Πξόηππε Δξεπλεηηθή Αλάιπζε Αηπρεκάησλ: H Πεξίπησζε ηεο Υίνπ

Transcript

1 ΣΜΖΜΑ ΝΑΤΣΗΛΗΑ ΚΑΗ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΧΝ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ ΝΑΤΣΗΛΗΑ, ΜΔΣΑΦΟΡΔ, ΚΑΗ ΓΗΔΘΝΔ ΔΜΠΟΡΗΟ (ΝΑ.Μ.Δ.) Πξόηππε Δξεπλεηηθή Αλάιπζε Αηπρεκάησλ: H Πεξίπησζε ηεο Υίνπ Ακαιία Πνιπδσξνπνχινπ Αλαπιεξψηξηα Καζεγήηξηα Υίνο, 2010

2 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟ... 3 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΙΑΓΧΓΗ ΔΗΑΓΧΓΖ... 5 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2: ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ... 9 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΝΑΛΤΗ ΣΡΟΥΑΙΧΝ ΑΣΤΥΗΜΑΣΧΝ ΚΟΠΟ ΈΡΔΤΝΑ ΤΛΛΟΓΖ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΔΡΔΤΝΑ Τποσαία Αηςσήμαηα ανά Έηορ Αιηία Ππόκληζηρ Αηςσήμαηορ Δίδορ Δμπλεκόμενυν Αηςσημάηυν Απιθμόρ Αηςσημάηυν ανά ημέπα και ανά ώπα Τοποθεζία Γημογπαθικά Χαπακηηπιζηικά ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΡΟΣΤΠΟΠΟΙΗΗ ΣΗ ΟΓΙΚΗ ΤΜΠΔΡΙΦΟΡΑ ΚΟΠΟ ΈΡΔΤΝΑ ΤΛΛΟΓΖ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΈΡΔΤΝΑ Οδικό Γίκηςο Χίος Οδική Σςμπεπιθοπά Δμπειπία ζε Τποσαία Αηςσήμαηα Αξιολόγηζη μέηπυν οδικήρ αζθάλειαρ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5: ΑΝΑΛΤΗ ΟΓΙΚΗ ΤΜΠΔΡΙΦΟΡΑ ΜΑΘΗΣΧΝ ΚΟΠΟ ΈΡΔΤΝΑ ΤΛΛΟΓΖ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΈΡΔΤΝΑ Οδήγηζη Σηάζειρ - Ανηιλήτειρ Τποσαία Αηςσήμαηα ΠΡΟΣΤΠΟ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΓΗΑ ΠΑΡΑΝΟΜΖ ΟΓΖΓΖΖ ΚΔΦΑΛAΙΟ 6: ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΑΝΑΛΤΖ ΣΡΟΥΑΗΧΝ ΑΣΤΥΖΜΑΣΧΝ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΠΡΟΣΤΠΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΟΓΗΚΖ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΑΝΑΛΤΖ ΟΓΗΚΖ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΜΑΘΖΣΧΝ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΚΑΗ ΠΔΡΑΗΣΔΡΧ ΔΡΔΤΝΑ ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Α: ΔΡΧΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟ ΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΔΣΑΦΟΡΙΚΗ ΤΜΠΔΡΙΦΟΡΑ ΜΑΘΗΣΧΝ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Β: ΔΡΧΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟ ΟΓΙΚΗ ΤΜΠΔΡΙΦΟΡΑ ΚΑΣΟΙΚΧΝ ΥΙΟΤ 1

3 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΙΝΑΚΧΝ ΠΗΝΑΚΑ 1: ΓΔΗΚΣΖ ΗΓΗΟΚΣΖΗΑ ΟΥΖΜΑΣΧΝ 5 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΓΡΑΦΗΜΑΣΧΝ ΓΡΑΦΖΜΑ 1: ΣΡΟΥΑΗΑ ΑΣΤΥΖΜΑΣΑ ΔΛΛΑΓΑ ( ΘΑΝΑΣΟΗ ΚΑΗ ΣΡΑΤΜΑΣΗΜΟΗ)... 6 ΓΡΑΦΖΜΑ 2: ΣΡΟΥΑΗΑ ΑΣΤΥΖΜΑΣΑ ΝΖΗΧΣΗΚΧΝ ΠΔΡΗΟΥΧΝ (ΝΔΚΡΟΗ, ΣΡΑΤΜΑΣΗΔ)... 6 ΓΡΑΦΖΜΑ 3 ΣΡΟΥΑΗΑ ΑΣΤΥΖΜΑΣΑ ΑΝΑ ΈΣΟ ΓΡΑΦΖΜΑ 4 ΟΒΑΡΟΣΖΣΑ ΣΡΑΤΜΑΣΗΜΟΤ ΓΡΑΦΖΜΑ 5: ΑΗΣΗΑ ΠΡΟΚΛΖΖ ΑΣΤΥΖΜΑΣΟ ΓΡΑΦΖΜΑ 6: ΣΤΠΟΗ ΟΥΖΜΑΣΧΝ ΠΟΤ ΔΜΠΛΔΚΟΝΣΑΗ ΣΗ ΤΓΚΡΟΤΔΗ ΓΡΑΦΖΜΑ 7: ΑΡΗΘΜΟ ΑΣΤΥΖΜΑΣΧΝ / ΖΜΔΡΑ ΔΒΓΟΜΑΓΑ ΓΡΑΦΖΜΑ 8: ΑΡΗΘΜΟ ΑΣΤΥΖΜΑΣΧΝ / ΏΡΑ ΖΜΔΡΑ ΓΡΑΦΖΜΑ 9: ΥΧΡΗΚΖ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΡΟΥΑΗΧΝ ΑΣΤΥΖΜΑΣΧΝ ΓΡΑΦΖΜΑ 10: ΖΛΗΚΗΑ ΝΔΚΡΧΝ ΓΡΑΦΖΜΑ 11: ΖΛΗΚΗΑ ΣΡΑΤΜΑΣΗΧΝ ΓΡΑΦΖΜΑ 12: ΑΦΑΛΔΗΑ ΟΓΗΚΟΤ ΓΗΚΣΤΟΤ ΥΗΟΤ ΓΡΑΦΖΜΑ 13: ΑΦΑΛΔΗΑ ΔΘΝΗΚΟΤ ΓΗΚΣΤΟΤ ΥΗΟΤ ΓΡΑΦΖΜΑ 14: ΔΚΝΔΤΡΗΜΟ ΜΔ ΣΟΤ ΑΛΛΟΤ ΥΡΖΣΔ ΣΟΤ ΟΓΗΚΟΤ ΓΗΚΣΤΟΤ ΓΡΑΦΖΜΑ 15: ΠΑΡΑΝΟΜΗΑ ΚΑΣΑ ΣΖ ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΣΖ ΟΓΖΓΖΖ ΓΡΑΦΖΜΑ 16: ΈΝΣΑΖ ΚΑΗ ΔΚΝΔΤΡΗΜΟ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΟΓΖΓΖΖ ΓΡΑΦΖΜΑ 17: ΔΜΠΔΗΡΗΑ ΣΡΟΥΑΗΟΤ ΑΣΤΥΖΜΑΣΟ ΓΡΑΦΖΜΑ 18: ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΑΠΟΓΟΖ ΣΡΟΥΑΗΑ ΓΡΑΦΖΜΑ 19: ΟΓΖΓΖΖ ΓΡΑΦΖΜΑ 20: ΣΤΠΟ ΟΥΖΜΑΣΟ ΠΟΤ ΟΓΖΓΟΤΝ ΟΗ ΜΑΘΖΣΔ ΓΡΑΦΖΜΑ 21: ΣΑΔΗ - ΑΝΣΗΛΖΦΔΗ: "ΓΔΝ ΠΗΝΧ, ΑΠΟΦΔ ΟΓΖΓΧ" ΓΡΑΦΖΜΑ 22: ΔΠΗΓΟΖ Δ ΚΟΝΣΡΔ ΚΑΣΑ ΣΖ ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΣΖ ΟΓΖΓΖΖ ΓΡΑΦΖΜΑ 23: ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΑ Δ ΑΛΛΟΤ ΟΓΖΓΟΤ ΓΡΑΦΖΜΑ 24: ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΑ ΣΟΤ ΠΔΕΟΤ ΓΡΑΦΖΜΑ 25: ΣΡΟΥΑΗΟ ΑΣΤΥΖΜΑ

4 ΠΡΟΛΟΓΟ Σα ηξνραία αηπρήκαηα απνηεινχλ ηελ πξψηε αηηία ζαλάηνπ απφ αθνχζην ηξαπκαηηζκφ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. ηελ Δπξψπε, πεξίπνπ άηνκα πεζαίλνπλ εηεζίσο απφ ηξνραία αηπρήκαηα (ETSC, 2009). χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ΔΤΔ ηνπ 2010, ζηελ Διιάδα, ράλνληαη ζε ηξνραία αηπρήκαηα πεξίπνπ άηνκα θάζε ρξφλν, ελψ ηξαπκαηίδνληαη βαξηά πεξίπνπ άηνκα θαη ειαθξηά. Δπηζεκαίλεηαη φηη ηα νδηθά ηξνραία αηπρήκαηα απνηεινχλ κηα απφ ηηο ζπρλφηεξεο αηηίεο ζαλάηνπ θαη πξφθιεζεο κφληκεο αλαπεξίαο, ηδηαίηεξα ζηα άηνκα λεαξήο ειηθίαο. ε ζρεηηθή εκεξίδα πνπ έγηλε ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2007, παξνπζία ηνπ Πξνέδξνπ ηεο Γεκνθξαηίαο, επηζεκάλζεθε φηη ε Διιάδα θαηέρεη κία απφ ηηο ρεηξφηεξεο ζέζεηο ζηελ Δπξψπε απφ πιεπξάο νδηθψλ αηπρεκάησλ θαη φηη ε παξνπζηαζζείζα κείσζε ησλ ζαλάησλ απφ ηελ αηηία απηή απφ ην 2000 έσο ην 2004 δελ ζπλερίζζεθε ηα επφκελα έηε. εκεηψζεθε επίζεο φηη δελ έρεη δνζεί απφ ηελ Πνιηηεία θαη ηελ θνηλσλία, πξνηεξαηφηεηα αλάινγε κε ηηο ζνβαξέο απψιεηεο ζε λεθξνχο θαη ηξαπκαηίεο κε απνηέιεζκα: 1) Αζάθεηα θαζεθφλησλ θαη επζπλψλ. 2) Έιιεηςε αμηφπηζησλ ζηνηρείσλ γηα ηα νδηθά αηπρήκαηα. 3) Αλππαξμία νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο νδηθήο αζθάιεηαο. 4) Απνζπαζκαηηθφηεηα ζηελ εθαξκνγή ησλ θάζε είδνπο κέηξσλ θαη έιιεηςε δηαρξνληθήο αληηκεηψπηζεο θαη ζπληνληζκνχ. 5) Απνηπρία ζηελ νπζηαζηηθή ελεκέξσζε θαη επαηζζεηνπνίεζε ησλ πνιηηψλ θαη ζηελ επίηεπμε ζπλαίλεζήο ηνπο ζηελ εθαξκνγή ησλ κέηξσλ γηα ηε βειηίσζε ηεο νδηθήο αζθάιεηαο. Οη πεξηζζφηεξεο έξεπλεο ζεσξνχλ σο θχξηα αίηηα ησλ νδηθψλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ: 1) Σελ θαθή θαηάζηαζε ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ 2) Σελ έιιεηςε θαηάιιειεο ζήκαλζεο 3) Σν ξπζκηζηηθφ πιαίζην θαη ηνλ έιεγρν (ηξνραία) 4) Σελ έιιεηςε θαηάιιειεο θπθινθνξηαθήο αγσγήο 5) Σελ αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά Ζ κνλνγξαθία απηή, απνηειεί κηα πξψηε θαηαγξαθή ηεο εξεπλεηηθήο πξνζπάζεηαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζην ΣΝΔΤ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ. Ζ έξεπλα απηή απνηειείηαη απφ ηξεηο ζπκπιεξσκαηηθέο εξεπλεηηθέο εξγαζίεο. Ζ πξψηε (1 ε ) εξεπλεηηθή εξγαζία αθνξά ηελ «Καηαγξαθή θαη Αλάιπζε Σξνραίσλ Αηπρεκάησλ ηεο Υίνπ», ε δεχηεξε (2 ε ) έρεη σο ζέκα Πξνηππνπνίεζε Οδηθήο πκπεξηθνξάο: Ζ Πεξίπησζε ησλ Καηνίθσλ ηεο Υίνπ, θαη ε ηξίηε (3 ε ) έξεπλα ηελ Αλάιπζε ηεο Οδηθήο πκπεξηθνξάο Μαζεηψλ ζηε Υίν. Ζ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ηξηψλ εξεπλεηηθψλ εξγαζηψλ ηαπηφρξνλα γηα δπν ζπλερφκελα έηε δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα δηεξεπλεζνχλ νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ πξφθιεζε ησλ αηπρεκάησλ, κε ηελ νδηθή ζπκπεξηθνξά θαη ηελ θνπιηνχξα δηαθνξεηηθψλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνχ (φπσο καζεηέο, θνηηεηέο, ζηξαηηψηεο, γεξνληφηεξνη, γπλαίθεο, άληξεο, θ.ιπ.). 3

5 Οη αλαιχζεηο δείρλνπλ φηη ε Υίνο κπνξεί λα απνηειέζεη έλα πξφηππν κηθξήο θνηλσλίαο, φπνπ κπνξεί λα κειεηεζεί ζπζηεκαηηθά ην ζέκα ησλ ηξνραίσλ νδηθψλ αηπρεκάησλ θαη λα βξεζνχλ ηα θαηάιιεια εξγαιεία ζέζπηζεο θαη εθαξκνγήο πνιηηηθψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ. 4

6 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΙΑΓΧΓΗ 1.1 ΔΙΑΓΧΓΗ ηε Υίν, έλα αθξηηηθφ λεζί κε πιεζπζκφ πεξίπνπ θαηνίθνπο, ν νπνίνο ζρεδφλ δηπιαζηάδεηαη ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο ιφγσ ηνπ ηνπξηζκνχ, έρεη αλαπηπρζεί, ηδηαίηεξα ηα ηειεπηαία ρξφληα, κεγάιε επαηζζεηνπνίεζε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ηξνραίσλ νδηθψλ αηπρεκάησλ. ηελ θαηάζηαζε απηή ζπκβάινπλ ν πςειφο δείθηεο ηδηνθηεζίαο νρεκάησλ - δηθχθισλ (Πίλαθαο 1) θαη νη πεξηνξηζκέλεο επηινγέο φζν αλαθνξά ηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο θαη ε θαθή θαηάζηαζε ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο, γηα ην έηνο 2008 ζηελ πεξηνρή ηεο Αηηηθήο αληηζηνηρνχλ 647 απηνθίλεηα ζε ρίιηνπο θαηνίθνπο θαη 153 κνηνζηθιέηεο, ελψ ζηελ πεξηνρή ηεο Θεζζαινλίθεο αληηζηνηρνχλ 464 απηνθίλεηα ζε ρίιηνπο θαηνίθνπο θαη 102 κνηνζηθιέηεο αληίζηνηρα. Ζ Υίνο θαηέρεη ηελ ηξίηε ζέζε ζην δείθηε ηδηνθηεζίαο νρεκάησλ (κεηά ηελ Αζήλα θαη Θεζζαινλίθε) κε 429 απηνθίλεηα αλά ρίιηνπο θαηνίθνπο θαη φζνλ αθνξά ηηο κνηνζηθιέηεο, έρεη 265 κνηνζηθιέηεο αλά ρίιηνπο θαηνίθνπο δειαδή δπφκηζε θνξέο κεγαιχηεξν δείθηε ηδηνθηεζίαο απφ ηελ Θεζζαινλίθε θαη ζρεδφλ ην δηπιάζην απφ ηελ Αζήλα. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί επίζεο φηη ελψ ν πιεζπζκφο ηνπ λεζηνχ παξέκεηλε ζρεδφλ ζηαζεξφο νη παξαπάλσ ζρεηηθνί δείθηεο απμήζεθαλ. ΔΣΖ Πίλαθαο 1: Γείθηεο Ιδηνθηεζίαο Ορεκάησλ ΑΡΗΘΜΟ ΟΥΖΜΑΣΧΝ ΔΠΗΒΑΣΗΚΑ & ΣΑΞΗ ΓΔΗΚΣΖ ΗΓΗΟΚΣΖΗΑ ΜΟΣΟΗΚΛΔΣΔ ΠΛΖΘΤΜΟ ΗΥ ΓΗΚΤΚΛΧΝ Δλδεηθηηθά ηαηηζηηθά Γεδνκέλα Όπσο ήδε έρεη αλαθεξζεί ζηνλ πξφινγν ηνπ θεηκέλνπ απηνχ, ηα ηξνραία αηπρήκαηα απνηεινχλ ηελ πξψηε αηηία ζαλάηνπ απφ αθνχζην ηξαπκαηηζκφ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. ηελ Δπξψπε, πεξίπνπ άηνκα πεζαίλνπλ εηεζίσο απφ ηξνραία αηπρήκαηα (ETSC, 2009). χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ΔΤΔ ηνπ 2010, ζηελ Διιάδα, ράλνληαη ζε ηξνραία αηπρήκαηα πεξίπνπ άηνκα θάζε ρξφλν, ελψ ηξαπκαηίδνληαη βαξηά πεξίπνπ άηνκα θαη ειαθξηά (Γξάθεκα 1). Δπηζεκαίλεηαη φηη ηα νδηθά ηξνραία αηπρήκαηα απνηεινχλ κηα απφ ηηο ζπρλφηεξεο αηηίεο ζαλάηνπ θαη πξφθιεζεο κφληκεο αλαπεξίαο, ηδηαίηεξα ζηα άηνκα λεαξήο ειηθίαο. 5

7 Γξάθεκα 1: Σξνραία αηπρήκαηα Διιάδαο ( Θάλαηνη θαη Σξαπκαηηζκνί) Ζ Διιάδα απνηειείηαη απφ πνιιέο λεζησηηθέο πεξηνρέο, φπνπ ν αξηζκφο ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ είλαη αξθεηά πςειφο. Δλδεηθηηθά, παξνπζηάδνληαη παξαθάησ (Γξάθεκα 2) ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ λεθξψλ, ησλ βαξηά ηξαπκαηηζζέλησλ θαη ησλ ειαθξά ηξαπκαηηζζέλησλ ζηα Γσδεθάλεζα, ηηο Κπθιάδεο, ηελ Κξήηε θαη ζηα λεζηά ηνπ Β. Αηγαίνπ. Γξάθεκα 2: Σξνραία Αηπρήκαηα Νεζησηηθώλ Πεξηνρώλ (Νεθξνί, Σξαπκαηίεο) Σν γξάθεκα 3 παξνπζηάδεη ηνλ αξηζκφ ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ πνπ ζπλέβεζαλ ζε ηέζζεξηο Γήκνπο (Υίνπ, Οκεξνχπνιεο, Κακπνρψξσλ θαη Καξδακχισλ) ζην λεζί ηεο Υίνπ γηα ηα έηε 2000, 2003 θαη Ο κέγηζηνο αξηζκφο αηπρεκάησλ παξαηεξείηαη ζην Γήκν ηεο Υίνπ (134) θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο Δλψ ζπλνιηθά ζηελ επφκελε ηξηεηία ζπλέβεζαλ 40 αηπρήκαηα ζην Γήκν ηεο Υίνπ. 6

8 Γξάθεκα 3: Αξηζκόο Σξνραίσλ Αηπρεκάησλ γηα ηέζζεξηο λνκνύο ηνπ λεζηνύ Πεγή: Πξνζαξκνζκέλν απφ ΔΤΔ Σν θνηλσληθννηθνλνκηθφ θφζηνο ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ, ζε εηήζηα βάζε, ππνινγίδεηαη γηα ηελ Διιάδα ζε επξψ κφλν γηα ηελ απψιεηα δσήο (λεθξνί), φπσο αλαθέξεη ην ππνπξγείν Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο Θεσξείηαη φκσο φηη ν αξηζκφο απηφο είλαη πιήξσο ππνεθηηκεκέλνο δηφηη δελ πεξηιακβάλεη ην θφζηνο ησλ ηξαπκαηηψλ θαη ηνπ αλζξσπίλνπ θεθαιαίνπ ρσξίο λα ππνινγίδεηαη ν πφλνο, ε ζιίςε, ε νδχλε, θαζψο θαη άιινη παξάκεηξνη. Τπνινγίδεηαη πσο γηα έλα ζάλαην απφ νδηθφ αηχρεκα επεξεάδνληαη εθαηφ γλσζηά ηνπ άηνκα. Ζ κειέηε ηεο νδηθήο ζπκπεξηθνξάο ησλ αηφκσλ, ε εμαγσγή ρξήζηκσλ ζπκπεξαζκάησλ θαη ζηε ζπλέρεηα ε ιήςε κέηξσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζπλερή ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ γηα ηελ νδηθή αζθάιεηα, ζα έρνπλ σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ησλ νδηθψλ αηπρεκάησλ θαη θαηά ζπλέπεηα ηελ θαιχηεξε πνηφηεηα δσήο ηόρνη θαη πλεηζθνξά ηεο Μνλνγξαθίαο Ο θχξηνο ζηφρνο ηεο κνλνγξαθίαο απηήο είλαη ε παξνπζίαζε κηαο νινθιεξσκέλεο κεζνδνινγίαο αλάιπζεο ηεο επίδξαζεο ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ αηφκσλ ζηελ νδηθή αζθάιεηα. Γηα ην ζθνπφ απηφ ε πξνηεηλφκελε κεζνδνινγία απνηειείηαη απφ ηξεηο ζπκπιεξσκαηηθέο εξεπλεηηθέο εξγαζίεο. Ζ πξψηε (1 ε ) εξεπλεηηθή εξγαζία αθνξά ηελ «Καηαγξαθή θαη Αλάιπζε Σξνραίσλ Αηπρεκάησλ ηεο Υίνπ», ε δεχηεξε (2 ε ) έρεη σο ζέκα Πξνηππνπνίεζε Οδηθήο πκπεξηθνξάο: Ζ Πεξίπησζε ησλ Καηνίθσλ ηεο Υίνπ, θαη ε ηξίηε (3 ε ) έξεπλα ηελ Αλάιπζε ηεο Οδηθήο πκπεξηθνξάο Μαζεηψλ ζηε Υίν. Ζ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ηξηψλ εξεπλεηηθψλ εξγαζηψλ ηαπηφρξνλα γηα δπν ζπλερφκελα έηε δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα δηεξεπλεζνχλ νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ πξφθιεζε ησλ αηπρεκάησλ, κε ηελ νδηθή ζπκπεξηθνξά θαη ηελ θνπιηνχξα δηαθνξεηηθψλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνχ (φπσο καζεηέο, θνηηεηέο, ζηξαηηψηεο, γεξνληφηεξνη, γπλαίθεο, άληξεο, θ.ιπ.). Ζ κνλνγξαθία απηή, απνηειεί κηα πξψηε θαηαγξαθή ηεο εξεπλεηηθήο πξνζπάζεηαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζην ΣΝΔΤ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ. Ζ θαηαγξαθή ησλ αηπρεκάησλ ζε έλα λεζί ηεο πεξηθέξεηαο, θαζψο θαη ε ζηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ κε βάζε ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ ηεο νδηθήο ζπκπεξηθνξάο, παξνπζηάδεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα δπλαηφηεηα πξνηππνπνίεζεο ηεο θαη κεηαβνιήο ηεο. Ζ αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ θαζίζηαηαη ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο ιφγσ ησλ ζηφρσλ πνπ πξέπεη λα επηηεπρζνχλ απφ ηε ρψξα καο γηα ηε κείσζε ησλ αηπρεκάησλ ζε εζληθφ επίπεδν. 7

9 1.4 Γνκή Μνλνγξαθίαο Ζ παξνχζα κνλνγξαθία απνηειείηαη απφ έμη (6) επί κέξνπο ελφηεηεο. ηελ ελφηεηα 2 παξνπζηάδεηαη ην κεζνδνινγηθφ πιαίζην ζπκπεξηθνξάο ησλ νδεγψλ. Ζ ελφηεηα 3 αλαθέξεηαη ζηελ έξεπλα κε ζέκα «Καηαγξαθή θαη Αλάιπζε ησλ Σξνραίσλ Αηπρεκάησλ ηεο Υίνπ», πνπ έρεη σο ζηφρν ηελ θαηαγξαθή θαη θσδηθνπνίεζε ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ ηνπ λνκνχ Υίνπ. πγθεθξηκέλα, θαηαγξάθνληαη θαη εηζάγνληαη ζε ειεθηξνληθέο βάζεηο SPSS ηα δειηία ησλ αηπρεκάησλ, γηα ηε δπλαηφηεηα ζηαηηζηηθήο αλάιπζήο ηνπο. Ζ θαηαγξαθή ησλ αηπρεκάησλ γίλεηαη απφ ηα δειηία αηπρεκάησλ φισλ ησλ Σκεκάησλ Σξνραίαο ηεο Αζηπλνκίαο θαη ηνπ Ληκεληθνχ ηνπ λεζηνχ. εκεηψλεηαη φηη κέρξηο ζήκεξνλ ηα ζηνηρεία απηά ήηαλ δηαζέζηκα κφλν ζε έληππε κνξθή. πλνιηθά έρνπλ θαηαγξαθεί θαη αλαιπζεί 171 ηξνραία αηπρήκαηα, κε 38 λεθξνχο θαη 231 ηξαπκαηίεο γηα ηα ηειεπηαία πέληε έηε. ηελ ελφηεηα 4 παξνπζηάδεηαη ζπλνπηηθά ε έξεπλα κε ζέκα Πξνηππνπνίεζε Οδηθήο πκπεξηθνξάο: Ζ Πεξίπησζε ησλ Καηνίθσλ ηεο Υίνπ. ηφρνο είλαη ε εμέηαζε ησλ παξαγφλησλ πνπ πξνθαινχλ εθλεπξηζκφ θαη ηάζε γηα παξαλνκία θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νδήγεζεο θαη θαηά ζπλέπεηα επηζεηηθή νδηθή ζπκπεξηθνξά, απμάλνληαο έηζη ηηο πηζαλφηεηεο πξφθιεζεο ηξνραίνπ αηπρήκαηνο. Γηα ηελ πξνηππνπνίεζε ηεο νδηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ηεο επηζεηηθήο νδήγεζεο, έρεη δηεμαρζεί έξεπλα ζε δχν θάζεηο (πξψηε θάζε: Οθηψβξηνο-Ννέκβξηνο 2008, δεχηεξε θάζε: Οθηψβξηνο-Ννέκβξηνο 2009), κε 450 ζπλνιηθά ζπκκεηέρνληεο. ηελ ελφηεηα 5 παξνπζηάδεηαη ζπλνπηηθά ε έξεπλα κε ζέκα Αλάιπζε ηεο Οδηθήο πκπεξηθνξάο Μαζεηψλ ζηε Υίν. Ζ έξεπλα αθνξά ηε δηεξεχλεζε ηεο νδηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ησλ ζπλεζεηψλ κεηαθίλεζεο ησλ λεαξψλ αηφκσλ θαη θπξίσο ησλ καζεηψλ ησλ Γπκλαζίσλ θαη ησλ Λπθείσλ. Ζ πξψηε θάζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο πξαγκαηνπνηήζεθε ην Φεβξνπάξην θαη Μάξηην ηνπ 2009, κε 136 ζπκκεηέρνληεο, ελψ ε δεχηεξε θάζε μεθίλεζε ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2009 θαη βξίζθεηαη ζε εμέιημε. Σέινο ζηελ ελφηεηα 6 παξαηίζεληαη ηα ζρεηηθά ζπκπεξάζκαηα, απφ θάζε έξεπλα, θαζψο επίζεο θαη θάπνηεο πξνηάζεηο, Σα ζπκπεξάζκαηα είλαη πνιχ ζεκαληηθά θαη πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε γηα ηηο πνιηηηθέο πνπ αθνξνχλ ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ θαη ηελ εθπαίδεπζε ησλ νδεγψλ. 8

10 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2: ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 πνιινί εξεπλεηέο άξρηζαλ λα επηζεκαίλνπλ ην ξφιν δηάθνξσλ ςπρνινγηθψλ παξακέηξσλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απφθαζεο ησλ αηφκσλ. ήκεξα, έλαο νινέλα θαη απμαλφκελνο αξηζκφο κειεηψλ ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ, έρεη ζηξαθεί ζηελ δηεξεχλεζε ηεο επίδξαζεο ησλ ςπρν-θνηλσληνινγηθψλ παξακέηξσλ ζηηο επηινγέο ησλ αηφκσλ θαη ζηελ πξνηππνπνίεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο (Polydoropoulou and Litinas, 2007; Tsirimpa et al., 2007; Tsirimpa et al., 2010; Kitrinou and Polydoropoulou, 2010). Ζ πξνηππνπνίεζε ηεο νδηθήο ζπκπεξηθνξάο ησλ αηφκσλ, κπνξεί λα γίλεη κε ηελ εθηίκεζε πξνηχπσλ δηαθξηηψλ επηινγψλ, ζηα νπνία κπνξνχλ λα ελζσκαησζνχλ ιαλζάλνπζεο κεηαβιεηέο, νη νπνίεο αλαπαξηζηνχλ κε άκεζα παξαηεξήζηκεο κεηαβιεηέο, φπσο είλαη νη ζηάζεηο θαη νη αληηιήςεηο ησλ αηφκσλ (π.ρ. ε ζρεηηθή κεζνδνινγία αλαιχεηαη ζηα άξζξα Polydoropoulou and Ben-Akiva, 1998; Ben-Akiva et al., 1999; Ben-Akiva et al., 2002). ην ρήκα 1, ηα πξφηππα ιαλζαλνπζψλ κεηαβιεηψλ (latent variable models) νξίδνπλ ηηο ιαλζάλνπζεο κεηαβιεηέο (φπσο π.ρ νη αμίεο, ε επγέλεηα θαη ε επηζεηηθφηεηα), σο ζπλάξηεζε κηαο ζεηξάο εμσηεξηθψλ παξαγφλησλ. Γηα ηελ πξνηππνπνίεζε ησλ ζηάζεσλ απηψλ, ρξεηάδνληαη αληίζηνηρνη δείθηεο πνπ ζπιιέγνληαη κέζσ ησλ εξεπλψλ πεδίνπ, π.ρ. ηάζε γηα εθλεπξηζκφ, ηάζε γηα παξαλνκία, θ.ιπ. Οη εμσηεξηθνί, άκεζα παξαηεξήζηκνη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ νδηθή ζπκπεξηθνξά ησλ αηφκσλ ρσξίδνληαη ζε πέληε βαζηθέο θαηεγνξίεο: (1) Σα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ππνδνκψλ θαη ηνπ δηθηχνπ, (2) Σα θνηλσληθννηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ νδεγψλ, φπσο ην γέλνο, ε ειηθία, ην εηζφδεκα, θαζψο θαη νη ρξήζεηο νπζηψλ-θαηαζιηπηηθψλ, θ.ιπ., (3) Σηο πνιηηηθέο πνπ εθαξκφδεη ε πνιηηεία φζν αλαθνξά ζέκαηα αζηπλφκεπζεο, εθπαίδεπζεο, θ.ιπ., (4) θαζψο θαη tα θνηλσληθά πξφηππα (επηξξνή ζπκπεξηθνξάο ηεο νηθνγέλεηαο, ησλ θίισλ, θ.ιπ). Οη εμσηεξηθνί απηνί παξάγνληεο θαζνξίδνπλ ηηο αμίεο θαη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ νδεγψλ. Με βάζε απηνχο επεξεάδεηαη ε επγέλεηα θαη ε επηζεηηθφηεηα θαηά ηελ νδήγεζε θαη επνκέλσο ε πηζαλφηεηα πξφθιεζεο αηπρήκαηνο. ε καθξνπξόζεζκν επίπεδν ε θνπιηνχξα, νη αμίεο, θαη ν ηξφπνο δσήο ελφο αηφκνπ επεξεάδνληαη απφ ηελ πιεξνθφξεζε θαη ηελ ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ, ηα θνηλσληθφ δίθηπα ζηα νπνία ζπλαλαζηξέθεηαη, θαζψο θαη ηελ επηξξνή ηνπ ζπγγεληθνχ πεξηβάιινληνο ηνπ (γνλείο, αδέιθηα, άιινη ζπγγελείο). Σα παξαπάλσ επεξεάδνπλ ηηο θαζεκεξηλέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ θαη ηηο αιπζίδεο κεηαθηλήζεσλ πνπ εθπνλνχληαη γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο. Οη αληηιήςεηο, νη ζηάζεηο θαη νη πξνηηκήζεηο ησλ αηφκσλ ηνπ επεξεάδνπλ ηελ νδηθή ζπκπεξηθνξά ηνπο. Γηα ηελ πιεξέζηεξε θαηαλφεζε ηνπ κεζνδνινγηθνχ πιαηζίνπ, παξαθάησ δίδνληαη νη εμήο νξηζκνί (φπσο αλαιχνληαη ζην άξζξν Litinas, Kapros, and Polydoropoulou, 2010): 1) Ζ θνπιηνύξα ζεκαίλεη θαιιηέξγεηα ηνπ πλεχκαηνο, παηδεία αιιά πεξηιακβάλεη θαη ην ζχλνιν ηεο πλεπκαηηθήο παξάδνζεο θαη δεκηνπξγίαο ελφο θνηλσληθνχ ζπλφινπ, ελψ ν ηξόπνο δσήο ζρεηίδεηαη ζηελά κε ηηο ηδέεο γηα ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ αηφκνπ, θαη γηα ην ξφιν ηνπ σο ζπλαλζξψπνπ. 2) Η πιεξνθόξεζε πεξηιακβάλεη ηελ ελεκέξσζε φζν αλαθνξά ηελ επηθηλδπλφηεηα ησλ αηπρεκάησλ κέζσ ησλ ΜΜΜ, πιεξνθφξεζεο απφ ζηφκα ζε ζηφκα (word of mouth), θακπάληεο πξφιεςεο αηπρεκάησλ, εθπαίδεπζεο, ή κε βάζε ηελ πξνζσπηθή ηνπο εκπεηξία, θ.ιπ. 3) Σα θνηλσληθά δίθηπα είλαη κία θνηλσληθή δνκή ε νπνία απνηειείηαη απφ ζπλδέζεηο θφκβσλ θαη θφκβνπο νη νπνίνη εθπξνζσπνχλ θπζηθά πξφζσπα ή νξγαληζκνχο. Οη ζπλδέζεηο ησλ θφκβσλ αλαπαξηζηνχλ ηηο ζρέζεηο νη νπνίεο ζπλδένπλ ηηο θνηλσληθέο κνλάδεο ηνπ δηθηχνπ. Οη ζρέζεηο απηέο κπνξεί λα είλαη θηιίεο, θνηλά ελδηαθέξνληα, θνηλά νξάκαηα θαη νηηδήπνηε κπνξεί λα ζπλδέζεη δχν ή πεξηζζφηεξνπο αλζξψπνπο ζηελ 9

11 θαζεκεξηλφηεηα ηεο πξαγκαηηθήο δηαβίσζεο ( 4) Οη δξαζηεξηόηεηεο πξαγκαηνπνηνχληαη απφ ηα άηνκα γηα ηελ εθπιήξσζε θαζεκεξηλψλ αλαγθψλ φπσο εξγαζία, εθπαίδεπζε, ςψληα, δηαζθέδαζε. Οη αιπζίδεο κεηαθηλήζεσλ πεξηιακβάλνπλ δηαδνρηθά ηαμίδηα πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη γηα δηαθνξεηηθνχο ζθνπνχο κεηαθίλεζεο κέρξη θαη ηελ επηζηξνθή ζην αξρηθφ ζεκείν εθθίλεζεο. 5) Οη αληηιήςεηο αληηθαηνπηξίδνπλ ηα πηζηεχσ ησλ αηφκσλ φζν αλαθνξά ηελ νδηθή αζθάιεηα (βαζκφο ηθαλνπνίεζεο απφ ηα κέηξα αζθάιεηαο, ηελ εθπαίδεπζε, ηε ζπκπεξηθνξά ησλ νδεγψλ, θ.ιπ.). Οη ζηάζεηο αληηθαηνπηξίδνπλ ηε ζεκαληηθφηεηα πνπ ηα άηνκα ζέηνπλ ζηελ νδηθή αζθάιεηα (επγέλεηα, επηζεηηθή νδήγεζε, θ.ιπ.) θαη ηηο πξνηηκήζεηο ηνπο ή πξνδηαζέζεηο ηνπο γηα ηελ εθπφλεζε ηεο δηαδηθαζίαο επηινγήο (γηα αζθαιή νδήγεζε, παξάλνκε νδήγεζε, νδήγεζε ππφ ηελ επήξεηα αιθνφι, θ.ιπ.). ε βξαρππξόζεζκν επίπεδν, ε πηζαλφηεηα ελφο αηπρήκαηνο επεξεάδεηαη απφ εμσγελείο παξάγνληεο φπσο ην πεξηβάιινλ ηεο νδήγεζεο, ησλ ζπλζεθψλ ηεο ππνδνκή ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ, ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ, θαζψο θαη απφ παξάγνληεο πνπ αθνξνχλ ηελ απφζπαζε ηεο πξνζνρήο, ηε ζπγθέληξσζε ζηελ νδήγεζε, θαζψο θαη ηελ αληηιεπηηθή ηθαλφηεηαο ηνπ νδεγνχ φπσο ν ρξφλνο αληίδξαζεο, θ.ηι., θαζψο θαη φισλ ησλ αλσηέξσ παξαγφλησλ πνπ αλαθέξζεθαλ. ε πεξίπησζε αηπρήκαηνο, ην άηνκν κπνξεί λα ππνζηεί κεηαηξαπκαηηθφ ζηξεο θαη ε ςπρνινγία ηνπ κπνξεί λα κεηαβιεζεί. κε άκεζε ζπλέπεηα ηελ αιιαγή ηεο νδηθήο ηνπ ζπκπεξηθνξάο. Απφ πιεπξάο πνιηηηθήο ζηφρνο είλαη ε αιιαγή ηεο νδηθήο ζπκπεξηθνξάο ζε έλα δπλακηθφ πεξηβάιινλ, κεηαβάιινληαο ηνπο εμσηεξηθνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά. ην ρήκα 1 παξνπζηάδεηαη ην κεζνδνινγηθφ πιαίζην πνπ αθνινπζείηαη ζηηο έξεπλεο πεδίνπ. 10

12 ρήκα 1: Μεζνδνινγηθό πιαίζην 11

13 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΝΑΛΤΗ ΣΡΟΥΑΙΧΝ ΑΣΤΥΗΜΑΣΧΝ ηελ ελφηεηα απηή παξνπζηάδεηαη ε έξεπλα κε ζέκα «Καηαγξαθή θαη Αλάιπζε ησλ Σξνραίσλ Αηπρεκάησλ ηεο Υίνπ». 3.1 ΚΟΠΟ ΈΡΔΤΝΑ Γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ, έηζη ψζηε λα ιεθζνχλ ηα θαηάιιεια κέηξα θαη λα κεησζεί ν αξηζκφο ηνπο, γίλνληαη αλαιχζεηο βάζεη δηαθφξσλ θξηηεξίσλ. Αξρηθά, παξαθνινπζείηαη ε εμέιημε ηνπ αξηζκνχ ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ, ηνπ αξηζκνχ ησλ λεθξψλ, ησλ βαξηά θαη ειαθξά ηξαπκαηηψλ. ηε ζπλέρεηα ηα ηξνραία αηπρήκαηα αλαιχνληαη βάζε ηεο αηηίαο πξφθιεζήο ηνπο, ηεο εκέξαο θαη ηεο ψξαο πνπ ζπλέβε ην αηχρεκα, ηνπ θχινπ ηνπ νδεγνχ πνπ πξνθάιεζε ην αηχρεκα, ηελ ειηθία ησλ ηξαπκαηηζζέλησλ ή ησλ λεθξψλ θαη ησλ ηχπσλ ησλ νρεκάησλ πνπ εκπιέθνληαη ζε απηά. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ρσξηθήο θαηαλνκήο ησλ αηπρεκάησλ ην λεζί έρεη ρσξηζηεί ζε δέθα δψλεο. Με απηφ ηνλ ηξφπν αλαιχνληαη ηα αηπρήκαηα βάζε ηνπ ζεκείνπ ζχγθξνπζεο θαη εληνπίδνληαη νη επηθίλδπλεο δψλεο ηνπ λεζηνχ. ηελ επφκελε ελφηεηα παξνπζηάδνληαη ελδεηθηηθά απνηειέζκαηα ησλ αλαιχζεσλ ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ ηνπ λνκνχ Υίνπ. 3.2 ΤΛΛΟΓΗ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ Σα δεδνκέλα γηα ηελ αλάιπζε ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ ηεο πεληαεηίαο ηνπ λνκνχ Υίνπ, έρνπλ ιεθζεί απφ ηα Σκήκαηα ηεο Σξνραίαο ηεο Αζηπλνκηθήο Γηεχζπλζεο Υίνπ θαη ηνπ Ληκεληθνχ ψκαηνο Υίνπ. Όια ηα ζηνηρεία ησλ δειηίσλ αηπρεκάησλ έρνπλ θαηαγξαθεί ζε ειεθηξνληθέο βάζεηο ηνπ ζηαηηζηηθνχ πξνγξάκκαηνο SPSS. Ζ πξψηε θαηαγξαθή ησλ ζηνηρείσλ έγηλε ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2008, ε δεχηεξε ησλ Μάην ηνπ 2009 θαη ε Σξίηε ηνλ Οθηψβξην ηνπ Οη ειεθηξνληθέο βάζεηο αλαλεψλνληαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα. 12

14 3.3 ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΔΡΔΤΝΑ Σξνραία Αηπρήκαηα αλά Έηνο Σν γξάθεκα 3 παξνπζηάδεη ηνλ αξηζκφ ησλ αηπρήκαησλ αλά έηνο. Παξαηεξνχκε κείσζε ησλ αηπρεκάησλ ηα ηειεπηαία δπν ρξφληα, πεξίνδν πνπ άξρηζαλ νη πξνζπάζεηο επαηζζεηνπνίεζεο ησλ θαηνίθσλ θαη ησλ καζεηψλ γηα ηελ νδηθή αζθάιεηα. Γξάθεκα 3 Σξνραία αηπρήκαηα αλά Έηνο ην Γξάθεκα 4, παξνπζηάδνληαη ηα πνζνζηά ησλ βαξηά θαη ειαθξηά ηξαπκαηηψλ Αηηία Πξόθιεζεο Αηπρήκαηνο Γξάθεκα 4 νβαξόηεηα ηξαπκαηηζκνύ Γηα ηελ αληηκεηψπηζε θαη πξφιεςε ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ, είλαη απαξαίηεην λα δηαπηζησζνχλ πνηνη είλαη νη παξάγνληεο πνπ ηα πξνθαινχλ. Ζ αλάιπζε ησλ αηπρεκάησλ ηνπ λνκνχ Υίνπ, δείρλεη πσο ε θπξηφηεξε αηηία πξφθιεζεο αηπρήκαηνο είλαη ε έιιεηςε πξνζνρήο ησλ νδεγψλ (47%), ελψ αθνινπζεί ε είζνδνο ζην αληίζεην ξεχκα (11,7%) θαη ε νδήγεζε ππφ ηελ επήξεηα αιθνφι (9,3%). 13

15 Γξάθεκα 5: Αηηία πξόθιεζεο Αηπρήκαηνο Δίδνο Δκπιεθόκελσλ Αηπρεκάησλ Αλαιχνληαο ηα ηξνραία αηπρήκαηα ηεο Υίνπ, βάζε ηνπ είδνπο ησλ νρεκάησλ πνπ εκπιέθνληαη ζε απηά, παξαηεξείηαη πσο ζηνλ θχξην φγθν ησλ αηπρεκάησλ εκπιέθνληαη δίθπθια νρήκαηα (Γξάθεκα 6). Ζ πςειή ρξήζε ησλ δηθχθισλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ απξφζεθηε νδήγεζε θαη ηελ θαθή θαηάζηαζε ηνπ νδνζηξψκαηνο, απμάλνπλ ηε ζπρλφηεηα ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ (Πίλαθαο 1). Γξάθεκα 6: Σύπνη νρεκάησλ πνπ εκπιέθνληαη ζηηο ζπγθξνύζεηο 14

16 3.3.4 Αξηζκόο Αηπρεκάησλ αλά εκέξα θαη αλά ώξα εκαληηθή είλαη ε αλάιπζε ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ βάζε ηεο εκέξαο ηεο εβδνκάδνο θαη ηεο ψξαο ηεο εκέξαο πνπ απηά ζπκβαίλνπλ. Απφ ην Γξάθεκα 7, ζπκπεξαίλεηαη πσο ηα πεξηζζφηεξα αηπρήκαηα ιακβάλνπλ ρψξα ηελ Παξαζθεπή θαη ην αββαηνθχξηαθν. Δπίζεο απφ ηελ αλάιπζε ηεο ψξαο δηεμαγσγήο ησλ αηπρεκάησλ (Γξάθεκα 8) δηαπηζηψλεηαη πσο ηα πεξηζζφηεξα αηπρήκαηα ζπκβαίλνπλ θαηά ηηο λπθηεξηλέο θαη πξψηεο πξσηλέο ψξεο, θπξίσο 00:00 έσο 7:00 ην πξσί θαη ηηο ψξεο απφ 9:00 13:00, φπνπ ζηε Υίν παξαηεξείηαη έληνλε θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε. Γξάθεκα 7: Αξηζκόο Αηπρεκάησλ / Ηκέξα Δβδνκάδαο Σνπνζεζία Γξάθεκα 8: Αξηζκόο Αηπρεκάησλ / Ώξα Ηκέξαο Βάζε ηεο ρσξηθήο αλάιπζεο ησλ αηπρεκάησλ πξνθχπηεη πσο ηα πεξηζζφηεξα αηπρήκαηα ζπκβαίλνπλ ζηνλ παξαιηαθφ δξφκν Υίνπ-Βξνληάδνπ (86 αηπρήκαηα) θαη ζηνλ παξαιηαθφ δξφκν ηεο Φάξθαηλαο (57 αηπρήκαηα). Απηέο νη δχν δψλεο παξνπζηάδνπλ ηε κεγαιχηεξε επηθηλδπλφηεηα, θαζψο είλαη επζείεο κε θαθή πνηφηεηα νδνζηξψκαηνο θαη νη νδεγνί αλαπηχζζνπλ κεγάιε ηαρχηεηα. 15

17 3.3.6 Γεκνγξαθηθά Υαξαθηεξηζηηθά Γξάθεκα 9: Υσξηθή θαηαλνκή ηξνραίσλ αηπρεκάησλ Αλαιχνληαο ηα 171 αηπρήκαηα βάζε ηεο ειηθίαο ησλ λεθξψλ θαη ησλ ηξαπκαηηψλ, παξαηεξείηαη πσο ε πιεηνςεθία απηψλ είλαη λεαξά άηνκα. ην Γξάθεκα 10, παξνπζηάδεηαη ε ειηθία ησλ λεθξψλ θαη δηαπηζηψλεηαη πσο απφ ηνπο 38 λεθξνχο, ην 50% είλαη ειηθίαο απφ εηψλ. ην Γξάθεκα 11, παξνπζηάδεηαη ε ειηθία ησλ ηξαπκαηηψλ, θαη ζπκπεξαίλεηαη, πσο ην 40% ησλ 231 ηξαπκαηηψλ είλαη άηνκα ειηθίαο απφ εηψλ. Γξάθεκα 10: Ηιηθία λεθξώλ 16

18 Γξάθεκα 11: Ηιηθία Σξαπκαηηώλ 17

19 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΡΟΣΤΠΟΠΟΙΗΗ ΣΗ ΟΓΙΚΗ ΤΜΠΔΡΙΦΟΡΑ ηελ ελφηεηα απηή παξνπζηάδεηαη ζπλνπηηθά ε έξεπλα κε ζέκα Πξνηππνπνίεζε Οδηθήο πκπεξηθνξάο: Ζ Πεξίπησζε ησλ Καηνίθσλ ηεο Υίνπ. 4.1 ΚΟΠΟ ΈΡΕΤΝΑ ηφρνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο είλαη ε εμέηαζε ησλ παξαγφλησλ πνπ πξνθαινχλ εθλεπξηζκφ θαη ηάζε γηα παξαλνκία θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νδήγεζεο θαη θαηά ζπλέπεηα επηζεηηθή νδηθή ζπκπεξηθνξά, απμάλνληαο έηζη ηηο πηζαλφηεηεο πξφθιεζεο ηξνραίνπ αηπρήκαηνο. 4.2 ΤΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Πξνθεηκέλνπ λα ζπιιερζνχλ ηα δεδνκέλα γηα ηελ πνζνηηθνπνίεζε θαη πξνηππνπνίεζε ηνπ κεζνδνινγηθνχ πιαηζίνπ (ρήκα 1) ψζηε λα δηεξεπλεζεί θαη λα αλαιπζεί ε νδηθή ζπκπεξηθνξά ησλ νδεγψλ ζρεδηάζηεθε θαη δηεμήρζε έξεπλα ζην λεζί ηεο Υίνπ. Γηα ηε δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο ζρεδηάζηεθε έλα εξσηεκαηνιφγην, ην νπνίν απνηειείηαη απφ πέληε ελφηεηεο. ηελ πξψηε ελφηεηα, νη νδεγνί θαινχληαλ λα απαληήζνπλ ζε εξσηήζεηο πνπ αθνξνχλ ην νδηθφ δίθηπν ηεο Υίνπ θαη ηελ αληηιακβαλφκελε αζθάιεηά ηνπ. Ζ δεχηεξε ελφηεηα πεξηειάκβαλε εξσηήζεηο γηα ηελ νδηθή ζπκπεξηθνξά ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη γεληθά γηα ηηο ζηάζεηο (φπσο επγέλεηα θαη επηζεηηθή ζπκπεξηθνξά) θαη ηηο αληηιήςεηο ηνπο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νδήγεζεο. ηελ ηξίηε ελφηεηα, νη εξσηψκελνη θαινχληαη λα απαληήζνπλ ζε εξσηήζεηο γηα ηηο εκπεηξίεο ηνπο ζε ηξνραία αηπρήκαηα. ην ηέηαξην κέξνο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, γίλεηαη αμηνιφγεζε κέηξσλ πνιηηηθήο γηα ηε βειηίσζε ηνπ θπθινθνξηαθνχ πξνβιήκαηνο ηεο Υίνπ. Σέινο, ε πέκπηε ελφηεηα αλαθέξεηαη ζηα θνηλσληθφνηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ νδεγψλ. Ζ έξεπλα δηεμήρζε ζε δχν ρξνληθέο πεξηφδνπο (θάζεηο). Ζ πξψηε θάζε ηεο έξεπλαο πξαγκαηνπνηήζεθε ηνλ Οθηψβξην θαη ηνλ Ννέκβξην ηνπ 2008 ζηελ Υίν. Σν δείγκα απηφ απνηειείηαη απφ 250 Υηψηεο νδεγνχο, πνπ έρνπλ δίπισκα νδήγεζεο θαη είλαη ελεξγνί νδεγνί. Ζ δεχηεξε θάζε ηεο έξεπλαο έιαβε κέξνο ηνλ Οθηψβξην θαη Ννέκβξην ηνπ 2009, κε 200 ζπκκεηέρνληεο, κε ηηο ίδηεο πξνυπνζέζεηο. Ζ ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ έγηλε κε πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο. 18

20 4.3 ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΈΡΕΤΝΑ ηελ ελφηεηα απηή παξνπζηάδνληαη ελδεηθηηθά απνηειέζκαηα απφ ηα δεδνκέλα πνπ ζπιιέρζεθαλ ζηηο δπν θάζεηο ηεο έξεπλαο Οδηθό Γίθηπν Υίνπ Αξρηθά παξνπζηάδνληαη θάπνηα απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο πξψηεο ελφηεηαο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, πνπ αλαθέξεηαη ζην νδηθφ δίθηπν ηνπ λνκνχ Υίνπ. Όπσο θαίλεηαη ζηα Γξαθήκαηα 12 θαη 13, νη νδεγνί δελ ζεσξνχλ αζθαιέο νχηε ην νδηθφ δίθηπν ηεο πφιεο ηεο Υίνπ, αιιά νχηε ην νδηθφ δίθηπν ηνπ λνκνχ. Γξάθεκα 12: Αζθάιεηα Οδηθνύ Γηθηύνπ Υίνπ Γξάθεκα 13: Αζθάιεηα Δζληθνύ Γηθηύνπ Υίνπ 19

21 4.3.2 Οδηθή πκπεξηθνξά Όζνλ αθνξά ηελ νδηθή ζπκπεξηθνξά ησλ νδεγψλ, παξνπζηάδνληαη ελδεηθηηθά νη απαληήζεηο ησλ εξσηεζέλησλ γηα ηάζε γηα εθλεπξηζκφ, ε ηάζε γηα παξαλνκία θαη ε έληαζε θαη ν εθλεπξηζκφο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νδήγεζεο. Όπσο θαίλεηαη ζην Γξάθεκα 14, νη νδεγνί ηεο Υίνπ εθλεπξίδνληαη αξθεηά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νδήγεζεο κε ηνπο άιινπο ρξήζηεο ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ. Γξάθεκα 14: Δθλεπξηζκόο κε ηνπο άιινπο ρξήζηεο ηνπ νδηθνύ δηθηύνπ Όζνλ αθνξά ηελ παξαλνκία θαηά ηελ νδήγεζε, πξνθεηκέλνπ λα θηάζνπλ ζπληνκφηεξα ζηνλ πξννξηζκφ ηνπο, ε πιεηνςεθία ησλ εξσηψκελσλ απάληεζαλ πσο δελ ζπλεζίδνπλ λα πξνβαίλνπλ ζε ηέηνηνπ είδνπο θηλήζεηο. Γξάθεκα 15: Παξαλνκία θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νδήγεζεο Σέινο, ζην Γξάθεκα 16 παξνπζηάδνληαη νη απαληήζεηο ησλ εξσηεζέλησλ ζηελ εξψηεζε γηα ην πφζν εθλεπξηζκέλνη αηζζάλνληαη φηαλ νδεγνχλ. 20

22 Γξάθεκα 16: Έληαζε θαη Δθλεπξηζκόο θαηά ηελ νδήγεζε Δκπεηξία ζε Σξνραία Αηπρήκαηα Απφ ηνπο 400 εξσηεζέληεο Υηψηεο νδεγνχο, ην 33,6% δήισζε πσο είρε εκπιαθεί ζε θάπνην αηχρεκα ην νπνίν ζπλέβε ζηε Υίν. Γξάθεκα 17: Δκπεηξία Σξνραίνπ Αηπρήκαηνο Αμηνιόγεζε κέηξσλ νδηθήο αζθάιεηαο Όζνλ αθνξά ηελ απφδνζε θαη ηα κέηξα πνπ ιακβάλεη ε Σξνραία, νη εξσηψκελνη ηα ζεσξνχλ αξθεηά ζεκαληηθά γηα ηελ πξφιεςε θαη αληηκεηψπηζε ησλ αηπρεκάησλ. 21

23 Γξάθεκα 18: Αμηνιόγεζε απόδνζεο Σξνραίαο Σα παξαπάλσ απνηεινχλ ελδεηθηηθά απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ζηνπο θαηνίθνπο ζηε Υίν. πλερίδεηαη ε ζηαηηθή αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ, ε θαηεγνξηνπνίεζε ησλ θαηνίθσλ ζε εηδηθφηεξεο νκάδεο αλάιπζεο, θαη ε εθηίκεζε νηθνλνκεηξηθψλ πξνηχπσλ ιαλζαλνπζψλ κεηαβιεηψλ (latent variable models). 22

24 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5: ΑΝΑΛΤΗ ΟΓΙΚΗ ΤΜΠΔΡΙΦΟΡΑ ΜΑΘΗΣΧΝ ηo Κεθάιαην 5 παξνπζηάδεηαη ζπλνπηηθά ε έξεπλα κε ζέκα Αλάιπζε ηεο Οδηθήο πκπεξηθνξάο Μαζεηψλ ζηε Υίν. 5.1 ΚΟΠΟ ΈΡΔΤΝΑ ηφρνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο είλαη ε κειέηε ηεο νδηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ησλ ζπλεζεηψλ κεηαθίλεζεο ησλ καζεηψλ ησλ Γπκλαζίσλ θαη ησλ Λπθείσλ ηνπ λνκνχ Υίνπ. ηελ πιεηνςεθία ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ πνπ ζπκβαίλνπλ ζην λνκφ ηεο Υίνπ, εκπιέθνληαη λεαξά άηνκα ηα νπνία νδεγνχλ δίθπθια νρήκαηα. Απφ ηηο αλαιχζεηο ησλ ηξνραίσλ αηπρεκάησλ πξνθχπηεη πσο ε πιεηνςεθία ησλ λεθξψλ θαη ησλ ηξαπκαηηψλ απφ ηξνραία αηπρήκαηα είλαη ειηθίαο κέρξη 23 εηψλ. Σν γεγνλφο απηφ θαζηζηά ζεκαληηθή ηε δηεξεχλεζε ηεο νδηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ησλ ζπλεζεηψλ κεηαθίλεζεο ησλ λεαξψλ αηφκσλ θαη θπξίσο ησλ καζεηψλ ησλ Γπκλαζίσλ θαη ησλ Λπθείσλ. πλήζσο, ζε απηή ηελ ειηθία ηα άηνκα καζαίλνπλ λα νδεγνχλ θαη αξρίδνπλ λα δηακνξθψλνπλ ηελ νδηθή ηνπο ζπκπεξηθνξά. Αξρίδνπλ λα ζρεκαηίδνπλ θάπνηεο ζηάζεηο θαη αληηιήςεηο γηα ηελ νδήγεζε θαη γηα ηηο ζπλήζεηεο ησλ κεηαθηλήζεψλ ηνπο. Απηέο νη ζηάζεηο θαη αληηιήςεηο ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο εκπεηξίεο ηνπο θαη ηα θνηλσληθφ-νηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο νηθνγέλεηά ηνπο δηακνξθψλνπλ ηελ νδηθή ζπκπεξηθνξά ηνπο θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο θαηά ηε κεηαθίλεζε. ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα δηεξεπλψληαη νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ καζεηψλ, έηζη ψζηε λα ιεθζνχλ ηα απαξαίηεηα κέηξα θαη νη θαηάιιειεο πνιηηηθέο γηα λα γίλνπλ νη καζεηέο πνιίηεο κε ζσζηή νδηθή θαη κεηαθνξηθή ζπκπεξηθνξά. 5.2 ΤΛΛΟΓΗ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηείηαη ζηα Γπκλάζηα θαη Λχθεηα ηνπ λνκνχ Υίνπ. Ο πιεζπζκφο ησλ καζεηψλ ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο αλέξρεηαη πεξίπνπ ζηνπο Οη καζεηέο πνπ ζπκκεηέρνπλ είλαη ειηθίαο 12 έσο 18 ρξνλψλ. Οη καζεηέο θαινχληαη λα ζπκπιεξψζνπλ έλα εξσηεκαηνιφγην, ην νπνίν απνηειείηαη απφ επηά ελφηεηεο. Σν πξψην ηκήκα αλαθέξεηαη ζηηο αιπζίδεο κεηαθηλήζεσλ ησλ καζεηψλ θαη ην δεχηεξν ζηα κέζα κεηαθνξάο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ. Ζ ηξίηε θαη ηέηαξηε ελφηεηα πεξηέρνπλ εξσηήζεηο, έηζη ψζηε λα δηαπηζησζνχλ νη ζηάζεηο θαη νη αληηιήςεηο γηα ηελ νδηθή ζπκπεξηθνξά ησλ καζεηψλ. ηελ πέκπηε ελφηεηα νη ζπκκεηέρνληεο απαληνχλ ζε εξσηήζεηο γηα ην θαηά πφζν επεξεάδνληαη απφ ην πεξηβάιινλ ηνπο γηα ηελ νδηθή ζπκπεξηθνξά ηνπο θαη ηηο κεηαθηλήζεηο ηνπο. Σν έθην ηκήκα ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ αλαθέξεηαη ζε ηπρφλ εκπεηξίεο απφ ηξνραία αηπρήκαηα. Σν ηειεπηαίν ηκήκα αλαθέξεηαη ζηα θνηλσληθννηθνλνκηθά ηνπο ραξαθηεξηζηηθά. 23

25 Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηείηαη ζε δπν θάζεηο. Ζ πξψηε θάζε, δηεμήρζε απφ ην Φεβξνπάξην έσο ην Μάξηην ηνπ 2009, ζε φια ηα Γπκλάζηα θαη Λχθεηα ηνπ λνκνχ Υίνπ. Σν δείγκα απνηειείηαη απφ 136 καζεηέο, κε κέζν φξν ειηθίαο ηα 15,5 ρξφληα. Σν δεχηεξν ζηάδην ηεο έξεπλαο, μεθίλεζε ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2009 θαη βξίζθεηαη αθφκε ζε εμέιημε. 5.3 ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΈΡΔΤΝΑ Οδήγεζε Σα κέρξη ηψξα απνηειέζκαηα ηεο αλάιπζεο, δείρλνπλ πσο έλα κεγάιν πνζνζηφ ησλ καζεηψλ νδεγνχλ (72%). Απφ ηνπο εξσηεζέληεο πνπ δήισζαλ πσο νδεγνχλ, ην 45% νδεγεί κεραλάθη άλσ ησλ 50cc, ην 53% κεραλάθη κέρξη 50cc, ελψ ην 2% νδεγεί απηνθίλεην. Σν δείγκα πνπ κειεηάηαη είλαη ειηθίαο εηψλ, γεγνλφο πνπ ζπλεπάγεηαη πσο κπνξνχλ λα έρνπλ δίπισκα κφλν γηα κεραλάθη κέρξη 50cc. Δπνκέλσο, ην 47% ησλ εξσηεζέλησλ πνπ νδεγνχλ, νδεγεί παξάλνκα. Γξάθεκα 19: Οδήγεζε Γξάθεκα 20: Σύπνο νρήκαηνο πνπ νδεγνύλ νη καζεηέο Δίλαη αμηνζεκείσην ην γεγνλφο πσο ζηελ εξψηεζε αλ νη γνλείο ηνπο, ηνπο επηηξέπνπλ λα νδεγνχλ παξάλνκα κεραλάθη άλσ ησλ 50cc, ην 50% ησλ καζεηψλ απάληεζε ζεηηθά. Δπίζεο, απφ ηνπο καζεηέο πνπ νδεγνχλ κφλν ην 18% δήισζε πσο πάληα θνξάεη θξάλνο θαηά ηελ νδήγεζε ηνπ δηθχθινπ, ελψ ην 82% δελ ζπλεζίδεη λα θνξάεη θξάλνο. 24

26 5.3.2 ηάζεηο - Αληηιήςεηο ηε ζπλέρεηα κειεηήζεθαλ θάπνηεο ζηάζεηο θαη αληηιήςεηο γηα ηελ νδηθή ζπκπεξηθνξά ησλ καζεηψλ. Εεηήζεθε απφ ηνπο καζεηέο λα δειψζνπλ ην πψο αληηιακβάλνληαη ηε θξάζε «Γελ πίλσ, απφςε νδεγψ». Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία, ην 90%, ζεσξεί ηελ έθθξαζε «Γελ πίλσ, απφςε νδεγψ» αδηάθνξε, ην 7% ηε βξίζθεη αζηεία, ελψ κφιηο ην 3% ηε βξίζθεη ζνβαξή. Γξάθεκα 21: ηάζεηο - Αληηιήςεηο: "Γελ πίλσ, απόςε νδεγώ" Όζνλ αθνξά ηελ παξάλνκε νδήγεζε θαη ηελ επίδνζε ζε θφληξεο, ην 37% δήισζε πσο ζπλεζίδεη λα θάλεη θφληξεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νδήγεζεο. Γξάθεκα 22: Δπίδνζε ζε θόληξεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νδήγεζεο Μειεηψληαο ηελ επγέλεηα θαηά ηελ νδήγεζε, ε πιεηνςεθία ησλ καζεηψλ (86%) δήισζε πσο δελ δίλεη πξνηεξαηφηεηα ζηνπο άιινπο νδεγνχο, ελψ ην 81% δήισζε πσο δίλεη πξνηεξαηφηεηα ζηνπο πεδνχο. 25