Ένα όπλο µαζικής καταστροφής;

Transcript

1 Ηλεκτροµαγνητική

2 Ã π βόµβα Ένα όπλο µαζικής καταστροφής; ΜΕΡΟΣ 1ον Οι τεχνικές Ηλεκτροµαγνητικών Παλµών Υψηλής Ενέργειας και η τεχνολογία Μικροκυ- µάτων Υψηλής Ενέργειας έχουν εξελιχθεί σε τέτοιο βαθµό ώστε να καθιστούν τεχνικά εφικτές τις ηλεκτροµαγνητικές βόµβες (E-bombs), µε νέες εφαρµογές τόσο στον Στρατηγικό όσο και στον Τακτικό Ηλεκτρονικό Πόλεµο και πόλεµο πληροφοριών. Λόγω της εξέλιξης των συµβατικών τους διατάξεων, οι ηλεκτροµαγνητικές βόµβες µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε µη-πυρηνικές συγκρούσεις. Το άρθρο αυτό εξετάζει πτυχές της τεχνολογίας τους, τις τεχνικές εφαρµογής τους στα όπλα και προτείνει λύσεις για τη χρήση ανάλογων συσκευών σε κεφαλές κατευθυνοµένων βληµάτων και βοµβών και προέρχεται από δη- µοσιευµένο κείµενο του Carlo Kopp, του Monash University της Αυστραλίας. Tου Carlo Kopp Επιµέλεια Βιργινία Κατσιµπίρη ANAXAITI H/INTERCEPTION ª ƒ π - ƒπ π

3 E Z H E F G H επιχείρησης. Πράγµατι, ένα αεροσκάφος που µεταφέρει κατευθυνόµενες βόµβες ακτινών λέιζερ (LGB) είναι κατά συνθήκη απασχοληµένο µε την διαδικασία στοχοποίησης αυτών των στόχων αντί να χρησιµοποιείται στην αεροµαχία. E Z H Η αποτελεσµατική εκτέλεση µιας επιχείρησης Πληροφορικού Πολέµου εναντίον ενός σύγχρονου βιοµηχανικού αντιπάλου κράτους απαιτεί τη χρησιµοποίηση εξειδικευµένων «µέσων» σχεδιασµένων να καταστρέφουν πληροφοριακά συστήµατα. Οι ηλεκτροµαγνητικές βόµβες οι οποίες κατασκευάστηκαν για το σκοπό αυτό αποτελούν το πλέον αποτελεσµατικό εργαλείο για την περίπτωση. Η επιδίωξη για διεξαγωγή µιας επιτυχηµένης επιχείρησης Πληροφορικού Πολέµου (Information Warfare) εναντίον ενός βιο- µηχανοποιηµένου αντιπάλου απαιτεί και το κατάλληλο σύνολο µέσων. Όπως αποδείχθηκε στην αεροπορική επιχείρηση της Καταιγίδας της Ερήµου (Desert Storm), η αεροπορική ισχύς απετέλεσε το πιο ισχυρό µέσο παρεµπόδισης των υποδοµών επεξεργασίας πληροφοριών ζωτικής σηµασίας του αντιπάλου. Αυτό συνέβη διότι η αεροπορική ισχύς επιτρέπει την ταυτόχρονη και παράλληλη εµπλοκή µεγάλου αριθµού στόχων, πάνω από µεγάλες γεωγραφικές περιοχές. Τη στιγµή που στην επιχείρηση Desert Storm οι ΗΠΑ επεδείκνυαν την εφαρµογή της αεροπορικής ισχύος ως το πρακτικότερο µέσο σύνθλιψης των κόµβων επεξεργασίας και µεταβίβασης πληροφοριών του αντιπάλου, η ανάγκη για καταστροφή, µε φυσικό τρόπο, αυτών των κόµβων µε κατευθυνόµενα πυροµαχικά απορρόφησε µία σηµαντική αναλογία του διαθέσιµου ενεργητικού αεροπορικών µέσων στην πρώιµη φάση της αεροπορικής Κέντρο διοίκησης και ελέγχου αεράµυνας. Τέτοια κέντρα θα αποτελούν κύριους στόχους των ηλεκτροµαγνητικών όπλων εξαιτίας της πληθώρας των ηλεκτρονικών συστηµάτων τους E F G H 76 ª ƒ π - ƒπ π 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION Πυρηνική δοκιµή, των αρχών της δεκαετίας του 50. Σε τέτοιες δοκιµές παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το φαινόµενο των Η/Μ παλµών που έπονταν της έκρηξης

4 Ã π [ Το Φαινόµενο των ηλεκτροµαγνητικών παλµών (ΗΜΠ) Οι ηλεκτροµαγνητικοί παλµοί (ΗΜΠ) έκαναν την εµφάνισή τους για πρώτη φορά στις αρχικές δοκιµές έκρηξης στον αέρα - από µεγάλο ύψος - των πυρηνικών όπλων. Το φαινόµενο χαρακτηρίζεται από παραγωγή πολύ µικρών σε χρονική διάρκεια (της τάξης των εκατοντάδων nsec) αλλά ιδιαίτερα έντονων ηλεκτροµαγνητικών παλµών, που εξαπλώνονται µε διαρκή ελαχιστοποίηση της έντασης, σύµφωνα µε τη θεωρία περί διάδοσης των ηλεκτροµαγνητικών κυµάτων. Ο ηλεκτροµαγνητικός παλµός είναι στην πραγµατικότητα ένα ηλεκτρο- µαγνητικό κρουστικό κύµα. Ο ενεργειακός αυτός παλµός παράγει ένα ισχυρό ηλεκτροµαγνητικό πεδίο, κυρίως µέσα στο κοντινό πεδίο άφεσης του όπλου. Το ηλεκτροµαγνητικό πεδίο µπορεί να είναι αρκετά ισχυρό ώστε να παράγει δυναµικές τάσεις µικρής διάρκειας, της τάξης των χιλιάδων volt (π.χ. KVolts) σε ηλεκτρικούς αγωγούς, όπως καλώδια / σύρµατα, ή αγώγιµα υλικά πάνω σε πλακέτες τυπωµένου κυκλώµατος (PCB). Η πτυχή αυτή του φαινοµένου είναι στρατιωτικής σηµασίας καθώς µπορεί να προκαλέσει µόνιµη φθορά ή και καταστροφή σε ένα ευρύ φάσµα ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, ιδιαίτερα Η/Υ, ραντάρ και επικοινωνιακών δεκτών. Ο εξοπλισµός, υποκείµενος στην ηλεκτροµαγνητική αντοχή των ηλεκτρονικών του και της έντασης του πεδίου που παράγεται από το όπλο µπορεί να υποστεί µόνι- µη βλάβη ή ηλεκτρονική καταστροφή. Η φθορά που προκαλείται και καθορίζεται από την έκθεση του εξοπλισµού σε πολύ κοντινή απόσταση από την έκρηξη, φέρνει ως αποτέλεσµα την ανάγκη για ολική αντικατάστασή της συσκευής ή τουλάχιστον ουσιαστικών εξαρτηµάτων αυτής. Ο εξοπλισµός πληροφορικής (Η/Υ) του εµπορίου (COTS) είναι ιδιαίτερα ευπαθής στους ΗΜΠ, καθώς πρόκειται σε µεγάλο βαθµό για διατάξεις ηµιαγωγών πολύ ευαίσθητων όσον αφορά την έκθεσή τους σε µεταβατικά φαινόµενα υψηλής τάσης. Το αξιοσηµείωτο σχετικά µε τις διατάξεις αυτών των ηµιαγωγών είναι το γεγονός ότι χρειάζεται πολύ λίγη ενέργεια για τη µόνιµη φθορά ή καταστροφή τους - τυπικά κάθε τάση πάνω από µερικές δεκάδες volt µπορεί να οδηγήσει σε ένα φαινόµενο που ορίζεται ως «διάσπαση πύλης», το οποίο ουσιαστικά καταστρέφει την ηλεκτρονική διάταξη. Ακόµη και στην περίπτωση που ο παλµός δεν είναι αρκετά ισχυρός ώστε να παράγει θερµικές φθορές, η παροχή ισχύος στον ηλεκτρονικό εξοπλισµό παρέχει αρκετή ενέργεια για την ολοκλήρωση της καταστρεπτικής διεργασίας. Η λειτουργία των κυκλωµάτων που έχουν φθαρεί, µπορεί να συνεχιστεί, χωρίς όµως την ίδια αξιοπιστία. Η θωράκιση µέσω πλαισίου εξοπλισµού των ηλεκτρονικών παρέχει περιορισµένη προστασία µόνο, καθώς όλα τα καλώδια εντός κι εκτός εξοπλισµού λειτουργούν σαν κεραίες που οδηγούν τα µεταβατικά φαινό- µενα υψηλής τάσης µέσα στον εξοπλισµό. Οι Η/Υ που χρησιµοποιούνται σε συστήµατα επεξεργασίας δεδοµένων, συστήµατα επικοινωνίας, οθόνες, εφαρµογές βιοµηχανικού ελέγχου, συµπεριλαµβανοµένων των συστηµάτων οδικής και σιδηροδροµικής σήµανσης και τα ενσωµατωµένα συστήµατα του στρατιωτικού εξοπλισµού όπως οι επεξεργαστές σήµατος, τα ηλεκτρονικά συστήµατα ελέγχου πτήσης και τα ψηφιακά συστήµατα ελέγχου µηχανών είναι εν δυνάµει ευάλωτα στον ΗΜΠ. Άλλες ηλεκτρονικές διατάξεις και ηλεκτρικοί εξοπλισµοί µπορεί επίσης να υποστούν τις καταστροφικές συνέπειες του ΗΜΠ. Ο εξοπλισµός των τηλεπικοινωνιών είναι σε µεγάλο βαθµό ευπαθής, εξαιτίας των µακροσκελών καλωδίων χαλκού που βρίσκονται ανά- µεσα στις διατάξεις. Οι δέκτες κάθε τύπου είναι ιδιαίτερα ευπαθείς στον ΗΜΠ, καθώς τα πολύ ευαίσθητα µικροσκοπικά τρανζίστορ υψηλής συχνότητας και οι δίοδοι σε ανάλογο εξοπλισµό καταστρέφονται εύκολα µε την έκθεσή τους σε µεταβατικά φαινόµενα υψηλής τάσης. Έτσι, τα ραντάρ, οι συσκευές Ηλεκτρονικού Πολέµου, οι δορυφόροι, οι µικροκυµατικές συσκευές, οι συσκευές επικοινωνιών UHF, VHF, HF και LF και οι τηλεοράσεις είναι όλες δυνητικά ευάλωτες στον ΗΜΠ. Αξιοσηµείωτο θεωρείται το γεγονός ότι όλες οι σύγχρονες στρατιωτικές πλατφόρµες είναι γεµάτες µε ηλεκτρονικές διατάξεις, των οποίων η λειτουργία µπορεί ουσιαστικά να τεθεί σε καταστολή ή και αδρανοποίηση από τον ΗΜΠ, αν δεν είναι κατάλληλα κατασκευασµένες. [ Η Τεχνολογική βάση των Συµβατικών Ηλεκτροµαγνητικών βοµβών Ο σχεδιασµός των ηλεκτροµαγνητικών βοµβών στηρίζεται σε µία ενιαία όσο και πολυσχιδή τεχνολογική βάση. Οι πιο γνωστές τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν είναι: Τα σύγχρονα µαχητικά αεροσκάφη εξαρτώνται όλο και πιο πολύ από ηλεκτρονικά ευαίσθητες συσκευές. Η χρήση ηλεκτροµαγνητικών όπλων, κατευθυνόµενων και µη, που θα προκαλούν κύµα παλµών µε συγκεκριµένη διεύθυνση θα µπορούσε να βρει πρόσφορο έδαφος και στη χρήση τους εναντίον των µαχητικών αεροσκαφών προκαλώντας προσωρινή κατάρρευση των συστηµάτων τους. ANAXAITI H/INTERCEPTION ª ƒ π - ƒπ π

5 οι Γεννήτριες Συµπίεσης Ροής αντλούµενης κατόπιν εκρήξεως, οι µαγνητοϋδροδυναµικές γεννήτριες, που λειτουργούν µε εκρηκτικά ή άλλες προωθητικές ύλες και οι υψηλής ισχύος πηγές µικροκυµάτων, µε κυριότερη την Vircator (Virtual Cathode Oscillator). Έχει διεξαχθεί µία µεγάλη σειρά από πειραµατικούς σχεδιασµούς στο πλαίσιο πειραµάτων των συγκεκριµένων τεχνολογιών, και ένας σηµαντικός όγκος πληροφοριών έχει δηµοσιευθεί σε σχετική ειδική βιβλιογραφία. Παρακάτω πραγµατοποιείται µία ανασκόπηση των βασικών αρχών και χαρακτηριστικών των τεχνολογιών αυτών σχετικά µε τις εφαρ- µογές σε βόµβες και κεφαλές βληµάτων. [ Γεννήτριες Συµπίεσης Ροής Σχεδιάγραµµα άφεσης Η/Μ βόµβας πάνω από µια συγκεκριµένη περιοχή. ΟιΓεννήτριες Συµπίεσης Ροής αντλούµενης κατόπιν εκρήξεως αποτελούν την πιο ολοκληρωµένη εφαρµόσιµη τεχνολογία στο σχεδιασµό βοµβών. Η πρώτη επίδειξη αυτών πραγµατοποιήθηκε από τον Clarence Fowler στα εθνικά εργαστήρια του Los Alamos των ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του 50. Έκτοτε, έχουν κατασκευαστεί και έχουν γίνει πειράµατα πάνω σε διάφορες µορφές αυτών τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από τη Ρωσία. Οι Γεννήτριες Συµπίεσης Ροής παράγουν ηλεκτρική ενέργεια δεκάδων MegaJoules σε χρόνο δεκάδων microsecond, σε µία σχετικά συµπαγή µορφή. Τα επίπεδα των κορυφών ισχύος αυτών ανέρχονται από µερικά TerraWatt µέχρι και αρκετά δεκάδες TerraWatt, έτσι µπορούν να χρησιµοποιηθούν άµεσα, ή µε µικρές παροχές παλµικής ισχύος, σε µικροκυµατικούς σωλήνες. Το ηλεκτρικό ρεύµα για παράδειγµα που παράγεται από µία µεγάλη Γεννήτρια Συµπίεσης Ροής είναι µέχρι και χίλιες φορές µεγαλύτερο από αυτό που παράγεται κατά τη ρίψη ενός κεραυνού. Η βασική ιδέα πίσω από την κατασκευή των Γεννητριών Συµπίεσης Ροής είναι η χρήση ενός γρήγορου εκρηκτικού για τη στιγµιαία συµπίεση ενός µαγνητικού πεδίου, µεταφέροντας πολλή ενέργεια από το εκρηκτικό µέσα στο µαγνητικό πεδίο. Η πιο κοινή χρησιµοποιούµενη διάταξη είναι αυτή της οµοαξονικής Γεννήτριας Συµπίεσης Ροής, η οποία έχει και ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω του κυλινδρικού σχήµατός της το οποίο µπορεί να χρησιµοποιηθεί από τις βόµβες ή άλλο πολεµικό υλικό. Έχουν χρησιµοποιηθεί υλικά όπως το σκυρόδεµα ή το fiberglass σε εποξικά πλαίσια. Ουσιαστικά, µπορεί να χρησιµοποιηθεί κάθε υλικό που φέρει τις κατάλληλες ηλεκτρικές και µηχανικές ιδιότητες. Στις εφαρµογές κατά τις οποίες τίθεται ζήτηµα βάρους, όπως στην απελευθέρωση βοµβών από αέρος ή κεφαλών πυραύλων, το γυαλί ή το συνθετικό εποξικό κέβλαρ αποτελούν βιώσιµες επιλογές. Στη µέγιστη ροή του αρχικού ρεύµατος γίνεται εκκίνηση της εκρηκτικής ύλης. Συνήθως πραγµατοποιείται µε γεννήτρια επίπεδου κύµατος εκρηκτικής εστίασης (explosive lense plane wave generator) η οποία παράγει οµοιόµορφη µετωπική έκρηξη επίπεδου κύµατος µέσα στο εκρηκτικό. Αφού αρχίσει η έκρηξη το µέτωπο µεταδίδεται µέσω του εκρηκτικού στον εξοπλισµό, δίνοντάς του ένα κωνικό σχήµα (συνήθως 12 µε 14 µοιρών). Η άµεση διάδοση έχει ως αποτέλεσµα τη συµπίεση του µαγνητικού πεδίου, ενώ µειώνει την περιέλιξη του τυλίγµατος του στάτωρα. Ως αποτέλεσµα ανάλογες γεννήτριες θα παράγουν µεταβαλλόµενο παλµό ρεύµατος, ο οποίος κορυφώνεται πριν την τελική διάσπαση του µηχανισµού. Ο πολλαπλασιασµός του ρεύµατος (ο λόγος του παραγόµενου ρεύµατος προς το αρχικό ρεύµα) που επιτυγχάνεται διαφέρει ανάλογα µε τις διατάξεις, ωστόσο έχουν καταγραφεί αριθµοί υψηλοί ως το 60. Σε µία οπλική εφαρµογή, όπου ο χώρος και το βάρος είναι πολύτιµα, είναι επιθυµητό το µικρότερο δυνατό αρχικό ρεύµα. Οι εφαρµογές αυτές µπορούν να αξιοποιήσουν την κλιµακωτή χρήση των Γεννητριών Συµπίεσης Ροής, κατά την οποία χρησιµοποιείται µία µικρή Γεννήτρια Συ- µπίεσης Ροής για να προετοιµάσει το έδαφός για µία µεγαλύτερη Γεννήτρια Συµπίεσης Ροής µε αρχικό ρεύµα. Η βιωσιµότητα της τεχνικής αυτής έχει αποδειχθεί από πειράµατα που έχουν διεξαχθεί στα ερευνητικά εργαστήρια Los Alamos National Laboratories των ΗΠΑ. [ Οι Μαγνητοϋδροδυναµικές Γεννήτριες Ύψος πυροδότησης «Θανατηφόρα» ακτίνα Αποτύπωµα επίδρασης στο στόχο Ο σχεδιασµός των µαγνητοϋδροδυναµικών γεννητριών εκρηκτικού και άλλων προωθητικών υλικών είναι πιο πρόσφατος από αυτόν των Γεννητριών Συµπίεσης Ροής. Για τα τεχνικά ζητήµατα που αφορούν το µέγεθος και το βάρος του µαγνητικού πεδίου των γεννητριών που απαιτείται για τη λειτουργία των µαγνητοϋδροδυναµικών γεννητριών συνιστάται ο περιορισµένος ρόλος τους βραχυπρόθεσµα. H θεµελιώδης αρχή στην οποία βασίζεται ο σχεδιασµός των µηχανισµών µαγνητοϋδροδυναµικών γεννητριών είναι η εξής: ένας αγωγός κινούµενος µέσα στο µαγνητικό πεδίο παράγει εγκάρσιο ηλεκτρικό ρεύµα µε την ίδια κατεύθυνση του πεδίου και του αγωγού. Στις µαγνητοϋδροδυναµικές γεννήτριες εκρηκτικού και άλλων προωθητικών υλικών, ο αγωγός είναι ένα πλάσµα ιονισµένου εκρηκτικού ή προωθητικού αερίου, ο οποίος ταξιδεύει µέσα στο µαγνητικό πεδίο. Το ρεύµα συγκεντρώνεται από ηλεκτρόδια τα οποία επικοινωνούν µε τη δέσµη του πλάσµατος. Οι ηλεκτρικές ιδιότητες του πλάσµατος βελτιώνονται µε την προ- 78 ª ƒ π - ƒπ π 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

6 Ã π Πηγή ιχύος Οµοαξονικός πυκνωτής Γεννήτρια συµπίεσης ροής (στάδιο Ι) Γεννήτρια συµπίεσης ροής (στάδιο ΙΙ) Μορφοποίηση παλµού Κεραία µικροκυµάτων Μπαταρία Σχεδιάγραµµα τοµής µιας Η/Μ βόµβας Προστατευτικός δακτύλιος Σωλήνας Vircator σθήκη του εκρηκτικού ή του προωθητικού υλικού µε κατάλληλες προσµείξεις, τα οποία µετατρέπονται σε ιόντα κατά τη διάρκεια της έκρηξης. Σύµφωνα µε πειράµατα που έχουν δηµοσιευθεί, σε µία τυπική διάταξη χρησιµοποιείται µία σταθερή γεννήτρια προωθητικού αερίου που σαν βάση έχει συµβατικά προωθητικά πυροµαχικά. Τα προωθητικά αυτά φορτώνονται όπως στα φυσίγγια των πυροβόλων για λειτουργία πολλαπλών βολών. [ Vircator- Πηγές Μικροκυµάτων Υψηλής Ισχύος Παρά την ισχυρή απόδοση των Γεννητριών Συµπίεσης Ροής για τη δηµιουργία ηλεκτρικών παλµών υψηλής ισχύος, η απόδοσή τους περιορίζεται στη ζώνη συχνοτήτων κάτω του 1 MHz. Θα ήταν δύσκολο να χτυπηθούν πολλοί στόχοι ταυτόχρονα ακόµη και σε υψηλά επίπεδα συχνοτήτων, ενώ η εστίαση της ενέργειας από ανάλογους µηχανισµούς θα παρουσίαζε προβλήµατα. Μία πηγή µικροκυµάτων υψηλής ισχύος µπορεί να αντιµετωπίσει και τα δύο προβλήµατα, καθώς παρέχει ισχυρή εστίαση ενέργειας εξόδου και πολύ καλύτερη ζεύξη ενέργειας σε πολλούς στόχους. Συσκευές που κατατάσσονται στις πηγές µικροκυµάτων υψηλής ισχύος διαθέσιµης τεχνολογίας εκτός από την Vircator είναι και οι Relativistic Klystrons, οι Magnetrons και οι Reflex triodes. Μεταξύ των συσκευών αυτών η Vircator αποτελεί την επιλογή των σχεδιαστών, κι αυτό γιατί πρόκειται για συσκευή µίας ριπής που µπορεί να παράγει πολύ ισχυρή παλµική ακτινοβολία, είναι µηχανικά απλή, µικρή στο µέγεθος αλλά πολύ ισχυρή και λειτουργεί σε σχετικά ευρύ φάσµα συχνοτήτων. Η δοµή ενός σωλήνα Vircator είναι πιο σύνθετη από αυτή των παραπάνω συσκευών. Η βασική ιδέα πίσω από την Vircator είναι η επιτάχυνση µίας δέσµης ηλεκτρονίων υψηλού ρεύµατος ενάντια σε ένα πλέγµα (λεπτό φύλλο) ανόδου. Πολλά ηλεκτρόνια θα περάσουν δια µέσου της ανόδου, σχηµατίζοντας µία φυσαλίδα χωρικού φορτίου πίσω από την άνοδο. Κάτω από κατάλληλες συνθήκες, η περιοχή αυτού του χωρικού φορτίου θα ταλαντωθεί στις µικροκυµατικές συχνότητες. Εάν η περιοχή χωρικού φορτίου τοποθετηθεί σε µία κοιλότητα συντονισµού (resonant cavity), θα επιτευχθούν πολύ υψηλές κορυφές ισχύος (peaks). Συµβατικές - µε την µικροκυµατική µηχανική - τεχνικές χρησιµοποιούνται για την εξαγωγή της µικροκυµατικής ενέργειας από την κοιλότητα συντονισµού, η συχνότητα ταλάντωσης εξαρτάται από τη δέσµη ηλεκτρονίων και οι Vircator ρυθµίζονται στην παλµική συχνότητα στην οποία η µικροκυµατική κοιλότητα µπορεί να υποστηρίξει τις κατάλληλες λειτουργικές ανάγκες. Έχουν επιτευχθεί επίπεδα ισχύος από 170 KW έως 40GW που εκτείνονται σε µήκη κύµατος από την δεκατοµετρική έως την εκατοστοµετρική ζώνη. Οι πιο γνωστές διατάξεις της Vircator είναι η αξονική και η εγκάρσια. Ο σχεδιασµός της αξονικής διάταξης είναι απλούστερος, και γενικότερα έχει παράγει τις καλύτερες εξόδους ενέργειας κατά τη διάρκεια των πειραµάτων. Αναπτύσσεται µέσα στην κυλινδρική δοµή του κυµατοδηγού. Η εξαγωγή της ενέργειας συνήθως γίνεται µε τη µεταφορά του κυµατοδηγού µέσα από µία κωνοειδή χοάνη, η οποία λειτουργεί ως κεραία. Η τυπική αξονική διάταξη ταλαντώνεται σε εγκάρσιους µαγνητικούς ρυθµούς. Η εγκάρσια διάταξη εισάγει ρεύµα καθόδου από την πλευρά της κοιλότητας και η ταλάντωση πραγµατοποιείται σε εγκάρσιο ηλεκτρικό ρυθµό. Τα τεχνικά ζητήµατα που αφορούν το σχεδιασµό της Vircator είναι η διάρκεια εξόδου του παλµού - η οποία είναι της τάξης των microsec και περιορίζεται στην τήξη της ανόδου - και η σταθερότητα της συχνότητας ταλάντωσης, που διαµορφώνεται από τις αναπηδήσεις του ρυθµού συντονισµού, την απόδοση µετατροπής και την συνολική ισχύ εξόδου. Λεπτοµέρεια της κεραίας εκποµπής µικροκυµάτων Ανακλαστήρας Σπειροειδής κεραία ιηλεκτρικός κώνος Εκπεµπόµενο κύµα ANAXAITI H/INTERCEPTION ª ƒ π - ƒπ π

7 Παράσταση ενός µελλοντικού πεδίου µάχης µε τη χρήση µικροκυµατικών ακτινοβολιών [ Η φονικότητα των ηλεκτροµαγνητικών κεφαλών µάχης Η φονικότητα των ηλεκτροµαγνητικών όπλων είναι ένα περίπλοκο ζήτηµα. Σε αντίθεση µε τις αρχές κατασκευής αυτών των όπλων, για τις οποίες έχουν γίνει αρκετές δηµοσιεύσεις σε ξένη βιβλιογραφία, λίγες αναφορές έχουν γίνει για τη φονικότητα αυτών. Αυτό συµβαίνει αρχικά γιατί η ηλεκτροµαγνητική σκληρότητα και η αντίσταση στη φθορά των στόχων ποικίλλει. Ο κατάλληλα θωρακισµένος και σκληρυµένος για ηλεκτροµαγνητική επίθεση εξοπλισµός αντέχει δυνάµεις πεδίου µεγαλύτερων διαστάσεων από ότι ο συµβατικός εξοπλισµός του εµπορίου. Επίσης, οι διάφορες εφαρµογές του κατασκευαστή ανάλογου εξοπλισµού µπορεί να ποικίλλει ουσιαστικά στη σκληρότητα, εξαιτίας της ιδιοσυγκρασίας συγκεκριµένων ηλεκτρικών σχεδιασµών, των συστηµάτων καλωδίωσης και των πλαισίων θωράκισης που χρησιµοποιούνται. Ακόµη ένα σοβαρό πρόβληµα καθορισµού της φονικότητας είναι αυτό της αποτελεσµατικότητας σύζευξης, µε την οποία υπολογίζεται ο τρόπος µε τον οποίο η ενέργεια µεταφέρεται µέσω του όπλου από το πεδίο παραγωγής στο στόχο. Μόνο η ενέργεια που έχει συζευχθεί στο στόχο µπορεί να προκαλέσει χρήσιµη βλάβη (useful damage). [ Τρόποι σύζευξης της ενέργειας Σύζευξη από Εµπρός. Συµβαίνει όταν η ισχύς από ένα ηλεκτρο- µαγνητικό όπλο µεταφέρεται από την κεραία του τηλεπικοινωνιακού εξοπλισµού του στόχου. Το υποσύστηµα της κεραίας έχει σχεδιαστεί για να µεταφέρει ισχύ (ενέργεια) από το εσωτερικό ή και από το εξωτερικό της συσκευής και έτσι παρέχει την κατάλληλη δίοδο στη ροή ενέργειας για να εισέλθει στον εξοπλισµό από το ηλεκτροµαγνητικό όπλο και να προκαλέσει βλάβη. Σύζευξη από Πίσω. Συµβαίνει όταν το ηλεκτροµαγνητικό πεδίο ενός όπλου παράγει µεγάλα επαγωγικά ρεύµατα (transient currents) ή ηλεκτρικά στάσιµα κύµατα (electrical standing waves) πάνω στην σταθερή καλωδίωση που διασυνδέει τον εξοπλισµό, ή τις γραµµές παροχής, ή το τηλεφωνικό δίκτυο. Ο εξοπλισµός που είναι συνδεδεµένος σε γυµνά καλώδια ενδέχεται να δεχθεί είτε επαγωγικό υπερ-ρεύµα υψηλής τάσης ή στάσιµα κύµατα, τα οποία µπορεί να φθείρουν τις διασυνδέσεις επικοινωνίας και παροχής ενέργειας αν δεν έχουν υποστεί σκλήρυνση. Όταν το επαγωγικό ρεύµα διαπεράσει τον εξοπλισµό µπορεί να προκληθούν και περεταίρω βλάβες σε συσκευές που βρίσκονται στο εσωτερικό του. Ο πρώτος τρόπος χρησιµοποιείται όταν οι στόχοι έχουν υποσύστη- µα κεραίας και γενικά απαιτούνται µικρότερα ποσά ενέργειας απ ότι στον δεύτερο τρόπο που στοχεύει σε συστήµατα όπως οι υπολογιστές, οι οποίοι δεν έχουν άµεση επαφή µε τον εξωτερικό χώρο. Ένα όπλο χαµηλής συχνότητας συζευγνύεται εύκολα σε µια τυπική καλωδιακή υποδοµή, όπως είναι οι περισσότερες γραµµές τη- 80 ª ƒ π - ƒπ π 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

8 Ã π λεφώνου, τα καλώδια δικτύου και οι γραµµές µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας των δρόµων, οι κατακόρυφοι κλάδοι και οι απολήξεις των κτηρίων. Στις περισσότερες περιπτώσεις η διέλευση καλωδίων περιλαµβάνει πολλαπλά ευθύγραµµα τµήµατα που ενώνονται σε περίπου ορθή γωνία. Όποιος κι αν είναι ο σχετικός προσανατολισµός του πεδίου του όπλου, περισσότερα από ένα ευθύγραµµα τµήµατα αναµένονται να προσανατολισθούν ούτως ώστε να επιτευχθεί µία αποδοτική σύζευξη. Αξίζει να αναφερθούµε στο σηµείο αυτό στους φακέλους ασφαλής λειτουργίας ορισµένων τυπικών διατάξεων ηµιαγωγών. Οι τιµές ασφαλούς διακοπής τάσης των διπολικών τρανζίστορ πυριτίου υψηλής συχνότητας (Silicon high frequency bipolar transistor), των οποίων γίνεται ευρεία χρήση στους εξοπλισµούς των τηλεπικοινωνιών, ποικίλλουν µεταξύ 15 Volt και 65 Volt. Στα τρανζίστορ εγκάρσιου πεδίου αρσενιούχου γαλλίου (Gallium Arsenide Field Effect Transistor) ανέρχονται περίπου στα 10V. Στις µνήµες (high density Dynamic Random Access Memory), αναπόσπαστο τµήµα κάθε Η/Υ, ανέρχονται συνήθως στα 7V. Αν και πολλές σύγχρονες συσκευές είναι εξοπλισµένες µε πρόσθετα προστατευτικά δίκτυα σε κάθε πόλο, για την απορρόφηση των ηλεκτροστατικών εκκενώσεων, η διατηρούµενη ή επαναλαµβανόµενη εφαρµογή υψηλής τάσης συνήθως τα απενεργοποιεί. Οι διασυνδέσεις (interfaces) επικοινωνίας και η παροχή ισχύος πρέπει τυπικά να συµµορφώνονται µε τους όρους ηλεκτρικής ασφάλειας που επιβάλλουν οι ρυθµιστικές διατάξεις. Οι διασυνδέσεις αυτές συνήθως προστατεύονται από µετασχηµατιστές αποµόνωσης της τάξης των εκατό V µέχρι περίπου 2 µε 3 kv. Είναι, επο- µένως, προφανές ότι εφόσον παραβιαστεί η άµυνα που παρέχεται από τον µετασχηµατιστή, παλµικού αναστολέα καλωδίου ή θωράκισης, χαµηλές τάσεις ακόµη και της τάξης των 50V µπορούν να προκαλέσουν σηµαντικές βλάβες σε Η/Υ και εξοπλισµούς επικοινωνιών. Έχει παρατηρηθεί, σειρά εξαρτηµάτων ηλεκτρονικού εξοπλισµού να υφίστανται εκτεταµένες ζηµιές λόγω της έκθεσης τους σε υπερ-ρεύµατα υψηλής τάσης- χαµηλής συχνότητας και συχνά κρίνεται αναγκαία η αντικατάσταση των περισσότερων ηµιαγωγών στον εξοπλισµό. Η χρήση πηγών µικροκυµάτων υψηλής ισχύος σε εκατοστοµετρική και χιλιοστοµετρική ζώνη ωστόσο προσφέρει έναν πρόσθετο µηχανισµό σύζευξης στην διαδικασία της από πίσω σύζευξης. Πρόκειται για τη δυνατότητα άµεσης σύζευξης µέσα στον εξοπλισµό µέσω των ανοιγµάτων εξαερισµού, κενών µεταξύ του πίνακα και των ελαφρά θωρακισµένων διασυνδέσεων. Υπό αυτές τις συνθήκες κάθε οπή µέσα στο εξοπλισµό είναι σαν µία σχισµή στην µικροκυµατική κοιλότητα, επιτρέποντας έτσι στην µικροκυµατική ακτινοβολία να εξέλθει και να εισέλθει άµεσα στην κοιλότητα. Η µικροκυµατική ακτινοβολία θα σχηµατίσει µέσα στον εξοπλισµό ένα είδος χωρικού στάσιµου κύµατος. Τα στοιχεία εντός του στάσιµου κύµατος θα εκτεθούν σε υψηλά ηλεκτροµαγνητικά πεδία. Επειδή τα όπλα µικροκυµάτων συζευγνύονται αµεσότερα από τα όπλα χαµηλής συχνότητας και σε πολλές περιπτώσεις µπορούν να παρακάµψουν τους µηχανισµούς ασφαλείας που είναι σχεδιασµένοι να σταµατούν τη σύζευξη χαµηλής συχνότητας, τα όπλα µικροκυµάτων έχουν τη δυνατότητα να είναι ουσιαστικά πιο φονικά από τα όπλα χαµηλής συχνότητας. Όλες οι έρευνες που έχουν διεξαχθεί στον τοµέα αυτόν παρουσιάζουν τη δυσκολία παραγωγής κατασκευαστικών µοντέλων για την πρόβλεψη του βαθµού ευπάθειας του εξοπλισµού, παρέχουν ωστόσο τη βάση για τις στρατηγικές θωράκισης και σκλήρυνσης του εξοπλισµού. Οι διάφοροι τύποι στόχων, η άγνωστη γεωµετρική διάρθρωση και τα ηλεκτρικά χαρακτηριστικά της καλωδίωσης που περιβάλλουν έναν στόχο καθιστούν αδύνατη την ακριβή πρόβλεψη της φονικότητας. Μία γενική προσέγγιση σχετικά µε την καλωδίωση της σύζευξης από πίσω είναι ο καθορισµός ενός γνωστού φονικού επιπέδου τάσης και στη συνέχεια η χρήση αυτού για την εύρεση του απαιτούµενου πεδίου ισχύος για τη δηµιουργία αυτής της τάσης. Εφόσον γίνει γνωστό το πεδίο ισχύος, µπορεί να υπολογιστεί η φονική ακτίνα ενός όπλου. [ Μεγιστοποίηση της Φονικότητας της Ηλεκτροµαγνητικής Βόµβας Για να µεγιστοποιηθεί η φονικότητα µιας ηλεκτροµαγνητικής βόµβας είναι αναγκαίο να µεγιστοποιηθεί η ισχύς που συζευγνύεται στο στοχευόµενο σύστηµα. Το πρώτο βήµα για να γίνει αυτό είναι να µεγιστοποιηθεί η εκπεµπόµενη ισχύς και ο χρόνος εκποµπής. Για δεδοµένο µέγεθος του όπλου, αυτό επιτυγχάνεται µε τη χρήση µίας ισχυρής γεννήτριας συµπίεσης ροής (και vircator για βόµβα µικροκυµάτων υψηλής ισχύος) που θα είναι στο ίδιο µέγεθος µε το µέγεθος του όπλου και µε τη µεγιστοποίηση της µεταφοράς ισχύος στο εσωτερικό του όπλου. Η ενέργεια που δεν εκπέµπεται αποτελεί απώλεια ενέργειας που δεν χρησιµοποιείται για τη φονικότητα. Ακτίνα φονικότητας Αεροσκάφος άφεσης βόµβας Ύψος πυροδότησης Περιοχή δραστηκότητας Σχεδιαγράµµατα άφεσης Η/Μ όπλου εναντίον κέντρου διοίκησης και ελέγχου αντιαεροπορικής πυροβολαρχίας Αεροσκάφος άφεσης βόµβας Ύψος πυροδότησης Περιοχή δραστηκότητας Μήκος κύµατος αποτελεσµατικότητας ANAXAITI H/INTERCEPTION ª ƒ π - ƒπ π

9 Αεροσκάφος C-130 της USAF εξοπλισµένο µε πειραµατική διάταξης µικροκυµατικής κατευθυντήριας δέσµης Το δεύτερο βήµα είναι να µεγιστοποιηθεί η αποτελεσµατικότητα της σύζευξης µε το στόχο. Αυτό επιτυγχάνεται µε την χρήση κάθε δυνατής σύζευξης ώστε να καλύψουµε τα χαρακτηριστικά συχνοτήτων των στοχευόµενων συστηµάτων. Για την αποτελεσµατική σύζευξη της ισχύος του όπλου µε το περιβάλλον του από βόµβα χαµηλής συχνότητας βασιζόµενη σε γεννήτρια συµπίεσης ροής απαιτείται κεραία µεγάλων διαστάσεων. Ενώ τα όπλα ανάλογης κατασκευής διαθέτουν ενδογενώς µεγάλο εύρος ζώνης συχνοτήτων, η πλειονότητα της ισχύος που παράγεται είναι σε συχνότητες κάτω του 1 MHz κι έτσι οι κεραίες µικρών διαστάσεων δεν προτι- µώνται. Μία πιθανή χρησιµοποιούµενη τακτική είναι τη στιγµή που η βόµβα αγγίζει το προγραµµατισµένο ύψος πυροδότησης να παρατάξει πέντε ευθύγραµµες κεραίες, οι οποίες δηµιουργούνται µε την εκτύλιξη καλωδίων σε εκατοντάδες µέτρα. Τέσσερις ακτινικές κεραίες σχηµατίζουν µία εικονική επίπεδη γη γύρω από τη βόµβα, ενώ για την ακτινοβολία ισχύος από τη γεννήτρια συµπίεσης ροής χρησιµοποιείται µία αξονική κεραία (η πέµπτη κεραία). Τα µεγέθη αυτά πρέπει να αντιστοιχούν στα χαρακτηριστικά συχνοτήτων του όπλου ώστε να παραχθεί η επιθυµητή δύναµη πεδίου. Ένας παλµικός µετασχηµατιστής σύζευξης υψηλής ισχύος χρησιµοποιείται για να συντονίσει τη χαµηλή αντίσταση της γεννήτριας συµπίεσης ροής µε την κατά πολύ υψηλότερη αντίσταση της κεραίας. Άλλη µία εναλλακτική τακτική είναι να κατευθυνθεί η βόµβα πολύ κοντά στον στόχο και να στηριχθεί στο πλησίον πεδίο που παράγεται από την περιέλιξη της γεννήτριας συµπίεσης ροής, η οποία στην πραγµατικότητα είναι µία ελικοειδής κεραία (loop antenna) πολύ µικρής διαµέτρου σε σχέση µε το µήκος κύµατος. Ενώ ή αποτελεσµατικότητα της σύζευξης ενδογενώς δεν είναι πολύ ισχυρή, η χρήση κατευθυνόµενης βόµβας θα επέτρεπε την ακριβή τοποθέτηση της κεφαλής µάχης µέσα στη περιοχή του στόχου (εντός µερικών µέτρων). Ένας τοµέας που θα άξιζε περαιτέρω έρευνας στο πλαίσιο της συγκεκριµένης µελέτης είναι η χρήση βοµβών χαµηλής συχνότητας για την πρόκληση βλάβης ή καταστροφής βιβλιοθήκης µαγνητικών ταινιών. Η βόµβα µικροκυµάτων διαθέτει περισσότερους τρόπους σύζευξης και δεδοµένου του µικρού µήκους κύµατος σε σύγκριση µε τις διαστάσεις της βόµβας, µπορεί αµέσως να επικεντρωθεί ενάντια στο στόχο µε διάταξη κεραίας µικρών διαστάσεων. Θεωρώντας ότι η κεραία παρέχει το απαιτούµενο ίχνος όπλου (weapon footprint), µπορούν να χρησιµοποιηθούν τουλάχιστον δύο τεχνικές για την µεγιστοποίηση της φονικότητας. Η πρώτη τεχνική αφορά στη σάρωση συχνότητας ή την ταχεία διεύρυνση-στένωση παλµού της Vircator. Η τεχνική αυτή µπορεί να βελτιώσει την αποτελεσµατικότητα σύζευξης σε σύγκριση µε το όπλο µεµονωµένης συχνότητας, καθώς η ακτινοβολία συζευγνύεται στα ανοίγµατα και τους συντονισµούς των συχνοτήτων του στόχου. Έτσι αξιοποιούνται περισσότερες ευκαιρίες σύζευξης. Η δεύτερη τεχνική που χρησιµοποιείται για τη βελτίωση της σύζευξης της πόλωσης της εκποµπής είναι η ακόλουθη. Αν υποθέσουµε ότι οι προσανατολισµοί των πιθανών συζεύξεων στο στόχο είναι τυχαίοι σε σχέση µε τον προσανατολισµό της κεραίας του όπλου, η ευθύγραµµη πολωµένη εκποµπή θα αξιοποιήσει µόνο τις µισές διαθέσιµες ευκαιρίες, σε αντίθεση µε µία κυκλικά πολωµένη εκποµπή που µπορεί να αξιοποιήσει όλες τις ευκαιρίες. Ο 82 ª ƒ π - ƒπ π 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

10 Ã π ιατάξεις που µπορούν να προκαλούν σειρά ηλεκτροµαγνητικών παλµών για την αχρήστευση ηλεκτρονικών συσκευών µε αµυντικές εφαρµογές θα µπορούν να προσαρµόζονται στο µέλλον και σε κατευθυνόµενα βλήµατα µακρά ακτίνας ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος της άφεσης των όπλών αυτών από τα αεροσκάφη πάνω από την περιοχή του στόχου πρακτικός περιορισµός αυτής της τεχνικής συνίσταται στη δυσκολία σχεδίασης µίας αποτελεσµατικής κυκλικά πολωµένης κεραίας υψηλής ισχύος, η οποία να είναι µικρή σε µέγεθος και µε ευρεία ζώνη συχνοτήτων. Ένα άλλο σηµείο που είναι απαραίτητο για την µεγιστοποίηση της φονικότητας του όπλου είναι η επιλογή του ύψους πυροδότησης, που είναι ένα συµβιβασµός µεταξύ του ίχνους φονικότητας (weapon footprint) και της έντασης του ηλεκτροµαγνητικού πεδίου σε αυτό το ίχνος (footprint). Συµπερασµατικά, η µεγιστοποίηση της φονικότητας επιτυγχάνεται µε τη µεγιστοποίηση της ισχύος εξόδου και την αποτελεσµατικότητα της µεταφοράς ενέργειας από το όπλο στο στοχευόµενο σύνολο. Πρώτη επιλογή αποτελούν οι βόµβες µικροκυµάτων, καθώς τα όπλα µικροκυµάτων µπορούν να επικεντρώνουν σχεδόν όλη την ενέργεια εξόδου στο φονικό ίχνος και αξιοποιούν περισσότερους µηχανισµούς σύζευξης. Πηγή: Carlo Kopp, "The E-bomb A Weapon of Electrical Mass Destruction", References AAP RAAF, DI(AF) AAP1000, The Air Power Manual, Second Edition, RAAF APSC, Canberra, 1994 AAP RAAF, DI(AF) AAP1003, Ch.8 The Law of Aerial Targeting, Operations Law for RAAF Commanders, First Edition, RAAF APSC, Canberra, 1994 AFM1-1 - Basic Aerospace Doctrine of the United States Air Force, Air Force Manual 1-1, Volume 1, March CAIRD85 - Caird R.S. et al, Tests of an Explosive Driven Coaxial Generator, Digest of Technical Papers, 5th IEEE Pulsed Power Conference, pp.220, IEEE, New York, DIXON84 - Dixon R.C., Spread Spectrum Systems, John Wiley and Sons, New York, FANTHOME89 - Fanthome B.A., MHD Pulsed Power Generation, Digest of Technical Papers, 7th IEEE Pulsed Power Conference, pp.483, IEEE, New York, FLANAGAN81 - Flanagan J., High-Performance MHD Solid Gas Generator, Naval Research Lab, Patent Application , May FOWLER60 - C. M. Fowler, W. B. Garn, and R. S. Caird, Production of Very High Magnetic Fields by Implosion, Journal of Applied Physics, Vol. 31, No. 3, , March, FOWLER89 - C. M. Fowler,R. S. Caird, The Mark IX Generator, Digest of Technical Papers, Seventh IEEE Pulsed Power Conference, 475, IEEE, New York, FULGHUM93 - Fulghum, D.A., ALCMs Given Non Lethal Role, Aviation Week & Space Technology, February 22, GLASSTONE64 - S. Glasstone, Editor, The Effects of Nuclear Weapons, US AEC, April, 1962, Revised Edition February, GOFORTH89 - Goforth J.H. et al, Experiments with Explosively Formed Fuse Opening Switches in Higher Efficiency Circuits, Digest of Technical Papers, 7th IEEE Pulsed Power Conference, pp.479, IEEE, New York, GRANATSTEIN87 - Granatstein V.L., Alexeff I., High Power Microwave Sources, Artech House, Boston, London, 1987 HERSKOVITZ96 - Herskowitz D., The Other SIGINT/ELINT, Journal of Electronic Defence, April, HOEBERLING92 - Heoberling R.F., Fazio M.V., Advances in Virtual Cathode Microwave Sources, IEEE Transactions on Electromagnetic Compatibility, Vol. 34, No. 3, 252, August ICH10 - EW Systems: AN/ Designated Hardware, pp.86, International Countermeasures Handbook, 10th Edition, Cardiff Publishing, Colorado, ICH14 - International Countermeasures Handbook, 14th Edition, Cardiff Publishing, Colorado, JED95 - USAF Looks for HPM SEAD Solution, pp.36, Journal of Electronic Defence, September, JED96 - Hughes to Build HPM SEAD Demonstrator, pp.29, Journal of Electronic Defence, February, KIRTLAND94 - High Energy Microwave Laboratory, Fact Sheet, USAF AFMC, Phillips Laboratory, Kirtland AFB, KOPP92 - Kopp C., Command of the Electromagnetic Spectrum - An Electronic Combat Doctrine for the RAAF, Working Paper No.8, Air Power Studies Centre, Royal Australian Air Force, Canberra, November KOPP93 - Kopp C., A Doctrine for the Use of Electromagnetic Pulse Bombs, Working Paper No.15, Air Power Studies Centre, Royal Australian Air Force, Canberra, July KOPP96 - Kopp C., Australia's Kerkanya Based Agile Gliding Weapon, pp.28, Australian Aviation, Aerospace Publications, Canberra, June KRAUS88 - Kraus J.D., Antennas, Second Edition, McGraw-Hill, MDC95 - Joint Direct Attack Munition (JDAM), unclassified briefing, McDonnell Douglas Corporation, 1995, unpublished material. MICRON92 - Micron DRAM Data Book, Micron Technology Inc, Idaho, MOTO3 - Motorola RF Device Data, Motorola Semiconductor Products Inc, Arizona, NATSEMI78 - CMOS Databook, National Semiconductor Corporation, Santa Clara, 1978 NORTHROP95 - B-2 Precision Weapons, unclassified briefing, Northrop-Grumman Corporation, September, 1995, unpublished material. NPI93 - NPI Local Area Network Products, SMD Transformers, Nano Pulse Industries, Brea, PERGLER94 - Pergler R., Joint Standoff Weapon System (JSOW), unclassified briefing, Texas Instruments, Inc., December 1994, unpublished material. RAMO65 - Ramo S. et al, Fields and Waves in Communications Electronics, New York, John Wiley & Sons, 1965 REINOVSKY85 - Reinovsky R.E., Levi P.S. and Welby J.M., An Economical, 2 Stage Flux Compression Generator System, Digest of Technical Papers, 5th IEEE Pulsed Power Conference, pp.216, IEEE, New York, SANDER86 - Sander K. F. and G.A.L. Reed, Transmission and Propagation of Electromagnetic Waves, Cambridge University Press, STAINES93 - Staines, G.W., High Power Microwave Technology - Part IV, Military Applications of High Power Microwaves, Salisbury, DSTO ERL, EWD, 1993, draft paper. SZAFRANSKI95 - Szafranski R., Col USAF, Parallel War and Hyperwar, Chapter 5 in Schneider B.R, Grinter L.E., Battlefield of the Future, 21st Century Warfare Issues, Air University Press, Maxwell AFB, September TAYLOR92 - Taylor C.D., Harrison C.W., On the Coupling of Microwave Radiation to Wire Structures, IEEE Transactions on Electromagnetic Compatibility, Vol. 34, No. 3, 183, August THODE87 - Thode L.E., Virtual-Cathode Microwave Device Research: Experiment and Simulation, Chapter 14 in High Power Microwave Sources, VECK85 - van Eck W., "Electromagnetic Radiation from Video Display Units: An Eavesdropping Risk", Computers and Security, 1985, pp WARDEN95 - Warden J.A. III, Col USAF, Air Theory for the Twenty-first Century, Chapter 4 in Schneider B.R, Grinter L.E., Battlefield of the Future, 21st Century Warfare Issues, Air University Press, Maxwell AFB, September WATERS92 - Waters Gary, Gulf Lesson One, Canberra, Air Power Studies Centre, 1992 WHITE78 - The EMP - A Triangular Impulse, 2.29, A Handbook Series on Electromagnetic Interference and Compatibility, Don White Consultants, Maryland, ANAXAITI H/INTERCEPTION ª ƒ π - ƒπ π