Ο δάσκαλος στο μάθημα της μουσικής μέσα από τα Αναλυτικά Προγράμματα ( )

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ο δάσκαλος στο μάθημα της μουσικής μέσα από τα Αναλυτικά Προγράμματα (1969-2004)"

Transcript

1 Τεύχος 1, 2004, σ.σ Ο δάσκαλος στο μάθημα της μουσικής μέσα από τα Αναλυτικά Προγράμματα ( ) Μπέσσας Δημήτρης, Κοκκίδου Μαίη Στο μάθημα της μουσικής, ο δάσκαλος καλείται να βοηθήσει και να εμπνεύσει τους μαθητές να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους, τη φαντασία τους, τον αυτοέλεγχό τους και να βρούνε ποικίλους τρόπους έκφρασης. Ακόμα πρέπει να εισάγει τους μαθητές στις βασικές μουσικές έννοιες και να τους μυήσει στον κόσμο της μουσικής ώστε να γίνουν κριτικοί ακροατές και να νοιώθουν αισθητική απόλαυση κατά την ακρόαση μουσικών έργων. Οι τομείς που επικεντρώνεται κύρια η διδακτική - μαθησιακή διαδικασία είναι το τραγούδι, η ακρόαση μουσικής, οι βασικές θεωρητικές έννοιες, τα μουσικά όργανα και οι μουσικοκινητικές δράσεις. Τι εφόδια χρειάζεται ο δάσκαλος για να είναι αποτελεσματικός στο μάθημα της μουσικής; Είναι ο δάσκαλος προετοιμασμένος για αυτό το ρόλο; Τι απαιτήσεις ακριβώς εγείρονται από τα Αναλυτικά Προγράμματα (ΑΠ); Είναι δυνατόν το ίδιο ΑΠ να απευθύνεται σε δασκάλους γενικής παιδείας και σε ειδικούς δασκάλους μουσικής; Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει η παρούσα εργασία, μέσα από μία έρευνα αρχείων, μια εξαντλητική ανασκόπηση των ΑΠ για το μάθημα της μουσικής, από το 1969 έως σήμερα. Εισαγωγή τάξη είναι μία μικρο - κοινωνία. Οι τρόποι επικοινωνίας μεταξύ των μαθητών καθώς και μεταξύ των μαθητών και του δασκάλου επηρεάζουν την εκπαιδευτική ατμόσφαιρα και διαδικασία. Ο δάσκαλος ως βασικός συντελεστής στην εκπαιδευτική διαδικασία, είναι ο κινητήριος τροχός που θα ενεργοποιήσει τα παιδιά και θα κάνει πράξη την ουσία του διδακτικού του έργου, με συγκεκριμένες ενέργειες. Oι ενέργειες αυτές και η αποτελεσματικότητά του δεν εξαντλούνται στην κατά γράμμα εφαρμογή οποιουδήποτε προγράμματος και στον όγκο των γνώσεών του 1. O Boag, έχει καταρτίσει ένα κατάλογο με τις δεξιότητες που θεωρούνται οι πιο σημαντικές για τους δασκάλους μουσικής, και όχι μόνο 2. Σύμφωνα με αυτόν τον κατάλογο, οι αποτελεσματικοί δάσκαλοι: Συνεπαίρνουν τους μαθητές τους. Αντιμετωπίζουν κάθε μαθητή ως ξεχωριστό άτομο. Αγαπούν τους μαθητές τους. Διδάσκουν στους μαθητές τους "πώς να μαθαίνουν" και ενθαρρύνουν Ελληνική Ένωση για τη Μουσική Εκπαίδευση

2 τους μαθητές τους να ρωτούν και να ψάχνουν από μόνοι τους για λύσεις και απαντήσεις. Είναι αφοσιωμένοι στους μαθητές τους. Προετοιμάζουν τους μαθητές τους για τη ζωή. Γνωρίζουν καλά το γνωστικό τους αντικείμενο. Έχουν καλή σχέση με τους άλλους. Είναι σταθεροί, δίκαιοι και ευέλικτοι. Είναι οργανωτικοί στη σκέψη τους. Ανταποκρίνονται με αποτελεσματικότητα στη ρουτίνα της τάξης. Πιστεύουν στον εαυτό τους. Έχουν την αίσθηση του χιούμορ (μπορούν να αυτοσαρκάζονται). Είναι ισορροπημένοι και ολοκληρωμένοι ως άτομα. Με την ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για την εκπαίδευση κατά τον 20ο αιώνα, υπήρξε μια αυξανόμενη αναγνώριση ότι η διδασκαλία σ' ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο δεν είναι ένα ζήτημα μετάδοσης δεδομένων πληροφοριών και γνώσεων με ένα μηχανικό τρόπο. Οι δάσκαλοι δεν είναι υπάλληλοι που απλά πρέπει να έχουν επαρκή ακαδημαϊκή δεινότητα και να κατέχουν μία επιστημονική γνώση. Οι διδακτικές τους υποχρεώσεις κάνουν την εκπαίδευσή τους ένα σύνθετο εγχείρημα, με φιλοσοφικές, ψυχολογικές και κοινωνικές παραμέτρους, για να τους καταστήσουν ικανούς να αντιμετωπίζουν ένα σύνολο κρίσεων και αποφάσεων στην καθημερινή τους διδασκαλία. Ο Watson πολύ εύστοχα παρατηρεί ότι "χωρίς μεταρρύθμιση στα ιδρύματα εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών είναι αδύνατο να συμβεί οποιαδήποτε ουσιαστική αλλαγή στις σχολικές τάξεις και στα αναλυτικά προγράμματα" 3. Ο Reimer αναφέρει ότι το επάγγελμα του δασκάλου της μουσικής έχει ανάγκη από τη διαμόρφωση ενός προτύπου που θα μπορεί να προωθεί και να συντονίζει τις ανάγκες της ομάδας - τάξης. Η επίδραση που μπορεί να έχει το επάγγελμα του δασκάλου μουσικής στους μαθητές, αλλά και στην κοινωνία γενικότερα, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα της αντίληψης των ίδιων των εκπαιδευτικών για το επάγγελμά τους, την απόκτηση μιας φιλοσοφίας για το έργο τους και το όραμά τους για το τι αξιόλογο θα μπορούσαν να προσφέρουν στους μαθητές τους αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο 4. Ο Άγγλος φιλόσοφος Luis Arnaud Reid (που υιοθετεί τις θέσεις του Dewey) απευθυνόμενους στους δασκάλους, τους τονίζει ότι ο ρόλος τους είναι να ερεθίζουν και να ενθαρρύνουν το βαθύτερο ενδιαφέρον των παιδιών σε οτιδήποτε και να κάνουν ώστε να τα καταστήσουν ικανά να αποδέχονται αλλά και να αξιολογούν τη μάθηση και τη γνώση για το καλό τους και όχι με την έννοια της επιτηδευμένης κατάληξης. Η σχολική μουσική εκπαίδευση, τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στο επίκεντρο συζητήσεων, κυρίως λόγω πολλών ερευνών που έχουν έρθει στη 68

3 Ο δάσκαλος στο μάθημα της μουσικής μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα Μπέσσας Δ., Κοκκίδου Μ. δημοσιότητα και συνηγορούν για την ευεργετική επίδραση της μουσικής και της μουσικής αγωγής στην ανάπτυξη και στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας του παιδιού 5. Ο ρόλος της μουσικής στα σχολικά προγράμματα, η επιλογή της κατάλληλης προσέγγισης, οι παιδαγωγικοί παράμετροι που εμπλέκονται στη διδασκαλία της και ο τρόπος απόκτησης μουσικών εμπειριών απασχολούν σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, τους επιστήμονες της αγωγής και τους μουσικοπαιδαγωγούς. Τα ερωτήματα που εγείρονται είναι πολλά: Γιατί να διδάσκεται η μουσική στο σχολείο; Πώς πρέπει να διδάσκεται και τι να περιλαμβάνει; Η μουσική αφορά μόνο τα προικισμένα και "ταλαντούχα" παιδιά; Ποιος είναι ο πλέον αρμόδιος για τη διδασκαλία της μουσικής; Πώς μπορεί η διδασκαλία της μουσικής στο σχολείο να γίνει ενδιαφέρουσα και ελκυστική για τους μαθητές; Τις περισσότερες φορές απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα καλούνταν να δώσουν οι ίδιοι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές μουσικής και μόνο τα τελευταία χρόνια έχει προσφέρει και η πολιτεία κάποιες προτάσεις μέσα από τη σύνταξη των νέων αναλυτικών προγραμμάτων. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πριν αρχίσει κάποιος να διδάσκει μουσική, είναι απαραίτητο να έχει μια σχετικά ολοκληρωμένη εμπειρία και μια αρκετά διαμορφωμένη σειρά αρχών για τη μουσική αλλά και για την τέχνη γενικότερα. Αν και μερικοί συντάκτες ΑΠ (Αναλυτικών Προγραμμάτων) υποστηρίζουν ότι συστηματοποιημένα σχεδιάσματα, βασισμένα σε θεμελιώδεις εκπαιδευτικούς κανόνες θα έχουν ως αποτέλεσμα την αποτελεσματική, απρόσκοπτη και ομαλή διδασκαλία, η πραγματικότητα τους διαψεύδει. Οι δάσκαλοι δηλώνουν απερίφραστα την ανεπάρκειά τους να διδάξουν μουσική και επιμένουν ότι αυτό είναι θέμα "ειδικών". Στην ώρα της μουσικής, δείχνουν να μη θέλουν ή να φοβούνται να δοκιμάσουν κάτι παραπάνω από τα "κλασικά" τραγουδάκια, και η απάντησή τους είναι στερεότυπη: "Δεν μπορώ γιατί δεν έχω σπουδάσει μουσική" 6. Από την άλλη οι καθηγητές μουσικής προετοιμάζονται από τις σπουδές τους για να ανταποκριθούν στη διδασκαλία μουσικής σ' ένα εξειδικευμένο μουσικό ίδρυμα (Ωδεία, Μουσικά Γυμνάσια και Λύκεια) και ομολογούν χωρίς συστολή την αδυναμία τους να φανούν αποτελεσματικοί, ιδίως σε μια τάξη της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης 7. Εξάλλου, ένας άριστος μουσικός, ένας δεξιοτέχνης μουσικός, δεν είναι υποχρεωτικά και καλός παιδαγωγός. 1. Ο δάσκαλος στο ΑΠ του 1969 Σύμφωνα με το πρόγραμμα του 1969, ο δάσκαλος όφειλε: να γνωρίζει ενόργανη μουσική να έχει την απαραίτητη μουσική αγωγή, ώστε να είναι σε θέση να διδάξει τα κατάλληλα κατά τάξιν και περίστασιν άσματα να βοηθήσει τους μαθητές για την καλλιέργεια της αγάπης προς την 69

4 εκκλησιαστική μουσική, δίνοντας ο ίδιος το παράδειγμα να μην είναι παράφωνος 8 Είναι σίγουρο ότι δεν θα μπορούσαν όλοι οι δάσκαλοι να πληρούν τα παραπάνω κριτήρια και κυρίως το τελευταίο. Από μαρτυρίες δασκάλων που υπηρετούσαν εκείνη την περίοδο, διαπιστώνεται ότι οι μη καλλίφωνοι διδάσκοντες έμπαιναν κάποιες φορές στο στόχαστρο των τότε Επιθεωρητών και άκουγαν καυστικά σχόλια, χωρίς όμως αυτό να έχει άλλες επιπτώσεις. Πάντως οι δάσκαλοι που είχαν σωστή και δυνατή φωνή και μπορούσαν να οργανώσουν καλά τις σχολικές γιορτές, έχαιραν της εκτίμησης των προϊσταμένων τους. Οι δάσκαλοι που υπηρετούσαν εκείνη την περίοδο "εννοείται" ότι γνώριζαν τα τραγούδια, που στο ΑΠ δίνονταν μόνο ως τίτλοι, και όφειλαν να κατέχουν τη θεωρία της μουσικής, ώστε να μπορούν να τη διδάξουν στους μαθητές τους. Γενικά όμως, δεν τηρούνταν η ύλη σχετικά με τη θεωρία της μουσικής, και η "παρασπονδία" αυτή γινόταν και με τη σιωπηρή συναίνεση των Επιθεωρητών. Επιπλήξεις προς τους δασκάλους επέφεραν μόνο οι παρεκκλίσεις τους από το ρεπερτόριο τραγουδιών, δηλαδή όταν δεν υπήρχε σαφής υπεροχή στα άσματα εθνικού και θρησκευτικού περιεχομένου. 2. Ο δάσκαλος στο ΑΠ του 1977 Στο πρόγραμμα του '77 δεν υπάρχει καμία παρατήρηση ή παραίνεση προς το δάσκαλο. Από την παράθεση του περιεχομένου, βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο δάσκαλος εκείνης της εποχής έπρεπε να μπορεί να διδάξει τραγούδια και πολύ εισαγωγικά στοιχεία από τη θεωρία μουσικής. Η οργάνωση χορωδίας και ορχήστρας προσφέρεται ως δυνατότητα και όχι ως απαίτηση, άρα δεν αποτελεί αναγκαστική υποχρέωση του δασκάλου 9. Δάσκαλοι που υπηρετούσαν εκείνη την περίοδο θυμούνται ότι στην ώρα της μουσικής, μάθαιναν στα παιδιά καινούρια τραγούδια, τα οποία είτε τα υπαγόρευαν προφορικά είτε τα έγραφαν στον πίνακα και οι μαθητές τα αντέγραφαν στο τετράδιο μουσικής. Βασικό μέλημά τους ήταν να ακολουθούν την επικαιρότητα της σχολικής χρονιάς (εθνικές και θρησκευτικές γιορτές) και να επιλέγουν τραγούδια σχετικά με διδασκόμενες, σε άλλα μαθήματα, ενότητες. Κανένας από όσους ερωτήθηκαν δεν ανέφερε ότι δίδασκε θεωρία της μουσικής ή ενόργανη μουσική. Οι υποτυπώδεις χορωδίες που οργάνωναν ήταν μονοφωνικές και οι ακροάσεις μουσικής ήταν εξαιρετικά σπάνιες και αφορούσαν μόνο παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια. 3. Ο δάσκαλος στο ΑΠ του 1982 Είναι σημαντικό να αναφερθεί, πρώτα απ' όλα, ότι με απαρχή το νόμο 70

5 Ο δάσκαλος στο μάθημα της μουσικής μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα Μπέσσας Δ., Κοκκίδου Μ. 1566/1985, για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα το μάθημα της μουσικής να ανατεθεί και σε άλλο εκπαιδευτικό, πέρα από το δάσκαλο της τάξης: "Η διδασκαλία στα δημοτικά σχολεία μαθημάτων φυσικής αγωγής, μουσικής, ξένων γλωσσών και καλλιτεχνικών μαθημάτων μπορεί να ανατίθεται, εκτός από τους δασκάλους, και σε εκπαιδευτικούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με απόφαση του νομάρχη [...], καθώς και σε άλλους εκπαιδευτικούς που έχουν τα αντίστοιχα επιστημονικά προσόντα" 10. Στην εισηγητική έκθεση του σχεδίου νόμου "Δομή και λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις" τονίζεται ιδιαίτερα η έκφραση της πολιτικής βούλησης για αυτή την καινοτομία και ανακοινώνεται ότι θα θεσπιστούν πολλές δυνατότητες για την πραγματοποίησή της 11. Είναι φανερό ότι η Πολιτεία κάνει μία προσπάθεια για την αναβάθμιση του μαθήματος αλλά με βήματα διστακτικά και χωρίς να έχει σε βάθος διερευνήσει τις ακριβείς ανάγκες και παραμέτρους όσον αφορά την κατάρτιση του διδακτικού προσωπικού. Οι θεσπισμένες πολλαπλές εναλλακτικές δυνατότητες παρέμειναν μόνο ως εξαγγελίες. Τα επόμενα χρόνια θα ακολουθήσει έντονη αντιπαράθεση για το ποιος είναι αρμόδιος και κατάλληλος για να διδάξει το μάθημα της μουσικής και τι σπουδές πρέπει να έχει κάνει. Το ΑΠ του '82 είναι παράλογα απαιτητικό από το δάσκαλο, δεδομένου ότι εκείνη την περίοδο δεν είχαν διοριστεί σε κανένα σχολείο δάσκαλοι μουσικής και ο δάσκαλος της τάξης ήταν επιφορτισμένος με τη διδασκαλία της μουσικής. Το πρόγραμμα έκανε την εμφάνιση του σαν διάττοντας αστέρας, εντυπωσιακό μεν, αλλά μετά το πρώτο ξάφνιασμα ερχόταν η συνειδητοποίηση ότι οι δάσκαλοι θα ήταν πάλι αβοήθητοι, χωρίς καμιά περαιτέρω ενημέρωση ή επιμόρφωση, και η λάμψη χανόταν μεμιάς. Οι οδηγίες που προσφέρονται από το πρόγραμμα στο δάσκαλο στην ενότητα "Παρατηρήσεις", έχουν περισσότερο χαρακτήρα παραίνεσης, και μάλιστα σε κάπως αυστηρό τόνο. Εκεί αναγράφεται ότι: "[...]ο δάσκαλος πρέπει να δώσει την ίδια βαρύτητα στις τέσσερις κατηγορίες των μουσικών δραστηριοτήτων που περιγράψαμε (μορφές μουσικών δραστηριοτήτων) χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που του προσφέρει η σύγχρονη τεχνική" 12. Ποια είναι τα μέσα που προσφέρει η σύγχρονη τεχνική και τα οποία, κατά την άποψη των συγγραφέων, όφειλε να γνωρίζει ο δάσκαλος; Ποιος θα έλυνε στο δάσκαλο τις όποιες απορίες που θα του γεννιόνταν από την ανάγνωση του προγράμματος; Πώς θα μπορούσε ο δάσκαλος να διδάξει μέσα από δραστηριότητες αφού δεν είχε διδαχθεί ο ίδιος κάτι ανάλογο κατά τη διάρκεια των σπουδών του; Το δε ζήτημα της ίδιας βαρύτητας στις τέσσερις κατηγορίες δραστηριοτήτων φαντάζει εξωπραγματικό σε σύγκριση με τις συνθήκες υλοποίησης του μαθήματος εκείνη την περίοδο. 71

6 "Η δουλειά του δασκάλου στις τάξεις αυτές, δεν θα κριθεί από το πλήθος αλλά από την ποιότητα των τραγουδιών που έμαθε στα παιδιά και από τη γενικότερη ευαισθησία που απόκτησαν απέναντι στον ήχο, το ρυθμό και την ατομική δημιουργική έκφραση". Ποιος θα έκρινε το δάσκαλο; Ποιος θα έκρινε την ποιότητα των τραγουδιών; Με τι κριτήρια θα μπορούσε να αξιολογήσει ο δάσκαλος το βαθμό ευαισθησίας που θα αποκτούσαν οι μαθητές του απέναντι στον ήχο, το ρυθμό και την ατομική δημιουργική έκφραση; "Για να γίνει σωστή αρχή και επιτυχής εφαρμογή του Προγράμματος χρειάζεται αλλαγή στη στάση του δασκάλου απέναντι στο μάθημα αυτό. Απαιτείται πρώτα να δει το μάθημα ως αυτοτελή μαθητική δραστηριότητα που συνάπτεται με βαθύτερες βιολογικές ανάγκες του ανθρώπου, ανεξάρτητα από άλλες σκοπιμότητες διδακτικές". Ποιος και με ποιο τρόπο θα έπειθε το δάσκαλο για την απαιτούμενη αλλαγή στη στάση του; Εξ άλλου ο όρος "διδακτικές σκοπιμότητες" μπορεί να ληφθεί και ως προκλητικός. "Απαιτείται ακόμη η προμήθεια οργάνων [...]. Και να αντιμετωπίσει ο δάσκαλος τις δραστηριότητες αυτές ως βασικής σημασίας για τη μουσική εκπαίδευση". Πώς θα γνώριζε ο δάσκαλος τη χρήση αυτών των οργάνων; Γιατί θα έπρεπε να κατανοεί ο δάσκαλος ότι οι προτεινόμενες δραστηριότητες ήταν βασικής σημασίας ενώ - όπως γνωρίζουμε από αρκετές μαρτυρίες - το μόνο που μάθαινε στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες είναι να παίζει "κακήν - κακώς" μερικά τραγουδάκια με τη μελόντικα ή με τη φλογέρα. "Για να βοηθήσουμε το δάσκαλο ακριβώς σ' αυτό το λεπτό έργο αποφασίσαμε, μεταβατικά και ως πρώτο βήμα, να του προσφέρουμε την πείρα και τη γνώση ειδικών μουσικολόγων και μουσικοπαιδαγωγών με ειδικές εργασίες". Είναι ίσως πλεονασμός να σημειωθεί πως το πρώτο βήμα ήταν και το τελευταίο για οκτώ ολόκληρα χρόνια. 4. Ο δάσκαλος στο ΑΠ του 1990 και στο βιβλίο "Μουσική Αγωγή 1" Το ΑΠ του '90 περιλαμβάνει αρκετές αναφορές για το δάσκαλο και τη διδασκαλία του μαθήματος της μουσικής. Αν ο δάσκαλος μουσικής τύχαινε να είναι ο δάσκαλος της τάξης, θα έπρεπε να αντιληφθεί και να οικειοποιηθεί τη νέα προσέγγιση και τα πρωτότυπα στοιχεία του μαθήματος, σύμφωνα με το καινούριο πρόγραμμα, πράγμα που δύσκολα θα το κατάφερνε χωρίς τη βοήθεια ανάλογης επιμόρφωσης. Σε περίπτωση πάλι που το μάθημα καλούνταν να διδάξει μουσικός, τα πράγματα δεν ήταν λιγότερο δύσκολα, αφού - σύμφωνα με ερευνητικά στοιχεία 13 - η μέθοδος και το περιεχόμενο του προγράμματος του 72

7 Ο δάσκαλος στο μάθημα της μουσικής μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα Μπέσσας Δ., Κοκκίδου Μ. φαίνονταν δυσνόητα και ένοιωθε ότι αδυνατεί να τα χειριστεί, είτε είχε σπουδάσει σε μουσικά ιδρύματα είτε είχε σπουδάσει στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Το πρόγραμμα απαιτεί από το δάσκαλο να σπάσει, πρώτος αυτός, το όποιο φράγμα των αναστολών του και να συμμετάσχει ενεργά, ώστε να δημιουργηθεί το απαραίτητο κλίμα, που θα ευνοήσει την ελεύθερη έκφραση των παιδιών 14. Είναι απορίας άξιο βέβαια, πώς ο δάσκαλος χωρίς να λάβει επιμόρφωση θα μπορούσε να πιστέψει στο καινούριο ΑΠ, να το κάνει κτήμα του για να εμπνεύσει δημιουργικές δράσεις στους μαθητές του. Αυτό όμως που σηματοδοτεί εκείνη την περίοδο είναι ότι για πρώτη φορά - και μοναδική μέχρι σήμερα - εκδόθηκε βιβλίο μουσικής για το δάσκαλο. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, το βιβλίο "Μουσική Αγωγή 1" απευθύνεται στο δάσκαλο της μουσικής αλλά και στους δασκάλους της συνήθους σχολικής τάξης καθώς και στους νηπιαγωγούς. Καθώς το συγκεκριμένο βιβλίο δεν αποτελείται από μαθήματα που αντιστοιχούν σε μία διδακτική ώρα, πολλοί διδάσκοντες σχολίασαν αρνητικά τη λειτουργικότητα και τη χρηστικότητά του. Δεν εκτίμησαν την ελευθερία που τους παρείχε η δομή του και δήλωσαν ανεπάρκεια στην οργάνωση της ύλης. Και σ' αυτό συμπεριλαμβάνονται όχι μόνο οι δάσκαλοι γενικής παιδείας αλλά και οι δάσκαλοι μουσικής 15. Μια αντίφαση που αφορά τους δασκάλους εντοπίζεται στο εισαγωγικό μέρος του βιβλίου. Εκεί αναγράφεται, με μία δόση μετριοπάθειας και σεμνότητας, ότι "το αντικείμενο της μουσικής καλούνται να το διδάξουν εκπαιδευτικοί που οι μουσικές τους γνώσεις είναι από στοιχειώδεις έως εξειδικευμένες άρα [...] το βιβλίο και το διδακτικό υλικό που το συνοδεύει, μπορεί να μην καλύπτει απόλυτα όλους τους αποδέκτες" 16. Η συνέχεια αναιρεί την παραπάνω δήλωση γιατί το βιβλίο χρεώνεται ως κατάλληλο να βοηθήσει τους πάντες και προπαντός το μέσο δάσκαλο. Το αποκορύφωμα έρχεται στην τελευταία πρόταση του εισαγωγικού μέρους, σύμφωνα με την οποία "ο ενθουσιασμός, η αγάπη και η πρωτοβουλία που θα επιδείξει ο δάσκαλος για το αντικείμενο της μουσικής θα δικαιώσει την έκδοση αυτού του βοηθήματος". Δηλαδή τελικά το συμπέρασμα είναι γνώριμο: όλα στηρίζονται στον ενθουσιασμό, την αγάπη και την πρωτοβουλία του δασκάλου. Και τα ερωτήματα που - ρητορικά και μόνο - θα μπορούσαν να τεθούν είναι: Δημιουργεί αυτό το βιβλίο ενθουσιασμό στο δάσκαλο; Του δίνει εναύσματα και ερεθίσματα για να πάρει πρωτοβουλίες; Δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να αγαπήσει και να πιστέψει περισσότερο στη μουσική; Η υποδοχή του βιβλίου από τους διδάσκοντες, ειδικούς και μη, δεν ήταν ενθουσιώδης και αυτό απαντά εν μέρει στα παραπάνω ερωτήματα. Από μαρτυρίες δασκάλων που υπηρετούσαν εκείνη την περίοδο διαφαίνεται ότι οι περισσότεροι δεν εφάρμοζαν το ΑΠ για τη μουσική, όχι από ολιγωρία 73

8 αλλά από ανασφάλεια. Μη γνωρίζοντας πώς να το χειριστούν και φοβούμενοι ότι θα έκαναν λάθη, περιόριζαν τελικά το μάθημα στην κατανάλωση ενός ρεπερτορίου τραγουδιών. Αυτή τους η στάση δεν δημιουργούσε πρόβλημα στη σχολική μονάδα ούτε επέφερε επίπληξη από το σχολικό σύμβουλο, διότι το μεν σχολείο (διευθυντές και δάσκαλοι) εννοούσαν τη μουσική κυρίως ως επιστέγασμα των σχολικών γιορτών, οι δε σύμβουλοι, όντας μη γνώστες του αντικειμένου κρατούσαν αποστάσεις και δεν έμπαιναν σε "χωράφια που δεν γνώριζαν". 5. Ο δάσκαλος στο ΑΠ του 1998 Το πρόγραμμα του '98 είναι ιδιαίτερα απαιτητικό από το δάσκαλο. Το γεγονός ότι είναι τόσο ολοκληρωμένο, προϋποθέτει από το δάσκαλο υψηλού επιπέδου κατάρτιση στη Μουσική αλλά και στην Παιδαγωγική, καθώς και διδακτική εμπειρία και ευελιξία. Αυτός είναι και ένας βασικός λόγος που το εν λόγω ΑΠ φόβισε και τους δασκάλους γενικής παιδείας αλλά και τους καθηγητές μουσικής. Στο εισαγωγικό μέρος της εισήγησης του Π.Ι. για το ΕΠΠΣ αναγράφεται: "Σε κάθε περίπτωση ο μουσικός, λειτουργώντας ως εμψυχωτής, καλείται να ανιχνεύσει τις εκφραστικές δυνατότητες των μαθητών και να τους βοηθήσει να ενεργοποιηθούν συμμετέχοντας μαζί τους σε δημιουργικές δραστηριότητες, που αναπτύσσονται σε ένα κλίμα εμπιστοσύνης, αποδοχής, ομαδικότητας και χαράς. Συνδυάζει, λοιπόν, την ενεργητική ακρόαση, το τραγούδι, την κίνηση, τον αυτοσχεδιασμό, την οργανική συνοδεία, την πολύτεχνη έκφραση, ώστε να συντεθούν αρμονικά σκέψη, αίσθηση και δράση" 17. Στο ίδιο μέρος παρακάτω υπογραμμίζεται ότι ο διδάσκων θα πρέπει να έχει κατανόηση και ευρύτητα θεώρησης, να αξιολογεί με αντικειμενικότητα, εγκυρότητα και αξιοπιστία, και να δίνει στο μαθητή πολλές ευκαιρίες να εκδηλώσει τις εκφραστικές και δημιουργικές του ικανότητες, συνεκτιμώντας όλους τους παράγοντες [...] 18. Όλα αυτά που γράφονται για το δάσκαλο είναι σωστά και καλά πλην όμως ξεφεύγουν πολύ από το ήδη γνώριμο και "παραδοσιακό" πλαίσιο. Πότε ο δάσκαλος διδάχτηκε τεχνικές εμψύχωσης και πώς θα μπορέσει να λειτουργήσει ως εμψυχωτής; Τι θα γίνει αν ο διδάσκων δεν έχει ευρύτητα θεώρησης; Κι όλα τα παρεπόμενα περί κλίματος εμπιστοσύνης, αποδοχής, ομαδικότητας και χαράς, πότε θα γίνει κατανοητό πως, αν και αποτελούν αναγκαία και ικανή συνθήκη για μια σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα, δεν είναι ζήτημα ενός ή περισσοτέρων "πρέπει" αλλά θα μπορούσαν να γίνουν πράξη μόνο μέσα από συντονισμένες και καινοτόμες πρωτοβουλίες και δεν είναι αποκλειστικά χρέος των δασκάλων; Και σε συμπλήρωμα όλων των παραπάνω έρχεται και το γεγονός ότι η Πολιτεία άφησε - για μια ακόμα φορά - το δάσκαλο αβοήθητο, αφού ούτε 74

9 Ο δάσκαλος στο μάθημα της μουσικής μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα Μπέσσας Δ., Κοκκίδου Μ. φρόντισε για την υλικοτεχνική υποδομή και τον εξοπλισμό των σχολείων και ούτε προώθησε την έκδοση των διδακτικών εγχειριδίων 19 και του διδακτικού υλικού (βιβλία για το μαθητή και το δάσκαλο και δίσκοι ακτίνας με ηχητικά και μουσικά παραδείγματα), που ενώ συγγράφηκαν και μορφοποιήθηκαν, δεν αξιοποιήθηκαν από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Το συμπέρασμα που απορρέει είναι ότι όσο καλό και καινοτόμο είναι ένα Αναλυτικό Πρόγραμμα τόσο περισσότερες προσπάθειες πρέπει να καταβληθούν από το Υπουργείο Παιδείας για έγκαιρη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και για ταυτόχρονη έκδοση των ανάλογων εγχειριδίων και του διδακτικού υλικού. Αν όλα αυτά δεν λειτουργήσουν από κοινού, τότε είναι φυσικό οι δάσκαλοι να μην αγκαλιάσουν, να μη στηρίξουν με όλες τους τις δυνάμεις το κάθε νέο ΑΠ και να αποποιούνται των ευθυνών τους. 6. Ο δάσκαλος στο ΑΠ του 2001 Το πιο πρόσφατο πρόγραμμα για τη μουσική αγωγή μοιάζει να απευθύνεται αποκλειστικά σε ειδικούς δασκάλους μουσικής. Από την παράθεση των στόχων και του περιεχομένου, προβάλλονται περιοχές που πολύ δύσκολα θα μπορούσε να διαχειριστεί ο δάσκαλος της τάξης, όπως πολλές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν εκτέλεση, σύνθεση και αξιολόγηση, τραγούδια σε διφωνία, χρήση μουσικού λεξιλογίου, οργάνωση μουσικών στοιχείων σε μουσικές δομές, αναφορές στο πώς ο χρόνος και ο τόπος μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που δημιουργείται, εκτελείται και ακούγεται η μουσική και πολλές - πολλές άλλες. Επίσης, ειδικά στον άξονα "Μουσική και άλλα γνωστικά αντικείμενα", για να συσχετισθεί η μουσική με την ιστορία, τις φυσικές επιστήμες κτλ. είναι προαπαιτούμενο η βαθιά κατάρτιση σε τομείς όπως "Ιστορία της μουσικής", "Μουσική Ακουστική", "Οργανογνωσία", κα 20. Το ΔΕΠΠΣ ( Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών) αναφέρει ότι για τη διαπλοκή της μουσικής με άλλες γνωστικές περιοχές, είναι θεμελιακής σημασίας ο ρόλος και η προσωπικότητα του δασκάλου 21. Γενικά για την εφαρμογή του αναφέρει ότι όπου υπάρχουν δάσκαλοι μουσικής μπορούν, μεταξύ των άλλων, να δημιουργηθούν φωνητικά και ορχηστρικά μουσικά σύνολα και έτσι τα παιδιά ν' ασχολούνται με τη μουσική πιο δημιουργικά. Αν δεν υπάρχει δάσκαλος μουσικής και το μάθημα της μουσικής διδάσκεται από το δάσκαλο της τάξης, χρησιμοποιούνται διάφορα οπτικοακουστικά μέσα, όπως προγράμματα τηλεόρασης ή ραδιοφώνου. Αυτό το υλικό είναι χρήσιμο μόνον και εφόσον εντάσσεται στο πρόγραμμα με προσοχή και μεθοδικότητα. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι μερικά σχολεία έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν στα παιδιά υπολογιστές και ηλεκτρονικά όργανα, ευκαιρία που πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποιείται. Βέβαια χρειάζεται να επισημάνουμε ότι και μερικοί δάσκαλοι της 75

10 τάξης έχουν την ικανότητα να οργανώνουν χορωδίες και μικρά μουσικά σύνολα για να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες των διαφόρων εκδηλώσεων της σχολικής ζωής 22. Σε αυτά τα κείμενα αποθεώνεται η προοπτική του ότι τελικά όλα θα γίνουν "καλή τη πίστη" ή θα συνεχίσουν "ως έχουν". Τι θα γίνει αν η προσωπικότητα του δασκάλου δεν φανεί αντάξια των προσδοκιών του προγράμματος; Αν δεν υπάρχει δάσκαλος μουσικής στο σχολείο, τα παιδιά δεν θα ασχολούνται με τη μουσική δημιουργικά; Ποια ακριβώς είναι τα προγράμματα τηλεόρασης και ραδιοφώνου που αναφέρονται, και που κανένας μέχρι τώρα δεν γνωρίζει ή δεν έχει χρησιμοποιήσει; Οι δάσκαλοι της τάξης μπορούν να οργανώσουν χορωδίες και ορχηστρικά σύνολα εφάμιλλα με αυτά που μπορεί να οργανώσει ένας μουσικός; Τα σχολεία στα οποία δεν υπάρχουν υπολογιστές και ηλεκτρονικά όργανα, είναι β' κατηγορίας; Εν έτι 2003, παραμένει ακόμα σε εκκρεμότητα το ζήτημα της στελέχωσης των δημοτικών σχολείων με δασκάλους μουσικής. Και πέρα από τις πολλές κενές οργανικές θέσεις μουσικών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, δεν έχει προσδιοριστεί από κανέναν υπεύθυνο ποιος θα διδάσκει τελικά μουσική στις μικρότερες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου. Αυτό δημιουργεί προβλήματα σε δύο επίπεδα: α) Πώς θα υπάρχει ομαλή ροή σε ένα γνωστικό αντικείμενο, το οποίο για δύο ως και τέσσερα χρόνια διδάσκεται από δάσκαλο γενικής παιδείας, ενώ για τα υπόλοιπα το αναλαμβάνει δάσκαλος ειδικότητας και β) ποιοι πρέπει να λάβουν επιμόρφωση για το γνωστικό αντικείμενο της μουσικής, οι δάσκαλοι της τάξης για την αναβάθμιση της μουσικής τους κατάρτισης ή οι δάσκαλοι μουσικής για τη βελτίωση της παιδαγωγικής τους κατάρτισης 23. Στο πρώτο ερώτημα, το πρόγραμμα απαντά αναφέροντας ότι η ενδεχόμενη διαφορά στο βαθμό εξοικείωσης με τη μουσική μεταξύ παιδιών που προέρχονται από διαφορετικές τάξεις με διαφορετικούς δασκάλους, μπορεί να αντιμετωπίζεται και να καλύπτεται, αν διαχέεται σε μια προοπτική τριών χρόνων αντί ενός 24. Αυτό όμως δεν έχει δοκιμαστεί στην πράξη και ανάλογη εμπειρία δεν υπάρχει, για να πείσει για την αποτελεσματικότητά του. Όσο για το δεύτερο ερώτημα, η παρούσα κατάσταση σχετικά με την επιμόρφωση, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Το ΔΕΠΠΣ δεν απαντά ουσιαστικά λοιπόν σε αυτά τα ερωτήματα και επιμένει ότι στην εφαρμογή του προγράμματος μπορούν να αντεπεξέλθουν όλοι, εξίσου αποτελεσματικά. Όμως το ΑΠ του 2001 για τη μουσική, είναι ιδιαίτερα απαιτητικό για τους δασκάλους και τους νηπιαγωγούς. Απ' την άλλη πλευρά, η διαθεματικότητα, είναι πολύ πιο εύκολο να λειτουργήσει όταν ο δάσκαλος της τάξης είναι ένας για όλα τα αντικείμενα. Στην περίπτωση που το μάθημα της μουσικής διδάσκεται από ειδικό, είναι ορατές οι δυσκολίες της εφαρμογής της ιδέας της διαθεματικότητας, γιατί, κατά κάποιο τρόπο, υποχρεώνει τον ένα και μοναδικό μουσικό του κάθε σχολείου, να βρει χρόνο και τρόπο για να 76

11 συνεργαστεί με όλους τους δασκάλους των τάξεων που διδάσκει και ως προς όλα τα άλλα μαθήματα, μια και η μουσική έχει το προνόμιο να συναντιέται και να εισδύει σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα (γλώσσα, ιστορία, γεωγραφία, φυσικές επιστήμες, φυσική αγωγή κοκ.) 25. Από την πειραματική φάση εφαρμογής του προγράμματος έχουν ήδη εντοπισθεί αυτά τα ζητήματα και έχει διαφανεί ότι τέτοιου είδους προβλήματα είναι υπαρκτά και δεν αποτελούν καχύποπτες και αιρετικές θέσεις 26. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα στο μέλλον να βρεθούν λύσεις ή να γίνουν βελτιωτικές παρεμβάσεις αλλά τα περιθώρια αισιοδοξίας που δικαιολογούνται από προηγούμενες εμπειρίες είναι δυστυχώς πολύ στενά. Τελικά το ζήτημα είναι αρκετά σύνθετο γιατί κάθε φορά το Αναλυτικό Πρόγραμμα για τη Μουσική είναι ένα και μοναδικό, ενώ οι αποδέκτες του και υπεύθυνοι για την υλοποίησή του δεν αποτελούν μία ομοιογενή ομάδα. Μπορεί να είναι δάσκαλοι γενικής παιδείας, με λιγότερη ή περισσότερη αγάπη για τη μουσική, με μηδαμινές, ελάχιστες ή αρκετές γνώσεις, μπορεί να είναι απόφοιτοι ωδείων, με μοναδικό εφόδιο το πτυχίο τους στα Ανώτερα Θεωρητικά ή ακόμα να είναι διπλωματούχοι και δεξιοτέχνες σε ένα όργανο, μπορεί να είναι απόφοιτοι των Μουσικών Σχολών της Ανώτατης Εκπαίδευσης, πιθανά άριστοι μουσικολόγοι, αλλά ανεπαρκώς εφοδιασμένοι με τις γνώσεις που θα τους επέτρεπαν να αναλάβουν με αξιοσύνη μια σχολική τάξη και πολλές ακόμα υποπεριπτώσεις. Ο δάσκαλος της μουσικής στο σχολείο, πρέπει να είναι ένας μουσικός ανάμεσα στους μουσικούς αλλά και ένας παιδαγωγός ανάμεσα στους παιδαγωγούς, δηλαδή ένας μουσικός - παιδαγωγός (ή μουσικοπαιδαγωγός, αφού ο όρος θεωρείται πλέον δόκιμος). Σημειώσεις Ο δάσκαλος στο μάθημα της μουσικής μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα Μπέσσας Δ., Κοκκίδου Μ. 1. Γκανά, Γ., Ζησοπούλου, Ε., Θεοδωρίδης, Ν., Καραχάλιου, Α., Κοκκίδου, Μ. & Χατζηκαμάρη, Π. (1999). Δέκα Δημιουργικά βήματα για μια σχολική παράσταση. Αθήνα: Καστανιώτης, σ Boag, C. (1998). "What Makes A Great Teacher", in Hallam, S. (ed.) Instrumental Teaching. A Practical Guide to Better Teaching and Learning. Oxford: Heinnemann. σ Modgil et al. (1997). Πολυπολιτισμική εκπαίδευση: Η ατελείωτη συζήτηση. Στο Ζώνιου- Σιδέρη, Α. Πολυπολιτισμική Εκπαίδευση: Προβληματισμοί - Προοπτικές. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σ Reimer, B. (1989). A Philosophy of Music Education. N. J.: Prentice - Hall, σσ Στις Η.Π.Α. έχει διεξαχθεί ένας μεγάλος αριθμός ερευνών που αποδεικνύουν ότι τα άτομα που λαμβάνουν μουσική εκπαίδευση έχουν μεγαλύτερες επιτυχίες στους κοινωνικούς ρόλους που αναλαμβάνουν, στις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις, στη ζωή τους γενικά, καθώς και αύξηση του δείκτη νοημοσύνης (αυξημένες εγκεφαλικές λειτουργίες), συγκρινόμενα 77

12 με αυτά που δεν λαμβάνουν μουσική εκπαίδευση. Ενδεικτικά αναφέρονται οι έρευνες: Graziano Amy, Matthew Peterson & Gordon Shaw, "Enhanced learning of proportional math through music training and spatial-temporal training", (Neurological Research 21 (March 1999) - Catterall, James S., Richard Chapleau & John Iwanaga, "Involvement in the Arts and Human Development: General Involvement in Music and Theater Arts", Los Angeles, CA: The Imagination Project at UCLA Graduate School of Education and Information Studies (1999) - Lewis Thomas, "The case for Music in the Schools", (Phi Delta Kappa (February 1994) - Timo Krings & al. "Cortical Activation Patterns during Complex Motor Tasks in Piano Players and Control Subjects. A Functional Magnetic Resonance Imaging Study", Neuroscience Letters 278, no. 3 (2000) - Shaw, Rauscher, Levine, Wright, Dennis & Newcomb, "Music training causes long-term enhancement of preschool children's spatial-temporal reasoning", Neurological Research, vol. 19 (February 1997). 6. Κοκκίδου, Μ. (2003). Το μάθημα της μουσικής στο Ελληνικό Δημοτικό Σχολείο ( ) - Εμπειρική καταγραφή της σημερινής πραγματικότητας. Φλώρινα, ΠΤΔΕ, αδημοσίευτη μεταπτυχιακή εργασία, σσ Κοκκίδου, Μ. & Χατζηκαμάρη, Π. (1997). Η αισθητική αγωγή στο σχολείο μέσα από τα μάτια των εκπαιδευτικών. Το Σχολείο και το Σπίτι, 2 (395), σσ ΒΔ 702, στο ΦΕΚ 218/ , σσ ΠΔ 1034, στο ΦΕΚ 347/ , σσ Νόμος 1566, στο ΦΕΚ 167/ , σ Εισηγητική Έκθεση για το Νόμο Πλαίσιο υπ' αριθμ. 1566/1985. Αθήνα, σ Όλα τα αποσπάσματα αυτής της ενότητας είναι από το ΦΕΚ 107/ , σ.954. Οι τέσσερις κατηγορίες μουσικών δραστηριοτήτων που αναφέρονται στο εν λόγω απόσπασμα είναι α) ακρόαση, β) εκτέλεση, γ) ρυθμική κίνηση και δ) δημιουργικές εργασίες. 13. Από παρουσίαση έρευνας πεδίου με τίτλο "Η Αισθητική Αγωγή μέσα από τα μάτια των εκπαιδευτικών" (διερεύνηση και ανάλυση του τρόπου διδασκαλίας των μαθημάτων αισθητικής αγωγής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση), που διεξήγαγε η ομάδα "Ελάτε να Παίξουμε" και πρωτοπαρουσιάστηκε στη 2η Συνάντηση Παιδαγωγών-Εμψυχωτών- Καλλιτεχνών, στο Πολιτιστικό Κέντρο Θέρμης το Π.Δ. 132 στο ΦΕΚ 53/ , σ Από συνεντεύξεις που δόθηκαν στη Μαίη Κοκκίδου, στο πλαίσιο της μεταπτυχιακής της ερευνητικής εργασίας, και οι οποίες δεν συμπεριλήφθηκαν στο τελικό κείμενο. 16. Λεμπέση, Λ. & Τσαφταρίδης, Ν. (1994). Μουσική αγωγή 1. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων. σσ Αποστολίδου, Α., Γεωργούλη, Σ., Δροσίτης, Γ., Σάιμον, Δ., Χονδρού, Δ., Αδάμης, Μ. & Ζεπάτου, Β. (1998). Πρόγραμμα Σπουδών Μουσικής Αγωγής. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, σ Αποστολίδου, Α. και άλλοι. (1998). Όπ. π. σ Τα συγκεκριμένα βιβλία ήταν και τα πρώτα που προκηρύχθηκαν για το μάθημα της μουσικής με το θεσμό του πολλαπλού συγγράμματος. 20. Ακόμα και η ορολογία και οι προτάσεις του αντίστοιχου κεφαλαίου, δεν μπορεί να είναι γνώριμες στο δάσκαλο της τάξης. Μόνο κάποιος που έχει κάνει ολοκληρωμένες σπουδές σε ένα μουσικό ίδρυμα κατανοεί ποιες είναι οι "εθνικές σχολές" στη μουσική, τι σημαίνει "πυκνότητα" στη μουσική και μπορεί ακόμα να προτείνει ακροάσεις έργων, που εκτείνονται από τα Γρηγοριανά Μέλη ως το "Winter Holiday" του Prokofiev. 78

13 21. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (αρ.1 & 2) στο ΦΕΚ 1366/ σ ΔΕΠΠΣ (αρ. 1 & 2) στο ΦΕΚ Όπ. π. σ Το ΔΕΠΠΣ απαιτεί και ακόμα ένα πρόσθετο δεδομένο, δηλαδή την κατάρτιση όλων των εκπαιδευτικών πάνω στη διαθεματικότητα. 24. ΔΕΠΠΣ (αρ. 1 & 2) στο ΦΕΚ Όπ. π. σ Στο ΦΕΚ 1366 τ. Β', (σελ. 89), αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι η μουσική στη γενική εκπαίδευση είναι το γνωστικό αντικείμενο το οποίο, είτε ως συνέπεια επεξεργασμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, είτε από την πρακτική της σχολικής ζωής, παρεμβαίνει περισσότερο απ' οποιοδήποτε άλλο γνωστικό αντικείμενο της γενικής εκπαίδευσης σε διάφορα μαθήματα, αλλά και στην εκτός των μαθημάτων σχολική ζωή. 26. Το συγκεκριμένο ζήτημα τέθηκε στο πλαίσιο συζήτησης στρογγυλής τραπέζης, στο 2ο Συνέδριο της ΕΕΜΕ το 2002, στον Βόλο. Οι βασικοί άξονες της συζήτησης υπάρχουν στα πρακτικά του Συνεδρίου και στην εφημερίδα Τα Νέα της ΕΕΜΕ, τεύχος 16, σσ.7-9. Πηγές 1. ΦΕΚ 218 / ΦΕΚ 347 / ΦΕΚ 107 / ΦΕΚ 296 / ΦΕΚ 53 / ΦΕΚ 1366 / Νόμος Πλαίσιο 1566 στο ΦΕΚ 167/ Αποστολίδου, Α., Γεωργούλη, Σ., Δροσίτης, Γ., Σάιμον, Δ., Χονδρού, Δ., Αδάμης, Μ. & Ζεπάτου, Β. (1998). ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. 9. Δ.Ο.Ε. (1985). "Τα νέα αναλυτικά προγράμματα και βιβλία". Επιστημονικό Βήμα του Δασκάλου, ειδ. έκδοση, τ.6, Ιαν. - Φεβ Εισηγητική Έκθεση του σχεδίου Νόμου "Δομή και λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις" και Εισηγητική Έκθεση για το Νόμο Πλαίσιο υπ. Αριθμ. 1566/85. Βιβλιογραφία Ελληνική βιβλιογραφία Ο δάσκαλος στο μάθημα της μουσικής μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα Μπέσσας Δ., Κοκκίδου Μ. Apple, M. (1986). Ιδεολογία και αναλυτικά προγράμματα. (μτφρ. Δαρβέρης, Τ.). Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής. Μπουζάκης, Σ. & Τζήκας, Χ. (1996). Η κατάρτιση των Δασκάλων - Διδασκαλισσών και Νηπιαγωγών στην Ελλάδα. Τομ.Α'. Αθήνα: Gutenberg. Μπουζάκης, Σ. (1999γ). Νεοελληνική Εκπαίδευση ( ). Αθήνα: Gutenberg. Μπουζάκης, Σ. (1999). Εκπαιδευτικές Μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα. τόμος Β'. 79

14 Αθήνα: Gutenberg. Ξωχέλλης, Π. (1999δ). Παιδαγωγική του Σχολείου. Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη Α.Ε. Παπαζαρής, Θ. (1999). Μουσική Μάθηση και Εκπαίδευση. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. Σέργη, Λ. (1994). Θέματα Μουσικής και Μουσικής Παιδαγωγικής. Αθήνα: Gutenberg. Σμωλ, Κ. (1983). Μουσική - Κοινωνία - Εκπαίδευση. (μτφρ. Γρηγορίου Μ.). Αθήνα: Νεφέλη - Μουσική. Φλουρής, Γ. Σ. (1983). Αναλυτικά Προγράμματα για μια Νέα Εποχή στην Εκπαίδευση. Αθήνα: εκδ. Γρηγόρη. Φράγκος, Χ. Π. (1984). Ψυχοπαιδαγωγική. Αθήνα: Gutenberg. Χατζηγεωργίου, Γ. (2001). ΓΝΩΘΙ ΤΟ CURRICULUM. Αθήνα: Ατραπός. Ξενόγλωσση βιβλιογραφία (στην αγγλική γλώσσα) Abeles, H. F. (1980). Responses to music. In Hodges, D. A. (Ed.), Handbook of Music Psychology (pp ). Lawrence, KS: National Association of Music Therapy. Bloom, B. (1976). Human Characteristics and School Learning. New York: McGraw - Hill Book Company. Bruner, J. (1986). Toward a Theory of Instruction. Cambridge: Harvard University Press. Campbell - Shehan, P. (1991). Lessons from the World - A Cross - Cultural Guide to Music Teaching and Learning. New York: Schirmer Books. Fletcher, P. (1989). Education and Music. New York: Oxford University Press. Gordon, E. (1971). The Psychology of music teaching. Englewood Cliffs, N. J.: Prentice - Hall. Gordon, E. (1979). Primary Measures of music Audiation. Chicago: G.I.A. Publications. Hart, M. (1974). Music (Activity in the primary school). London: Heinemann Educational Books. Henry, F. (1958). Basic Concepts in Music Education. Chicago: University of Chicago Press. Higgins, F. (1964). Music Education in the Primary school. N. Y.: McMillan & co. Hirst, P. (1965). Knowledge and the Curriculum. London: Routledge. McMurray, F. (1985). Basic Concepts in Music Education. Chicago: University of Chicago Press. McNeil, J. (1977). Curriculum: A Comprehensive Introduction. Boston: Little, Brown. Mills, J. (1991). Music in the Primary School. Cambridge: Cambridge University Press. 80

15 Moog, H. (1976). The musical experience of the pre - school child. London: Schott. Moorehead, G. & Pond, D. (1978). Music of young children. Santa Barbara, CA: Pillsbury Foundation for the Advancement of Music Education. Phenix, P. (1964). Realms of Meaning: A philosophy of the curriculum for general education. New York: McGraw Hill. Plummeridge, C. (1991). Music Education in Theory and Practice. London: Falmer Press. Rainbow, B. (1989). Music in Educational Thought and Practice. Aberystwyth: Boethius Press. Regelski, R. (1975). Principles and problems of Music Education. Englewood Cliffs, N. J.: Prentice - Hall, Inc. Regelski, T. A. (1981). Teaching General Music. New York: Schirmer Books. Reimer, B. (1970). A Philosophy of Music Education. New Jersey: Prentice - Hall Inc., Englewood Cliffs. Seashore, C. E. (1967). Psychology of Music. New York: Dover Publications Inc. Swanwick, K. (1992). Music Education and National Curriculum. London: Tufnell Press. Swanwick, K. (1992b). A Basis for Music Education. London: Routhledge. Walker, D. (1989). Teaching Music: Managing the Successful Music Program. New York: Schirmer Books. Webgraphy Ο δάσκαλος στο μάθημα της μουσικής μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα Μπέσσας Δ., Κοκκίδου Μ gopher://eric.syr.edu/

16 Ο Δημήτρης Μπέσσας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (Αισθητική Παιδεία και η εφαρμογή της στην Εκπαίδευση). Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία της Φλώρινας και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, με υποτροφία του ΙΚΥ. Το 1992 αναγορεύθηκε διδάκτωρ Παιδαγωγικών Επιστημών στο ΑΠΘ και το 1993 εκλέχθηκε επίκουρος καθηγητής στο ΠΤΔΕ Φλώρινας του ΑΠΘ. Διδάσκει στο ΠΤΔΕ Φλώρινας, στο Τμήμα Νηπιαγωγών Φλώρινας, στη σχολή Καλών Τεχνών Θεσσαλονίκης, στο Μεταπτυχιακό Τμήμα Δημ. Εκπαίδευσης Φλώρινας και στο Μεταπτυχιακό Διατμηματικό Πρόγραμμα Μουσειολογίας της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΑΠΘ. Το συγγραφικό του έργο αποτελείται από βιβλία και δημοσιεύσεις σχετικά με τις τέχνες στο Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο, στην Πρώτη Γραφή, στην προσέγγιση έργων τέχνης από παιδιά, στην εικονογράφηση σχολικών εγχειριδίων, στην τοπική καλλιτεχνική ιστορία κα. Διατηρεί εικαστικό εργαστήριο και έχει πραγματοποιήσει είκοσι καλλιτεχνικές εκθέσεις στην Ελλάδα, δύο στην Αμερική, μία στην Αλβανία και μία στην Ιταλία. Η Μαίη Κοκκίδου είναι μουσικοπαιδαγωγός, Ειδική Επιστήμονας στο ΠΤΔΕ Φλώρινας και υποψήφια διδάκτωρ στο ίδιο τμήμα, στον τομέα της Μουσικής-Παιδαγωγικής. Υπηρετεί στην Α/θμια Εκπαίδευση ως μουσικός και ως νηπιαγωγός και ακόμα έχει διδάξει σε τμήματα ΠΕΚ, Εξομοίωσης καθώς και σε ωδεία. Είναι πτυχιούχος της Σχολής Νηπιαγωγών Θες/νίκης και του ΠΤΝ του ΑΠΘ και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές, με υποτροφία του ΙΚΥ, στην κατεύθυνση "Ιστορία-Γλώσσα-Πολιτισμός" στο ΠΤΔΕ Φλώρινας. Έχει σπουδάσει Κλασική Κιθάρα, Ανώτερα Θεωρητικά, Αντίστιξη και Ενοργάνωση και έχει παρακολουθήσει πολλά επιμορφωτικά προγράμματα και σεμινάρια, στην Ελλάδα και το εξωτερικό για τη μουσική-παιδαγωγική. Είναι μέλος της ΕΕΜΕ, της ISME, της OMEP καθώς και μέλος της καλλιτεχνικής ομάδας "Ελάτε να Παίξουμε", με την οποία έχει εκδώσει τα βιβλία "Το Σχολείο - Εργαστήρι Τέχνης και Δημιουργίας" (ΙΝΣ του ΑΠΘ) και "Δέκα δημιουργικά βήματα για μια σχολική παράσταση" (εκδ. Καστανιώτης). Είναι καλλιτεχνική διευθύντρια της εταιρίας "Θεατρική Αναζήτηση". Έχει εκπονήσει πρόγραμμα μουσικής για το Νηπιαγωγείο και όλες τις τάξεις του Δημ. Σχολείου. 82

17 Ο δάσκαλος στο μάθημα της μουσικής μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα Μπέσσας Δ., Κοκκίδου Μ. The Music Teacher through the Curricula ( ) Dimitris Bessas, May Kokkidou In the course of music, the schoolteacher is called to help and to inspire the students to develop their creativity, their imagination and their self-monitoring and to find various ways of expression. Furthermore, he has to introduce to students the basic musical concepts and to initiate them into the world of music so they become critical listeners and feel aesthetic pleasure at the hearing of music. The sections where the training process is mainly focused are the song, the hearing of music, the music theory, the music instruments and the music activities with movement and dance. What kind of supplies does the schoolteacher need in order to be effective in the class? Is he prepared for this role? What are precisely the requirements raised by Curricula? Is it possible the same Curriculum to be addressed in schoolteachers of general education and in special music teachers? The present work attempts to give answers to the above questions, through an archival research, an exhaustive examination of Curricula on the course of music, from 1969 until today. Dimitrios Bessas is Associate professor in the PTDE of the University of Western Macedonia, in Florina (Aesthetic Education and its Applications in General Education). He has studied at the Teacher Academy of Florina and at The Fine Arts School of Athens, under IKY scholarship. In 1992, he was elected Doctor of Pedagogics in Aristoteles University of Thessaloniki. He lectures at the PTDE of Florina, and specifically in the Department of Kindergarten Education, in the Fine Arts School of Thessaloniki and in the Postgraduates Department within the Department of Primary Education of Florina, as well as in the Inter-Departmental Postgraduates Course "Museum Education" of the School of Architecture of AUTH. In his books and articles he has dealt with the teaching of Art in Primary Education, with Basic Writing Skills, with Approaches to works of art for children, with textbook illustration, with the local artistic history etc. He maintains an art workshop and he has held twenty personal art exhibitions in Greece, two in USA, one in Albania and one in Italy. May Kokkidou is music educator, PhD candidate at the PTDE of Florina, where she also teaches within the field of Music-Pedagogy. She has been posted as music educator and kindergarten teacher in Primary Education and has done extra teaching practice at PEK, Teaching-Degree upgrades and at conservatories. Graduate of the Kindergarten School of Thessaloniki, of the Pedagogical Kindergarten Department of AUTH, went on to Postgraduate Studies - under IKY scholarship - in section of "Language- History- Culture" at the PTDE of Florina. She has degrees in Classical Guitar, Harmony, Counterpoint and Band Orchestration. She is a member of ISME, OMEP, EEME and of the artistic-pedagogical group "Elate na Paiksoume" whom with she has published the books "To Sholeio - Ergastiri Texnis kai Dimiourgias" and "Deka dimiourgika vimata gia mia sholiki parastasi". She is artistic director of the company "Theatriki Anazitisi". She has created a Music curriculum for all grades of Primary Education. ugenius@otenet.gr 83

Μουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ζωή Διονυσίου

Μουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ζωή Διονυσίου Μουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ, ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ, ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ, ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΩΔΙΚΟΣ ΠΡ003 ΠΡ004 ΤΙΤΛΟΣ ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Ι, ΙΙ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα. Σοφία Καλογρίδη Σχολική Σύμβουλος

Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα. Σοφία Καλογρίδη Σχολική Σύμβουλος Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Σοφία Καλογρίδη Σχολική Σύμβουλος ΔΣ ΕΑΕΠ Σε 960 ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία της χώρας, 12/θεσια και με τον μεγαλύτερο μαθητικό πληθυσμό

Διαβάστε περισσότερα

"Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΣΑΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΟΥ Π.Τ.Δ.Ε ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ".

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΣΑΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΟΥ Π.Τ.Δ.Ε ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ. "Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΣΑΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΟΥ Π.Τ.Δ.Ε ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ". Σίμος Αναγνωστάκης, Ε.Ε.Δι.Π., sanagn@edc.uoc.gr Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5 Διάγραμμα Μαθήματος Κωδικός Μαθήματος Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες ECTS EDUC-538A Αναλυτικό Πρόγραμμα Εικαστικών 9 Τεχνών: Θεωρία και Σχολική Πρακτική Προαπαιτούμενα Τμήμα Εξάμηνο Κανένα Παιδαγωγικών

Διαβάστε περισσότερα

Μουσική Παιδαγωγική Θεωρία και Πράξη

Μουσική Παιδαγωγική Θεωρία και Πράξη Μουσική Παιδαγωγική Θεωρία και Πράξη Σκοποί Στόχοι - Δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά

Διαβάστε περισσότερα

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να:

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να: Τίτλος Μαθήματος: ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗΣ Κωδικός Μαθήματος: MUS 651 Κατηγορία Μαθήματος: (Υποχρεωτικό/Επιλεγόμενο) Υποχρεωτικό Επίπεδο Μαθήματος: (πρώτου, δεύτερου

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπα-πειραματικά σχολεία

Πρότυπα-πειραματικά σχολεία Πρότυπα-πειραματικά σχολεία 1. Τα πρότυπα-πειραματικά: ένα ιστορικό Τα πειραματικά σχολεία (στα οποία εντάχθηκαν με το Ν. 1566/85 και τα ιστορικά πρότυπα σχολεία) έχουν μακρά ιστορία στον τόπο μας. Τα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Αποτελεί ένα από τα τέσσερα τμήματα της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών της Αγωγής. Υπήρξε το πολυπληθέστερο σε φοιτητές τμήμα. Έχει παραδώσει στην κοινωνία

Διαβάστε περισσότερα

Οι Πολλαπλές Λειτουργίες της Μουσικής στην Εκπαίδευση

Οι Πολλαπλές Λειτουργίες της Μουσικής στην Εκπαίδευση Οι Πολλαπλές Λειτουργίες της Μουσικής στην Εκπαίδευση Οι Πολλαπλές Λειτουργίες της Μουσικής στην Εκπαίδευση ΑΝΟΙΚΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2018-19 ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Βιωματικό Πρόγραμμα Επιμόρφωσης: Οι Πολλαπλές

Διαβάστε περισσότερα

800 ΟΛΟΗΜΕΡΑ NEA ΣΧΟΛΕΙΑ: ΕΝΙΑΙΟ ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

800 ΟΛΟΗΜΕΡΑ NEA ΣΧΟΛΕΙΑ: ΕΝΙΑΙΟ ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ 800 ΟΛΟΗΜΕΡΑ NEA ΣΧΟΛΕΙΑ: ΕΝΙΑΙΟ ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ 2 ΣΥΝΟΨΗ Σε 800 ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία της χώρας, 12/θεσια και με τον μεγαλύτερο μαθητικό πληθυσμό

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ Κάθε αναφορά απόψεις που προέρχεται από εξωτερικές πηγές -βιβλία, περιοδικά, ηλεκτρονικά αρχεία, πρέπει να επισημαίνεται, τόσο μέσα στο κείμενο όσο και στη βιβλιογραφία,

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας

Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας Γραφεία: Κτήριο Αποστολίδη, Καλλιπόλεως και Ερεσού 1 T.K. 20537, 1678 Λευκωσία, Τηλ.: + 357 22893850, Τηλομ.: + 357 22 894491 Παρουσίαση 26 Ιανουαρίου 2014 2. ΣΚΟΠΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών MA in Education (Education Sciences) ΑΣΠΑΙΤΕ-Roehampton ΠΜΣ MA in Education (Education Sciences) Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Εκπαίδευση (Επιστήμες της Αγωγής),

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος «Σχολική Πρακτική Ι» οι φοιτητές/φοιτήτριες σε ομάδες των δύο ή τριών ατόμων πρόκειται να επισκεφτούν σε πέντε (5) διαφορετικές ημέρες μία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ. Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Νηπιαγωγών στο μοντέλο Lesson Study

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ. Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Νηπιαγωγών στο μοντέλο Lesson Study Αλεξανδρούπολη 08/04/2013 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Νηπιαγωγών στο μοντέλο Lesson Study Το «Εργαστήριο Παιδαγωγικής Έρευνας και Εκπαιδευτικών Πρακτικών» του Τ.Ε.Ε.Π.Η.

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD

Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD Εργαστήριο Διδακτικής, Επιστημολογίας Φυσικών Επιστημών και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΕΡΩΤΗΜΑ 1 ο : Σύμφωνα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ., ο παιδαγωγικός ρόλος ανανεώνεται, αναθεωρείται, αναβαθμίζεται, προκειμένου να ανταποκριθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ. pagioti@sch.gr

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ. pagioti@sch.gr ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Αγιώτης Πέτρος pagioti@sch.gr Εκπαιδευτικός Πληροφορικής Τίτλος διδακτικού σεναρίου Η έννοια των σταθερών και της καταχώρησης στη Visual Basic Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές Στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Καθορισμός των ειδικότερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων των προϊσταμένων των περιφερειακών

Καθορισμός των ειδικότερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων των προϊσταμένων των περιφερειακών Ν 2817/00 Άρθρο 8 παρ. 2 (ΦΕΚ 78Α' /14.3.00) Καθορισμός των ειδικότερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων των προϊσταμένων των περιφερειακών υπηρεσιών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, των διευθυντών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ Ρέθυμνο, 12 Αυγούστου 2013 Δεύτερη Αναγγελία Η Ελληνική Επιστημονική Ένωση

Διαβάστε περισσότερα

Σας αποστέλλω το παρακάτω κείμενο για την ενημέρωσή σας.

Σας αποστέλλω το παρακάτω κείμενο για την ενημέρωσή σας. Αγαπητέ(ή) κύριε/κυρία: Σας αποστέλλω το παρακάτω κείμενο για την ενημέρωσή σας. Εργαστήριο Διδακτικής Θετικών Επιστημών 1 (ΕΔΘΕ) του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης (ΠΤΔΕ) του Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών 3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών Παρουσίαση βασισμένη στο κείμενο: «Προδιαγραφές ψηφιακής διαμόρφωσης των

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑIΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΝΑΡΗΣ 2016

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα: Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φωκίδας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο:

Τμήμα: Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φωκίδας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: Τμήμα: Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φωκίδας Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: 2231081842 Χώρος υλοποίησης: ΕΚΦΕ Φωκίδας Υπεύθυνος: Μπεμπή Ευαγγελία Τηλέφωνο επικοινωνίας:

Διαβάστε περισσότερα

Να διατηρηθεί µέχρι Βαθµός ασφαλείας. Μαρούσι 20-7 - 2010 Αριθ. Πρωτ. Βαθµός Προτερ. Φ. 12 / 879 / 88413 /Γ1 Α Π Ο Φ Α Σ Η

Να διατηρηθεί µέχρι Βαθµός ασφαλείας. Μαρούσι 20-7 - 2010 Αριθ. Πρωτ. Βαθµός Προτερ. Φ. 12 / 879 / 88413 /Γ1 Α Π Ο Φ Α Σ Η Να διατηρηθεί µέχρι Βαθµός ασφαλείας ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥ ΩΝ ΠPΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΟΙΚΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΕΠΣ) Μαρία Παντελή-Παπαλούκα Επιθεωρήτρια σχολείων Προϊστάμενη Κυπριακής Εκπαιδευτικής Αποστολής Σύμβουλος Εκπαίδευσης Κυπριακής Υπάτης Αρμοστείας

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Διαγώνισµα 01.04. Διάλογος Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η τυπική διαδικασία καθηµερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - µαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια

Διαβάστε περισσότερα

Εξ αποστάσεως υποστήριξη του έργου των Εκπαιδευτικών μέσω των δικτύων και εργαλείων της Πληροφορικής

Εξ αποστάσεως υποστήριξη του έργου των Εκπαιδευτικών μέσω των δικτύων και εργαλείων της Πληροφορικής Εξ αποστάσεως υποστήριξη του έργου των Εκπαιδευτικών μέσω των δικτύων και εργαλείων της Πληροφορικής Ε. Κολέζα, Γ. Βρέταρος, θ. Δρίγκας, Κ. Σκορδούλης Εισαγωγή Ο εκπαιδευτικός κατά τη διάρκεια της σχολικής

Διαβάστε περισσότερα

(Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Δ3-5_3 1 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ. Vocational Technology Enhanced Learning (VocTEL) 2015

(Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Δ3-5_3 1 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ. Vocational Technology Enhanced Learning (VocTEL) 2015 ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) «Αρχιμήδης ΙΙΙ Ενίσχυση Ερευνητικών ομάδων στην Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.» Υποέργο: 3 Τίτλος: «Σχεδιασμός, Ανάπτυξη και Αξιολόγηση Σεναρίων Μικτής

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ Το σχολείο, ως ένας κατεξοχήν κοινωνικός θεσμός, δεν μπορεί να παραμείνει αναλλοίωτο μπροστά στις ραγδαίες

Διαβάστε περισσότερα

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να:

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να: Τίτλος Μαθήματος: ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗΣ Κωδικός Μαθήματος: MUS 652 Κατηγορία Μαθήματος: (Υποχρεωτικό/Επιλεγόμενο) Υποχρεωτικό Επίπεδο Μαθήματος: (πρώτου, δεύτερου

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ η ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ως ΕΡΓΑΛΕΙΟ του ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ η μικροδιδασκαλία, είναι μια: μικρογραφία μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Το Τμήμα Μουσικών Σπουδών: Πρόγραμμα, Δράσεις, Προοπτικές

Το Τμήμα Μουσικών Σπουδών: Πρόγραμμα, Δράσεις, Προοπτικές ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Το Τμήμα Μουσικών Σπουδών: Πρόγραμμα, Δράσεις, Προοπτικές Κώστας Χάρδας Λέκτορας Τμήματος Μουσικών Σπουδών «Οι Σπουδές στο

Διαβάστε περισσότερα

1 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ

1 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ Αθήνα, 1/9/2013 Πληροφορίες : Δ.Σ. Διεύθυνση : Ξενοφώντος 15Α T.K. : 105 57 Αθήνα Τηλέφωνο/Φάξ : 210.3229120 Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο : pess@pess.gr Δικτυακός τόπος : http://www.pess.gr Π Ε. Τ Π Ε Λ Ο Π

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ MATHDebate - Η Φωνή των Φοιτητών - Ψάχνοντας την Αριστεία στην Εκπαίδευση Μαθηματικών μέσω της Αύξησης των Κινήτρων για Μάθηση (project 2016-2018) mathdebate.eu Σύντομη

Διαβάστε περισσότερα

ημιουργικότητα, Αυτοσχεδιασμός και Σύνθεση στη Μουσική Εκπαίδευση Κωδικός Μαθήματος: MUS 624 Θα ανακοινωθεί

ημιουργικότητα, Αυτοσχεδιασμός και Σύνθεση στη Μουσική Εκπαίδευση Κωδικός Μαθήματος: MUS 624 Θα ανακοινωθεί Τίτλος Μαθήματος: ημιουργικότητα, Αυτοσχεδιασμός και Σύνθεση στη Μουσική Εκπαίδευση Κωδικός Μαθήματος: MUS 624 Κατηγορία Μαθήματος: Επιλεγόμενο (Υποχρεωτικό/Επιλεγόμενο) Επίπεδο Μαθήματος: 2ος Κύκλος (Μεταπτυχιακό)

Διαβάστε περισσότερα

«Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

«Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» Σάββατο 11 Νοεμβρίου, έναρξη 09.00-19.00 Φιλοσοφική Σχολή (αμφιθέατρο 440 4 ος όροφος), Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημιούπολη,

Διαβάστε περισσότερα

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Δρ Δημήτριος Γκότζος Τι είναι το αναλυτικό πρόγραμμα Διαδικασία σύνταξης Αποτέλεσμα διαδικασίας Γραπτή διατύπωση των χαρακτηριστικών μιας διδακτικής πρότασης Στάδια εφαρμογής αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ -ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ -ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Σχέδιο Διδασκαλίας Τάξη: Β Γυμνασίου Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα Θέμα: Η συνοχή ενός ευρύτερου Κειμένου Διάρκεια: Μία περίοδος Στην τέταρτη ενότητα ο προγραμματισμός προβλέπει έξι περιόδους. Η συγκεκριμένη

Διαβάστε περισσότερα

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να:

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να: Τίτλος Μαθήματος: ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΥΤΟΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Κωδικός Μαθήματος: MUS 624 Κατηγορία Μαθήματος: (Υποχρεωτικό/Επιλεγόμενο) Υποχρεωτικό Επίπεδο Μαθήματος: (πρώτου, δεύτερου

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Κύπρου Τμήμα Επιστημών της Αγωγής. MA Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση

Πανεπιστήμιο Κύπρου Τμήμα Επιστημών της Αγωγής. MA Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση Πανεπιστήμιο Κύπρου Τμήμα Επιστημών της Αγωγής Φιλοσοφία του προγράμματος MA Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση Η Κυπριακή κοινωνία, πολυπολιτισμική εκ παραδόσεως και λόγω ιστορικών και γεωγραφικών συνθηκών

Διαβάστε περισσότερα

Διεύθυνση εργασίας: Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, Τ. Θ. 21, Φλώρινα.

Διεύθυνση εργασίας: Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, Τ. Θ. 21, Φλώρινα. Σοφία Αυγητίδου Βιογραφικό σημείωμα Ι. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Διεύθυνση εργασίας: Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, Τ. Θ. 21, 53 100 Φλώρινα. Τηλ. 96796790

Διαβάστε περισσότερα

Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην υποχρεωτική εκπαίδευση

Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην υποχρεωτική εκπαίδευση «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή, στους Άξονες Προτεραιότητας 1,2,3 -Οριζόντια Πράξη» Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην υποχρεωτική εκπαίδευση Αθανάσιος Τζιμογιάννης Αναπληρωτής

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου

Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Προφίλ του Σχολείου Αριθμός Μαθητών: 397 Αριθμός Εκπαιδευτικών: 68 Αριθμός Τμημάτων: 20 Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της σχολικής μονάδας: 1. Αστικό σχολείο

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές Αnimation στη Διδακτική Ξένων Γλωσσών. Περιεχόμενο Προγράμματος

Εφαρμογές Αnimation στη Διδακτική Ξένων Γλωσσών. Περιεχόμενο Προγράμματος Εφαρμογές Αnimation στη Διδακτική Ξένων Γλωσσών Περιεχόμενο Προγράμματος Η σημασία του εκπαιδευτικού υλικού είναι κομβική σε μια εκπαιδευτική διαδικασία καθώς συμβάλλει τόσο στην κατανόηση των πληροφοριών

Διαβάστε περισσότερα

Δομές Ειδικής Αγωγής στην Δευτεροβάθμια. Εκπαίδευση και Εκπαιδευτική Ηγεσία: ο ρόλος. του Διευθυντή μέσα από το υπάρχον θεσμικό.

Δομές Ειδικής Αγωγής στην Δευτεροβάθμια. Εκπαίδευση και Εκπαιδευτική Ηγεσία: ο ρόλος. του Διευθυντή μέσα από το υπάρχον θεσμικό. Δομές Ειδικής Αγωγής στην Δευτεροβάθμια 1 Εκπαίδευση και Εκπαιδευτική Ηγεσία: ο ρόλος του Διευθυντή μέσα από το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο Δρ. Αργύριος Θ. Αργυρίου Διευθυντής Εκπαίδευσης Περιφερειακής ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια Εκθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΙΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Δ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ 1. Σύντομη ενημέρωση (βασική

Διαβάστε περισσότερα

Αναγνωρίζοντας το Μουσικό Ταλέντο. Είναι απόλυτα γνωστή και δεκτή η αντίληψη ότι το ταλέντο είναι

Αναγνωρίζοντας το Μουσικό Ταλέντο. Είναι απόλυτα γνωστή και δεκτή η αντίληψη ότι το ταλέντο είναι Αναγνωρίζοντας το Μουσικό Ταλέντο Μπορούμε να αναγνωρίσουμε το Μουσικό ταλέντο; Είναι απόλυτα γνωστή και δεκτή η αντίληψη ότι το ταλέντο είναι δύσκολο να αναγνωριστεί και να μετρηθεί στις τέχνες. Ο λόγος

Διαβάστε περισσότερα

Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία

Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία Συμμετοχή στο Πρόγραμμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΔΡΑΣΗΣ Σχολική χρονιά: 2015-2016 ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Α ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ)

Α ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ) Ειδίκευση Α ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ) Η ειδίκευση προσφέρει στις φοιτήτριες και στους φοιτητές σε βάθος θεωρητική κατάρτιση σε ζητήματα διδακτικής της ελληνικής γλώσσας, εξετάζοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2017-2018 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΙΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Δ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ 1. Σύντομη ενημέρωση: βασική ιδέα και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ Οι Δ/τές ως προωθητές αλλαγών με κέντρο τη μάθηση Χαράσσουν τις κατευθύνσεις Σχεδιάσουν την εφαρμογή στη σχολική πραγματικότητα Αναπτύσσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ E ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 71 11 Ιανουαρίου 2019 ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 16 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθμ.: 1816 /ΓΔ4 Προγραμματισμός και Αποτίμηση του Εκπαιδευτικού Έργου των Σχολικών Μονάδων.

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 2: Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο πολυπολιτισμικό σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργική Εκπαίδευση Ενότητα 12

Γεωργική Εκπαίδευση Ενότητα 12 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12: Αξιολόγηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση & Διοίκηση της Εκπαιδευτικής Μονάδας & Αξιολόγηση Εκπαιδευτικού

Οργάνωση & Διοίκηση της Εκπαιδευτικής Μονάδας & Αξιολόγηση Εκπαιδευτικού Πρόγραμμα E ξ A ποστάσεως E κπαίδευσης ( E learning ) Οργάνωση & Διοίκηση της Εκπαιδευτικής Μονάδας & Αξιολόγηση Εκπαιδευτικού Οδηγός Σπουδών Σο πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής θα διδάσκεται από φέτος στην Ε και Στ Δημοτικού. Πρόκειται για μάθημα βιωματικού χαρακτήρα, με κύριο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων Μουσικού Γυμνασίου και των Α, Β και Γ τάξεων Γενικού Μουσικού Λυκείου» Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΘΕΜΑ: «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων Μουσικού Γυμνασίου και των Α, Β και Γ τάξεων Γενικού Μουσικού Λυκείου» Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016)

Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016) 1. Ταυτότητα της έρευνας Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016) Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (ημερ. 19/08/2015), το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Europe at Schools through Art and Simulation (EuropeStARTS)

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Europe at Schools through Art and Simulation (EuropeStARTS) ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Europe at Schools through Art and Simulation (EuropeStARTS) Το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Σχολή Οικονομικών, Επιχειρηματικών και Διεθνών Σπουδών, Τμήμα Διεθνών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Το Παραπρόγραμμα ή κρυφό Αναλυτικό Πρόγραμμα Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Γενικής Υποδομής Υποχρεωτικό. Δεν υφίστανται προϋποθέσεις. Αγγλική

Γενικής Υποδομής Υποχρεωτικό. Δεν υφίστανται προϋποθέσεις. Αγγλική ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ GD0360 ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Αγγλική Ορολογία Ι ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ σε περίπτωση που

Διαβάστε περισσότερα

Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): Συζήτηση με τους συμμετέχοντες και τους υπεύθυνους των εργαστηρίων. Παράλληλα Εργαστήρια:

Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): Συζήτηση με τους συμμετέχοντες και τους υπεύθυνους των εργαστηρίων. Παράλληλα Εργαστήρια: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ 09.00-09.30 Προσέλευση Συνέδρων Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): 09.30-12.00 Ο Αλέξης Κόκκος συζητά με τους συνέδρους για την αξιοποίηση της τέχνης στην εκπαίδευση (θεωρητικό πλαίσιο, εφαρμογές

Διαβάστε περισσότερα

Eπιμορφωτικό σεμινάριο

Eπιμορφωτικό σεμινάριο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση Eπιμορφωτικό σεμινάριο 31

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α.

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βιωματικές Δράσεις Γυμνασίου Στην Α τάξη υλοποιούνται θέματα του διδακτικού αντικειμένου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΠΕΡΔΙΚΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΟΚΟΜΟΣ Med candidate Επιμορφωτικές & διοικητικές λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος

Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος ΗΜελέτη Περιβάλλοντος Είναι κατ εξοχήν διαθεματικό αντικείμενο, διότι αποτελεί ενιαίο και ενοποιημένο τομέα μάθησης, στον οποίο συνυφαίνονται

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας Ομιλία με θέμα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ Εκδήλωση αριστούχων μαθητών: Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η καλλιέργεια της ικανότητας για γραπτή έκφραση πρέπει να αρχίζει από την πρώτη τάξη. Ο γραπτός λόγος χρειάζεται ως μέσο έκφρασης. Βέβαια,

Διαβάστε περισσότερα

Δράση 9.10 Υπηρεσία Υποστήριξης Τελικών Χρηστών των Βιβλιοθηκών και Κέντρων Πληροφόρησης

Δράση 9.10 Υπηρεσία Υποστήριξης Τελικών Χρηστών των Βιβλιοθηκών και Κέντρων Πληροφόρησης ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ» Δράση 9.10 Υπηρεσία Υποστήριξης Τελικών Χρηστών των Βιβλιοθηκών και Κέντρων Πληροφόρησης ΚΥΡΙΩΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: 9.10.5 Ηλεκτρονικό ενημερωτικό και εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΕΜΨΥΧΩΣΗ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΕΜΨΥΧΩΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΕΜΨΥΧΩΣΗ ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΜΑΣ Να δημιουργήσουμε μια νέα κουλτούρα στα σχολεία και στην κοινωνία μας που να καλλιεργεί τη χαρά της μάθησης, τη δημιουργικότητα, τον χαρακτήρα, και την ευτυχία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής 565-1815 Διδακτική προσέγγιση με τη χρήση των ΤΠΕ στο μάθημα της Ιστορίας Β Λυκείου» Μαυρογιάννη Άρια (Αριστέα) Φιλόλογος

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού www.hcc.edu.gr οργανώνει από το 2000 σε σταθερή βάση, κάθε φθινόπωρο, άνοιξη

Διαβάστε περισσότερα

Έχοντας υπόψη: Το γεγονός ότι από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού.

Έχοντας υπόψη: Το γεγονός ότι από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού. Να διατηρηθεί μέχρι Βαθμός ασφαλείας ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Διδακτική της Πληροφορικής. Περιγραφή μαθήματος. Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Παρασκευή 17:00-20:00

Μάθημα: Διδακτική της Πληροφορικής. Περιγραφή μαθήματος. Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Παρασκευή 17:00-20:00 Μάθημα: Διδακτική της Πληροφορικής Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Παρασκευή 17:00-20:00 email: gpalegeo@gmail.com Περιγραφή μαθήματος Με τον όρο "Διδακτική της Πληροφορικής" εννοούμε τη μελέτη,

Διαβάστε περισσότερα

Αναγκαιότητα περιοδικής επιμόρφωσης καθηγητών πληροφορικής

Αναγκαιότητα περιοδικής επιμόρφωσης καθηγητών πληροφορικής Αναγκαιότητα περιοδικής επιμόρφωσης καθηγητών πληροφορικής Χούμκοζλης Χρήστος Υποψήφιος Διδάκτορας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Θεσσαλονίκη, Ελλάδα houm@eng.auth.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Πειραιάς 5 Νοεμβρίου 2012 Αρ. Πρωτ. 20126093 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «BRINGING EUROPE TO SCHOOL TEACHERS (B.E.S.T.)» ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Η θέση της Πανελλήνιας Ένωσης Καθηγητών Πληροφορικής Επιμέλεια κειμένου: Δ.Σ. ΠΕΚαΠ κατόπιν δημόσιας διαβούλευσης των μελών της Ένωσης από 20/07/2010. Τελική έκδοση κειμένου:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΡΑΒΔΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Α. Ερωτήσεις για το/τη φοιτητή/φοιτήτρια

ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΡΑΒΔΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Α. Ερωτήσεις για το/τη φοιτητή/φοιτήτρια ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΡΑΒΔΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Α. Ερωτήσεις για το/τη φοιτητή/φοιτήτρια Διδάσκων: Ι.ΓΕΡΟΘΑΝΑΣΗΣ Μάθημα: 2.5-1 Σύνολο ερωτηματολογίων: 79 Τίτλος: ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ Ι 1.

Διαβάστε περισσότερα

EDU.20 Μια διαδικτυακή πλατφόρμα, ένα περιβάλλον αυτόνομης και διαφοροποιημένης διδασκαλίας και μάθησης στα Αγγλικά στη Δημοτική εκπαίδευση

EDU.20 Μια διαδικτυακή πλατφόρμα, ένα περιβάλλον αυτόνομης και διαφοροποιημένης διδασκαλίας και μάθησης στα Αγγλικά στη Δημοτική εκπαίδευση EDU.20 Μια διαδικτυακή πλατφόρμα, ένα περιβάλλον αυτόνομης και διαφοροποιημένης διδασκαλίας και μάθησης στα Αγγλικά στη Δημοτική εκπαίδευση Ημερίδα για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, Λεμεσός 23/2/13

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Εκπαιδευτικό υλικό και σχολικό εγχειρίδιο Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ Το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα PROFILES ανακοινώνει τη δυνατότητα δήλωσης ενδιαφέροντος για συμμετοχή στο δεύτερο κύκλο βιωματικών εργαστηρίων (2012-2013) με θέμα το σχεδιασμό και

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματική Διερεύνηση (προαιρετική) Επιλογή και Διαμόρφωση Σχεδίου Δράσης (υποχρεωτική) Σύνταξη Ετήσιας Έκθεσης του σχολείου(υποχρεωτική)

Συστηματική Διερεύνηση (προαιρετική) Επιλογή και Διαμόρφωση Σχεδίου Δράσης (υποχρεωτική) Σύνταξη Ετήσιας Έκθεσης του σχολείου(υποχρεωτική) Βασικές διαδικασίες 1 ου έτους εφαρμογής Γενική Εκτίμηση (άπαξ) Συστηματική Διερεύνηση (προαιρετική) Επιλογή και Διαμόρφωση Σχεδίου Δράσης (υποχρεωτική) Σύνταξη Ετήσιας Έκθεσης του σχολείου(υποχρεωτική)

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Μαρία Γραβάνη «Νέες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση ενηλίκων», Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Σάββατο, 20 Μαΐου 2017

Δρ. Μαρία Γραβάνη «Νέες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση ενηλίκων», Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Σάββατο, 20 Μαΐου 2017 Δρ. Μαρία Γραβάνη «Νέες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση ενηλίκων», Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Σάββατο, 20 Μαΐου 2017 1 Επισκόπηση της Παρουσίασης Βασικά βήματα οργάνωσης και σχεδιασμού διδακτικής ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ, ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ

Η ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ, ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ Η ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ, ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ Κατερίνα Κεδράκα Επικ. Καθηγήτρια ΔΠΘ Τι είναι μια μικροδιδασκαλία; Μια μικροδιδασκαλία είναι μια μικρογραφία μαθήματος, μια ενδεικτική διδασκαλία,

Διαβάστε περισσότερα

Υποβάθρου Επιστημονικής περιοχής Γενικών Γνώσεων Ανάπτυξης Δεξιοτήτων. Ελληνικά.

Υποβάθρου Επιστημονικής περιοχής Γενικών Γνώσεων Ανάπτυξης Δεξιοτήτων. Ελληνικά. 1 ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2019-20 ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΠΑΦ 100 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΛΑ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Εισαγωγή στην τέχνη του

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΈΔΙΟ RELEASE για τη δια βίου μάθηση και την ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην Κύπρο

ΣΧΈΔΙΟ RELEASE για τη δια βίου μάθηση και την ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην Κύπρο ΣΧΈΔΙΟ RELEASE για τη δια βίου μάθηση και την ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην Κύπρο Παρουσίαση από τις: Φροσούλα Πατσαλίδου, ερευνήτρια, & Μαίρη Κουτσελίνη, επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο

Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο Ο κ τ ώ β ρ ι ο ς Ν ο έ μ β ρ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Υποστήριξης Επαγγελματικής Μάθησης Εκπαιδευτικών. Ενιαίο Ολοήμερο Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείο «Ιαματική» 13 Ιουνίου 2016

Πρόγραμμα Υποστήριξης Επαγγελματικής Μάθησης Εκπαιδευτικών. Ενιαίο Ολοήμερο Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείο «Ιαματική» 13 Ιουνίου 2016 Πρόγραμμα Υποστήριξης Επαγγελματικής Μάθησης Εκπαιδευτικών Ενιαίο Ολοήμερο Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείο «Ιαματική» 13 Ιουνίου 2016 o Επαρχία Λεμεσού, κοινοτικά όρια Επταγώνειας o Ενιαίο Ολοήμερο Περιφερειακό

Διαβάστε περισσότερα