ΟΡΙΣΜΟΣ. Project ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΟΞΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ-ΑΝΕΡΓΟΙ-ΑΣΤΕΓΟΙ. Page 1

Transcript

1 ΟΡΙΣΜΟΣ. Η έννοια του κοινωνικού αποκλεισµού χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά το1989. Ως κοινωνικός αποκλεισµός µπορεί να θεωρηθεί η κατάσταση της ταυτόχρονης αποξένωσης ενός ατόµου από: α) την αγορά εργασίας, β) την οικογένεια και τα σχετικά µε αυτήν κοινωνικά δίκτυα και γ) το κράτος. Ως κοινωνικά αποκλεισµένα µπορούν να θεωρηθούν τα άτοµα, τα οποία για κάποιο λόγο δείχνουν κάποια µετατόπιση (προσωρινή ή µόνιµη) από τους θεσµούς αυτούς. Η εξάρτησή τους από τον κόσµο της εργασίας και από τους συµπληρωµατικούς µηχανισµούς που έχουν αναπτύξει οι κοινωνίες για την πρόνοια και προστασία είναι είτε πολύ µικρή, ή σε ακραίες περιπτώσεις, ανύπαρκτη. Ο κοινωνικός αποκλεισµός (συναντάται και µε τον όρο κοινωνική περιθωριοποίηση) είναι ευρέως διαδεδοµένος σε όλα τα µήκη και πλάτη της γης και συχνά συνοδεύεται από λεκτική και φυσική βία κατά των περιθωριοποιηµένων ατόµων. Είτε παρουσιάζεται ως κακή ή καλή πράξη ως αρετή ή αµαρτία, ο κοινωνικός αποκλεισµός είναι ένα σύνθετο φαινόµενο στις διαφορετικές µεταµφιέσεις του που υπερβαίνουν τον χρόνο και εµφανίζονται στην καθηµερινή ζωή. ΑΙΤΙΑ. Τα αίτια αυτής της απάνθρωπης συµπεριφοράς και τακτικής είναι πολλά: καταρχάς, ο άνθρωπος αισθάνεται ασφαλής µέσα στο γνώριµο και οικείο περιβάλλον που έχει δηµιουργήσει, και γι' αυτό το διαφορετικό του προκαλεί φόβο και ανασφάλεια, µε αποτέλεσµα να το αντιµετωπίζει ως απειλή, ως επικίνδυνη εισβολή που πρέπει να εξοντωθεί. Σε αυτήν την περίπτωση, καθοριστικό ρόλο παίζουν οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα µε τα οποία διαπαιδαγωγούνται συνήθως οι άνθρωποι από µικρή ηλικία. Έτσι έχουν διδαχθεί και έχουν πιστέψει ότι οι αλλόθρησκοι, οι ανάπηροι, οι οµοφυλόφιλοι, οι αδύνατοι ή οι µετανάστες µόνο προβλήµατα µπορεί να επιφέρουν στην κοινωνία τους. Τα στερεότυπα αυτά συντηρούν και ενισχύουν τα ΜΜΕ που προβάλλουν µε έµφαση διάφορα περιστατικά, προκλητικά για την κοινή γνώµη, που έχουν σχέση µε την δράση και την ζωή αυτών των ανθρώπων. Η σπουδαιότερη όµως αιτία του προβλήµατος είναι η αµάθεια, η αµορφωσιά, η έλλειψη παιδείας και αγωγής που κάνουν το έδαφος πρόσφορο, για να αναπτυχθούν φαινόµενα ρατσισµού, φανατισµού και µισαλλοδοξίας. Μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι πολιτικοί που συχνά καλλιεργούν σκόπιµα τέτοιες αντιλήψεις αποπροσανατολίζοντας και χειραγωγώντας τον λαό, που τον στρέφουν εναντίον των µειονοτήτων και των µεταναστών. Page 1

2 Εµείς θα µελετήσουµε τρεις κοινωνικές οµάδες που αντιµετωπίζουν τον κοινωνικό αποκλεισµό. 1. Χρήστες τοξικών ουσιών 2. Άστεγοι 3. Άνεργοι ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΟΞΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΝΑΡΚΟΜΑΝΕΙΣ Χρήστες τοξικών ουσιών αποτελούν οι ναρκοµανείς. Συγκεκριµένα είναι άνθρωποι εξαρτηµένοι από τα ναρκωτικά τόσο σωµατικά όσο και ψυχικά που εµφανίζουν σύνδροµο στέρησης σε περίπτωση διακοπής της χορηγούµενης ουσίας. Οι λόγοι που ωθούν ένα άτοµο στη χρήση είναι πολλοί όπως, ΙΑΣΚΕ ΑΣΗ. Οι ουσίες µπορεί να είναι συναρπαστικές για κάποιους, καθώς προσφέρουν ένα προσιτό και συχνά αξιόπιστο µέσο για την απόκτηση «απολαυστικών» εµπειριών. Όποιος αµφιβάλλει για αυτό θα πρέπει να θυµηθεί ότι οι περισσότεροι ενήλικες χρησιµοποιούν ουσίες (αλκοόλ, καπνό, καφέ) και προφανώς δέχονται άκριτα ότι µια τέτοια χρήση είναι πολύτιµη. Οι χρήστες ουσιών οµολογούν ότι παίρνουν ουσίες κυρίως επειδή τους αρέσει. ΠΙΕΣΗ/ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΣΥΝΟΜΙΛΗΚΩΝ. Οι πρώτοι πειραµατισµοί µε τις ουσίες συχνά εντοπίζονται στην εφηβεία. Τότε αυξάνεται η περιέργεια των νέων για τον κόσµο γύρω τους και συχνά ψάχνουν για τρόπους αντίδρασης προς τη γονεϊκή εξουσία. Ακόµα πολλοί είναι και αυτοί που παίρνουν ναρκωτικά για να εισχωρήσουν σε µια συγκεκριµένη κοινωνική οµάδα, χωρίς να αντιλαµβάνονται το κακό που προκαλούν στον εαυτό τους. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Αναµφισβήτητα το περιβάλλον στο οποίο ζεις και µεγαλώνεις είναι σε ένα αρκετά µεγάλο ποσοστό υπεύθυνο για το αν θα εµφανίσει κάποιος ή όχι εξάρτηση από τα ναρκωτικά. Ωστόσο η οικονοµική άνεση δεν αποτρέπει το πρόβληµα εφόσον δεν υπάρχει συναισθηµατική στήριξη από την οικογένεια. Παρ όλα αυτά, σε γενικές γραµµές, τα πιο σοβαρά προβλήµατα ουσιών είναι πιθανό να συνδέονται µε την φτώχεια και τη στέρηση σε κοινωνίες µε υψηλά επίπεδα ανεργίας και µε µια ολόκληρη σειρά κοινωνικής και οικονοµικής δυσπραγίας. Για τους νέους που ζουν σε τέτοιες συνθήκες, οι ουσίες µπορεί να επιτελέσουν έναν τρόπο να απωθούνται τα προβλήµατα. Page 2

3 Ωστόσο η χρήση ναρκωτικών ουσιών έχει ανυπολόγιστες συνέπειες για την υγεία του ατόµου. Όσον αφορά τον ψυχικό κόσµο το άτοµο υφίσταται σοβαρή αλλοίωση της προσωπικότητας και του χαρακτήρα του. Η σωµατική του υγεία ακόµη, επιδεινώνεται κάθε φορά που προσλαµβάνει τη δόση, διατρέχοντας σοβαρό κίνδυνο µόλυνσης και ασθένειας. Όµως δεν θα πρέπει να µένουµε απαθείς, βλέποντας τί συµβαίνει γύρω µας. Θα πρέπει να παρέχουµε τόσο ψυχολογική όσο και έµπρακτη στήριξη, να τους βοηθήσουµε να δουν τη ζωή µε µάτια αισιοδοξίας, ώστε να παλέψουν και να καταφέρουν την απεξάρτηση από τα ναρκωτικά. Η πολιτεία µε νόµους αλλά και εµείς ως πολίτες µε ουσιώδεις πράξεις, θα πρέπει να συµβάλλουµε ώστε οι άνθρωποι να ζήσουν σε ένα καθεστώς ισότητας, απαλλαγµένο από διακρίσεις και αδικίες. Τέλος, η ανθρωπιστική παιδεία και αγωγή θα συµβάλει στην προώθηση της συναδέλφωσης ανθρώπων, θα διδάξει την ισότητα και τον σεβασµό στον άνθρωπο όποιος και είναι αυτός, και ιδίως την διαφορετικότητα. Με αυτούς τους τρόπους θα συνειδητοποιήσουµε όλοι ότι οι διακρίσεις ανάµεσα στους ανθρώπους είναι ανεπίτρεπτες και µόνο οι ανθρωπιστικές αρχές και αξίες καθώς και η ανεκτικότητα θα διαµορφώσουν ένα κόσµο δίκαιο, δηµοκρατικό και πολιτισµένο. Page 3

4 Τα ναρκωτικά είναι τοξικές ουσίες φυτικές ή χηµικές που προκαλούν στον οργανισµό διάφορες καταστάσεις: νάρκη, τάση για ύπνο, διέγερση, ένα αίσθηµα ευφορίας, αλλά φέρνουν και εξασθένιση στις φυσιολογικές λειτουργίες του νευρικού συστήµατος και προκαλούν στους χρήστες εθισµό, µια εξάρτηση και στο τέλος όταν τα στερηθεί ο οργανισµός µας επιφέρουν το στερητικό σύνδροµο. ιαιρούνται σε ήπια, µαλακά (παράγωγα της ινδικής κάνναβης) και σκληρά (παράγωγα του οπίου) και είναι µεγάλη απειλή για τη νεολαία,είναι το καταφύγιο των αδυνάτων και των νικηµένων. ΠΑΙ ΙΑ ΚΑΙ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Προειδοποιητικά σηµάδια ότι ένα παιδί κάνει χρήση ναρκωτικών: Page 4

5 1)Περίοδοι υπνηλίας και λήθαργου, εναλλασσόµενες µε υπερδραστηριότητα και ευφορία. 2) Αλλαγή στην όρεξη. 3) Σηµαντικές µεταπτώσεις στη διάθεση και αλλαγές στην προσωπικότητα. 4) Ασυνήθιστα µικρές ή µεγάλες κόρες µατιών και βαριά βλέφαρα. 5) Σύγχυση, τραύλισµα και παράλογη συµπεριφορά. 6) Ρίγη. 7) Έλκη γύρω από την µύτη και επίµονο φτάρνισµα. ΕΛΑΦΡΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Μαριχουάνα- Χασίς: Παράγωγα της ινδικής κάνναβης. Καπνίζεται το άνθος (µαριχουάνα) ή η ρητίνη (χασίς) που παρασκευάζεται σε πλακίδια ή κυλίνδρους χρώµατος σκούρου καφέ. Το χασίς έχει περιεκτικότητα σε καθαρό ναρκωτικό 40%, ενώ η µαριχουάνα δεν ξεπερνάει το 12%. ίνουν ένα συναίσθηµα ευεξίας, ηρεµίας και εσωτερικής ικανοποίησης. Οι έννοιες του χώρου και του χρόνου αλλοιώνονται. Αποτελούν κοινωνικό κίνδυνο γιατί ανοίγουν το δρόµο στη δοκιµή των σκληρών ναρκωτικών όπως η ηρωίνη και η µορφίνη. Είναι πολύ διαδεδοµένα ειδικά στις ανατολικές χώρες. ΣΚΛΗΡΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Όπιο, Ηρωίνη, Μορφίνη: Ναρκωτικά που προκαλούν γρήγορη εξάρτηση και εθισµό. Οι χρήστες τους γίνονται σκλάβοι των ναρκωτικών αυτών, µέσα σε λίγες µέρες και κάνουν τα πάντα για να τα προµηθευτούν από τους εµπόρους ναρκωτικών. Η ευεξία και η υποτιθέµενη ευτυχία που προσφέρουν πληρώνονται µε τρόπο φοβερό: µε γρήγορη ψυχοσωµατική καταστροφή και µε απώλεια κάθε ηθικής αξίας. Κοκαΐνη: Η κοκαΐνη παράγεται από τα φύλλα του φυτού κόκα. Είναι διεγερτικό και δηµιουργεί µεγάλη ευφορία, ακόµη και παραισθήσεις. Page 5

6 Στις επιδράσεις περιλαµβάνονται διαστολή των µατιών, τρεµούλα και αϋπνία. Η συχνή εισπνοή από τη µύτη µπορεί να τη βλάψει. LSD:(Λυσεργικό οξύ). Το πιο γνωστό παραισθησιογόνο. Το ναρκωτικό που διαστέλλει τη συνείδηση. Ένας µεγάλος κίνδυνος για τους νέους, που δεν είναι έτοιµοι να αντιµετωπίσουν τις επιδράσεις του. Η λήψη του προκαλεί τροποποίηση στην αντίληψη της πραγµατικότητας. Αµφεταµίνες: Από τις πιο επικίνδυνες κατηγορίες χηµικών ουσιών που κυκλοφορούν. ιεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστηµα, δηµιουργούν περιορισµό της πνευµατικής και µυϊκής κόπωσης και βελτίωση της διάθεσης του ανθρώπου και διάθεση για εργασία. Ακόµη προκαλούν αύξηση των µυϊκών δυνάµεων. Χρησιµοποιούνται ευρύτατα από άτοµα που θέλουν να µην κοιµηθούν τη νύχτα για να εργαστούν, από αθλητές για να αυξήσουν τις δυνάµεις και τις επιδόσεις τους (ντοπάρισµα), από γυναίκες για να µειώσουν την όρεξη του φαγητού και να µην παχαίνουν, από κακοποιούς για να έχουν θάρρος και ψυχραιµία κατά τη διάπραξη εγκληµάτων. Βαρβιτουρικά:Επιδρούν ως καταπραϋντικά και υπνωτικά. Χρησιµοποιούνται για την καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήµατος. Γίνονται εύκολα συνήθεια και απαιτούν όλο και µεγαλύτερες δόσεις. Έτσι µετατρέπονται σε ναρκωτικά και γίνονται επικίνδυνα. Υπάρχει µεγάλος κίνδυνος όταν η λήψη τους συνδυάζεται µε οινοπνευµατώδη ποτά ή άλλα ναρκωτικά. Χορηγούνται κατόπιν οδηγίας γιατρού και κυκλοφορούν σε ταµπλέτες, κάψουλες και ενέσεις. Από τη χρήση τους έχουν προκληθεί πολλοί θάνατοι. Page 6

7 ΑΝΕΡΓΙΑ Στις σύγχρονες κοινωνίες η αντιµετώπιση των βιοτικών προβληµάτων γίνεται συνεχώς πιο δύσκολη και οι στιγµές ψυχικής ευφορίας σπανίζουν. Η αξία του ανθρώπου κρίνεται από τη συµµετοχή του στις παραγωγικές διαδικασίες και η εργασία εµφανίζεται ως ύψιστο ηθικό καθήκον. Σ αυτές, λοιπόν, τις συνθήκες το πρόβληµα της ανεργίας, δηλαδή το να µη βρίσκει ή να χάνει κάποιος τη δουλειά του, αναδεικνύεται ως ένα από τα σοβαρότερα, αφού οδηγεί σε απόγνωση και εξαθλίωση ανθρώπους, κυρίως νέους, και προκαλεί αντικοινωνικά φαινόµενα. Η ανεργία εµφανίζεται ως πρόβληµα κατά τους νεότερους χρόνους, όταν επικράτησε η βιοµηχανική οργάνωση της παραγωγής, ο καταµερισµός των εργασιών και η εξειδίκευση των εργαζοµένων. Είναι, εποµένως, εγγενές πρόβληµα της οικονοµικής ανάπτυξης που εφαρµόστηκε και εφαρµόζεται. Και όσο το σύστηµα αυτό βαίνει προς την ολοκλήρωση του, τόσο οξύτερο γίνεται το πρόβληµα. Αυτό τουλάχιστον δείχνουν οι δείκτες της στατιστικής-η ανεργία στη χώρα µας κυµαίνεται στο 22,5% του ενεργού πληθυσµού, και στην Ευρώπη υπάρχουν είκοσι εκατοµµύρια περίπου άνεργοι-. Γιατί υπάρχει ανεργία στην εποχή µας; 1. Η γενικευµένη χρήση της τεχνολογίας σε όλες της φάσης της παραγωγής και της διακίνησης των προϊόντων, καθώς και στις παρεχόµενες υπηρεσίες, αποτελεί τη σηµαντικότερη, ίσως αιτία. Η µηχανή, συνδυάζοντας εκπληκτική αποτελεσµατικότητα και χαµηλό κόστος συγκριτικά µε τις αµοιβές των εργαζοµένων, εισάγεται όλο και πιο τελειοποιηµένη σε όλους τους τοµείς της οικονοµίας. 2. Αδυναµία της εκπαίδευσης να παρακολουθεί τις ραγδαίες οικονοµικές εξελίξεις που συντελούνται, να τις προβλέπει και να εναρµονίζει τα προγράµµατα της µε τις ανάγκες οικονοµικής ανάπτυξης της κοινωνίας µας. Έτσι ένα µεγάλο τµήµα του ενεργού πληθυσµού της χώρας, και µάλιστα το ζωτικότερο, τελειώνοντας τη φοίτηση του στα διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύµατα, ανερµάτιστο και χωρίς επαγγελµατικά εφόδια, λόγω αδυναµίας του εκπαιδευτικού µας συστήµατος να παρέχει σωστό επαγγελµατικό προσανατολισµό και κατάρτιση, προστίθεται στους ανέργους που ήδη υπάρχουν. 3. Λόγω αντιλήψεων για την αξία των διάφορων επαγγελµάτων. Υπάρχει µια υποτίµηση της αξίας που έχει η χειρωνακτική εργασία. Συνέπεια αυτής της νοοτροπίας είναι η µαζική στροφή των νέων προς τις πανεπιστηµιακές σπουδές. εν είναι καθόλου τυχαίο και άσχετο το γεγονός ότι τα ποσοστά ανεργίας κυµαίνονται σε υψηλότερα επίπεδα στους πτυχιούχους ανώτατων σχολών. Page 7

8 4. Ιδιαίτερα σηµαντικός λόγος για την αύξηση της ανεργίας είναι και η οικονοµική ύφεση που παρατηρείται στην εποχή µας. Κύρια χαρακτηριστικά της κρίσης αυτής είναι η µείωση της αγοραστικής δύναµης των καταναλωτών και, κατά συνέπεια, η µείωση της παραγωγής και οι απολύσεις εργαζοµένων, η έλλειψη κεφαλαίων, οι ασύµφοροι όροι δανεισµού και η µεταφορά των παραγωγικών δραστηριοτήτων σε χώρες που εξασφαλίζουν ευνοϊκότερους όρους, κίνητρα, φτηνά εργατικά χέρια, πρώτες ύλες, κατάλληλα έργα υποδοµής. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα φαύλο κύκλο, µε αποτέλεσµα να κλείνουν επιχειρήσεις και να µη γίνονται επενδύσεις. Έτσι, και πολλοί εργαζόµενοι χάνουν τη δουλεία τους, αλλά ούτε και νέες θέσεις εργασίας δηµιουργούνται. 5. Τέλος, η υπέρµετρη εισαγωγή ξένων προϊόντων, είτε επειδή είναι πιο φτηνά είτε επειδή πολλοί Έλληνες καταναλωτές είναι ξενοµανείς, οδηγεί στη συρρίκνωση της εγχώριας παραγωγής και, γι αυτό το λόγο, στη µείωση των θέσεων εργασίας. Επιπτώσεις της ανεργίας στην προσωπική ζωή του ανέργου και στην κοινωνική γενικότερα Με την εργασία ο άνθρωπος εξασφαλίζει όχι µόνο τα αναγκαία προς το <<ζην>>, αλλά και προς το <<ευ ζην>>. Εξοικονοµεί τους απαραίτητους πόρους για τη µόρφωση του, την ψυχαγωγία του και την άνεσή του Είναι λοιπόν ευνόητο πως ο άνεργος καθώς δεν έχει τη δυνατότητα αυτή, καταδικάζεται σε ένδεια και ποικίλες στερήσεις. Το χειρότερο είναι πως οι ανάγκες τον ωθούν συχνά σε συµβιβασµούς και εξαρτήσεις που τραυµατίζουν το κύρος της προσωπικότητας του και την αξιοπρέπεια του. Επιπλέον ο άνεργος δε δηµιουργεί. Όχι γιατί δεν έχει την ικανότητα, αλλά γιατί δεν του δόθηκε η ευκαιρία. Άλλωστε η εργασία είναι αυτή που συνοδεύεται από αισθήµατα πληρότητας και ικανοποίησης. Αυτή τη χαρά, όµως δεν τη νιώθει ο άνεργος. Αντίθετα, ζώντας σε µια κοινωνία που τα µέλη της ανατρέφονται και διαπαιδαγωγούνται µε την αρχή πως η εργασία είναι σκοπός της ζωής και η εργατικότητα ύψιστη αρετή, είναι επόµενο να νιώθει ενοχές, να αισθάνεται πως µειονεκτεί, πως είναι ένας παρίας. Αυτή η αίσθηση πληµµυρίζει την ψυχή του µε πίκρα, µε αγανάκτηση, αλλά και µε απαισιοδοξία, κατάθλιψη, άγχος και έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή. Η ανεργία δε θέτει µόνο σε φοβερή ψυχική δοκιµασία τον άνθρωπο, αλλά του απαγορεύει, επειδή του στερεί τις ευκαιρίες, να ολοκληρώσει την προσωπικότητα του. Έτσι είναι αυτονόητη η µειονεκτική θέση στην οποία βρίσκεται ο άνεργος. Page 8

9 Κι ύστερα η ζωή και ο πολιτισµός βρίσκονται εκεί όπου υπάρχει δηµιουργία( στα εργοστάσια, στα γραφεία, εργαστήρια και στους αγρούς).εκεί συντελούνται οι κοινωνικές διεργασίες και γίνεται ο άνθρωπος δηµιουργός της ιστορίας του. Ο άνεργος, όµως είναι απών. εν µπορεί ούτε να προσφέρει, ούτε να παρέµβει. Γι αυτό και ο ίδιος αισθάνεται περίπου, άχρηστος. Ανεργία και ψυχολογία Το φάσµα της ανεργίας απειλεί την Ευρώπη. Πίσω από τις στατιστικές και τους ψυχρούς υπολογισµούς υπάρχει ένας µεγάλος αγνοούµενος, ο άνεργος και ο ψυχισµός του. Άνεργος δεν είναι ένα άτοµο που έχει χάσει τη δουλεία του. Είναι ένα άτοµο που έχει χάσει την ταυτότητα του, που δεν ξέρει τι να κάνει µε το χρόνο, την οικογένεια του, τη ζωή, τον εαυτό του. Ένας άνεργος δεν είναι κάποιος που ψάχνει για δουλειά, είναι κάποιος που ψάχνει για στηρίγµατα επιβίωσης. Μαζί µε τη δουλειά στο συµβολικό επίπεδο, χάνεις πολύ περισσότερα από οικονοµικά αγαθά. Χάνεις την αυτοεκτίµηση, τον αυτοσεβασµό, την αξιοπρέπειά σου. εν είναι να απορεί κανείς. Αρκεί να συλλογιστούµε πόσο εργασιοκεντρική είναι η κοινωνία µας. Χωρίς επαγγελµατικές ιδιότητες, το άτοµο δε σηµαίνει τίποτα. εν είναι αναγνωρισµένο, άρα δεν υπάρχει. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ (%) Ο αριθµός των ανέργων σηµείωσε κατακόρυφη άνοδο κατά 44,2% σε σχέση µε το αντίστοιχο τρίµηνο του Η ανεργία πλήττει περισσότερο τις γυναίκες, όπου το ποσοστό φτάνει το 27,3% έναντι 20,8% στους άντρες. Επιπλέον, τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας παρατηρούνται σε όσους δεν έχουν πάει καθόλου στο σχολείο (35,8%) και ακολουθούν τα άτοµα µέσης εκπαίδευσης καθώς και τα άτοµα µε πτυχία Ανώτερης Τεχνολογικής Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης (26%). Τα χαµηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στους κατόχους διδακτορικού ή µεταπτυχιακού τίτλου (12,9%) και στους αποφοίτους τριτοβάθµιας εκπαίδευσης (26,2%). Το ποσοστό των «νέων ανέργων», δηλαδή όσων εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας αναζητώντας απασχόληση, ανέρχεται στο 23,3% του συνόλου των ανέργων ενώ οι µακροχρόνια άνεργοι (αυτοί που αναζητούν από 12 µήνες και άνω εργασία, ανεξάρτητα αν είναι «νέοι» ή «παλαιοί» άνεργοι), αποτελούν αντίστοιχα το 59,0%. Το ποσοστό ανεργίας των ατόµων µε ξένη υπηκοότητα, είναι µεγαλύτερο από το αντίστοιχο των Ελλήνων υπηκόων (32,5% έναντι 22,7%). Επίσης, το 71,1% των ξένων υπηκόων είναι οικονοµικά ενεργό, ποσοστό σηµαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο των Ελλήνων το οποίο είναι 51,7%. Εξετάζοντας την εξέλιξη του αριθµού των απασχολουµένων, ανά τοµέα της οικονοµίας, παρατηρείται ότι σε όλους τους Page 9

10 τοµείς υπάρχει µείωση στον αριθµό των απασχολούµενων σε σχέση µε το αντίστοιχο περυσινό τρίµηνο. Στον πρωτογενή τοµέα η µείωση ανέρχεται σε 3,1%, στο δευτερογενή 15% και στο τριτογενή 8,1%. ΑΣΤΕΓΟΙ Περιθώριο, κοινωνικός αποκλεισµός, άνθρωποι σε κρίση, απόγνωση, παρακµή: άστεγοι. Από τις πλέον ευπαθείς οµάδες του πληθυσµού, που στην Ελλάδα αριθµούν κατ' εκτίµηση περίπου άτοµα, εκ των οποίων γύρω στους ζουν στην Αθήνα. Από το συνολικό αριθµό των αστέγων, περίπου Έλληνες δεν διαθέτουν κανένα σταθερό κατάλυµα, 280 φιλοξενούνται σε κρατικούς και δηµοτικούς ξενώνες, από µη κυβερνητικές και εκκλησιαστικές οργανώσεις, 500 διαµένουν σε οικοτροφεία, έχουν «καταλάβει» κτίρια και καταλύµατα, βρίσκονται σε διάφορα ιδρύµατα και άσυλα, ενώ είναι µετανάστες οι οποίοι ζητούν άσυλο. «Οι αριθµοί δεν περιλαµβάνουν εκείνους οι οποίοι διαµένουν σε επισφαλείς κατοικίες, γεγονός που σχετίζεται µε τη διαρκή φτώχεια και την οικονοµική ανασφάλεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου Έλληνες και µετανάστες, κάτοικοι Αθηνών, ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας σε ενοικιαζόµενα σπίτια µε υποβαθµισµένες στεγαστικές συνθήκες». ΤΙ ΕΝΝΟΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΟ "ΑΣΤΕΓΟΣ"; Tι εννοούµε όµως µε τον όρο άστεγος είναι ένα θέµα προς διερεύνηση. Σύµφωνα µε την ευρύτερη έννοια, όπως αυτή ορίζεται από τη διακήρυξη του ελληνικού δικτύου για το δικαίωµα στη στέγη και την κατοικία, άστεγοι είναι εκείνοι που δεν διαθέτουν ιδιόκτητη, ενοικιαζόµενη ή παραχωρηµένη κατοικία και διαµένουν στο δρόµο ή σε ξενώνες και ιδρύµατα, φιλοξενούνται από Page 10

11 γνωστούς και φίλους, διαβιούν σε καταλήψεις, σε ανεπαρκή και ανασφαλή καταλύµατα χωρίς να έχουν πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες νερού, ηλεκτρικού και θέρµανσης. «H ελληνική οικογένεια είναι αρκετά δεµένη και προστατεύει τα µέλη της. Την τελευταία δεκαετία ωστόσο ο αριθµός των αστέγων έχει αυξηθεί µε την παρουσία των µεταναστών, τη διόγκωση της ανεργίας, ακόµα και από τον µεγάλο σεισµό», Σήµερα, περίπου 180 άστεγοι του Λεκανοπεδίου έχουν βρει καταφύγιο σε δύο ξενοδοχεία Γ κατηγορίας της Αθήνας στο πλαίσιο του προγράµµατος του δήµου. Εκεί στεγάζονται από το 1997 για τουλάχιστον 3 µήνες, ενώ ορισµένοι διαµένουν ακόµη και 7 χρόνια. «Υπάρχουν και άστεγοι οι οποίοι κάποτε είχαν µεγάλη περιουσία. Σε καµιά περίπτωση όµως δεν φιλοξενούνται τοξικοµανείς». «Από τη µέχρι σήµερα εµπειρία µας µπορούµε να πούµε ότι ένας στους τρεις αστέγους παρουσιάζει ψυχικές διαταραχές, ενώ µεγάλο είναι το ποσοστό πασχόντων από χρόνια προβλήµατα υγείας (καρδιοπαθείς, καρκινοπαθείς κ.λπ.). Ορισµένοι εργάζονται περιστασιακά ως µικροπωλητές. Tο κοινό όλων αυτών των ανθρώπων είναι πως αισθάνονται τέτοια απογοήτευση ώστε να φαίνονται παραιτηµένοι από τη ζωή. Αρκετοί είναι ηλικιωµένοι, καταθλιπτικοί και πίνουν πολύ, ενώ συνήθως είναι άντρες και δεν διατηρούν καµιά σχέση µε την οικογένειά τους. Η έλλειψη λοιπόν στέγης ή κακή ποιότητα στέγασης είναι άλλος ένας δείκτης κοινωνικού αποκλεισµού, που επηρεάζει την ατοµική και οικογενειακή υγεία, την αναπτυξη των παιδιών. είκτες στέγασης περιλαµβάνουν το ποσοστό των αστέγων, το ποσοστό των νοικοκυριών σε πυκνοκατοικηµένες περιοχές, τις οµάδες υψηλού κινδύνου, όσον αφορά την απώλεια της στέγης. Άλλοι παρεµφερείς δείκτες περιλαµβάνουν την έλλειψη θέρµανσης και την αδυναµία επισκευής των σπιτιών.η ιδιοκατοίκηση είναι κανόνας στην ύπαιθρο, ενώ στις πόλεις υψηλότερο ποσοστό επισφάλειας παρουσιάζουν οι ενοικιαστές, για τους οποίους η στέγαση και οι συνθήκες κατοικίας είναι θέµα αιχµής και σηµαντικότατος προσδιοριστικός παράγοντας του κινδύνου αποκλεισµού. ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΥ ΤΡΟΦΟ ΟΤΟΥΝ ΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΣΤΕΓΩΝ; Σε έρευνα που είχαµε κάνει το οι άστεγοι δηλώνουν ως πρώτη αιτία τους οικονοµικούς λόγους (φτώχεια, ανεργία κ.λπ.). Στην πραγµατικότητα, όµως, τα οικονοµικά προβλήµατα εµπλέκονται µε προβλήµατα νοσηρότητας (ψυχιατρικά περιστατικά, εξαρτήσεις από αλκοόλ ή ναρκωτικά κ.ά.), τα οποία δεν αντιµετωπίζονται από την πολιτεία ούτε από την οικογένεια. Επιπλέον στα αίτια των αστέγων συµπεριλαµβάνονται οι φυσικές καταστροφές (σεισµοί, πληµµύρες, πυρκαγιές) και οι πόλεµοι. Πάντως, Page 11

12 πληθαίνουν οι απολυµένοι που βρίσκονται στον δρόµο, όπως και οι αλλοδαποί. Το τελευταίο διάστηµα υπάρχουν πολλοί άστεγοι πρόσφυγες από το Ιράκ και το Ιράν. Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΣΤΕΓΟΥΣ Η πολιτεία προέβη στην υλοποίηση του Ιδρύµατος Αστέγων που ο σκοπός του είναι η αντιµετώπιση των προβληµάτων των ανθρώπων οι οποίοι για οποιονδήποτε λόγω βρίσκονται χωρίς στέγη η δεν διαθέτουν οι ίδιοι η οικογένειές τους ασφαλή κατοικία επαρκούς επιπέδου. Επίσης, η ανάπτυξη µηχανισµών πρόληψης για την αποτροπή του φαινoµένου, καθώς και η ανάπτυξη αντίστοιχων που θα µελετούν τις περιπτώσεις των αστέγων και θα φροντίζουν για τη µελλοντική αποκατάσταση και επανένταξή τους. Για την επίτευξη των σκοπών του το Ίδρυµα Αστέγων συνεργάζεται και µε φορείς που έχουν τους ίδιους σκοπούς. Πέραν των άλλων υπηρεσιών που παρέχει, το Ίδρυµα συγκεντρώνει και διανέµει είδη τροφίµων, ιµατισµού, υπόδησης κ.λ.π. σε όσους προσέρχονται ή φιλοξενούνται στους χώρους του, καθώς και σε οικογένειες ή µεµονωµένα άτοµα τα οποία εντοπίζονται από τις δικές του ή άλλες κοινωνικές υπηρεσίες, ενορίες, εθελοντές ή συνεργαζόµενους φορείς. Σίτιση Το Κ.Υ.Α..Α. παρέχει καθηµερινά µερίδες φαγητού σε άπορους και άστεγους Έλληνες και αλλοδαπούς. Το φαγητό διανέµεται δύο φορές ηµερησίως (µεσηµέρι 12:00-13:00 και απόγευµα 18:00-19:00)από το Κέντρο Σίτισης του Ιδρύµατος, στη συµβολή των οδών Σοφοκλέους 70και Πειραιώς 35. Στέγαση Το Κ.Υ.Α..Α. διαθέτει δύο ξενώνες στους οποίους παρέχετε βραχεία φιλοξενία (3-6 µήνες) σε 180 άτοµα. Η πληθυσµιακή οµάδα που εξυπηρετείται καλύπτει άτοµα ηλικίας ετών. Οι υπηρεσίες που παρέχονται είναι δωρεάν για όλους ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ; Page 12

13 Συσσίτια, οίκοι ευγηρίας, ορφανοτροφεία, ιατρεία, στέγες αναπήρων και ατόµων µε ιδιαίτερες ανάγκες αποτελούν τη µαρτυρία αγάπης της Εκκλησίας. Ένα µικρό µέρος του φιλανθρωπικού έργου της, στο οποίο συµµετέχουν κληρικοί και πιστοί µε ένα µόνο στόχο: τη στήριξη του πάσχοντος ανθρώπου. Χωρίς διακρίσεις και διαχωρισµούς, τα ενοριακά φιλόπτωχα ταµεία της Αρχιεπισκοπής και των Μητροπόλεων προσφέρουν τη βοήθεια και τη συµπαράστασή τους σε όλους όσοι έχουν ανάγκη ανεξαρτήτως φύλου, καταγωγής, χρώµατος και θρησκείας. Όπως ακριβώς συνέβαινε τον 4ο αιώνα, όταν οι κατατρεγµένοι και οι φτωχοί της Μικράς Ασίας έβρισκαν καταφύγιο στα νοσοκοµεία και τα πτωχοκοµεία που είχε δηµιουργήσει ο Μέγας Βασίλειος. Από τους πρώτους αιώνες, η Εκκλησία ανέπτυξε φιλανθρωπική δραστηριότητα φροντίζοντας τους φτωχούς, τις χήρες, τα ορφανά και τους αναπήρους. Σήµερα, η Εκκλησία συνεχίζει το φιλανθρωπικό της έργο, αλλά και την προσπάθειά της να παρέµβει ουσιαστικά στα προβλήµατα που δηµιούργησαν οι νέες συνθήκες ζωής και η αποξένωση των ανθρώπων. Οι άστεγοι, τα θύµατα των ναρκωτικών, οι κακοποιηµένες γυναίκες και οι πρόσφυγες είναι ορισµένες από τις ευαίσθητες κοινωνικές οµάδες για τις οποίες η Εκκλησία δείχνει, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον της Στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών, έπειτα από πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου κ. Χριστόδουλου, λειτουργεί από τον περασµένο Απρίλιο το φιλανθρωπικό κατάστηµα «Ταβιθά». «Η "Ταβιθά" προµηθεύει µε ρούχα και υποδήµατα τους φτωχούς και τους αστέγους της Αθήνας, τις φυλακές σε όλη την Ελλάδα, αλλά και το κέντρο Παλιννοστούντων στο Λαύριο», σηµειώνει ο π. Θεµιστοκλής Χριστοδούλου, διευθυντής της Χριστιανικής Αλληλεγγύης της Αρχιεπισκοπής. Τους τελευταίους οκτώ µήνες, το κατάστηµα προσέφερε περισσότερα από τεµάχια ρούχων και υποδηµάτων, ενώ περισσότερα από άτοµα πέρασαν τις πόρτες του. «Από αυτούς, οι 280 ήταν άστεγοι και τους προσφέρθηκαν τεµάχια ρούχων», αναφέρει ο π. Θεµιστοκλής και προσθέτει: «εν τελειώνουν. Η Αθήνα γεµίζει από αστέγους». ιανοµή συσσιτίου Αυτό ήταν και ο λόγος που η Αρχιεπισκοπή αποφάσισε να βοηθήσει τους αστέγους στα σηµεία όπου βρίσκουν καταφύγιο. Με τη βοήθεια µιας οµάδας εθελοντών νέων και ενός ειδικά µετασκευασµένου οχήµατος ξεκίνησε η διανοµή φαγητού σε αστέγους της Αθήνας. Το πρόγραµµα ονοµάζεται «Κιβωτός Αγάπης» και από τον περασµένο Απρίλιο έχουν προσφερθεί περισσότερες από µερίδες φαγητού. Το επόµενο βήµα στην προστασία των αστέγων είναι η δηµιουργία ενός χώρου φιλοξενίας. «Θα είναι ένας χώρος µε ειδικά διαµορφωµένα λουτρά, όπου οι άστεγοι θα µπορούν να κάνουν µπάνιο, να βρίσκουν ρούχα, ζεστό φαγητό και ένα κρεβάτι για ξεκουραστούν για µία ή δύο ηµέρες. Θα υπάρχει κοινωνική λειτουργός και ιατρός, ενώ φιλοδοξούµε να λειτουργεί γραφείο Page 13

14 ευρέσεως εργασίας για την επανένταξη των αστέγων στο κοινωνικό σύνολο», υπογραµµίζει ο π. Θεµιστοκλής Χριστοδούλου. Το φιλανθρωπικό έργο του Μεγάλου Βασιλείου Ο Άγιος των παιδιών, Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε το 329 και υπήρξε ένας από τους πιο σηµαντικούς Επισκόπους της Εκκλησίας µε σηµαντικό θεολογικό και φιλανθρωπικό έργο. Βαθύτατα µορφωµένος και ένας από τους πρώτους «οικολόγους» αφού αγαπούσε ιδιαίτερα τη φύση. Στάθηκε στο πλευρό των φτωχών και των δούλων ενώ αγωνίστηκε για την ελάφρυνση της φορολογίας του λαού. H «Βασιλειάδα» ήταν το κέντρο της φιλανθρωπικής δράσης του Μεγάλου Βασιλείου. «Μια νέα πόλη» όπως την περιέγραφε ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος. Περιλάµβανε έναν µεγαλοπρεπή Ναό, νοσοκοµείο - µε πλήρη εξοπλισµό και µεγάλο αριθµό ιατρών, νοσοκόµων και βοηθητικού προσωπικού- λεπροκοµείο, πτωχοκοµείο, ορφανοτροφείο και γηροκοµείο. Επίσης είχαν ανεγερθεί οικήµατα για τη φιλοξενία των κληρικών και του προσωπικού που υπηρετούσε στα ιδρύµατα αλλά και για τους άρχοντες, τους κρατικούς λειτουργούς και τους πολίτες από άλλες περιοχές που επισκέπτονταν τη «Βασιλειάδα». Σήµερα πολλά φιλανθρωπικά ιδρύµατά της φέρουν το όνοµα της πόλης που ίδρυσε ο Μέγας Βασίλειος. Το κρύο είναι δύσκολο. Αλλά χειρότερο είναι η απανθρωπιά και η αδιαφορία!! Ανοίξτε λοιπόν την καρδιά σας σε αυτούς τους ανθρώπους που την έχουν ανάγκη! Βοηθήστε τους. Ο καθένας όπως µπορεί, µε τον δικό του τρόπο. Κανείς δεν αξίζει το δάκρυ σου, κι αυτός που το αξίζει δεν σε κάνει να κλαις! Page 14

15 Kοινωνική προκατάληψη-αποφυλακισμένοι Αποφυλακισμένοι, μα κατάδικοι της ανεργίας Η κοινωνική προκατάληψη κλείνει τις πόρτες της εργασίας σε όσους πέρασαν ένα διάστημα πίσω από τα κάγκελα ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 08/01/13 ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΚΕΛΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Στην απομόνωση της ανεργίας πρώτα και κατόπιν πάλι στο κελί της φυλακής βάζει η κοινωνική προκατάληψη όσους αναζητούν δουλειά με το αποφυλακιστήριο στην τσέπη- το ποινικό μητρώο τούς κλείνει τις πόρτες της εργασίας «Αποφυλάκιση». Μια λέξη-«κλειδί». Ανοίγει την πόρτα των φυλακών για όσους έχουν εκτίσει τις ποινές. Και διπλοκλειδώνει όποια πόρτα επιχείρησης χτυπήσει την επομένη ο αποφυλακισθείς αναζητώντας δουλειά και ελπίδα. Κάθε χρόνο κατά μέσον όρο αποφυλακίζονται άτομα, οι περισσότεροι από τους οποίους επιδιώκουν μια νέα αρχή στη ζωή τους. Ξεκινούν στη συντριπτική τους πλειονότητα σχεδόν από το μηδέν. Κάποιοι δεν έχουν καν σπίτι να επιστρέψουν το οικογενειακό περιβάλλον τούς έχει «αποβάλει», τιμωρώντας τους κι αυτό με τον τρόπο του για τις πράξεις τους. Η αναζήτηση εργασίας σε αυτές τις συνθήκες είναι όρος επιβίωσης. Αρκεί να νικηθεί η καχυποψία. Οι αποφυλακισμένοι ζουν με το «στίγμα» της φυλάκισής τους σε κάθε τους επαφή, προειδοποιούν οι ειδικοί και διαπιστώνουν όλες οι σχετικές έρευνες, αφού διαθέτουν ελάχιστες πιθανότητες να προσληφθούν σε κάποια εργασία. Η επιστροφή στο έγκλημα μοιάζει για πολλούς μονόδρομος, για κάποιους ακόμη και στο οργανωμένο, αφού η εμπειρία της φυλακής έχει... προσφέρει τις «τεχνικές γνώσεις» και τις γνωριμίες με «έμπειρους» κακοποιούς. Page 15

16 Οπως επισημαίνει, μιλώντας στο «Βήμα», ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Συμπαράστασης Κρατουμένων κ. Ιωάννης Ν. Παπασαραντόπουλος, «καθημερινά μας επισκέπτεται ένας αποφυλακισμένος ζητώντας μας βοήθεια, αρχικά οικονομική και στη συνέχεια να του βρούμε στέγη. Εχουμε κάνει συμβάσεις με ορισμένα ξενοδοχεία στα οποία μπορούν οι αποφυλακισμένοι να διαμείνουν ως έναν μήνα, ωστόσο οι περισσότεροι δεν εξαντλούν τον χρόνο αυτόν. Βρίσκουν κάποιο σπίτι και φεύγουν». Ο κ. Παπασαραντόπουλος σημειώνει ότι αρκετοί στην πορεία «εξαφανίζονται» από τον σύλλογο και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να επιστρέψουν στο παλιό εγκληματικό περιβάλλον τους, μόνο και μόνο αναζητώντας πόρους για να ζήσουν. Κάποιοι στρέφονται στις μικροκλοπές, ενώ άλλοι στην επαιτεία. «Συχνά συλλαμβάνουμε τα ίδια άτομα τα οποία, επειδή έχουν μάθει να ζουν μέσα από την παραβατική συμπεριφορά, στο τέλος δεν ενδιαφέρονται καν να κάνουν κάποια εργασία. Εχουν πεισθεί ότι δεν θα τους πάρουν» επιβεβαιώνει αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ. «Και πού να βρουν δουλειά... Επικρατεί μια καχυποψία του στυλ θα με κλέψει ή θα μου χαλά σει και τους άλλους προτού καν τον δοκιμάσω» συμπληρώνει ο πρόεδρος του «Ονήσιμου». Στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Συμπαράστασης Κρατουμένων η έκκληση είναι χαρακτηριστική: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα των αποφυλακισμένων είναι η εύρεση εργασίας. Κάνουμε έκκληση. Πολεμήστε την προκατάληψη. Προσλάβετε αποφυλακισμένους. Θέλουν να δουλέψουν, θέλουν να κάνουν μια καινούργια αρχή». Μάλιστα, προκειμένου να δώσουν ένα επιπλέον κίνητρο στους ενδιαφερόμενους επιχειρηματίες, υπενθυμίζουν: «Ο ΟΑΕΔ δίνει τριπλάσια επιδότηση για νέες θέσεις εργασίας αποφυλακισμένων, απεξαρτημένων κ.λπ. ειδικών ομάδων από τις απλές περιπτώσεις ανέργων. Αυτή θα είναι μια γενναία πράξη, μεγαλύτερη από οιοδήποτε άλλο βοήθημα». Σύμφωνα με στοιχεία της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Ρraksis» από τον Οκτώβριο του 2008 ως και τον Σεπτέμβριο του 2009, το 84% των αποφυλακισμένων που απευθύνθηκαν για βοήθεια στην οργάνωση ήταν άνδρες και η πλειονότητά τους ανήκε στην ηλικιακή ομάδα από 36 ως 45 ετών. Οι περισσότεροι ζητούσαν μια δουλειά. Από το σύνολο των αποφυλακισμένων το 48% ήταν από την Ασία, το 42% από την Ευρώπη και οι υπόλοιποι από την Αφρική. «Οι αποφυλακισμένοι είναι μια ευπαθής κοινωνικά ομάδα που καλείται να έρθει αντιμέτωπη με μια σειρά προβλήματα:νομικά και εργασιακά είναι κάποια μόνο από αυτά» λέει στο «Βήμα» η δικαστική ψυχολόγος της ΜΚΟ «Ρraksis» κυρία Μαρία Μουδάτσου. «Τα αιτήματα που έρχονται είναι πολλά και η διαδικασία για την επίλυσή τους ιδιαίτερα δύσκολη. Τα πιο συνήθη αφορούν: εργασιακά, νομικά, ιατρικά, οικονομική ενίσχυση, στέγαση, ψυχολογική στήριξη, παρέμβαση για την ενημέρωση κάποιας διαδικασίας από Page 16

17 τρίτο (όπως για παράδειγμα διαδικασίες εγγραφής σε ΟΑΕΔ, διαδικασία για επίδομα κ.λπ.)». Σύμφωνα με την κυρία Μουδάτσου «η εργασία, η οποία είναι φυσικά άμεσα συνυφασμένη με την οικονομική εξαθλίωση, η ανάγκη για εύρεση στέγης αλλά και νομικές εκκρεμότητες (ειδικά στις περιπτώσεις αλλοδαπών που έχουν εκτίσει την ποινή τουςαλλά δεν δύναται να μπουν σε κάποια διαδικασία νομιμοποίησης) αποτελούν και τα πλέον προβληματικά πεδία προς διεκπεραίωση. Και όταν η προετοιμασία δεν ξεκινάει από μέσα, γίνεται ακόμη πιο δύσκολη η παρέμβαση έξω- μετά την αποφυλάκιση. Το χαρακτηριστικό του πρώην φυλακισμένου αποτελεί από μόνο του πρόβλημα και η άρνηση από τον περίγυρο ακολουθεί». Επιστρέφουν στην ελευθερία άτομα Περίπου κρατούμενοι, σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών του υπουργείου Δικαιοσύνης, θα αποφυλακιστούν στο πλαίσιο των νέων μέτρων για την αποσυμφόρηση των φυλακών. Από αυτούς οι δεν έχουν να πληρώσουν τα ποσά για την εξαγορά της ποινής τους, οι 130 δεν μπορούν να πληρώσουν τα δικαστικά έξοδα που τους έχουν επιβληθεί και οι 70 είναι καρκινοπαθείς, παραπληγικοί, ανάπηροι και μητέρες με παιδί μέχρι τριών ετών. Οι κρατούμενοι αυτοί καταδικάστηκαν για παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, εξύβριση, σωματικές βλάβες, συκοφαντική δυσφήμηση, μικροκλοπές, μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών και παράβαση του νόμου περί πνευματικών δικαιωμάτων. «Μας απορρίπτουν ασυζητητί οι εργοδότες και η κοινωνία...» Χωρίς δουλειά φθάνουν γρήγορα στην απόγνωση O 61χρονος Γρηγόρης αποφυλακίστηκε το Σήμερα εργάζεται σε εξωτερικές δουλειές στον Σύλλογο Συμπαράστασης Κρατουμένων «Ο Ονήσιμος», έναν από τους ελάχιστους χώρους όπου μπορεί να επανενταχθεί ένας αποφυλακισμένος. Πρόκειται στη συντριπτική τους πλειονότητα για άνδρες από 25 ως 50 ετών. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους αποφυλακισμένους είναι η ανεύρεση εργασίας» λέει ο Γρηγόρης. «Πλέον οι περισσότερες εταιρείες εκτός από τα επαγγελματικά προσόντα ζητούν και ποινικό μητρώο. Οταν βλέπουν ότι έχεις κάνει φυλακή σε απορρίπτουν χωρίς άλλη συζήτηση. Και έτσι ξυπνάς σε μια κοινωνία που σε απορρίπτει όχι γι αυτό που είσαιαλλά απλώς επειδή είσαι Page 17

18 αποφυλακισμένος». Στην αρχή ήταν δύσκολα και για τον Γρηγόρη, οι πόρτες έκλειναν μόλις έδειχνε το αποφυλακιστήριο. «Αισθάνθηκα απόγνωση. Και αυτή την περίοδο που η ανεργία αυξάνεται διαρκώς το να βρεις δουλειά είναι πολύ δύσκολο». Η συνέχεια για τους περισσότερους είναι προφανής. «Αργά ή γρήγορα το 70%-80% των νεότερων επιστρέφει στη φυλακή. Συνήθως τους έχουν διώξει από τα σπίτια τους ή προέρχονται από διαλυμένες οικογένειες. Οχι μόνο δεν βρίσκουν δουλειά πουθενά, αλλά δεν έχουν και κανένα στήριγμα για τη ζωή τους.μετά τη φυλακή». Από τη μία η άρνηση των εργοδοτών για προσφορά εργασίας σε χρήστες, από την άλλη ο αποκλεισμός αποφυλακισμένων (για παραβάσεις ναρκωτικών) από προγράμματα ΟΑΕΔ εντείνει το πρόβλημα του κοινωνικού αποκλεισμού για τις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες. Αθανασέλος Δημήτρης Βαρνάς Νίκος Τάκας Αλέξανδρος Τσάτσος Γιώργος - Ι4 Μαθητές που ασχολήθηκαν με την εργασία Κοινωνικός αποκλεισμός (AIDS,ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ, ΕΘΝΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ) : Τερέζα Μαμάρα Κων/να Τηλέμη Άννα Κυριλλίδου Έφη Παναγιωτίδου Page 18

19 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ Ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι γνωστός από παλιά και κυρίως αφορά άτομα χαμηλού εισοδήματος, ανάπηρους, ψυχικά αρρώστους ακόμα και μετανάστες κοινωνία αντιμετωπίζει τα άτομα αυτά με υποτιμητικό και περιφρονητικό τρόπο. Τους συμπεριφέρεται δηλαδή ρατσιστικά τοποθετώντας τους στο περιθώριο. Επινοήθηκε γύρω στο 1960, ακόμη και σήμερα χιλιάδες άνθρωποι υποφέρουν από το φαινόμενο αυτό, δοκιμάζονται σκληρά και συναντούν συνεχώς εμπόδια στην κοινωνική και προσωπική τους ζωή. ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Στις μέρες μας πολλοί αναρωτιούνται τι είναι οι χρόνιες σωματικές ασθένειες. Είναι οι ασθένειες που έχουν μεγάλη χρονική διάρκεια, μεγάλο βαθμό σοβαρότητας και διαρκή φροντίδα από τις υπηρεσίες υγείας. Αυτό έχει επιπτώσεις στην κλίμακα των ικανοτήτων και των συμπεριφορών του ατόμου και επιφέρει μεταβολές στην κοινωνική του λειτουργικότητα ή στην άσκηση των κοινωνικών του ρόλων. Επίσης, πολλές είναι οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της χρόνιας σωματικής ασθένειας. Η εμφάνιση των επιπτώσεων αυτών της ασθένειας στην οικογένεια εξαρτάται από τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει η οικογένεια, το είδος ασθένειας, την ηλικία και την ωριμότητα των γονέων. Αλλά υπάρχουν και επιπτώσεις της ασθένειας στην οικογένεια. Κάποιοι γονείς αντιδρούν με άγχος, ανησυχία, φόβους, ενοχή και αυτό μπορεί να τους οδηγήσει σε κατάθλιψη. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι εμποδίζεται η προσαρμογή τους στη νέα κατάσταση και αδυνατούν να αποδεχτούν το πρόβλημα του παιδιού και επηρεάζεται η σχέση τους μαζί τους. Μελέτες έχουν δείξει ότι παιδιά που πάσχουν από χρόνιες σωματικές ασθένειες παρουσιάζουν ψυχικά, μαθησιακά και προβλήματα συμπεριφοράς. Όμως υπάρχουν και παιδιά που δεν παρουσιάζουν αυτού του είδους προβλήματα. Αυτό σχετίζεται με τις αντιδράσεις του ίδιου του παιδιού, της οικογένειάς του και του ευρύτερου κοινωνικού τους περιβάλλοντος προς την ασθένεια. Επιπλέον, η ψυχική υγεία του παιδιού εξαρτάται από προσωπικά βιώματα και εμπειρίες ζωής, την ποιότητα σχέσεων με τους γονείς του, την προσωπικότητα και τις σχέσεις των γονέων του. Επιπρόσθετα, αυτές οι ασθένειες επηρεάζουν την ψυχοκοινωνική εξέλιξη του παιδιού. Ο αποχωρισμός του παιδιού από την οικογένεια για λόγους νοσηλείας προκαλεί προβλήματα ψυχικής υγείας στον έφηβο. Τα παιδιά νιώθουν φοβισμένα και έτσι γίνονται παθητικά και εξαρτημένα από τους ενήλικες. Ακόμη, δεν έχουν φυσιολογική Page 19

20 ωρίμανση και δεν μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν. Βέβαια αυτό εμποδίζει την ομαλή συμμετοχή του παιδιού στην εκπαίδευση, διότι κάνει πολλές απουσίες στο σχολείο. Επίσης, υποστηρίζεται ότι τα αδέρφια με χρόνια σωματική ασθένεια έχουν αυξημένη πιθανότητα να αντιμετωπίσουν και αυτά ψυχοκοινωνικές δυσκολίες, γιατί ορισμένοι γονείς παραμελούν τα υγειή παιδιά και έτσι δημιουργείται σε αυτά μοναξιά, άγχος, απόρριψη και φόβοι για την προσωπική τους υγεία. Παράλληλα πολλές είναι και οι ενέργειες πρόληψης που χρειάζονται όπως η ανάπτυξη ενεργειών σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης σε θέματα υγείας ώστε να αποφεύγονται γεννήσεις παιδιών με χρόνιες σωματικές ασθένειες ή διαταραχές είναι απαραίτητη. Στα μέτρα αυτά χρειάζεται να συμπεριλαμβάνονται η παροχή γενετικών συμβουλών, τα προγράμματα πρόληψης των κληρονομικών νοσημάτων, οι καλές συνθήκες διατροφής και διαβίωσης των εγκύων, οι καλές συνθήκες τοκετού και η παρακολούθηση των νεογέννητων από οργανωμένες υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων παιδιών με χρόνια σωματική ασθένεια και των οικογενειών τους είναι αναγκαία η ευαισθητοποίηση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού σε θέματα ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού. Επιπλέον σημαντική είναι και η ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών σε συναφή θέματα για να παρέχουν την βοήθεια την οποία χρειάζονται τα παιδιά και οι έφηβοι με χρόνια σωματική ασθένεια κατά την σχολική τους ζωή. Χρειάζεται επίσης να υποστηρίζεται γενικότερα η προαγωγή της ψυχικής υγείας με συγκεκριμένες δράσεις με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινότητας σε θέματα ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού και την τροποποίηση των αρνητικών κοινωνικών στάσεων προς τα άτομα με χρόνιες σωματικές ασθένειες ώστε να ενισχύεται η κοινωνική τους ένταξη. Υπάρχουν πολλοί τρόποι αντιμετώπισης των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων της χρόνιας σωματικής ασθένειας στο παιδί και την οικογένεια. Στόχοι της κατάλληλης φροντίδας του παιδιού με χρόνια σωματική ασθένεια είναι η μείωση στο ελάχιστο των βιολογικών συνεπειών της ασθένειας, η ενίσχυση της φυσιολογικής του ανάπτυξης και εξέλιξης, η υποστήριξη του δυναμικού του σε όλα τα επίπεδα και η πρόληψη και αντιμετώπιση των συναισθηματικών και κοινωνικών επιπτώσεων της ασθένειας στο παιδί και στην οικογένεια. Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των επιπτώσεων της χρόνιας σωματικής ασθένειας, τόσο σε ιατρικό όσο και σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο, απαιτεί την παροχή ολοκληρωμένης φροντίδας μέσω συντονισμένων ιατρικών, ψυχολογικών, εκπαιδευτικών και κοινωνικών υπηρεσιών. Η παρεχόμενη φροντίδα στο παιδί χρειάζεται να είναι οικογενειοκεντρική διότι μοιράζεται από κοινού με την οικογένεια τις επιπτώσεις της ασθένειας. Επίσης πρέπει να βασίζεται σε υπηρεσίες ενταγμένες στην κοινότητα για να αποφεύγονται οι ψυχολογικές επιπτώσεις της αδυναμίας και της ανεπάρκειας τις οποίες επιφέρουν στο παιδί οι συχνές επισκέψεις στα νοσοκομεία. Page 20