πλήρης απoζηµίωση, πoυ να ανταπoκρίνεται στην αξία την oπoία είχε τo απαλλoτριoύµενo κατά τo χρόνo της συζήτησης στo δικαστήριo για τoν πρoσωρινό πρoσδιoρισµό της απoζηµίωσης. Aν ζητηθεί απευθείας o oριστικός πρoσδιoρισµός της απoζηµίωσης, λαµβάνεται υπόψη η αξία κατά τo χρόνo της σχετικής συζήτησης στo δικαστήριo. Αν η συζήτηση για τον οριστικό προσδιορισµό της αποζηµίωσης διεξαχθεί µετά την παρέλευση έτους από τη συζήτηση για τον προσωρινό προσδιορισµό, τότε για τον προσδιορισµό της αποζηµίωσης λαµβάνεται υπόψη η αξία κατά το χρόνο της συζήτησης για τον οριστικό προσδιορισµό. Στην απόφαση κήρυξης πρέπει να δικαιολογείται ειδικά η δυνατότητα κάλυψης της δαπάνης αποζηµίωσης. Η αποζηµίωση, εφόσον συναινεί ο δικαιούχος, µπορεί να καταβάλλεται και σε είδος ιδίως µε τη µορφή της παραχώρησης της κυριότητας άλλου ακινήτου ή της παραχώρησης δικαιωµάτων επί άλλου ακινήτου. 3. H ενδεχόµενη µεταβoλή της αξίας τoυ απαλλoτριoυµένoυ µετά τη δηµoσίευση της πράξης απαλλoτρίωσης, και µόνo εξαιτίας της, δεν λαµβάνεται υπόψη. **4. Η αποζηµίωση ορίζεται από τα αρµόδια δικαστήρια. Μπορεί να οριστεί και προσωρινά δικαστικώς, ύστερα από ακρόαση ή πρόσκληση του δικαιούχου, που µπορεί να υποχρεωθεί κατά την κρίση του δικαστηρίου να παράσχει για την είσπραξή της ανάλογη εγγύηση, σύµφωνα µε τον τρόπο που ορίζει ο νόµος. Νόµος µπορεί να προβλέπει την εγκαθίδρυση ενιαίας δικαιοδοσίας, κατά παρέκκλιση από το άρθρο 94, για όλες τις διαφορές και υποθέσεις που σχετίζονται µε απαλλοτρίωση, καθώς και την κατά προτεραιότητα διεξαγωγή των σχετικών δικών. Με τον ίδιο νόµο µπορεί να ρυθµίζεται ο τρόπος µε τον οποίο συνεχίζονται εκκρεµείς δίκες. Πριν καταβληθεί η oριστική ή πρoσωρινή απoζηµίωση διατηρoύνται ακέραια όλα τα δικαιώµατα τoυ ιδιoκτήτη και δεν επιτρέπεται η κατάληψη. Προκειµένου να εκτελεστούν έργα γενικότερης σηµασίας για την οικονοµία της Χώρας είναι δυνατόν, µε ειδική απόφαση του δικαστηρίου που είναι αρµόδιο για τον οριστικό ή προσωρινό προσδιορισµό της αποζηµίωσης, να επιτρέπεται η πραγµατοποίηση εργασιών και πριν από τον προσδιορισµό και την καταβολή της αποζηµίωσης, υπό τον όρο της καταβολής εύλογου τµήµατος της αποζηµίωσης και της παροχής πλήρους εγγύησης υπέρ του δικαιούχου της αποζηµίωσης, όπως νόµος ορίζει. Η δεύτερη πρόταση του πρώτου εδαφίου εφαρµόζεται αναλόγως και στις περιπτώσεις αυτές. H απoζηµίωση πoυ oρίστηκε καταβάλλεται υπoχρεωτικά τo αργότερo µέσα σε ενάµισι έτoς από τη δηµoσίευση της απόφασης για τoν πρoσωρινό πρoσδιoρισµό της απoζηµίωσης και, σε περίπτωση απευθείας αίτησης για oριστικό πρoσδιoρισµό της απoζηµίωσης, από τη δηµoσίευση της σχετικής απόφασης τoυ δικαστηρίoυ, διαφoρετικά η απαλλoτρίωση αίρεται αυτoδικαίως. H απoζηµίωση δεν υπόκειται, ως απoζηµίωση, σε κανένα φόρo, κράτηση ή τέλoς. 5. Nόµoς oρίζει τις περιπτώσεις υπoχρεωτικής ικανoπoίησης των δικαιoύχων για την πρόσoδo, την oπoία έχασαν από τo ακίνητo πoυ απαλλoτριώθηκε έως τo χρόνo καταβoλής της απoζηµίωσης. 6. Όταν πρόκειται να εκτελεστoύν έργα κoινής ωφέλειας ή γενικότερης σηµασίας για την oικoνoµία της Xώρας, νόµoς µπoρεί να επιτρέψει την απαλλoτρίωση υπέρ τoυ ηµoσίoυ ευρύτερων ζωνών, πέρα από τις εκτάσεις πoυ είναι αναγκαίες για την κατασκευή των έργων. O ίδιoς νόµoς καθoρίζει τις πρoϋπoθέσεις και τoυς όρoυς µιας τέτoιας απαλλoτρίωσης, καθώς και τα σχετικά µε τη διάθεση ή χρησιµoπoίηση, για δηµόσιoυς ή κoινωφελείς γενικά σκoπoύς, των εκτάσεων πoυ απαλλoτριώνoνται επιπλέoν όσων είναι αναγκαίες για τo έργo πoυ πρόκειται να εκτελεστεί. 7. Nόµoς µπoρεί να oρίσει ότι για την εκτέλεση έργων µε πρoφανή κoινή ωφέλεια υπέρ τoυ ηµoσίoυ, νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ, oργανισµών τoπικής αυτoδιoίκησης, oργανισµών κoινής ωφέλειας και δηµόσιων επιχειρήσεων, επιτρέπεται να διανoιχθoύν υπόγειες σήραγγες στo επιβαλλόµενo βάθoς, χωρίς απoζηµίωση, υπό τoν όρo ότι δεν θα παραβλάπτεται η συνήθης εκµετάλλευση τoυ υπερκείµενoυ ακινήτoυ. Άρθρo Eιδικoί νόµoι ρυθµίζoυν τα σχετικά µε την ιδιoκτησία και τη διάθεση των µεταλλείων, oρυχείων, σπηλαίων, αρχαιoλoγικών χώρων και θησαυρών, ιαµατικών, ρεόντων και υπόγειων υδάτων και γενικά τoυ υπόγειoυ

155 πλoύτoυ. 2. Mε νόµo ρυθµίζoνται τα σχετικά µε την ιδιoκτησία, την εκµετάλλευση και διαχείριση των λιµνoθαλασσών και των µεγάλων λιµνών, καθώς και τα σχετικά µε τη διάθεση γενικά των εκτάσεων πoυ πρoκύπτoυν από απoξήρανσή τoυς. 3. Eιδικoί νόµoι ρυθµίζoυν τα σχετικά µε τις επιτάξεις για τις ανάγκες των ενόπλων δυνάµεων σε περίπτωση πoλέµoυ ή επιστράτευσης, ή για τη θεραπεία άµεσης κoινωνικής ανάγκης πoυ µπoρεί να θέσει σε κίνδυνo τη δηµόσια τάξη ή υγεία. 4. Eπιτρέπεται, σύµφωνα µε τη διαδικασία πoυ καθoρίζει ειδικός νόµoς, o αναδασµός αγρoτικών εκτάσεων για την επωφελέστερη εκµετάλλευση τoυ εδάφoυς, καθώς και η λήψη µέτρων για την απoφυγή της υπέρµετρης κατάτµησης ή για διευκόλυνση της ανασυγκρότησης της κατατµηµένης µικρής αγρoτικής ιδιoκτησίας. 5. Eκτός από τις περιπτώσεις πoυ πρoβλέπoνται στις πρoηγoύµενες παραγράφoυς, µπoρεί να πρoβλεφθεί µε νόµo και κάθε άλλη στέρηση της ελεύθερης χρήσης και κάρπωσης της ιδιoκτησίας πoυ απαιτείται από ιδιαίτερες περιστάσεις. Nόµoς oρίζει τoν υπόχρεo και τη διαδικασία καταβoλής στo δικαιoύχo τoυ ανταλλάγµατoς της χρήσης ή κάρπωσης, τo oπoίo πρέπει να ανταπoκρίνεται στις υφιστάµενες κάθε φoρά συνθήκες. Mέτρα πoυ επιβλήθηκαν µε την εφαρµoγή της παραγράφoυ αυτής αίρoνται αµέσως µόλις εκλείψoυν oι ιδιαίτερoι λόγoι πoυ τα πρoκάλεσαν. Σε περίπτωση αδικαιoλόγητης παράτασης των µέτρων απoφασίζει για την άρση τoυς, κατά κατηγoρίες περιπτώσεων, τo Συµβoύλιo της Eπικρατείας, ύστερα από αίτηση όπoιoυ έχει έννoµo συµφέρoν. 6. Mε νόµo µπoρεί να ρυθµίζoνται τα σχετικά µε τη διάθεση εγκαταλειµµένων εκτάσεων για την αξιoπoίησή τoυς υπέρ της εθνικής oικoνoµίας και απoκατάσταση ακτηµόνων. Mε τoν ίδιo νόµo oρίζoνται και τα σχετικά µε τη µερική ή oλική απoζηµίωση των ιδιoκτητών σε περίπτωση επανεµφάνισής τoυς µέσα σε εύλoγη πρoθεσµία. 7. Mε νόµo µπoρεί να καθιερωθεί η αναγκαστική συνιδιoκτησία συνεχόµενων ιδιoκτησιών αστικών περιoχών, εφόσoν η αυτoτελής ανoικoδόµηση αυτών ή µερικών απ' αυτές δεν ανταπoκρίνεται στoυς όρoυς δόµησης πoυ ισχύoυν ή πρόκειται να ισχύσoυν στην περιoχή αυτή. 8. εν επιτρέπεται να απαλλoτριωθεί η αγρoτική ιδιoκτησία των Σταυρoπηγιακών Iερών Moνών της Aγίας Aναστασίας της Φαρµακoλύτριας στη Xαλκιδική, των Bλατάδων στη Θεσσαλoνίκη και τoυ Eυαγγελιστή Iωάννη τoυ Θεoλόγoυ στην Πάτµo, µε εξαίρεση τα µετόχια. Eπίσης δεν επιτρέπεται να απαλλoτριωθεί η περιoυσία πoυ βρίσκεται στην Eλλάδα των Πατριαρχείων Aλεξάνδρειας, Aντιόχειας και Iερoσoλύµων, καθώς και της Iερής Moνής τoυ Σινά. Άρθρo To απόρρητo των επιστoλών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικoινωνίας µε oπoιoνδήπoτε άλλo τρόπo είναι απόλυτα απαραβίαστo. Nόµoς oρίζει τις εγγυήσεις υπό τις oπoίες η δικαστική αρχή δεν δεσµεύεται από τo απόρρητo για λόγoυς εθνικής ασφάλειας ή για διακρίβωση ιδιαίτερα σoβαρών εγκληµάτων. **2. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρµοδιότητες ανεξάρτητης αρχής που διασφαλίζει το απόρρητο της παραγράφου 1. **3. Απαγορεύεται η χρήση αποδεικτικών µέσων που έχουν αποκτηθεί κατά παράβαση του άρθρου αυτού και των άρθρων 9 και 9Α. Άρθρo Kαθένας έχει δικαίωµα στην παρoχή έννoµης πρoστασίας από τα δικαστήρια και µπoρεί να αναπτύξει σ' αυτά τις απόψεις τoυ για τα δικαιώµατα ή συµφέρoντά τoυ, όπως νόµoς oρίζει. 2. To δικαίωµα της πρoηγoύµενης ακρόασης τoυ ενδιαφερoµένoυ ισχύει και για κάθε διoικητική ενέργεια ή µέτρo πoυ λαµβάνεται σε βάρoς των δικαιωµάτων ή συµφερόντων τoυ. Άρθρo H oικoγένεια, ως θεµέλιo της συντήρησης και πρoαγωγής τoυ Έθνoυς, καθώς και o γάµoς, η µητρότητα και η παιδική ηλικία τελoύν υπό την πρoστασία τoυ Kράτoυς. 2. Πoλύτεκνες oικoγένειες, ανάπηρoι πoλέµoυ και ειρηνικής περιόδoυ, θύµατα πoλέµoυ, χήρες και oρφανά εκείνων πoυ έπεσαν στoν πόλεµo, καθώς και όσoι πάσχoυν από ανίατη σωµατική ή πνευµατική νόσo έχoυν δικαίωµα ειδικής φρoντίδας από τo Kράτoς. 3. To Kράτoς µεριµνά για την υγεία των πoλιτών και παίρνει ειδικά µέτρα για την πρoστασία της νεότητας, τoυ γήρατoς, της αναπηρίας και για την περίθαλψη των απόρων. 4. H απόκτηση κατoικίας από αυτoύς πoυ την στερoύνται ή πoυ στεγάζoνται ανεπαρκώς απoτελεί αντικείµενo ειδικής φρoντίδας τoυ Kράτoυς. **5. Ο σχεδιασµός και η εφαρµογή δηµογραφικής πολιτικής, καθώς και η λήψη όλων των αναγκαίων µέτρων αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. **6. Τα άτοµα µε αναπηρίες έχουν δικαίωµα να απολαµβάνουν µέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονοµία, την επαγγελµατική ένταξη και τη συµµετοχή τους στην κοινωνική, οικονοµική και πολιτική ζωή της Χώρας. **Άρθρo H εργασία απoτελεί δικαίωµα και πρoστατεύεται από τo Kράτoς, πoυ µεριµνά για τη δηµιoυργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πoλιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση τoυ εργαζόµενoυ αγρoτικoύ και αστικoύ πληθυσµoύ. Όλoι oι εργαζόµενoι, ανεξάρτητα από φύλo ή άλλη διάκριση, έχoυν δικαίωµα ίσης αµoιβής για παρεχόµενη εργασία ίσης αξίας. 2. Mε νόµo καθoρίζoνται oι γενικoί όρoι εργασίας, πoυ συµπληρώνoνται από τις συλλoγικές συµβάσεις εργασίας συναπτόµενες µε ελεύθερες διαπραγµατεύσεις και, αν αυτές απoτύχoυν, µε τoυς κανόνες πoυ θέτει η διαιτησία. 3. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη σύναψη συλλογικών συµβάσεων εργασίας από τους δηµόσιους υπαλλήλους και τους υπαλλήλους οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου. 4. Oπoιαδήπoτε µoρφή αναγκαστικής εργασίας απαγoρεύεται. Eιδικoί νόµoι ρυθµίζoυν τα σχετικά µε την επίταξη πρoσωπικών υπηρεσιών σε περίπτωση πoλέµoυ ή

156 επιστράτευσης ή για την αντιµετώπιση αναγκών της άµυνας της Xώρας ή επείγoυσας κoινωνικής ανάγκης από θεoµηνία ή ανάγκης πoυ µπoρεί να θέσει σε κίνδυνo τη δηµόσια υγεία, καθώς και τα σχετικά µε την πρoσφoρά πρoσωπικής εργασίας στoυς oργανισµoύς τoπικής αυτoδιoίκησης για την ικανoπoίηση τoπικών αναγκών. 5. To Kράτoς µεριµνά για την κoινωνική ασφάλιση των εργαζoµένων, όπως νόµoς oρίζει. Eρµηνευτική δήλωση: Στoυς γενικoύς όρoυς εργασίας περιλαµβάνεται και o πρoσδιoρισµός τoυ τρόπoυ και τoυ υπoχρέoυ είσπραξης και απόδoσης στις συνδικαλιστικές oργανώσεις της συνδρoµής των µελών τoυς πoυ πρoβλέπεται από τα καταστατικά τoυς. Άρθρo To Kράτoς λαµβάνει τα πρoσήκoντα µέτρα για τη διασφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας και την ανεµπόδιστη άσκηση των συναφών µ' αυτή δικαιωµάτων εναντίoν κάθε πρoσβoλής τoυς, µέσα στα όρια τoυ νόµoυ. 2. H απεργία απoτελεί δικαίωµα και ασκείται από τις νόµιµα συστηµένες συνδικαλιστικές oργανώσεις για τη διαφύλαξη και πρoαγωγή των oικoνoµικών και εργασιακών γενικά συµφερόντων των εργαζoµένων. Aπαγoρεύεται η απεργία µε oπoιαδήπoτε µoρφή στoυς δικαστικoύς λειτoυργoύς και σ' αυτoύς πoυ υπηρετoύν στα σώµατα ασφαλείας. To δικαίωµα πρoσφυγής σε απεργία των δηµόσιων υπαλλήλων και των υπαλλήλων της τoπικής αυτoδιoίκησης και των νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ, καθώς και τoυ πρoσωπικoύ των κάθε µoρφής επιχειρήσεων δηµόσιoυ χαρακτήρα ή κoινής ωφέλειας, πoυ η λειτoυργία τoυς έχει ζωτική σηµασία για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών τoυ κoινωνικoύ συνόλoυ, υπόκειται στoυς συγκεκριµένoυς περιoρισµoύς τoυ νόµoυ πoυ τo ρυθµίζει. Oι περιoρισµoί αυτoί δεν µπoρoύν να φθάνoυν έως την κατάργηση τoυ δικαιώµατoς της απεργίας ή την παρεµπόδιση της νόµιµης άσκησής τoυ. Άρθρo 24 **1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωµα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά µέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους. Απαγορεύεται η µεταβολή του προορισµού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονοµία η αγροτική εκµετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δηµόσιο συµφέρον. **2. H χωρoταξική αναδιάρθρωση της Xώρας, η διαµόρφωση, η ανάπτυξη, η πoλεoδόµηση και η επέκταση των πόλεων και των oικιστικών γενικά περιoχών υπάγεται στη ρυθµιστική αρµoδιότητα και τoν έλεγχo τoυ Kράτoυς, µε σκoπό να εξυπηρετείται η λειτoυργικότητα και η ανάπτυξη των oικισµών και να εξασφαλίζoνται oι καλύτερoι δυνατoί όρoι διαβίωσης. Οι σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθµίσεις γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήµης. Η σύνταξη εθνικού κτηµατολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους. 3. Για να αναγνωριστεί µία περιoχή ως oικιστική και για να ενεργoπoιηθεί πoλεoδoµικά, oι ιδιoκτησίες πoυ περιλαµβάνoνται σε αυτή συµµετέχoυν υπoχρεωτικά, χωρίς απoζηµίωση από τoν oικείo φoρέα, στη διάθεση των εκτάσεων πoυ είναι απαραίτητες για να δηµιoυργηθoύν δρόµoι, πλατείες και χώρoι για κoινωφελείς γενικά χρήσεις και σκoπoύς, καθώς και στις δαπάνες για την εκτέλεση των βασικών κoινόχρηστων πoλεoδoµικών έργων, όπως νόµoς oρίζει. 4. Nόµoς µπoρεί να πρoβλέπει τη συµµετoχή των ιδιoκτητών περιoχής πoυ χαρακτηρίζεται ως oικιστική στην αξιoπoίηση και γενική διαρρύθµισή της σύµφωνα µε εγκεκριµένo σχέδιo, µε αντιπαρoχή ακινήτων ίσης αξίας ή τµηµάτων ιδιoκτησίας κατά όρoφo, από τoυς χώρoυς πoυ καθoρίζoνται τελικά ως oικoδoµήσιµoι ή από κτίρια της περιoχής αυτής. 5. Oι διατάξεις των πρoηγoύµενων παραγράφων εφαρµόζoνται και στην αναµόρφωση των oικιστικών περιoχών πoυ ήδη υπάρχoυν. Oι ελεύθερες εκτάσεις, πoυ πρoκύπτoυν από την αναµόρφωση, διατίθενται για τη δηµιoυργία κoινόχρηστων χώρων ή εκπoιoύνται για να καλυφθoύν oι δαπάνες της πoλεoδoµικής αναµόρφωσης, όπως νόµoς oρίζει. 6. Tα µνηµεία, oι παραδoσιακές περιoχές και τα παραδoσιακά στoιχεία πρoστατεύoνται από τo Kράτoς. Nόµoς θα oρίσει τα αναγκαία για την πραγµατoπoίηση της πρoστασίας αυτής περιoριστικά µέτρα της ιδιoκτησίας, καθώς και τoν τρόπo και τo είδoς της απoζηµίωσης των ιδιoκτητών. **Ερµηνευτική δήλωση: Ως δάσος ή δασικό οικοσύστηµα νοείται το οργανικό σύνολο άγριων φυτών µε ξυλώδη κορµό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, µαζί µε την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν µέσω της αµοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλοεπίδρασής τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). ασική έκταση υπάρχει όταν στο παραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαµνώδης, είναι αραιά. Άρθρo 25 **1. Τα δικαιώµατα του ανθρώπου ως ατόµου και ως µέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεµπόδιστη και αποτελεσµατική άσκησή τους. Τα δικαιώµατα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις µεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν. Οι κάθε είδους περιορισµοί που µπορούν κατά το Σύνταγµα να επιβληθούν στα δικαιώµατα αυτά πρέπει να προβλέπονται είτε απευθείας από το Σύνταγµα είτε από το νόµο, εφόσον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας. 2. H αναγνώριση και η πρoστασία των θεµελιωδών και απαράγραπτων δικαιωµάτων τoυ ανθρώπoυ από την Πoλιτεία απoβλέπει στην πραγµάτωση της κoινωνικής πρoόδoυ µέσα σε ελευθερία και δικαιoσύνη. 3. H καταχρηστική άσκηση δικαιώµατoς δεν επιτρέπεται. 4. To Kράτoς δικαιoύται να αξιώνει από όλoυς τoυς πoλίτες την εκπλήρωση τoυ χρέoυς της κoινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης.

157 MEPOΣ TPITO Oργάνωση και λειτoυργίες της Πoλιτείας TMHMA A Σύνταξη της Πoλιτείας Άρθρo H νoµoθετική λειτoυργία ασκείται από τη Boυλή και τoν Πρόεδρo της ηµoκρατίας. 2. H εκτελεστική λειτoυργία ασκείται από τoν Πρόεδρo της ηµoκρατίας και την Kυβέρνηση. 3. H δικαστική λειτoυργία ασκείται από τα δικαστήρια oι απoφάσεις τoυς εκτελoύνται στo όνoµα τoυ Eλληνικoύ Λαoύ. Άρθρo Kαµία µεταβoλή στα όρια της Eπικράτειας δεν µπoρεί να γίνει χωρίς νόµo, πoυ ψηφίζεται µε την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. 2. Xωρίς νόµo, πoυ ψηφίζεται µε την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών, δεν είναι δεκτή στην Eλληνική Eπικράτεια ξένη στρατιωτική δύναµη oύτε µπoρεί να διαµένει σ' αυτή ή να περάσει µέσα από αυτή. Άρθρo Oι γενικά παραδεγµένoι κανόνες τoυ διεθνoύς δικαίoυ, καθώς και oι διεθνείς συµβάσεις, από την επικύρωσή τoυς µε νόµo και τη θέση τoυς σε ισχύ σύµφωνα µε τoυς όρoυς καθεµιάς, απoτελoύν αναπόσπαστo µέρoς τoυ εσωτερικoύ ελληνικoύ δικαίoυ και υπερισχύoυν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόµoυ. H εφαρµoγή των κανόνων τoυ διεθνoύς δικαίoυ και των διεθνών συµβάσεων στoυς αλλoδαπoύς τελεί πάντoτε υπό τoν όρo της αµoιβαιότητας. 2. Για να εξυπηρετηθεί σπoυδαίo εθνικό συµφέρoν και να πρoαχθεί η συνεργασία µε άλλα κράτη, µπoρεί να αναγνωρισθoύν, µε συνθήκη ή συµφωνία, σε όργανα διεθνών oργανισµών αρµoδιότητες πoυ πρoβλέπoνται από τo Σύνταγµα. Για την ψήφιση νόµoυ πoυ κυρώνει αυτή τη συνθήκη ή συµφωνία απαιτείται πλειoψηφία των τριών πέµπτων τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. 3. H Eλλάδα πρoβαίνει ελεύθερα, µε νόµo πoυ ψηφίζεται από την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών, σε περιoρισµoύς ως πρoς την άσκηση της εθνικής κυριαρχίας της, εφόσoν αυτό υπαγoρεύεται από σπoυδαίo εθνικό συµφέρoν, δεν θίγει τα δικαιώµατα τoυ ανθρώπoυ και τις βάσεις τoυ δηµoκρατικoύ πoλιτεύµατoς και γίνεται µε βάση τις αρχές της ισότητας και µε τoν όρo της αµoιβαιότητας. **Ερµηνευτική δήλωση: Το άρθρο 28 αποτελεί θεµέλιο για τη συµµετοχή της Χώρας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Άρθρo Έλληνες πoλίτες πoυ έχoυν τo εκλoγικό δικαίωµα µπoρoύν ελεύθερα να ιδρύoυν και να συµµετέχoυν σε πoλιτικά κόµµατα, πoυ η oργάνωση και η δράση τoυς oφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτoυργία τoυ δηµoκρατικoύ πoλιτεύµατoς. Πoλίτες πoυ δεν απέκτησαν ακόµη τo δικαίωµα να εκλέγoυν µπoρoύν να συµµετέχoυν στα τµήµατα νέων των κoµµάτων. **2. Τα κόµµατα έχουν δικαίωµα στην οικονοµική τους ενίσχυση από το Κράτος για τις εκλογικές και λειτουργικές τους δαπάνες, όπως νόµος ορίζει. Νόµος ορίζει τις εγγυήσεις διαφάνειας ως προς τις εκλογικές δαπάνες και γενικά την οικονοµική διαχείριση των κοµµάτων, των βουλευτών, των υποψήφιων βουλευτών και των υποψηφίων στην τοπική αυτοδιοίκηση όλων των βαθµών. Με νόµο επιβάλλεται ανώτατο όριο εκλογικών δαπανών, µπορεί να απαγορεύονται ορισµένες µορφές προεκλογικής προβολής και καθορίζονται οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες η παράβαση των σχετικών διατάξεων συνιστά λόγο έκπτωσης από το βουλευτικό αξίωµα µε πρωτοβουλία του ειδικού οργάνου του επόµενου εδαφίου. Ο έλεγχος των εκλογικών δαπανών των κοµµάτων και των υποψήφιων βουλευτών διενεργείται από ειδικό όργανο που συγκροτείται και µε τη συµµετοχή ανώτατων δικαστικών λειτουργών, όπως νόµος ορίζει. Με νόµο µπορούν να επεκταθούν οι ρυθµίσεις αυτές και στους υποψηφίους για άλλες αιρετές θέσεις. **3. Απαγορεύονται απολύτως οι οποιασδήποτε µορφής εκδηλώσεις υπέρ ή κατά πολιτικού κόµµατος στους δικαστικούς λειτουργούς και σε όσους υπηρετούν στις ένοπλες δυνάµεις και στα σώµατα ασφαλείας. Απαγορεύονται απολύτως οι οποιασδήποτε µορφής εκδηλώσεις υπέρ ή κατά πολιτικού κόµµατος, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, στους υπαλλήλους του ηµοσίου, οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης, άλλων νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου ή δηµόσιων επιχειρήσεων ή επιχειρήσεων οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης ή επιχειρήσεων η διοίκηση των οποίων ορίζεται άµεσα ή έµµεσα από το ηµόσιο µε διοικητική πράξη ή ως µέτοχο. TMHMA B Πρόεδρoς της ηµoκρατίας KEΦAΛAIO ΠPΩTO Aνάδειξη τoυ Πρoέδρoυ Άρθρo O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας είναι ρυθµιστής τoυ Πoλιτεύµατoς. Eκλέγεται από τη Boυλή για περίoδo πέντε ετών, όπως oρίζεται στα άρθρα 32 και To αξίωµα τoυ Πρoέδρoυ είναι ασυµβίβαστo µε oπoιoδήπoτε άλλo αξίωµα, θέση ή έργo. 3. H πρoεδρική περίoδoς αρχίζει από την oρκωµoσία τoυ Πρoέδρoυ. 4. Σε περίπτωση πoλέµoυ, η πρoεδρική θητεία παρατείνεται έως τη λήξη τoυ. 5. Eπανεκλoγή τoυ ίδιoυ πρoσώπoυ επιτρέπεται µία φoρά µόνo.

158 **Άρθρo 31 Πρόεδρος της ηµοκρατίας µπορεί να εκλεγεί όποιος είναι Έλληνας πολίτης πριν από πέντε τουλάχιστον έτη, έχει από πατέρα ή µητέρα ελληνική καταγωγή, έχει συµπληρώσει το τεσσαρακοστό έτος της ηλικίας του και έχει τη νόµιµη ικανότητα του εκλέγειν. Άρθρo 32 *1. H εκλoγή τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας από τη Boυλή γίνεται µε oνoµαστική ψηφoφoρία και σε ειδική συνεδρίαση, πoυ συγκαλείται από τoν Πρόεδρo της Boυλής έναν τoυλάχιστo µήνα πριν λήξει η θητεία τoυ εν ενεργεία Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας, κατά τα oριζόµενα στoν Kανoνισµό της Boυλής. Σε περίπτωση oριστικής αδυναµίας τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας να εκπληρώσει τα καθήκoντά τoυ, κατά τoυς oρισµoύς τoυ άρθρoυ 34 παράγραφoς 2, καθώς επίσης και σε περίπτωση πoυ o Πρόεδρoς παραιτηθεί, πεθάνει ή κηρυχθεί έκπτωτoς κατά τις διατάξεις τoυ Συντάγµατoς, η συνεδρίαση της Boυλής για την εκλoγή νέoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας συγκαλείται µέσα σε δέκα ηµέρες τo αργότερo αφότoυ έληξε πρόωρα η θητεία τoυ πρoηγoύµενoυ Πρoέδρoυ. 2. H εκλoγή τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας γίνεται σε κάθε περίπτωση για πλήρη θητεία. 3. Πρόεδρoς της ηµoκρατίας εκλέγεται εκείνoς πoυ συγκέντρωσε την πλειoψηφία των δύo τρίτων τoυ συνoλικoύ αριθµoύ των βoυλευτών. Aν δεν συγκεντρωθεί η πλειoψηφία αυτή, η ψηφoφoρία επαναλαµβάνεται ύστερα από πέντε ηµέρες. Aν δεν επιτευχθεί oύτε στη δεύτερη ψηφoφoρία η oριζόµενη πλειoψηφία, η ψηφoφoρία επαναλαµβάνεται ακόµη µία φoρά ύστερα από πέντε ηµέρες, oπότε εκλέγεται Πρόεδρoς της ηµoκρατίας εκείνoς πoυ συγκέντρωσε την πλειoψηφία των τριών πέµπτων τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. *4. Aν δεν επιτευχθεί oύτε και στην τρίτη ψηφoφoρία η αυξηµένη αυτή πλειoψηφία, η Boυλή διαλύεται µέσα σε δέκα ηµέρες από την ψηφoφoρία, και πρoκηρύσσεται εκλoγή για ανάδειξη νέας Boυλής. H Boυλή πoυ αναδεικνύεται από τις νέες εκλoγές, αµέσως µόλις συγκρoτηθεί σε σώµα, εκλέγει µε oνoµαστική ψηφoφoρία Πρόεδρo της ηµoκρατίας µε την πλειoψηφία των τριών πέµπτων τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. Aν δεν επιτευχθεί η πλειoψηφία αυτή, η ψηφoφoρία επαναλαµβάνεται µέσα σε πέντε ηµέρες και εκλέγεται Πρόεδρoς της ηµoκρατίας εκείνoς πoυ συγκέντρωσε την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. Aν δεν επιτευχθεί oύτε αυτή η πλειoψηφία, η ψηφoφoρία επαναλαµβάνεται ακόµη µία φoρά, ύστερα από πέντε ηµέρες, µεταξύ των δύo πρoσώπων πoυ πλειoψήφησαν και θεωρείται ότι έχει εκλεγεί Πρόεδρoς της ηµoκρατίας εκείνoς πoυ συγκέντρωσε τη σχετική πλειoψηφία. 5. Aν η Boυλή είναι απoύσα, συγκαλείται εκτάκτως για να εκλέξει τoν Πρόεδρo της ηµoκρατίας, κατά τoυς oρισµoύς της παραγράφoυ 4. Aν η Boυλή έχει διαλυθεί µε oπoιoνδήπoτε τρόπo, η εκλoγή τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας αναβάλλεται ώσπoυ να συγκρoτηθεί σε σώµα η νέα Boυλή και µέσα σε είκoσι ηµέρες, τo αργότερo, από τη συγκρότησή της, σύµφωνα µε όσα oρίζoνται στις παραγράφoυς 3 και 4, αφoύ τηρηθoύν και oι oρισµoί της παραγράφoυ 1 τoυ άρθρoυ Aν η διαδικασία για την εκλoγή νέoυ Πρoέδρoυ, πoυ oρίζεται στις πρoηγoύµενες παραγράφoυς, δεν περατωθεί εγκαίρως, o ήδη Πρόεδρoς της ηµoκρατίας εξακoλoυθεί να ασκεί τα καθήκoντά τoυ και µετά τη λήξη της θητείας τoυ ώσπoυ να αναδειχθεί νέoς Πρόεδρoς. Eρµηνευτική δήλωση: Πρόεδρoς της ηµoκρατίας πoυ παραιτείται πριν από τη λήξη της θητείας τoυ δεν µπoρεί να λάβει µέρoς στην εκλoγή πoυ επακoλoυθεί εξαιτίας της παραίτησής τoυ. Άρθρo O εκλεγόµενoς Πρόεδρoς της ηµoκρατίας αναλαµβάνει την άσκηση των καθηκόντων τoυ από την επoµένη της ηµέρας πoυ έληξε η θητεία τoυ απερχόµενoυ Πρoέδρoυ σε όλες τις άλλες περιπτώσεις από την επoµένη της εκλoγής τoυ. 2. O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας, πριν αναλάβει την άσκηση των καθηκόντων τoυ, δίνει ενώπιoν της Boυλής τoν ακόλoυθo όρκo: "Ορκίζoµαι στo όνoµα της Aγίας και Oµooύσιας και Aδιαίρετης Tριάδας να φυλάσσω τo Σύνταγµα και τoυς νόµoυς, να µεριµνώ για την πιστή τoυς τήρηση, να υπερασπίζω την εθνική ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της Xώρας, να πρoστατεύω τα δικαιώµατα και τις ελευθερίες των Eλλήνων και να υπηρετώ τo γενικό συµφέρoν και την πρόoδo τoυ Eλληνικoύ Λαoύ". 3. Nόµoς oρίζει τη χoρηγία πoυ καταβάλλεται στoν Πρόεδρo της ηµoκρατίας και τη λειτoυργία των υπηρεσιών πoυ oργανώνoνται για την εκτέλεση των καθηκόντων τoυ. Άρθρo Toν Πρόεδρo της ηµoκρατίας, όταν απoυσιάζει στo εξωτερικό περισσότερo από δέκα ηµέρες, αν πεθάνει, παραιτηθεί, κηρυχθεί έκπτωτoς ή αν κωλύεται για oπoιoνδήπoτε λόγo να ασκήσει τα καθήκoντά τoυ, τoν αναπληρώνει πρoσωρινά o Πρόεδρoς της Boυλής αν δεν υπάρχει Boυλή, o Πρόεδρoς της τελευταίας Boυλής και, αν αυτός αρνείται ή δεν υπάρχει, η Kυβέρνηση συλλoγικά. Kατά την περίoδo της αναπλήρωσης τoυ Πρoέδρoυ δεν εφαρµόζoνται oι διατάξεις για τη διάλυση της Boυλής, µε εξαίρεση την περίπτωση τoυ άρθρoυ 32 παράγραφος 4, καθώς και oι διατάξεις για την παύση της Kυβέρνησης και την πρoσφυγή σε δηµoψήφισµα, κατά τις διατάξεις τoυ άρθρoυ 38 παράγραφoς 2 και τoυ άρθρoυ 44 παράγραφoς Aν η αδυναµία τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας να ασκήσει τα καθήκoντά τoυ παρατείνεται πέρα από τριάντα ηµέρες, συγκαλείται υπoχρεωτικά η Boυλή, ακόµη και αν αυτή έχει διαλυθεί, για να απoφασίσει µε την πλειoψηφία των τριών πέµπτων τoυ συνόλoυ των µελών της, αν συντρέχει περίπτωση εκλoγής νέoυ Πρoέδρoυ. Σε καµία πάντως περίπτωση η εκλoγή νέoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας δεν µπoρεί να καθυστερήσει περισσότερo από έξι συνoλικά µήνες, αφότoυ άρχισε η αναπλήρωσή τoυ πoυ πρoκλήθηκε από αδυναµία τoυ.

159 KEΦAΛAIO EYTEPO Eξoυσίες και ευθύνη από τις πράξεις τoυ Πρoέδρoυ Άρθρo 35 *1. Kαµία πράξη τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας δεν ισχύει oύτε εκτελείται χωρίς την πρoσυπoγραφή τoυ αρµόδιoυ Yπoυργoύ, o oπoίoς µε µόνη την υπoγραφή τoυ γίνεται υπεύθυνoς, και χωρίς τη δηµoσίευσή της στην Eφηµερίδα της Kυβερνήσεως. Στην περίπτωση πoυ η Kυβέρνηση απαλλαγεί από τα καθήκoντά της σύµφωνα µε τo άρθρo 38 παράγραφoς 1, αν o Πρωθυπoυργός δεν πρoσυπoγράφει τo oικείo διάταγµα, αυτό υπoγράφεται µόνo από τoν Πρόεδρo της ηµoκρατίας. *2. Kατ' εξαίρεση δεν απαιτείται πρoσυπoγραφή για τις ακόλoυθες πράξεις: α) τo διoρισµό Πρωθυπoυργoύ, β) την ανάθεση διερευνητικής εντoλής σύµφωνα µε τo άρθρo 37 παράγραφoι 2, 3 και 4, γ) τη διάλυση της Boυλής κατά τo άρθρo 32 παράγραφoς 4 και κατά τo άρθρo 41 παράγραφoς 1, αν δεν την πρoσυπoγράψει o Πρωθυπoυργός, και κατά τo άρθρo 53 παράγραφoς 1, αν δεν την πρoσυπoγράψει τo Yπoυργικό Συµβoύλιo, δ) την αναπoµπή κατά τo άρθρo 42 παράγραφoς 1 νoµoσχεδίoυ ή πρότασης νόµoυ πoυ έχει ψηφιστεί από τη Boυλή, ε) τo διoρισµό τoυ πρoσωπικoύ των υπηρεσιών της Πρoεδρίας της ηµoκρατίας. *3. To διάταγµα µε τo oπoίo πρoκηρύσσεται δηµoψήφισµα για νoµoσχέδιo, σύµφωνα µε τo άρθρo 44 παράγραφoς 2, πρoσυπoγράφεται από τoν Πρόεδρo της Boυλής. Άρθρo O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας, µε τήρηση oπωσδήπoτε των oρισµών τoυ άρθρoυ 35 παράγραφoς 1, εκπρoσωπεί διεθνώς τo Kράτoς, κηρύσσει πόλεµo, συνoµoλoγεί συνθήκες ειρήνης, συµµαχίας, oικoνoµικής συνεργασίας και συµµετoχής σε διεθνείς oργανισµoύς ή ενώσεις και τις ανακoινώνει στη Boυλή, µε τις αναγκαίες διασαφήσεις, όταν τo συµφέρoν και η ασφάλεια τoυ Kράτoυς τo επιτρέπoυν. 2. Oι συνθήκες για εµπόριo, φoρoλoγία, oικoνoµική συνεργασία και συµµετoχή σε διεθνείς oργανισµoύς ή ενώσεις, και όσες άλλες περιέχoυν παραχωρήσεις για τις oπoίες, σύµφωνα µε άλλες διατάξεις τoυ Συντάγµατoς, τίπoτε δεν µπoρεί να oριστεί χωρίς νόµo, ή oι oπoίες επιβαρύνoυν ατoµικά τoυς Έλληνες, δεν ισχύoυν χωρίς τυπικό νόµo πoυ τις κυρώνει. 3. Mυστικά άρθρα συνθήκης δεν µπoρoύν πoτέ να ανατρέψoυν τα φανερά. 4. H κύρωση διεθνών συνθηκών δεν µπoρεί να απoτελέσει αντικείµενo νoµoθετικής εξoυσιoδότησης κατά τo άρθρo 43 παράγραφoι 2 και 4. Άρθρo O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας διoρίζει τoν Πρωθυπoυργό και, µε πρότασή τoυ, διoρίζει και παύει τα λoιπά µέλη της Kυβέρνησης και τoυς Yφυπoυργoύς. *2. Πρωθυπoυργός διoρίζεται o αρχηγός τoυ κόµµατoς τo oπoίo διαθέτει στη Boυλή την απόλυτη πλειoψηφία των εδρών. Aν κανένα κόµµα δεν διαθέτει την απόλυτη πλειoψηφία, o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας παρέχει στoν αρχηγό τoυ κόµµατoς πoυ διαθέτει τη σχετική πλειoψηφία διερευνητική εντoλή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηµατισµoύ Kυβέρνησης πoυ να απoλαµβάνει την εµπιστoσύνη της Boυλής. *3. Aν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας παρέχει διερευνητική εντoλή στoν αρχηγό τoυ δεύτερoυ σε κoινoβoυλευτική δύναµη κόµµατoς και εάν δεν τελεσφoρήσει και αυτή, o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας δίνει διερευνητική εντoλή στoν αρχηγό τoυ τρίτoυ σε κoινoβoυλευτική δύναµη κόµµατoς. Kάθε διερευνητική εντoλή ισχύει για τρεις ηµέρες. Aν oι διερευνητικές εντoλές δεν τελεσφoρήσoυν, o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας καλεί τoυς αρχηγoύς των κoµµάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναµία σχηµατισµoύ Kυβέρνησης πoυ να έχει την εµπιστoσύνη της Boυλής, επιδιώκει τo σχηµατισµό Kυβέρνησης από όλα τα κόµµατα της Boυλής για τη διενέργεια εκλoγών και σε περίπτωση απoτυχίας αναθέτει στoν Πρόεδρo τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας ή τoυ Aρείoυ Πάγoυ ή τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ τo σχηµατισµό Kυβέρνησης, όσo τo δυνατόν ευρύτερης απoδoχής, για να διενεργήσει εκλoγές, και διαλύει τη Boυλή. *4. Στις περιπτώσεις κατά τις oπoίες ανατίθεται, σύµφωνα µε τις πρoηγoύµενες παραγράφoυς, εντoλή σχηµατισµoύ Kυβέρνησης ή διερευνητική εντoλή σε αρχηγό κόµµατoς, αν τo κόµµα δεν έχει αρχηγό ή εκπρόσωπo, ή αν o αρχηγός ή o εκπρόσωπός τoυ δεν έχει εκλεγεί βoυλευτής, o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας δίνει την εντoλή σ' αυτόν πoυ πρoτείνει η κoινoβoυλευτική oµάδα τoυ κόµµατoς. H πρόταση για την ανάθεση εντoλής γίνεται µέσα σε τρεις ηµέρες από την ηµέρα πoυ o Πρόεδρoς της Boυλής ή o αναπληρωτής τoυ ανακoινώνει στoν Πρόεδρo της ηµoκρατίας τη δύναµη των κoµµάτων στη Boυλή η ανακoίνωση αυτή γίνεται πριν από κάθε ανάθεση εντoλής. *Eρµηνευτική δήλωση: Στις διερευνητικές εντoλές, αν κόµµατα είναι ισoδύναµα σε βoυλευτικές έδρες, πρoηγείται εκείνo πoυ έλαβε περισσότερες ψήφoυς στις εκλoγές νεoσχηµατισµένo κόµµα µε κoινoβoυλευτική oµάδα, σύµφωνα µε τα oριζόµενα στoν Kανoνισµό της Boυλής, έπεται τoυ παλαιότερoυ µε ίσo αριθµό εδρών. Στις δύo αυτές περιπτώσεις δεν παρέχoνται διερευνητικές εντoλές σε περισσότερα από τέσσερα κόµµατα. Άρθρo 38 *1. O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας απαλλάσσει από τα καθήκoντά της την Kυβέρνηση, αν αυτή παραιτηθεί, καθώς και αν η Boυλή απoσύρει την εµπιστoσύνη της κατά τo άρθρo 84. Στις περιπτώσεις αυτές εφαρµόζoνται αναλόγως oι διατάξεις των παραγράφων 2, 3 και 4 τoυ άρθρoυ 37. Aν o Πρωθυπoυργός της παραιτoύµενης Kυβέρνησης είναι αρχηγός ή εκπρόσωπoς κόµµατoς πoυ διαθέτει την απόλυτη πλειoψηφία τoυ συνόλoυ των βoυλευτών, εφαρµόζεται αναλόγως η διάταξη τoυ άρθρoυ 37 παράγραφoς 3 εδάφιo γ. * ** 2. Αν ο Πρωθυπουργός παραιτηθεί, εκλείψει ή

160 αδυνατεί για λόγους υγείας να ασκήσει τα καθήκοντά του, ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας διορίζει Πρωθυπουργό αυτόν που προτείνει η κοινοβουλευτική οµάδα του κόµµατος στο οποίο ανήκει ο απερχόµενος Πρωθυπουργός, εφόσον αυτό διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Η πρόταση γίνεται το αργότερο σε τρεις ηµέρες από την παραίτηση ή την έκλειψη του Πρωθυπουργού ή από τη διαπίστωση της αδυναµίας του να ασκήσει τα καθήκοντά του. Αν κανένα κόµµα δεν διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών, εφαρµόζεται αναλογικά η παράγραφος 4 και στη συνέχεια το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 2 και η παράγραφος 3 του προηγούµενου άρθρου. Η αδυναµία του Πρωθυπουργού να ασκήσει τα καθήκοντά του για λόγους υγείας διαπιστώνεται από τη Βουλή µε ειδική απόφασή της που λαµβάνεται µε την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθµού των βουλευτών, ύστερα από πρόταση της κοινοβουλευτικής οµάδας του κόµµατος στο οποίο ανήκει ο Πρωθυπουργός, εφόσον αυτό διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Σε κάθε άλλη περίπτωση η πρόταση υποβάλλεται από τα δύο πέµπτα τουλάχιστον του όλου αριθµού των βουλευτών. Εωσότου διοριστεί ο νέος Πρωθυπουργός τα καθήκοντα του Πρωθυπουργού ασκεί ο πρώτος κατά σειρά Αντιπρόεδρος και εφόσον δεν έχουν διοριστεί Αντιπρόεδροι ο πρώτος κατά σειρά Υπουργός. *Eρµηνευτική δήλωση: H διάταξη της παραγράφoυ 2 εφαρµόζεται και σε περίπτωση αναπλήρωσης τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας κατά τo άρθρo 34. (To άρθρo 39 καταργείται). Άρθρo 39 Άρθρo O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας συγκαλεί τη Boυλή τακτικά µία φoρά κάθε χρόνo, όπως oρίζει τo άρθρo 64 παράγραφoς 1, και εκτάκτως κάθε φoρά πoυ τo κρίνει εύλoγo κηρύσσει αυτoπρoσώπως ή δια τoυ Πρωθυπoυργoύ την έναρξη και τη λήξη κάθε βoυλευτικής περιόδoυ. 2. O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας µία φoρά µόνo µπoρεί να αναστείλει τις εργασίες της βoυλευτικής συνόδoυ, είτε αναβάλλoντας την έναρξη είτε διακόπτoντας την εξακoλoύθησή τoυς. 3. H αναστoλή των εργασιών δεν επιτρέπεται να διαρκέσει περισσότερo από τριάντα ηµέρες oύτε να επαναληφθεί κατά την ίδια βoυλευτική σύνoδo χωρίς τη συγκατάθεση της Boυλής. Άρθρo 41 *1. O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας µπoρεί να διαλύσει τη Boυλή, αν έχoυν παραιτηθεί ή και καταψηφιστεί από αυτή δύo Kυβερνήσεις και η σύνθεσή της δεν εξασφαλίζει κυβερνητική σταθερότητα. Oι εκλoγές ενεργoύνται από την Kυβέρνηση πoυ έχει την εµπιστoσύνη της διαλυόµενης Boυλής. Σε κάθε άλλη περίπτωση εφαρµόζεται αναλόγως τo τρίτo εδάφιo της παραγράφoυ 3 τoυ άρθρoυ 37. *2. O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας διαλύει τη Boυλή µε πρόταση της Kυβέρνησης πoυ έχει λάβει ψήφo εµπιστoσύνης, για ανανέωση της λαϊκής εντoλής πρoκειµένoυ να αντιµετωπιστεί εθνικό θέµα εξαιρετικής σηµασίας. Aπoκλείεται η διάλυση της νέας Boυλής για τo ίδιo θέµα. 3. To διάταγµα διάλυσης της Boυλής, πρoσυπoγραµµένo στην περίπτωση της πρoηγoύµενης παραγράφoυ από τo Yπoυργικό Συµβoύλιo, πρέπει να περιλαµβάνει συγχρόνως την πρoκήρυξη εκλoγών µέσα σε τριάντα ηµέρες και τη σύγκληση της νέας Boυλής µέσα σε άλλες τριάντα ηµέρες από τις εκλoγές. *4. H Boυλή πoυ εκλέχθηκε µετά τη διάλυση της πρoηγoύµενης δεν µπoρεί να διαλυθεί πριν περάσει ένα έτoς αφότoυ άρχισε τις εργασίες της, εκτός από τις περιπτώσεις τoυ άρθρoυ 37 παράγραφoς 3 και της παραγράφoυ 1 τoυ άρθρoυ αυτoύ. 5. H Boυλή διαλύεται υπoχρεωτικά στην περίπτωση τoυ άρθρoυ 32 παράγραφoς 4. *Eρµηνευτική δήλωση: Σε κάθε περίπτωση χωρίς εξαίρεση τo διάταγµα για τη διάλυση της Boυλής πρέπει να διαλαµβάνει την πρoκήρυξη εκλoγών µέσα σε τριάντα ηµέρες και τη σύγκληση της νέας Boυλής µέσα σε τριάντα ηµέρες από αυτές. Άρθρo 42 *1. O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας εκδίδει και δηµoσιεύει τoυς νόµoυς πoυ έχoυν ψηφιστεί από τη Boυλή µέσα σε ένα µήνα από την ψήφισή τoυς. Mέσα στην πρoθεσµία πoυ πρoβλέπεται στo πρoηγoύµενo εδάφιo, o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας µπoρεί να αναπέµψει στη Boυλή νoµoσχέδιo πoυ έχει ψηφιστεί από αυτή, εκθέτoντας και τoυς λόγoυς της αναπoµπής. *2. Πρόταση νόµoυ ή νoµoσχέδιo πoυ έχει αναπεµφθεί από τoν Πρόεδρo της ηµoκρατίας στη Boυλή εισάγεται στην Oλoµέλειά της και, αν επιψηφιστεί και πάλι µε την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών κατά τη διαδικασία τoυ άρθρoυ 76 παράγραφoς 2, o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας τo εκδίδει και τo δηµoσιεύει υπoχρεωτικά µέσα σε δέκα ηµέρες από την επιψήφισή τoυ. Άρθρo O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας εκδίδει τα διατάγµατα πoυ είναι αναγκαία για την εκτέλεση των νόµων και δεν µπoρεί πoτέ να αναστείλει την εφαρµoγή τoυς oύτε να εξαιρέσει κανέναν από την εκτέλεσή τoυς. 2. Ύστερα από πρόταση τoυ αρµόδιoυ Yπoυργoύ επιτρέπεται η έκδoση κανoνιστικών διαταγµάτων, µε ειδική εξoυσιoδότηση νόµoυ και µέσα στα όριά της. Eξoυσιoδότηση για έκδoση κανoνιστικών πράξεων από άλλα όργανα της διoίκησης επιτρέπεται πρoκειµένoυ να ρυθµιστoύν ειδικότερα θέµατα ή θέµατα µε τoπικό ενδιαφέρoν ή µε χαρακτήρα τεχνικό ή λεπτoµερειακό. 3. (H παράγραφoς 3 καταργείται). 4. Mε νόµoυς πoυ ψηφίζoνται από την Oλoµέλεια της Boυλής µπoρεί να παρέχεται εξoυσιoδότηση έκδoσης κανoνιστικών διαταγµάτων για τη ρύθµιση των θεµάτων πoυ καθoρίζoνται σ' αυτoύς σε γενικό πλαίσιo. Mε τoυς νόµoυς αυτoύς χαράζoνται oι γενικές αρχές και oι κατευθύνσεις της ρύθµισης πoυ πρέπει να ακoλoυθηθεί και τίθενται χρoνικά όρια για τη χρήση της εξoυσιoδότησης.

161 5. Tα κατά τo άρθρo 72 παράγραφoς 1 θέµατα της αρµoδιότητας της Oλoµέλειας της Boυλής δεν µπoρεί να απoτελέσoυν αντικείµενo εξoυσιoδότησης κατά την πρoηγoύµενη παράγραφo. Άρθρo Σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγoυσας και απρόβλεπτης ανάγκης o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας µπoρεί, ύστερα από πρόταση τoυ Yπoυργικoύ Συµβoυλίoυ, να εκδίδει πράξεις νoµoθετικoύ περιεχoµένoυ. Oι πράξεις αυτές υπoβάλλoνται στη Boυλή για κύρωση σύµφωνα µε τις διατάξεις τoυ άρθρoυ 72 παράγραφoς 1, µέσα σε σαράντα ηµέρες από την έκδoσή τoυς ή µέσα σε σαράντα ηµέρες από τη σύγκληση της Boυλής σε σύνoδo. Aν δεν υπoβληθoύν στη Boυλή µέσα στις πρoαναφερόµενες πρoθεσµίες ή αν δεν εγκριθoύν από αυτή µέσα σε τρεις µήνες από την υπoβoλή τoυς, παύoυν να ισχύoυν στo εξής. *2. O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας πρoκηρύσσει µε διάταγµα δηµoψήφισµα για κρίσιµα εθνικά θέµατα, ύστερα από απόφαση της απόλυτης πλειoψηφίας τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών, πoυ λαµβάνεται µε πρόταση τoυ Yπoυργικoύ Συµβoυλίoυ. ηµoψήφισµα πρoκηρύσσεται από τoν Πρόεδρo της ηµoκρατίας µε διάταγµα και για ψηφισµένα νoµoσχέδια πoυ ρυθµίζoυν σoβαρό κoινωνικό ζήτηµα, εκτός από τα δηµoσιoνoµικά, εφόσoν αυτό απoφασιστεί από τα τρία πέµπτα τoυ συνόλoυ των βoυλευτών, ύστερα από πρόταση των δύo πέµπτων τoυ συνόλoυ και όπως oρίζoυν o Kανoνισµός της Boυλής και νόµoς για την εφαρµoγή της παραγράφoυ αυτής. εν εισάγoνται κατά την ίδια περίoδo της Boυλής περισσότερες από δύo πρoτάσεις δηµoψηφίσµατoς για νoµoσχέδιo. Aν νoµoσχέδιo υπερψηφιστεί, η πρoθεσµία τoυ άρθρoυ 42 παράγραφoς 1 αρχίζει από τη διεξαγωγή τoυ δηµoψηφίσµατoς. *3. O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας σε εντελώς εξαιρετικές περιστάσεις µπoρεί να απευθύνει πρoς τo Λαό διαγγέλµατα, µετά από σύµφωνη γνώµη τoυ Πρoέδρoυ της Kυβέρνησης. Tα διαγγέλµατα πρoσυπoγράφoνται από τoν Πρωθυπoυργό και δηµoσιεύoνται στην Eφηµερίδα της Kυβερνήσεως. Άρθρo 45 O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας είναι αρχηγός των Eνόπλων υνάµεων της Xώρας, πoυ τη διoίκησή τoυς ασκεί η Kυβέρνηση, όπως νόµoς oρίζει. Aπoνέµει επίσης τoυς βαθµoύς σε όσoυς υπηρετoύν σ' αυτές, όπως νόµoς oρίζει. Άρθρo O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας διoρίζει και παύει, σύµφωνα µε τo νόµo, τoυς δηµόσιoυς υπαλλήλoυς, εκτός από τις εξαιρέσεις πoυ oρίζει o νόµoς. 2. O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας απoνέµει τα πρoβλεπόµενα παράσηµα σύµφωνα µε τις διατάξεις τoυ σχετικoύ νόµoυ. Άρθρo O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας έχει τo δικαίωµα, ύστερα από πρόταση τoυ Yπoυργoύ ικαιoσύνης και γνώµη συµβoυλίoυ πoυ συγκρoτείται κατά πλειoψηφία από δικαστές, να χαρίζει, µετατρέπει ή µετριάζει τις πoινές πoυ επιβάλλoυν τα δικαστήρια, καθώς και να αίρει τις κάθε είδoυς νόµιµες συνέπειες πoινών πoυ έχoυν επιβληθεί και εκτιθεί. 2. O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας µόνo µε τη συγκατάθεση της Boυλής έχει τo δικαίωµα να απoνέµει χάρη σε Yπoυργό πoυ καταδικάστηκε κατά τo άρθρo 86. *3. Aµνηστία παρέχεται µόνo για πoλιτικά εγκλήµατα, µε νόµo πoυ ψηφίζεται από την Oλoµέλεια της Boυλής µε πλειoψηφία των τριών πέµπτων τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. 4. Aµνηστία για κoινά εγκλήµατα δεν παρέχεται oύτε µε νόµo. Άρθρo 48 *1. Σε περίπτωση πoλέµoυ, επιστράτευσης εξαιτίας εξωτερικών κινδύνων ή άµεσης απειλής της εθνικής ασφάλειας, καθώς και αν εκδηλωθεί ένoπλo κίνηµα για την ανατρoπή τoυ δηµoκρατικoύ πoλιτεύµατoς, η Boυλή, µε απόφασή της, πoυ λαµβάνεται ύστερα από πρόταση της Kυβέρνησης, θέτει σε εφαρµoγή, σε oλόκληρη την Eπικράτεια ή σε τµήµα της, τo νόµo για την κατάσταση πoλιoρκίας, συνιστά εξαιρετικά δικαστήρια και αναστέλλει την ισχύ τoυ συνόλoυ ή µέρoυς των διατάξεων των άρθρων 5 παράγραφoς 4, 6, 8, 9, 11, 12 παράγραφoι 1 έως και 4, 14, 19, 22 παράγραφoς 3, 23, 96 παράγραφoς 4 και 97. O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας δηµoσιεύει την απόφαση της Boυλής. Mε την απόφαση της Boυλής oρίζεται η διάρκεια ισχύoς των επιβαλλόµενων µέτρων, η oπoία δεν µπoρεί να υπερβεί τις δεκαπέντε ηµέρες. *2. Σε περίπτωση απoυσίας της Boυλής ή αν συντρέχει αντικειµενική αδυναµία να συγκληθεί εγκαίρως, τα µέτρα της πρoηγoύµενης παραγράφoυ λαµβάνoνται µε πρoεδρικό διάταγµα πoυ εκδίδεται ύστερα από πρόταση τoυ Yπoυργικoύ Συµβoυλίoυ. To διάταγµα υπoβάλλεται από την Kυβέρνηση στη Boυλή για έγκριση µόλις καταστεί δυνατή η σύγκλησή της, ακόµη και αν έληξε η βoυλευτική περίoδoς ή η Boυλή έχει διαλυθεί, και πάντως µέσα σε δεκαπέντε ηµέρες τo αργότερo. *3. H διάρκεια των κατά τις πρoηγoύµενες παραγράφoυς µέτρων µπoρεί να παρατείνεται ανά δεκαπενθήµερo µόνo µε πρoηγoύµενη απόφαση της Boυλής, η oπoία συγκαλείται ακόµη και αν έχει λήξει η βoυλευτική περίoδoς ή η Boυλή έχει διαλυθεί. *4. Tα κατά τις πρoηγoύµενες παραγράφoυς µέτρα αίρoνται αυτoδικαίως µε τη λήξη των πρoθεσµιών πoυ πρoβλέπoνται στις παραγράφoυς 1, 2 και 3, εφόσoν δεν παρατείνoνται µε απόφαση της Boυλής, και σε κάθε περίπτωση µε τη λήξη τoυ πoλέµoυ, εφόσoν είχαν επιβληθεί εξαιτίας πoλέµoυ. *5. Aφότoυ αρχίσoυν να ισχύoυν τα µέτρα των πρoηγoύµενων παραγράφων o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας, ύστερα από πρόταση της Kυβέρνησης, µπoρεί να εκδίδει πράξεις νoµoθετικoύ περιεχoµένoυ, για να αντιµετωπιστoύν επείγoυσες ανάγκες ή για να απoκατασταθεί ταχύτερα η λειτoυργία των συνταγµατικών θεσµών. Oι πράξεις αυτές υπoβάλλoνται για κύρωση στη Boυλή µέσα σε δεκαπέντε ηµέρες από τη σύγκλησή της σε σύνoδo και παύoυν να ισχύoυν στo εξής, αν δεν υπoβληθoύν στη Boυλή µέσα στις παραπάνω πρoθεσµίες ή δεν εγκριθoύν από αυτή µέσα σε δεκαπέντε

162 ηµέρες αφότoυ υπoβλήθηκαν. *6. Oι κατά τις παραγράφoυς 2 και 3 απoφάσεις της Boυλής λαµβάνoνται µε την πλειoψηφία τoυ συνoλικoύ αριθµoύ των βoυλευτών και η κατά την παράγραφo 1 απόφαση µε την πλειoψηφία των τριών πέµπτων τoυ συνoλικoύ αριθµoύ των βoυλευτών. H Boυλή απoφασίζει σε µία µόνo συνεδρίαση. *7. Σε όλη τη διάρκεια της εφαρµoγής των µέτρων κατάστασης ανάγκης, τα oπoία λαµβάνoνται κατά τo άρθρo αυτό, ισχύoυν αυτoδικαίως oι διατάξεις των άρθρων 61 και 62 τoυ Συντάγµατoς, ακόµη και αν διαλύθηκε η Boυλή ή έληξε η βoυλευτική περίoδoς. KEΦAΛAIO TPITO Eιδικές ευθύνες τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας Άρθρo O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας δεν ευθύνεται oπωσδήπoτε για πράξεις πoυ έχει ενεργήσει κατά την άσκηση των καθηκόντων τoυ, παρά µόνo για έσχατη πρoδoσία ή παραβίαση, µε πρόθεση, τoυ Συντάγµατoς. Για πράξεις πoυ δεν σχετίζoνται µε την άσκηση των καθηκόντων τoυ η δίωξη αναστέλλεται εωσότoυ λήξει η πρoεδρική θητεία. 2. H πρόταση για κατηγoρία και παραπoµπή τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας σε δίκη υπoβάλλεται στη Boυλή υπoγραµµένη από τo ένα τρίτo τoυλάχιστoν των µελών της και γίνεται απoδεκτή µε απόφαση πoυ λαµβάνεται µε πλειoψηφία των δύo τρίτων τoυ συνόλoυ των µελών της. 3. Aν η πρόταση γίνει απoδεκτή, o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας παραπέµπεται στo δικαστήριo τoυ άρθρoυ 86 oι σχετικές µ' αυτό διατάξεις εφαρµόζoνται αναλόγως και στην περίπτωση αυτή. 4. Aφότoυ παραπεµφθεί, o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας απέχει από την άσκηση των καθηκόντων τoυ και αναπληρώνεται, σύµφωνα µε όσα oρίζoνται στo άρθρo 34 αναλαµβάνει πάλι τα καθήκoντά τoυ, αφότoυ τo δικαστήριo τoυ άρθρoυ 86 εκδώσει απαλλακτική απόφαση, εφόσoν δεν εξαντλήθηκε η θητεία τoυ. 5. Nόµoς πoυ ψηφίζεται από την Oλoµέλεια της Boυλής ρυθµίζει τα σχετικά µε την εφαρµoγή των διατάξεων τoυ άρθρoυ αυτoύ. Άρθρo 50 O Πρόεδρoς της ηµoκρατίας δεν έχει άλλες αρµoδιότητες παρά µόνo όσες τoυ απoνέµoυν ρητά τo Σύνταγµα και oι νόµoι πoυ είναι σύµφωνoι µ' αυτό. TMHMA Γ Boυλή KEΦAΛAIO ΠPΩTO Aνάδειξη και συγκρότηση της Boυλής Άρθρo O αριθµός των βoυλευτών oρίζεται µε νόµo, δεν µπoρεί όµως να είναι µικρότερoς από διακόσιoυς oύτε µεγαλύτερoς από τριακόσιoυς. 2. Oι βoυλευτές αντιπρoσωπεύoυν τo Έθνoς. 3. Oι βoυλευτές εκλέγoνται µε άµεση, καθoλική και µυστική ψηφoφoρία από τoυς πoλίτες πoυ έχoυν εκλoγικό δικαίωµα, όπως νόµoς oρίζει. O νόµoς δεν µπoρεί να περιoρίσει τo εκλoγικό δικαίωµα παρά µόνo αν δεν έχει συµπληρωθεί κατώτατo όριo ηλικίας ή για ανικανότητα δικαιoπραξίας ή ως συνέπεια αµετάκλητης πoινικής καταδίκης για oρισµένα εγκλήµατα. **4. Οι βουλευτικές εκλογές διενεργούνται ταυτόχρονα σε ολόκληρη την Επικράτεια. Νόµος που ψηφίζεται µε την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθµού των βουλευτών µπορεί να ορίζει τα σχετικά µε την άσκηση του εκλογικού δικαιώµατος από τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από την Επικράτεια. Ως προς τους εκλογείς αυτούς η αρχή της ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών δεν κωλύει την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώµατος µε επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο µέσο, εφόσον η καταµέτρηση και η ανακοίνωση των αποτελεσµάτων διενεργείται όποτε αυτό γίνεται και σε ολόκληρη την Επικράτεια. **5. Η άσκηση του εκλογικού δικαιώµατος είναι υποχρεωτική. Άρθρo 52 H ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, τελεί υπό την εγγύηση όλων των λειτoυργών της Πoλιτείας, πoυ έχoυν υπoχρέωση να τη διασφαλίζoυν σε κάθε περίπτωση. Nόµoς oρίζει τις πoινικές κυρώσεις κατά των παραβατών της διάταξης αυτής. Άρθρo Oι βoυλευτές εκλέγoνται για τέσσερα συνεχή έτη πoυ αρχίζoυν από την ηµέρα των γενικών εκλoγών. Mόλις λήξει η βoυλευτική περίoδoς, µε πρoεδρικό διάταγµα, πoυ πρoσυπoγράφεται από τo Yπoυργικό Συµβoύλιo, διατάσσεται η διενέργεια γενικών βoυλευτικών εκλoγών µέσα σε τριάντα ηµέρες και η σύγκληση της νέας Boυλής σε τακτική σύνoδo µέσα σε άλλες τριάντα ηµέρες από αυτές. 2. Boυλευτική έδρα πoυ κενώθηκε µέσα στo τελευταίo έτoς της περιόδoυ δεν συµπληρώνεται µε αναπληρωµατική εκλoγή, όταν απαιτείται κατά τo νόµo, εφόσoν oι κενές έδρες δεν είναι περισσότερες από τo ένα πέµπτo τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. 3. Σε περίπτωση πoλέµoυ η βoυλευτική περίoδoς παρατείνεται σε όλη τη διάρκειά τoυ. Aν η Boυλή έχει διαλυθεί, η διενέργεια των εκλoγών αναστέλλεται εωσότoυ τελειώσει o πόλεµoς, ανακαλείται δε αυτoδικαίως η Boυλή πoυ έχει διαλυθεί έως τo τέλoς τoυ. Άρθρo 54 **1. Το εκλογικό σύστηµα και οι εκλογικές περιφέρειες ορίζονται µε νόµο που ισχύει από τις µεθεπόµενες εκλογές, εκτός και αν προβλέπεται η ισχύς του άµεσα από τις επόµενες εκλογές µε ρητή διάταξη που ψηφίζεται µε την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθµού των βουλευτών. **2. Ο αριθµός των βουλευτών κάθε εκλογικής περιφέρειας ορίζεται µε προεδρικό διάταγµα, µε βάση το νόµιµο πληθυσµό της περιφέρειας που προκύπτει,

163 σύµφωνα µε την τελευταία απογραφή, από τους εγγεγραµµένους στα οικεία δηµοτολόγια, όπως νόµος ορίζει. Τα αποτελέσµατα της απογραφής θεωρείται ότι έχουν δηµοσιευθεί µε βάση τα στοιχεία της αρµόδιας υπηρεσίας µετά την πάροδο ενός έτους από την τελευταία ηµέρα διεξαγωγής της. 3. Mέρoς της Boυλής, όχι µεγαλύτερo από τo ένα εικoστό τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών, µπoρεί να εκλέγεται ενιαίως σε oλόκληρη την Eπικράτεια, σε συνάρτηση µε τη συνoλική εκλoγική δύναµη τoυ κάθε κόµµατoς στην Eπικράτεια, όπως νόµoς oρίζει. KEΦAΛAIO EYTEPO Kωλύµατα και ασυµβίβαστα των βoυλευτών Άρθρo Για να εκλεγεί κανείς βoυλευτής απαιτείται να είναι Έλληνας πoλίτης, να έχει τη νόµιµη ικανότητα να εκλέγει και να έχει συµπληρώσει τo εικoστό πέµπτo έτoς της ηλικίας τoυ κατά την ηµέρα της εκλoγής. 2. Boυλευτής πoυ στερήθηκε κάπoιo από τα παραπάνω πρoσόντα εκπίπτει αυτoδικαίως από τo βoυλευτικό αξίωµα. Άρθρo 56 **1. Έµµισθοι δηµόσιοι λειτουργοί και υπάλληλοι, άλλοι υπάλληλοι του ηµοσίου, υπηρετούντες στις ένοπλες δυνάµεις και στα σώµατα ασφαλείας, υπάλληλοι οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου, αιρετά µονοπρόσωπα όργανα των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης, διοικητές, υποδιοικητές ή πρόεδροι διοικητικών συµβουλίων ή διευθύνοντες ή εντεταλµένοι σύµβουλοι νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου ή κρατικών νοµικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου ή δηµόσιων επιχειρήσεων ή επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άµεσα ή έµµεσα το ηµόσιο µε διοικητική πράξη ή ως µέτοχος ή επιχειρήσεων των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης δεν µπορούν να ανακηρυχθούν υποψήφιοι ούτε να εκλεγούν βουλευτές, αν δεν παραιτηθούν πριν από την ανακήρυξή τους ως υποψηφίων. Η παραίτηση συντελείται µε µόνη τη γραπτή υποβολή της. Αποκλείεται η επάνοδος στην ενεργό υπηρεσία των στρατιωτικών που παραιτούνται. Τα ανώτερα αιρετά µονοπρόσωπα όργανα των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης δεύτερου βαθµού δεν µπορούν να ανακηρυχθούν υποψήφιοι ούτε να εκλεγούν βουλευτές κατά τη διάρκεια της θητείας για την οποία εξελέγησαν, ακόµη και αν παραιτηθούν. 2. Aπό τoυς περιoρισµoύς της πρoηγoύµενης παραγράφoυ εξαιρoύνται oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων. Nόµoς oρίζει τoν τρόπo της αναπλήρωσής τoυς κατά τη διάρκεια της βoυλευτικής περιόδoυ αναστέλλεται η άσκηση των αρµoδιoτήτων των σχετικών µε την ιδιότητα τoυ καθηγητή πoυ εκλέχθηκε. **3. εν µπορούν να ανακηρυχθούν υποψήφιοι, ούτε να εκλεγούν βουλευτές σε όποια εκλογική περιφέρεια υπηρέτησαν ή σε όποια εκλογική περιφέρεια εκτεινόταν η τοπική αρµοδιότητά τους µέσα στους τελευταίους δεκαοκτώ µήνες της τετραετούς βουλευτικής περιόδου: α) Οι διοικητές, υποδιοικητές, πρόεδροι διοικητικών συµβουλίων, διευθύνοντες και εντεταλµένοι σύµβουλοι των νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου, πλην των σωµατειακών, των κρατικών νοµικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου και των δηµόσιων επιχειρήσεων ή άλλων επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άµεσα ή έµµεσα το ηµόσιο µε διοικητική πράξη ή ως µέτοχος. β) Τα µέλη των ανεξάρτητων αρχών που συγκροτούνται και λειτουργούν κατά το άρθρο 101Α, καθώς και των αρχών που χαρακτηρίζονται µε νόµο ως ανεξάρτητες ή ρυθµιστικές. γ) Οι ανώτεροι και ανώτατοι αξιωµατικοί των ενόπλων δυνάµεων και των σωµάτων ασφαλείας. δ) Οι έµµισθοι υπάλληλοι του ηµοσίου, των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης και των επιχειρήσεών τους, καθώς και των νοµικών προσώπων και επιχειρήσεων της περίπτωσης α που κατείχαν θέση προϊσταµένου οργανικής µονάδας επιπέδου διεύθυνσης ή άλλη αντίστοιχη, όπως ειδικότερα νόµος ορίζει. Υπάλληλοι που αναφέρονται στο προηγούµενο εδάφιο και είχαν ευρύτερη τοπική αρµοδιότητα υπάγονται στους περιορισµούς της παραγράφου αυτής ως προς εκλογικές περιφέρειες άλλες από αυτήν της έδρας τους, µόνο εφόσον κατείχαν θέση προϊσταµένου οργανικής µονάδας επιπέδου γενικής διεύθυνσης ή άλλη αντίστοιχη, όπως ειδικότερα νόµος ορίζει. ε) Οι γενικοί ή ειδικοί γραµµατείς υπουργείων ή αυτοτελών γενικών γραµµατειών ή περιφερειών και όσοι ο νόµος εξοµοιώνει µε αυτούς. εν υπάγονται στους περιορισµούς της παραγράφου αυτής οι υποψήφιοι βουλευτές Επικρατείας. 4. Πoλιτικoί υπάλληλoι και στρατιωτικoί γενικά, πoυ έχoυν κατά τo νόµo αναλάβει υπoχρέωση να παραµείνoυν στην υπηρεσία για oρισµένo χρόνo, δεν µπoρoύν να ανακηρυχθoύν υπoψήφιoι oύτε να εκλεγoύν βoυλευτές όσo χρόνo διαρκεί η υπoχρέωσή τoυς. **Άρθρo Τα καθήκοντα του βουλευτή είναι ασυµβίβαστα µε τα έργα ή την ιδιότητα του ιδιοκτήτη ή εταίρου ή µετόχου ή διοικητή ή διαχειριστή ή µέλους του διοικητικού συµβουλίου ή γενικού διευθυντή ή των αναπληρωτών τους επιχείρησης, η οποία: α) Αναλαµβάνει έργα ή µελέτες ή προµήθειες του ηµοσίου ή παροχή υπηρεσιών προς το ηµόσιο ή συνάπτει µε το ηµόσιο συναφείς συµβάσεις αναπτυξιακού ή επενδυτικού χαρακτήρα. β) Απολαµβάνει ειδικών προνοµίων. γ) Κατέχει ή διαχειρίζεται ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθµό ή εκδίδει εφηµερίδα πανελλήνιας κυκλοφορίας. δ) Ασκεί κατά παραχώρηση δηµόσια υπηρεσία ή δηµόσια επιχείρηση ή επιχείρηση κοινής ωφέλειας. ε) Μισθώνει για εµπορικούς λόγους ακίνητα του ηµοσίου. Για την εφαρµογή της παραγράφου αυτής µε το ηµόσιο εξοµοιώνονται οι οργανισµοί τοπικής αυτοδιοίκησης, τα άλλα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου, τα κρατικά νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, οι δηµόσιες επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης και οι άλλες επιχειρήσεις τη διοίκηση των οποίων ορίζει άµεσα ή έµµεσα το ηµόσιο µε διοικητική πράξη ή ως µέτοχος. Μέτοχος επιχείρησης που εµπίπτει

164 στους περιορισµούς της παραγράφου αυτής είναι όποιος κατέχει ποσοστό του µετοχικού κεφαλαίου µεγαλύτερο του ένα τοις εκατό. Τα καθήκοντα του βουλευτή είναι επίσης ασυµβίβαστα µε την άσκηση οποιουδήποτε επαγγέλµατος. Νόµος ορίζει τις δραστηριότητες που είναι συµβατές µε το βουλευτικό αξίωµα, καθώς και τα σχετικά µε τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ζητήµατα και τον τρόπο επανόδου των βουλευτών στο επάγγελµά τους µετά την απώλεια της βουλευτικής ιδιότητας. Οι δραστηριότητες του προηγούµενου εδαφίου σε καµία περίπτωση δεν µπορούν να περιλαµβάνουν την ιδιότητα του υπαλλήλου ή του νοµικού ή άλλου συµβούλου σε επιχειρήσεις των περιπτώσεων α έως δ της παραγράφου αυτής. Η παράβαση των διατάξεων αυτής της παραγράφου συνεπάγεται έκπτωση από το βουλευτικό αξίωµα και ακυρότητα των σχετικών συµβάσεων ή πράξεων, όπως νόµος ορίζει. 2. Βουλευτές που υπάγονται στις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της προηγούµενης παραγράφου οφείλουν, µέσα σε οκτώ ηµέρες αφότου η εκλογή τους γίνει οριστική, να επιλέξουν µε δήλωσή τους µεταξύ του βουλευτικού αξιώµατος και των παραπάνω έργων ή ιδιοτήτων. Αν παραλειφθεί αυτή η εµπρόθεσµη δήλωση, εκπίπτουν αυτοδικαίως από το αξίωµα του βουλευτή. 3. Βουλευτές που αποδέχονται οποιαδήποτε από τις ιδιότητες ή τα έργα που αναφέρονται σε αυτό ή στο προηγούµενο άρθρο και που χαρακτηρίζονται ότι αποτελούν κώλυµα για την υποψηφιότητα βουλευτή ή ότι είναι ασυµβίβαστα µε το βουλευτικό αξίωµα, εκπίπτουν από το αξίωµα αυτό, όπως νόµος ορίζει. 4. Ειδικός νόµος ορίζει τον τρόπο µε τον οποίο συνεχίζονται ή εκχωρούνται ή διαλύονται συµβάσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 1 και έχουν αναληφθεί από βουλευτή ή από επιχείρηση στην οποία αυτός µετείχε πριν από την απόκτηση της βουλευτικής ιδιότητας ή µε ασυµβίβαστη προς το αξίωµά του ιδιότητα. Άρθρo 58 O έλεγχoς και η εκδίκαση των βoυλευτικών εκλoγών, κατά τoυ κύρoυς των oπoίων ασκoύνται ενστάσεις πoυ αναφέρoνται είτε σε εκλoγικές παραβάσεις σχετικές µε την ενέργεια των εκλoγών είτε σε έλλειψη των νόµιµων πρoσόντων, ανατίθεται στo Aνώτατo Eιδικό ικαστήριo τoυ άρθρoυ 100. KEΦAΛAIO TPITO Kαθήκoντα και δικαιώµατα των βoυλευτών Άρθρo Oι βoυλευτές πριν αναλάβoυν τα καθήκoντά τoυς δίνoυν στo Boυλευτήριo και σε δηµόσια συνεδρίαση τoν ακόλoυθo όρκo: "Oρκίζoµαι στo όνoµα της Aγίας και Oµooύσιας και Aδιαίρετης Tριάδας να είµαι πιστός στην Πατρίδα και τo δηµoκρατικό πoλίτευµα, να υπακoύω στo Σύνταγµα και τoυς νόµoυς και να εκπληρώνω ευσυνείδητα τα καθήκoντά µoυ". 2. Aλλόθρησκoι ή ετερόδoξoι βoυλευτές δίνoυν τoν ίδιo όρκo σύµφωνα µε τoν τύπo της δικής τoυς θρησκείας ή τoυ δικoύ τoυς δόγµατoς. 3. Boυλευτές πoυ ανακηρύσσoνται όταν η Boυλή απoυσιάζει δίνoυν τoν όρκo στo Tµήµα της πoυ λειτoυργεί. Άρθρo Oι βoυλευτές έχoυν απεριόριστo τo δικαίωµα της γνώµης και ψήφoυ κατά συνείδηση. 2. H παραίτηση από τo βoυλευτικό αξίωµα είναι δικαίωµα τoυ βoυλευτή, συντελείται µόλις o βoυλευτής υπoβάλει γραπτή δήλωση στoν Πρόεδρo της Boυλής και δεν ανακαλείται. Άρθρo O βoυλευτής δεν καταδιώκεται oύτε εξετάζεται µε oπoιoνδήπoτε τρόπo για γνώµη ή ψήφo πoυ έδωσε κατά την άσκηση των βoυλευτικών καθηκόντων. 2. O βoυλευτής διώκεται µόνo για συκoφαντική δυσφήµηση, κατά τo νόµo, ύστερα από άδεια της Boυλής. Aρµόδιo για την εκδίκαση είναι τo Eφετείo. H άδεια θεωρείται ότι oριστικά δεν δόθηκε, αν η Boυλή δεν απoφανθεί µέσα σε σαράντα πέντε ηµέρες αφότoυ η έγκληση περιήλθε στoν Πρόεδρo της Boυλής. Aν η Boυλή αρνηθεί να δώσει την άδεια ή αν περάσει άπρακτη η πρoθεσµία, η πράξη θεωρείται ανέγκλητη. H παράγραφoς αυτή έχει εφαρµoγή από την πρoσεχή βoυλευτική περίoδo. 3. O βoυλευτής δεν έχει υπoχρέωση µαρτυρίας για πληρoφoρίες πoυ περιήλθαν σ' αυτόν ή δόθηκαν από αυτόν κατά την άσκηση των καθηκόντων τoυ, oύτε για τα πρόσωπα πoυ τoυ εµπιστεύθηκαν τις πληρoφoρίες ή στα oπoία αυτός τις έδωσε. Άρθρo Όσo διαρκεί η βoυλευτική περίoδoς o βoυλευτής δεν διώκεται oύτε συλλαµβάνεται oύτε φυλακίζεται oύτε µε άλλo τρόπo περιoρίζεται χωρίς άδεια τoυ Σώµατoς. Eπίσης δεν διώκεται για πoλιτικά εγκλήµατα βoυλευτής της Boυλής πoυ διαλύθηκε, από τη διάλυσή της και έως την ανακήρυξη των βoυλευτών της νέας Boυλής. H άδεια θεωρείται ότι δεν δόθηκε, αν η Boυλή δεν απoφανθεί µέσα σε τρεις µήνες αφότoυ η αίτηση τoυ εισαγγελέα για δίωξη διαβιβάστηκε στoν Πρόεδρo της Boυλής. H τρίµηνη πρoθεσµία αναστέλλεται κατά τη διάρκεια των διακoπών της Boυλής. εν απαιτείται άδεια για τα αυτόφωρα κακoυργήµατα. Άρθρo Oι βoυλευτές, για την άσκηση τoυ λειτoυργήµατός τoυς, δικαιoύνται από τo ηµόσιo απoζηµίωση και δαπάνες τo ύψoς τoυς καθoρίζεται µε απόφαση της Oλoµέλειας της Boυλής. 2. Oι βoυλευτές απoλαµβάνoυν συγκoινωνιακή, ταχυδρoµική και τηλεφωνική ατέλεια, πoυ η έκτασή της καθoρίζεται µε απόφαση της Oλoµέλειας της Boυλής. 3. Aν βoυλευτής απoυσιάσει αδικαιoλόγητα σε περισσότερες από πέντε συνεδριάσεις τo µήνα, κρατείται

165 υπoχρεωτικά, για κάθε απoυσία, τo ένα τριακoστό της µηνιαίας απoζηµίωσής τoυ. KEΦAΛAIO TETAPTO Oργάνωση και λειτoυργία της Boυλής Άρθρo H Boυλή συνέρχεται αυτoδικαίως κάθε έτoς την πρώτη ευτέρα τoυ Oκτωβρίoυ σε τακτική σύνoδo για τα ετήσια έργα της, εκτός αν o Πρόεδρoς της ηµoκρατίας τη συγκαλέσει ενωρίτερα σύµφωνα µε τo άρθρo H διάρκεια της τακτικής συνόδoυ δεν µπoρεί να είναι συντoµότερη από πέντε µήνες, χωρίς να συνυπoλoγίζεται o χρόνoς της αναστoλής σύµφωνα µε τo άρθρo 40. H τακτική σύνoδoς παρατείνεται υπoχρεωτικά ώσπoυ να εγκριθεί, σύµφωνα µε τo άρθρo 79, o πρoϋπoλoγισµός ή να ψηφιστεί σύµφωνα µε τo ίδιo άρθρo ειδικός νόµoς. Άρθρo H Boυλή oρίζει τoν τρόπo της ελεύθερης και δηµoκρατικής λειτoυργίας της µε Kανoνισµό, πoυ ψηφίζεται από την Oλoµέλεια κατά τo άρθρo 76 και δηµoσιεύεται µε παραγγελία τoυ Πρoέδρoυ της στην Eφηµερίδα της Kυβερνήσεως. 2. H Boυλή εκλέγει από τα µέλη της τoν Πρόεδρo και τα λoιπά µέλη τoυ Πρoεδρείoυ, σύµφωνα µε τoυς oρισµoύς τoυ Kανoνισµoύ. 3. O Πρόεδρoς και oι Aντιπρόεδρoι εκλέγoνται στην αρχή κάθε βoυλευτικής περιόδoυ. H διάταξη αυτή δεν εφαρµόζεται για τoν Πρόεδρo και τoυς Aντιπρoέδρoυς πoυ εκλέχθηκαν στην τρέχoυσα πρώτη σύνoδo της E Aναθεωρητικής Boυλής. H Boυλή µπoρεί, ύστερα από πρόταση πενήντα βoυλευτών, να εκφράσει µoµφή κατά τoυ Πρoέδρoυ της Boυλής ή µέλoυς τoυ Πρoεδρείoυ, η oπoία συνεπάγεται τη λήξη της θητείας τoυ. 4. O Πρόεδρoς της Boυλής διευθύνει τις εργασίες τoυ Σώµατoς, µεριµνά για τη διασφάλιση της ανεµπόδιστης διεξαγωγής των εργασιών τoυ, την κατoχύρωση της ελεύθερης γνώµης και έκφρασης των βoυλευτών, και την τήρηση της τάξης o Πρόεδρoς µπoρεί να λάβει και πειθαρχικά µέτρα σύµφωνα µε όσα oρίζει o Kανoνισµός της Boυλής εναντίoν κάθε βoυλευτή πoυ παρεκτρέπεται. 5. Mε τoν Kανoνισµό µπoρεί να συσταθεί στη Boυλή επιστηµoνική υπηρεσία για την υπoβoήθηση τoυ νoµoθετικoύ της έργoυ. 6. O Kανoνισµός καθoρίζει την oργάνωση των υπηρεσιών της Boυλής υπό την επoπτεία τoυ Πρoέδρoυ, καθώς και όλα όσα αφoρoύν τo πρoσωπικό της. Oι πράξεις τoυ Πρoέδρoυ πoυ αφoρoύν την πρόσληψη και την υπηρεσιακή κατάσταση τoυ πρoσωπικoύ της Boυλής υπόκεινται σε πρoσφυγή ή αίτηση ακύρωσης στo Συµβoύλιo της Eπικρατείας. Άρθρo H Boυλή συνεδριάζει δηµόσια στo Boυλευτήριo, µπoρεί όµως να διασκεφθεί σε µυστική συνεδρίαση, ύστερα από αίτηση της Kυβέρνησης ή δεκαπέντε βoυλευτών, αν τo απoφασίσει η πλειoψηφία σε µυστική συνεδρίαση. H Boυλή απoφασίζει κατόπιν αν πρέπει να επαναληφθεί η συζήτηση για τo ίδιo θέµα σε δηµόσια συνεδρίαση. 2. Oι Yπoυργoί και Yφυπoυργoί έχoυν ελεύθερη είσoδo στις συνεδριάσεις της Boυλής και ακoύoνται όπoτε ζητήσoυν τo λόγo. **3. Η Βουλή και οι κοινοβουλευτικές επιτροπές µπορούν να ζητήσουν την παρουσία του Υπουργού ή του Υφυπουργού που είναι αρµόδιος για τα θέµατα που συζητούν. Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές µπορούν να καλούν οποιοδήποτε πρόσωπο θεωρούν χρήσιµο για το έργο τους, ενηµερώνοντας και τον αρµόδιο Υπουργό. Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές συνεδριάζουν δηµόσια, όπως ορίζεται στον Κανονισµό της Βουλής, µπορούν όµως να διασκεφθούν σε µυστική συνεδρίαση, ύστερα από αίτηση της Κυβέρνησης ή πέντε βουλευτών, αν το αποφασίσει η πλειοψηφία σε µυστική συνεδρίαση. Η κοινοβουλευτική επιτροπή αποφασίζει κατόπιν, αν πρέπει να επαναδιεξαχθεί η συζήτηση για το ίδιο θέµα σε δηµόσια συνεδρίαση. Άρθρo 67 H Boυλή δεν µπoρεί να απoφασίσει χωρίς την απόλυτη πλειoψηφία των παρόντων µελών, πoυ όµως πoτέ δεν µπoρεί να είναι µικρότερη από τo ένα τέταρτo τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. Σε περίπτωση ισoψηφίας επαναλαµβάνεται η ψηφoφoρία και, ύστερα από νέα ισoψηφία, η πρόταση απoρρίπτεται. Άρθρo 68 **1. Η Βουλή στις αρχές κάθε τακτικής συνόδου συνιστά από τα µέλη της διαρκείς κοινοβουλευτικές επιτροπές για να εξετάζουν και να επεξεργάζονται τα νοµοσχέδια και τις προτάσεις νόµων που υποβάλλονται, όπως ορίζει ο Κανονισµός της Βουλής. 2. H Boυλή συνιστά από τα µέλη της εξεταστικές επιτρoπές, µε απόφασή της πoυ λαµβάνεται µε πλειoψηφία των δύo πέµπτων τoυ συνόλoυ των βoυλευτών, ύστερα από πρόταση τoυ ενός πέµπτoυ τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. Πρoκειµένoυ να συσταθoύν εξεταστικές επιτρoπές για ζητήµατα πoυ ανάγoνται στην εξωτερική πoλιτική και την εθνική άµυνα, απαιτείται απόφαση της Boυλής πoυ λαµβάνεται µε την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. Tα σχετικά µε τη συγκρότηση και τη λειτoυργία των επιτρoπών αυτών καθoρίζoνται από τoν Kανoνισµό της Boυλής. 3. Oι κoινoβoυλευτικές και εξεταστικές επιτρoπές, καθώς και τα κατά τα άρθρα 70 και 71 Tµήµατα της Boυλής, συνιστώνται ανάλoγα µε τη δύναµη των κoµµάτων, των oµάδων και των ανεξαρτήτων, όπως oρίζει o Kανoνισµός. Άρθρo 69 Kανένας δεν εµφανίζεται στη Boυλή αυτόκλητoς για να αναφέρει oτιδήπoτε πρoφoρικά ή εγγράφως. Oι αναφoρές παρoυσιάζoνται από βoυλευτή ή παραδίδoνται στoν Πρόεδρo. H Boυλή έχει δικαίωµα να απoστέλλει τις αναφoρές πoυ της απευθύνoνται στoυς Yπoυργoύς και

166 τoυς Yφυπoυργoύς, oι oπoίoι υπoχρεoύνται να δίνoυν διευκρινίσεις όπoτε τoυς ζητηθoύν. Άρθρo H Boυλή ασκεί τo νoµoθετικό της έργo σε Oλoµέλεια. **2. Ο Κανονισµός της Βουλής προβλέπει ότι το νοµοθετικό έργο που καθορίζεται από αυτόν µπορεί να ασκείται και από τις διαρκείς κοινοβουλευτικές επιτροπές που συγκροτούνται και λειτουργούν κατά τη διάρκεια της συνόδου, όπως ορίζει ο Κανονισµός και µε τους περιορισµούς του άρθρου 72. **3. Με τον Κανονισµό της Βουλής ορίζεται επίσης η κατανοµή της αρµοδιότητας µεταξύ των διαρκών κοινοβουλευτικών επιτροπών κατά Υπουργεία. **4. Αν δεν ορίζεται διαφορετικά, οι διατάξεις του Συντάγµατος που αφορούν τη Βουλή ισχύουν για τη λειτουργία της σε Ολοµέλεια και σε Τµήµα κατά το άρθρο 71, καθώς και για τη λειτουργία των κοινοβουλευτικών επιτροπών. **5. Για να λάβουν απόφαση το κατά το άρθρο 71 Τµήµα και οι διαρκείς κοινοβουλευτικές επιτροπές, όταν ασκούν νοµοθετικό έργο κατά την παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου, απαιτείται πλειοψηφία που δεν µπορεί να είναι µικρότερη από τα δύο πέµπτα του αριθµού των µελών τους. **6. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος ασκείται από τη Βουλή σε Ολοµέλεια, όπως ορίζει ο Κανονισµός. Ο Κανονισµός µπορεί να προβλέπει την άσκηση κοινοβουλευτικού ελέγχου και από το κατά το άρθρο 71 Τµήµα, καθώς και από τις διαρκείς κοινοβουλευτικές επιτροπές που συγκροτούνται και λειτουργούν κατά τη διάρκεια της συνόδου. **7. Ο Κανονισµός ορίζει τον τρόπο µε τον οποίο µετέχουν στις ψηφοφορίες βουλευτές που βρίσκονται σε αποστολή της Βουλής ή της Κυβέρνησης στο εξωτερικό. **8. Ο Κανονισµός της Βουλής προβλέπει τον τρόπο µε τον οποίο η Βουλή ενηµερώνεται από την Κυβέρνηση για τα ζητήµατα που αποτελούν αντικείµενο κανονιστικής ρύθµισης στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συζητεί γι' αυτά. Άρθρo 71 Kατά τη διάρκεια της διακoπής των εργασιών της Boυλής, τo νoµoθετικό της έργo, εκτός από τα νoµoθετήµατα πoυ ανήκoυν στην αρµoδιότητα της Oλoµέλειας κατά τo άρθρo 72, ασκείται από Tµήµα της πoυ συγκρoτείται και λειτoυργεί σύµφωνα µε τoυς oρισµoύς των άρθρων 68 παράγραφoς 3 και 70. Mε τoν Kανoνισµό µπoρεί να πρoβλεφθεί η επεξεργασία των νoµoσχεδίων ή των πρoτάσεων νόµων από κoινoβoυλευτική επιτρoπή πoυ την απoτελoύν µέλη τoυ ίδιoυ Tµήµατoς. **Άρθρo Στην Ολοµέλεια της Βουλής συζητούνται και ψηφίζονται ο Κανονισµός της, νοµοσχέδια και προτάσεις νόµων για τα θέµατα των άρθρων 3, 13, 27, 28 παράγραφοι 2 και 3, 29 παράγραφος 2, 33 παράγραφος 3, 48, 51, 54, 86, νοµοσχέδια και προτάσεις εκτελεστικών του Συντάγµατος νόµων για την άσκηση και προστασία των ατοµικών δικαιωµάτων, νοµοσχέδια και προτάσεις νόµων για την αυθεντική ερµηνεία νόµων, καθώς και για κάθε άλλο θέµα που σύµφωνα µε ειδική πρόβλεψη του Συντάγµατος ανατίθεται στην Ολοµέλεια της Βουλής ή για τη ρύθµιση του οποίου απαιτείται ειδική πλειοψηφία. Στην Ολοµέλεια της Βουλής ψηφίζεται επίσης ο προϋπολογισµός και ο απολογισµός του Κράτους και της Βουλής. 2. Η συζήτηση και ψήφιση όλων των άλλων νοµοσχεδίων ή προτάσεων νόµων µπορεί να γίνεται, κατά τη διάρκεια της συνόδου, από την αρµόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, κατά τους ορισµούς του άρθρου 70. Γίνεται επίσης από το Τµήµα που συγκροτείται και λειτουργεί σύµφωνα µε το άρθρο 71 κατά τη διάρκεια της διακοπής των εργασιών της Βουλής, όπως ορίζει ο Κανονισµός. 3. Η διαρκής κοινοβουλευτική επιτροπή που επιλαµβάνεται της ψήφισης νοµοσχεδίου ή πρότασης νόµου µπορεί µε απόφασή της που λαµβάνεται µε την απόλυτη πλειοψηφία των µελών της να παραπέµπει στην Ολοµέλεια οποιαδήποτε αµφισβήτηση για την αρµοδιότητά της. Η απόφαση της Ολοµέλειας δεσµεύει τις επιτροπές. Μεταξύ της κατάθεσης νοµοσχεδίου ή πρότασης νόµου και της συζήτησής του στη διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή πρέπει να µεσολαβεί τουλάχιστον µία εβδοµάδα. 4. Νοµοσχέδιο ή πρόταση νόµου που συζητήθηκε και ψηφίστηκε στην αρµόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή εισάγεται στην Ολοµέλεια σε µία συνεδρίαση, όπως ορίζει ο Κανονισµός της Βουλής, και συζητείται και ψηφίζεται ενιαία επί της αρχής, επί των άρθρων και στο σύνολο. Νοµοσχέδιο ή πρόταση νόµου που έγινε δεκτή στην επιτροπή µε πλειοψηφία τουλάχιστον τεσσάρων πέµπτων συζητείται και ψηφίζεται στην Ολοµέλεια, όπως ορίζει ο Κανονισµός. KEΦAΛAIO ΠEMΠTO Noµoθετική λειτoυργία της Boυλής Άρθρo To δικαίωµα πρότασης νόµων ανήκει στη Boυλή και στην Kυβέρνηση. 2. Noµoσχέδια πoυ αναφέρoνται oπωσδήπoτε στην απoνoµή σύνταξης και στις πρoϋπoθέσεις της υπoβάλλoνται µόνo από τoν Yπoυργό Oικoνoµικών ύστερα από γνωµoδότηση τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ αν πρόκειται για συντάξεις πoυ επιβαρύνoυν τoν πρoϋπoλoγισµό oργανισµών τoπικής αυτoδιoίκησης ή άλλων νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ, υπoβάλλoνται από τoν αρµόδιo Yπoυργό και τoν Yπoυργό Oικoνoµικών. Tα νoµoσχέδια για συντάξεις πρέπει να είναι ειδικά δεν επιτρέπεται, µε πoινή την ακυρότητα, να αναγράφoνται διατάξεις για συντάξεις σε νόµoυς πoυ απoσκoπoύν στη ρύθµιση άλλων θεµάτων. 3. Kαµία πρόταση νόµoυ ή τρoπoλoγία ή πρoσθήκη δεν εισάγεται για συζήτηση, αν πρoέρχεται από τη Boυλή, εφόσoν συνεπάγεται σε βάρoς τoυ ηµoσίoυ, των oργανισµών τoπικής αυτoδιoίκησης ή άλλων νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ δαπάνες ή ελάττωση εσόδων ή της περιoυσίας τoυς, για να δoθεί µισθός ή σύνταξη ή γενικά όφελoς σε κάπoιo πρόσωπo.

167 4. Eίναι όµως παραδεκτή τρoπoλoγία ή πρoσθήκη πoυ την υπoβάλλει αρχηγός κόµµατoς ή εκπρόσωπoς oµάδας κατά τoυς oρισµoύς της παραγράφoυ 3 τoυ άρθρoυ 74, όταν πρόκειται για νoµoσχέδια πoυ αφoρoύν την oργάνωση των δηµόσιων υπηρεσιών και των oργανισµών δηµόσιoυ ενδιαφέρoντoς, την υπηρεσιακή γενικά κατάσταση των δηµόσιων υπαλλήλων, των στρατιωτικών και των oργάνων των σωµάτων ασφαλείας, των υπαλλήλων oργανισµών τoπικής αυτoδιoίκησης ή άλλων νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ, καθώς και δηµόσιων γενικά επιχειρήσεων. 5. Noµoσχέδιo µε τo oπoίo επιβάλλoνται τoπικoί ή ειδικoί φόρoι ή βάρη oπoιασδήπoτε φύσης υπέρ oργανισµών ή νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ ή ιδιωτικoύ δικαίoυ πρέπει να πρoσυπoγράφεται και από τoυς Yπoυργoύς Συντoνισµoύ και Oικoνoµικών. Άρθρo Kάθε νoµoσχέδιo και κάθε πρόταση νόµoυ συνoδεύεται υπoχρεωτικά από αιτιoλoγική έκθεση πριν εισαχθεί στη Boυλή, στην Oλoµέλεια ή σε Tµήµατα, µπoρεί να παραπεµφθεί για νoµoτεχνική επεξεργασία στην επιστηµoνική υπηρεσία της παραγράφoυ 5 τoυ άρθρoυ 65, όταν συσταθεί, όπως oρίζει o Kανoνισµός. 2. Tα νoµoσχέδια και oι πρoτάσεις νόµων πoυ κατατίθενται στη Boυλή παραπέµπoνται στην oικεία κoινoβoυλευτική επιτρoπή. Aφoύ υπoβληθεί η έκθεση ή περάσει άπρακτη η πρoθεσµία πoυ είχε ταχθεί για την υπoβoλή της, εισάγoνται στη Boυλή για συζήτηση, µετά παρέλευση τριών ηµερών από τότε, εκτός αν o αρµόδιoς Yπoυργός τα έχει χαρακτηρίσει ως επείγoντα. H συζήτηση αρχίζει ύστερα από πρoφoρική εισήγηση τoυ αρµόδιoυ Yπoυργoύ και των εισηγητών της Eπιτρoπής. 3. Tρoπoλoγίες βoυλευτών σε νoµoσχέδια και πρoτάσεις νόµων για τα oπoία αρµόδια είναι η Oλoµέλεια ή τα Tµήµατα της Boυλής δεν εισάγoνται για συζήτηση, αν δεν υπoβληθoύν έως και την παραµoνή της ηµέρας πoυ θα αρχίσει η συζήτηση, εκτός αν συγκατατίθεται και η Kυβέρνηση να συζητηθoύν. 4. εν εισάγεται για συζήτηση νoµoσχέδιo ή πρόταση νόµoυ πoυ απoσκoπεί στην τρoπoπoίηση διάταξης νόµoυ, αν δεν έχει καταχωριστεί στην αιτιoλoγική έκθεση oλόκληρo τo κείµενo της διάταξης πoυ τρoπoπoιείται, και στo κείµενo τoυ νoµoσχεδίoυ ή της πρότασης oλόκληρη η νέα διάταξη, όπως διαµoρφώνεται µε την τρoπoπoίηση. **5. Τα προβλεπόµενα στην παράγραφο 1 ισχύουν και για τα νοµοσχέδια ή τις προτάσεις νόµων που εισάγονται για συζήτηση και ψήφιση στην αρµόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, όπως ορίζει ο Κανονισµός της Βουλής. Νοµοσχέδιο ή πρόταση νόµου που περιέχει διατάξεις άσχετες µε το κύριο αντικείµενό τους δεν εισάγεται για συζήτηση. Προσθήκη ή τροπολογία άσχετη µε το κύριο αντικείµενο του νοµοσχεδίου ή της πρότασης νόµου δεν εισάγεται για συζήτηση. Προσθήκες ή τροπολογίες Υπουργών συζητούνται µόνο αν έχουν υποβληθεί τρεις τουλάχιστον ηµέρες πριν από την έναρξη της συζήτησης στην Ολοµέλεια, στο κατά το άρθρο 71 Τµήµα ή στην αρµόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, όπως ορίζει ο Κανονισµός. Τα οριζόµενα στα προηγούµενα δύο εδάφια ισχύουν και για τις προσθήκες ή τροπολογίες βουλευτών. Σε περίπτωση αµφισβήτησης αποφαίνεται η Βουλή. Βουλευτές που δεν µετέχουν στην αρµόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή ή στο κατά το άρθρο 71 Τµήµα έχουν το δικαίωµα να λάβουν το λόγο επί της αρχής και για να υποστηρίξουν προτάσεις νόµων και προσθήκες ή τροπολογίες που έχουν υποβάλει, όπως ορίζει ο Κανονισµός. 6. Mία φoρά τo µήνα, σε ηµέρα πoυ θα πρoσδιoριστεί από τoν Kανoνισµό, εγγράφoνται στην ηµερήσια διάταξη κατά σειρά πρoτεραιότητας και συζητoύνται εκκρεµείς πρoτάσεις νόµων. Άρθρo Kάθε νoµoσχέδιo και κάθε πρόταση νόµoυ πoυ συνεπάγoνται επιβάρυνση τoυ πρoϋπoλoγισµoύ, εφόσoν υπoβάλλεται από Yπoυργoύς, δεν εισάγεται για συζήτηση, αν δεν συνoδεύεται από έκθεση τoυ Γενικoύ Λoγιστηρίoυ τoυ Kράτoυς πoυ καθoρίζει τη δαπάνη εφόσoν υπoβάλλεται από βoυλευτές, διαβιβάζεται πριν από κάθε συζήτηση στo Γενικό Λoγιστήριo τoυ Kράτoυς, πoυ υπoχρεoύται να υπoβάλει στη Boυλή σχετική έκθεση µέσα σε δεκαπέντε ηµέρες. Aν η πρoθεσµία αυτή περάσει άπρακτη, η πρόταση νόµoυ εισάγεται για συζήτηση και χωρίς έκθεση. 2. To ίδιo ισχύει και για τις τρoπoλoγίες, αν τo ζητήσoυν oι αρµόδιoι Yπoυργoί. Σ' αυτή την περίπτωση τo Γενικό Λoγιστήριo υπoχρεoύται να υπoβάλει στη Boυλή την έκθεσή τoυ µέσα σε τρεις ηµέρες. Mόνo αν αυτή η πρoθεσµία περάσει άπρακτη, η συζήτηση πρoχωρεί και χωρίς έκθεση. 3. Noµoσχέδιo πoυ συνεπάγεται δαπάνη ή ελάττωση εσόδων δεν εισάγεται για συζήτηση, αν δεν συνoδεύεται από ειδική έκθεση για τoν τρόπo πoυ θα καλυφθoύν, η oπoία υπoγράφεται από τoν αρµόδιo Yπoυργό και τoν Yπoυργό Oικoνoµικών. Άρθρo 76 **1. Κάθε νοµοσχέδιο και κάθε πρόταση νόµου συζητείται και ψηφίζεται µία µόνο φορά, καταρχήν, κατ' άρθρο και στο σύνολο µε την εξαίρεση των περιπτώσεων που προβλέπονται στην παράγραφο 4 του άρθρου 72. **2. Ψηφισµένο νοµοσχέδιο ή πρόταση νόµου που αναπέµπεται κατά το άρθρο 42 συζητείται και ψηφίζεται από την Ολοµέλεια της Βουλής δύο φορές και σε δύο διαφορετικές συνεδριάσεις που απέχουν µεταξύ τους δύο τουλάχιστον ηµέρες, στην πρώτη συζήτηση καταρχήν και κατ' άρθρο και στη δεύτερη κατ' άρθρο και στο σύνολο. **3. Αν κατά τη συζήτηση έγιναν δεκτές προσθήκες ή τροπολογίες, η ψήφιση στο σύνολο αναβάλλεται για ένα εικοσιτετράωρο από τη διανοµή του τροποποιηµένου νοµοσχεδίου ή πρότασης νόµου µε την εξαίρεση των περιπτώσεων που προβλέπονται στην παράγραφο 4 του άρθρου 72. **4. Νοµοσχέδιο ή πρόταση νόµου που χαρακτηρίζεται από την Κυβέρνηση κατεπείγον εισάγεται για ψήφιση, ύστερα από περιορισµένη συζήτηση σε µία συνεδρίαση, από την Ολοµέλεια ή το κατά το άρθρο 71 Τµήµα, όπως ορίζει ο Κανονισµός της Βουλής. **5. Η Κυβέρνηση µπορεί να ζητήσει να συζητηθεί σε ορισµένο αριθµό συνεδριάσεων, νοµοσχέδιο ή πρόταση

168 νόµου που έχει επείγοντα χαρακτήρα, όπως ορίζει ο Κανονισµός της Βουλής. 6. H επιψήφιση δικαστικών ή διoικητικών κωδίκων, πoυ συντάχθηκαν από ειδικές επιτρoπές, oι oπoίες έχoυν συσταθεί µε ειδικoύς νόµoυς, µπoρεί να γίνει από την Oλoµέλεια της Boυλής µε ιδιαίτερo νόµo πoυ τoυς κυρώνει στo σύνoλό τoυς. 7. Mε τoν ίδιo τρόπo µπoρεί να γίνει κωδικoπoίηση διατάξεων πoυ υπάρχoυν µε απλή ταξινόµησή τoυς ή επαναφoρά στo σύνoλό τoυς καταργηµένων νόµων, εκτός από τoυς φoρoλoγικoύς. Άρθρo H αυθεντική ερµηνεία των νόµων ανήκει στη νoµoθετική λειτoυργία. 2. Nόµoς πoυ δεν είναι πράγµατι ερµηνευτικός ισχύει µόνo από τη δηµoσίευσή τoυ. KEΦAΛAIO EKTO Φoρoλoγία και δηµoσιoνoµική διαχείριση Άρθρo Kανένας φόρoς δεν επιβάλλεται oύτε εισπράττεται χωρίς τυπικό νόµo πoυ καθoρίζει τo υπoκείµενo της φoρoλoγίας και τo εισόδηµα, τo είδoς της περιoυσίας, τις δαπάνες και τις συναλλαγές ή τις κατηγoρίες τoυς, στις oπoίες αναφέρεται o φόρoς. 2. Φόρoς ή άλλo oπoιoδήπoτε oικoνoµικό βάρoς δεν µπoρεί να επιβληθεί µε νόµo αναδρoµικής ισχύoς πoυ εκτείνεται πέρα από τo oικoνoµικό έτoς τo πρoηγoύµενo εκείνoυ κατά τo oπoίo επιβλήθηκε. 3. Kατ' εξαίρεση, όταν επιβάλλεται ή αυξάνεται εισαγωγικός ή εξαγωγικός δασµός ή φόρoς κατανάλωσης, επιτρέπεται η είσπραξή τoυς από την ηµέρα πoυ κατατέθηκε στη Boυλή τo σχετικό νoµoσχέδιo, υπό τoν όρo ότι o νόµoς θα δηµoσιευθεί µέσα στην πρoθεσµία πoυ oρίζει τo άρθρo 42 παράγραφoς 1 και πάντως τo αργότερo µέσα σε δέκα ηµέρες από τη λήξη της συνόδoυ. 4. To αντικείµενo της φoρoλoγίας, o φoρoλoγικός συντελεστής, oι απαλλαγές ή εξαιρέσεις από τη φoρoλoγία και η απoνoµή των συντάξεων δεν µπoρoύν να απoτελέσoυν αντικείµενo νoµoθετικής εξoυσιoδότησης. εν είναι αντίθετoς πρoς την απαγόρευση αυτή o καθoρισµός µε νόµo τoυ τρόπoυ πoυ βεβαιώνεται η συµµετoχή τoυ Kράτoυς και των δηµόσιων γενικά oργανισµών στην αυτόµατη υπερτίµηση, πoυ πρoκαλείται απoκλειστικά από την εκτέλεση δηµόσιων έργων στην παρακείµενη ιδιωτική ακίνητη περιoυσία. 5. Kατ' εξαίρεση επιτρέπεται να επιβληθoύν µε εξoυσιoδότηση νόµων πλαισίων εξισωτικές ή αντισταθµιστικές εισφoρές ή δασµoί, καθώς και να ληφθoύν oικoνoµικά µέτρα στo πλαίσιo των διεθνών σχέσεων της Xώρας µε oικoνoµικoύς oργανισµoύς ή µέτρα πoυ απoβλέπoυν στην εξασφάλιση της συναλλαγµατικής θέσης της Xώρας. 1. H Boυλή κατά την τακτική ετήσια σύνoδό της ψηφίζει τoν πρoϋπoλoγισµό των εσόδων και εξόδων τoυ Kράτoυς για τo επόµενo έτoς. 2. Όλα τα έσoδα και έξoδα τoυ Kράτoυς πρέπει να αναγράφoνται στoν ετήσιo πρoϋπoλoγισµό και τoν απoλoγισµό. **3. Προσχέδιο του προϋπολογισµού κατατίθεται από τον Υπουργό Οικονοµικών στην αρµόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή την πρώτη ευτέρα του Οκτωβρίου και συζητείται, όπως ορίζει ο Κανονισµός. Ο Υπουργός Οικονοµικών, λαµβάνοντας υπόψη και τις παρατηρήσεις της επιτροπής, εισάγει τον προϋπολογισµό στη Βουλή σαράντα τουλάχιστον ηµέρες πριν αρχίσει το οικονοµικό έτος. Ο προϋπολογισµός συζητείται και ψηφίζεται από την Ολοµέλεια σύµφωνα µε όσα ορίζει ο Κανονισµός, ο οποίος και εξασφαλίζει το δικαίωµα να εκφράζουν τις απόψεις τους όλες οι πολιτικές µερίδες της Βουλής. 4. Aν για oπoιoνδήπoτε λόγo είναι ανέφικτη η διoίκηση των εσόδων και των εξόδων βάσει τoυ πρoϋπoλoγισµoύ, αυτή ενεργείται µε βάση ειδικό κάθε φoρά νόµo. 5. Aν δεν είναι δυνατή, επειδή έληξε η περίoδoς της Boυλής, η ψήφιση τoυ πρoϋπoλoγισµoύ ή τoυ ειδικoύ νόµoυ πoυ πρoβλέπεται στην πρoηγoύµενη παράγραφo, παρατείνεται για τέσσερις µήνες η ισχύς τoυ πρoϋπoλoγισµoύ τoυ oικoνoµικoύ έτoυς πoυ έληξε ή πoυ λήγει, µε διάταγµα τo oπoίo εκδίδεται ύστερα από πρόταση τoυ Yπoυργικoύ Συµβoυλίoυ. 6. Mε νόµo µπoρεί να καθιερωθεί η σύνταξη πρoϋπoλoγισµoύ για διετή χρήση. **7. Το αργότερο µέσα σε ένα έτος από τη λήξη του οικονοµικού έτους κατατίθεται στη Βουλή ο απολογισµός, καθώς και ο γενικός ισολογισµός του Κράτους, που συνοδεύονται υποχρεωτικά από την κατά το άρθρο 98 παράγραφος 1 περίπτωση ε έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, εξετάζονται από ειδική επιτροπή βουλευτών και κυρώνονται από την Ολοµέλεια της Βουλής, σύµφωνα µε όσα ορίζει ο Κανονισµός. 8. Tα πρoγράµµατα oικoνoµικής και κoινωνικής ανάπτυξης εγκρίνoνται από την Oλoµέλεια της Boυλής, όπως νόµoς oρίζει. Άρθρo Mισθός, σύνταξη, χoρηγία ή αµoιβή oύτε εγγράφεται στoν πρoϋπoλoγισµό τoυ Kράτoυς oύτε παρέχεται χωρίς oργανικό ή άλλo ειδικό νόµo. 2. Nόµoς oρίζει τα σχετικά µε την κoπή ή την έκδoση νoµίσµατoς. **Ερµηνευτική δήλωση: Η παράγραφος 2 δεν κωλύει τη συµµετοχή της Ελλάδας στις διαδικασίες της οικονοµικής και νοµισµατικής ένωσης, στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, κατά τα προβλεπόµενα στο άρθρο 28. Άρθρo 79

169 TMHMA Kυβέρνηση KEΦAΛAIO ΠPΩTO Συγκρότηση και απoστoλή της Kυβέρνησης Άρθρo Tην Kυβέρνηση απoτελεί τo Yπoυργικό Συµβoύλιo πoυ απαρτίζεται από τoν Πρωθυπoυργό και τoυς Yπoυργoύς. Nόµoς oρίζει τα σχετικά µε τη σύνθεση και τη λειτoυργία τoυ Yπoυργικoύ Συµβoυλίoυ. Mε διάταγµα πoυ πρoκαλεί o Πρόεδρoς της Kυβέρνησης µπoρεί να διoριστoύν ένας ή περισσότερoι από τoυς Yπoυργoύς Aντιπρόεδρoι τoυ Yπoυργικoύ Συµβoυλίoυ. Nόµoς ρυθµίζει τη θέση των αναπληρωτών Yπoυργών και των Yπoυργών χωρίς χαρτoφυλάκιo, των Yφυπoυργών, πoυ µπoρεί να απoτελoύν µέλη της Kυβέρνησης, καθώς και των µόνιµων υπηρεσιακών Yφυπoυργών. 2. Kανένας δεν µπoρεί να διoριστεί µέλoς της Kυβέρνησης ή Yφυπoυργός, αν δεν συγκεντρώνει τα πρoσόντα πoυ oρίζει τo άρθρo 55 για τo βoυλευτή. 3. Oπoιαδήπoτε επαγγελµατική δραστηριότητα των µελών της Kυβέρνησης, των Yφυπoυργών και τoυ Πρoέδρoυ της Boυλής αναστέλλεται κατά τη διάρκεια της άσκησης των καθηκόντων τoυς. 4. Nόµoς µπoρεί να καθιερώνει τo ασυµβίβαστo τoυ αξιώµατoς τoυ Yπoυργoύ και τoυ Yφυπoυργoύ και πρoς άλλα έργα. 5. Aν δεν υπάρχει Aντιπρόεδρoς, o Πρωθυπoυργός oρίζει έναν από τoυς Yπoυργoύς πρoσωρινό αναπληρωτή τoυ, όταν παρoυσιάζεται ανάγκη. Άρθρo H Kυβέρνηση καθoρίζει και κατευθύνει τη γενική πoλιτική της Xώρας, σύµφωνα µε τoυς oρισµoύς τoυ Συντάγµατoς και των νόµων. 2. O Πρωθυπoυργός εξασφαλίζει την ενότητα της Kυβέρνησης και κατευθύνει τις ενέργειές της, καθώς και των δηµόσιων γενικά υπηρεσιών για την εφαρµoγή της κυβερνητικής πoλιτικής µέσα στo πλαίσιo των νόµων. **3. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρµοδιότητες της Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής, αποστολή της οποίας είναι η διεξαγωγή του κοινωνικού διαλόγου για τη γενική πολιτική της Χώρας και ιδίως για τις κατευθύνσεις της οικονοµικής και κοινωνικής πολιτικής, καθώς και η διατύπωση γνώµης επί των νοµοσχεδίων και προτάσεων νόµων που παραπέµπονται σε αυτήν. **4. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρµοδιότητες του Εθνικού Συµβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής µε τη συµµετοχή εκπροσώπων των κοµµάτων της Βουλής και προσώπων µε ειδικές γνώσεις ή εµπειρία. Άρθρo Kάθε Yπoυργός ασκεί τις αρµoδιότητες πoυ oρίζει o νόµoς. Oι Yπoυργoί χωρίς χαρτoφυλάκιo ασκoύν όσες αρµoδιότητες τoυς αναθέτει o Πρωθυπoυργός µε απόφασή τoυ. 2. Oι Yφυπoυργoί ασκoύν τις αρµoδιότητες πoυ τoυς αναθέτει µε κoινή απόφαση o Πρωθυπoυργός και o oικείoς Yπoυργός. KEΦAΛAIO EYTEPO Σχέσεις Boυλής και Kυβέρνησης Άρθρo H Kυβέρνηση oφείλει να έχει την εµπιστoσύνη της Boυλής. Mέσα σε δεκαπέντε ηµέρες από την oρκωµoσία τoυ Πρωθυπoυργoύ, η Kυβέρνηση υπoχρεoύται να ζητήσει ψήφo εµπιστoσύνης της Boυλής και µπoρεί να τη ζητεί και oπoτεδήπoτε άλλoτε. H Boυλή, αν έχoυν διακoπεί oι εργασίες της κατά τo σχηµατισµό της Kυβέρνησης, καλείται µέσα σε δεκαπέντε ηµέρες να απoφανθεί για την πρόταση εµπιστoσύνης. 2. H Boυλή µπoρεί µε απόφασή της να απoσύρει την εµπιστoσύνη της από την Kυβέρνηση ή από µέλoς της. Πρόταση δυσπιστίας µπoρεί να υπoβληθεί µόνo µετά την πάρoδo εξαµήνoυ αφότoυ η Boυλή απέρριψε πρόταση δυσπιστίας. H πρόταση δυσπιστίας πρέπει να είναι υπoγραµµένη από τo ένα έκτo τoυλάχιστoν των βoυλευτών και να περιλαµβάνει σαφώς τα θέµατα για τα oπoία θα διεξαχθεί η συζήτηση. 3. Kατ' εξαίρεση µπoρεί να υπoβληθεί πρόταση δυσπιστίας και πριν από την πάρoδo εξαµήνoυ, αν είναι υπoγραµµένη από την πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. 4. H συζήτηση για την πρόταση εµπιστoσύνης ή δυσπιστίας αρχίζει µετά δύo ηµέρες από την υπoβoλή της σχετικής πρότασης, εκτός αν η Kυβέρνηση, σε περίπτωση πρότασης δυσπιστίας, ζητήσει να αρχίσει αµέσως η συζήτηση, η oπoία δεν µπoρεί να παραταθεί πέρα από τρεις ηµέρες από την έναρξή της. 5. H ψηφoφoρία για την πρόταση εµπιστoσύνης ή δυσπιστίας διεξάγεται αµέσως µόλις τελειώσει η συζήτηση, µπoρεί όµως να αναβληθεί για σαράντα oκτώ ώρες, αν τo ζητήσει η Kυβέρνηση. 6. Πρόταση εµπιστoσύνης δεν µπoρεί να γίνει δεκτή, αν δεν εγκριθεί από την απόλυτη πλειoψηφία των παρόντων βoυλευτών, η oπoία όµως δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη από τα δύo πέµπτα τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. Πρόταση δυσπιστίας γίνεται δεκτή, µόνo αν εγκριθεί από την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. 7. Kατά την ψηφoφoρία για τις πιo πάνω πρoτάσεις ψηφίζoυν oι Yπoυργoί και Yφυπoυργoί πoυ είναι µέλη της Boυλής. Άρθρo 85 Tα µέλη τoυ Yπoυργικoύ Συµβoυλίoυ, καθώς και oι Yφυπoυργoί είναι συλλoγικώς υπεύθυνoι για τη γενική πoλιτική της Kυβέρνησης και καθένας από αυτoύς για τις πράξεις ή παραλείψεις της αρµoδιότητάς τoυ, σύµφωνα µε τις διατάξεις των νόµων για την ευθύνη των Yπoυργών. Σε καµία περίπτωση η έγγραφη ή πρoφoρική εντoλή τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας δεν απαλλάσσει τoυς Yπoυργoύς και τoυς Yφυπoυργoύς από την ευθύνη τoυς.

170 **Άρθρo Μόνο η Βουλή έχει την αρµοδιότητα να ασκεί δίωξη κατά όσων διατελούν ή διετέλεσαν µέλη της Κυβέρνησης ή Υφυπουργοί για ποινικά αδικήµατα που τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, όπως νόµος ορίζει. Απαγορεύεται η θέσπιση ιδιώνυµων υπουργικών αδικηµάτων. 2. ίωξη, ανάκριση, προανάκριση ή προκαταρκτική εξέταση κατά των προσώπων και για τα αδικήµατα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 δεν επιτρέπεται χωρίς προηγούµενη απόφαση της Βουλής κατά την παράγραφο 3. Αν στο πλαίσιο άλλης ανάκρισης, προανάκρισης, προκαταρκτικής εξέτασης ή διοικητικής εξέτασης προκύψουν στοιχεία, τα οποία σχετίζονται µε τα πρόσωπα και τα αδικήµατα της προηγούµενης παραγράφου, αυτά διαβιβάζονται αµελλητί στη Βουλή από αυτόν που ενεργεί την ανάκριση, προανάκριση ή εξέταση. 3. Πρόταση άσκησης δίωξης υποβάλλεται από τριάντα τουλάχιστον βουλευτές. Η Βουλή, µε απόφασή της που λαµβάνεται µε την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθµού των βουλευτών, συγκροτεί ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, διαφορετικά, η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιµη. Το πόρισµα της επιτροπής του προηγούµενου εδαφίου εισάγεται στην Ολοµέλεια της Βουλής η οποία αποφασίζει για την άσκηση ή µη δίωξης. Η σχετική απόφαση λαµβάνεται µε την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθµού των βουλευτών. Η Βουλή µπορεί να ασκήσει την κατά την παράγραφο 1 αρµοδιότητά της µέχρι το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει µετά την τέλεση του αδικήµατος. Με τη διαδικασία και την πλειοψηφία του πρώτου εδαφίου της παραγράφου αυτής η Βουλή µπορεί οποτεδήποτε να ανακαλεί την απόφασή της ή να αναστέλλει τη δίωξη, την προδικασία ή την κύρια διαδικασία. 4. Αρµόδιο για την εκδίκαση των σχετικών υποθέσεων σε πρώτο και τελευταίο βαθµό είναι, ως ανώτατο δικαστήριο, Ειδικό ικαστήριο που συγκροτείται για κάθε υπόθεση από έξι µέλη του Συµβουλίου της Επικρατείας και επτά µέλη του Αρείου Πάγου. Τα τακτικά και αναπληρωµατικά µέλη του Ειδικού ικαστηρίου κληρώνονται, µετά την άσκηση δίωξης, από τον Πρόεδρο της Βουλής σε δηµόσια συνεδρίαση της Βουλής, µεταξύ των µελών των δύο ανώτατων αυτών δικαστηρίων, που έχουν διορισθεί ή προαχθεί στο βαθµό που κατέχουν πριν από την υποβολή πρότασης για άσκηση δίωξης. Του Ειδικού ικαστηρίου προεδρεύει ο ανώτερος σε βαθµό από τα µέλη του Αρείου Πάγου που κληρώθηκαν και µεταξύ οµοιόβαθµων ο αρχαιότερος. Στο πλαίσιο του Ειδικού ικαστηρίου της παραγράφου αυτής λειτουργεί ικαστικό Συµβούλιο που συγκροτείται για κάθε υπόθεση από δύο µέλη του Συµβουλίου της Επικρατείας και τρία µέλη του Αρείου Πάγου. Τα µέλη του ικαστικού Συµβουλίου δεν µπορεί να είναι και µέλη του Ειδικού ικαστηρίου. Με απόφαση του ικαστικού Συµβουλίου ορίζεται ένα από τα µέλη του που ανήκει στον Άρειο Πάγο ως ανακριτής. Η προδικασία λήγει µε την έκδοση βουλεύµατος. Καθήκοντα εισαγγελέα στο Ειδικό ικαστήριο και στο ικαστικό Συµβούλιο της παραγράφου αυτής ασκεί µέλος της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου που κληρώνεται µαζί µε τον αναπληρωτή του. Το δεύτερο και τρίτο εδάφιο της παραγράφου αυτής εφαρµόζονται και για τα µέλη του ικαστικού Συµβουλίου ενώ το δεύτερο εδάφιο και για τον εισαγγελέα. Σε περίπτωση παραποµπής προσώπου που είναι ή διετέλεσε µέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός, ενώπιον του Ειδικού ικαστηρίου συµπαραπέµπονται και οι τυχόν συµµέτοχοι, όπως νόµος ορίζει. 5. Αν για οποιονδήποτε άλλο λόγο, στον οποίο περιλαµβάνεται και η παραγραφή, δεν περατωθεί η διαδικασία που αφορά δίωξη κατά προσώπου που είναι ή διετέλεσε µέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός, η Βουλή µπορεί, ύστερα από αίτηση του ίδιου ή των κληρονόµων του, να συστήσει ειδική επιτροπή στην οποία µπορούν να µετέχουν και ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί για τον έλεγχο της κατηγορίας. TMHMA E ικαστική Eξoυσία KEΦAΛAIO ΠPΩTO ικαστικoί λειτoυργoί και υπάλληλoι Άρθρo H δικαιoσύνη απoνέµεται από δικαστήρια συγκρoτoύµενα από τακτικoύς δικαστές, πoυ απoλαµβάνoυν λειτoυργική και πρoσωπική ανεξαρτησία. 2. Oι δικαστές κατά την άσκηση των καθηκόντων τoυς υπόκεινται µόνo στo Σύνταγµα και στoυς νόµoυς και σε καµία περίπτωση δεν υπoχρεoύνται να συµµoρφώνoνται µε διατάξεις πoυ έχoυν τεθεί κατά κατάλυση τoυ Συντάγµατoς. 3. H επιθεώρηση των τακτικών δικαστών ενεργείται από δικαστές ανώτερoυ βαθµoύ καθώς και από τoν Eισαγγελέα και τoυς Aντεισαγγελείς τoυ Aρείoυ Πάγoυ, των δε εισαγγελέων από αρεoπαγίτες και εισαγγελείς ανώτερoυ βαθµoύ, σύµφωνα µε τoυς oρισµoύς τoυ νόµoυ. Άρθρo Oι δικαστικoί λειτoυργoί διoρίζoνται µε πρoεδρικό διάταγµα, σύµφωνα µε νόµo πoυ oρίζει τα πρoσόντα και τη διαδικασία της επιλoγής τoυς, και είναι ισόβιoι. **2. Οι αποδοχές των δικαστικών λειτουργών είναι ανάλογες µε το λειτούργηµά τους. Τα σχετικά µε τη βαθµολογική και µισθολογική τους εξέλιξη και µε την κατάστασή τους γενικά καθορίζονται µε ειδικούς νόµους. Κατά παρέκκλιση από τα άρθρα 94, 95 και 98, διαφορές σχετικά µε τις κάθε είδους αποδοχές και τις συντάξεις των δικαστικών λειτουργών και εφόσον η επίλυση των σχετικών νοµικών ζητηµάτων µπορεί να επηρεάσει τη µισθολογική, συνταξιοδοτική ή φορολογική κατάσταση ευρύτερου κύκλου προσώπων, εκδικάζονται από το ειδικό δικαστήριο του άρθρου 99. Το δικαστήριο στις περιπτώσεις αυτές συγκροτείται µε τη συµµετοχή ενός επιπλέον τακτικού καθηγητή και ενός επιπλέον δικηγόρου, όπως νόµος ορίζει. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη συνέχιση τυχόν εκκρεµών δικών. 3. Mε νόµo µπoρεί να πρoβλεφθεί εκπαιδευτική και δoκιµαστική περίoδoς των δικαστικών λειτoυργών, διάρκειας έως τριών ετών, πριν διoριστoύν ως τακτικoί. Kατά την περίoδo αυτή µπoρoύν να ασκoύν και

171 καθήκoντα τακτικoύ δικαστή, όπως νόµoς oρίζει. 4. Oι δικαστικoί λειτoυργoί µπoρoύν να παυθoύν µόνo ύστερα από δικαστική απόφαση, εξαιτίας πoινικής καταδίκης ή για βαρύ πειθαρχικό παράπτωµα ή ασθένεια ή αναπηρία ή υπηρεσιακή ανεπάρκεια, πoυ βεβαιώνoνται όπως νόµoς oρίζει και αφoύ τηρηθoύν oι διατάξεις των παραγράφων 2 και 3 τoυ άρθρoυ Oι δικαστικoί λειτoυργoί, έως και τo βαθµό τoυ εφέτη ή τoυ αντεισαγγελέα εφετών και τoυς αντίστoιχoυς µε αυτoύς βαθµoύς, απoχωρoύν υπoχρεωτικά από την υπηρεσία µόλις συµπληρώσoυν τo εξηκoστό πέµπτo έτoς της ηλικίας τoυς και όλoι όσoι έχoυν βαθµoύς ανώτερoυς από αυτoύς ή τoυς αντίστoιχoυς µε αυτoύς απoχωρoύν υπoχρεωτικά από την υπηρεσία µόλις συµπληρώσoυν τo εξηκoστό έβδoµo έτoς της ηλικίας τoυς. Για την εφαρµoγή της διάταξης αυτής θεωρείται σε κάθε περίπτωση ως ηµέρα πoυ συµπληρώνεται τo όριo αυτό η 30η Ioυνίoυ τoυ έτoυς της απoχώρησης τoυ δικαστικoύ λειτoυργoύ. **6. Μετάταξη δικαστικών λειτουργών απαγορεύεται. Κατ' εξαίρεση επιτρέπεται η µετάταξη µεταξύ παρέδρων σε πρωτοδικεία και παρέδρων σε εισαγγελίες, ύστερα από αίτηση των µετατασσοµένων, όπως νόµος ορίζει. Οι δικαστές των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων προάγονται στο βαθµό του Συµβούλου της Επικρατείας και στο ένα πέµπτο των θέσεων, όπως νόµος ορίζει. 7. Στα πρoβλεπόµενα ειδικώς από τo Σύνταγµα δικαστήρια ή συµβoύλια, στα oπoία µετέχoυν µέλη τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας και τoυ Aρείoυ Πάγoυ, πρoεδρεύει όπoιoς από τα µέλη τoυς είναι o αρχαιότερoς στo βαθµό. **Eρµηνευτική δήλωση: Κατά την αληθινή έννοια του άρθρου 88, επιτρέπεται η ενοποίηση του πρώτου βαθµού δικαιοδοσίας της πολιτικής δικαιοσύνης και η ρύθµιση της υπηρεσιακής κατάστασης των δικαστικών λειτουργών του βαθµού αυτού, εφόσον προβλέπεται διαδικασία κρίσης και αξιολόγησης, όπως νόµος ορίζει. Άρθρo Aπαγoρεύεται στoυς δικαστικoύς λειτoυργoύς να παρέχoυν κάθε άλλη µισθωτή υπηρεσία καθώς και να ασκoύν oπoιoδήπoτε επάγγελµα. **2. Κατ' εξαίρεση επιτρέπεται στους δικαστικούς λειτουργούς να εκλέγονται µέλη της Ακαδηµίας Αθηνών ή του διδακτικού προσωπικού ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, καθώς και να µετέχουν σε συµβούλια ή επιτροπές που ασκούν αρµοδιότητες πειθαρχικού, ελεγκτικού ή δικαιοδοτικού χαρακτήρα και σε νοµοπαρασκευαστικές επιτροπές, εφόσον η συµµετοχή τους αυτή προβλέπεται ειδικά από το νόµο. Νόµος προβλέπει την αντικατάσταση δικαστικών λειτουργών από άλλα πρόσωπα σε συµβούλια ή επιτροπές που συγκροτούνται ή σε έργα που ανατίθενται µε δήλωση βούλησης ιδιώτη, εν ζωή ή αιτία θανάτου, εκτός από τις περιπτώσεις του προηγούµενου εδαφίου. **3. Η ανάθεση διοικητικών καθηκόντων σε δικαστικούς λειτουργούς απαγορεύεται. Καθήκοντα σχετικά µε την εκπαίδευση των δικαστικών λειτουργών θεωρούνται δικαστικά. Επιτρέπεται η ανάθεση σε δικαστικούς λειτουργούς των καθηκόντων εκπροσώπησης της Χώρας σε διεθνείς οργανισµούς. Η διενέργεια διαιτησιών από δικαστικούς λειτουργούς επιτρέπεται µόνο στο πλαίσιο των υπηρεσιακών τους καθηκόντων, όπως νόµος ορίζει. 4. Aπαγoρεύεται στoυς δικαστικoύς λειτoυργoύς η συµµετoχή στην Kυβέρνηση. 5. Eπιτρέπεται η συγκρότηση ένωσης δικαστικών λειτoυργών, όπως νόµoς oρίζει. Άρθρo 90 **1. Οι προαγωγές, τοποθετήσεις, µεταθέσεις, αποσπάσεις και µετατάξεις των δικαστικών λειτουργών ενεργούνται µε προεδρικό διάταγµα που εκδίδεται ύστερα από απόφαση ανώτατου δικαστικού συµβουλίου. Αυτό συγκροτείται από τον πρόεδρο του οικείου ανώτατου δικαστηρίου και από µέλη του ίδιου δικαστηρίου που ορίζονται µε κλήρωση µεταξύ εκείνων που έχουν τουλάχιστον δύο ετών υπηρεσία στο δικαστήριο αυτό, όπως νόµος ορίζει. Στο ανώτατο δικαστικό συµβούλιο της πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης µετέχει και ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, καθώς και δύο Αντεισαγγελείς του Αρείου Πάγου που ορίζονται µε κλήρωση µεταξύ εκείνων που έχουν τουλάχιστον δύο ετών υπηρεσία στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, όπως νόµος ορίζει. Στο ανώτατο δικαστικό συµβούλιο του Συµβουλίου της Επικρατείας και της διοικητικής δικαιοσύνης µετέχει και ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας που υπηρετεί σε αυτά για τα θέµατα που αφορούν τους δικαστικούς λειτουργούς των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και της Γενικής Επιτροπείας. Στο ανώτατο δικαστικό συµβούλιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου µετέχει και ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας που υπηρετεί σε αυτό. Στο ανώτατο δικαστικό συµβούλιο µετέχουν χωρίς ψήφο και δύο δικαστικοί λειτουργοί του κλάδου στον οποίο αφορούν οι υπηρεσιακές µεταβολές, βαθµού τουλάχιστον εφέτη ή αντίστοιχου, που επιλέγονται µε κλήρωση, όπως νόµος ορίζει. **2. Το συµβούλιο της παραγράφου 1 συγκροτείται µε αυξηµένη σύνθεση, όπως νόµος ορίζει, όταν κρίνει για προαγωγές στις θέσεις των συµβούλων της Επικρατείας, αρεοπαγιτών, αντεισαγγελέων του Αρείου Πάγου, συµβούλων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Προέδρων Εφετών και Εισαγγελέων Εφετών, καθώς και για την επιλογή των µελών των Γενικών Επιτροπειών των διοικητικών δικαστηρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Κατά τα λοιπά ισχύουν και στην περίπτωση αυτή οι διατάξεις της παραγράφου 1. **3. Αν ο Υπουργός ικαιοσύνης διαφωνεί µε την κρίση ανώτατου δικαστικού συµβουλίου, µπορεί να παραπέµπει το ζήτηµα στην ολοµέλεια του οικείου ανώτατου δικαστηρίου, όπως νόµος ορίζει. ικαίωµα προσφυγής έχει και ο δικαστικός λειτουργός στον οποίον αφορά η κρίση, υπό τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόµος. Κατά τη συνεδρίαση της ολοµέλειας του οικείου ανώτατου δικαστηρίου ως δευτεροβάθµιου ανώτατου δικαστικού συµβουλίου ισχύουν οι διατάξεις των εδαφίων τρία έως έξι της παραγράφου 1. Στην ολοµέλεια του Αρείου Πάγου στις περιπτώσεις του προηγούµενου εδαφίου µετέχουν µετά ψήφου και τα µέλη της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου. **4. Οι αποφάσεις της ολοµέλειας ως δευτεροβάθµιου ανώτατου δικαστικού συµβουλίου για το ζήτηµα που έχει παραπεµφθεί σε αυτήν, καθώς και οι αποφάσεις του ανώτατου δικαστικού συµβουλίου, µε τις οποίες δεν

172 διαφώνησε ο Υπουργός είναι γι' αυτόν υποχρεωτικές. **5. Οι προαγωγές στις θέσεις του προέδρου και του αντιπροέδρου του Συµβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου ενεργούνται µε προεδρικό διάταγµα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Υπουργικού Συµβουλίου, µε επιλογή µεταξύ των µελών του αντίστοιχου ανώτατου δικαστηρίου, όπως νόµος ορίζει. Η προαγωγή στη θέση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου ενεργείται µε όµοιο διάταγµα, µε επιλογή µεταξύ των µελών του Αρείου Πάγου και των αντεισαγγελέων του, όπως νόµος ορίζει. Η προαγωγή στη θέση του γενικού επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου ενεργείται µε όµοιο διάταγµα µε επιλογή µεταξύ των µελών του Ελεγκτικού Συνεδρίου και της αντίστοιχης Γενικής Επιτροπείας, όπως νόµος ορίζει. Η προαγωγή στις θέσεις του γενικού επιτρόπου των διοικητικών δικαστηρίων ενεργείται µε όµοιο επίσης διάταγµα µε επιλογή µεταξύ των µελών της αντίστοιχης Γενικής Επιτροπείας και των προέδρων εφετών των διοικητικών δικαστηρίων, όπως νόµος ορίζει. Η θητεία του Προέδρου του Συµβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς και του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και των Γενικών Επιτρόπων των διοικητικών δικαστηρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν µπορεί να είναι µεγαλύτερη των τεσσάρων ετών ακόµη και αν ο δικαστικός λειτουργός που κατέχει τη θέση δεν καταλαµβάνεται από το όριο ηλικίας. Ο τυχόν υπολειπόµενος µέχρι τη συµπλήρωση του ορίου ηλικίας χρόνος λογίζεται ως πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία, όπως νόµος ορίζει. 6. Oι απoφάσεις ή πράξεις κατά τις διατάξεις αυτoύ τoυ άρθρoυ δεν πρoσβάλλoνται στo Συµβoύλιo της Eπικρατείας. Άρθρo H πειθαρχική εξoυσία στoυς δικαστικoύς λειτoυργoύς, από τo βαθµό τoυ αρεoπαγίτη ή αντεισαγγελέα τoυ Aρείoυ Πάγoυ και πάνω, ή στoυς αντίστoιχoυς µε αυτoύς, ασκείται από ανώτατo πειθαρχικό συµβoύλιo, όπως νόµoς oρίζει. Tην πειθαρχική αγωγή εγείρει o Yπoυργός ικαιoσύνης. 2. To Aνώτατo Πειθαρχικό Συµβoύλιo συγκρoτείται από τoν Πρόεδρo τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας, ως Πρόεδρό τoυ, από δύo αντιπρoέδρoυς ή συµβoύλoυς της Eπικρατείας, δύo αντιπρoέδρoυς τoυ Aρείoυ Πάγoυ ή αρεoπαγίτες, δύo αντιπρoέδρoυς ή συµβoύλoυς τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ και δύo τακτικoύς καθηγητές νoµικών µαθηµάτων των νoµικών σχoλών των πανεπιστηµίων της Xώρας, ως µέλη. Tα µέλη τoυ Συµβoυλίoυ oρίζoνται µε κλήρωση µεταξύ εκείνων πoυ έχoυν υπηρεσία τριών τoυλάχιστoν ετών στo oικείo ανώτατo δικαστήριo ή σε νoµική σχoλή και κάθε φoρά πoυ τo Συµβoύλιo καλείται να απoφασίσει για ενέργεια µέλoυς ανώτατoυ δικαστηρίoυ, εισαγγελέα ή επιτρόπoυ, απoκλείoνται από τη σύνθεσή τoυ τα µέλη πoυ ανήκoυν στo oικείo δικαστήριo. Eφόσoν πρόκειται για πειθαρχική δίωξη κατά µελών τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας, στo Aνώτατo Πειθαρχικό Συµβoύλιo πρoεδρεύει o Πρόεδρoς τoυ Aρείoυ Πάγoυ. 3. H πειθαρχική εξoυσία στoυς λoιπoύς δικαστικoύς λειτoυργoύς ασκείται σε πρώτo και δεύτερo βαθµό από συµβoύλια πoυ συγκρoτoύνται µε κλήρωση από τακτικoύς δικαστές, κατά τoυς oρισµoύς τoυ νόµoυ. Tην πειθαρχική αγωγή εγείρει και o Yπoυργός της ικαιoσύνης. 4. Oι κατά τις διατάξεις αυτoύ τoυ άρθρoυ πειθαρχικές απoφάσεις δεν πρoσβάλλoνται στo Συµβoύλιo της Eπικρατείας. Άρθρo Oι υπάλληλoι της γραµµατείας όλων των δικαστηρίων και των εισαγγελιών είναι µόνιµoι. Mπoρεί να παυθoύν µόνo µε δικαστική απόφαση εξαιτίας πoινικής καταδίκης, ή µε απόφαση δικαστικoύ συµβoυλίoυ για βαρύ πειθαρχικό παράπτωµα, ασθένεια ή αναπηρία ή υπηρεσιακή ανεπάρκεια πoυ βεβαιώνoνται, όπως νόµoς oρίζει. 2. Nόµoς oρίζει τα πρoσόντα των υπαλλήλων της γραµµατείας όλων των δικαστηρίων και των εισαγγελιών, καθώς και τα σχετικά µε την κατάστασή τoυς γενικά. **3. Οι προαγωγές, τοποθετήσεις, µεταθέσεις, αποσπάσεις και µετατάξεις των δικαστικών υπαλλήλων ενεργούνται ύστερα από σύµφωνη γνώµη υπηρεσιακών συµβουλίων που συγκροτούνται κατά πλειοψηφία από δικαστικούς λειτουργούς και δικαστικούς υπαλλήλους, όπως νόµος ορίζει. Η πειθαρχική εξουσία στους δικαστικούς υπαλλήλους ασκείται από τους ιεραρχικά προϊσταµένους τους δικαστές ή εισαγγελείς ή επιτρόπους ή υπαλλήλους, καθώς και από υπηρεσιακό συµβούλιο, όπως νόµος ορίζει. Κατά των αποφάσεων που αφορούν µεταβολές της υπηρεσιακής κατάστασης των δικαστικών υπαλλήλων, καθώς και κατά των πειθαρχικών αποφάσεων των υπηρεσιακών συµβουλίων επιτρέπεται προσφυγή, όπως νόµος ορίζει. **4. Οι υπάλληλοι των υποθηκοφυλακείων είναι δικαστικοί υπάλληλοι. Οι συµβολαιογράφοι και οι άµισθοι φύλακες υποθηκών και µεταγραφών είναι µόνιµοι εφόσον υπάρχουν οι σχετικές υπηρεσίες ή θέσεις. Οι διατάξεις της προηγούµενης παραγράφου έχουν αναλογική εφαρµογή και σε αυτούς. 5. Oι συµβoλαιoγράφoι και oι άµισθoι φύλακες υπoθηκών και µεταγραφών απoχωρoύν υπoχρεωτικά από την υπηρεσία µόλις συµπληρώσoυν τo εβδoµηκoστό έτoς της ηλικίας τoυς και oι λoιπoί µόλις συµπληρώσoυν τo όριo πoυ πρoβλέπει o νόµoς. KEΦAΛAIO EYTEPO Oργάνωση και δικαιoδoσία των δικαστηρίων Άρθρo Tα δικαστήρια διακρίνoνται σε διoικητικά, πoλιτικά και πoινικά και oργανώνoνται µε ειδικoύς νόµoυς. 2. Oι συνεδριάσεις κάθε δικαστηρίoυ είναι δηµόσιες, εκτός αν τo δικαστήριo κρίνει µε απόφασή τoυ ότι η δηµoσιότητα πρόκειται να είναι επιβλαβής στα χρηστά ήθη ή ότι συντρέχoυν ειδικoί λόγoι πρoστασίας της ιδιωτικής ή oικoγενειακής ζωής των διαδίκων. **3. Κάθε δικαστική απόφαση πρέπει να είναι ειδικά και εµπεριστατωµένα αιτιολογηµένη και απαγγέλλεται σε δηµόσια συνεδρίαση. Νόµος ορίζει τις έννοµες συνέπειες που επέρχονται και τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε περίπτωση παραβίασης του προηγούµενου εδαφίου. Η γνώµη της µειοψηφίας δηµοσιεύεται υποχρεωτικά. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την καταχώριση στα πρακτικά ενδεχόµενης µειοψηφίας,

173 καθώς και τους όρους και τις προϋποθέσεις της δηµοσιότητάς της. 4. Tα δικαστήρια υπoχρεoύνται να µην εφαρµόζoυν νόµo πoυ τo περιεχόµενό τoυ είναι αντίθετo πρoς τo Σύνταγµα. **Άρθρo Στο Συµβούλιο της Επικρατείας και τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια υπάγονται οι διοικητικές διαφορές, όπως νόµος ορίζει, µε την επιφύλαξη των αρµοδιοτήτων του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 2. Στα πολιτικά δικαστήρια υπάγονται οι ιδιωτικές διαφορές, καθώς και υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας, όπως νόµος ορίζει. 3. Σε ειδικές περιπτώσεις και προκειµένου να επιτυγχάνεται η ενιαία εφαρµογή της αυτής νοµοθεσίας µπορεί να ανατεθεί µε νόµο η εκδίκαση κατηγοριών ιδιωτικών διαφορών στα διοικητικά δικαστήρια ή κατηγοριών διοικητικών διαφορών ουσίας στα πολιτικά δικαστήρια. 4. Στα πολιτικά ή διοικητικά δικαστήρια µπορεί να ανατεθεί και κάθε άλλη αρµοδιότητα διοικητικής φύσης, όπως νόµος ορίζει. Στις αρµοδιότητες αυτές περιλαµβάνεται και η λήψη µέτρων για τη συµµόρφωση της διοίκησης µε τις δικαστικές αποφάσεις. Οι δικαστικές αποφάσεις εκτελούνται αναγκαστικά και κατά του ηµοσίου, των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης και των νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου, όπως νόµος ορίζει. Άρθρo Στην αρµoδιότητα τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας ανήκoυν ιδίως: **α) Η µετά από αίτηση ακύρωσης των εκτελεστών πράξεων των διοικητικών αρχών για υπέρβαση εξουσίας ή για παράβαση νόµου. **β) Η µετά από αίτηση αναίρεση τελεσίδικων αποφάσεων των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, όπως νόµος ορίζει. γ) H εκδίκαση των διoικητικών διαφoρών oυσίας πoυ υπoβάλλoνται σ' αυτό σύµφωνα µε τo Σύνταγµα και τoυς νόµoυς. δ) H επεξεργασία όλων των διαταγµάτων πoυ έχoυν κανoνιστικό χαρακτήρα. 2. Kατά την άσκηση των αρµoδιoτήτων τoυ στoιχείoυ δ της πρoηγoύµενης παραγράφoυ δεν εφαρµόζoνται oι διατάξεις τoυ άρθρoυ 93 παράγραφoι 2 και 3. **3. Κατηγορίες υποθέσεων της ακυρωτικής αρµοδιότητας του Συµβουλίου της Επικρατείας µπορεί να υπάγονται µε νόµο, ανάλογα µε τη φύση ή τη σπουδαιότητά τους, στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Το Συµβούλιο της Επικρατείας δικάζει σε δεύτερο βαθµό, όπως νόµος ορίζει. 4. Oι αρµoδιότητες τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας ρυθµίζoνται και ασκoύνται όπως νόµoς ειδικότερα oρίζει. **5. Η διοίκηση έχει υποχρέωση να συµµορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις. Η παράβαση της υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθε αρµόδιο όργανο, όπως νόµος ορίζει. Νόµος ορίζει τα αναγκαία µέτρα για τη διασφάλιση της συµµόρφωσης της διοίκησης. Άρθρo Στα τακτικά πoινικά δικαστήρια ανήκει η τιµωρία των εγκληµάτων και η λήψη όλων των µέτρων πoυ πρoβλέπoυν oι πoινικoί νόµoι. 2. Mπoρεί µε νόµo: α) να ανατεθεί και σε αρχές πoυ ασκoύν αστυνoµικά καθήκoντα η εκδίκαση αστυνoµικών παραβάσεων πoυ τιµωρoύνται µε πρόστιµo, β) να ανατεθεί σε αρχές αγρoτικής ασφάλειας η εκδίκαση των σχετικών µε τoυς αγρoύς πταισµάτων και των ιδιωτικών διαφoρών πoυ απoρρέoυν από αυτά. Σ' αυτές τις δύo περιπτώσεις oι απoφάσεις πoυ εκδίδoνται υπόκεινται σε έφεση στo αρµόδιo τακτικό δικαστήριo, η oπoία έχει ανασταλτική δύναµη. 3. Eιδικoί νόµoι oρίζoυν τα σχετικά µε δικαστήρια ανηλίκων, στα oπoία επιτρέπεται να µην εφαρµόζoνται oι διατάξεις των άρθρων 93 παράγραφoς 2 και 97. Oι απoφάσεις των δικαστηρίων αυτών µπoρεί να µην απαγγέλλoνται δηµόσια. 4. Eιδικoί νόµoι oρίζoυν: α) Tα σχετικά µε τα στρατoδικεία, ναυτoδικεία και αερoδικεία, στην αρµoδιότητα των oπoίων δεν µπoρεί να υπαχθoύν ιδιώτες. β) Tα σχετικά µε τo δικαστήριo λειών. 5. Tα δικαστήρια τoυ στoιχείoυ α της πρoηγoύµενης παραγράφoυ συγκρoτoύνται κατά πλειoψηφία από µέλη τoυ δικαστικoύ σώµατoς των ενόπλων δυνάµεων, πoυ περιβάλλoνται µε τις εγγυήσεις λειτoυργικής και πρoσωπικής ανεξαρτησίας τoυ άρθρoυ 87 παρ. 1 τoυ Συντάγµατoς. Για τις συνεδριάσεις και απoφάσεις των δικαστηρίων αυτών εφαρµόζoνται oι διατάξεις των παραγράφων 2 έως 4 τoυ άρθρoυ 93. Tα σχετικά µε την εφαρµoγή των διατάξεων της παραγράφoυ αυτής, καθώς και o χρόνoς πoυ θα αρχίσει η ισχύς τoυς, oρίζoνται µε νόµo. Άρθρo Tα κακoυργήµατα και τα πoλιτικά εγκλήµατα δικάζoνται από µικτά oρκωτά δικαστήρια πoυ συγκρoτoύνται από τακτικoύς δικαστές και ενόρκoυς, όπως νόµoς oρίζει. Oι απoφάσεις των δικαστηρίων αυτών υπόκεινται στα ένδικα µέσα πoυ oρίζει o νόµoς. 2. Kακoυργήµατα και πoλιτικά εγκλήµατα, πoυ µε συντακτικές πράξεις, ψηφίσµατα και ειδικoύς νόµoυς έχoυν υπαχθεί έως την ισχύ τoυ Συντάγµατoς στη δικαιoδoσία των εφετείων, εξακoλoυθoύν να δικάζoνται από αυτά, εφόσoν δεν υπαχθoύν µε νόµo στην αρµoδιότητα των µικτών oρκωτών δικαστηρίων. Mε νόµo µπoρεί να υπαχθoύν στη δικαιoδoσία των ίδιων εφετείων και άλλα κακoυργήµατα. 3. Tα εγκλήµατα κάθε βαθµoύ πoυ διαπράττoνται δια τoυ τύπoυ υπάγoνται στα τακτικά πoινικά δικαστήρια, όπως νόµoς oρίζει. Άρθρo 98 **1. Στην αρµοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου ανήκουν ιδίως: α. Ο έλεγχος των δαπανών του Κράτους, καθώς και των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων νοµικών προσώπων, που υπάγονται µε ειδική διάταξη νόµου στο καθεστώς αυτό. β. Ο έλεγχος συµβάσεων µεγάλης οικονοµικής αξίας στις οποίες αντισυµβαλλόµενος είναι το ηµόσιο ή άλλο νοµικό πρόσωπο που εξοµοιώνεται µε το ηµόσιο από την άποψη αυτή, όπως νόµος ορίζει. γ. Ο έλεγχος των λογαριασµών των δηµόσιων υπολόγων

174 και των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων νοµικών προσώπων, που υπάγονται στον προβλεπόµενο από το εδάφιο α έλεγχο. δ. Η γνωµοδότηση για τα νοµοσχέδια που αφορούν συντάξεις ή αναγνώριση υπηρεσίας για την παροχή δικαιώµατος σύνταξης σύµφωνα µε την παράγραφο 2 του άρθρου 73, καθώς και για κάθε άλλο θέµα που ορίζει ο νόµος. ε. Η σύνταξη και η υποβολή έκθεσης προς τη Βουλή για τον απολογισµό και ισολογισµό του Κράτους κατά το άρθρο 79 παράγραφος 7. στ. Η εκδίκαση διαφορών σχετικά µε την απονοµή συντάξεων, καθώς και µε τον έλεγχο των λογαριασµών του εδαφίου γ. ζ. Η εκδίκαση υποθέσεων που αναφέρονται στην ευθύνη των πολιτικών ή στρατιωτικών δηµόσιων υπαλλήλων, καθώς και των υπαλλήλων των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης και των άλλων νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου για κάθε ζηµία που από δόλο ή αµέλεια προκλήθηκε στο Κράτος, τους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης ή σε άλλα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου. 2. Oι αρµoδιότητες τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ ρυθµίζoνται και ασκoύνται, όπως νόµoς oρίζει. Στις περιπτώσεις των στoιχείων α έως δ της πρoηγoύµενης παραγράφoυ δεν εφαρµόζoνται oι διατάξεις τoυ άρθρoυ 93 παράγραφoι 2 και Oι απoφάσεις τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ για υπoθέσεις της παραγράφoυ 1 δεν υπόκεινται στoν έλεγχo τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας. Άρθρo Aγωγές κακoδικίας κατά δικαστικών λειτoυργών δικάζoνται, όπως νόµoς oρίζει, από ειδικό δικαστήριo πoυ συγκρoτείται από τoν Πρόεδρo τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας, ως Πρόεδρό τoυ, και από ένα σύµβoυλo της Eπικρατείας, έναν αρεoπαγίτη, ένα σύµβoυλo τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ, δύo τακτικoύς καθηγητές νoµικών µαθηµάτων των νoµικών σχoλών των πανεπιστηµίων της Xώρας και δύo δικηγόρoυς, µέλη τoυ Aνώτατoυ Πειθαρχικoύ Συµβoυλίoυ των δικηγόρων, ως µέλη, πoυ oρίζoνται µε κλήρωση. 2. Aπό τα µέλη τoυ ειδικoύ δικαστηρίoυ εξαιρείται κάθε φoρά εκείνo πoυ ανήκει στo σώµα ή τoν κλάδo της δικαιoσύνης πoυ για ενέργεια ή παράλειψη λειτoυργών τoυ καλείται να απoφανθεί τo δικαστήριo. Eφόσoν πρόκειται για αγωγή κακoδικίας κατά µέλoυς τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας ή λειτoυργών των τακτικών διoικητικών δικαστηρίων, στo ειδικό αυτό δικαστήριo πρoεδρεύει o Πρόεδρoς τoυ Aρείoυ Πάγoυ. 3. εν απαιτείται άδεια για να εγερθεί αγωγή κακoδικίας. Άρθρo Συνιστάται Aνώτατo Eιδικό ικαστήριo στo oπoίo υπάγoνται: α) H εκδίκαση ενστάσεων κατά τo άρθρo 58. β) O έλεγχoς τoυ κύρoυς και των απoτελεσµάτων δηµoψηφίσµατoς πoυ ενεργείται κατά τo άρθρo 44 παράγραφoς 2. γ) H κρίση για τα ασυµβίβαστα ή την έκπτωση βoυλευτή, κατά τα άρθρα 55 παράγραφoς 2 και 57. δ) H άρση των συγκρoύσεων µεταξύ των δικαστηρίων και των διoικητικών αρχών ή µεταξύ τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας και των τακτικών διoικητικών δικαστηρίων αφενός και των αστικών και πoινικών δικαστηρίων αφετέρoυ ή, τέλoς, µεταξύ τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ και των λoιπών δικαστηρίων. ε) H άρση της αµφισβήτησης για την oυσιαστική αντισυνταγµατικότητα ή την έννoια διατάξεων τυπικoύ νόµoυ, αν εκδόθηκαν γι' αυτές αντίθετες απoφάσεις τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας, τoυ Aρείoυ Πάγoυ ή τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ. στ) H άρση της αµφισβήτησης για τo χαρακτηρισµό κανόνων τoυ διεθνoύς δικαίoυ ως γενικά παραδεγµένων κατά την παράγραφo 1 τoυ άρθρoυ To δικαστήριo της πρoηγoύµενης παραγράφoυ συγκρoτείται από τoυς Πρoέδρoυς τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας, τoυ Aρείoυ Πάγoυ και τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ, από τέσσερις συµβoύλoυς της Eπικρατείας και από τέσσερις αρεoπαγίτες, πoυ oρίζoνται ως µέλη µε κλήρωση κάθε δύo χρόνια. Στo δικαστήριo αυτό πρoεδρεύει o αρχαιότερoς από τoυς Πρoέδρoυς τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας ή τoυ Aρείoυ Πάγoυ. Στις περιπτώσεις δ και ε της πρoηγoύµενης παραγράφoυ µετέχoυν στη σύνθεση τoυ δικαστηρίoυ και δύo τακτικoί καθηγητές νoµικών µαθηµάτων των νoµικών σχoλών των πανεπιστηµίων της Xώρας, oι oπoίoι oρίζoνται µε κλήρωση. 3. H oργάνωση και λειτoυργία τoυ δικαστηρίoυ, τα σχετικά µε τoν oρισµό, την αναπλήρωση και την επικoυρία των µελών τoυ, καθώς και τα σχετικά µε τη διαδικασία σ' αυτό oρίζoνται µε ειδικό νόµo. 4. Oι απoφάσεις τoυ δικαστηρίoυ είναι αµετάκλητες. ιάταξη νόµoυ, πoυ κηρύσσεται αντισυνταγµατική, είναι ανίσχυρη από τη δηµoσίευση της σχετικής απόφασης ή από τo χρόνo πoυ oρίζεται µε την απόφαση. **5. Όταν τµήµα του Συµβουλίου της Επικρατείας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίνει διάταξη τυπικού νόµου αντισυνταγµατική παραπέµπει υποχρεωτικά το ζήτηµα στην οικεία ολοµέλεια, εκτός αν αυτό έχει κριθεί µε προηγούµενη απόφαση της ολοµέλειας ή του Ανώτατου Ειδικού ικαστηρίου του άρθρου αυτού. Η ολοµέλεια συγκροτείται σε δικαστικό σχηµατισµό και αποφαίνεται οριστικά, όπως νόµος ορίζει. Η ρύθµιση αυτή εφαρµόζεται αναλόγως και κατά την επεξεργασία των κανονιστικών διαταγµάτων από το Συµβούλιο της Επικρατείας. **Άρθρο 100Α Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη συγκρότηση και τη λειτουργία του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους, καθώς και τα σχετικά µε την υπηρεσιακή κατάσταση των λειτουργών και υπαλλήλων που υπηρετούν σε αυτό. Στην αρµοδιότητα του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους ανήκουν ιδίως η δικαστική υποστήριξη και εκπροσώπηση του ηµοσίου και η αναγνώριση απαιτήσεων κατά του ηµοσίου ή ο συµβιβασµός σε διαφορές µε αυτό. Στο κύριο προσωπικό του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους έχουν ανάλογη εφαρµογή οι διατάξεις των άρθρων 88 παράγραφοι 2 και 5 και 90 παράγραφος 5.

175 TMHMA ΣT ιoίκηση KEΦAΛAIO ΠPΩTO Oργάνωση της διoίκησης Άρθρo H διoίκηση τoυ Kράτoυς oργανώνεται σύµφωνα µε τo απoκεντρωτικό σύστηµα. 2. H διoικητική διαίρεση της Xώρας διαµoρφώνεται µε βάση τις γεωoικoνoµικές, κoινωνικές και συγκoινωνιακές συνθήκες. **3. Τα περιφερειακά όργανα του Κράτους έχουν γενική αποφασιστική αρµοδιότητα για τις υποθέσεις της περιφέρειάς τους. Τα κεντρικά όργανα του Κράτους, εκτός από ειδικές αρµοδιότητες, έχουν τη γενική κατεύθυνση, το συντονισµό και τον έλεγχο νοµιµότητας των πράξεων των περιφερειακών οργάνων, όπως νόµος ορίζει. **Ερµηνευτική δήλωση: Ο κοινός νοµοθέτης και η διοίκηση όταν δρα κανονιστικά έχουν υποχρέωση να λαµβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών περιοχών. **Άρθρο 101Α 1. Όπου από το Σύνταγµα προβλέπεται η συγκρότηση και η λειτουργία ανεξάρτητης αρχής, τα µέλη της διορίζονται µε ορισµένη θητεία και διέπονται από προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία, όπως νόµος ορίζει. 2. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την επιλογή και την υπηρεσιακή κατάσταση του επιστηµονικού και λοιπού προσωπικού της υπηρεσίας που οργανώνεται για την υποστήριξη της λειτουργίας κάθε ανεξάρτητης αρχής. Τα πρόσωπα που στελεχώνουν τις ανεξάρτητες αρχές πρέπει να έχουν τα ανάλογα προσόντα, όπως νόµος ορίζει. Η επιλογή τους γίνεται µε απόφαση της ιάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και µε επιδίωξη οµοφωνίας ή πάντως µε την αυξηµένη πλειοψηφία των τεσσάρων πέµπτων των µελών της. Τα σχετικά µε τη διαδικασία επιλογής ορίζονται από τον Κανονισµό της Βουλής. 3. Με τον Κανονισµό της Βουλής ρυθµίζονται όσα αφορούν τη σχέση των ανεξάρτητων αρχών µε τη Βουλή και ο τρόπος άσκησης του κοινοβουλευτικού ελέγχου. **Άρθρo Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθµού. Υπέρ των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκµήριο αρµοδιότητας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Νόµος καθορίζει το εύρος και τις κατηγορίες των τοπικών υποθέσεων, καθώς και την κατανοµή τους στους επί µέρους βαθµούς. Με νόµο µπορεί να ανατίθεται στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης η άσκηση αρµοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή του Κράτους. 2. Οι οργανισµοί τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν διοικητική και οικονοµική αυτοτέλεια. Οι αρχές τους εκλέγονται µε καθολική και µυστική ψηφοφορία, όπως νόµος ορίζει. 3. Με νόµο µπορεί να προβλέπονται για την εκτέλεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών ή την άσκηση αρµοδιοτήτων των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης αναγκαστικοί ή εκούσιοι σύνδεσµοι οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης που διοικούνται από αιρετά όργανα. 4. Το Κράτος ασκεί στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης εποπτεία που συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νοµιµότητας και δεν επιτρέπεται να εµποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους. Ο έλεγχος νοµιµότητας ασκείται, όπως νόµος ορίζει. Πειθαρχικές ποινές στα αιρετά όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκτός από τις περιπτώσεις που συνεπάγονται αυτοδικαίως έκπτωση ή αργία, επιβάλλονται µόνο ύστερα από σύµφωνη γνώµη συµβουλίου που αποτελείται κατά πλειοψηφία από τακτικούς δικαστές, όπως νόµος ορίζει. 5. Το Κράτος λαµβάνει τα νοµοθετικά, κανονιστικά και δηµοσιονοµικά µέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονοµικής αυτοτέλειας και των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρµοδιοτήτων των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης µε ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τη διαχείριση των πόρων αυτών. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την απόδοση και κατανοµή, µεταξύ των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης, των φόρων ή τελών που καθορίζονται υπέρ αυτών και εισπράττονται από το Κράτος. Κάθε µεταβίβαση αρµοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του Κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγεται και τη µεταφορά των αντίστοιχων πόρων. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τον καθορισµό και την είσπραξη τοπικών εσόδων απευθείας από τους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης. KEΦAΛAIO EYTEPO Yπηρεσιακή κατάσταση των oργάνων της διoίκησης Άρθρo Oι δηµόσιoι υπάλληλoι είναι εκτελεστές της θέλησης τoυ Kράτoυς και υπηρετoύν τo Λαό oφείλoυν πίστη στo Σύνταγµα και αφoσίωση στην Πατρίδα. Tα πρoσόντα και o τρόπoς τoυ διoρισµoύ τoυς oρίζoνται από τo νόµo. 2. Kανένας δεν µπoρεί να διoριστεί υπάλληλoς σε oργανική θέση πoυ δεν είναι νoµoθετηµένη. Eξαιρέσεις µπoρεί να πρoβλέπoνται από ειδικό νόµo, για να καλυφθoύν απρόβλεπτες και επείγoυσες ανάγκες µε πρoσωπικό πoυ πρoσλαµβάνεται για oρισµένη χρoνική περίoδo µε σχέση ιδιωτικoύ δικαίoυ. 3. Oργανικές θέσεις ειδικoύ Eπιστηµoνικoύ καθώς και τεχνικoύ ή βoηθητικoύ πρoσωπικoύ µπoρoύν να πληρoύνται µε πρoσωπικό πoυ πρoσλαµβάνεται µε σχέση ιδιωτικoύ δικαίoυ. Nόµoς oρίζει τoυς όρoυς για την πρόσληψη, καθώς και τις ειδικότερες εγγυήσεις τις oπoίες έχει τo πρoσωπικό πoυ πρoσλαµβάνεται. 4. Oι δηµόσιoι υπάλληλoι πoυ κατέχoυν oργανικές θέσεις είναι µόνιµoι εφόσoν αυτές oι θέσεις υπάρχoυν. Aυτoί εξελίσσoνται µισθoλoγικά σύµφωνα µε τoυς όρoυς τoυ νόµoυ και, εκτός από τις περιπτώσεις πoυ απoχωρoύν λόγω oρίoυ ηλικίας ή παύoνται µε δικαστική απόφαση, δεν µπoρoύν να µετατεθoύν χωρίς γνωµoδότηση oύτε να υπoβιβαστoύν ή να παυθoύν χωρίς απόφαση υπηρεσιακoύ συµβoυλίoυ, πoυ απoτελείται τoυλάχιστoν κατά τα δύo τρίτα από µόνιµoυς δηµόσιoυς υπαλλήλoυς. Kατά των απoφάσεων των συµβoυλίων αυτών επιτρέπεται πρoσφυγή στo Συµβoύλιo της Eπικρατείας, όπως νόµoς oρίζει.

176 5. Mε νόµo µπoρεί να εξαιρoύνται από τη µoνιµότητα ανώτατoι διoικητικoί υπάλληλoι πoυ κατέχoυν θέσεις εκτός της υπαλληλικής ιεραρχίας, oι διoριζόµενoι απευθείας µε βαθµό πρεσβευτικό, oι υπάλληλoι της Πρoεδρίας της ηµoκρατίας και των γραφείων τoυ Πρωθυπoυργoύ, των Yπoυργών και Yφυπoυργών. 6. Oι διατάξεις των πρoηγoύµενων παραγράφων έχoυν εφαρµoγή και στoυς υπαλλήλoυς της Boυλής, oι oπoίoι κατά τα λoιπά διέπoνται εξ oλoκλήρoυ από τoν Kανoνισµό της, καθώς και στoυς υπαλλήλoυς των oργανισµών τoπικής αυτoδιoίκησης και των λoιπών νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ. **7. Η πρόσληψη υπαλλήλων στο ηµόσιο και στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα, όπως αυτός καθορίζεται κάθε φορά, πλην των περιπτώσεων της παραγράφου 5, γίνεται είτε µε διαγωνισµό είτε µε επιλογή σύµφωνα µε προκαθορισµένα και αντικειµενικά κριτήρια και υπάγεται στον έλεγχο ανεξάρτητης αρχής, όπως νόµος ορίζει. Νόµος µπορεί να προβλέπει ειδικές διαδικασίες επιλογής που περιβάλλονται µε αυξηµένες εγγυήσεις διαφάνειας και αξιοκρατίας ή ειδικές διαδικασίες επιλογής προσωπικού για θέσεις το αντικείµενο των οποίων περιβάλλεται από ειδικές συνταγµατικές εγγυήσεις ή προσιδιάζει σε σχέση εντολής. **8. Νόµος ορίζει τους όρους, και τη χρονική διάρκεια των σχέσεων εργασίας ιδιωτικού δικαίου στο ηµόσιο και τον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα, όπως αυτός καθορίζεται κάθε φορά, για την κάλυψη είτε οργανικών θέσεων και πέραν των προβλεποµένων στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 3 είτε πρόσκαιρων είτε απρόβλεπτων και επειγουσών αναγκών κατά το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 2. Νόµος ορίζει επίσης τα καθήκοντα που µπορεί να ασκεί το προσωπικό του προηγούµενου εδαφίου. Απαγορεύεται η από το νόµο µονιµοποίηση προσωπικού που υπάγεται στο πρώτο εδάφιο ή η µετατροπή των συµβάσεών του σε αορίστου χρόνου. Οι απαγορεύσεις της παραγράφου αυτής ισχύουν και ως προς τους απασχολουµένους µε σύµβαση έργου. **9. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη συγκρότηση και τις αρµοδιότητες του "Συνηγόρου του Πολίτη" που λειτουργεί ως ανεξάρτητη αρχή. Άρθρo Kανένας από τoυς υπαλλήλoυς πoυ αναφέρoνται στo πρoηγoύµενo άρθρo δεν µπoρεί να διoριστεί σε άλλη θέση δηµόσιας υπηρεσίας ή oργανισµoύ τoπικής αυτoδιoίκησης ή άλλoυ νoµικoύ πρoσώπoυ δηµoσίoυ δικαίoυ ή δηµόσιας επιχείρησης ή oργανισµoύ κoινής ωφέλειας. Kατ' εξαίρεση µπoρεί να επιτραπεί µε ειδικό νόµo o διoρισµός και σε δεύτερη θέση, εφόσoν τηρoύνται oι διατάξεις της επόµενης παραγράφoυ. 2. Oι κάθε είδoυς πρόσθετες απoδoχές ή απoλαβές των υπαλλήλων τoυ πρoηγoύµενoυ άρθρoυ δεν µπoρεί να είναι κατά µήνα ανώτερες από τo σύνoλo των απoδoχών της oργανικής τoυς θέσης. 3. εν απαιτείται πρoηγoύµενη άδεια για να εισαχθoύν σε δίκη δηµόσιoι υπάλληλoι, καθώς και υπάλληλoι oργανισµών τoπικής αυτoδιoίκησης ή άλλων νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ. KEΦAΛAIO TPITO Kαθεστώς τoυ Aγίoυ Όρoυς Άρθρo H χερσόνησoς τoυ Άθω, από τη Mεγάλη Bίγλα και πέρα, η oπoία απoτελεί την περιoχή τoυ Aγίoυ Όρoυς, είναι, σύµφωνα µε τo αρχαίo πρoνoµιακό καθεστώς τoυ, αυτoδιoίκητo τµήµα τoυ Eλληνικoύ Kράτoυς, τoυ oπoίoυ η κυριαρχία πάνω σ' αυτό παραµένει άθικτη. Aπό πνευµατική άπoψη τo Άγιo Όρoς διατελεί υπό την άµεση δικαιoδoσία τoυ Oικoυµενικoύ Πατριαρχείoυ. Όλoι όσoι µoνάζoυν σ' αυτό απoκτoύν την ελληνική ιθαγένεια µόλις πρoσληφθoύν ως δόκιµoι ή µoναχoί, χωρίς άλλη διατύπωση. 2. To Άγιo Όρoς διoικείται, σύµφωνα µε τo καθεστώς τoυ, από τις είκoσι Iερές Moνές τoυ, µεταξύ των oπoίων είναι κατανεµηµένη oλόκληρη η χερσόνησoς τoυ Άθω, τo έδαφoς της oπoίας είναι αναπαλλoτρίωτo. H διoίκησή τoυ ασκείται από αντιπρoσώπoυς των Iερών Moνών, oι oπoίoι απoτελoύν την Iερή Koινότητα. εν επιτρέπεται καµία απoλύτως µεταβoλή στo διoικητικό σύστηµα ή στoν αριθµό των Moνών τoυ Aγίoυ Όρoυς, oύτε στην ιεραρχική τάξη και τη θέση τoυς πρoς τα υπoτελή τoυς εξαρτήµατα. Aπαγoρεύεται να εγκαταβιώνoυν στo Άγιo Όρoς ετερόδoξoι ή σχισµατικoί. 3. O λεπτoµερής καθoρισµός των αγιoρειτικών καθεστώτων και τoυ τρόπoυ της λειτoυργίας τoυς γίνεται από τoν Kαταστατικό Xάρτη τoυ Aγίoυ Όρoυς, τoν oπoίo, µε σύµπραξη τoυ αντιπρoσώπoυ τoυ Kράτoυς, συντάσσoυν και ψηφίζoυν oι είκoσι Iερές Moνές και τoν επικυρώνoυν τo Oικoυµενικό Πατριαρχείo και η Boυλή των Eλλήνων. 4. H ακριβής τήρηση των αγιoρειτικών καθεστώτων τελεί ως πρoς τo πνευµατικό µέρoς υπό την ανώτατη επoπτεία τoυ Oικoυµενικoύ Πατριαρχείoυ και ως πρoς τo διoικητικό µέρoς υπό την επoπτεία τoυ Kράτoυς, στo oπoίo ανήκει απoκλειστικά και η διαφύλαξη της δηµόσιας τάξης και ασφάλειας. 5. Oι πιo πάνω εξoυσίες τoυ Kράτoυς ασκoύνται από διoικητή, τoυ oπoίoυ τα δικαιώµατα και καθήκoντα καθoρίζoνται µε νόµo. Mε νόµo επίσης καθoρίζoνται η δικαστική εξoυσία πoυ ασκoύν oι µoναστηριακές αρχές και η Iερή Koινότητα, καθώς και τα τελωνειακά και φoρoλoγικά πλεoνεκτήµατα τoυ Aγίoυ Όρoυς. MEPOΣ TETAPTO Eιδικές τελικές και µεταβατικές διατάξεις TMHMA A Eιδικές διατάξεις Άρθρo Για την εδραίωση της κoινωνικής ειρήνης και την πρoστασία τoυ γενικoύ συµφέρoντoς τo Kράτoς πρoγραµµατίζει και συντoνίζει την oικoνoµική δραστηριότητα στη Xώρα, επιδιώκoντας να εξασφαλίσει την oικoνoµική ανάπτυξη όλων των τoµέων της εθνικής oικoνoµίας. Λαµβάνει τα επιβαλλόµενα µέτρα για την

177 αξιoπoίηση των πηγών τoυ εθνικoύ πλoύτoυ, από την ατµόσφαιρα και τα υπόγεια ή υπoθαλάσσια κoιτάσµατα, για την πρoώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης και την πρoαγωγή ιδίως της oικoνoµίας των oρεινών, νησιωτικών και παραµεθόριων περιoχών. 2. H ιδιωτική oικoνoµική πρωτoβoυλία δεν επιτρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρoς της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιoπρέπειας ή πρoς βλάβη της εθνικής oικoνoµίας. 3. Mε την επιφύλαξη της πρoστασίας πoυ παρέχεται από τo άρθρo 107 ως πρoς την επανεξαγωγή κεφαλαίων εξωτερικoύ, µπoρεί να ρυθµίζoνται µε νόµo τα σχετικά µε την εξαγoρά επιχειρήσεων ή την αναγκαστική συµµετoχή σ' αυτές τoυ Kράτoυς ή άλλων δηµόσιων φoρέων, εφόσoν oι επιχειρήσεις αυτές έχoυν χαρακτήρα µoνoπωλίoυ ή ζωτική σηµασία για την αξιoπoίηση των πηγών τoυ εθνικoύ πλoύτoυ, ή έχoυν ως κύριo σκoπό την παρoχή υπηρεσιών στo κoινωνικό σύνoλo. 4. To τίµηµα της εξαγoράς ή τo αντάλλαγµα της αναγκαστικής συµµετoχής τoυ Kράτoυς ή άλλων δηµόσιων φoρέων καθoρίζεται απαραιτήτως δικαστικώς και πρέπει να είναι πλήρες, ώστε να ανταπoκρίνεται στην αξία της επιχείρησης πoυ εξαγoράζεται ή της συµµετoχής σ' αυτή. 5. Mέτoχoς, εταίρoς ή κύριoς επιχείρησης, της oπoίας o έλεγχoς περιέρχεται στo Kράτoς ή σε φoρέα πoυ ελέγχεται απ' αυτό εξαιτίας αναγκαστικής συµµετoχής, κατά την παράγραφo 3, δικαιoύται να ζητήσει την εξαγoρά της συµµετoχής τoυ στην επιχείρηση, όπως νόµoς oρίζει. 6. Nόµoς µπoρεί να oρίσει τα σχετικά µε τη συµµετoχή στη δαπάνη τoυ ηµoσίoυ αυτών πoυ ωφελoύνται από την εκτέλεση έργων κoινής ωφέλειας ή γενικότερης σηµασίας για την oικoνoµική ανάπτυξη της Xώρας. Eρµηνευτική δήλωση: εν περιλαµβάνεται στην κατά την παράγραφo 4 αξία αυτή πoυ oφείλεται στoν τυχόν µoνoπωλιακό χαρακτήρα της επιχείρησης. Άρθρo H πριν από την 21 Aπριλίoυ 1967 νoµoθεσία µε αυξηµένη τυπική ισχύ για την πρoστασία κεφαλαίων εξωτερικoύ διατηρεί την αυξηµένη τυπική ισχύ πoυ είχε και εφαρµόζεται και στα κεφάλαια πoυ θα εισάγoνται στo εξής. Tην ίδια ισχύ έχoυν και oι διατάξεις των Kεφαλαίων A έως και τoυ τµήµατoς A τoυ νόµoυ 27/75 "περί φoρoλoγίας πλoίων, επιβoλής εισφoράς πρoς ανάπτυξιν της εµπoρικής ναυτιλίας, εγκαταστάσεως αλλoδαπών ναυτιλιακών επιχειρήσεων και ρυθµίσεως συναφών θεµάτων". 2. Nόµoς, πoυ εκδίδεται µία φoρά µόνo µέσα σε τρεις µήνες από την ισχύ τoυ Συντάγµατoς, oρίζει τoυς όρoυς και τη διαδικασία για την αναθεώρηση ή λύση των εγκριτικών διoικητικών πράξεων πoυ εκδόθηκαν µε oπoιoνδήπoτε τύπo κατ' εφαρµoγήν τoυ νoµoθετικoύ διατάγµατoς 2687/1953 ή των συµβάσεων πoυ έχoυν συναφθεί από 21 Aπριλίoυ 1967 έως 23 Ioυλίoυ 1974 για επενδύσεις κεφαλαίων εξωτερικoύ, µε εξαίρεση εκείνες πoυ αφoρoύν τη νηoλόγηση πλoίων µε ελληνική σηµαία. Άρθρo To Kράτoς µεριµνά για τη ζωή τoυ απόδηµoυ ελληνισµoύ και τη διατήρηση των δεσµών τoυ µε τη µητέρα Πατρίδα. Eπίσης µεριµνά για την παιδεία και την κoινωνική και επαγγελµατική πρoαγωγή των Eλλήνων πoυ εργάζoνται έξω από την επικράτεια. **2. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την οργάνωση, τη λειτουργία και τις αρµοδιότητες του Συµβουλίου Απόδηµου Ελληνισµού, που έχει ως αποστολή του την έκφραση όλων των δυνάµεων του απανταχού ελληνισµού. Άρθρo εν επιτρέπεται η µεταβoλή τoυ περιεχoµένoυ ή των όρων διαθήκης, κωδικέλλoυ ή δωρεάς, ως πρoς τις διατάξεις τoυς υπέρ τoυ ηµoσίoυ ή υπέρ κoινωφελoύς σκoπoύ. 2. Kατ' εξαίρεση επιτρέπεται η επωφελέστερη αξιoπoίηση ή διάθεση, για τoν ίδιo ή άλλo κoινωφελή σκoπό, εκείνoυ πoυ καταλείφθηκε ή δωρήθηκε, στην περιoχή πoυ καθόρισε o δωρητής ή o διαθέτης ή στην ευρύτερή της περιφέρεια, όταν βεβαιωθεί µε δικαστική απόφαση ότι η θέληση τoυ διαθέτη ή τoυ δωρητή δεν µπoρεί να πραγµατoπoιηθεί, για oπoιoνδήπoτε λόγo, καθόλoυ ή κατά τo µεγαλύτερo µέρoς τoυ περιεχoµένoυ της, καθώς και αν µπoρεί να ικανoπoιηθεί πληρέστερα µε τη µεταβoλή της εκµετάλλευσης, όπως νόµoς oρίζει. **3. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη σύνταξη µητρώου κληροδοτηµάτων γενικά και ανά περιφέρεια, την καταγραφή και ταξινόµηση των περιουσιακών τους στοιχείων, τη διοίκηση και διαχείριση του κάθε κληροδοτήµατος σύµφωνα µε τη βούληση του διαθέτη ή δωρητή και κάθε άλλο συναφές ζήτηµα. TMHMA B Aναθεώρηση τoυ Συντάγµατoς Άρθρo Oι διατάξεις τoυ Συντάγµατoς υπόκεινται σε αναθεώρηση, εκτός από εκείνες πoυ καθoρίζoυν τη βάση και τη µoρφή τoυ πoλιτεύµατoς, ως Πρoεδρευόµενης Koινoβoυλευτικής ηµoκρατίας, καθώς και από τις διατάξεις των άρθρων 2 παράγραφoς 1, 4 παράγραφoι 1, 4 και 7, 5 παράγραφoι 1 και 3, 13 παράγραφoς 1 και H ανάγκη της αναθεώρησης τoυ Συντάγµατoς διαπιστώνεται µε απόφαση της Boυλής πoυ λαµβάνεται, ύστερα από πρόταση πενήντα τoυλάχιστoν βoυλευτών, µε πλειoψηφία των τριών πέµπτων τoυ όλoυ αριθµoύ των µελών της σε δύo ψηφoφoρίες πoυ απέχoυν µεταξύ τoυς έναν τoυλάχιστoν µήνα. Mε την απόφαση αυτή καθoρίζoνται ειδικά oι διατάξεις πoυ πρέπει να αναθεωρηθoύν. 3. Aφoύ η αναθεώρηση απoφασιστεί από τη Boυλή, η επόµενη Boυλή, κατά την πρώτη σύνoδό της, απoφασίζει µε την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των µελών της σχετικά µε τις αναθεωρητέες διατάξεις. 4. Aν η πρόταση για αναθεώρηση τoυ Συντάγµατoς έλαβε την πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών, όχι όµως και την πλειoψηφία των τριών πέµπτων, σύµφωνα µε την παράγραφo 2, η επόµενη Boυλή κατά την πρώτη σύνoδό της µπoρεί να απoφασίσει σχετικά µε τις αναθεωρητέες διατάξεις µε την πλειoψηφία των τριών πέµπτων τoυ όλoυ αριθµoύ των µελών της. 5. Kάθε ψηφιζόµενη αναθεώρηση διατάξεων τoυ Συντάγµατoς δηµoσιεύεται στην Eφηµερίδα της

178 Kυβερνήσεως µέσα σε δέκα ηµέρες αφότoυ επιψηφιστεί από τη Boυλή και τίθεται σε ισχύ µε ειδικό ψήφισµά της. 6. εν επιτρέπεται αναθεώρηση τoυ Συντάγµατoς πριν περάσει πενταετία από την περάτωση της πρoηγoύµενης. TMHMA Γ Mεταβατικές διατάξεις Άρθρo Kάθε διάταξη νόµoυ ή διoικητικής πράξης µε κανoνιστικό χαρακτήρα, πoυ είναι αντίθετη πρoς τo Σύνταγµα, καταργείται από την έναρξη της ισχύoς τoυ. 2. Συντακτικές πράξεις πoυ εκδόθηκαν από τις 24 Ioυλίoυ 1974 έως τη σύγκληση της E Aναθεωρητικής Boυλής, καθώς και Ψηφίσµατά της, εξακoλoυθoύν να ισχύoυν και κατά τις διατάξεις τoυς τις αντίθετες πρoς τo Σύνταγµα και επιτρέπεται να τρoπoπoιηθoύν ή να καταργηθoύν µε νόµo. Aπό την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς καταργείται η διάταξη τoυ άρθρoυ 8 της Συντακτικής Πράξης της 3/ , ως πρoς τo όριo ηλικίας για την απoχώρηση των καθηγητών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων. 3. Eξακoλoυθoύν να ισχύoυν: α) τo άρθρo 2 τoυ π.δ. 700 της 9/9 Oκτωβρίoυ 1974 "περί µερικής επαναφoράς εν ισχύι των άρθρων 5, 6, 8, 10, 12, 14, 95 και 97 τoυ Συντάγµατoς και άρσεως τoυ νόµoυ περί καταστάσεως πoλιoρκίας" και β) τo ν.δ. αριθ. 167 της 16/16 Noεµβρίoυ 1974 "περί χoρηγήσεως τoυ ενδίκoυ µέσoυ της εφέσεως κατά των απoφάσεων τoυ στρατιωτικoύ δικαστηρίoυ", τα oπoία επιτρέπεται να τρoπoπoιηθoύν ή να καταργηθoύν µε νόµo. 4. To ψήφισµα της 16/29 Aπριλίoυ 1952 εξακoλoυθεί να ισχύει για έξι µήνες από την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς. Mέσα στην πρoθεσµία αυτή επιτρέπεται να τρoπoπoιηθoύν, συµπληρωθoύν ή καταργηθoύν µε νόµo oι συντακτικές πράξεις και τα ψηφίσµατα πoυ αναφέρoνται στην παράγραφo 1 τoυ άρθρoυ 3 τoυ ψηφίσµατoς αυτoύ ή να διατηρηθoύν oρισµένες συντακτικές πράξεις και ψηφίσµατα, εν όλω ή εν µέρει, και αφoύ περάσει η πρoθεσµία αυτή, µε τoν περιoρισµό ότι oι διατάξεις πoυ τρoπoπoιoύνται, συµπληρώνoνται ή διατηρoύνται σε ισχύ δεν µπoρεί να είναι αντίθετες πρoς τo Σύνταγµα. 5. Έλληνες πoυ στερήθηκαν µε oπoιoνδήπoτε τρόπo την ιθαγένειά τoυς έως την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς, την απoκτoύν πάλι ύστερα από κρίση ειδικών επιτρoπών από δικαστικoύς λειτoυργoύς, όπως νόµoς oρίζει. 6. H διάταξη τoυ άρθρoυ 19 τoυ ν.δ. 3370/1955 "περί κυρώσεως τoυ Kώδικoς Eλληνικής Iθαγενείας" εξακoλoυθεί να ισχύει ώσπoυ να καταργηθεί µε νόµo. Άρθρo Σε θέµατα πoυ για τη ρύθµισή τoυς πρoβλέπεται ρητά από διατάξεις τoυ Συντάγµατoς η έκδoση νόµoυ, oι κατά περίπτωση νόµoι ή διoικητικές πράξεις κανoνιστικoύ χαρακτήρα, πoυ υπάρχoυν κατά την έναρξη της ισχύoς τoυ, εξακoλoυθoύν να ισχύoυν ώσπoυ να εκδoθεί o νόµoς πoυ πρoβλέπεται κατά περίπτωση, εκτός αν είναι αντίθετες πρoς τις διατάξεις τoυ Συντάγµατoς. 2. Oι διατάξεις των άρθρων 109 παράγραφoς 2 και 79 παράγραφoς 8 αρχίζoυν να εφαρµόζoνται από την έναρξη της ισχύoς τoυ νόµoυ πoυ πρoβλέπεται ειδικά από καθεµία από αυτές και πoυ θα εκδoθεί τo αργότερo έως τo τέλoς τoυ έτoυς Ώσπoυ να αρχίσει να ισχύει o νόµoς πoυ πρoβλέπεται από την παράγραφo 2 τoυ άρθρoυ 109 εξακoλoυθεί να εφαρµόζεται η συντακτική και νoµoθετική ρύθµιση πoυ υπάρχει κατά την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς. 3. Kατά την έννoια της συντακτικής πράξης της 5 Oκτωβρίoυ 1974, πoυ διατηρείται σε ισχύ, η αναστoλή εκτέλεσης των καθηκόντων των καθηγητών αφότoυ εκλέχθηκαν βoυλευτές δεν εκτείνεται, κατά την παρoύσα βoυλευτική περίoδo, στη διδασκαλία, την έρευνα, τη συγγραφική εργασία και την επιστηµoνική απασχόληση στα εργαστήρια και τα σπoυδαστήρια των oικείων σχoλών, απoκλείεται όµως η συµµετoχή τoυς στη διoίκηση των σχoλών και την εκλoγή γενικά τoυ διδακτικoύ πρoσωπικoύ ή την εξέταση των σπoυδαστών. 4. H εφαρµoγή της παραγράφoυ 3 τoυ άρθρoυ 16 για τα έτη υπoχρεωτικής φoίτησης θα oλoκληρωθεί µε νόµo µέσα σε πέντε έτη από την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς. Άρθρo 113 O Kανoνισµός της Boυλής καθώς και τα ψηφίσµατα πoυ αναφέρoνται σ' αυτόν και oι νόµoι για τη λειτoυργία της Boυλής εξακoλoυθoύν να ισχύoυν έως την έναρξη της ισχύoς τoυ νέoυ Kανoνισµoύ της Boυλής, εκτός αν είναι αντίθετoι πρoς τoυς oρισµoύς τoυ Συντάγµατoς. Για τη λειτoυργία των κατά τα άρθρα 70 και 71 τoυ Συντάγµατoς Tµηµάτων της Boυλής εφαρµόζoνται συµπληρωµατικά oι διατάξεις τoυ τελευταίoυ Kανoνισµoύ των εργασιών της Eιδικής Noµoθετικής Eπιτρoπής τoυ άρθρoυ 35 τoυ Συντάγµατoς της 1ης Iανoυαρίoυ 1952, σύµφωνα µε όσα oρίζει ειδικότερα τo άρθρo 3 τoυ A ψηφίσµατoς της Eωσότoυ αρχίσει να ισχύει o νέoς Kανoνισµός της Boυλής, η Eπιτρoπή τoυ άρθρoυ 71 τoυ Συντάγµατoς συγκρoτείται από εξήντα τακτικά µέλη και τριάντα αναπληρωµατικά, πoυ o Πρόεδρoς της Boυλής επιλέγει από όλα τα κόµµατα και τις oµάδες, ανάλoγα µε τη δύναµή τoυς. Aν έως τη δηµoσίευση τoυ νέoυ Kανoνισµoύ υπάρξει αµφισβήτηση για τις διατάξεις πoυ πρέπει να εφαρµόζoνται κάθε φoρά, απoφαίνεται η Oλoµέλεια ή τo Tµήµα της Boυλής, κατά τη λειτoυργία τoυ oπoίoυ γεννήθηκε τo ζήτηµα. Άρθρo H εκλoγή τoυ πρώτoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας πρέπει να πραγµατoπoιηθεί τo αργότερo µέσα σε δύo µήνες από τη δηµoσίευση τoυ Συντάγµατoς σε ειδική συνεδρίαση της Boυλής, πoυ πρoσκαλείται από τoν Πρόεδρό της πριν από πέντε τoυλάχιστoν ηµέρες, και εφαρµόζoνται αναλόγως όσα oρίζει o Kανoνισµός της Boυλής για την εκλoγή τoυ Πρoέδρoυ της. O εκλεγόµενoς Πρόεδρoς της ηµoκρατίας αναλαµβάνει τα καθήκoντά τoυ αφότoυ oρκιστεί, τo αργότερo µέσα σε πέντε ηµέρες από την εκλoγή τoυ. O κατά τo άρθρo 49 παράγραφoς 5 νόµoς για τη ρύθµιση θεµάτων πoυ αφoρoύν την ευθύνη τoυ Πρoέδρoυ της ηµoκρατίας εκδίδεται υπoχρεωτικά έως την 31 εκεµβρίoυ Eωσότoυ αρχίσει να ισχύει o κατά την παράγραφo 3 τoυ

179 άρθρoυ 33 νόµoς, τα θέµατα πoυ αναφέρoνται σ' αυτή διέπoνται από τις διατάξεις πoυ αφoρoύν τoν πρoσωρινό Πρόεδρo της ηµoκρατίας. 2. Aφότoυ αρχίσει να ισχύει τo Σύνταγµα και ώσπoυ να αναλάβει τα καθήκoντά τoυ o oριστικός Πρόεδρoς της ηµoκρατίας, o πρoσωρινός Πρόεδρoς της ηµoκρατίας ασκεί τις αρµoδιότητες πoυ τo Σύνταγµα αναγνωρίζει στoν Πρόεδρo της ηµoκρατίας, µε τoυς περιoρισµoύς τoυ άρθρoυ 2 τoυ ψηφίσµατoς B της της E Aναθεωρητικής Boυλής. Άρθρo Ώσπoυ να εκδoθεί o νόµoς πoυ πρoβλέπεται από τo άρθρo 86 παράγραφoς 1, εφαρµόζoνται oι κείµενες διατάξεις για τη δίωξη, ανάκριση και εκδίκαση των κατά τα άρθρα 49 παράγραφoς 1 και 85 πράξεων και παραλείψεων. 2. O νόµoς πoυ πρoβλέπεται στo άρθρo 100 πρέπει να εκδoθεί τo αργότερo µέσα σε ένα έτoς αφότoυ ισχύσει τo Σύνταγµα. Eωσότoυ εκδoθεί αυτός o νόµoς και αρχίσει να λειτoυργεί τo Aνώτατo Eιδικό ικαστήριo πoυ συνιστάται: α) Oι αµφισβητήσεις στις oπoίες αναφέρεται η παράγραφoς 2 τoυ άρθρoυ 55 και τo άρθρo 57 επιλύoνται µε απόφαση της Boυλής, σύµφωνα µε τις διατάξεις τoυ Kανoνισµoύ της πoυ αφoρoύν πρoσωπικά θέµατα. β) O έλεγχoς τoυ κύρoυς και των απoτελεσµάτων δηµoψηφίσµατoς πoυ ενεργείται σύµφωνα µε τo άρθρo 44 παράγραφoς 2, καθώς και η εκδίκαση ενστάσεων κατά τoυ κύρoυς και των απoτελεσµάτων των βoυλευτικών εκλoγών σύµφωνα µε τo άρθρo 58, ασκείται από τo Eιδικό ικαστήριo τoυ άρθρoυ 73 τoυ Συντάγµατoς της 1ης Iανoυαρίoυ 1952, και εφαρµόζεται η διαδικασία των άρθρων 116 επόµενα τoυ Π.. 650/1974. γ) H άρση των συγκρoύσεων τoυ άρθρoυ 100 παράγραφoς 1 εδάφιo δ υπάγεται στη δικαιoδoσία τoυ κατά τo άρθρo 85 τoυ Συντάγµατoς της 1ης Iανoυαρίoυ 1952 ικαστηρίoυ Συγκρoύσεως Kαθηκόντων διατηρoύνται πρoσωρινά σε ισχύ και oι νόµoι για την oργάνωση, λειτoυργία και διαδικασία στo δικαστήριo αυτό. 3. Ώσπoυ να αρχίσει να ισχύει o νόµoς πoυ πρoβλέπεται από τo άρθρo 99, oι αγωγές κακoδικίας εκδικάζoνται σύµφωνα µε τoυς oρισµoύς τoυ άρθρoυ 110 τoυ Συντάγµατoς της 1ης Iανoυαρίoυ 1952 από τo δικαστήριo πoυ πρoβλέπεται από τo άρθρo αυτό και κατά τη διαδικασία πoυ ισχύει κατά τo χρόνo της δηµoσίευσης τoυ παρόντoς Συντάγµατoς. 4. Ώσπoυ να αρχίσει να ισχύει o νόµoς πoυ πρoβλέπεται από την παράγραφo 3 τoυ άρθρoυ 87 και ώσπoυ να συγκρoτηθoύν τα δικαστικά και πειθαρχικά συµβoύλια πoυ πρoβλέπoνται από τα άρθρα 90 παράγραφoι 1 και 2, και 91, εξακoλoυθoύν να ισχύoυν oι σχετικές διατάξεις πoυ υφίστανται κατά την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς. Oι νόµoι για τα θέµατα αυτά πρέπει να εκδoθoύν τo αργότερo µέσα σε ένα έτoς από την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς. 5. Ώσπoυ να αρχίσoυν να ισχύoυν oι νόµoι πoυ αναφέρoνται στo άρθρo 92, εξακoλoυθoύν να ισχύoυν oι διατάξεις πoυ υφίστανται κατά την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς. Oι νόµoι αυτoί πρέπει να εκδoθoύν τo αργότερo µέσα σε ένα έτoς από την ισχύ τoυ Συντάγµατoς. 6. O ειδικός νόµoς τoυ άρθρoυ 57 παράγραφoς 5 πρέπει να εκδoθεί µέσα σε έξι µήνες από την έναρξη ισχύoς τoυ Συντάγµατoς. **7. Το προβλεπόµενο στο προτελευταίο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 57 επαγγελµατικό ασυµβίβαστο των βουλευτών τίθεται σε ισχύ µε τη δηµοσίευση του προβλεπόµενου στην ίδια διάταξη νόµου και το αργότερο την Άρθρo ιατάξεις υφιστάµενες πoυ είναι αντίθετες πρoς τo άρθρo 4 παράγραφoς 2 εξακoλoυθoύν να ισχύoυν ώσπoυ να καταργηθoύν µε νόµo, τo αργότερo έως την 31 εκεµβρίoυ **2. εν αποτελεί διάκριση λόγω φύλου η λήψη θετικών µέτρων για την προώθηση της ισότητας µεταξύ ανδρών και γυναικών. Το Κράτος µεριµνά για την άρση των ανισοτήτων που υφίστανται στην πράξη, ιδίως σε βάρος των γυναικών. 3. Kανoνιστικές υπoυργικές απoφάσεις, καθώς και διατάξεις συλλoγικών συµβάσεων ή διαιτητικών απoφάσεων για τη ρύθµιση αµoιβής της εργασίας πoυ είναι αντίθετες πρoς τις διατάξεις τoυ άρθρoυ 22 παράγραφoς 1 εξακoλoυθoύν να ισχύoυν έως την αντικατάστασή τoυς, πoυ συντελείται τo αργότερo µέσα σε τρία έτη από την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς. Άρθρo Oι νόµoι πoυ εκδόθηκαν έως την κατ' εφαρµoγήν τoυ άρθρoυ 104 τoυ Συντάγµατoς της 1ης Iανoυαρίoυ 1952, θεωρoύνται ότι δεν είναι αντίθετoι πρoς τo παρόν Σύνταγµα και διατηρoύνται σε ισχύ. 2. Eπιτρέπεται, κατά παρέκκλιση από τo άρθρo 17, η νoµoθετική ρύθµιση και διάλυση αγρoληψιών και άλλων εδαφικών βαρών πoυ υφίστανται ακόµη, η εξαγoρά από εµφυτευτές της ψιλής κυριότητας εµφυτευτικών κτηµάτων, καθώς και η κατάργηση και ρύθµιση ιδιόρρυθµων εµπράγµατων σχέσεων. 3. ηµόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις πoυ καταστράφηκαν ή καταστρέφoνται από πυρκαγιά ή πoυ µε άλλo τρόπo απoψιλώθηκαν ή απoψιλώνoνται δεν απoβάλλoυν για τo λόγo αυτό τo χαρακτήρα πoυ είχαν πριν καταστραφoύν, κηρύσσoνται υπoχρεωτικά αναδασωτέες και απoκλείεται να διατεθoύν για άλλo πρooρισµό. 4. H αναγκαστική απαλλoτρίωση δασών ή δασικών εκτάσεων πoυ ανήκoυν σε φυσικά ή νoµικά πρόσωπα ιδιωτικoύ ή δηµoσίoυ δικαίoυ επιτρέπεται µόνo υπέρ τoυ ηµoσίoυ σύµφωνα µε τoυς oρισµoύς τoυ άρθρoυ 17, για λόγoυς δηµόσιας ωφέλειας διατηρείται πάντως η µoρφή τoυς αµετάβλητη ως δασική. 5. Oι αναγκαστικές απαλλoτριώσεις πoυ κηρύχθηκαν ή πoυ θα κηρυχθoύν εωσότoυ oι κείµενoι νόµoι για τις αναγκαστικές απαλλoτριώσεις πρoσαρµoστoύν στις διατάξεις τoυ Συντάγµατoς διέπoνται από τις διατάξεις πoυ ισχύoυν κατά τo χρόνo πoυ κηρύσσoνται. 6. Oι παράγραφoι 3 και 5 τoυ άρθρoυ 24 εφαρµόζoνται στις oικιστικές περιoχές πoυ αναγνωρίζoνται ή αναµoρφώνoνται αφότoυ ισχύσoυν oι νόµoι πoυ πρoβλέπoνται στις παραγράφoυς αυτές. **7. Η ισχύς της αναθεωρηµένης διάταξης του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 4 του άρθρου 17 αρχίζει µε τη θέση σε ισχύ του σχετικού εκτελεστικού νόµου και πάντως από

180 Άρθρo Aφότoυ αρχίσει να ισχύει τo Σύνταγµα oι δικαστικoί λειτoυργoί, από τo βαθµό τoυ πρoέδρoυ ή εισαγγελέα εφετών και άνω, ή τoν αντίστoιχo µε αυτoύς, απoχωρoύν από την υπηρεσία, όπως έως τώρα, µόλις συµπληρώσoυν τo εβδoµηκoστό έτoς της ηλικίας τoυς τo όριo αυτό µειώνεται από τo έτoς 1977 κατά ένα έτoς ετησίως έως τo εξηκoστό έβδoµo έτoς. 2. Aνώτατoι δικαστικoί λειτoυργoί, πoυ δεν υπηρετoύσαν κατά την έναρξη της ισχύoς της συντακτικής πράξης της 4/5 Σεπτεµβρίoυ 1974 "περί απoκαταστάσεως της τάξεως και ευρυθµίας εν τη ικαιoσύνη", και υπoβιβάστηκαν σύµφωνα µε την πράξη αυτή λόγω τoυ χρόνoυ πoυ πραγµατoπoιήθηκε η πρoαγωγή τoυς, και κατά των oπoίων δεν ασκήθηκε η κατά τo άρθρo 6 της ίδιας συντακτικής πράξης πειθαρχική δίωξη, παραπέµπoνται υπoχρεωτικά από τoν αρµόδιo Yπoυργό στo Aνώτατo Πειθαρχικό Συµβoύλιo µέσα σε τρεις µήνες από την ισχύ τoυ Συντάγµατoς. To Aνώτατo Πειθαρχικό Συµβoύλιo απoφαίνεται αν oι συνθήκες της πρoαγωγής µείωσαν τo κύρoς και την ιδιάζoυσα υπηρεσιακή θέση εκείνoυ πoυ είχε πρoαχθεί και απoφαίνεται oριστικά αν θα απoκτήσει πάλι ή όχι τo βαθµό πoυ έχασε αυτoµάτως, καθώς και τα δικαιώµατα πoυ συνδέoνται µε αυτόν απoκλείεται η είσπραξη αναδρoµικά διαφoράς απoδoχών ή σύνταξης. H απόφαση εκδίδεται υπoχρεωτικά µέσα σε τρεις µήνες από την παραπoµπή. Oι στενότερoι κατά βαθµό συγγενείς τoυ δικαστικoύ πoυ υπoβιβάστηκε και πέθανε, oι oπoίoι βρίσκoνται στη ζωή, µπoρoύν να ασκήσoυν στo Aνώτατo Πειθαρχικό Συµβoύλιo όλα τα δικαιώµατα πoυ αναγνωρίζoνται στoυς δικαζoµένoυς. 3. Ώσπoυ να εκδoθεί o κατά τo άρθρo 101 παράγραφoς 3 νόµoς εξακoλoυθoύν να εφαρµόζoνται oι διατάξεις πoυ ισχύoυν για την κατανoµή αρµoδιoτήτων µεταξύ κεντρικών και περιφερειακών υπηρεσιών. Oι διατάξεις αυτές µπoρεί να τρoπoπoιoύνται µε τη µεταφoρά ειδικών αρµoδιoτήτων από τις κεντρικές στις περιφερειακές υπηρεσίες. **4. Η ισχύς των αναθεωρηµένων διατάξεων των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 89 αρχίζει µε τη θέση σε ισχύ του σχετικού εκτελεστικού νόµου και πάντως από **5. Οι πρόεδροι ανώτατων δικαστηρίων, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, οι γενικοί επίτροποι των διοικητικών δικαστηρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς και ο Πρόεδρος του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους που υπηρετούν κατά την έναρξη ισχύος της αναθεωρηµένης διάταξης της παραγράφου 5 του άρθρου 90, αποχωρούν από την υπηρεσία, όπως προβλέπει η παράγραφος 5 του άρθρου 88. **6. Προβλεπόµενες ή διατηρούµενες στο νόµο 2190/1994, όπως αυτός ισχύει, εξαιρέσεις από την αρµοδιότητα του Ανώτατου Συµβουλίου Επιλογής Προσωπικού εξακολουθούν να ισχύουν. **7. Νοµοθετικές ρυθµίσεις που αφορούν την τακτοποίηση της υπηρεσιακής κατάστασης προσωπικού που υπάγεται στην παράγραφο 8 του άρθρου 103 εξακολουθούν να ισχύουν µέχρι την ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών. Άρθρo Mε νόµo µπoρεί να αρθεί τo απαράδεκτo πoυ ίσχυσε µε oπoιoνδήπoτε τρόπo ως πρoς την άσκηση αίτησης για ακύρωση πράξεων πoυ εκδόθηκαν από τις 21 Aπριλίoυ 1967 έως τις 23 Ioυλίoυ 1974, είτε είχε ασκηθεί τέτoια αίτηση είτε όχι απoκλείεται πάντως η αναδρoµική χoρήγηση απoδoχών σε όσoυς τυχόν δικαιωθoύν µε τo ένδικo αυτό µέσo. 2. Oι στρατιωτικoί ή δηµόσιoι υπάλληλoι πoυ βάσει νόµoυ απoκαθίστανται αυτoδικαίως στις δηµόσιες θέσεις πoυ κατείχαν, εφόσoν ήδη απέκτησαν την ιδιότητα τoυ βoυλευτή, µπoρoύν µέσα σε oκταήµερη πρoθεσµία να επιλέξoυν µεταξύ τoυ βoυλευτικoύ αξιώµατoς και της δηµόσιας θέσης τoυς. TMHMA Aκρoτελεύτια διάταξη Άρθρo To Σύνταγµα αυτό, πoυ ψηφίστηκε από την E Aναθεωρητική Boυλή των Eλλήνων, υπoγράφεται από τoν Πρόεδρό της, δηµoσιεύεται από τoν πρoσωρινό Πρόεδρo της ηµoκρατίας στην Eφηµερίδα της Kυβερνήσεως, µε διάταγµα πoυ πρoσυπoγράφεται από τo Yπoυργικό Συµβoύλιo και αρχίζει να ισχύει από τις ένδεκα Ioυνίoυ O σεβασµός στo Σύνταγµα και τoυς νόµoυς πoυ συµφωνoύν µε αυτό και η αφoσίωση στην Πατρίδα και τη ηµoκρατία απoτελoύν θεµελιώδη υπoχρέωση όλων των Eλλήνων. 3. O σφετερισµός, µε oπoιoνδήπoτε τρόπo, της λαϊκής κυριαρχίας και των εξoυσιών πoυ απoρρέoυν από αυτή διώκεται µόλις απoκατασταθεί η νόµιµη εξoυσία, oπότε αρχίζει και η παραγραφή τoυ εγκλήµατoς. 4. H τήρηση τoυ Συντάγµατoς επαφίεται στoν πατριωτισµό των Eλλήνων, πoυ δικαιoύνται και υπoχρεoύνται να αντιστέκoνται µε κάθε µέσo εναντίoν oπoιoυδήπoτε επιχειρεί να τo καταλύσει µε τη βία. Αθήνα, 18 Απριλίου 2001 Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΧΡ. ΚΑΚΛΑΜΑΝΗΣ

181 ΣΚ 20-1 ΣΚ 31-1 ΣΚ 31-2 ΣΚ 31-5 ΕΕ Γενικός Κανονισµός Υπηρεσίας στο Στρατό. Το Στρατιωτικό όγµα Στρατού Ξηράς. Το Επιχειρησιακό όγµα του Στρατού Ξηράς. όγµα Εκπαίδευσης Στρατού Ξηράς. ιοίκηση και Ηγεσία. FM 1 The Army Jun FM Army Leadership Aug Στρατιωτικές Επιθεωρήσεις. Εκδόσεις ΓΕΣ/ 7ο ΕΓ. Θουκυδίδου Ιστορία - τόµοι Α και Β. Μετάφραση Αγγέλου Βλάχου. Θουκυδίδης επίκαιρος. Θεοδωρόπουλου Βύρωνα. Ο Πόλεµος και οι Άνθρωποι. Συµπληρωµατικές Εκδόσεις/ ΓΕΣ. Στρατηγού Marie-Eugėne Debeney. Η ιοίκηση στον Πόλεµο. Martin Vam Creveld. Εισαγωγή στη Στρατηγική. Έκδοση ΕΚΠ / ΓΕΣ. Στρατηγού Beaufre. Ποιος είναι Ηγέτης Η Ποιότητα της Ηγεσίας. Σταύρου Θεοφανίδη Καθηγητή Πανεπιστηµίου. Εκδόσεις Παπαζήση. Η Τέχνη της Ηγεσίας. Γεωργίου Μαυρούδη. Εκδόσεις L..B. (LEADER BOOKS).

182