ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΠΙΟΥ (ΑΛΣΟΣ ΠΛΑΤΑΝΑΚΙΑ) ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΧΩΡΩΝ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Transcript

1 ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΡΑΜΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ :Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΧΑΤΖΗΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝTEΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ : ΣΠΙΤΑΛΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΙΣΠΙΚΟΥΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΠΙΟΥ (ΑΛΣΟΣ ΠΛΑΤΑΝΑΚΙΑ) ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΧΩΡΩΝ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Των ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΛΑΜΑΤΗ ΡΑΛΛΗ ΑΛΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία που ακολουθεί, συντάχθηκε στα πλαίσια του εκπαιδευτικού προγράμματος του Τ.Ε.Ι. Καβάλας, Παράρτημα Δράμας, τμήματος Αρχιτεκτονικής τοπίου, σαν πτυχιακή διατριβή των Παπαδοπούλου Μαλαματή και Ράλλη Αλίκη. Το θέμα της εργασίας αυτής είναι η <ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΠΙΟΥ (ΑΛΣΟΣ ΠΛΑΤΑΝΑΚΙΑ) ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΧΩΡΩΝ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ>. Η περιοχή αυτή χαρακτηρίζεται ως το Μανχάταν της Θεσσαλονίκης και είναι υποχρέωση όλων των κατοίκων της περιοχής να βελτιώνουν και να συντηρούν το πανέμορφο πρόσφατο αυτό οικισμό. Τις τελευταίες δεκαετίες του αιώνα άρχισε να παρατηρείται όλο και περισσότερο έντονα ένα φαινόμενο που έχει, ωστόσο τις ρίζες του σε πολύ παλιά χρόνια, η παραγωγική λειτουργία του δάσους, που μέχρι τώρα ήταν αναμφισβήτητα κυριαρχική αρχίζει να υποχωρεί σε σημασία μπροστά στην κοινωνική λειτουργία του δασικού χώρου, που αποκτάει όλο και μεγαλύτερη σπουδαιότητα, κυριαρχώντας συχνά ολοκληρωτικά στην προηγούμενη λειτουργία του δάσους και αποτελώντας σε πολλές περιοχές κύριο σκοπό την διαμόρφωση του χώρου και την δημιουργία νέων λειτουργιών (αναψυχής και αισθητικής). Αιτίες του φαινόμενου αυτού, που αποτελούν συγχρόνως και πηγές επιτακτικής ανάγκης για σχετική διαχείριση του δασικού χώρου είναι η τεχνολογική πρόοδος και οι πολλές εφευρέσεις που οδήγησαν στον σχηματισμό τεράστιων αστικών συνοικισμών που ολοένα και προσελκύουν μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων. Δημιούργησαν μια έντονη αστικοποίηση και σαν αποτέλεσμα ασυγκράτητη αστυφιλία που εκδηλώνονται με καταστρεπτικά για την σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου συμπτώματα : στρες, την μονοτονία και την ένταση της ζωής από την μία και από την άλλη την υπέρμετρη ρύπανση του αστικού περιβάλλοντος και την μόλυνση της ατμόσφαιρας, που καθιστούν αφόρητες τις συνθήκες διαβίωσης μέσα στην πόλη. Δημιουργείται λοιπόν με αυτόν τον τρόπο επιτακτικά η ανάγκη ύπαρξης ενός κατάλληλα διαμορφωμένου δασικού περιβάλλοντος που θα ικανοποιεί τις αισθητικές, 2

3 υγιεινές, πνευματικές, καλλιτεχνικές και ψυχικές ανάγκες του ανθρώπου. Στην χώρα μας δεν έχει αντιμετωπισθεί μέχρι στιγμής με σοβαρότητα η αναγκαιότητα αυτή μέσα στα πλαίσια της οικονομικής μας ανάπτυξης. Η ανάπτυξη αυτή όμως ολοένα και περισσότερο καθιστά εύκολη την προσέγγιση των δασών, όπως επίσης και η αύξηση του εισοδήματος των Ελλήνων ευνοεί την διακίνησή τους στον δασικό χώρο και κάνει περισσότερο εφικτή την αναψυχή μέσα σε αυτόν. Έχει παρατηρηθεί λοιπόν στην χώρα μας ότι όπου έχει αναπτυχθεί και στον ελάχιστο έστω δυνατό βαθμό η δασική αναψυχή, παρουσίασε εντυπωσιακά αποτελέσματα, συγκέντρωσε όλο τον κόσμο σε ορισμένα μέρη του δάσους και έτσι το προφύλαξε από την καταστροφή σε όλη του την έκταση. Το γεγονός ότι η περιοχή προσελκύει πολύ κόσμο, λόγω της φυσικής ομορφιάς της (πλατανόρεμα, πλούσια βλάστηση) αλλά και των υφιστάμενη υποδομών (παιδική χαρά, αναψυκτήριο κτλ) επιβάλλει την άμεση δημιουργία χώρων αναψυχής. Στην μελέτη μας αυτή θα προσπαθήσουμε να διαμορφώσουμε τα Πλατανάκια στην περιοχή Πανοράματος, έτσι ώστε να καλύπτει πλήρως τις απαιτήσεις για αναψυχή όχι μόνο των κατοίκων της Θεσσαλονίκης αλλά και όλων των άλλων κοντινών πόλεων. Στο σημείο αυτό αισθανόμαστε την υποχρέωση να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας στους καθηγητές Ισπικούδη Ιωάννη και Σπιτάλα Νικόλαο, υπεύθυνοι της πτυχιακής αυτής διατριβής, που μας έδωσαν αυτό το θέμα καθώς και την πολύτιμη συμβολή τους που χωρίς αυτήν θα ήταν αδύνατο να προχωρήσουμε στη σύνταξη αυτής της εργασίας. Επιπρόσθετα θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον κ. Ισπικούδη Ιωάννη για την πολύτιμη καθοδήγηση του και συνεχή βοήθεια του στην προσπάθειά μας αυτή, κυρίως για την υπόδειξη πηγών για την εύρεση πληροφοριών. Τέλος θα ήταν μεγάλη παράλειψη μας αν δεν αναφέραμε το Δασαρχείο Θεσσαλονίκης, τον Δήμο Πανοράματος και την κυρία Λειβαδοπούλου, για το πολύτιμο υλικό που μας παρείχαν ( χάρτες, στοιχεία και τοπογραφικό της περιοχής Πλατανάκια). Θεσσαλονίκη 2009 ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΛΑΜΑΤΗ ΡΑΛΛΗ ΑΛΙΚΗ 3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 5 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ... 6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ- ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΓΕΝΙΚΑ Υλικά και μέθοδοι (Απογραφή και αξιολόγηση τοπίου Μέθοδος, δείγμα) Θέση- Όρια - Έκταση Το φυσικό αβιοτικό περιβάλλον Φυσικό βιοτικό περιβάλλον ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΝΑΛΥΣΗ-ΖΗΤΗΣΗ-ΠΡΟΣΦΟΡΑ KAI ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΑΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΔΑΣΙΚΗΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ Γύρω περιοχή ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ- ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ-ΚΙΝΔΥΝΟΙ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΦΕΚ-ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΔΑΣΟΣ (προβλήματα- ανταγωνισμός και κίνδυνοι) Ανταγωνισμός δασικής αναψυχής με υπόλοιπες χρήσεις του δάσους και μέτρα εξουδετέρωσης του Προβλήματα πιθανής ρύπανσης των υδάτων Κίνδυνος πυρκαγιών- Χρησιμότητα πυρκαγιών ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΧΕΔΙΑ AUTOCAD ΦΥΛΛΑ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΛΟΙΠΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην εργασία αυτή μελετάται μια συγκεκριμένη περιοχή στα προάστια της Ανατολικής Θεσσαλονίκης, στο δήμο Πανοράματος. Η περιοχή αυτή επιλέχθηκε διότι ο περιβάλλον χώρος δεν άρμοζε αισθητικά στις απαιτήσεις των κατοίκων αλλά και ήταν πολύ επικίνδυνος χρηστικά. Επίσης είναι βασική μας ανάγκη να περιστοιχιζόμαστε από ένα όμορφο περιβάλλον και ειδικά σε ένα τέτοιο μέρος που προσελκύει πολλούς τουρίστες.. Σήμερα η άκριτη ανάπτυξη έχει κάνει τις πόλεις μας εντελώς αφιλόξενες και στην προσπάθεια μας να αποφύγουμε αυτή την ασχήμια φύγαμε από το κέντρο για να μεταφερθούμε στα προάστια και από κει στην ύπαιθρο, όπου δυστυχώς ακολουθήσαμε τα ίδια πρότυπα με αποτέλεσμα να έχουμε φτάσει σε ένα οριακό σημείο όπου το δυσκολότερο πράγμα είναι να βρεις ένα αδιατάραχτο φυσικό περιβάλλον. Στα ακόλουθα κεφάλαια παρουσιάζονται λεπτομερείς αναφορές για την περιοχή και την υφιστάμενη κατάσταση της, αρνητικά και θετικά σημεία, καθώς και σοβαρά προβλήματα που υπάρχουν με αποτέλεσμα να θέτουν σε κίνδυνο τις ζωές των ίδιων των ανθρώπων. Οι προτάσεις που αναφέρουμε είναι τέτοιες ώστε να διορθώνονται τα προβλήματα που υπάρχουν, αλλά και να κάνουν τον χώρο πιο ασφαλή και αισθητικά όμορφο για την αναψυχή των επισκεπτών. Οι προτάσεις οι οποίες θα αναφερθούν καλύπτουν πλήρως τα προβλήματα του χώρου. Τέλος προσθέτουμε προτάσεις με διάφορες λειτουργίες στα Πλατανάκια, για μικρούς και μεγάλους, που αξίζουν σε κάθε άνθρωπο αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν πλέον στους χώρους που καθημερινά ζούμε και κινούμαστε. 5

6 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ- ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ Λίγα μόνο χιλιόμετρα από το κέντρο της Θεσσαλονίκης και σε μία έκταση στρεμμάτων απλώνεται το Πανόραμα, μια περιοχή με άπειρες φυσικές ομορφιές, δάση και πράσινο. Στους πρόποδες του Χορτιάτη και σε υψόμετρο 380 μέτρων από το Θερμαϊκό κόλπο, συνδέετε η φυσική ομορφιά του τοπίου με την ανθρώπινη παρέμβαση κάτι που το αναδεικνύει σε μια από τις ομορφότερες οικιστικές περιοχές της ευρύτερης Θεσσαλονίκης. Το Πανόραμα απλώνεται μέσα στο δάσος του Σειχ Σου, έχει "πανοραμική" θέα και ιδανικό κλίμα και βλάστηση, λόγοι που συμβάλλουν στην ανάδειξή του σε πόλο έλξης, τόσο για μόνιμη διαμονή, όσο και για μονοήμερη ή πολυήμερη αναψυχή. Πρόκειται επομένως για μια περιοχή, όπου υπάρχουν πρότυπες μορφές συνύπαρξης αστικής ανάπτυξης, τουριστικών δραστηριοτήτων και προστατευμένου οικοσυστήματος. ΕΙΚ.1 ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΛΣΟΥΣ ΕΙΚ.2 ΑΠΟΨΗ ΡΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΠΑΠΙΕΣ 6

7 Δεν είναι λίγες οι περιοχές στο Πανόραμα όπου η φύση φάνηκε γενναιόδωρη, παράδειγμα η τοποθεσία Πλατανάκια που βρίσκεται κοντά στον κεντρικό δρόμο Πανοράματος Χορτιάτη, για την οποία περιοχή γίνεται και αυτή η διατριβή, που δεν αποτελεί απλά έναν όμορφο χώρο δασικής αναψυχής, αλλά και έναν υδροβιότοπο που αξίζει να εξερευνήσει ο επισκέπτης. Θα απολαύσει τη δροσιά του καταρράκτη, την υγρασία των φθινοπωρινών φυλλωμάτων και τη γαλήνη των λευκών χειμωνιάτικων τοπίων, θα περιεργασθεί τον ζωικό κόσμο του νερού και του δάσους. Τα πλατάνια ακολουθούν σε όλη τη διαδρομή τις όχθες του ρέματος. Στο τέλος της διαδρομής, το ξύλινο αναψυκτήριο, προσφέρει στους επισκέπτες υπηρεσίες που εξυπηρετούν την παραμονή εκεί, ενώ την ομορφιά του τοπίου συμπληρώνουν τα αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα των οκτώ βυζαντινών νερόμυλων και υδραυλικών κατασκευών, που λειτουργούν με υδρομυλικό σύστημα και αποτελούν τυπικό "βιοτεχνικό συγκρότημα", ένα πολύτιμο τεκμήριο για τη βιομηχανική αρχαιολογία. Το σημερινό Πανόραμα ξέχωρα από την ομορφιά του τοπίου του είναι ένας δήμος σύγχρονος και δυναμικά αναπτυσσόμενος. Τις φυσικές ομορφιές του τόπου συμπληρώνουν οι σύγχρονες υποδομές αλλά και όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις ώστε, να ικανοποιηθούν και οι πιο απαιτητικοί επισκέπτες, καθώς διαθέτει σύγχρονες, οργανωμένες και πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες, εστιατόρια, θερινό κινηματογράφο, αναψυκτήριο και λοιπούς χώρους ελεύθερου χρόνου. Κοντά σε αυτά δημιουργείται μια πλούσια αθλητική υποδομή, προσφορά του Δήμου στα νιάτα της περιοχής. Στο Πανόραμα υπάρχει δυνατότητα να απολαύσει κανείς πολλά και ενδιαφέροντα αθλήματα, αφού ο Δήμος παρέχει άρτιες & οργανωμένες αθλητικές εγκαταστάσεις, όπως γήπεδα ποδοσφαίρου και με χλοοτάπητα και ηλεκτροφωτισμό, γήπεδα αντισφαίρισης, κλειστό αθλητικό κέντρο πολλαπλών χρήσεων και σύγχρονο κλειστό γυμναστήριο, ιππικό όμιλο και δημοτικό Κολυμβητήριο. Παράλληλα το Πανόραμα δραστηριοποιείται με γοργούς ρυθμούς και σε άλλους τομείς πολιτισμού. Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην ανάπτυξη τοπικών πρωτοβουλιών με πρωταγωνιστές τη Φιλαρμονική του Δήμου και τα χορωδιακά σχήματα καθώς και με τη διοργάνωση θεατρικών και μουσικών παραστάσεων. 7

8 Δορυφορική εικόνα της περιοχής μελέτης από το λογισμικό Google earth 1 Δορυφορική εικόνα της περιοχής μελέτης από το λογισμικό Google earth 2 8

9 1.1.1 Υλικά και μέθοδοι (Απογραφή και αξιολόγηση τοπίου Μέθοδος, δείγμα) Η διαχείριση των φυσικών πόρων για την παραγωγή αγαθών όπως η ομορφιά παρουσιάζει πολλές δυσκολίες όταν αυτά δεν είναι αγοραία, δεν μετρούνται σε ποσοτικές μονάδες και είναι άυλα. Αυτό το πρόβλημα παρουσιάζεται γιατί η ομορφιά καθορίζεται, μερικώς, από το περιβάλλον και εξαρτάται πολύ από την ανθρώπινη κρίση. Δεν εξαρτάται μόνο από την παρατήρηση του θεατή, αλλά ούτε και είναι μόνο αποτέλεσμα των χαρακτηριστικών του τοπίου. Η σκηνική ομορφιά δεν εξαρτάται απόλυτα από το μάτι του παρατηρητή και δεν είναι μοναδική ιδιότητα του τοπίου, είναι μάλλον μια έννοια αλληλεξαρτούμενη και αμφίδρομη και δημιουργείται από την κρίση του παρατηρητή σε απάντηση της αντίληψης του για το τοπίο. (Daniel Boster 1976). Γενικά το τοπίο προσεγγίζεται με καθαρά προσωπικά κριτήρια. Από οικονομική άποψη προσεγγίζεται με κριτήρια οικονομικών ωφελειών και ίσως με πόσα χρήματα αποδίδει. Από περιβαλλοντική άποψη προσεγγίζεται με κριτήρια, της φυσικής επιστήμης και μιας ρομαντικής-ποιητικής- τάσης για την προστασίας της οικολογικής ισορροπίας. Πολιτιστικά το τοπίο προσεγγίζεται με κριτήρια όπως η ποιοτική σειρά εμπειριών οι οποίες δημιουργούνται στα μέλη της κοινωνίας. Ο διαχειριστής αναλυτής- μπορεί να προσεγγίζει το αντικείμενο από όποια πλευρά επιθυμεί ή και σε συνδυασμό αυτών. Η ανάλυση του τοπίου είναι ένα πλατύ και συγκεχυμένο πεδίο εργασίας που περιλαμβάνει διαφορετικές δραστηριότητες, σχετικές με τους οπτικούς πόρους (Litton1979). Εδώ μπορεί να περιλαμβάνονται: Απογραφές των φυσικών οπτικών στοιχείων και οι σχέσεις τους Ποιοτικές και ποσοτικές αξιολογήσεις ή εκτιμήσεις Αναφορές για την αισθητική του τοπίου σε μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων Αναγνώριση των στόχων του σχεδιασμού σχετικά μα το τοπίο Στη μελέτη αυτή η ανάλυση του τοπίου έγινε με φύλλα απογραφής των φυσικών οπτικών στοιχείων. 9

10 Οι μέθοδοι αξιολόγησης του τοπίου είναι: Διαισθητικές εκτιμήσεις, εντελώς υποκειμενικές από τον αξιολογητή Απογραφές των μεταβλητών του τοπίου, χρήσιμες για τον αξιολογητή Υποκειμενικές βαθμολογήσεις των στοιχείων του τοπίου από μέρος των χρηστών παρατηρητών Αξιολογήσεις με προτιμήσεις του κοινού, όπως βαθμολογία της οπτικής ποιότητας και τεχνικές της ενδεχόμενης αξίας. Οι μέθοδοι και τεχνικές αξιολόγησης διακρίνονται ανάλογα με το ποιοι αξιολογούν, σε τρεις κατηγορίες: 1. αξιολόγηση από ειδικούς 2. αξιολόγηση με συμμετοχή του κοινού 3. συνδυασμός των παραπάνω Στη μελέτη αυτή η αξιολόγηση έγινε με την απογραφή αρχικά των μεταβλητών του τοπίου και φύλλο αξιολόγησης και υποκειμενικά βαθμολογήσαμε, σύμφωνα με τα στοιχεία που καταγράψαμε, το δάσος πάρκο μας. Το δείγμα καθορίστηκε με κριτήριο την αισθητική του τοπίου τη λειτουργικότητα του και τη χρήση των επισκεπτών. Σύμφωνα με το φύλλο αξιολόγησης του τοπίου, τα αποτελέσματα είναι τα εξής, ότι η περιοχή μελέτης είναι πολύ αξιόλογη αισθητικά με την ύπαρξη νερού μέσα στο δάσος πάρκο και πλούσια βλάστηση. Υπάρχουν όμως έντονα δρόμοι γύρω από το δάσος πάρκο εφόσον η περιοχή μας συνορεύει με την αστική περιοχή Πανοράματος Θεσσαλονίκης. Για την απογραφή και αξιολόγηση του τοπίου, δημιουργήθηκαν φύλλα απογραφής και αξιολόγησης με το υπολογιστικό φύλλο excel σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Η συλλογή των στοιχείων έγινε με άμεση καταγραφή και απογραφή στον τόπο μελέτης και με τα κατάλληλα όργανα μετρήσεων ( μετροταινία, φωτογραφική μηχανή κτλ). Για τα αποτελέσματα χρησιμοποιήθηκε επιστημονικό κομπιουτεράκι. Κάποια στοιχεία πάρθηκαν από διάφορες υπηρεσίες, βιβλιογραφίες, εξουσιοδοτημένα καταστήματα (προϋπολογισμός) και από το διαδίκτυο. Το σχεδιαστικό μέρος έγινε στο πρόγραμμα AutoCAD. 10

11 1.1.2 Ιστορικά Στην αρχαιότητα ο Ξενοφώντας αναφέρει στον <Κυνηγετικό> το ορεινό σύμπλεγμα του Κίττου, όπου άνηκε ο Χορτιάτης και ήταν κατάφυτο από δάση στα οποία ζούσανε λεοπαρδάλεις, λύκοι, πάνθηρες, αρκούδες και άλλα άγρια θηρία. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι ο Χορτιάτης ήταν ένα εκτεταμένο δάσος με πυκνή βλάστηση όπου μόνο εκεί μπορούσαν να ζήσουν τα ζώα αυτά. Έχουμε πάμπολες πηγές πληροφοριών σχετικά με την φυσική ομορφιά της περιοχής του Χορτιάτη. Μαρτυρίες από τον δέκατο αιώνα αποκαλύπτουν την ομορφιά του φυσικού της περιβάλλοντος κατά τους Βυζαντινούς χρόνους. Προς τα νοτιότερα και βόρεια του Χορτιάτη έχουμε πεδιάδες βατές και χρήσιμες, που χαρίζουν στους κατοίκους όσα χρειάζονται για να καλοζήσουν. Ο Ιωάννης Καμεντάπης περιγράφει στην εξιστόρησή του, της άλωσης της Θεσσαλονίκης από τους Σαρακηνούς το 904 μ.χ., την πόλη καθώς και την περιοχή γύρω από αυτήν με πολύ ενθουσιασμό. Για τον Χορτιάτη λέει: «Εν γαρ ταις δυσί πλευραίς τούδε του όρους τού τε προς νότον φημί και του προς βορράν, πεδία εφήπλωται βάσιμα τε και χρήσιμα, πάσαν αφορμήν ευζωίας τοις πολίταις δωρούμενα ων το μεν ως προς τον νότoν του όρους, προς ανατολήν δεν της πόλεως, ως λίαν εστί παγκαλλές και εράσιμου. Κεκόσμηται γαρ δένδρεσιν αμφιλαφέσι, παραδείσοις ποικίλλοις, ύδασιν απείροις, τοις μεν πηγαίσις, τοις δε ποταμίοις, οις αι λόχμαι του όρους τω πεδίω χαρίζονται και αυτήν δε δεξιούνται την θάλασσαν» Αξιόπιστες πηγές προσθέτουν ότι την εποχή εκείνη, πριν από την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους, στον Χορτιάτη υπήρχε υδραγωγείο από όπου τροφοδοτούνταν η πόλη. Υπήρχε επίσης και ένα μοναστήρι σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, η Μονή του Χορταίτου που τα ερείπια του βρίσκονται σήμερα κοντά στο δημοτικό σχολείο, στην είσοδο του σημερινού χωριού, καθώς και κάστρο που προστάτευε την Θεσσαλονίκη. Συναντάμε σήμερα πήλινους υδροσωλήνες, πέτρινα στηρίγματα μονοπατιών κοντά στις πηγές, υπολείμματα του βυζαντινού τείχους του Χορτιάτη, τελευταία απομεινάρια από το παρελθόν. Το 1430 όπου ήρθε η άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους και μαζί η καταστροφή για τα πυκνά και βαθύσκια δάση του Χορτιάτη και των γύρω λόφων. 11

12 Νότια από τις σημερινές εγκαταστάσεις ραντάρ, βρίσκονται σήμερα τα ερείπια του τούρκικου χωριού Μπουναρλί και τα ίχνη νεκροταφείου. Οι πρώτοι κάτοικοι στο Δήμο Πανοράματος ήταν πρόσφυγες από τη μικρά Ασία που έφθασαν στο Πανόραμα το 1914 με αρχική ονομασία Αρσακλή. Οι περισσότεροι ήταν κτηνοτρόφοι και γεωργοί και προσπαθούσαν με τα λίγα μέσα τα οποία διέθεταν να καλλιεργήσουν την άγονη γη, που εκείνα τα χρόνια ήταν γεμάτη από πέτρες και πουρνάρια. Με τη Μικρασιατική καταστροφή, έρχονται και οι υπόλοιποι Έλληνες που αρχικά έμειναν στην Καλαμαριά, όπου είχαν στηθεί αρκετές παράγκες και αντίσκηνα, περνώντας περιμετρικά από το συγκρότημα της Πυλαίας προκειμένου να μαζέψουν πουρνάρια τα οποία έπειτα αντάλλασσαν με ψωμί στους φούρνους. Μετά την λήξη του πρώτου παγκόσμιου πολέμου η περιοχή ήταν παραθεριστικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, αργότερα προτάθηκε η αλλαγή του ονόματος σε Πανόραμα λόγω της εξέχουσας θέσης και αμφιθεατρικής θέας της πόλης. Η αναδάσωση των ερήμων και φαλακρών εκτάσεων από το πέρασμα των Τούρκων άρχισε το 1930 μετά την προσάρτηση τους στην Ελλάδα. Τότε έγινα αναδασώσεις πεύκου στις δυτικές πλαγιές του Χορτιάτη από την δασική υπηρεσία. Με το πέρασμα του χρόνου το Πανόραμα μεγάλωσε και μετατράπηκε από κοινότητα σε πολυτελές προάστιο της Θεσσαλονίκης και έγινε η πιο πλούσια και όμορφη περιοχή της, χάρις στην αγάπη και το μεράκι των περίπου κατοίκων του φτάνοντας εν έτη μια έκταση στρεμμάτων.. Σήμερα είναι μία πόλη όπως και οι κάτοικοί της, δυναμική και όμως ανθρώπινη, παραδοσιακή αλλά και σύγχρονη. Και το σημαντικότερο έτοιμη να αναμετρηθεί με τον αιώνα που έρχεται Θέση- Όρια - Έκταση Η περιοχή μελέτης απέχει 11 χιλιόμετρα από το κέντρο της Θεσσαλονίκης. Τα Πλατανάκια συνορεύουν: Δυτικά έως βορειοανατολικά και βόρεια με το χωριό Πανόραμα και συνεχίζει παράλληλα στον δρόμο Πανοράματος προς Χορτιάτη. 12

13 Ο υπό μελέτη χώρος βρίσκεται βορειοανατολικά του οικισμού Πανοράματος σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από αυτόν και 600μέτρα από τον βασικό οδικό άξονα που συνδέει την Θεσσαλονίκη με το Πανόραμα και τον Χορτιάτη. Η έκταση της περιοχής μελέτης μας είναι δασοσκεπής τ.μ δηλαδή 55,7 στρέμματα ή 5,57 Ha και η περίμετρος της είναι μέτρα. Η περιοχή μελέτης, υπάγεται: Διοικητικώς, στο Νομό Θεσσαλονίκης, στον Δήμο Πανοράματος Δικαστικώς, στο Πρωτοδικείο, Πταισματοδικείο και Εφετείο Θεσσαλονίκης Οικονομικά, στην Ζ Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης Δασικά, στην Διεύθυνση Δασών Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, την Διεύθυνση Αναδασώσεως και το Δασαρχείο Θεσσαλονίκης Αστυνομικά, στο Αστυνομικό τμήμα Πανοράματος Ο χώρος βρίσκεται εντός των ορίων του Δημοτικού Δάσους Πανοράματος και αποτελεί τμήμα του υπ αριθμό 49 χερσολίβαδου του οποίου η κυριότητα παραχωρήθηκε με την υπ αριθμό 65739/ απόφαση του Νομάρχη Θεσσαλονίκης στον Δήμο Πανοράματος. Η παραπάνω απόφαση αναμορφώθηκε με την υπ αριθμό 93143/ απόφαση του Νομάρχη, κατά την οποία το χερσολίβαδο πήρε τον αριθμό 968. Η κύρια υφιστάμενη χρήση του χώρου είναι αυτή της αναψυχής. Η κατανομή των χρήσεων γης του Πανοράματος, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεύθυνσης Γεωργίας, είναι: Δάση στρέμματα 35,10%, Βοσκότοποι στρέμματα 33%, Γεωργική γη 5050 στρέμματα 15,20% και Οικιστική γη- λοιπές χρήσεις 5500 στρέμματα 16,70%. 13

14 1.1.4 Συνθήκες Ιδιοκτησίας Εκτός των κτημάτων του Τουρκικού Δημοσίου που περιήλθαν στο Ελληνικό Δημόσιο, λόγω πολέμου, υπήρχαν και κτήματα ιδιωτών (ανταλλάξιμη περιουσία) που διαχειρίζεται η Υπηρεσία Ανταλλάξιμων Κτημάτων. Το όλο ιδιοκτησιακό θέμα της παρουσιάζεται με τις παρακάτω μορφές. Α) Υπάρχουν εκτάσεις εποικιστικής προέλευσης, που μεταβιβάστηκαν στις Κοινότητες ή απ ευθείας σε άθροισμα ιδιωτών, κατόπιν αποφάσεων Νομαρχίας ή του Υπουργείου Γεωργίας, προς αποκατάσταση των κατοίκων της περιοχής και οι οποίες σήμερα ανήκουν κατά πλήρη νομή και κυριότητα στις Κοινότητες ή τους κατοίκους αυτών των Κοινοτήτων. Β) Υπάρχουν εκτάσεις εποικιστικής προέλευσης που δεν μεταβιβάστηκαν στα Νομικά Πρόσωπα των κοινοτήτων κλπ. και που σήμερα ανήκουν στο Δημόσιο και διαχειρίζονται από το δημόσιο. Γ) Υπάρχουν εκτάσεις συνιδιόκτητες, όπου είναι μαζί το δημόσιο και πολλοί συνιδιοκτήτες, διαχειριζόμενες από τον Συνεταιρισμό των συνιδιοκτητών. Δ) Υπάρχουν εκτάσεις Ανταλλαξίμου Περιουσίας, διαχειριζόμενες από την Υπηρεσία Δημοσίων Ανταλλαξίμων κτημάτων. Ε) Οι κάτοικοι του Δήμου Πανοράματος έχουν αστικοποιηθεί και μέρος των γαιών τους έχουν οικοπεδοποιηθεί. 14

15 1.2ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το φυσικό αβιοτικό περιβάλλον ΚΛΙΜΑ Ειδικές τοπικές μετεωρολογικές παρατηρήσεις για την εκτίμηση του παράγοντα «κλίμα» και για την επίδραση του στην δασική βλάστηση δεν υπάρχουν. Με βάση όμως τα κλιματολογικά στοιχεία του Μ. Σταθμού Θεσσαλονίκης μιας περιόδου 35 ετών (πίνακες 1,2 και 3), το κλίμα στην περιοχή της μελέτης μπορεί να χαρακτηριστεί σαν μεταβατικό από το μεσογειακό προς το ηπειρωτικό. Οι επικρατούντες άνεμοι είναι κυρίως Β.Β.Δ που υπερέχουν από τον Οκτώβριο μέχρι και τον Μάρτιο των άλλων και οφείλονται κυρίως στον βαρδάρη που είναι ισχυρός-ξηρός άνεμος (καθοδικός), και προκαλεί έντονη εξάτμιση και νεφοδιάλυση. Η ταχύτητα του φτάνει το όριο της Θύελλης 8 Beaufort. Τον υπόλοιπο χρόνο (θερμή περίοδος) υπερέχουν οι Νοτίων συνιστωσών άνεμοι. Αυξημένο ποσοστό παρουσιάζουν και οι ανατολικοί άνεμοι, με κύριο τον τοπικό ανατολικό άνεμο Χορτιάτη, που πνέει από το βουνό Χορτιάτης προς την Θεσσαλονίκη (max 130 km/h). Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται γύρω στους 16 ο C, με ψυχρότερο μήνα του έτους στη Θες/νίκη τον Ιανουάριο με μέση τιμή θερμοκρασίας 5,90 0 C και θερμότερο τον Ιούλιο με 26,40 0 C. Οι βροχοπτώσεις παρουσιάζουν διπλή κύμανση σε ετήσια θεώρηση. Το κυρίως μέγιστο παρατηρείται το Δεκέμβριο 57,24 m.m και το δευτερεύον τον Μάιο 45,18 m.m. Το ελάχιστο παρατηρείται τον Αύγουστο 14,20 m.m. Η Θεσσαλονίκη παρουσιάζει ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό ημερών καταιγίδας 36,17 ετησίως. Οι καταιγίδες που διαρκούν από τον Οκτώβριο μέχρι τον Απρίλιο είναι η κύρια αιτία των βροχοπτώσεων. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχοπτώσεων στην πόλη της Θες/νίκης είναι 484 m.m από τα χαμηλότερα στην Βόρεια Ελλάδα. Σαν ξηρότεροι μήνες του έτους εμφανίζονται ο Ιούλιος και ο Αύγουστος με μέσα ύψη βροχής 23,90 και 14,20 mm. Η οικολογικά ξερή περίοδος διαρκεί για 3 μήνες (Ιούλιος- Σεπτέμβριος). 15

16 O μετεωρολογικός σταθμός όμως της Θεσσαλονίκης είναι εγκατεστημένος σε μικρό υψόμετρο (20 μέτρα) και τα βροχομετρικά στοιχεία δεν είναι πλήρως αντιπροσωπευτικά για την περιοχή μελέτης μας, που βρίσκεται σε μεγαλύτερο υπερθαλάσσιο ύψος. Με τα στοιχεία αυτά και χρησιμοποιώντας τον εμπειρικό τύπο του Mathias, η μέση ετήσια βροχόπτωση της περιοχής μπορεί να υπολογιστεί ως εξής: Αν θεωρήσουμε σαν μέσο υψόμετρο της περιοχής μελέτης τα 250 μέτρα, τότε το μέσο ετήσιο ύψος βροχής είναι : P= P O + KA - _4_ ( A _) 2 = 634,42 mm Όπου: P O = 484mm K = 0.7 συντελεστής Α = = 360m διαφορά, μεταξύ των σταθμών μέσου υψομέτρου περιοχής και Μ.Σ. Θεσσαλονίκης Το ετήσιο ύψος βροχής των mm, δίνει εκ πρώτης όψεως την εντύπωση ότι οι υδατικές συνθήκες της περιοχής είναι αρκετά ευνοϊκές. Η ανομοιόμορφη όμως κατανομή κατά την διάρκεια του έτους και η ραγδαιότητα των βροχοπτώσεων κατά την βλαστική περίοδο σε συνδυασμό με το μικρό βάθος των εδαφών (μικρή υδατοχωρητικότητα), έχουν σαν αποτέλεσμα την δημιουργία μέτρια ευνοϊκών ( αν όχι οριακών) υδατικών συνθηκών για απαιτητική δενδρώδη βλάστηση. 16

17 Πηγή: 1 ο Εξάμηνο ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ Ελάχιστη Μηνιαία Θερμοκρασία Μέση Μηνιαία Θερμοκρασία Μέγιστη Μηνιαία Θερμοκρασία ο Εξάμηνο ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Ελάχιστη Μηνιαία Θερμοκρασία Μέση Μηνιαία Θερμοκρασία Μέγιστη Μηνιαία Θερμοκρασία

18 1 ο Εξάμηνο ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ Μέση Μηνιαία Βροχόπτωση Συνολικές Μέρες Βροχής ο Εξάμηνο ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Μέση Μηνιαία Βροχόπτωση Συνολικές Μέρες Βροχής ΜΕΣΟ ΕΤΗΣΙΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗΣ 484 mm 18

19 1 ο Εξάμηνο ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ Μέση Μηνιαία Υγρασία ο Εξάμηνο ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Μέση Μηνιαία Υγρασία

20 ΕΔΑΦΟΣ Η πετρολογική ενότητα που επικρατεί στην περιοχή παρουσιάζει την πιο κάτω εικόνα: Ανατολικά της Θες/νίκης υπάρχει ο ορεινός όγκος του Χορτιάτη σε υψόμετρο 1201m που αποτελείται από μαρμαρυγιακούς και λευκοκρατικούς γνεύσιους της Μαγματικής σειράς του Χορτιάτη. Είναι γενικά ελαφρά ως μέσης μηχανικής σύστασης, χαλαρά και υπόκεινται σε έντονη διάβρωση γι αυτό και οι επιφάνειες που στερούνται βλάστησης είναι σχεδόν τελείως σκελετωμένες. Τα εδάφη που προέρχονται από τους αμφιβολιτικούς χλωριτοεπιδοτικούς γνευσίους είναι γενικά λεπτότερης μηχανικής σύστασης από τα προηγούμενα και σχετικά λιγότερο σκελετωμένα. Έτσι προκύπτουν τα ορφνά δασικά εδάφη που καλύπτουν όλους τους υποτύπους, από τα ολιγότροφα μέχρι τα εύτροφα. Βορειοανατολικά βρίσκεται η λοφοσειρά του Ασβεστοχωρίου με υψόμετρο περίπου τα 600m που αναπτύσσεται πάνω σε ανακρυσταλλωμένους ασβεστόλιθους και αργιλικούς σχιστόλιθους. Στα βορειοδυτικά είναι τα υψώματα της Νεοχωρούδας-Ωραιοκάστρου με υψόμετρο 460m που αποτελούνται από γάβρους και κροκαλοπαγή πετρώματα. Βορειοανατολικά και σε επαφή με τον οικισμό, βρίσκεται ο λόφος του Σέιχ- Σου με υψόμετρο 460m περίπου και αποτελείται κυρίως από τους πρασινοσχιστόλιθους της Μαγματικής σειράς του Χορτιάτη. Η κύρια διεύθυνση ανάπτυξης της λοφώδους περιοχής είναι Β.Δ-Ν.Α ενώ το σύστημα των ραχών και χαραδρώσεων αναπτύσσεται κύρια με αυτή τη διεύθυνση. Νότια του Χορτιάτη και προς την περιοχή Πανοράματος-Θέρμη υπάρχει το τεκτονικό βύθισμα της λεκάνης του Ανθεμούντα. Νοτιοανατολικά της Θεσσαλονίκης και από άνω Τούμπα μέχρι Θέρμη, σε ήπιο ανάγλυφο 150m μέγιστο, καθώς και βορειοδυτικά από την Νεάπολη μέχρι τον Πεντάλοφο εκτείνονται τα νεογενή πετρώματα στα οποία επικρατεί η σειρά των ερυθρών αργίλων. Μια άλλη γεωλογική ενότητα είναι τα ιζήματα τριτογενούς και τεταρτογενούς περιόδου, με εδάφη που ανήκουν στα ερυθρά μεσογειακά. 20

21 Γεωτεκτονικά η περιοχή μελέτης βρίσκεται στο όριο της ζώνης Αξιού και της Περιροδοπικής ζώνης. Γενικά χαρακτηριστικά: υψηλή αλκαλικότητα, μεγάλο ποσοστό ανθρακικών αλάτων και μεγάλο επίσης ποσοστό του σκελετικού υλικού. Το Πανόραμα αναπτύσσεται σχεδόν εξ ολοκλήρου πάνω σε γάβρους, βασικά μεταμορφωμένα πετρώματα της μαγματικής σειράς του Χορτιάτη, εκτός από μια μικρή έκταση δεξιά και αριστερά του οικισμού, που αναπτύσσεται στην επαφή της σειράς των ερυθρών αργίλων με τους γάβρους. 21

22 ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ Ειδικότερα το Πανόραμα βρίσκεται νοτιοανατολικά της Θεσσαλονίκης σε υψόμετρο 380m περίπου και γενικά σε πανοραμική θέση. Γενικά εμφανίζονται κλίσεις από ήπιες έως πολύ απότομες ( 50% και άνω). Η περιοχή διασχίζεται από μικρά και μεγάλα ρέματα διαδεχόμενα με ράχες μικρών και μεγάλων κλίσεων. Δορυφορική εικόνα της περιοχής μελέτης από το λογισμικό Google earth 3 Γενικά η υπό μελέτη περιοχή έχει ημιορεινό χαρακτήρα με πολύμορφο ανάγλυφο. ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ Ο Θερμαϊκός κόλπος έχει ολική περίμετρο 70 km, αποτελείται από δύο λεκάνες (εσωτερικό, κεντρικό όρμο) με μέσο βάθος m. Αρκετά από τα ρέματα παραμένουν τον περισσότερο καιρό ξερά, δεν έχουν τρεχούμενο νερό κατά τους θερινούς μήνες. Το νερό των ατμοσφαιρικών κατακριμνησμάτων διηθείται στο έδαφος και παρουσιάζεται πάλι σε διάφορες θέσεις σαν πηγές. Το μεγαλύτερο και κύριο ρέμα που συναντάμε στην περιοχή μας είναι το Βαθύλακκος Ρέμα, το οποίο αρχίζει από το χωριό Χορτιάτη και από το ύψωμα Χορτιάτη και στην θέση Πελτέκι Μύλος συμβάλλουν δύο κλάδοι από τους οποίους ο ένας λέγεται «Γιαστέτζια Ρέμα». Τα νερά του Ν. και ΝΑ. τμήματος χύνονται στον Θερμαϊκό απευθείας. 22

23 1.2.2 Φυσικό βιοτικό περιβάλλον ΧΛΩΡΙΔΑ Ανατολικά στην περιοχή του Χορτιάτη υπάρχουν δάση οξιάς και καστανιάς, δάση αείφυλλων πλατύφυλλων και σκληρόφυλλων, μακί και χορτολίβαδα. Βορειοανατολικά της πόλης εκτείνεται το δάσος του Κέδρινου Λόφου ή Σέιχ- Σου, το οποίο εξελίσσεται σε δάσος πάρκο της Θεσσαλονίκης. Η περιοχή αυτή κηρύχτηκε σαν αναδασωτέα και έχει έκταση στρεμμάτων. Η ζωτική του σημασία είναι να συμπληρώνει την μεγάλη έλλειψη πρασίνου στις ζώνες κατοικίας της Θεσσαλονίκης. Ποικιλία φυτών φύονται στο δάσος από δασικά μέχρι οπωροφόρα, όπως καρυδιές (Juglans regia), συκιές κτλ. Στο φυσικό τοπίο μας διακρίνουμε τρεις φυτοκοινωνικές διαπλάσεις: α) η διάπλαση των σκληρόφυλλων, αείφυλλων, πλατύφυλλων δασών θαμνώδους μορφής με κύριο τον πρίνο και κατά δεύτερο λόγο της αρκεύθου, β) η διάπλαση των βελλονοφύλλων ή κωνοφόρων με κύρια φυτοκοινωνική ένωση της τραχείας πεύκης και γ) η διάπλαση των παραποτάμιων δασών με ενώσεις των διαφόρων ειδών ιτιάς και κυρίως του πλατάνου. Εάν θελήσουμε να κατατάξουμε κατά ζώνες τις φυτοκοινωνικές ενώσεις, διακρίνουμε δύο φυτικές ζώνες, δηλαδή: 1. Tην ζώνη των αείφυλλων θάμνων, που λόγω της κυριαρχίας του δασοπονικού είδους Querqus coccifera (πουρνάρι) χαρακτηρίζετε σαν Quercetum cocciferae. 2. Την ζώνη των φυλλοβόλων θάμνων, που σχηματίζουν δασοπονικά είδη φυλλοβόλων θάμνων σε ίση αναλογία χαρακτηρίζετε σαν μικτό πρεμνοφυές δάσος. Η πλειοψηφία όμως των δένδρων είναι πεύκη (Pinus) και τελευταίως μετά την πυρκαγιά ελληνικά κυπαρίσσια (Cupressus) και κυπαρισσοειδή λέϊλαντ και Αριζόνα. Πλατάνια (Platanus) φύονται στις ρεματιές και πολλές πλαγιές είναι καλυμμένες με πουρνάρια (Querqus coccifera) πουρνάρια μας παρέχουν άφθονο οξυγόνο και τώρα που εξέλειπαν τα γίδια και οι αίγες, στην περιοχή έχουν φουντώσει, επίσης 23

24 συναντήσαμε και αναρριχώμενο κισσό γύρω από το ρέμα, γαύρους, ιτιές και φλαμουριές. ΕΙΚ.4 Πουρνάρι ΕΙΚ.5 ΕΙΚ.6 Υφιστάμενο Πάρκιν ΕΙΚ.7 24

25 ΕΙΚ.8 ΒΡΑΧΩΔΗΣ ΕΚΤΑΣΗ ΣΤΑ ΠΛΑΤΑΝΑΚΙΑ ΜΕ ΑΥΤΟΦΥΗ ΦΥΤΑ 25

26 ΔΑΣΟΠΟΝΙΚΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΩΝΟΦΟΡΟ TΡΑΧΕΙΑ ΠΕΥΚΗ (Pinus brutia) Φιλόφωτο, ταχυαυξές, λιτοδίαιτο, μ, κορμός ευθυτενής, κόμη αρχικά προσαρμογή σε κωνική αργότερα άγονα, ξηρά και διαπλατύνεται. αβαθή εδάφη. Αρσενικά άνθη σε Εύφλεκτο λόγω της κίτρινους ίουλους, ρητίνης που περιέχει. θηλυκά σε υπέρυθρους κωνίσκους. Άνθιση Μάρτιο Απρίλιο.» ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ (Cupressus sempervirens) Θερμόβιο και ξερόβιο είδος, χωρίς απαιτήσεις στο μ., με πυραμοειδή κόμη. Βελόνες λεπιοειδείς έδαφος. Αρκετά σκουροπράσινες. Η ανθεκτικό στη φωτιά. στενή μορφή του προσδίδει ιδιαίτερη αισθητική αξία. ΠΛΑΤΑΝΟΣ Φιλόφωτο, ταχυαυξές, μ. με πλατιά ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ μακροβιότατο, κόμη και οριζόντια ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΟ (Platanus orientalis) πολλαπλασιάζετε με σπόρους και κλαδιά. Τα φύλλα του δίνουν παχιά σκιά. Οι μοσχεύματα. Απαιτεί διαστάσεις του και η υγρό, βαθύ και εντυπωσιακή μορφή πλούσιο έδαφος. του προσδίδουν Αντέχει στην υγρασία ξεχωριστή και σε κακώσεις. μεγαλοπρέπεια. Άνθιση Μάρτιο Μάιο.» ΓΑΥΡΟΣ (Carpinus orientalis) Χωρίς απαιτήσεις από το έδαφος, μπορεί να μ. Με ευρεία κόμη. Ωοειδή φύλλα με αναπτυχθεί σε άνω επιφάνεια βαθύ ασβεστολιθικά εδάφη πράσινο και κάτω 26

27 και βραχώδης θέσεις. ανοιχτότερου χρώματος ΙΤΙΑ (alix alba) Φιλόφωτο, προτιμά 6 25 μ. με πλατιά υγρά εδάφη. Είδος κόμη και λογχοειδή» ολιγαρκές. Αντέχει σε ανοιχτοπράσινα φύλλα. χαμηλές και υψηλές Κιτρινωπά άνθη σε θερμοκρασίες. κυλινδρικούς ίουλους. Ανθίζει Μάρτιο Απρίλιο. ΦΛΑΜΟΥΡΙΑ (Tilia Ημισκιόφυτο, μέτριας μ. με πυκνή και cordata) αύξησης σφαιρική κόμη. Πυκνό πολλαπλασιασμένο με φύλλωμα καρδιόσχημο,» σπόρους και βαθυπράσινα στην ριζοβλαστήματα. πάνω επιφάνεια και Ευδοκιμεί σε γόνιμα γλαυκόχροα στην κάτω. και νωπά εδάφη. Λευκοκίτρινα άνθη σε Ευπαθές στο ψύχος. όρθιους κόρυμβους, αρωματικά. Ανθίζει Ιούλιο. ΘΑΜΝΟΣ ΚΙΣΣΟΣ (Hedera Προτιμά δροσερά Αναρριχώμενο είδος με hedix) εδάφη αλλά δερματώδη πράσινα αναπτύσσεται και σε φύλλα. αβαθή. Αντέχει την έντονη σκίαση.» ΠΟΥΡΝΑΡΙ (Querqus coccifera) Φιλόφωτο, θερμόβιο, αείφυλλο με περιορισμένες μ. συνήθως θαμνώδης μορφής με αφιστάμενους κλάδους. 27

28 απαιτήσεις στο έδαφος, μπορεί να αναπτυχθεί και σε αποβραχωμένες ασβεστολιθικές περιοχές. Σκληρά δερματώδη φύλλα με αγκάθια και καρπός βάλανος. 28

29 ΠΑΝΙΔΑ Την άνοιξη το δάσος πάρκο του Σέιχ-Σου είναι πλημμυρισμένο από τα κελαηδήματα των πουλιών. Ξεχωρίζουν αυτά του βλάχου, του αμπελουργού και του επίμονου θαμνοτσιροβάκου. Από παρατηρήσεις δικές μας στον ειδικό χώρο των πουλιών, στα Πλατανάκια, υπάρχουν πολλά σπάνια είδη, όπως: ΓΑΛΑΖΟΠΑΠΑΔΙΤΣΑ (Parus caeruleus) 11.5 εκ. ΔΕΝΔΡΟΣΠΟΥΡΓΙΤΗΣ (Paser montanuus) 14 εκ. ΤΡΥΠΟΦΡΑΚΤΗΣ (Troglodytes troglodytes) ΚΟΤΣΥΦΑΣ (turdus merula) ΚΟΚΚΙΝΟΛΑΙΜΗΣ (Erithacus rubecula) 14 εκ. ΜΥΓΟΧΑΦΤΗΣ (Μusicapa striata) 13 εκ. ΠΑΠΑΔΙΤΣΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ (Parus major) εκ. Ακόμη στην περιοχή μελέτης, στο παιδικό οικολογικό πάρκο και μέσα σε ειδικούς διαμορφωμένους χώρους υπάρχουν: o Αλεπού (Vulpes vulpes) o Λαγός (Lepus europaeus) o Ασβός (Meles meles) o Κοράκι (Corvus) o Καρακάξα (Pica pica) o Πέρδικα (Alectoris chuckar) o Γεράκι (Falco) o Παγώνι (Pavo) o Πάπιες κατά μήκος του ρέματος, αλλά και διάφορα αποδημητικά πουλιά, όπως τσίχλες. 29

30 ΕΙΚ.9 ΕΙΚ.10 ΕΙΚ.11 30

31 ΕΙΚ.12 ΕΙΚ.13 Σύμφωνα με τη πυροσβεστική στις 8 Ιουλίου 1997 πάνω από το 40% του Σέιχ-Σου κάηκε, στρέμματα έγιναν στάχτη. 31

32 1.3ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Μεταφορικές εγκαταστάσεις δασικών προϊόντων δεν υπάρχουν στην περιοχή αυτή, διότι δεν διενεργούνται υλοτομίες. Όσο αφορά τις κτιριακές εγκαταστάσεις, δασικές μεν κτιριακές μονάδες δεν συναντάμε, ενώ κάθε άλλου είδους κτιριακές εγκαταστάσεις υπάρχουν άφθονες εγκατεστημένες σε ολόκληρη την περιοχή. Εκτός από τις κοινότητες Πανοράματος και Χορτιάτη συναντούμε και πολλά άλλα μεμονωμένα σπίτια, στάνες, στρατόπεδα και άλλα κτίσματα (μοναστήρι κτλ). 1.4 ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ Ολόκληρη σχεδόν η περιοχή και βέβαια όλες οι κατοικημένες της εκτάσεις καλύπτονται πλήρως και εξυπηρετούνται ικανοποιητικά από εκσυγχρονισμένο δίκτυο τηλεπικοινωνίας. Το ίδιο ισχύει και για τον ηλεκτρισμό, αν και δεν υπάρχουν στην περιοχή αυτή πολλές κολώνες της Δ.Ε.Η υψηλής τάσης, που προφανώς θα μας δημιουργούσαν προβλήματα αισθητικής προσαρμογής τους στο περιβάλλον. 32

33 1.5 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ Α) ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ o Πυρκαγιές (λόγω ανθρωπογενών αιτιών): η περιοχή αυτή στο παρελθόν υπέστη πολλές πυρκαγιές που επεκτάθηκαν σε μεγάλες εκτάσεις (1930 και 1997), λόγω του εύφλεκτου υλικού των δασοπονικών ειδών που κυριαρχούν σε αυτήν όπως το πουρνάρι. Μετά τις αναδασώσεις που έγιναν, ο κίνδυνος μεγάλωσε, διότι τα κωνοφόρα είναι πιο εύφλεκτα. Κύριος αίτιος, βέβαια, των πυρκαγιών όπως ξέρουμε είναι ο άνθρωπος, ο οποίος συγχρόνως είναι και ο βασικός υπεύθυνος για πρόληψη και καταστολή τους. ΕΙΚ.14 ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΟΔΟΥ ΠΡΟΣ ΠΛΑΤΑΝΑΚΙΑ o Από το ζωικό κόσμο: Ζημιές από άγρια ή ήμερα ζώα που διαμένουν στο δάσος πάρκο δεν παρατηρήσαμε. Επίσης και οι ζημιές που προκαλούν τα έντομα δεν είναι αισθητές. Εκείνο όμως που εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς κατά περιόδους, στις αναδασώσεις πεύκης κυρίως, είναι οι ζημιές που προκαλούνται από την πευκοκάμπια. Το έντομο αυτό κατατρώει τις βελόνες 33

34 και τους τρυφερούς βλαστούς της Πεύκης μέχρι να εξαφανιστεί το φύλλωμα τελείως, ενώ το δέντρο αναλαμβάνει πάλι με αύξηση της κόμης του μόνο μετά από πάροδο αρκετού χρόνου, αφού υποστεί την ανάλογη επιβράδυνση στην ανάπτυξη του. Παρουσιάζεται έτσι μια κατάσταση αντιαισθητική και αντί να προσελκύσει το δάσος τον περιηγητή, τον αποτρέπει με την παρουσία των λευκών σακουλιών που κρέμονται από τα κλαδιά των δέντρων. Εκτός από αυτά, οι κάμπιες όταν έρθουν σε επαφή με την επιδερμίδα του ανθρώπου, του προκαλούν σοβαρό κνησμό και άλλες αλλεργικής φύσης ενοχλήσεις, με τα σχετικά επακόλουθα σε βάρος της υγείας του. o Παράσιτα του φυτικού κόσμου: σε ορισμένα δέντρα παρατηρήσαμε ότι ο κορμός τους δεν είναι σε καλή κατάσταση από άποψης ξύλου λόγω του ημιπαράσιτου ιξού, το οποίο όμως δεν επηρεάζει σοβαρά την υγεία των δέντρων. Άλλωστε τα δέντρα αυτά βρίσκονται μεμονωμένα και ελάχιστα στην όλη έκταση της μελετούμενης περιοχής, ώστε δεν αξίζει να γίνεται λόγος για ζημιές από παράσιτα. o Μύκητες: δεν παρατηρήσαμε ζημιές από μύκητες, αν και οπωσδήποτε δρουν στο ξύλο, χωρίς όμως να εμφανίζονται για την επισήμανση τους. Β) ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΟΡΓΑΝΟ ΚΟΣΜΟ o Χιόνι: δεν παρατηρούνται χιονοθραύσεις και χιονοανατροπές στην περιοχή μας, διότι εδώ ιδίως τα τελευταία χρόνια σπάνια παρατηρούνται μεγάλες χιονοπτώσεις και γενικά η χιονοκάλυψη είναι σχεδόν πάντα μικρής διάρκειας. o Άνεμοι: η ένταση των ανέμων που επικρατούν στην περιοχή, είναι πολύ μικρή για να επιφέρει ανεμορριψίες και εκριζώσεις, άρα δεν διατρέχουμε σχετικούς κινδύνους. o Υψηλές θερμοκρασίες: ζημιές από υψηλές θερμοκρασίες δεν παρατηρούνται λόγω του ότι τα χαμηλά υψόμετρα της περιοχής καλύπτονται από το πουρνάρι, που είναι ανθεκτικό στις ακραίες θερμοκρασίες του συγκεκριμένου περιβάλλοντος. o Χαμηλές θερμοκρασίες: αυτές δεν επηρεάζουν την σημερινή δασική βλάστηση, δεδομένου ότι απέμειναν αυτά τα δασικά είδη που αντέχουν στις χαμηλές θερμοκρασίες. Η περιοχή μερικές φορές κατά το παρελθόν έχει 34

35 πληγεί από παγετούς που όμως δεν επέφεραν σοβαρές καταστροφές στην βλάστηση. o Χείμαρροι και όμβρια νερά: οι εκτάσεις με πολύ μεγάλη κλίση και οι εκτάσεις που κατά καιρούς εκχερσώνονται, αποτελούν μόνιμες εστίες χειμαρρικών φαινόμενων των σπουδαιότερων και βασικότερων ρηγμάτων που ολοένα και περισσότερο αποκτούν χειμαρρώδη χαρακτήρα. Οι γυμνές εκτάσεις σε πολλές θέσεις διαβρωθήκαν και εμφανίστηκε το μητρικό πέτρωμα. Άλλες ελάχιστες ευτυχώς εκτάσεις, λόγω της μεγάλης κλίσης τους και της γύμνιας τους από δασική βλάστηση, διαβρώθηκαν και σχημάτισαν χαραδρώσεις λόγω της γαιώδους υφής του εδάφους τους. Με την παράσυρση των εδαφών των ορεινών περιοχών από τα όμβρια νερά, απομακρύνεται το χώμα με τις θρεπτικές ουσίες προς τα κατώτερα σημεία της περιοχής και από κει στη θάλασσα ή τις λίμνες. Η διαδικασία αυτή καθιστά τα ορεινά εδάφη άγονα, ακατάλληλα για φύτευση. Οι ζημιές που προκαλούνται από τα χειμαρρικά φαινόμενα είναι πολύ σοβαρές, δεδομένου ότι η χειμαρρική αυτή δραστηριότητα διαιωνίζεται με αποτέλεσμα η σημερινή κατάσταση του εδάφους να είναι πολύ κακή από άποψη γονιμότητας. Για τον περιορισμό και την αποτελεσματική τελική εξάλειψη των χειμαρρικών φαινόμενων στην περιοχή αυτή, προτείνονται αναδασώσεις, προσθήκες θάμνων ή απλά συμπλήρωση της ήδη υπάρχουσας εκεί βλάστησης. 35

36 1.6 ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ Στη περιοχή μας υπάρχει ένα ανεπτυγμένο δίκτυο δρόμων, το οποίο συνδέεται με ένα αρκετά πολύπλοκο και καλά ανεπτυγμένο δίκτυο άλλων μικρότερων δρόμων και μονοπατιών που διακλαδίζεται καλύπτοντας όλη σχεδόν την περιοχή. Τα Πλατανάκια βρίσκονται 2 χιλιόμετρα από το Πανόραμα, βόρεια του κεντρικού δρόμου Πανοράματος Χορτιάτη (1), όπου εκεί συνδέεται ο κεντρικός με τον δρόμο που κατευθύνεται προς το βουνό (2). Επίσης υπάρχει και μία διακλάδωση που κατευθύνεται προς το χωριό του Κισσού (3). Μέσα στην έκταση μελέτης, εκτός από τον δασικό δρόμο που χρησιμεύει σε περιπτώσεις πυρκαγιών κτλ, υπάρχουν και τρία μονοπάτια. Τα δύο από αυτά βρίσκονται κατά μήκος του ρέματος που κατεβαίνει από το βουνό του Χορτιάτη (4,5). Το τρίτο μονοπάτι ανεβαίνει το βουνό, περνάει από τον δασικό δρόμο και καταλήγει στον δρόμο για τον Κισσό (6) και πιο πάνω συνεχίζει μια τεράστια έκταση δάσους που ανήκει στο Σειχ- Σου. Παρακάτω φαίνεται μια αεροφωτογραφία που φαίνονται οι δρόμοι και τα μονοπάτια με αντίστοιχη αρίθμηση όπως και παραπάνω. 36

37 Δρόμοι (1,2,3) και μονοπάτια(α,β,γ) α β γ

38 1.7 ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ Στη περιοχή μελέτης μας διακρίνονται τρεις υπάρχουσες διαδρομές (α, β, γ), προσβάσιμες από το κοινό που διασχίζουν το δάσος πάρκο και μέσω αυτών γίνονται οι περιηγήσεις του (βλ. δορυφορική εικόνα). (α) Η πρώτη διαδρομή, βρίσκεται νοτιοδυτικά του δάσους και δεξιά της κεντρικής πλατείας. Ο χρόνος περιήγησης διαρκεί περίπου μία ώρα. Στην αρχή της διαδρομής παρατηρείται μία ακανόνιστη δεξαμενή νερού από πέτρα, στη συνέχεια του ρέματος και στη μέση της διαδρομής βρίσκουμε έναν νερόμυλο από παλαιότερη εποχή και έναν φούρνο. Φαίνεται ως η πιο ανεπτυγμένη αλλά και πλούσια αισθητικά λόγω του υγρού στοιχείου που τη χαρακτηρίζει και τα εστιακά της σημεία.. Γενικά η παρουσία του νερού ως πόρος, συμβάλλει στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας ειρήνης και γαλήνης. Το στοιχείο του νερού δημιουργεί ελκυστικά εστιακά στοιχεία, αντανακλά τον ουρανό και προσθέτει φως στο χώρο μας. ΕΙΚ.15 ΡΕΜΑ ΕΙΚ.16 ΡΕΜΑ 38

39 ΕΙΚ.17 ΠΕΤΡΙΝΗ ΒΡΥΣΗ ΕΙΚ.18 ΚΑΤΕΣΤΡΑΜΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Αριστερά του ρέματος υπάρχει ένας λόφος με έντονες κλίσεις, στον οποίο μπορούν να δημιουργηθούν πρωτότυπες extreme αθλητικές δραστηριότητες αναψυχής. Επιπλέον γίνεται έντονη και η παρουσία των κάδων σε ικανοποιητικό βαθμό. ΕΙΚ.19 ΞΥΛΙΝΟΣ ΚΑΔΟΣ ΕΙΚ.20 39

40 ΕΙΚ.21 Στη συνέχεια δεξιά και αριστερά του ρέματος και ως τέλος της διαδρομής υφίστανται μεγάλες βραχώδης εκτάσεις που μπορούν να συμβάλλουν θετικά στην ανάπτυξη της αναψυχής, με εξαίρεση ένα μεγάλο ξέφωτο πλούσιο σε αυτοφυή λουλούδια και με πολλές προοπτικές για ανάπτυξη του με ξύλινες κατασκευές εναρμονισμένες με το περιβάλλον. ΕΙΚ.22 40

41 ΕΙΚ.23 ΕΙΚ.24 Η διαδρομή είναι σχετικά δύσβατη λόγω της γεωμορφολογίας του εδάφους. Δεξιά του ρέματος βρίσκεται μια μικρής έκτασης περιοχή με λιγοστή βλάστηση στην οποία διακρίνονται τρεις όροφοι των δέντρων του δάσους πάρκου. 41

42 ΕΙΚ.25 Αντιθέτως στην πορεία της διαδρομής αυτής, υφίστανται περισσότερα αρνητικά στοιχεία που οδηγούν στην ανάγκη πετυχημένου σχεδιασμού. Σε πρώτη φάση παρατηρούνται πολλές ακατάλληλες κατασκευές, όπως τραπεζόπαγκοι, κούνιες και χώροι υγιεινής σε άσχημη κατάσταση δίχως εύκολη πρόσβαση και χωρίς να έχει γίνει ποτέ συντήρηση. Επίσης διαπιστώθηκε η έλλειψη φράκτη κατά μήκος του ρέματος με αποτέλεσμα να υπάρξουν σοβαρά ατυχήματα, πεσμένοι κορμοί και σωλήνες. Ακόμη το υδραγωγείο και στύλοι της ΔΕΗ, παραπλεύρως των wc, είναι χωρίς περίφραξη, εξαιρετικά επικίνδυνοι, λόγω των γυμνών καλωδίων σε μέρος με ελεύθερη πρόσβαση. ΕΙΚ.26 ΕΙΚ.27 42

43 ΕΙΚ.28 ΕΙΚ.29 ΕΙΚ.30 Επιπρόσθετα πέραν της έλλειψης ενός κατατοπιστικού συστήματος πινακίδων σήμανσης, το μονοπάτι που οδηγεί στο μικρό οικολογικό πάρκο του χώρου κρίνεται ατελές λόγω έλλειψης φράχτη και μη σωστού δίκτυο μονοπατιών, ώστε ο περιηγητής να οδηγείται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο προς τα σημεία που παρουσιάζουνε αισθητικό ενδιαφέρον. Η μη σωστή διαπαιδαγώγηση των χρηστών προς τον χώρο, έχει ως αποτέλεσμα την ρύπανση του δάσους με σκουπίδια που αφήνουν πάντα στο πέρασμά τους. ΕΙΚ.31 ΑΠΟΨΗ ΡΕΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΣΟΥΣ 43

44 ΕΙΚ.32 ΕΙΚ.33 Εικ.34 Στο κέντρο του δάσους πάρκου και πριν την πρώτη διαδρομή, βρίσκεται ένας μικρός οργανωμένος χώρος με ένα αναψυκτήριο-εστιατόριο καλυμμένο με αναρριχώμενα φυτά και μια πλατεία με τραπεζόπαγκους ικανοποιητική με πλούσια φύτευση σε λουλούδια και φυτά χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, αφού δημιουργήθηκε από τους ιδιοκτήτες του αναψυκτηρίου για προσωπική εκμετάλλευση. Από κει ξεκινάνε και τρία μικρά οργανωμένα μονοπάτια που οδηγούν στις παρακείμενες διαδρομές. 44

45 ΕΙΚ.35 ΑΠΟΨΗ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΕΙΚ.36 ΑΠΟΨΗ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΕΙΚ.37 ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟ ΕΙΚ.38 ΕΙΚ.39 45

46 Η υπάρχουσα παιδική χαρά κοντά στην πλατεία είναι ακατάλληλη για παιδιά αφού λόγω της κλίσης όπου βρίσκεται υπάρχουν νερά με πεταμένα σίδερα και δεν υπάρχει τακτική συντήρηση στα παιχνίδια. Επίσης το έδαφος είναι ακατάλληλο για τέτοιες παιδικές δραστηριότητες λόγω μικρών βράχων στο εδάφους. ΕΙΚ.40 ΕΙΚ.41ΑΠΟΨΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΧΑΡΑΣ (Β) Στη δεύτερη διαδρομή νοτιοανατολικά του δάσους πάρκου, υπάρχουν αρκετά μικρά ξέφωτα με κιόσκια, παγκάκια, βρύσες και κάδους, κατασκευές ικανοποιητικές για την αναψυχική λειτουργία. Η διαδρομή προς τα ξέφωτα είναι μονοπάτια με ξύλινα σκαλοπάτια, δύσβατα για χρήστες μικρής ηλικίας, αλλά χρηστικά και κατάλληλα για νέους που ψάχνουν χώρους απομόνωσης. ΕΙΚ.42 ΕΙΚ.43 46

47 ΕΙΚ.44 ΕΙΚ.45 Εκτός από τα ξέφωτα αυτά, η δεύτερη διαδρομή έχει μεγάλες και απότομες κλίσεις, που μελλοντικά θα φανούν χρήσιμες για την δημιουργία οργανωμένης δραστηριότητας όπως η ορειβασία. ΕΙΚ.46 ΑΠΟΨΗ ΔΑΣΙΚΟΥ ΔΡΟΜΟΥ ΕΙΚ.47 ΠΡΑΝΕΣ 47

48 Επίσης ανάμεσα στη δεύτερη και στην πρώτη διαδρομή βρίσκεται και ο δασικός δρόμος που μπαίνει στο δάσος πάρκο Πλατανάκια για περιπτώσεις πυρκαγιάς (αντιπυρική ζώνη). Σε μια σχισμή ενός βράχου που βρίσκεται εκεί, υπάρχει ένας πανέμορφος μικρός καταρράκτης που καταλήγει σε μια μικρή λίμνη. ΕΙΚ.48 ΕΙΚ.49 ΜΙΚΡΟΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ ΣΤΗΝ 2 ΔΙΑΔΡΟΜΗ Και σε αυτή τη διαδρομή υπάρχει μεγάλο πρόβλημα απορριμμάτων, αποτέλεσμα έλλειψης σεβασμού από τους χρήστες αλλά και έλλειψη συντήρησης από τους αρμόδιους φορείς. 48

49 ΕΙΚ.50 ΕΙΚ.51 (γ) Άξια λόγου είναι και η τρίτη διαδρομή που βρίσκεται βορειοανατολικά του δάσους πάρκου, με μια περιφραγμένη λίμνη με πάπιες, της οποίας τα νερά καταλήγουν στο ρέμα, με έντονο αισθητικό χαρακτήρα για τον χώρο αλλά και πολλά παγκάκια για ξεκούραση. Οι κάδοι και σε αυτήν την διαδρομή είναι αρκετοί (ξύλινοι) και εναρμονισμένοι με το περιβάλλον. ΕΙΚ.52 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΛΙΜΝΗ ΜΕ ΠΑΠΙΕΣ 49

50 ΕΙΚ.53 ΕΙΚ.54 Σε ένα ψηλό σημείο της διαδρομής αυτής, υπάρχει ένα ξύλινο κιόσκι που βλέπει όλο το πάρκο. Το σημείο αυτό είναι ελκυστικό για τους επισκέπτες και παρουσιάζει έντονη χρήση. Επίσης πρέπει να αναφέρουμε την άριστη κατασκευή που υπάρχει για την αποτελεσματική παροχέτευση των νερών των βροχών, που καταλήγουν στο ρέμα και δεν λιμνάζουν στο κέντρο του δάσους πάρκου που βρίσκεται σε χαμηλότερο υψόμετρο σε σχέση με το δάσος. Η υπάρχουσα κατάσταση των πρανών είναι ικανοποιητική σε συνδυασμό με την βλάστηση και το έδαφος. ΕΙΚ.54ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΝΕΡΩΝ ΒΡΟΧΗΣ 50

51 Η διαδρομή σε κάποια σημεία του δικτύου διακόπτεται λόγω κατεστραμμένων μονοπατιών από βανδαλισμούς, κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο και αποτέλεσμα κακής συντήρησης. ΕΙΚ.55 Σοβαρό μειονέκτημα είναι τα πολλά σκουπίδια, όμως στη διαδρομή αυτή βρέθηκαν πολλά τοξικά υλικά πολύ επικίνδυνα για την δημόσια υγεία. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί την απαραίτητη συντήρηση αλλά και φύλαξη του χώρου. ΕΙΚ.56 51

52 ΕΙΚ.57 ΕΙΚ.58 Τέλος, υπάρχουν σημεία με πολύ έντονες κλίσεις, επικίνδυνα διότι δεν υπάρχουν φράχτες. Στο ψηλότερο σημείο της διαδρομής υπάρχει δρόμος που πάει προς τον Κισσό και υπάρχει μια μεγάλη πέτρινη γέφυρα από την οποία από κάτω περνάνε τα νερά του ρέματος, χωρίς όμως την απαραίτητη περίφραξη, κάτι πολύ επικίνδυνο για τους χρήστες. ΕΙΚ.59 ΓΕΦΥΡΙ ΡΕΜΑΤΟΣ 52

53 ΕΙΚ.60 ΛΙΜΝΗ ΜΕ ΠΑΠΙΕΣ ΕΙΚ.61 ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΡΚΟ Για την περιήγηση στο πάρκο υπάρχουν ξύλινα σκαλοπάτια. Αξιοσημείωτο είναι η καθημερινή παρουσία φύλακα στο οικολογικό πάρκο. Σε πολλά σημεία τα νερά του ρέματος έχουν εξατμιστεί και δεν είναι δυνατή η συνεχής ροή του. 53

54 ΕΙΚ.62 Η είσοδος στα Πλατανάκια γίνεται από την βόρεια πλευρά του δάσους πάρκου. Έξω από την είσοδο υπάρχει χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων, όχι οργανωμένο, ένας χώρος δεκαπέντε θέσεων επιστρωμένος με χώμα, για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Περιμετρικά το δάσος πάρκο είναι μερικώς περιφραγμένο και η κύρια είσοδος τις βραδινές ώρες κλείνει με μπάρα. Αυτό βέβαια καθιστά αδύνατη την πλήρη απαγόρευση διότι η περίφραξη είναι εύκολα προσβάσιμη και δεν υπάρχει έλεγχος, από κάποιον αρμόδιο, στο χώρο. Ένα θέμα που θα έπρεπε να απασχολεί τους αρμόδιους φορείς είναι οι ανύπαρκτες πινακίδες ενημερώσεων, το σχεδιάγραμμα επίσκεψης στην είσοδο και η άσχημη εικόνα της εισόδου, αφού προδιαθέτει τον επισκέπτη αρνητικά και τον οδηγεί σε όχι σοβαρές αξιολογήσεις, ως προς την όλη δομή και οργάνωση του πάρκου. 54

55 ΕΙΚ.63 ΕΙΣΟΔΟΣ ΠΑΡΚΟΥ ΕΙΚ.64 ΕΙΚ.65 ΧΩΡΟΣ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ 55

56 ΕΙΚ.66 Τα υλικά τα οποία υπερισχύουν στην περιοχή και τα οποία είναι κατάλληλα και εναρμονισμένα με το περιβάλλον είναι τα διάφορα είδη πέτρας και το ξύλο. ΕΙΚ ΥΛΙΚΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 56

57 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΝΑΛΥΣΗ-ΖΗΤΗΣΗ-ΠΡΟΣΦΟΡΑ KAI ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΨΥΧΗΣ 2.1 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΑΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ Είναι γενιά παραδεκτό ότι η σημερινή κοινωνία ασφυκτιά από την αστυφιλία, το στρες και το συνωστικό στις πόλεις, τον γρήγορο ρυθμό και τι συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής και την μόλυνση του περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα να στρέφεται ο άνθρωπος στην ύπαιθρο και κυρίως στις δασικές εκτάσεις για αναψυχή. Τα δάση και οι δασικές εκτάσεις προσφέρονται ιδιαίτερα για την ικανοποίηση των αναγκών του σύγχρονου ανθρώπου σε αναψυχή, είτε αυτή είναι άτυπη (υπαίθρια γεύματα, περίπατος, απόλαυση θέας, ελεύθερο παιχνίδι) είτε εξειδικευμένη (κυνήγι, ψάρεμα, αναρρίχηση, σπουδή φυσικής ιστορίας, σκι κ.ά.). Η αναψυχή διακρίνεται σε υπαίθρια και σε εκείνη που λαμβάνει χώρα σε κλειστούς χώρους. Ως υπαίθρια ορίζεται η δραστηριότητα ελεύθερου χρόνου που γίνεται σε σχετικά μη αστικό περιβάλλον σε φυσικούς χώρους με πρωταρχικό σκοπό την ευχαρίστηση και την ψυχική και πνευματική ευφορία. Η αναψυχή στην ύπαιθρο δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Δραστηριότητες όπως το κυνήγι, το ψάρεμα κ.ά., χρονολογούνται από την αρχαιότητα. Η συμμετοχή σε δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής αυξήθηκε τελευταία πολύ στις Η.Π.Α., Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας. Η αναψυχή που γίνεται μέσα στα δάση (φυσικά χερσαία οικοσυστήματα) ονομάζεται δασική αναψυχή και είναι μέρος της υπαίθριας αναψυχής. Περιλαμβάνει πολλές δραστηριότητες και χώρους κατασκήνωσης. Πιο συγκεκριμένα από στοιχεία που ισχύουν για τις ΗΠΑ η συμμετοχή σε υπαίθριες δραστηριότητες από ενήλικες είναι για κάθε είδος αναψυχής η εξής: Σκι 8%, κάμπινγκ 12%, κυνήγι 19%, κολύμπι 40%, υπαίθριο γεύμα 75%, ψάρεμα38%, περίπατος17%, σπουδή της φύσης14%, ιππασία 7%. 57

58 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΙΠΑΣΣΙΑ 7 ΣΠΟΥΔΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΨΑΡΕΜΑ 38 ΥΠ.ΓΕΥΜΑ 75 ΚΟΛΥΜΠΙ 40 ΚΥΝΗΓΙ 19 ΚΑΜΠΙΝΓΚ 12 ΣΚΙ ΠΟΣΟΣΤΑ Ιστόγραμμα: Συμμετοχή σε υπαίθριες δραστηριότητες αναψυχής Η αρμονία είναι μίγμα από ενότητα και ποικιλία. Η ενότητα είναι δυνατόν να διαμορφωθεί από την επανάληψη ή την επικράτηση των κυρίαρχων στοιχείων του τοπίου, δηλαδή την μορφή, την γραμμή, την υφή και το χρώμα. Η ποικιλομορφία είναι επιθυμητή σε ένα τοπίο, αλλά εκείνο που δεν μπορεί να διαπιστωθεί είναι ο επιθυμητός βαθμός της. Έλλειψη ποικιλομορφίας οδηγεί στην μονοτονία ενώ πολύ φέρνει σύγχυση. Μια λεπτή ισορροπία Μεταξύ των άκρων οδηγεί σε μια ευχάριστη αίσθηση ενότητας στην σύνθεση του τοπίου. Πολλοί αρχιτέκτονες τοπίου χρησιμοποιούν τον όρο επανάληψη σε παρόμοιες περιπτώσεις ακραίων ποικιλοτήτων, επανάληψη η οποία δίνει έκφραση και σημασία στην ποικιλία γιατί ελέγχει τη μονοτονία ή τη σύγχυση που προκύπτει από την κακή χρήση της, ενώ ταυτόχρονα υποβάλλει την αίσθηση της τάξης στον παρατηρητή του τοπίου. Τόσο ο μελετητής όσο κυρίως ο εφαρμοστής της μελέτης θα πρέπει να έχουν υπόψη τους δύο βασικές αρχές που είναι απαραίτητες για τη σωστή οργάνωση και την αποτελεσματική διαχείριση των έργων αναψυχής και που αναφέρονται: α) στην ικανοποίηση των αναγκών των επισκεπτών και β) στην προστασία του περιβάλλοντος. 58

59 2.2 ΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΔΑΣΙΚΗΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ Σαν δασικό προϊόν υπόκειται και η αναψυχή στο δάσος στους νόμους προσφοράς και ζήτησης. Βασικά στοιχεία για τον σχεδιασμό της είναι το ύψος της ζήτησης και οι δυνατότητες προσφοράς της κατά χώρο και χρόνο. Η ζήτηση της δασικής αναψυχής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: ανθρώπινους, οικονομικούς, συγκοινωνιακούς από τον διαθέσιμο ελεύθερο χρόνο του ανθρώπου, τα διαθέσιμα μέσα αναψυχής, της κλιματολογικές συνθήκες, τα μέσα συγκοινωνίας και ανταγωνιστικές συνθήκες ανάμεσα στα διάφορα κέντρα αναψυχής. Η προσφορά της δασικής αναψυχής που δεν είναι σταθερή αλλά κυμαίνεται από περιοχή σε περιοχή. Προσδιορίζεται με βάση την έκταση που απαιτείται για την κάλυψη της ζήτησης και από την εκλογή των θέσεων μέσα στο γενικότερο χώρο του δάσους με προϋπόθεση ην όσο το δυνατό καλύτερη ποιότητα της. Το περιαστικό δάσος-πάρκο του Σέϊχ Σου περιβάλλει τη πόλη της Θεσσαλονίκης από την οποία και προέρχεται ο κύριος όγκος επισκεπτών σ αυτό. Ο συνολικός αριθμός των μόνιμων κατοίκων του νομού ανέρχεται στο σύμφωνα με την τελευταία απογραφή πληθυσμού του Στην ευρύτερη περιοχή γύρω από το δάσος πάρκο βρίσκονται διάφορα χωριά τα κυριότερα εκ των οποίων είναι το Πανόραμα με κατοίκους, ο Χορτιάτης με κατοίκους, η Εξοχή με κατοίκους, το Ασβεστοχώρι με κατοίκους. Το πλήθος των κατοίκων των παραπάνω χωριών απασχολείται κυρίως στα αστικά κέντρα, σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και στο δημόσιο, ενώ ένα μικρό μόνο ποσοστό ασχολείται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη ανάγκη των πολιτών που εργάζονται και κατοικούν στην πόλη να έρχονται πιο συχνά σε επαφή με τη φύση και τις ευεργετικές προσφορές της. Οι κάτοικοι της πόλης και της γύρω περιοχής είναι άτομα που περιλαμβάνουν όλες τις κατηγορίες μορφωτικού επιπέδου και εισοδήματος. Έτσι έχουμε πολίτες, οι οποίοι λόγω του χαμηλού τους εισοδήματος και του λίγου διαθέσιμου χρόνου θα προτιμούσαν την αναψυχή στο δάσος - πάρκο του Σέϊχ Σου που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τις οικίες τους. Κατά τη διάρκεια του έτους δεν παρουσιάζεται ιδιαίτερη διακύμανση του πληθυσμού των περιοχών που καθορίζουν τη ζήτηση αναψυχής στο Σέϊχ Σου. Η ζήτηση αναψυχής είναι όρος οικονομικός και εκφράζει το κατά πόσο ζητείται η αναψυχή. Η έρευνα ζήτησης αναψυχής μας οδηγεί στην κατά προσέγγιση 59

60 εκτίμηση του αριθμού των επισκεπτών, του είδους των δραστηριοτήτων, του χρόνου παραμονής και την εποχή επίσκεψης ώστε να γίνει ο σωστός προγραμματισμός για την εκτέλεση των διαφόρων έργων που θα πραγματοποιηθούν στο χώρο. Ενεργός πληθυσμός από άποψη δασικής αναψυχής είναι το μέρος του πληθυσμού μιας περιοχής που κάνει χρήση θεωρητικά των προσφερόμενων μέσων δασικής αναψυχής. Το ύψος του ενεργού πληθυσμού μιας περιοχής που αναφέρεται σε ένα ορισμένο δάσος αναψυχής, εξαρτάται από το μέγεθος του πληθυσμού και από την κατανομή του στο χώρο σε σχέση με το συγκεκριμένο δάσος- πάρκο. Σύμφωνα με έρευνες που έγιναν στις Η.Π.Α το 90 % της υπαίθριας αναψυχής λαμβάνει χώρα σε ακτίνα 200 Κm από τα οικιστικά κέντρα ενώ το υπόλοιπο 10 % σε περιοχές που απέχουν περισσότερο από 200 Κm. Από τα παραπάνω δύο ποσοστά αυτό που μας ενδιαφέρει για την ανάπτυξη της δασικής αναψυχής είναι το 90 %, το οποίο διαχωρίζεται σε 60% και 30 %. Το 60% αναφέρεται στον πληθυσμό που περιορίζεται σε ημερήσιες εξόδους και κινείται σε μια ζώνη 65 Κm γύρω από το οικιστικό κέντρο. Το 30 % αναφέρονται σε εξόδους "Σαββατοκύριακου" που καλύπτουν βασικά μια ζώνη πλάτους 135 Κm μεταξύ 65 και 200 Κm γύρω από το οικιστικό κέντρο. Με κέντρο το υπόψη οικιστική μονάδα χαράζονται πάνω σε δασικό χάρτη της περιοχής κύκλοι ακτίνας 65 και 200 Κm. Αν οι κύκλοι αυτοί περικλείουν τμήματα δασών της περιοχής, σημαίνει ότι τα τμήματα αυτά των δασών θα χρησιμοποιούνται για αναψυχή από τους κατοίκους του συγκεκριμένου οικιστικού κέντρου κατά τις ημερήσιες εξόδους τους ή κατά τα Σαββατοκύριακα και μάλιστα αναλογικά σε ποσοστά όπως αναφέρεται πιο πάνω. Τα τμήματα του δάσους που περιλαμβάνονται στους κύκλους ακτίνας 65 και 200 km εμβαδομετρούνται και στη συνέχεια γίνεται αναγωγή της επιφάνειας τους σε ποσοστό % της συνολικής έκτασης της αντίστοιχης ζώνης, δηλαδή της επιφάνειας του κύκλου ακτίνας 65 km και της επιφάνειας που περιβάλλει την κυκλική επιφάνεια ακτίνας 65 km και περικλείεται από τον κύκλο ακτίνας 200 km. Τα ποσοστά αυτά της έκτασης κάθε ζώνης, που καταλαμβάνονται από το μελετώμενο δάσος αναψυχής πολλαπλασιάζονται αντίστοιχα με τα ποσοστά 60% και 30% που ορίζονται πιο πάνω. Τα γινόμενα αυτά όταν πολλαπλασιαστούν με τον πραγματικό πληθυσμό του υπόψη οικιστικού κέντρου, δίνουν τον ενεργό πληθυσμό 60

61 δασικής αναψυχής αυτού σε σχέση προς τα αντίστοιχα τμήματα του συγκεκριμένου δάσους. Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται για κάθε οικιστικό κέντρο της περιοχής, το άθροισμα δε των μερικών ποσών δίνει συνολικά τον ενεργό πληθυσμό αναψυχής για το μελετώμενο δάσος πάρκο, χωριστά για τις δύο ζώνες. Σύμφωνα με την παραπάνω Αμερικάνικη μέθοδο προσδιορισμού της ζήτησης και της προσφοράς ενεργούμε στην περιοχή μελέτης μας ως εξής: ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ 2001 ΠΟΛΗ ΚΑΤΟΙΚΟΙ (ΑΠΟΓΡΑΦΗ 2001) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ ΚΙΛΚΙΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΣΕΡΡΕΣ ΔΡΑΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΞΑΝΘΗ ΕΔΕΣΣΑ ΒΕΡΟΙΑ ΦΛΩΡΙΝΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΚΟΖΑΝΗ ΓΡΕΒΕΝΑ ΛΑΡΙΣΑ ΤΡΙΚΑΛΑ ΒΟΛΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑ Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα στην ζώνη των 65 km ανήκουν οι πόλεις Θεσσαλονίκη, Πολύγυρος, Κιλκίς και Κατερίνη με συνολικό πληθυσμό κατοίκους και στην ζώνη των 200 km ανήκουν οι πόλεις Σέρρες, Δράμα, Καβάλα, Ξάνθη, Έδεσσα, Βέροια, Φλώρινα, Καστοριά, Κοζάνη, Γρεβενά, Λάρισα, Τρίκαλα, Βόλος και Καρδίτσα με συνολικό πληθυσμό κατοίκους. 61

62 1.Ενεργός πληθυσμός. Σε γεωγραφικό χάρτη της Δυτικής Μακεδονίας με κέντρο την περιοχή της Θεσσαλονίκης σχεδιάζουμε κύκλους ακτίνας 65 και 200 χιλιομέτρων. Εμβαδό κύκλου ακτίνας 65 και 200 km: Ε1 = π x r 2 =3.14 x 65 2 = 13266,5 km 2 Ε2= π x r 2 =3.14 x = km 2 Εμβαδόν περιοχή μεταξύ της περιφέρειας του κύκλου των65 km και της περιφέρειας των 200 km: Ε=Ε2-Ε1= ,5=11733,5km 2 Όπου Ε= εμβαδόν δασικής έκτασης της Θεσσαλονίκης Με αναγωγή της έκτασης του δάσους στο εμβαδό του κύκλου ακτίνας 65 Κm έχουμε: ΕΠ=Πληθυσμός x 60% x ε/ε1= x 60% x 5,57/ 13266,5= x 0, = 312 άτομα ΕΠ=Πληθυσμός x 30% x ε/ε2= x 30% x 5,57/125600= x 0,000045= 22 άτομα Όπου ε: Έκταση περιοχής μελέτης (πλατανάκια) 5,57 Ha Λόγω κατασκευής των έργων που θα γίνουν αναμένουμε μια αύξηση της ζήτησης κατά 50% (λανθάνουσα ζήτηση) οπότε ο ενεργός πληθυσμός είναι: 312 x 0,5 = 156άτομα = 468 άτομα 22 x 0,5= 11 άτομα 22+11=33 άτομα = 501 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΝΕΡΓΑ ΑΤΟΜΑ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΕΙΔΟΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΜΕΡΕΣ ΥΠΑΙΘΡΙΟ ΓΕΥΜΑ 3,53 ΠΕΡΙΠΑΤΟ 5,91 ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ 0,86 62

63 2.Εκτίμηση του βαθμού συμμετοχής του πληθυσμού. Το γινόμενο του ενεργού πληθυσμού επί το βαθμό συμμετοχής δίνει τη ζήτηση για κάθε είδος αναψυχής. Είδος αναψυχής Ποσοστό συμμετοχής % Ιππασία 7 Μελέτη της φύσης 14 Περίπατος 17 Ψάρεμα 28 Υπαίθριο γεύμα 75 Ζήτηση σε (ΗΕ)*= Ενεργός Πληθυσμός Χ Βαθμό Συμμετοχής Η ΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΣΕ ΗΕ ΣΤΗΝ ΖΩΝΗ ΤΩΝ 65 km ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΕΙΝΑΙ: Για υπαίθριο γεύμα 468 x 3,53 =1652 ΗΕ Για περίπατο 468 x 5,91 =2766 ΗΕ Για κατασκήνωση 468 x 0,86=402 ΗΕ Η ΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΣΕ ΗΕ ΣΤΗΝ ΖΩΝΗ ΤΩΝ 200 km ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΕΙΝΑΙ: Για υπαίθριο γεύμα 33 x 3,53 =116 ΗΕ Για περίπατο 33 x 5,91 =195 ΗΕ Για κατασκήνωση 33 x 0,86=28 ΗΕ * ΗΕ = "Ημέρα Επισκέπτης ": είναι μονάδα μέτρησης της περιηγητικής χωρητικότητας του δάσους και ορίζεται σαν η επίσκεψη στο δάσος - πάρκο ενός επισκέπτη για μια μέρα. Οι προτεινόμενοι χώροι αναψυχής θα είναι στη διάθεση του κοινού καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Εξαιρείται μόνο το διάστημα ενός μηνός κατά το οποίο θα γίνεται συντήρηση των έργων και γενικά του χώρου. 63

64 Από έρευνες βρέθηκε ότι κάθε μέρα της εβδομάδας από Δευτέρα μέχρι Παρασκευή (60%) ισοδυναμεί από πλευράς φόρτισης περιηγητών με το 1/3 των ημερών Σάββατο, Κυριακή και των γιορτών. Επομένως οι μέρες πραγματικής χρήσης είναι: Για το υπαίθριο γεύμα: 365 ημέρες 94 Σ/Κ 20 αργίες = 251 Ημέρες πραγματικής χρήσης : 251/ = 197 H απαιτούμενη έκταση για κάθε είδος αναψυχής ανά ΗΕ και ο συντελεστής περιφοράς χρήσης δίνονται από το παρακάτω πίνακα Είδος αναψυχής Απαιτούμενη έκταση (m2 Συντελεστής /ΗΕ) χρήσης Υπαίθριο γεύμα ,5 περιφοράς Κατασκήνωση Περίπατος 28 1,5 Με βάση τα παραπάνω στοιχεία που υπολογίσαμε μπορούμε να βρούμε τη συνολική απαιτούμενη έκταση (Σ. Α. Ε) για κάθε είδος αναψυχής από το τύπο: Σ. Α. Ε. = Ζήτηση σε Η.Ε. x έκταση ανά Η.Ε. / ημέρες πραγματικής χρήσης x συντελεστή περιφοράς χρήσης Για τη ζώνη των 65 km Σ.Α.Ε. για υπαίθριο γεύμα = 1652 x 100 / 197 x 1,5 =559 m 2 0,06 ha Σ.Α.Ε για περίπατο= 2766 x 28 / 197 x 1,5=262 m ha Σ.Α.Ε για κατασκήνωση (αθλοπαιδίες)= 402 x 150 / 197 x 1=306 m 2 0,03ha Για τη ζώνη των 200 km Σ Α.Ε. για υπαίθριο γεύμα =116 x 100 / 197 x 1,5= 39,2m 2 0,004ha Σ.Α.Ε για περίπατο=195 x 28 / 197 x 1,5= 18,4m 2 0,002ha Σ.Α.Ε για κατασκήνωση (αθλοπαιδίες)=28 x 150 / 197 x 1= 21,3m 2 0,0021ha 64

65 2.3 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Όπως αναφέραμε η περιοχή μελέτης βρίσκεται στους πρόποδες του Χορτιάτη Θεσσαλονίκης και σε υψόμετρο 380μέτρων από το Θερμαϊκό κόλπο. Μέσα στο δάσος - πάρκο συνδυάζει την φυσική ομορφιά του τοπίου με την ανθρώπινη παρέμβαση. Ένας χώρος που με τις κατάλληλες διαμορφώσεις θα προσελκύει καθημερινά εκατοντάδες κόσμο που θα απολαμβάνουν το δώρο αυτό της φύσης Γύρω περιοχή Η περιοχή γύρω από τα Πλατανάκια είναι πολύ ήσυχη και αραιοκατοικημένη. Η μεγαλύτερη έκταση της γύρω περιοχής είναι δασική. Υπάρχουν ενημερωτικές ταμπέλες που καθοδηγούν τον επισκέπτη στα Πλατανάκια και ο δρόμος είναι στρωμένος και εύκολα προσβάσιμος. Δορυφορική εικόνα της περιοχής μελέτης από το λογισμικό Google earth 4 65

66 ΕΙΚ.72 ΤΑΜΠΕΛΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΙΚ.73 ΤΑΜΠΕΛΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΙΚ.74 ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 66

67 ΕΙΚ.75 Δυτικά από την περιοχή μελέτης βρίσκεται ένα κομμάτι γης, που γίνονται έργα για τα οποία αρνήθηκαν να μας απαντήσουν τι είναι και δεν μας άφησαν να το φωτογραφήσουμε από κοντά. 67

68 2.4 ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Αναψυχή σημαίνει δραστηριότητα ή προσχεδιασμένη αδράνεια που ενεργείται με τη θέληση κάποιου. Διαφέρει από την εργασία η οποία γίνεται με σκοπό να κερδηθούν χρήματα ή να καλυφθούν άμεσες ανάγκες της ζωής. Και, ακόμα, διαφέρει από τις άλλες καθημερινότητες, όπως φαγητό, ύπνος, νοικοκυριό κλπ. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της αναψυχής δεν είναι η καθαυτή δραστηριότητα αλλά η διάθεση με την οποία γίνεται. Η αναψυχή διακρίνεται σε υπαίθρια και σε εκείνη που λαμβάνει χώρα σε κλειστούς χώρους. Ως υπαίθρια ορίζεται η δραστηριότητα ελεύθερου χρόνου που γίνεται σε σχετικά μη αστικό περιβάλλον σε φυσικούς χώρους με πρωταρχικό σκοπό την ευχαρίστηση και την ψυχική και πνευματική ευφορία. Η αναψυχή στην ύπαιθρο δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Δραστηριότητες όπως το κυνήγι, το ψάρεμα κ.ά., χρονολογούνται από την αρχαιότητα. Η συμμετοχή σε δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής αυξήθηκε τελευταία πολύ στις Η.Π.Α., Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας. Δάσος αναψυχής είναι μικρή η μεγάλη έκταση, όπου: 1) Το τοπίο, η βλάστηση, τα ζώα, οι γεωμορφικοί σχηματισμοί τα ρέοντα ή στάσιμα νερά είναι μεγάλης αξίας και ιδιαίτερα προσφέρονται για αναψυχή. Με βάση τις αρχές και τα μέσα της Αρχιτεκτονικής του τοπίου είναι δυνατό να διαμορφωθεί σε τοπίο φυσικών καλλονών χωρίς να επηρεάζονται σημαντικά οι άλλες λειτουργίες του δάσους. 2) Οι αρμόδιες αρχές έχουν εκδηλώσει τη βούλησή τους να διαμορφώσουν, συντηρήσουν και αναπτύξουν το τοπίο για παροχή υπηρεσιών αναψυχής. 3) Οι επισκέπτες μπορεί να εισέρχονται και να κάνουν χρήση των ευκολιών αναψυχής σύμφωνα με ορισμένες αρχές και κανόνες. Οι ανάγκες των επισκεπτών μπορούν να διακριθούν σε δυο κατηγορίες, που περιλαμβάνουν τις λειτουργικές και τις αισθητικές απαιτήσεις τους. 68

69 Για τα δάση αναψυχής, όπου η αναζήτηση αναψυχής στα δάση είναι έντονη, έχει ορισθεί ότι η συνολική έκταση των χώρων αναψυχής, όπου ουσιαστικά κινούνται οι επισκέπτες περιηγητές θα πρέπει να κυμαίνετε ανάλογα με τις συγκεκριμένες συνθήκες από 1% μέχρι 25% της όλης έκτασης. Βλέπουμε ότι οι χώροι αναψυχής σχετικά με ολόκληρο το δάσος πάρκο καταλαμβάνουν μικρό ποσοστό, με αποτέλεσμα μια περιορισμένη έκταση να δέχεται όλο το βάρος των επισκεπτών με καταστρεπτικές, συχνά, συνέπειες γι αυτήν. Οι δυσμενείς όμως επιδράσεις του πλήθους είναι προτιμότερο και σκόπιμο να περιορίζονται στους χώρους αυτούς, παρά να εξαπλώνονται σε όλη τη δασική περιοχή σε εκτατική μορφή. Προκύπτει, από τα παραπάνω η αναγκαιότητα υπεύθυνης και προσεκτικής οργάνωσης κατά χώρο και κατά χρόνο των χώρων αυτών, ώστε αυτοί να προσφέρουν βέβαια την δυνατότητα της δασικής αναψυχής αλλά συγχρόνως και να ικανοποιούν την απαίτηση για προστασία του δάσους από κάθε ζημιά, που μπορεί να προκύψει από την ανοργάνωτη περιπλάνηση των περιηγητών μέσα στο δάσος - πάρκο. Οι χώροι αναψυχής, δηλαδή οι χώροι υπαίθριου γεύματος, κατασκήνωσης και θέσεις θέας θα πρέπει να είναι έτσι οργανωμένοι και εξοπλισμένοι, ώστε να καλύπτουν ένα διπλό σκοπό: από τη μία μεριά να προσφέρουν στον επισκέπτη: 1.άνεση παραμονής 2.ασφάλεια εναντίον κάθε κινδύνου 3.αισθητική και ψυχική ικανοποίηση στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό και 4.οργανωμένους, κατά το δυνατό, χώρους παιχνιδιών και από την άλλη να εξασφαλίζουν την καλή διαχείριση του δάσους με 1. την συγκέντρωση των περιηγητών σε μικρή σχετικά έκταση 2. τον περιορισμό στο ελάχιστο της φροντίδας καθαριότητας 3.τον περιορισμό μέχρι μηδενισμού της υποβάθμισης του εδάφους 4. την απόλυτη προστασία του νερού των πηγών από μόλυνση και 5. την εύκολη διοίκησή του Η αξία και η καταλληλότητα των διάφορων θέσεων του δασικού τοπίου για οργάνωση χώρων αναψυχής εξαρτάται από διάφορους βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες. 69

70 Βιοτικοί παράγοντες είναι η υπάρχουσα βλάστηση και τα ζώα στην περιοχή αυτή, ενώ τους αβιοτικούς ή φυσικούς παράγοντες αποτελούν το κλίμα (θερμοκρασία, βροχοπτώσεις, άνεμοι), η τοπογραφική διαμόρφωση (κλίση, η θέση στη πλαγιά, η έκθεση στον ορίζοντα), το έδαφος, τα νερά και το γενικό περιβάλλον. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα καθώς και τη συνολικά απαιτούμενη έκταση για υπαίθριο γεύμα, κατασκήνωση και περίπατο, θα προτείνουμε μικρούς και διασκορπισμένους στο δάσος πάρκο χώρους αναψυχής, με κιόσκια, τραπεζόπαγκους και μικρές κατασκευές, σύμφωνους με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής που την καθιστούν κατάλληλη για το σκοπό αυτό. Οι χώροι αυτοί θα βρίσκονται κυρίως στα σημεία θέσεων θέας αλλά και στις ομαλές επιφάνειες του δάσους, που μας επιτρέπουν την δημιουργία αυτών. 70

71 2.5 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Η περιοχή μελέτης, τα Πλατανάκια Πανοράματος, έχουν έκταση 5,57 Ha από τα οποία, σύμφωνα με τις παραπάνω μετρήσεις μας, θα αναπτύξουμε τις προτάσεις σε διασκορπισμένους χώρους αναψυχής συνολικής έκτασης 590 m 2. Οι χώροι αυτοί θα διαχωριστούν ανάλογα με τις χρήσεις τους, στο υπαίθριο γεύμα, στις αθλοπαιδίες,στην ξεκούραση και στον περίπατο. Το υπαίθριο γεύμα θα καταλαμβάνει συνολική έκταση 637,7 m 2, τα οποία πρόκειται να διαμορφώσουμε σε τρεις διαφορετικούς χώρους του πάρκου, με ξύλινους τραπεζόπαγκους και ξύλινα οκταγωνικά κιόσκια. Αυτό θα γίνει για να αποφευχθεί την έντονη συγκέντρωση των επισκεπτών σε ένα σημείο και δημιουργηθούν προβλήματα όπως η συμπίεση εδάφους Η πάκτωση των κατασκευών αυτών θα γίνει στο έδαφος με σκυρόδεμα, σε μικρό βάθος 30 εκατοστών και οπωσδήποτε το μέρος του ξύλου μέσα στο έδαφος θα πρέπει να επαλειφθεί με πίσσα για να αποφευχθεί η σήψη του ξύλου. Ο πρώτος χώρος που προτείνουμε για διαμόρφωση είναι η περιοχή του νερόμυλου, η οποία πληρεί προϋποθέσεις για την δημιουργία μεγαλύτερης έκτασης χώρου αναψυχής, σε σχέση με τους υπόλοιπους. Ο δεύτερος χώρος θα είναι στη περιοχή κατά μήκος του ρέματος, στο ξέφωτο της πρώτης διαδρομής νοτιοδυτικά. Ο τρίτος χώρος, θα είναι στο μέσον της δεύτερης διαδρομής όπου υπάρχουν ήδη κάποιες λιγοστές κατασκευές, όπως ένας τραπεζόπαγκος και ένα ξύλινο παιχνίδι για τους μικρούς επισκέπτες της περιοχής, και όπου το έδαφος στο σημείο αυτό είναι ομαλό. Ξέχωρα από τους χώρους υπαίθριου γεύματος, θα τοποθετηθούν μεμονωμένα παγκάκια για να ξεκουράζονται οι επισκέπτες και να απολαμβάνουν την πέριξ καταπράσινη μειδιώσα φύση. Ακόμα, δύο κατεστραμμένες γέφυρες προτείνουμε να αποκατασταθούν με καινούριες κατασκευές. Από τα βασικά έργα για την εξυπηρέτηση των αναγκών των επισκεπτών είναι η ύδρευση του χώρου και η αποχέτευση των υδάτων και λυμάτων από την περιοχή. Η ύδρευση θα γίνει με αξιοποίηση των πηγών της περιοχής και η αποχέτευση με μικρά έργα ή απορροφητικοί βόθροι. 71

72 Επιπρόσθετα θα τοποθετηθούν διασκορπισμένα στο δάσος πάρκο και στα σημεία εστίασης, ξύλινοι κάδοι και βρύσες για την καθαριότητα των χώρων, την εξυπηρέτηση των επισκεπτών και την ομαλή λειτουργία του χώρου. Όσο αφορά τον φωτισμό θα τοποθετήσουμε τέσσερις μεγάλους προβολείς στην πλατεία στο κέντρο του πάρκου, για να φωτίζει όσο το δυνατόν μια μεγάλη ευρύτερη στο πάρκο περιοχή και για να μην γίνουν έργα στο δάσος πάρκο για τα καλώδια του ρεύματος. Οι προβολείς αυτοί θα στοχεύουν τέσσερα διαφορετικά σημεία, την λίμνη με τις πάπιες, το οικολογικό πάρκο με τα ζώα, τις κούνιες και την μεριά όπου θα βρίσκονται οι δυο δραστηριότητες flying fox και monkey bridge και οι χώροι υγιεινής WC. Σκοπός τους είναι να υπάρχει φωτισμός μέχρι κάποια ώρα την νύχτα για την ασφάλεια των επισκεπτών και αργά το βράδυ μπορούν να κλείνουν. Οι υπαίθριοι χώροι υγιεινής θεωρούνται απαραίτητοι για τους υπαίθριους χώρους γεύματος, στην περίπτωση αυτή όμως η εν λόγω κτιριακή εγκατάσταση βρίσκεται σε άθλια κατάσταση και μπορεί να χαρακτηριστεί ανθυγιεινή και εστία μόλυνσης. Προτείνεται έτσι την πλήρη ανακατασκευή του χώρου αυτού από τους αρμόδιους φορείς Όσο αφορά τον παιδότοπο στην πλατεία του δάσους - πάρκου, προτείνεται την εγκατάσταση ειδικών χώρων με κατάλληλο έδαφος για παιδιά, στην περίπτωση αυτή επιλέγεται η τοποθέτηση εδάφους tartan. Τα καταλληλότερα παιχνίδια για τον χώρο είναι οι κούνιες, η τραμπάλα και ένας τροχός.. Επίσης προτείνεται, λόγω του ανώμαλου εδάφους και των μεγάλων κλίσεων, να δημιουργηθούν τρεις οργανωμένες αθλοπαιδίες με προστατευτικά, όπως ορειβασία σε φυσικό έδαφος, flying fox και monkey bridge για παιδιά και μεγάλους, σε συγκεκριμένα σημεία του πάρκου, χωρίς όμως αυτό να καθιστά επικίνδυνο το χώρο για τους επισκέπτες. επίσης θα υπάρχει και ένα μικρό ξύλινο σπιτάκι με πολυκαρβουνική οροφή 6Χ5 μέτρων και με πάχος σανίδας 28 χιλιοστών, για τις απαραίτητες ανάγκες των σπορ. Οι δραστηριότητες αυτές περιστρέφονται γύρω από την «εναέρια μετακίνηση από δέντρο σε δέντρο», μπορούν να διενεργούνται με την παρουσία αρμόδιου- εκπαιδευτή και μετά πληρωμής. Το flying fox είναι ένα μια δραστηριότητα κατά την οποία με ειδικές λαβές κατεβαίνεις από το ψηλό σημείο του βουνού στο χαμηλότερο, κρεμάμενος από ένα σχοινί, το οποίο στην περίπτωση μας θα είναι 17 μέτρων και το monkey bridge περιλαμβάνει το εναέριο περπάτημα πάνω σε ξύλινες σκάλες γέφυρα που έχουν φορά προς τα κάτω και μήκος 8 μέτρων. 72

73 Flying fox monkey bridge Όσο αφορά την ενημέρωση των επισκεπτών ως προς τον χώρο, προτείνεται σε επίκαιρες θέσεις αυτού, να τοποθετηθούν πέντε ξύλινες πινακίδες ενημέρωσης και μία ακόμα με το σχεδιάγραμμα επίσκεψης, στην είσοδο του πάρκου. Για να αντιμετωπιστεί η αδυναμία, ιδιαίτερα των ειδών των πουλιών που φωλιάζουν στις κοιλότητες των δέντρων, στις σχισμές των βράχων και στις τρύπες των τοίχων (εντομοφάγα πουλιά), χρησιμοποιούνται φωλιές τεχνητές. Οι φωλιές αυτές τοποθετούνται σε πάρκα και δάση. Φτιαγμένες από ποικίλα υλικά, ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες φωλιάσματος και ζωής των συγκεκριμένων ειδών, όπως ξύλο, κεραμίδι και με διάφορα σχήματα, και προσφέροντας κατάλληλες συνθήκες, σιγουριά και προστασία από τους θηρευτές τους, συνέβαλαν ώστε να αυξηθεί ο πληθυσμός των πουλιών. Η μέθοδος των τεχνητών φωλιών χρησιμοποιείται εδώ και δεκάδες χρόνια σε διάφορες χώρες, όπως η Αγγλία και η Γερμανία, όπου έχουν τοποθετηθεί εκατομμύρια από αυτές σε δάση και καλλιέργειες. Στη χώρα μας η προσπάθεια ξεκίνησε από την Ορνιθολογική Εταιρεία μόλις λίγα χρόνια πριν. Τα είδη που φωλιάζουν σε τεχνητές φωλιές στην Ευρώπη είναι περισσότερα από είκοσι. Το μεγαλύτερο ποσοστό φωλιάσματος έχουν: ο καλόγερος, ο σταφιδοτσιροβάκος, ο κοκκινούρης, ο κοκκινολαίμης, ο σπίνος, ο τρυποφράχτης, ο φλώρος, η ελατοπαπαδίτσα, η γαλαζοπαπαδίτσα, η καρδερίνα και ο μακρονούρης. Σύμφωνα με την οικολογική μας συνείδηση προτείνουμε την τοποθέτηση ειδικών φωλιών σε διάφορα σημεία του πάρκου στα δέντρα. Χώρο στάθμευσης θα διατηρήσουμε τον υφιστάμενο, με τη διαφορά ότι θα κάνουμε επίστρωση χαλικιών και θα δημιουργήσουμε 15 θέσεις αυτοκινήτων και 5 δικύκλων. Τους χώρους αναψυχής, ξεκούρασης, τις δραστηριότητες και όλες τις υπόλοιπες χρήσεις θα τις ενοποιήσουμε με μικρά δρομάκια από βοτσαλόπλακα 73

74 πλάτους ενός μέτρου, (μπηγμένη στο έδαφος, αφότου γίνει ο καθαρισμός από τις πολύ μεγάλες πέτρες) 280 τμ. Τα υπάρχοντα δρομάκια κοντά στο οικολογικό πάρκο και στις δύο διαδρομές θα τα διατηρήσουμε όπως έχουν. Γενικότερα στο πάρκο θα γίνει καθαρισμός των επικίνδυνων αντικειμένων, όπως τις σιδεριές που βρίσκονται κοντά στην πλατεία και στην λίμνη με τις πάπιες. Επίσης κάποιοι μεγάλοι βράχοι που βρίσκονται κατά μήκος του ρέματος θα αφαιρεθούν όσο το δυνατό πιο σωστά, για τη σωστή λειτουργία του ρέματος, αλλά και την διευκόλυνση των μονοπατιών που θα κατασκευαστούν εκεί για την καλύτερη μετακίνηση των επισκεπτών. Από τα σοβαρότερα προβλήματα της υπαίθριας ή δασικής αναψυχής είναι η σωστή λειτουργία των χώρων αναψυχής, η οποία θα βοηθήσει και στη διοίκηση του δάσους- πάρκου αλλά και στην πληροφόρηση των επισκεπτών κατά την παραμονή τους σε αυτόν. Θέσεις θέας Ανάμεσα σε όλους τους υπόλοιπους λόγους κίνησης του επισκέπτη περιηγητή προς και μέσα στο δάσος πάρκο, η απόλαυση ωραίας θέας συνθετικών μορφών του δασικού χώρου αποτελεί συχνά τον πρωταρχικό λόγο. Ο επισκέπτης προσελκύεται από τη δυνατότητα εντυπωσιακής θέας σε τοπία με βλάστηση ιδιαίτερης ομορφιάς, χαρακτηριστικές μορφές, υδάτινες επιφάνειες και ποικίλους γεωμορφικούς σχηματισμούς και μάλιστα όταν έχει ανεμπόδιστη εποπτεία επάνω σε όλα, σχεδόν, τα επίπεδα του τοπίου. Έτσι, κορυφές, υδρόκριτες ή και προβαλλόμενες εξάρσεις (μπαλκόνια) σε πλαγιές με απότομη κλίση, αποτελούν ιδανικές θέσεις θέας. 1. Από την προσφορά ανεμπόδιστης θέας επάνω σε όλα τα επίπεδα του τοπίου. 2.Από την επάρκεια ή όχι κατάλληλου χώρου, όπου να είναι δυνατή ή πρόσκαιρη παραμονή σχετικά μεγάλου αριθμού επισκεπτών. 3. Από τον όγκο και την έκταση των αναγκαίων έργων και εργασιών διαμόρφωσης του χώρου συγκέντρωσης των περιηγητών, και συνεπώς από το βαθμό διαταραχής του φυσικού περιβάλλοντος και το ύψος της σχετικής δαπάνης. 4.Από την ύπαρξη εκεί κοντά κατάλληλης έκτασης, για να διαμορφωθεί σε χώρο στάθμευσης των αυτοκινήτων, καθώς και από τις συνθήκες βατότητας και το μήκος της μεταξύ του χώρου στάθμευσης και της θέσης θέας διαδρομής. 74

75 5.Από τη δυνατότητα προστασίας ή μη της θέσης θέας από τους επικρατούντες εκεί ανέμους. 6.Από την απόστασή τους από τον κύριο δρόμο κίνησης των περιηγητών μέσα στο δάσος-πάρκο, καθώς και από τις συνθήκες βατότητας των παρακαμπτήριων αυτών δρόμων. 7.Από την κατεύθυνση και την γωνία με την οποία πέφτουν οι ηλιακές ακτίνες πάνω στο τοπίο σε σχέση με το παρατηρητή και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τοπίου. 8.Από το είδος τη σύνθεση και την πυκνότητα της βλάστησης που καλύπτει το γύρω χώρο και την ίδια τη θέση θέας, πχ. Φυλλοβόλα πλατύφυλλα δέντρα προσφέρουν ευχάριστη σκιά το καλοκαίρι και τη ζεστασιά του ήλιο το χειμώνα, σε αντίθεση με τα αείφυλλα κωνοφόρα που επιπλέον ρυπαίνουν το χώρο με σταγόνες ρετσινιού. Ειδικά για το πανοραμικό τοπίο, που είναι δυνατόν να αποκαλύπτεται από ορισμένα σημεία του δάσους, δημιουργούνται κατάλληλες «θέσεις θέας», όπου θα μπορούν να σταματούν οι επισκέπτες, να ξεκουράζονται και να απολαμβάνουν τη θέα. Οι θέσεις θέας μπορούν να αποτελούν μέρος των ευκολιών αναψυχής σε έναν ευρύτερο χώρο δασικής αναψυχής και να συνδέονται με το κύριο δίκτυο των πεζοδρόμων με δευτερεύοντα μονοπάτια μικρού μήκους ή ακόμα σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι μεμονωμένες και να είναι προσπελάσιμες με αυτοκίνητο. Στο ειδυλλιακό φυσικό πάρκο "Πλατανάκια", στο ρέμα του Πανοράματος προτείνουμε τρεις εύκολα προσπελάσιμες θέσεις θέας, σε μέρη που πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις. Σε κάθε θέση θέας υπάρχει ένα μεγάλο κιόσκι σε ψηλό σημείο με για την παρατήρηση του πάρκου. ΘΕΣΗ ΘΕΑΣ 1 Η πρώτη καταλαμβάνει το μικρό ύψωμα βόρεια της κεντρικής πλατείας και ανάμεσα στην δεύτερη και στην Τρίτη διαδρομή, με μερικώς ανεμπόδιστη θέα επάνω σε όλα τα επίπεδα του τοπίου. 75

76 ΕΙΚ.76 ΕΙΚ.77 ΘΕΣΗ ΘΕΑΣ 2 Η δεύτερη θέση είναι ένα κιόσκι στο μεγαλύτερο ύψωμα της τρίτης διαδρομής, κοντά στον δρόμο προς τον Κισσό που προσφέρει όμορφη και πανοραμική θέα σε όλη τη περιοχή του δάσους πάρκου και σε πολύ μεγάλη απόσταση. Τα παρατηρητήρια διευκολύνουν τη διαχείριση και τον έλεγχο των επισκεπτών, ενώ παράλληλα συμβάλλουν και στην πληροφόρησή τους. Τα κιόσκια - παρατηρητήρια πρέπει να είναι μικρές κατασκευές ενταγμένες στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής προκειμένου να επιτευχθεί η διακριτική τους παρουσία. Η μορφή τους εξαρτάται από τις ειδικές συνθήκες της θέσης παρατήρησης (υπερυψωμένα, απλά στέγαστρα, καλύπτρες κ.λπ.) ενώ η χωρητικότητά τους πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες επίσκεψης και παρατήρησης μιας μικρής ομάδας επισκεπτών χωρίς προβλήματα. Αναγκαία επίσης είναι η δημιουργία υποδομής, για την υποδοχή των επισκεπτών, την άνετη παραμονή τους, καθώς και την ασφάλεια που προσφέρουν στους επισκέπτες τόσο του συγκεκριμένου τοπίου όσο και της γύρω περιοχής. Η προσπέλαση στα Παρατηρητήρια ενδείκνυται να γίνεται μέσω ενός κατάλληλα διαμορφωμένου δικτύου μονοπατιών. 76

77 ΕΙΚ.78 KIOΣΚΙ ΓΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ Η απόσταση (μήκος διαδρομής) και των δύο αυτών θέσεων από τον κύριο δρόμο κίνησης των περιηγητών, μέσα στο δασικό χώρο, είναι ελάχιστη. Εξάλλου προβλέπετε συμπληρωματικά την κατασκευή παρακαμπτήριων δρόμων, που θα οδηγούν ακριβώς δίπλα στις θέσεις θέας. ΘΕΣΗ ΘΕΑΣ 3 Η τελευταία και πιο μακρινή θέση θέας, βρίσκεται στην πρώτη διαδρομή, πάνω από το ρέμα όπου υπάρχουν τα ερείπια ενός νερόμυλου, που σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές χρονολογείται την εποχή εκείνη, πριν από την άλωση της Θεσσαλονίκης (1430). ΕΙΚ79 Οι τρεις θέσεις θέας απεικονίζονται με κόκκινα βέλη, που δείχνουν την κατεύθυνση της θέας, στο παρακάτω τοπογραφικό σχέδιο της περιοχής. 77

78 Θ2 Θ1 Θ3 ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΕ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΘΕΣΕΩΝ ΘΕΑΣ 78

79 Επειδή η διαχείριση του δάσους αναψυχής θα γίνει πιο σωστά και επισταμένα όταν υπάρχει ένας μόνος φορέας διοίκησης, για την περιοχή ο Δήμος Πανοράματος, προτείνεται η συντήρηση των κατασκευών μία φορά τον χρόνο από τον δήμο. Τέλος, γενικότερα στον χώρο προτείνεται να υπάρχει καθημερινή φύλαξη από αρμόδιο δημόσιο υπάλληλο για την καλύτερη λειτουργία του δάσους πάρκου και την φύλαξη των κατασκευών. Επίσης πιστεύεται ότι μπορεί να γίνει διαφήμιση του πάρκου στο περιοδικό του Δ. Πανοράματος προωθώντας το φυσικό περιβάλλον και τους χώρους αναψυχής, για την προσέλευση κόσμου αλλά και την εκτίμηση του φυσικού περιβάλλοντος από αυτούς. Τέλος εκτιμώμαι ότι οι κατασκευές των ανωτέρω υποδομών, δεν θα επηρεάσουν και θα φορτώσουν των χώρο αναψυχής με περισσότερα άτομα από αυτά που μπορεί να «απορροφήσει» και ούτε θα δημιουργηθούν συνθήκες επιβάρυνσης και πίεσης του φυσικού περιβάλλοντος. 79

80 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ- ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ-ΚΙΝΔΥΝΟΙ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 3.1 ΦΕΚ-ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Για την περιοχή μελέτης ισχύει ο νόμος ΦΕΚ 998/1979 που αναφέρεται στην Προστασία των Δασών και το 2003 ήρθε να συμπληρώσει τον παραπάνω νόμο το ΦΕΚ. 3208/2003 αρ.φύλλου 303, ο οποίος νόμος αναφέρεται στην Προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, κατάρτιση δασολογίου, ρύθμιση εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί δασών και δασικών εν γένει εκτάσεων και άλλες διατάξεις. Μέσα στα παραπάνω ΦΕΚ αναλύονται οι προδιαγραφές για έργα δασικής αναψυχής. Μερικές από τις προδιαγραφές αυτές για την δημιουργία αναψυχής, είναι: 1. στα ιδιωτικά ή διακατεχόμενα δάση με λειτουργίες αναψυχής πρέπει να γίνονται τα απαραίτητα προστατευτικά τεχνικά έργα, με πλήρη επιδότηση από το Κράτος. 2. στα δάση πρέπει να υπάρχει πλήρης και αποτελεσματική επιτήρηση για τη φύλαξή τους από πυρκαγιές, βόσκηση, την προστασία της πανίδας και την πρόληψη δασικών αδικημάτων. 3. στα δάση πρέπει να τοποθετηθούν παρατηρητήρια ή φυλάκια, εφοδιασμένα με τηλεφωνικές συσκευές. 4. προβλέπονται επίσης μέτρα που αφορούν την άγρια πανίδα και τη χλωρίδα, από τον Υπουργό Γεωργίας. 5. κατά τη διαχείριση των δασών λαμβάνεται μέριμνα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας σε όλα της τα επίπεδα, ειδών, οικοσυστημάτων και τοπίου. 6. οι κατασκευές που προβλέπουν οι μελέτες διαχείρισης καθορίζονται και εγκρίνονται τελικά από τον Υπ. Γεωργίας. 7. στις δασικές εκτάσεις επιτρέπονται ενέργειες όπως οι διαλέξεις, οι ομιλίες και εκθέσεις για την προστασία και τη διατήρηση των δασών. 8. για την περιβαλλοντική εκπαίδευση του κοινού η Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος δύναται να προβαίνει: στην οργάνωση συμποσίων, συνεδρίων και λοιπών εκδηλώσεων 80

81 στην οργάνωση ενημερωτικών και επιμορφωτικών σεμιναρίων συλλόγων σχολείων κτλ. 9. οποιαδήποτε οικία, ξενοδοχείο κτλ επιτρέπεται να στεγαστεί στα 300 μέτρα από τα όρια του δάσους. 10. για τις τουριστικές εγκαταστάσεις μετά από πρόταση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, σε σχετικό πρόγραμμα, προβλέπονται εγκαταστάσεις μόνο για τουριστικό σκοπό και αξιοποίηση των. Ως τουριστική αξιοποίηση νοείται η κατασκευή πάσης φύσεως εγκατάσταση για την διαβίωση και την ομαδική αναψυχή με την ανάλογη διαμόρφωση του χώρου. Επιτρέπεται η δημιουργία περιπτέρων, πανδοχείων, ξενώνων εφόσον υπάρχει εγκατάσταση για δραστηριότητα ορειβασίας ή χειμερινού αθλητισμού, τα οποία προβλέπονται ως απόλυτα αναγκαία μέτρα. Αυτό δεν ισχύει για τους Εθνικούς Δρυμούς. Η περιοχή μελέτης αποτελεί εξαίρεση από άλλα δάση, στην απόφαση Υπ. Γεωργίας που προβλέπει την τουριστική αξιοποίηση, με προστασία τη δασική βλάστηση και πανίδα. Η οικοδόμηση όμως που θα δημιουργηθεί δεν πρέπει να ξεπερνά το 10% της έκτασης του δάσους. 81

82 3.2 ΔΑΣΟΣ (προβλήματα- ανταγωνισμός και κίνδυνοι) Το Δάσος είναι Υγεία Πλούτος Πολιτισμός και πρέπει να σωθεί. Το Δάσος, είναι, το Μέλλον που όλοι θέλουμε. Σύντομα όμως, εάν δεν προσέξουμε θα γίνει Παρελθόν διότι οι ευθύνες του ανθρώπου για την καταστροφή του ανέρχονται στο 98 %, και αναλυτικά παρουσιάζονται με τις αιτίες που είναι η αμέλεια του που πλησιάζει το 38 % και οι εμπρησμοί και οι άλλες αιτίες αγγίζουν το 60 %. Το «Δάσος» δεν είναι μόνο δέντρα και θάμνοι. Είναι ένα πολυσύνθετο οικολογικό σύστημα, με δική του ζωή και λειτουργίες που συνυπάρχουν αρμονικά σε μια περιοχή. Είναι ένα φυσικό αγαθό με πολύπλευρη σημασία και ανυπολόγιστη αξία για τον άνθρωπο. Είναι ένας ανανεώσιμος φυσικός πόρος με τεράστιες και ανεξάντλητες δυνατότητες στην περιβαλλοντική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη ενός τόπου, πού συντελεί στη δημιουργία καλλίτερων συνθηκών ζωής. Είναι ο «Κύριος Ρυθμιστής της Βιολογικής ισορροπίας στην Φύση». Γενικά, τα οφέλη που προσφέρει το δάσος στον άνθρωπο είναι πολλά και ποίκιλλα. Πρώτα πρώτα, τα διάφορα δασικά προϊόντα με σημαντικότερο το ξύλο, που με την κατάλληλη μηχανική και χημική επεξεργασία μετατρέπεται σε πολυάριθμα χρήσιμα για τον άνθρωπο προϊόντα. Εκτός όμως, από τα άμεσα υπάρχουν και τα έμμεσα οφέλη καθώς το δάσος προστατεύει το έδαφος από την διάβρωση και αποτρέπει την δημιουργία ορμητικών χειμάρρων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν πολύ μεγάλες καταστροφές. Αποτελεί επίσης, έναν άριστο βιότοπο για την διαμονή, την διατροφή και τον πολλαπλασιασμό των διαφόρων πουλιών και ζώων. Η σημαντικότερη όμως όλων, προσφορά του δάσους στον άνθρωπο, είναι η ευεργετική επίδραση που ασκεί στην υγιεινή, την αισθητική και την πνευματική του κατάσταση, καθώς το δάσος αποτελεί ένα τεράστιο βιολογικό εργοστάσιο παραγωγής καθαρού αέρα και μια ανεξάντλητη πηγή δροσιάς και καλαισθησίας, που συνδέονται στενά με την καλή ποιότητα ζωής στον πλανήτη. Από την πρώτη κιόλας στιγμή της εμφάνισης του στην γη, ο άνθρωπος συνδέθηκε στενότατα με το δάσος, γιατί του εξασφάλιζε με αφορμή τις ανάγκες του τροφή, στέγη και προστασία, ενώ είχε ακόμη άμεση σχέση με τις θρησκευτικές, πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις του. Ανέκαθεν, ο άνθρωπος στάθηκε απέναντι στο δάσος «Φίλος & Προστάτης». Με τις καταστροφικές του όμως 82

83 επεμβάσεις υποβάθμισε, περιόρισε και καταπάτησε το δικαίωμα ύπαρξης και ανάπτυξης του δάσους και έμμεσα ή άμεσα έγινε «Εχθρός & Εξολοθρευτής». Με τις παράνομες δε υλοτομίες, την ανεξέλεγκτη βόσκηση χιλιάδων αιγοπροβάτων και τις συχνές πυρκαγιές έγινε συνεργός σ ένα «Έγκλημα χωρίς Τιμωρία». (Ν. Ελευθεριάδης 1996) Ανταγωνισμός δασικής αναψυχής με υπόλοιπες χρήσεις του δάσους και μέτρα εξουδετέρωσης του Όλοι ξέρουμε ότι το δάσος είναι πηγή αμέτρητων αγαθών για τον άνθρωπο και ότι ένα ανάμεσα σ αυτά είναι η δασική αναψυχή. Η κάρπωση κάποιου από τα υπόλοιπα αγαθά συχνά αποβαίνει περιοριστικός παράγοντας για την άσκηση της δασικής αναψυχής μέσα στο δάσος και αντίστροφα. Έτσι αναπτύσσονται ανταγωνιστικές τάσεις μεταξύ της ανάπτυξης της λειτουργίας της δασικής αναψυχής και της διαχείρισης του δάσους για παραγωγή υλογενών προϊόντων. Ο ανταγωνισμός αυτός παίρνει τις μεγαλύτερες διαστάσεις του στην περίπτωση, μεταξύ άλλων, και των γύρω από μεγάλες πόλεις δασών αναψυχής, αν εξαιρεθούν βέβαια τα δάση πάρκα, περίπτωση στην οποία εμπίπτει και η δασική έκταση που μελετάται. Για την εξουδετέρωση του ανταγωνισμού της δασικής αναψυχής με τις υπόλοιπες χρήσεις του δάσους, πολλά είναι τα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν. Ένα μέτρο το οποίο ήδη ισχύει στη δασική έκταση είναι ο περιορισμός της άσκησης δασικής αναψυχής και η συγκέντρωση των επισκεπτών περιηγητών σε ορισμένες μικρής έκτασης θέσεις του δάσους (χώροι αναψυχής), καθώς και ο κατά χρόνο περιορισμός της λειτουργίας αυτής (ημέρες πραγματικής χρήσης του δάσους). Διότι η συνεχείς συγκέντρωση των επισκεπτών του δάσους σε ορισμένες μικρής έκτασης θέσεις δημιουργεί προβλήματα υποβάθμισης της εκεί βλάστησης και συμπίεση του εδάφους, που επιδρούν αρνητικά όχι μόνο στη παραπέρα λειτουργία της αναψυχής αλλά και στον υγιεινό και προστατευτικό ρόλο της δασικής αυτής περιοχής. (Ν. Ελευθεριάδης 2006) Αλλά συμπληρωματικά του προηγούμενου μέτρα για την εξουδετέρωση του ανταγωνισμού των πολλαπλών χρήσεων είναι σχετικές διατάξεις, κανονισμοί και απαγορεύσεις που διακανονίζουν τις σχέσεις μεταξύ των διάφορων δασικών λειτουργιών, με τελικό πιθανό στάδιο της επικράτηση μιας και μοναδικής 83

84 λειτουργίας, της δασικής αναψυχής, όπως συμβαίνει σε δάση πάρκα όπως αυτό της περιοχής μελέτης Προβλήματα πιθανής ρύπανσης των υδάτων Όπως είναι φανερό, στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους δραστηριοτήτων αναψυχής όπου συγκεντρώνεται καθημερινά ένας μεγάλος αριθμός επισκεπτών - περιηγητών προκύπτουν ποικίλλα προβλήματα, τόσο από την άποψη της καλής λειτουργικότητας των δασικών χώρων, όσο και από την άποψη της υγιεινής και ευχάριστης παραμονής του ανθρώπου μέσα στο δάσος. Τέτοια προβλήματα είναι: 1. Η πιθανή ρύπανση των υδάτων (ρέμα): Τα νερά του ρέματος είναι πολύ εύκολο να ρυπανθούν κοντά σε τέτοιες πολυσύχναστες θέσεις, με ευνόητο αποτέλεσμα διάφορες επιζήμιες επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία. Είναι λοιπόν καθήκον μας αφ ενός βέβαια η απόλυτη προστασία των υδάτων αυτών από κάθε πιθανή ρύπανση με την κατασκευή κατάλληλων έργων αποχέτευσης και στράγγισης, έτσι ώστε να αποτρέπεται και κάθε εδαφική υποβάθμιση και αφετέρου πρωταρχική μας μέριμνα αποτελεί πάντα η σωστή εκλογή των θέσεων όπου θα αναπτυχτούν οι χώροι αναψυχής. Σαν τέτοιες θέσεις θα πρέπει να διαλέγονται σημεία του δάσους μετά από εξέταση των φυσικών ιδιοτήτων του εδάφους: θέσεις που κατακλύζονται από νερά τον χειμώνα ή μετά από έντονες βροχές καθώς και σημεία επίπεδα ή με τέτοια κλίση ή μικροκλίμα ώστε να παραμένουν υγροί και να μην στραγγίζουν γρήγορα, πρέπει να αποφεύγονται. Οι περιηγητές πρέπει να έχουν στην διάθεση τους άφθονο καθαρό πόσιμο νερό και νερό κατάλληλο για να πλυθούν. Με κατάλληλο αποχετευτικό δίκτυο στις βρύσες θα αποφεύγεται η δημιουργία στάσιμων νερών που είναι δυνατό να αποτελέσουν εστίες ρύπανσης, πράγμα που επίσης ισχύει και για τους χώρους υγιεινής (wc), όπου είναι απαραίτητη η κατασκευή βόθρων σύμφωνα με τους κανόνες υγιεινής και σε, όσο το δυνατό, μεγαλύτερη απόσταση από το ρέμα. 2. Η ρύπανση των χώρων αναψυχής: Αυτή είναι αναπόφευκτη στις θέσεις αυτές, επειδή ακριβώς είναι πολυσύχναστες και διότι οι επισκέπτες δυστυχώς πάντα αφήνουν απορρίματα στο πέρασμά τους. Η ρύπανση του χώρου θα αποφευχθεί με την τοποθέτηση δοχείων απορριμμάτων στις κατάλληλες θέσεις και την εκλογή της κατάλληλης βλάστησης που δεν θα πρέπει να προκαλεί οποιαδήποτε ρύπανση των διαφόρων κατασκευών και των υλικών που χρησιμοποιεί ο επισκέπτης. Ένα βασικό 84

85 εξάλλου, μέτρο για την εξουδετέρωση τόσο του προβλήματος μόλυνσης των υδάτων όσο και της ρύπανσης των χώρων αναψυχής είναι η κατάλληλη διαπαιδαγώγηση των επισκεπτών για την καθαριότητα του περιβάλλοντος και την καλή μεταχείριση των διαφόρων κατασκευών και έργων αναψυχής, που συχνά είναι πολύ δαπανηρά. 3. Συμπίεση του εδάφους: Τέλος ένα πολύ βασικό πρόβλημα, είναι η συμπίεση και υποβάθμιση του εδάφους κατά τις μέρες των επισκέψεων, που έχει επίπτωση σ όλη τη βλάστηση και πιο συγκεκριμένα στη βλάστηση των θέσεων αναψυχής. Ο κίνδυνος μειώνεται με τη σωστή εκλογή της θέσης (ανθεκτικά εδάφη στη συμπίεση όπως τα αμμώδη και το κροκαλώδη κτλ), καλή στράγγιση και αποχέτευση των εδαφών αυτών, κατάλληλη διαμόρφωση του χώρου (μονοπάτια) και εισαγωγή ανθεκτικών ειδών στο χώρο που καταπατείται περισσότερο. Εφαρμόζοντας τα παραπάνω μέτρα μπορεί να περιοριστεί και μέχρι μηδενισμού η εδαφική υποβάθμιση Κίνδυνος πυρκαγιών- Χρησιμότητα πυρκαγιών Ένας από τους μεγαλύτερους και πιο επικίνδυνους εχθρούς του δάσους, καθώς και ένα από τα βασικότερα αίτια της σημερινής υποβάθμισης της περιοχής μας είναι η ανεξέλεγκτη πυρκαγιά ή η πυρκαγιά όταν χρησιμοποιείται παράνομα (εμπρησμός) για την εκχέρσωση δασικών εκτάσεων και μετατροπή τους σε γεωργικές. Θα πρέπει να ληφθούν επομένως δραστικά προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα. Οσο αφορά μεν τα προληπτικά μέτρα, η όλη διαμόρφωση της περιοχής σε δάσος αναψυχής και οι προτεινόμενη συνεχή φύλαξη από μόνιμο προσωπικό, συντελούν έτσι ώστε να μην υπάρχουν εύφλεκτα υλικά και έτσι μειώνεται ο κίνδυνος από τις πυρκαγιές. Περισσότερο ακόμη μειώνεται ο κίνδυνος με την κατάλληλη οργάνωση του χώρου καθώς και από τη σωστή καθοδήγηση και πληροφόρηση των επισκεπτών του δάσους. Όσον αφορά τα κατασταλτικά μέτρα, καλό είναι να συγκροτηθεί μόνιμο μηχανοκίνητο συνεργείο καταστολής πυρκαγιών, από τον Δ. Πανοράματος, που να επεμβαίνει έγκαιρα για την κατάσβεση πυρκαγιών στην περιοχή αυτή και να αποφεύγονται δυσάρεστες καταστάσεις όπως η πυρκαγιά του 97 που έκαψε πολλά στρέμματα του Σεΐχ Σου. 85

86 Η πυρκαγιά όμως μπορεί να αποτελέσει και ένα πολύτιμο εργαλείο και όπλο στα χέρια του δασοτεχνικού, όταν αυτή ελέγχεται από αυτόν, και να έχει σαν συνέπεια ευεργετικά αποτελέσματα στην εξέλιξη του οικολογικού περιβάλλοντος της περιοχής όπου εφαρμόζεται. Πολλές φορές οι επεμβάσεις του δασοτεχνικού, με σκοπό να συντηρηθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του δάσους αναψυχής, μπορεί να αποβλέπει ειδικότερα στο να παρεμποδίσουν τη φυσική προοδευτική εξέλιξη των οικοσυστημάτων σε στάδια που δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον, αλλά η οποία οδηγεί σε εξαφάνιση προγενέστερών τους, που έχουν μεγάλο οικολογικό εκπαιδευτικό ενδιαφέρον ή αντίστροφα. Στην περιοχή μελέτης μας θα προωθηθεί η φυσική αναγέννηση και την αποφυγή κινδύνων από ανεξέλεγκτες πυρκαγιές και πιστεύουμε ότι θα υπάρχουν άριστα αποτελέσματα. 86

87 3.3 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η ανάπτυξη της περιοχής σε δάσος οργανωμένης αναψυχής δεν προσφέρει μόνο αισθητικά ευεργετήματα και αξιοποίηση των φυσικών πλεονεκτημάτων της περιοχής αλλά εξασφαλίζει συγχρόνως και τεράστια οικονομικά ευεργετήματα στους εκεί κατοίκους, με αποτέλεσμα μεγάλη αύξηση της τοπικής τουριστικής κίνησης και επακόλουθα τόσο οικονομικής όσο και κοινωνικής φύσης. Τα ευεργετήματα αυτά προέρχονται από: 1. τη δημιουργία κέντρων απασχόλησης του ντόπιου πληθυσμού 2. την ανάπτυξη του τοπικού οδικού συγκοινωνιακού δικτύου 3. την αγορά των προϊόντων του πληθυσμού αυτού που θα τονώσει το τοπικό εμπόριο και θα φέρει ευημερία στην περιοχή Πανοράματος αλλά και στο Χορτιάτη. 4. τη τεράστια αύξηση ενδιαφέροντος για την ύπαρξη και την ασφάλεια του δάσους, αφού αυτό είναι βιοποριστικό μέσο για τους περιοίκους. Επίσης θα υπάρχουν ωφέλειες γιατί με την προσφορά απασχόλησης οι γύρω κάτοικοι δεν θα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την περιοχή τους για να αναζητήσουν δουλεία στην πόλη. Τα είδη απασχόλησης των περιοίκων μπορούν να είναι προσωπικό του δάσους (δασοφύλακες, πυροφύλακες), δημόσιοι υπάλληλοι, εστιάτορες, μικροπωλητές διάφορων προϊόντων όπως εκκλησιαστικά είδη, αφού λίγο πιο πάνω στεγάζεται το μοναστήρι της Αγ. Μακρίνας και άλλα. Τέλος στην περιοχή θα διατηρηθεί η υπάρχουσα βλάστηση ως έχει και θα γίνει κάποια αραίωση και συντήρηση στα δέντρα με αρρώστιες και στα δέντρα που πρέπει να αφαιρεθούν. Η βλάστηση καλύπτει τις ανάγκες των επισκεπτών και δεν επιτρέπει την τοποθέτηση άλλου είδους διότι τότε θα χαλάσει όλη η σκηνική ομορφιά που υπάρχει στο πευκόδασος. Κάθε άλλη πρόσθεση στο δάσος πάρκο όσο αφορά την βλάστηση θα προκαλέσει φόρτιση στον χώρο. 87

88 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 88

89 ΣΧΕΔΙΑ AUTOCAD 89

90 ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΛ. 1/

91 κουνιες SKETCH PLAΝ 91

92 ΘΕΣΕΙΣ ΘΕΑΣ ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΤΑΜΠΕΛΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ ΞΥΛΙΝΑ ΣΚΑΛΟΠΑΤΙΑ ΞΥΛΙΝΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ MONOΠΑΤΙΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΥΠΑΡΧΩΝ ΟΡΝΙΘΟΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΡΚΟ XΩΡΟΙ ΥΓΙΕΙΝΗΣ - WC KΛ.1/200 ΚΛ. 1/

93 ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ 93

94 ΥΠΟΜΝΗΜΑ CONSTRUCTIONS MATERIALS Κιόσκι παρατηρητηρίου Κιόσκι αναψυχής Ρέμα Πέτρα Βοτσαλόπλακα Μπάρα εισόδου Ταμπέλες ενημέρωσης Κάδος απορριμάτων Χορτολίβαδα Aμμος Χαλίκι Tartan Προβολείς VEGETATION Τραπεζόπαγκος Pinus sp. Παγκάκι Fagus sylvatica Βρύση Cypressus ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΡΑΜΑΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ ΈΡΓΟ: ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΑΛΣΟΥΣ ΠΛΑΤΑΝΑΚΙΑ ΣΤΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗ: ΘΕΜΑ: MAIOΣ 2009 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ Φ 1 ΚΛ. 1:200 ΜΕΛΕΤΗΤEΣ ΡΑΛΛΗ ΑΛΙΚΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΛΑΜΑΤΗ 94

95 ΣΧΕΔΙΟ ΠΑΡΟΧΗΣ ΝΕΡΟΥ 95

96 ΥΠΟΜΝΗΜΑ CONSTRUCTIONS MATERIALS Yδραγωγείο Ρέμα Πέτρα Βοτσαλόπλακα Μπάρα εισόδου Σωλήνες πλαστικοί pvc διατομής Χορτολίβαδα Χαλίκι VEGETATION Pinus sp. Fagus sylvatica Cypressus ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΡΑΜΑΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ ΈΡΓΟ: ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΑΛΣΟΥΣ ΠΛΑΤΑΝΑΚΙΑ ΣΤΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗ: ΘΕΜΑ: MAIOΣ 2009 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Φ 1 ΚΛ. 1:1000 ΜΕΛΕΤΗΤEΣ ΡΑΛΛΗ ΑΛΙΚΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΛΑΜΑΤΗ 96

97 ΦΥΛΛΑ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΦΥΛΛΟ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΠΛΑΤΑΝΑΚΙΑ Ο- Μ Α/Α * ** ΤΡΟΠΟΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΦΥΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Α Χ1 ΟΥΡΑΝΟΣ Φ Φ% %ΕΠ.ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ 8% ΕΔΑΦΟΚΑΛΥΨΗ Χ2 ΔΑΣΟΣ Φ Φ% >> 77% Χ3 ΘΑΜΝΟΙ Φ Φ% >> 7% Β Χ4 ΠΟΕΣ ΓΡΑΣΤΕΙΣ Φ Φ% >> 3% ΣΥΝΘΕΣΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ Χ5 ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΔΕΥΤ. Φ Φ% 5% ΦΥΤ.ΕΙΔΩΝ Χ6 ΚΑΤΑΝΟΜΗ Τ ΑΡ. ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΑ Γ Χ7 ΔΑΣΟΠΟΝΙΚΗ Τ Κ/ε ΟΜΗΛΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΥΠΟΡΟΦΟΣ Χ9 ΜΕΣΟ ΥΨΟΣ Τ Κ/ε 1-3 m Δ Χ10 ΠΑΡΟΥΣΙΑ Τ %/ε 5% Χ11 ΚΑΤΑΝΟΜΗ Τ Κ/ε ΣΥΝΔΕΝΔΡΙΕΣ ΚΟΡΜΟΙ ΔΕΝΤΡΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΟΡΜΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ Χ12 ΑΡ.ΚΟΡΜΩΝ/Ha Τ ΑΡ. ΚΟΡΜΟΙ ΜΕ D>5cm Χ13 ΟΓΚΟΣ: Τ m3 350m3/Ha Ε ΚΟΜΗ ΔΕΝΤΡΩΝ Χ14 ΜΟΡΦΗ ΚΟΜΗΣ Τ Κ/υ ΒΡΑΧΥΚΟΜΑ Χ15 ΜΟΡΦΗ ΜΕΣΟΡΟΦ Τ Κ/υ ΒΡΑΧΥΚΟΜΑ Χ16 ΣΥΓΚΟΜΩΣΗ % Τ %/Ε 80% ΓΕΝΙΚΑ Ζ Χ17 ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΠΙΟΥ Τ Κ/ε ΒΑ Χ18 ΚΛΙΣΗ ΤΟΠΙΟΥ Τ %/Κλ. 30% 97

98 ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΠΙΟΥ Α/Α Α ΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΒΑΡ. ΠΟΣΟΤΗΤΑ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ= 20 1 ΒΛΑΣΤΗΣΗ 10 ΒΑΘΜΟΣ 4 2 ΝΕΡΟ 10 ΒΑΘΜΟΣ % 40 ΛΙΜΝΕΣ- ΠΟΤΑΜΙΑ 50 Β ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΣΗΣ ΓΗΣ 25 ΣΥΝΕΧΕΣ ΔΑΣΟΣ- ΒΡΑΧΩΔΗ 24 ΒΑΘΜΟΣ3 ΜΙΚΡΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ 24 1 ΦΥΣ.ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 12 ΒΑΘΜΟΣ 2 ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ 2 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 8 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ 3 ΠΕΡΙΟΧΕΣ 5 ΒΑΘΜΟΣ 5 ΣΤΗΝ ΠΡΙΟΧΗ 25 Γ 1 2 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΓΡΙΑΣ 20 ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΔΟΜΗ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ 15 ΒΙΟΤΟΠΟΣ ΠΟΥΛΙΩΝ 5 >> 5 ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΕΙΔΩΝ ΚΑΤΑ ΑΤΟΜΟ 75 ΒΑΘΜΟΣ1 ΜΟΝΙΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ 5 Δ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΑΓΛΥΦΟ 20 1 ΚΛΙΣΗ 10 ΒΑΘΜΟΣ 2 ΛΟΦΩΔΗ 5-30% 20 2 ΥΨΟΜΕΤΡΟ ΜΕΣΟ ΣΕ m 5 ΒΑΘΜΟΣ ΥΨΟΜΕΤΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ 5 ΒΑΘΜΟΣ Ε ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 15 ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΑΠΌ 1 ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ> ΒΑΘΜΟΣ 5...>50km 25 2 ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΡ. ΠΕΡΙΟΧΕΣ 4 ΒΑΘΜΟΣ 5 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 20 ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ 3 ΔΡΟΜΩΝ 2 ΒΑΘΜΟΣ m 6 4 ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΔΡΟΜΩΝ 1 ΒΑΘΜΟΣ 2 ΔΑΣΙΚΟΣ ΔΡΟΜΟΣ 2 5 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΣΤΙΚΟΣ 3 ΒΑΘΜΟΣ 5 > <200km ΣΥΝΟΛΟ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑΣ

99 ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΛΟ ΤΕΜΑΧΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΔΑΠΑΝΗ/ΤΕΜ e ΠΑΓΚΑΚΙΑ 21 ΤΕΜ ΚΙΟΣΚΙΑ 7 ΤΕΜ ΚΙΟΣΚΙΑ θέσεων θέας 3 ΤΕΜ ΤΡΑΠΕΖΟΠΑΓΚΟΙ 15 ΤΕΜ ΞΥΛΙΝΕΣ ΒΡΥΣΕΣ 6 ΤΕΜ ΞΥΛΙΝΕΣ ΤΑΜΠΕΛΕΣ 6 ΤΕΜ ΞΥΛΙΝΟΙ ΚΑΔΟΙ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ 12 ΤΕΜ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΞΥΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ 5 ΔΡΟΜΟΛ FLYING FOX 2978 ξυλοδοκούς ύψους 3,5 μέτρων 4 m ξυλοδοκό ύψους 2 μέτρων 1 m συρματόσχοινο 35 μέτρων Φ 8 χιλ. 35 m αυλακωτές σανίδες 8 m 8,5 68 MONKEY BRIDGE 1213 αυλακωτές σανίδες 18 m 8, μέτρα σχοινί 40 m 1,5 60 ξυλοδοκο ύψους 3.5 μέτρων 2 m ΞΥΛΙΝΟ ΣΠΙΤΑΚΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 1 ΤΕΜ ΦΩΛΙΕΣ ΠΟΥΛΙΩΝ 50 ΤΕΜ ΠΡΟΒΟΛΕΙΣ 4 ΤΕΜ ΒΟΤΣΑΛΟΠΛΑΚΑ 280 m 2 4, ΧΑΛΙΚΙ 550 m ΤΑRTAN 70 m ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΥΛΙΚΩΝ 3 ΔΡΟΜΟΛ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΣΤΑ WC ΠΟΡΤΑ 3 ΤΕΜ ΠΑΡΑΘΥΡΑ 2 ΤΕΜ ΕΙΔΗ ΥΓΙΕΙΝΗΣ 4 ΤΕΜ 270 ΒΑΨΙΜΟ 6 m ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ 1 ΔΡΟΜΟΛ 50 ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΣΤΟ ΠΑΙΔΟΤΟΠΟ 3 TEM 1000 ΣΥΝΟΛΟ

100 ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΕ ΕΥΡΩ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΩΛΗΝΕΣ - ΣΚΑΦΤΙΚΑ (ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ) ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΠΟΘ. ΠΡΟΒΟΛΕΙΣ 500 ΑΜΟΙΒΗ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ - ΑΔΕΙΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗΣ WC 1000 ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟ 35Ε 8 ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ 50 ΗΜΕΡΕΣ 4 ΕΡΓΑΤΕΣ ΣΥΝΟΛΟ 7000 ΑΜΟΙΒΗ ΕΡΓΟΛΗΠΤΗ 30% ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΑ 5% 2036 ΣΥΝΟΛΟ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Οι τιμές του προϋπολογισμού είναι από αναγνωρισμένα καταστήματα της Θεσ/κης, τα οποία παραδίδουν τις κατασκευές σχεδόν έτοιμες (για συναρμολόγηση), για την τοποθέτηση τους. Βρήκαμε το κόστος μελέτης πιο συμφέρον με έτοιμες κατασκευές. Το συνολικό ποσό του έργου είναι Τα πρόσθετα κόστη είναι τα υδραυλικά τα ηλεκτρολογικά και οι μισθοί των εργατών που θα τοποθετήσουν τις κατασκευές και θα υλοποιήσουν την πρόταση μας. Στον προϋπολογισμό της μελέτης προστίθεται και ο μισθός του μελετητή που είναι το 30% του συνολικού προϋπολογισμού. Δηλαδή ο μισθός θα είναι (30% x 40731=12220 ευρώ μισθός) Επίσης σε κάθε μελέτη πρέπει να υπολογίζεται και ένα 5% παραπάνω στον προϋπολογισμό για τα απρόβλεπτα (5% x 40731=2036 απρόβλεπτα). Το τελικό συνολικό κόστος της μελέτης ανέρχεται στα ευρώ. 100

101 ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 101

102 ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ 1.ΧΑΡΤEΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 102

103 2.ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ 103

104 104

105 3.ΟΡΘΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΔΑΣΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ 105

106 ΣΚΙΤΣΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΜΕ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ 1. ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΦΩΛΙΕΣ ΠΟΥΛΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΤΑ ΔΕΝΤΡΑ 106