TO ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΤΟΥ ΑΪ-ΛΙΑ. Γιατί μπαμπά ; ΤΑΧΥ ΡΟΜΕΙΟΥ ΛΙΒΑ ΙΟΥ STOP

Transcript

1 ΑΝΕΣΤEΛΛΕΤΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΤΑΧΥ ΡΟΜΕΙΟΥ ΛΙΒΑ ΙΟΥ STOP Η ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΘΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕΣΩ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ STOP ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΧΥ ΡΟΜΙΚΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ STOP TO ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΤΟΥ ΑΪ-ΛΙΑ Ένα ωραίο καλοκαιρινό τριήμερο είχαν την ευκαιρία να περάσουν οι Λιβαδιώτες και όσοι επισκέφτηκαν το χωριό για το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία. Ο καλός καιρός βοήθησε πολύ σ αυτό, καθώς επέτρεψε στον κόσμο να βγει, να διασκεδάσει και να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις του πανηγυριού. Το προηγούμενο διάστημα οι θερμοκρασίες παρέπεμπαν κυριολεκτικά σε Φθινόπωρο. Εσπερινός και πρωινή ανάβαση στο μοναστήρι, συμμετοχή στα δρώμενα, καφεδάκι στο κιόσκι, τσιπουράκι στον πλάτανο, βόλτες κάτω από την πανσέληνο και γλέντι μετά μουσικής συνέθεσαν το σκηνικό του πανηγυριού. Αισθητή έγινε, βέβαια, η απουσία των λιβαδιώτικων κλαρίνων κάτω από τον πλάτανο, το μεσημέρι, ανήμερα της γιορτής. Στην αναστολή της λειτουργίας -μετά από 100 και πλέον χρόνια προσφοράς υπηρεσιών- του ταχυδρομικού καταστήματος του χωριού μας -μαζί με άλλα 79 σε αγροτικές και ημιαστικές περιοχές ανά την περιφέρεια- προχώρησε η διοίκηση των ΕΛΤΑ. Ήταν ήδη γνωστό ότι τα Ελληνικά Ταχυδρομεία θα προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις και κλείσιμο καταστημάτων, αλλά ευελπιστούσαμε ότι μπορεί να εξαιρούνταν απομακρυσμένες και ορεινές περιοχές όπως το Λιβάδι. Η απόφαση λήφθηκε, όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Εταιρείας, στο πλαίσιο της εξυγίανσης και αναδιάρθρωσης των υπηρεσιών. Ως εκ τούτου, ο υπάλληλος του ταχυδρομείου μετακινήθηκε στο κεντρικό κατάστημα της Ελασσόνας. Η εξυπηρέτηση δε των πολιτών γίνεται μέσω του ιδιωτικού πρακτορείου με το οποίο τα ΕΛΤΑ έχουν συνάψει σχετική σύμβαση. Η είδηση αιφνιδίασε τους κατοίκους του χωριού και φυσικό ήταν να προκαλέσει μεγάλη ανησυχία -ιδίως σε όσους συναλλάσσονταν με το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο- για το πώς θα διεκπεραιώνονται από δω και στο εξής οι συναλλαγές τους. Με το νέο καθεστώς, λοιπόν, από το Λιβαδι γίνονται μόνο αποστολές, διανομή αλληλογραφίας (συστημένα-δέματα, ΔΕΗ, ΟΤΕ, κ.λπ) και πληρωμή συντάξεων. Να σημειώσουμε εδώ ότι η ομαδική αποστολή της εφημερίδας μας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί πλέον από το πρακτορείο του χωριού, παρά μόνο από την Ελλασόνα ή άλλο ΕΛΤΑ. Για τις συναλλαγές με το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο θα αναγκαστούν οι κάτοικοι να μεταβούν στην Ελασσόνα. Τα ΕΛΤΑ, βέβαια, ισχυρίζονται ότι αυτές οι αποφάσεις θα βοηθήσουν στην καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών. Μένει να το δούμε. Πάντως, σε αρκετές περιοχές, υπήρξαν έντονες αντιδράσεις και διαβήματα από τις τοπικές αρχές, καθώς τα ταχυδρομεία συνέβαλλαν σημαντικά στην οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη των κοινωνιών. Ένα ακόμη, λοιπόν, «καλλικρατικό» χτύπημα βιώνει η τοπική κοινωνία, που όπως όλα δείχνουν δε θα ναι το τελευταίο. Το θέμα είναι εμείς τι κάνουμε; Με μεγάλη επιτυχία το 29ο ΠΕΝΕΛΛΗΝΙΟ ΑΝΤΑΜΩΜΑ ΒΛΑΧΩΝ στην Κατερίνη και στην Καρίτσα. Δυναμική η παρουσία των Συλλόγων μας Στην Κατερίνη και στην Καρίτσα Πιερίας, το τριήμερο 28, 29 και 30 Ιουνίου διοργανώθηκε -πολύ επιτυχώς κατά Γιατί μπαμπά ; Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τροµερή... Μπαµπά, θα χουµε δασκάλους στο σχολείο µας το Σεπτέµβρη; ένα µικρό παιδί Η ΚΑΤΑΠΤΩΣΗ Ο χρόνος αδυσώπητος κριτής. Ο τόπος το Λιβάδι. Εάν πριν σαράντα ή πενήντα χρόνια βρισκόταν στην ακμή του, τώρα βρίσκεται σε δρόμο κατηφορικό (να το πούμε παρακμή;) Τι, ποιος, γιατί «βοήθησε» σε αυτό; Λίγο εμείς, ο καθένας μας, πολύ η πολιτεία (κράτος) και ίσως ακόμα περισσότερο η τοπική πολιτεία, η εκάστοτε κοινοτική-δημοτική αρχή, πρόεδροι και δήμαρχοι μετά των συμβούλων τους. Από ιδέες και οράματα μάς είπαν πολλά, ακούσαμε πολλά, ελάχιστα, όμως, στην πράξη είδαμε. Τι βλέπει κανείς σήμερα να απομένει στο χωριό μας; Η αγροτική οικονομία μάλλον ξαμολύθηκε στους αγρούς αναζητώντας, μάταια, καινούργιες... προσοδοφόρες καλλιέργειες. Η κτηνοτροφία, σε καλύτερη κατάσταση, αλλά, με τις επιδοτήσεις να τελειώνουν, πιθανόν να τελειώσει ή να μαραζώσει κι αυτή, εάν δεν αλλάξει η αγροτική πολιτική του κράτους ή αν οι αγρότες δεν αναλάβουν οι ίδιοι πρωτοβουλίες. Εξάλλου, οι βοσκότοποι μειώνονται με τη νέα ΚΑΠ και η φορολογία για γεωργούς και κτηνοτρόφους αυξάνεται. Η συνέχεια στη σελίδα 3 Τη διοργάνωση του πανηγυριού ανέλαβε ο Εξωραϊστικός Σύλλογος σε συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας. Το πρωί, μετά τη λειτουργία, ο κόσμος που συνέρρευσε στο χώρο του μοναστηριού είχε την ευκαιρία να απολαύσει, εκτός από τα καλοψημένα σουβλάκια που για μια ακόμη συνέχεια στη σελίδα 6 κοινή ομολογία- το φετινό πανελλήνιο αντάμωμα βλάχων, 29ο κατά σειρά. Χιλιάδες Βλάχοι, χορευτές και μέλη πολιτιστικών συλλόγων μαζί με φίλους και επισκέπτες, κατέκλυσαν τους δρόμους και τις πλατείες της πόλης, αναδεικνύοντας με πολλή ζωντάνια, για μια ακόμη φορά, την ιδιαίτερη πολιτισμική τους κληρονομιά. Η αυλαία άνοιξε την Παρασκευή το απόγευμα στην κατάμεστη Κεντρική Πλατεία της Κατερίνης. Εκεί, τα μέλη των πολιτιστικών συλλόγων Λιβαδιωτών Κατερίνης, Κοκκινοπλιτών, Φτέρης και Καρίτσας συνεργάστηκαν αρμονικά και αναβίωσαν με αυθεντικό τρόπο το τελετουργικό του βλάχικου γάμου, το οποίο κατέληξε σε ένα μαραθώνιο γλέντι υπό τους ήχους παραδοσιακών μουσικών οργάνων. Το βράδυ του Σαββάτου περισσότεροι από 2500 χιλιάσυνέχεια στη σελίδα 7

2 Μικρά & μεγάλα σχόλια και νέα Απρόσεκτη Οδήγηση Στο Λιβάδι υπάρχουν αυτή την περίοδο δεκάδες δίκυκλα μηχανάκια διάφορου κυβισμού. Λόγω καλοκαιριού, αρκετοί νεαροί οδηγοί τα χρησιμοποιούν χωρίς να τηρούν τους στοιχειώδεις κανόνες οδικής συμπεριφοράς. Θα ήταν φρόνιμο, πριν συμβεί κάποιο ατύχημα, όλοι όσοι διαθέτουν μηχανάκι να γίνουν ακόμη πιο προσεκτικοί. Ειδικότερα τώρα, την καλοκαιρινή περίοδο, όπου το χωριό μας γεμίζει από παιδιά. Επίσης, οι γονείς κατόχων δικύκλων θα πρέπει να τους επιστήσουν σοβαρά την προσοχή, μιας και το χωριό μας έχει, στο πρόσφατο παρελθόν, να θυμηθεί σοβαρά τροχαία με δίκυκλα. Η ομορφιά περισσεύει... Όχι να το παινευτούμε, αλλά η Λιβαδιώτικη ομορφιά, όπως αναδεικνύεται από το μοναδικό μας καϊρούκι και φλιόγκο, κέρδισε τις εντυπώσεις στο αντάμωμα. Και πώς να μην τις κερδίσει με τέτοιες παρουσίες! Σεισμός αισθητός και στο Λιβάδι Στις 2 και 3/7/2013, στην περιοχή της Κοζάνης, πραγματοποιήθηκαν αλλεπάλληλες σεισμικές δονήσεις, μια εκ των οποίων έγινε αντιληπτή και στο Λιβάδι. Την Τρίτη 2 Ιουλίου στις 13:45, με επίκεντρο 20 χλμ νότια της Κοζάνης, σημειώθηκε σεισμός μεγέθους 4,9 Ρίχτερ. Ο σεισμός αυτός ταρακούνησε για λίγα δευτερόλεπτα και τους Λιβαδιώτες. Όλοι θυμήθηκαν τότε τον ισχυρό σεισμό των 6,6 Ρίχτερ του 1995, όπου και στο Λιβάδι τότε υπήρξαν ορισμένες υλικές ζημιές. Ευτυχώς τούτη τη φορά δεν διαπιστώθηκαν ζημιές. Τα βλαχικά Δύο παιδάκια που έχουν έρθει στο Λιβάδι για τις διακοπές του καλοκαιριού συζητούν: -Η Θεσσαλονίκη είναι στην Ελλάδα. -Kαι η Κατερίνη είναι στην Ελλάδα. -Και το Λιβάδι είναι στην Ελλάδα, αλλά είναι και λίγο άλλο «κράτος» γιατί εδώ μιλάνε και τα βλαχικά! Τραχανάς - Ξύλα Καλοκαίρι στο Λιβάδι δεν σημαίνει μόνο δροσιά και τσίπουρα αλλά και προετοιμασία για τον βαρύ χειμώνα που έρχεται. Έτσι, αυτό το διάστημα, το κάθε σπίτι ετοιμάζει το δικό του τραχανά. Μια βόλτα στα σοκάκια του χωριού θα σας ανταμείψει με ένα κομμάτι ζεστό τραχανά κατευθείαν από το «καλντάρι» (καζάνι). Αν κατά την περιπλάνησή σας συναντήσετε να «βάζουν» τα ξύλα, μιας και είναι άλλη μια εργασία της εποχής, αποφύγετε την αγγαρεία στρίβοντας από κάποιο «γκιριζίκα». Διόρθωση Η εφημερίδα εκφράζει τα θερμά της συλλυπητήρια και στον γιό του εκλιπόντος Μάριου Δελλή, που εκ παραδρομής δεν αναφέρθηκε στο προηγούμενο τεύχος. Παρ ολίγον... Θαύμα Ένα παράξενο γεγονός συνέβη ανήμερα της γιορτής του προφήτη Ηλία. Σύμφωνα με μαρτυρίες, πρωί πρωί και πριν αρχίσει η δοξολογία στο ξωκλήσι του προφήτη Ηλία, άρχισαν να χτυπούν οι καμπάνες ρυθμικά, χωρίς να είναι εμφανής ανθρώπινη παρουσία. (Την επόμενη μέρα, λοιπόν, και μετά την έκταση που είχε πάρει το θέμα, εμφανίστηκε μια γυναίκα και είπε πως εκείνη χτύπησε τις καμπάνες νωρίς το πρωί). Στάση Μαρόιου! Στη Θεσσαλονίκη, Λιβαδιώτης πατέρας που επισκέπτεται την κόρη του, ανεβαίνει σε αστικό λεωφορείο, του οποίου ο οδηγός είναι, κατά σύμπτωση, και εκείνος Λιβαδιώτης. Ο επιβάτης, λοιπόν, αναγνώρισε αμέσως τον συγχωριανό του. Μάλιστα διαπίστωσε ότι δεν είναι απλά γνωστοί, αλλά και παλιοί συμμαθητές στο δημοτικό σχολείο. Τότε, για να τον πειράξει, τον πλησιάζει, χωρίς να γίνει αντιληπτός, και με δυνατή φωνή τον ρωτάει; Οδηγέ! Οδηγέ! Η στάση Μαρόιου ποια είναι; Θέλω να κατέβω στη στάση Μαρόιου. Οι υπόλοιποι συνεπιβάτες αναρωτιούνται, δεν γνωρίζουν τέτοια στάση, όμως ο οδηγός ξεσπάει στα γέλια και, αφού σταματάει το όχημα σε ένα φανάρι, αγκαλιάζει ΕΦΥΓΕ ο κυρ Μπάμπης τον παλιό του φίλο. Και μην ξεχνάτε Στις 11 Αυγούστου 2013, ώρα 11:30π.μ., στο Ζάννειο Μορφωτικό Κέντρο Λιβαδίου, θα πραγματοποιηθεί η πρώτη παρουσίαση των δύο νέων εκδόσεων του Συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης. Δυο ξεχωριστά βιβλία για το Λιβάδι μας. Να είμαστε όλοι εκεί. Παιδικό Θέατρο Ξεκίνησαν οι πρόβες στο παιδικό θέατρο που ετοιμάζει ο Εξωραιστικός Σύλλογος. Για μια ακόμη χρονιά το προαύλιο του Ζαννείου γεμίζει με παιδικές φωνές και λιλιπούτειους ηθοποιούς. Τίτλος του φετινού θεατρικού έργου «Η κοπάνα του Σκανδαλούλη» της Δήμητρας Μυλωνάκη. Περισσότερα στο επόμενο τεύχος της εφημερίδας. Ουρές στο Λιβάδι... Κι όμως δεν είναι εικόνα από αυτές που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στις πόλεις, είναι γεγονός στο Λιβάδι αρχές Ιουλίου 2013, πρωί, έξω από την Τράπεζα Πειραιώς-Αγροτική, όπου οι συνταξιούχοι συνωστίζονται τόσο για την πληρωμή της σύνταξής τους, όσο και για την απαραίτητη αλλαγή των βιβλιαρίων. Λαϊκοδημοτική βραδιά Πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 27 Ιουλίου στον Πολέζο με μεγάλη επιτυχία η μουσική εκδήλωση του Συλλόγου. Επειδή συνέπεσε με το κλείσιμο του φύλλου, θα επανέλθουμε με εκτενές ρεπορτάζ και φωτογραφίες στο επόμενο. ΕΙΣ ΜΝΗΜΗ Στη μνήμη του αγαπημένου συζύγου, πατέρα και παππού ΤΖΗΜΑΓΙΩΡΓΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ η οικογένεια ενίσχυσε την εφημερίδα μας με το ποσό των 100 ΕΦΥΓΕ ΝΩΡΙΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΑΝΑΝΕΩΣΕΙΣ ΑΘΗΝΑ ΚΟΥΝΟΥΠΑΚΗ ΘΕΑΝΩ, ΠΑΜΠΕΡΗ ΑΝΝΑ, ΠΑΝΑΓΟΥΛΑΚΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΒΟΛΟΣ ΜΗΤΣΙΚΩΣΤΑ ΠΑΠΠΑ ΕΛΕΝΗ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΛΑΖΑΡΟΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗ ΚΑΡΑΝΙΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΨΑΛΛΙΔΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΒΑΝΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, ΚΑΠΕΤΗΣ ΛΑΖΑΡΟΣ, ΠΑΠΑΣ ΝΤΙΝΟΣ, ΦΑΚΑΛΗΣ ΘΩΜΑΣ, ΤΖΗΜΑΓΙΩΡΓΗΣ ΖΗΣΗΣ ΚΑΒΑΛΑ ΓΙΟΥΛΑΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΝΤΖΙΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΜΠΙΝΙΑΣ ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΛΑΝΤΖΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΝΤΑΜΠΟΣ ΑΝΕΣΤΗΣ ΤΣΙΡΚΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΧΡΥΣΙΚΟΥ-ΖΙΩΓΑ ΜΑΡΙΑ ΨΑΛΛΙΔΑΣ ΣΠΥΡΟΣ ΛΑΡΙΣΑ ΠΑΠΠΑΣ ΛΑΖΑΡΟΣ, ΤΣΙΟΥΓΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΙΒΑΔΙ ΜΕΖΙΛΗΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ, ΠΑΜΠΕΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΝΕΑ ΜΟΥΔΑΝΙΑ ΔΕΡΒΕΝΗ ΚΑΙΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΚΟΛΙΑ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΑΝΤΙ ΣΤΕΦΑΝΟΥ Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης, αντί στεφάνου, στη μνήμη του Γιάννη Γκουτζαμάνη προσφέρει το ποσό των 100 ως ενίσχυση στο Σύλλογο Λιβαδιωτών Αθήνας, όπου ο εκ λιπών διετέλεσε και πρόεδρος. Το Δ.Σ. του Σ.Λ.Θ. ΕΦΥΓΕ ΝΩΡΙΣ ΛΗΞΙΑΡΧΙΚΑ από έως ΓΑΜΟΙ Αντωνίου Δημήτρης Ελευθεριάδου Θεμελίνα ΘΑΝΑΤΟΙ Τζημαγιώργης Χαράλαμπος του Ευαγ. Βαρβαρέζος Ιωαννης του Λαζ. Γκουτζαμάνης Ιωάννης του Γεωρ. Έφυγε από κοντά μας ο κυρ Μπάμπης (Χαράλαμπος Τζημαγιώργης), ο τελευταίος εν ενεργεία «μπαλωματής» (τσαγκάρης) και «τσαρουχάς» (τσαρουχοποιός). Το επάγγελμα αυτό «έκλεισε» οριστικά, αν φανταστούμε πως μόλις πριν λίγα χρόνια ήταν τουλάχιστον τρεις ή τέσσερις. Η εφημερίδα εκφράζει θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του. Έφυγε από τη ζωή ο Γιάννης Γκουτζαμάνης, πρόωρα και ενώ νοσηλευόταν επί δίμηνο στην εντατική έπειτα από βαρύ καρδιοεγκαφαλικό επεισόδιο. Μαθηματικός, παντρεμένος, είχε ένα παιδί, ζούσε χρόνια στη Αθήνα και διετέλεσε και πρόεδρος του εκεί Συλλόγου Λιβαδιωτών. Η εφημερίδα μας εκφράζει τα θερμά της συλλυπητήρια στην οικογένεια και στους οικείους του. Έφυγε ξαφνικά και εντελώς αναπάνταχα, προδομένος από την καρδιά του, ο Γιάννης Βαρβαρέζος (Μεϊντάνης), σε ηλικία 48 χρονών. Το δεύτερο από τα τέσσερα παιδιά του μπαρμπά Λάζου Βαρβαρέζου (Ζιάκα). Η εφημερίδα μας εκφράζει τα θερμά της συλλυπητήρια στην οικογένεια, στους συγγενείς και στον εκλεκτό της φίλο Φώντα...

3 συνέχεια από τη 1η σελίδα Η αλήθεια είναι ότι το Λιβάδι στηρίζεται κυρίως στον γεωργοκτηνοτροφικό τομέα, άρα ή θα αγιάσει ή θα ξεπαγιάσει με βάση την ανάπτυξη που μπορεί να υπάρξει. Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός κουράστηκε κι αυτός, τόσα χρόνια εργένης κι είπε να παντρευτεί. Τώρα αν θα μείνει στο Λιβάδι για το μήνα του μέλιτος μόνο ή για περισσότερο ή αν θα φύγει σώγαμπρος για τον Πειραιά, ποιος ξέρει! Τα σχολεία μας σε όλες τις βαθμίδες συρρικνώθηκαν - υποβαθμίστηκαν, με αποκορύφωμα την αδυναμία του Δήμου να καλύψει τις ανάγκες του Παιδικού Σταθμού. Οπότε, μάλλον η εκπαίδευση πάει εκδρομή... τώρα πότε θα γυρίσει άγνωστο! Η τουριστική ανάπτυξη, αφού «ανδρώθηκε - διογκώθηκε», είπε κι αυτή να πάει έναν περίπατο να ξεκουραστεί, να αλλάξει τον αέρα της, ρε παιδί μου! Κάποια στιγμή πιθανόν να επιστρέψει Η ΚΑΤΑΠΤΩΣΗ Εφημερίδα «Λιβάδι» μαζί με τα κλειδιά του ξενοδοχείου (του κλειστού ντε!!!). Το ιατρείο, αχ το ιατρείο, έγινε πολυδύναμο πλέον δεν χρειάζεται να αρρωσταίνουμε! Το αστυνομικό τμήμα υπολειτουργεί και πάει διακοπές, κοντά βέβαια, λόγω έλλειψης βενζίνης. Οπότε κυνηγάει με τα πόδια να πιάσει τον κακό του εαυτό, εξάλλου οι κλέφτες βρίσκονται στις μεγαλουπόλεις! Το Ταχυδρομείο, μετά από τόσα χρόνια λειτουργίας, κατηφορίζει πλέον στην Ελλασόνα, Ερμής είναι αυτός, γοργοπόδαρος, όπου θέλει πάει Όσο δε για το οικόπεδα που συνέχεια δίνονται και χτίζονται, ούτε το γεφύρι της Άρτας Φοβερή οικοδομική, οικονομική, τουριστική ανάπτυξη, Ντουμπάι γίναμε!!! Και φυσικά μην ξεχνάμε από Δήμος, Δημοτική Κοινότητα! Είδες ο Καλλικράτης......κι εμείς γελούσαμε σαν τα παιδιά Συμβιώτης ΓΙΑ ΝΑ ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΣΕΤΕ ΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΣΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ ΜΑΣ Λιβάδι: Καραΐσκος Βαγγέλης (Φούρνος πλατείας) τηλ.: ή , Καψάλης Νίκος τηλ.: , Μεταξιώτης Αντώνης «Αρχοντικό» τηλ.: , Ψαλλίδας Κώστας τηλ.: Κατερίνη: Γαζέτης Γιάννης τηλ.: , Καπέτης Βαγγέλης τηλ.: , Καρανίκας Τάκης τηλ.: , Κοντοφάκας Αθανάσιος τηλ.: , Καψάλης Θάνος τηλ: , Μαρώσης Γιώργος τηλ.: , Ντάμπου Κατερίνα τηλ.: , Σαλαβέρης Λάζαρος τηλ.: , Τζέβος Κώστας τηλ.: Λάρισα: Γαλάνη Αυγή τηλ.: , Σαλαβέρης Κώστας τηλ.: Ελασσόνα: Πάππας Λάζαρος τηλ.: Θεσ/νίκη : Μπάμπας Λάζαρος τηλ.: , Παμπέρης Βαγγέλης τηλ.: Για οποιοδήποτε άλλο θέμα που αφορά την εφημερίδα: διαφημίσεις, ανακοινώσεις, αλλαγές διευθύνσεων ή παράπονα, απευθυνθείτε στην οικονομική επιτροπή: Πάππας Λάζαρος τηλ.: , Μπάμπας Λάζαρος τηλ.: , Μαρώσης Γιώργος τηλ.: , Σαλαβέρης Λάζαρος τηλ.: ή στα atzias@yahoo.com και gmarosis@yahoo.gr είτε στην Συντακτική Επιτροπή. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Οι συνδρομητές μας του εξωτερικού (αλλά και του εσωτερικού) μπορούν να καταθέτουν τις συνδρομές τους στον ΑΡΙΘΜΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ της Α.Τ.Ε με IBAN:GR Θα πρέπει οπωσδήποτε στην εντολή μέσω τράπεζας, να αναγράφεται το ονοματεπώνυμο του καταθέτη. ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ Δημ. Κοιν.: Κ.Ε.Π.: A/T Λιβαδίου: Ιατρείο: Φαρμακεία: & Δημ. Ξενώνας: Γ.Π.Σ.: ΕΛΤΑ: Λύκειο: Γυμνάσιο: Δημ. Σχολείο: Ιδιοκτήτης: Εξωραϊστικός Σύλλογος Λιβαδίου Τηλ./Fax: Δ/νση: Λιβάδι Ελασσόνας Τ.Κ Εκδότης: Ξενοφών Κοκκινοπλίτης (ο/η εκάστοτε πρόεδρος του Ε.Σ.Λ.) Συντακτική Eπιτροπή: Δημήτρης Κιτσούλης, τηλ: , dkitsoulis@gmail.com Κώστας Τζέβος, τηλ.: , ktzelivadi@gmail.com Μαρώσης Γιώργος, τηλ.: , gmarosis@yahoo.gr Φωτογραφία: Κώστας Ψαλλίδας Φιλολογική Επιμέλεια: Κιτσούλης Δημήτρης, Koντοφάκα Πόπη Συνεργάτες: Mητώνας Αθ. Γιώργος, Μπάμπας Λάζαρος, Γκρέκου Γλύκα, Ψαλλίδας Θεόδωρος, Καψάλη Μαρία, Γαλάνη Αυγή, Kαπέτη Bούλα, Δαμαλή Μαρία, Καψάλης Θάνος, Καψάλης Νίκος, Μητώνας Χαρ. Γεώργιος, Σαλαβέρης Kώστας, Ψαλλίδας Κώστας, Nτάμπου Kατερίνα, Κοντοφάκα Πόπη, Σαλαβέρης Λάζαρος, Καπέτης Ευριπίδης, Γαζέτη Άννα, Γαλάνη Μαρία, Καπέτη Ευγενία, Γαλάνη Ντίνα, Γαζέτης Γιάννης, Aντωνίου Γιάννης, Φαρδής Γιώργος, Παμπέρης Δήμος, Γκρίζου Ελένη, Παπαστεργίου Γρηγόρης, Παμπέρης Βαγγέλης, Καρανίκας Δημήτρης, Τζέβος Κων/νος, Κοντοφάκας Αθανάσιος, Γκατζούνης Γιάννης, Βασίλης Πλάτανος, Πάππας Λάζαρος, Μαρώσης Γιώργος. Κατασκευή-Ενημέρωση ιστοσελίδας: Ζήσκος Βασίλης Σελιδοποίηση: Γραφικές Τέχνες «deonarts» Θεόδωρος Ψαλλίδας, Ερμού 15 Κατερίνη Τηλ.: , info@deonarts.com Ετήσιες Συνδρομές: Εσωτερικού 20, Εξωτερικού 30 Ηλεκτρονική Δ/νση: Πωλείται οικόπεδο 420 τ.μ., με οικία προ του 1955 στο Λιβάδι Ολύμπου με ανεμπόδιστη θέα στον Όλυμπο. Περιοχή Κιόσκι. Τηλ.: Πωλείται σπίτι με οικόπεδο στην περιοχή Φωστήρα. Τηλ.: & Πωλείται Οικία στο κέντρο του χωριού δίπλα στο Δημαρχείο. κ. Παπαδημητρίου Τηλ: Πωλείται οίκημα, μαγαζί και σπίτι στο Λιβάδι. Τηλ.: γράφει ο Ντι Λιβάδι ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΓΑΠΗΜΕΝΕΣ ΤΟΥΣ Η ανεργία και η φτώχεια συνυπάρχουν από παλιά με τον άνθρωπο. Πόλεμοι, φυσικές καταστροφές, αλλά, προπάντων, o ανθρώπινος παράγοντας -με τις παράλογες πολιτικές των κυβερνώντων- είναι που τις δημιουργούν. Η ανεργία των νέων, αγοριών και κοριτσιών, είναι τρομακτική κατά διαστήματα και δημιουργεί τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα, αλλά δεν είναι πρωτοφανής. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα οι νέοι της χώρας μας αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν κατά κύματα. Πήγαν να βρουν καλύτερη τύχη σε άλλες χώρες, μακρινές ή κοντινές. Κάποιοι πάλι προτίμησαν την εσωτερική μετανάστευση. Η μετανάστευση, σε όποια εποχή και αν γίνεται, δεν παύει να αποτελεί μάστιγα. Αποδυναμώνει τη χώρα στερώντας της νεανικό δυναμικό, άλλοτε ανειδίκευτο, αλλά στην καλύτερη ηλικία, και άλλοτε εξειδικευμένο αλλά πάντοτε δυναμικό κομμάτι, έτοιμο να αποδώσει καρπούς στην οικογένειά του και στη χώρα που γεννιέται και μεγαλώνει, έχοντας ξοδέψει αρκετά για να βγει στην παραγωγή. Εσωτερική μετανάστευση γινόταν πάντοτε. Στο τελευταίο τέταρτο του περασμένου αιώνα με τη λεγόμενη αστυφιλία, αλλά και παλιότερα που οι συγκοινωνίες ήταν ιδιαίτερα δύσκολες, καθώς και η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων δυσχερής. Όπως όλοι οι Έλληνες, έτσι και οι Λιβαδιώτες ξεκίνησαν τη μετανάστευση κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα προς την Αμερική, που θεωρούνταν γη της επαγγελίας. Στην πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, η μετανάστευση -τη στιγμή που το Ελληνικό κράτος τέθηκε υπό διεθνή οικονομικό έλεγχο (κάτι μου θυμίζει αυτό)- πήρε μαζικό χαρακτήρα. Στα δε τουρκοκρατούμενα εδάφη, όπως ήμασταν εμείς, κατά το έτος 1909, το διάταγμα του σουλτάνου περί στράτευσης όλων των νέων υπηκόων σε ηλικία στρατεύσιμη, εξανάγκασε τους νέους να μεταναστεύσουν, παρά να υπηρετήσουν το σουλτάνο. Κατά τα έτη πολλοί γύρισαν στην πατρίδα τους για να βοηθήσουν στην απελευθέρωση. Εκτός από την Αμερική οι Έλληνες βρήκαν καταφύγιο στην Αίγυπτο και σε άλλες χώρες κατά το διάστημα μέχρι το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Μετά το τέλος της κατοχής και του εμφύλιου πολέμου, την ανείπωτη φτώχεια, και τις διώξεις των αντιφρονούντων, τεράστιος αριθμός μεταναστεύει προς τον Καναδά, την Αυστραλία, την Αμερική. Το μεγάλο κύμα τη δεκαετία του 50 και του 60 φεύγει προς Γερμανία, Βέλγιο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Χρειάζονταν φτηνά εργατικά χέρια για την πυρετώδη ανάπτυξή τους. Για τους φτωχούς της Ελλάδας ήταν μονόδρομος η φυγή προς τις χώρες με αναπτυσσόμενο δευτερογενή τομέα, παρά το επώδυνο του ξεριζώματος από τη γενέθλια γη, τη βαριά χαμοζωή στα αφιλόξενα και συχνά εχθρικά ξένα. Έτσι η φτωχή ελληνική επαρχία, κυρίως βόρεια και δυτική, άδειασε από ανέργους, κυρίως ανειδίκευτους εργάτες και αγρότες. Χρόνια δύσκολα για εκείνους που έφυγαν, αλλά και για εκείνους που έμειναν, με τη γιαγιά να ζωγραφίζει στο χαρτί ένα χεράκι, για να δείξει στους γονείς πόσο μεγάλωσε το παιδί τους. Ένας άλλος τομέας που αργότερα απορρόφησε πολλούς νέους που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα ήταν η ναυτιλία.. Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου πολλές οικογένειες Λιβαδιωτών εγκαταστάθηκαν στην ανατολική Μακεδονία, στις πόλεις Δράμα, Καβάλα, Ελευθερούπολη. Εκεί κυρίως ασχολήθηκαν με την κτηνοτροφία-γιδοτροφία, διότι ευνοούσε πολύ η βλάστηση. Στην περιοχή μας ο δικτάτορας Μεταξάς είχε απαγορεύσει τη γιδοτροφία. Οι κτηνοτροφικές μονάδες που δημιούργησαν οι πατριώτες μας εκεί απαιτούσαν προσωπικό το οποίο εύρισκαν από τη γενέτειρά τους, που διέθετε αρκετό και ειδικευμένο. Οι χουσμεκιάρηδες έπιαναν δουλειά με το εξάμηνο, θερινό ή χειμερινό. Τ άη - Γεωργίου να φέξει, έλεγαν, μια και τα εξάμηνα είχαν όρια τον Άη- Γιώργη και τον Άη- Δημήτρη. Η πληρωμή περιλάμβανε, εκτός από το μισθό, τα παπούτσια και το φαγητό. Ο σύνδεσμος με το χωριό έμενε πολύ δυνατός. Αρκετοί από αυτούς έρχονταν και παντρεύονταν στο χωριό. Οι γάμοι τότε που γίνονταν στο Λιβάδι ήταν ευκαιρία να ανταμώσουν συγγενείς και φίλοι, με το παρακάτω τραγούδι σε πρώτο πλάνο: Από μικρός ορφάνεψα,/τα έρημα τα ξένα καλέ δεν τα χω μαθημένα/τα ξένα και στα μακρινά δεν κάνουν πια για μένα. Με τι ψυχή, με τι καρδιά/να πάω εγώ στα ξένα Ν αφήσω μάτια που αγαπώ, /και δυο φρύδια γραμμένα. Κι ούτε γιατρός δε βρέθηκε/να γιάνει την πληγή μου που έχω στο κορμί μου/και τι θα γίνω τώρα μέσα σε ξένη χώρα. Κι η μάνα που με γέννησε/κλαίει κι αναστενάζει Παιδάκι μου φωνάζει/βαριά που είναι τα ξένα Δεν τα χω μαθημένα. Ο χωρισμός από τους αγαπημένους είναι πάντα δύσκολος. Ακόμη και η κοντινή Δολίχη θεωρούνταν ξενιτιά. Οι οικογένειες ήταν τότε πολύ δεμένες, σήμερα είναι πιο χαλαρές. Χώριζαν μάνες από τα παιδιά, παιδιά από παππούδες, αλλά και οι πατεράδες για το μεροκάματο άφηναν τις νεαρές συζύγους και τα μικρά παιδιά τους. Ο μπάρμπα Σάκης ήταν ένας από αυτούς. Νεαρός οικογενειάρχης άφησε τη Βερδίκη (Ευρυδίκη) και πήγε στην Καβάλα χουσμεκιάρης. Οι λόγοι γνωστοί. Τους εξηγήσαμε παραπάνω. Άφησε τη νεαρή του γυναίκα με τα δυο μικρά παιδιά και πήγε για τον επιούσιο. Η επικοινωνία ήταν δύσκολη, και έτσι αργούσε να μάθει νέα από την οικογένεια, Ώσπου μια μέρα παίρνει επιτέλους ένα γράμμα από τη γυναίκα του και το ανοίγει με αγωνία. Μη φανταστείτε άψογα ελληνικά. Τότε γινόταν μπέρδεμα και με τα βλάχικα. «Αγαπητέ μου Σάκη, είμαστε όλοι καλά, το ίδιο επιθυμούμε και για σένα, και διάφορα άλλα της οικογένειας, -στο τέλος τον παρακαλεί- να έλθεις γρήγορα στο χωριό, διότι το χωράφι που έχουμε στη «χούνη» γέμισε «αγριάδα» και πρέπει να το καθαρίσουμε». Ο Σάκης παραξενεύτηκε, έψαχνε να βρει το χωράφι στην τοποθεσία «χούνη», χωράφι που δεν υπήρχε. Διαβάζει το γράμμα στο αφεντικό του και γελώντας τον στέλνει με άδεια στο χωριό, να καθαρίσουν το χωράφι με τη Βερδίκα. Πιστεύω να βρέθηκε το χωράφι και να καθαρίστηκε. Η επιστροφή του μπαμπά στο σπίτι από την ξενιτιά, για την εποχή, ξεσηκώνει τα παιδιά τα οποία χαίρονται που βλέπουν μετά από τόσο καιρό το μπαμπά τους και όλα θέλουν να κοιμηθούν μαζί του. Ο μπαμπάς, για να τα καθησυχάσει και να κάνει το κέφι όλων, προτείνει τη σειρά με κλήρωση. Όποιος θα πει το ΚΟΥ-ΚΟΥ πρώτος θα είναι ο τυχερός για απόψε. Θα κοιμηθούμε μαζί. Συχνά παίζαμε αυτό το παιχνίδι με τη λέξη κούκου. Θα μετρήσω ως το τρία, να είστε έτοιμοι: -ΕΝΑ, ΔΥΟ, ΤΡΙΑ -ΚΟΥΚΟΥ, ακούγεται η γυναίκα του που καθόταν σε μια γωνιά στενοχωρημένη με αυτά που άκουγε από τον άντρα της. -Τσι κούκου βρε λούπου, κου τίνι βα ντόρμου, κου ακάρι βα ντόρμου! -Τι κούκου λες, βρε λύκε, (χαϊδευτικά) με σένα θα κοιμηθώ, με ποιον άλλο! Αυτά και άλλα πολλά για τις δυσκολίες των ζευγαριών παλιότερα, και μάλιστα κατά την ξενιτιά. 3

4 Ιστορίες για αγρίους Τα τροπάρια του πλατάνου Γράφει ο Γιώργος Αθ. Μητώνας - Εάν δεν είστε ήδη κάτω από τη σκιά του, τότε είναι μετρημένες οι μέρες που σας χωρίζουν από την εκπλήρωση της επιθυμίας σας που σας συντρόφεψε όλο του προηγούμενο διάστημα. Εύχομαι να διαβάζετε αυτές τις γραμμές στη ρίζα του με τσίπουρο και καλή παρέα και να σχολιάζετε τα γραφόμενα και όσα άλλα συμβαίνουν στο Λιβάδι. Ελπίζω να καταλάβατε πως τα πιο πάνω γραφόμενα αφορούν τον πλάτανο. Και φυσικά όχι οποιονδήποτε πλάτανο αλλά τον πλάτανο της πλατείας του Λιβαδίου. Η απόλαυση του πλατάνου λοιπόν, είναι μια από τις σημαντικότερες στιγμές για τον κάθε Λιβαδιώτη. Εκεί λοιπόν θα βρει τους φίλους για να μάθει τα νέα τους αλλά και τα νέα του χωριού. Θα συζητήσει κάθε σοβαρό ή αστείο γεγονός, θα κλείσει μια επαγγελματική συμφωνία ή στο κάτω κάτω βρε αδερφέ, θα απολαύσει τον καφέ ή το τσίπουρο στη δροσιά του. Οι Λιβαδιώτες θεωρούσαν και θεωρούν «συμβολικό» σημείο τον πλάτανο και έδιναν μεγάλη σημασία στον χώρο του. Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως όποια δημόσια πρόσκληση ή ανακοίνωση θέλανε να κάνουνε, από μνημόσυνα και κηδείες μέχρι πολιτικές, αθλητικές ή πολιτιστικές εκδηλώσεις, στον κορμό του έβαζαν με πινέζες τις κάθε λογής ανακοινώσεις. Στις ρίζες του έγιναν και εξακολουθούν να γίνονται οι πολιτικές εκδηλώσεις και ομιλίες φορέων και προσώπων. Ακόμη είναι τιμή για τη νύφη και τον γαμπρό να περάσουν με τα όργανα κάτω από τα κλαδιά του καθώς και η πομπή με τον νεκρό να περάσει από εκεί για να αποδώσει το ύστατο χαίρε Για ορισμένες ομάδες κατοίκων η παρουσία του δρούσε αποτρεπτικά. Παράδειγμα αποτελεί η διέλευση των γυναικών, που μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωρούνταν ντροπή (ιαρα αρσ νι) να περάσουν από τον πλάτανο ή ακόμη το πέρασμα των αγροτών και των κτηνοτρόφων με τα ρούχα της δουλειάς και τα μουλάρια μετά το τέλος της δουλειάς τους. -Βα τρέκου ντι λα πλάτανου σι μι αντάρου πιργέλιου; (Θα περάσω από τον πλάτανο να ντροπιαστώ;) Άλλοτε λειτουργεί ως σύμβολο «αξιοπρέπειας», για τους άντρες φυσικά. Χαρακτηριστική είναι η δήλωσή τους όταν θέλουν να υποστηρίξουν κάτι που θεωρούν αδιανόητο πως μπορεί να συμβεί. -Βα μι ασπίντζουρου λα πλάτανου(θα κρεμαστώ στον πλάτανο) ή να με φτύσεις κάτω από τον πλάτανο. Τέλος ο πλάτανος αποτελεί τον καημό όσων δεν πρόλαβαν ακόμα να χαρούν τη γοητεία του - Σι ανσάρου λα πλάτανου (Να χορέψω στον πλάτανο ) Και αν όλα τα παραπάνω και τόσα άλλα αποτελούν τα πλεονεκτήματά του, θα πρέπει να αναφέρουμε και το μεγάλο του μειονέκτημα. Οι άντρες, κυρίως, παραδίδονται στην αγκαλιά του και τον απολαμβάνουν σε τέτοιο βαθμό, που οι γυναίκες τους αντιμετωπίζουν τον πλάτανο σαν μια αμαρτία που ρέπει προς την ακολασία!!! Έτσι κάθε φορά που οι άντρες γυρίζουν από τον πλάτανο, ανάλογα με τα επίθετα και το «στόλισμα» που θα δεχτούν από το έτερον ήμισυ, μπορούμε να καταλάβουμε το μέγεθος της αμαρτίας που έχουν διαπράξει Παρακάτω θα προσπαθήσω να κάνω μια καταγραφή, ένα είδος πρακτικού οδηγού, έναν τύπο εγχειρίδιου, για να μπορέσουμε να αποκρυπτογραφήσουμε, μέσα από εκφράσεις και λέξεις λιβαδιώτικες, το πόσο έχουμε «αμαρτάνει» κάθε φορά που γυρίζουμε από τον πλάτανο. Έχουμε και λέμε λοιπόν: Γυρίζετε σπίτι από τον πλάτανο, η γυναίκα μόλις σας δει στην πόρτα «πρ πράγκου ντι ούσ», θα ξεκινήσει, κατά περίπτωση, τα εξής τροπάρια (κατά το λιβαδιώτικο: «νου αρχισιά πάλι ίδιουλου τρουπάριου») σε όσους είναι στο σπίτι και λιγότερο απευθυνόμενη σε σας: ΤΡΟΠΑΡΙΟΝ Α Βίνι, σ ιάστι μπιούτου ή τράπτου ή λι αρκ ή τούμτου ή τρουντουίτου ή κάπλου κ ζάνι ή ιαντρ ντι κ ρμπούνι ή βίνι ανγκ ρκάτου ή κου κάπλου απλικάτου ή κου κάπλου ασπιντζουράτου ή λι φρμ κ ή κου γκούρα κουκόσου ή σκουτιά φόκου μπιρμπιτσόκα ή σκουτιά φόκου κουρκουμπέτα. (Ήρθε και είναι πιωμένος ή τραβηγμένος ή τα έριξε ή κουρεμένος ή κουνημένος ή με το κεφάλι καζάνι ή έγινε από κάρβουνα ή ήρθε φορτωμένος ή με το κεφάλι κατεβασμένο ή με το κεφάλι κρεμασμένο ή τα έφαγε ή με το στόμα καρύδι ή έβγαζε φωτιά το κεφάλι ή έβγαζε φωτιά η κολοκύθα - το κεφάλι). ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Τα τσίπουρα που καταναλώσατε είναι μέσα στα επιτρεπτά γυναικεία όρια. Το μέγεθος της αμαρτίας θεωρείται πταίσμα και η όποια πιθανή ποινή σας θα έχει ξεχαστεί στις επόμενες λίγες ώρες. ΤΡΟΠΑΡΙΟΝ Β Βίνι αμπιτάτου ή λου αντρ κάπλου ή κ τ αλιούρια ή ζβάρνα - ζβάρνα ή όκλιλι σκότου σκ ντέλι ή όκλιλι κα ζγκ ρλ ιτι ή κάπλου βούργι ή ου σ τσ καϊρούκια ή λου λιγκ γκίνι φλιόγκλου ή γκούρα λουάτ ή γκούρα φουγκάτ ή γκούρα λα σβέρκ ή λιου μπ γκάρ κουκουμπότα (Ήρθε μεθυσμένος ή το έκανε το κεφάλι ή αλλού για αλλού ή σερνόμενος ή τα μάτια βγάζουν σπίθες ή τα μάτια γυρισμένα ή με το κεφάλι σαν ασκί ή το έκανε το καϊρούκι ή τον έδεσε καλά τον φιόγκο ή με το στόμα παρμένο ή με το στόμα να έχει φύγει ή με το στόμα στο σβέρκο ή του έβαλαν την κουκουμπότα) Μ Ε Τ Α Φ Ρ Α Σ Η : Ρίξατε δυο - τρία τσιπουράκια παραπάνω από το κανονικό. Ίσα ίσα που γλυκαθήκατε στην αμαρτία της απόλαυσης του πλατάνου, σε μία, δύο το πολύ ημέρες, το έτερον ήμισυ θα έχει ξεχάσει το ατόπημα. ΤΡΟΠΑΡΙΟΝ Γ Ιάστι στα κέφια ή βά όργανλι ή σκουάσι κ πέστρουλου ή ντιπούσι βράκα ή πρι καζάκα ή νου βιάντι ντι ν ίντι ή ντι τοίχου πρι τοίχου ή κου π τούρια φουγκάτ ή τριανταένα ή αντρά οχτούρι ή βιάργκ ή ου λό λατέρνα (Είναι στα κέφια ή θέλει τα όργανα ή έβγαλε το καπίστρι ή κατέβασε τη βράκα του ή πάνω στην καζάκα ή δεν βλέπει μπροστά του ή από τοίχο σε τοίχο ή με το πατούρι να έχει φύγει ή τριανταένα ή έκανε οχτάρια ή βέργα ή πήρε την λατέρνα) ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Σας ξέφυγε λίγο η κατάσταση, αλλά, για να ζητάτε τα όργανα, σίγουρα περάσατε πολύ καλά. Απολαύσατε και γευτήκατε την αμαρτία του πλατάνου όπως έπρεπε. Όποια και αν είναι η ποινή, τουλάχιστον άξιζε τον κόπο για την ευχαρίστηση που περάσατε. ΤΡΟΠΑΡΙΟΝ Δ (σε ήχο πλάγιο) Νου αφλ ούσα, ιάστι λέρια ή σβήσε ή τσιούρλα ή κίσσ ή κ ντίλ ή τζάντ ή πισσ ή σπρούν ή κρ π ή ζβ νγκν ή γκόλ ή λάσπη ή τσουάρ ή μπάλικ ή αλουάτου (Δεν βρήκε την πόρτα, είναι λέρια, σβήσε, τσιούρλα, κίσσα, καντίλα, γεμάτος, πίσσα, κάρβουνο αναμμένο ή κουρέλι ή ή γκόλ ή λάσπη ή σχοινί ή κοπριά ή ζυμάρι) Λου αβέμ λιχουάν (τον έχουμε λεχώνα) είναι ή έκφραση της επόμενης μέρας μετά τις πιο πάνω περιπτώσεις. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Στην κατάσταση που είστε, σίγουρα δεν θα ακούσετε τίποτα από τα παραπάνω, για αυτό και λέω πως αυτό το τροπάριο είναι και σε ήχο πλάγιο. Είπαμε να απολαύσουμε τον πλάτανο, αλλά εσείς σίγουρα το παρακάνατε. Το πρώτο στάδιο της ποινής σας θα είναι να περάσετε το υπόλοιπο της διαμονής σας στο Λιβάδι με συνεχή γκρίνια, και με το που θα πλησιάζετε προς τον πλάτανο βα β αντάρ την πήχη: μ τριά τίνι σι αντάρι πάλι ίδιιλί (θα σας κάνει την πήχη: (κοίτα εσύ να κάνεις πάλι τα ίδια) Σε δεύτερο στάδιο θα σας το κοπανάει στα μούτρα όλο τον υπόλοιπο χρόνο, μόλις πάτε να πείτε κάτι, και θα είναι μια θαυμάσια πρόφαση για να μην ξανανεβείτε στο χωριό και να απολαύσετε τον πλάτανο. Κλείνοντας μια συμβουλή έχω να σας δώσω: αμαρτάνετε και απολαύστε τον πλάτανο και τα τσίπουρα (με μέτρο), γιατί αμαρτία που την απολαμβάνεις ή αμαρτία εξομολογημένη λένε πως δεν είναι αμαρτία Υ.Γ. Ευχαριστώ θερμά για τη βοήθεια στο άρθρο τον ξάδερφο και συνεργάτη της εφημερίδας Γιάννη Γκατζούνη. - Κουσμέτια βα λιου σκότου ανάπαρτι κου μιστιάρι αρ κίι ντι πρ νγκιόσου ντι πλάτανου (τη δουλειά-αγγαρεία θα την βγάλω εις πέρας (θα ανταποδώσω) με κέρασμα τσίπουρο κάτω από τον πλάτανο). Είδες Βλάχο... σε είδε πρώτα αυτός! Kόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη δωσ της κλώτσο να γυρίσει παραμύθι να αρχινήσει Ιαράμου σ ιόου ακό. 4

5 ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΟΥ ή ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ. (του Γιώργου Ι. Συνεφάκη, αρχιτέκτονα-πολεοδόμου, πανεπιστημιακού Α.Π.Θ., τ. Προέδρου του Σ.Λ.Θ., Μέλους της Επιτροπής Οικιστικής Επέκτασης Λιβαδίου) Σαράντα πέντε Δήμαρχοι κι εξήντα Κοινοτάρχες επέκταση σχεδίαζαν στου Λιβαδιού τα μέρη. Ολημερίς τη χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν. (Γνωστό δημοτικό τραγούδι για το γεφύρι της Άρτας, παραφρασμένο για την περίσταση) Το ζήτημα της οικιστικής επέκτασης του Λιβαδίου είναι ένα θέμα που κινδυνεύει πλέον να πάρει διαστάσεις ανάλογες του περίφημου Γεφυριού της Άρτας και να καταλήξει ως δημοτικό άσμα που θα το τραγουδούν οι μελλοντικές γενεές. Είναι καμιά 25αριά χρόνια, αν όχι παραπάνω, που υποτίθεται ότι ξεκίνησε η διαδικασία για τη νέα επέκταση του οικιστικού σχεδίου του Λιβαδίου, με την εκπόνηση της απαραίτητης πολεοδομικής μελέτης. Ασχολήθηκαν με το θέμα δήμαρχοι, αντιδήμαρχοι, κοινοτάρχες, ιδιώτες πολεοδόμοι μελετητές, νομαρχιακές και δημοτικές υπηρεσίες πολεοδομίας, σύμβουλοι γενικώς, κόσμος και ντουνιάς δηλαδή. Το αποτέλεσμα είναι μέχρι αυτή τη στιγμή στα ίδια επίπεδα που ήταν και το 2004, όταν είχε υπογραφεί από τον τότε υπουργό ΠΕΧΩΔΕ η Γ φάση της μελέτης και υπολείπονταν η Γ2 &Δ φάση, δηλαδή οι διορθώσεις κάποιων σημείων που είχαν εντοπιστεί από τις σχετικές υπηρεσίες και το ΦΕΚ που θα θεσμοθετούσε οριστικά την μελέτη οικιστικής επέκτασης του Λιβαδίου. Από τότε πέρασαν 9 χρόνια και η πορεία που είχε το όλο θέμα ήταν η στασιμότητα επί 8 χρόνια, παρά τις κατά καιρούς νύξεις και ερωτήσεις διαφόρων Λιβαδιωτών τεχνικών, σχετικά δημοσιεύματα σε εφημερίδες συλλόγων μας κλ. Προφανώς οι διοικούντες κινούνται σε ρυθμούς χαλαρότητας, Σχέδιo πρότασης για επέκταση Λιβαδίου: Διπλωματική εργασία Δ. Βλαχόπουλου στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ 2005, με επιβλέποντα τον Γ.Συνεφάκη. Παπαδόπουλος Θ. Βασίλης ΣΥΝΟΨΗ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΙΔΟΤΗΜΕΝΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ κατά μεν τους καλοπροαίρετους από αδιαφορία ή αδυναμία, κατά δε τους κακοπροαίρετους από σκοπιμότητα, διότι κάποιοι δεν θέλουν την επέκταση. Μετά την εφαρμογή του Καλλικράτη και τη δημιουργία του νέου καλλικρατικού Δήμου Ελασσόνας, ο νέος Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Λάζαρος Χατζής, τον Αύγουστο του 2012 συγκρότησε μία ειδική Επιτροπή Οικιστικής Επέκτασης του Λιβαδίου, αποτελούμενη από 5 μέλη:τον ίδιο, τον Δ. Δημητριάδη, τον Α. Μπίσμπα, τον Δ. Καρανίκα και τον Γ. Συνεφάκη. Η επιτροπή αυτή (φυσικά άμισθη) ενεργοποιήθηκε αμέσως, προκάλεσε δύο συσκέψεις στο Δημαρχείο Ελασσόνας, στη 2η από τις οποίες (28/8/2012) παρέστη όλη η αρμόδια διοίκηση του Δήμου (Δήμαρχος Πασχόπουλος, Α/δήμαρχοι Καψάλης και Γκαμπέτας, ο προϊστάμενος της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου Ελασσόνας Κωνσταντινίδης, ο μελετητής του έργου της επέκτασηςπάλλας και φυσικά η 5μελής Επιτροπή. Μετά από μία άκρως εποικοδομητική συζήτηση και γόνιμο διάλογο, αποφασίστηκαν τα εξής: 1. Ο Δήμος Ελασσόνας να υπογράψει 2 συμβάσεις απ ευθείας με τον μελετητή κ. Πάλλα, ώστε να πληρωθεί επιτέλους τα χρήματα που του οφείλονται από το 2001 & 2002 από την τότε Νομαρχία Λαρίσης (που έγινε μεν Περιφερειακή Διοίκηση Θεσσαλίας, αλλά δεν πλήρωσε τις υποχρεώσεις της) και κλείσει οριστικά η οικονομική εκκρεμότητα για τις μέχρι σήμερα εκτελεσθείσες εργασίες 2. Να προκηρυχθεί άμεσα το έργο της συνέχισης της μελέτης επέκτασης, ώστε τυπικά και ουσιαστικά να προχωρήσει απρόσκοπτα και υγιώς η όλη μελέτη στην Γ2 φάση και στην τελική φάση Δ. 3. Να οριοθετηθεί ως χρονικό περιθώριο της όλης γραφειοκρατικής αυτής διαδικασίας το τέλος τους έτους 2012, ώστε εντός του 2013 να έχει ολοκληρωθεί το σύνολο του όλου θέματος και να εκδοθεί επιτέλους το διαβόητο ΦΕΚ. Σημειώνεται ότι οι αποφάσεις αυτές πάρθηκαν ομοφώνως από όλα τα ενδιαφερόμενα μέλη. Μέχρι σήμερα, έχουν περάσει 12 μήνες και παρά τις επανειλημμένες έως και αφόρητα πιεστικές οχλήσεις της Επιτροπής προς τις Δημοτικές αρχές Ελασσόνας, η κατάσταση είναι στα ίδια ακριβώς επίπεδα με εκείνα του Αυγούστου Ένας χρόνος πέρασε χωρίς να έχει γίνει τίποτε απολύτως. Η διοίκηση του Δήμου επικαλείται διαδικαστικά κωλύματα, γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, αντιφάσεις της κεντρικής και περιφερειακής Διοίκησης κλπ. Η αίσθηση της Επιτροπής είναι ότι σίγουρα το θέμα δεν εντάσσεται στις προτεραιότητες της δημοτικής αρχής και ότι υπάρχει μια ραθυμία (για να το πούμε κομψά) ως προς το θέμα. Ωστόσο, ας μην επικαλούμαστε την δυσκαμψία του Καλλικρατικού Δήμου, διότι όσο το θέμα ήταν στα χέρια του Δήμου Λιβαδίου, η διαδικασία ήταν στο επί τόπου σημειωτόν, ή μάλλον έκανε βήματα προς τα πίσω, με υπεύθυνους όλους όσοι τον διοίκησαν τα τελευταία 20 χρόνια, μηδενός εξαιρουμένου. Κάποιοι τελικά, μάλλον δεν θέλουν και υπονομεύουν την επέκταση του οικιστικού σχεδίου, δηλαδή την ένταξη περίπου 150 στρεμμάτων δημοτικής γης, η οποία θα αποτελούσε και το μεγαλύτερο αναπτυξιακό έργο των τελευταίων 30 ετών. Ένα τέτοιο έργο θα είχε πολλαπλά ευεργετικά οφέλη για το Λιβάδι: 1. Θα ανακούφιζε και θα εκτόνωνε οικιστικά τον υπάρχοντα αστικό πυρήνα 2. Θα έδινε δουλειά σε πάρα πολλές επαγγελματικές ειδικότητες συναφείς με την κατασκευή 3. Θα προσέφερε αστική γη στους ντόπιους για να βελτιώσουν το στεγαστικό τους πρόβλημα 4. Θα διέθετε στους συμπατριώτες της διασποράς χώρο για εξοχική κατοικία 5. Θα απέτρεπε τους νομοταγείς πολίτες από την αυθαίρετη δόμηση και τις καταπατήσεις γης 6. Θα καταργούσε τα ρουσφετάκια των πολιτικών σε τέτοια θέματα, για τα οποία υπήρξανπαρεμβάσεις άνωθεν για μικροπολιτικούς και ψηφοθηρικούς λόγους. 7. Θα επέφερε μία εξισορρόπηση στις πολλές φορές παράλογες τιμές αγοραπωλησίας των οικοπέδων. Η Επιτροπή Οικιστικής Επέκτασης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το καυτό αυτό θέμα. Εάν, έστω και με αυτές τις ανεξήγητες καθυστερήσεις που σημειώθηκαν, δεν σημειωθεί πρόοδος (αμέσως μετά τον 15αύγουστο 2013) στα ομοφώνως συμφωνηθέντα από όλους τους αρμοδίους πριν 12 μήνες, θα το ερμηνεύσει ως σκόπιμη πλέον κωλυσιεργία, με ό,τι αυτό σημαίνει και συνεπάγεται. Οι ασχολούμενοι με τα κοινά του Λιβαδίου σε κάθε επίπεδο, θεσμικό, πολιτιστικό, κοινωνικό ή ό,τι άλλο, θα πρέπει να ενεργοποιηθούν πάραυτα και να πάρουν το θέμα στα χέρια τους. Οι εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση εξ άλλου έρχονται σύντομα. Και πιθανόν εκεί, θα ισχύσουν οι στίχοι του δημοτικού τραγουδιού για το γεφύρι της Άρτας (παραφρασμένοι πάλι για την περίσταση): Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει, και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη, παρά τον πρωτομάστορα κι όλους τους μαθητάδες. 1ο χλμ. Παλιάς Εθνικής Οδού Κατερίνης Θεσ/νικης Κατερίνη Τηλ.: , fax: , info@spitimas.gr ΑΛΘΑΙΑ/Μ237 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ, (ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΠΟΠ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ) ΣΚΟΠΟΣ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΥ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ, ΤΩΝ ΠΙΕΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΠΟΛΥΦΥΤΟΥ 5

6 ΝΕΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ EΞΩΡΑΪΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΙΒΑΔΙΟΥ Αρχαιολογική συλλογή και Λαογραφικό μουσείο Μετά από μακροχρόνιες προσπάθειες φίλων και μελών του Ε.Σ.Λ θα λειτουργήσει η Αρχαιολογική Συλλογή του Εξωραϊστικού Συλλόγου το φετινό καλοκαίρι. Επίσης γίνονται προσπάθειες για τη λειτουργία ενός μόνιμου Λαογραφικού Μουσείου εις μνήμην ενός μεγάλου ευεργέτη από το Λιβάδι, του Ιωάννη Τριάρχου. Το Λαογραφικό Μουσείο βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, καθώς τα εκθέματα τα οποία διατίθενται στο χώρο καλύπτουν μεν σχεδόν όλους τους τομείς της Λαογραφίας, αλλά χρειάζονται αρκετά ακόμη. Έτσι λοιπόν ο Ε.Σ.Λ ζητά από όλους τους Λιβαδιώτες αντικείμενα Λαογραφίας, κυρίως από παλιά επαγγέλματα, για το στήσιμο του Λαογραφικού Μουσείου. Αιμοδοσία 13 Ιουλίου 2013 Στις 13 Ιουλίου στο Αγροτικό Ιατρείο Λιβαδίου πραγματοποιήθηκε η αιμοδοσία για την τράπεζα αίματος του ΕΣΛ με συμμετοχή 40 φιαλών αίματος. Επέτειος Ολοκαυτώματος Η 17η Ιουλίου είναι η θλιβερή επέτειος του Ολοκαυτώματος του Λιβαδίου. Ο ΕΣΛ τέλεσε μνημόσυνο στη μνήμη των θυμάτων της δεκαετίας στον Ιερό Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου. Εκφωνήθηκε σχετική ομιλία με ανάγνωση των ονομάτων των νεκρών, μοιράστηκαν κόλλυβα στην εκκλησία και ακολούθησε καφές στην αίθουσα αυτής. συνέχεια από τη 1η σελίδα To πανηγύρι του Αϊ Λια χρονιά ετοίμασαν τα αειθαλή μέλη του Συλλόγου, τις χορευτικές εκδηλώσεις του. Μια πολύ όμορφη στιγμή έζησαν οι θεατές όταν στην ορχήστρα εμφανίστηκε και το χορευτικό της Λαογραφικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Ελασσόνας, καλεσμένο από τον ΕΣΛ. Ξεχωριστό χρώμα στο πανηγύρι έδωσαν και πάλι οι καβαλάρηδες με τα πανέμορφα άλογα τους και τις τολμηρές τους επιδείξεις. Πολύ ιδιαίτερη ήταν, τέλος, και η κατάβαση από το μοναστήρι, καθώς αναβίωσε, μετά από πολλά χρόνια, το έθιμο της καθόδου της εικόνας του Αγίου με τη συνοδεία μουσικών οργάνων και καβαλάρηδων. Από το μημόσυνο για το ολακαύτωμα της 17ης Ιουλίου 1940 Τα χορευτικά του Εξωραϊστικού Συλλόγου στον Αϊ-Λια 6 Στιγμιότυπο από την αιμοδοσία της 13ης Ιουλίου 2013 Στο πραύλιο του Προφήτη Ηλία κατά τη λιτανεία και την αρτοκλασία Το χορευτικό της Λαογραφικής-Αρχαιολογικής Εταιρείας Ελασσόνας ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ Ο Εξωραϊστικός Σύλλογος Λιβαδίου ευχαριστεί θερμά: Τον Πατέρα Χατζή Ιωάννη για την άψογη συνεργασία του στη διοργάνωση του πανηγυριού του Προφήτη Ηλία. Την Περιφέρεια Θεσσαλίας, τον Περιφερειάρχη κ. Κώστα Αγοραστό και την Αντιπεριφερειάρχη κα Μαμάρα για την οικονομική στήριξη της διοργάνωσης του πανηγυριού του Προφήτη Ηλία. Τους ψήστες του Εξωραϊστικού Συλλόγου κ. Γαλάνη Αθανάσιο, κ. Παπαστεργίου Ιωάννη, κ. Παλαθιώτη Δημήτριο και τον κ. Γκατζούνη Ιωάννη για την επί σειρά ετών στήριξη του Συλλόγου. Τον οικοδόμο Μάντζιο Αθανάσιο για τη δωρεάν συντήρηση της σκεπής του κτηρίου του Εξωραϊστικού Συλλόγου. Όλους όσοι συμμετείχαν στην αιμοδοσία της 13ης Ιουλίου. Την Ελένη(Νίτσα) Γιατίμκου για την προσφορά του αργαλειού στο στήσιμο του Λαογραφικού Μουσείου, και σε όσους έχουν προσφέρει αντικείμενα μέχρι τώρα. Tον Συνεταιρισμό Ξυλουργών Κατερίνης για τη δωρεάν προσφορά 4 κουρτινόβεργων GIANN Φ cm ΝΙΚΕΛ ΜΑΤ ΜΠΙΛΙΑ και 3 στηριγμάτων αλουμινίου 100 cm αξίας υπεράνω των 300. Τα υλικά αυτά χρησιμοποιήθηκαν στον εξοπλισμό της Αρχαιολογικής Συλλογής Λιβαδίου. από το Δ.Σ. του ΕΣΛ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΑΘΗΝΑΣ «Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Αθηνών εκφράζει τη βαθειά του οδύνη για τον πρόωρο χαμό του τ. Προέδρου του και φίλου ΓΙΑΝΝΗ ΓΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ. Χάρη στην αφοσίωση και την υποστήριξη του Γιάννη, σε δύσκολες περιόδους αποξένωσης, ο Σύλλογος συνέχισε να υπάρχει και να λειτουργεί μέχρι σήμερα. Στην τελευταία μας συνάντηση στα Γραφεία του Συλλόγου ο Γιάννης ήταν, όπως πάντα, γελαστός, στοχαστικός και προβληματισμένος για επικείμενες δράσεις του Συλλόγου μας. Τη μέρα εκείνη ανανεώσαμε το ραντεβού μας για τον επόμενο Σεπτέμβρη, όμως η μοίρα του είχε άλλα σχέδια, δυστυχώς... Γιάννη, για μας δε θα πεθάνεις! Τη μέρα αυτή υποσχόμεθα συνέχεια στη δράση του Συλλόγου μας, που εσύ με τόση αγάπη κράτησες τόσα χρόνια. ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ ΓΙΑΝΝΗ» Για τον Σύλλογο Λιβαδιωτων Αθήνας Ελένη Μουσένα

7 ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ 29ο Αντάμωμα Δυναμικό παρόν έδωσε ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης στο 29ο Πανελλήνιο Αντάμωμα Βλαχών στην Κατερίνη. Αν και αποδεκατισμένη, λόγω κοινωνικών υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ω ν (γάμους, βαπτίσεις), η ομάδα του συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης συμμετείχε κανονικά το Σάββατο το απόγευμα στο σύνολο των εκδηλώσεων. Μαζί με τους συλλόγους Κατερίνης και Λιβαδίου παρέλασε στους δρόμους της πόλης και στη συνέχεια χόρεψε στην πλατεία. 29ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΑΝΤΑΜΩΜΑ ΒΛΑΧΩΝ στην Κατερίνη και στην Καρίτσα. Εκδόσεις του Συλλόγου Τα δύο νέα βιβλία του συλλόγου μας είναι πλέον γεγονός. «Τα Παιδιά της Μνημοσύνης» και «Τα Τοπωνύμια του Λιβαδίου» Το ΔΣ του συλλόγου μας, αντιλαμβανόμενο τις έντονες δυσκολίες όλων μας, Με τα λάβαρα μπροστά στον ανδριάντα του Γεωργάκη Ολυμπίου στην Κατερίνη συνέχεια από τη 1η σελίδα δες χορευτές, χορεύτριες όλων των συλλόγων, συμμετείχαν σε ένα μοναδικό πραγματικά θέαμα, παρελαύνοντας με τις αυθεντικές βλάχικες φορεσιές στον κεντρικό πεζόδρομο της πόλης, με κατάληξη την Πλατεία Δημαρχείου. Γύρω από το σιντριβάνι της πλατείας, οι σύλλογοι παρουσιάστηκαν ανά ομάδες με βάση την κοινή τους καταγωγή, και χόρεψαν χαρακτηριστικούς βλάχικους χορούς. Έντονη έκαναν την παρουσία τους και τα χορευτικά μας που χειροκροτήθηκαν θερμά από τους θεατές. λόγω της μακράς οικονομικής κρίσης, κράτησε την τιμή των νέων εκδόσεων όσο χαμηλότερα μπορούσε. Επίσης προσάρμοσε και τις τιμές των προηγούμενων εκδόσεων του: «Λεξικό της Κουτσοβλαχικής του Λιβαδίου Ολύμπου», «Οι καιροί, ο τόπος και οι άνθρωποι», «Τότε που παίζαμε...». Για πληροφορίες απευθυνθείτε στα μέλη του ΔΣ ή επισκεφτείτε το ηλεκτρονικό blog του συλλόγου μας ( Σκηνή από το δρώμενο του βλάχικου γάμου του Συλλόγου Λιβαδιωτών Κατερίνης Οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν την Κυριακή, στο χοροστάσι της Καρίτσας, με το «Μεγάλο Χορό (κόρλου μάρι)». Πολύ ζωντανή ήταν κι εκεί η παρουσία των χορευτικών των Συλλόγων μας. Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Κατερίνης στην Καρίτσα για τον τρανό χορό... Το Αντάμωμα συνδιοργάνωσαν η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, ο Δήμος Κατερίνης, ο Οργανισμός Παιδείας Πολιτισμού Αθλητισμού και Πρόνοιας, η Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας, ο Δήμος Δίου Ολύμπου, το Επιμελητήριο Πιερίας, ο Σύλλογος Κοκινοπλιτών Ν. Πιερίας «Ο Όλυμπος». Τις εκδηλώσεις στήριξαν, οι Σύλλογοι Λιβαδιωτών Κατερίνης, Φτέρης, Καρίτσας Δήμου Δίου Ολύμπου. 7

8 8 ΚΤΙΣΤΕΣ - ΠΕΤΡΑΔΕΣ ΠΕΤΡΟΚΤΙΣΤΑ ΣΠΙΤΙΑ (Μέρος 2ο) Γράφει ο Ευριπίδη Καπέτη (συνέχεια από το προηγούμενο φύλλο) Ο οικοπεδούχος, λοιπόν, σύμφωνα με το οικόπεδο που διέθετε, την οικονομική του δυνατότητα και τις ανάγκες του, όριζε τα τετραγωνικά μέτρα του σπιτιού που χρειαζόταν. Τα σπίτια κτίζονται σε ένα όροφο πάνω από το υπόγειο ή σε μικρότερο αριθμό διώροφα. Τα αρχοντόσπιτα του χωριού ήσαν πολύ λίγα (κάηκαν), τα περισσότερα είναι λαϊκά συνήθως μονώροφα Κατασκευή του σπιτιού της Παμπέρη Θεοδώρας (του Γιώργα). Από αριστερά προς τα δεξιά: Χαρίλαος Κολοβός, Λάζαρος Παμπέρης του Δημοσθένη, Γιώργος Κάλφας του Ευριπίδη, Ξενοφών Κολοβός (του Βράνα), Δημοσθένης Παμπέρης Θωμάς Παμπέρης, Κωνσταντίνος Μόρφος Κολοβός Η κατασκευή του σπιτιού εξαρτάται, από τα προσφερόμενα από την ίδια τη γη υλικά, τα οποία είναι η πέτρα, το χώμα, το ξύλο από τις ασχολίες των κατοίκων, για τις οποίες χρειάζονται χώροι για τα ζώα, για τη συγκέντρωση, την επεξεργασία και τη φύλαξη των προϊόντων το κλίμα της περιοχής, όπου έχουμε πολλά χιόνια και η θέρμανση παίζει σπουδαίο ρόλο την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του εργοδότη, γι αυτό έχουμε τα απλά σπίτια και τα αρχοντόσπιτα. Συνήθως, όμως, ακολουθούσαν τη παροιμία: «Σπίτι όσο χωρείς, και χωράφι όσο θωρείς». Από δω και πέρα αναλαμβάνει το συνεργείο. Ο προσανατολισμός του σπιτιού, η θέση του, το ύψος ήταν δουλειά του αρχιμάστορα. Το χάραγμα της οικοδομής γινόταν πρακτικά με τα ράμματα. Σκάβονται τα θεμέλια από τους εργάτες ώσπου να βρεθεί στερεό έδαφος. Πολλές φορές, όμως, ήταν δύσκολη η εκσκαφή, γιατί το έδαφος ήταν πετρώδες, συμπαγές ή σχιστολιθικό (κιάτρα πιτρούμτα). Κατά τη θεμελίωση του σπιτιού τηρούνται και τα σχετικά έθιμα. Τελετουργίες που έρχονται από παλιά, αρχέγονες δοξασίες για την εστία και τον κόσμο, θυσίες ζώων για το στέριωμα του κτίσματος και, γενικά, για τον καθαγιασμό και την προφύλαξη από το κακό. Οι τοίχοι (ντουβάρια, στίσματι ) γίνονται με δύο τρόπους. Η ξερολιθιά χωρίς το συνδετικό υλικό, όπου εφαρμοζόταν άλλη τεχνική. Πρέπει να μπουν ράμματα μέσα-έξω, να μην μπαίνει η μια πέτρα πάνω στην άλλη, ποτέ δεν μπαίνει η πέτρα όρθια(παναγία). Στο κτίσιμο όμως των σπιτιών το συνδετικό υλικό ήταν η λάσπη, χώμα αργιλώδες, καθαρό από προσμίξεις (κοσκινισμένο). Η λάσπη πρέπει να μην είναι σκληρή. Δεν θα δένει με την πέτρα, με αποτέλεσμα να μειώνεται η αντοχή του τοίχου. Το χώμα για την παρασκευή της λάσπης έβγαινε από το ίδιο το οικόπεδο ή το κουβαλούσαν οι κιρατζήδες από αλλού σε ξύλινα μικρά αμπάρια (κουάσα) με τα ζώα. Το νερό για τη λάσπη ήταν δουλειά των γυναικών. Κουβαλούσαν με τα γκιούμια από τις εξωτερικές βρύσες του χωριού. Η πέτρα, όπως αναφέραμε, έβγαινε στα νταμάρια από τους νταμαρτζήδες. Ειδικοί τεχνίτες, δυνατά παλικάρια, αχτύπητο δίδυμο τα δυο μπατζανάκια, ο Γιώργος και ο Κώτσιος, καθώς και ο μπάρμπα-κλαρίνος, ο φασολάδας, ο μπάρμπα-μήτσος, ο μπάρμπα Τάκης κ.α. Τα εργαλεία τους, ο λοστός, ο κασμάς, η βαριά, οι σφήνες και η φωτιά. Την έβγαζαν σε μεγάλα κομμάτια, κατόπιν την τεμάχιζαν ώστε να είναι έτοιμη για χρήση. Η μεταφορά από τους κιρατζήδες γινόταν με ειδικό φόρτωμα στα ζώα ή πάνω σε συρόμενες κατασκευές (σβάρνα), όπως τα έλκηθρα. Οι εργάτες την κουβαλούσαν στις καζάκες, ξύλινες τάβλες με χειρολαβές.η όρυξη της πέτρας γινόταν σε μέρη έξω από το χωριό. Και σήμερα είναι εμφανή τα σημάδια της εποχής αυτής χορταριασμένα. Νταήλι, Άη-Γιώργης, Πολέζος, μπιστιριές, αλλά κυρίως από το Κιτραμάνο, όπως το λέει και η ίδια η λέξη(κιάτρα, πέτρα) Το κτίσιμο γινόταν ανά ζευγάρια. Οι καλλίτεροι τεχνίτες δούλευαν την έξω πλευρά και τις έξω γωνίες. Τα αγκωνάρια διαλέγονταν με προσοχή, αλλά και οι πέτρες έπρεπε να είναι καθαρές μεγάλες και ίσιες, διότι η εξωτερική όψη δε σοβατιζόταν. Το πάχος των τοίχων ήταν πόντους στη θεμελίωση και στένευε στους 60 πόντους ψηλότερα. Η θεμελίωση γινόταν ξερολιθιά, ώστε η υγρασία να μην ανεβαίνει στο επάνω μέρος που κτίζεται με λάσπη χώμα. Το επάνω μέρος του τοίχου αρχίζει στη μέση της ξερολιθιάς, αφήνοντας, αριστερά δεξιά, περιθώρια. Η πέτρα μπαίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να αντέξει το βάρος και τα χρόνια. Πρέπει να κάθεται με την πατούρα, την πιο φαρδιά και μακριά διάσταση(συρταρωτή), και να μην κλίνει αριστερά και δεξιά, το πρόσωπο της καθαρό και το κούτελο στις γωνίες να είναι η πιο στενή και ίσια επιφάνεια. Οι γωνίες χαράσσονταν με το γνωστό πυθαγόρειο θεώρημα, με τις γνωστές διαστάσεις του ορθογωνίου τριγώνου 3,4,5, το οποίο γνώριζαν οι κτί- στες εμπειρικά και χωρίς να γνωρίζουν τον Πυθαγόρα. Τα αγκωνάρια πρέπει να είναι μεγάλες πέτρες και μακριές, ώστε να πιάνουν και να κλειδώνουν τις δυο πλευρές της γωνίας για καλύτερο στατικό αποτέλεσμα, να μην ανοίγει και να μην κάνει ρωγμές. Θέλει προσοχή ακόμη και στις λεπτές πέτρες και τα χαλίκια, να μην μπαίνουν σαν μπάζωμα αλλά να κτίζονται κανονικά, να εφαρμόζουν ανάμεσα στις μεγάλες πέτρες (τσιβίκια), χωρίς κενά με πολλά χτυπήματα. Τα μικρά χαλίκια παίζουν και αυτά το ρόλο τους στην ομορφιά της επιφάνειας του τοίχου. Οι σκαλωσιές γίνονται δύσκολα με ημιακατέργαστους κορμούς δένδρων. Η λάσπη ετοιμάζεται από τους εργάτες και τις γυναίκες στις γκιόλες - λακκούβες. Τα μαθητούδια την κουβαλούσαν στον ώμο με τις κουπάνες (ξύλινη κατασκευή με χερούλι για να κρατιέται με το χέρι και να κάθεται στον ώμο), η πρώτη ψυχρολουσία των μικρών παιδιών που θα ακολουθούσαν το επάγγελμα του κτίστη. Η δουλειά άρχιζε από το ξημέρωμα μέχρι την καμπάνα του εσπερινού με ένα διάλειμμα για το μεσημεριανό φαγητό. Σε πολύ στενούς δρόμους απαραίτητες ήταν και αποτμήσεις στις γωνίες των σπιτιών για να γίνεται η κυκλοφορία των ζώων πιο εύκολα. Οι εσωτερικοί τοίχοι οι τσατμάδες - τα χωρίσματα) γίνονταν με δύο τρόπους. Έπλεκαν κλαδιά συνήθως οξιάς ή σχίζες στο ύψος του ορόφου γεμίζοντας ανάμεσα με μικρές πέτρες και ύστερα το σοβάτιζαν με λάσπη κοκκινοχώματος (τσάρα αρόσα). Για να έχει καλύτερη πρόσφυση, έριχναν στη λάσπη γιδόμαλλο ή άχυρ. Ο άλλος τρόπος, πιο σίγουρος, ήταν με τα πλιθιά. Σε ειδικά καλούπια έκαναν πλιθιά με κοκκινόχωμα και άχυρα και τα στέγνωναν στον ήλιο. Ήταν σαν τα σημερινά τούβλα (μανταλίδια) που χρησιμοποιούμε στις οικοδομές. Ύστερα τα έκτιζαν στα χωρίσματα και σοβάτιζαν τους τοίχους. Το σοβάτισμα (ο μαλάς) γινόταν με καλό καθαρό κόκκινο χώμα, και, για να έχει καλή πρόσφυση και να κολλάει, έριχναν άχυρα ή τρίχες ζώων. Το βάψιμο των τοίχων γινόταν με χώμα κόκκινο από τη γνωστή τοποθεσία. Αργότερα έβγαζαν ασβέστη από τη θέση «Πούρνου» κοντά στον Κοκκινοπλό ή από τον Κοκκινοπλό. Εκεί αφού έβγαζαν σε πέτρα τον ασβέστη, τον στοίβαζαν σε φούρνο και έλιωνε απαλλασσόμενος από ξένες προσμίξεις. Από τους πρώτους ασβεστάδες ο Θωμάς Καπέτης. Η λάσπη από χώμα και άχυρα ή τρίχες ζώων έχει πολλές και καλές ιδιότητες. Είναι άμεσα διαθέσιμη, οικονομική, δουλεύεται πολύ εύκολα με σταθερό τρόπο και ποσότητα νερού, δεν ρυπαίνει, όταν στεγνώνει γίνεται πολύ σκληρή. Δεν ερεθίζει και δεν χαλάει τα χέρια. Ο μόνος εχθρός είναι το νερό, αντέχει παρά πολύ. Δεν καταναλώνει ενέργεια, είναι εύκολη στη χρήση. Αποτελεί φυσικό κλιματισμό, έχει καλή θερμομόνωση. Το χειμώνα απορροφά την υγρασία, το δε καλοκαίρι εξατμίζει τους υδρατμούς, και αποκαθιστά την ισορροπία. Από πλευράς δε οικολογίας υπάρχει ισορροπία εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, νιώθεις πιο κοντά στη φύση. (συνεχίζεται) ΕΥΡΕΣΗ ΜΕΣΩ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΤΩΝ ΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΑΙΩΝΑ. Δε νομίζω να υπάρχει Έλληνας που να μην έχει κάποιον συγγενή, έστω και μακρινό, στην Αμερική. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, χιλιάδες ήταν εκείνοι που, με μόνη τους αποσκευή την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, έφυγαν για τη μακρινή ήπειρο. Αυτό το δρόμο ακολούθησαν και αρκετοί συμπατριώτες μας, όπως, ενδεικτικά αναφέρω, ο μεγάλος μας ευεργέτης Γιάννης Nιάμας (Joannis Niamas), ο οποίος έφθασε εκεί στις 5 Απριλίου του 1911 σε ηλικία 21 ετών από το Λιβάδι και την Μακεδονία όπως γράφει η κατάσταση επιβίβασης του στο Νησί, από το λιμάνι της Νάπολης με το πλοίο Rrincipe di Piemonte. Αλήθεια, πόσοι γνωρίζουν ότι στο Internet υπάρχουν δωρεάν διαθέσιμα τα αρχεία του Ellis Island, το μικρό νησί στην Νέα Υόρκη από το οποίο πέρναγαν και καταγράφονταν όλοι οι μετανάστες; Και όταν λέμε αρχεία δεν εννοούμε απλά data (δεδομένα), αλλά και σκαναρισμένα πρωτότυπα χειρόγραφα αρχεία του νησιού, στα οποία υπάρχει περιγραφή του κάθε μετανάστη με αναλυτικά στοιχεία για το ύψος του, το χρώμα μαλλιών και ματιών, την ημερομηνία άφιξής του καθώς και το πλοίο και το μέρος επιβίβασης. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στη χώρα προέλευσης γράφει στους περισσότερους Τουρκία και όχι Ελλάδα, μιας και η περιοχή του Λιβαδίου και της ευρύτερης περιοχής της Ελασσόνας ήταν υπό Τουρκική κατοχή μέχρι το Σίγουρα αξίζει να το δείτε, μπαίνοντας στην παρακάτω ιστοσελίδα και κάνοντας μια απλή εγγραφή: Κων/νος Αν. Σαλαβέρης

9 Εναλλακτικές μορφές ενέργειας και στο Λιβάδι. Το πρώτο Φωτοβολταϊκό Αγροτικό Πάρκο στο Λιβάδι είναι γεγονός. Σε ιδιωτική έκταση 3,5 στρ στη θέση Κούλια κατασκευάστηκε και λειτουργεί πάρκο μετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρικό ρεύμα. Το όλο εγχείρημα, ενώ αρχικά ξεκίνησε να γίνει με κάποια χρηματοδότηση μέσω μεγάλης τράπεζας, τελικά πραγματοποιήθηκε με ιδία κεφάλαια. Η χρονοβόρα και αξεπέραστη γραφειοκρατία οδήγησε τους επενδυτές να δαπανήσουν ένα υψηλό ποσό ( Ευρώ) για να περατωθεί το έργο τους. Το ρεύμα που παράγεται ήδη, πωλείται στη ΔΕΗ με τιμή 0,4 ευρώ η KW (κιλοβατώρα). Το ζητούμενο από δω και πέρα είναι η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού να τηρήσει το συμβόλαιο και να πληρώνει κανονικά τους ανθρώπους που επένδυσαν. Πρωτιά Ακρίβειας Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, η χώρα μας, η Ελλάδα, είναι η ακριβότερη, μεταξύ όλων στην Ευρώπη, στις τιμές των γαλακτοκομικών προϊόντων της. Το γάλα, τα τυροκομικά και τα αυγά είχαν τιμές, για το έτος 2012, που έφταναν στο 132% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Επίσης στα δημητριακά (σιτηρά, άλευρα, ψωμί) οι τιμές υπήρξαν αυξημένες στο 112% του μέσου ευρωπαϊκού όρου. Σε μια κατεξοχήν αγροτοκτηνοτροφική χώρα με τεράστιες δυνατότητες παραγωγής άριστων γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων, ο κόσμος, οι λαϊκές οικογένειες, αναγκάζονται να πληρώνουν πολύ ακριβότερα τα βασικά είδη της καθημερινής τους διατροφής. Επιπροσθέτως, με τις μειώσεις μισθών, τις περικοπές παροχών και τη γενικότερη πτώση της αγοραστικής δύναμής του δημιουργούνται συνθήκες οικονομικής ασφυξίας για μεγάλα τμήματα του ελληνικού πληθυσμού. Οπότε και με τα δικά τους στοιχεία αποδεικνύεται περίτρανα το τεράστιο αδιέξοδό τους. Αμπελουργικά Προβλήματα (Ιούνιος-Ιούλιος 2013) γράφει ο Λάζαρος Mπάμπας Γεωπόνος Ο ήπιος χειμώνας και οι λογικές, για την εποχή άνθησης, θερμοκρασίες επέτρεψαν στα αμπέλια της περιοχή μας να φορτωθούν σταφύλια. Όμως, οι εναλλαγές βροχών και ηλιοφάνειας το 1ο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου δημιούργησαν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών, κυρίως του ωιδίου και περονοσπόρου. Όσοι αμπελουργοί εφάρμοσαν εγκαίρως τους απαραίτητους ψεκασμούς απέφυγαν το πρόβλημα, οι υπόλοιποι τρέχουν τώρα να περισώσουν την παραγωγή τους. Ωστόσο, κατά γενική ομολογία, η φετινή παραγωγή θα είναι αρκετά μεγάλη. Μεγάλη Πυρκαγιά στην Ελασσόνα Στις , στο στρατόπεδο της 361ης Προκεχωρημένης Αποθήκης Πυρομαχικών (694 Π.Α.Π.) στην Ελασσόνα, ξέσπασε τις μεσημεριανές ώρες μεγάλη πυρκαγιά. Η φωτιά επεκτάθηκε ανεξέλεγκτα σε πεύκα, πουρνάρια, καλαμιές, πυκνή βλάστηση, και σύντομα απειλήθηκαν και οι αποθήκες πυρομαχικών. Μεγάλος συναγερμός σήμανε σε όλες τις υπηρεσίες του δήμου και της περιφέρειάς μας. Ο δήμαρχος, μπροστά στον εμφανή κίνδυνο για παρανάλωμα της πόλης, εξέδωσε απόφαση εκκένωσής της. Μετά από γιγάντιες προσπάθειες όλων των φορέων, η πυρκαγιά τέθηκε υπό έλεγχο. Η επόμενη μέρα έφερε στο φώς τα περίπου 100 στρ καμένο πευκοδάσος καθώς και μια συζήτηση για το χρόνιο αίτημα της απομάκρυνσης των αποθηκών πυρομαχικών από την περιοχή. Η ύπαρξή τους εκεί, δίπλα στην πόλη, πέραν του ότι αποτελεί καθημερινό κίνδυνο για ολοσχερή αφανισμό της περιοχής, εγείρει και ερωτηματικά για τη χρησιμότητα και αναγκαιότητά τους. Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2013 Η 5η Ιουνίου έχει καθιερωθεί ως παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος από τον ΟΗΕ. Η στήλη, τιμώντας αυτή τη παγκόσμια γιορτή της γης, θέλησε να γράψει ορισμένα πράγματα για τα εγκλήματα του ανθρώπου στη φύση. Δυστυχώς, είναι τόσα πολλά και τόσο σκληρά, ώστε δεν αρκούν δύο παράγραφοι για να καλυφθούν. Αντί αυτών, ξεθάβουμε ορισμένους κώδικες ανθρώπων που έζησαν για χρόνια σε πλήρη αρμονία με την φύση και το περιβάλλον τους. Οι γηγενείς, λοιπόν, Ινδιάνοι έζησαν αγαπώντας και τιμώντας πάνω από όλα τη φύση και τον τόπο τους και είχαν τους εξής κώδικες: «Να σέβεσαι όλα τα πράγματα που υπάρχουν σ αυτόν τον πλανήτη, είτε ανθρώπους, είτε φυτά, είτε ζώα.» «Μην παίρνεις κάτι που δεν σου ανήκει, είτε από κάποιον άνθρωπο, μια κοινότητα, ή τη φύση. Αν δεν το κέρδισες, ή δε στο χάρισαν, δεν είναι δικό σου.» «Η φύση δεν είναι για ΕΜΑΣ, είναι ΚΟΜΜΑΤΙ μας. Είναι μέρος της παγκόσμιας οικογένειάς σου.» «Μόνον αφού κοπεί και το τελευταίο δέντρο, Μόνον αφού πιαστεί και το τελευταίο ψάρι, Μόνον αφού δηλητηριαστεί και το τελευταίο ποτάμι, Μόνον τότε θα συνειδητοποιήσετε ότι το χρήμα δεν μπορεί να φαγωθεί» (Ινδιάνικη Προφητεία.) Εάν εμείς, οι «πολιτισμένοι», είχαμε, έστω και στο ελάχιστο, κατανοήσει αυτούς τους τόσο απλούς κώδικες, τότε ο πλανήτης μας θα ήταν διαφορετικός. 9

10 ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΙΚΟ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ No 16 επιμέλεια Γκατζούνη Γιάννη ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1α.. γκίνι ου σκουάσιμου, τ ν ίντι άρι ντουμνιτζόουλου. Συγκρατημένη αισιοδοξία 1β. Όλοι μαζευτήκαμε στις πόλεις, τα.. ερήμωσαν. Η ιστορία θα γράψει ότι υπήρξαμε πολύ σπουδαίοι! 1γ. Μισό βελόνι (βλαχ) 2. Αέστου (ουδέτ, αγγλ) 3α. Η θέα του Όλυμπου, η όμορφη εξοχή με τ αμπέλια και τα πατατοχώραφα, οι χειμώνες με το πολύ χιόνι, η πλατεία με τον γεροπλάτανο, οι γιαγιούλες που παν στην εκκλησιά, οι παππούδες που παίζουν ξερή στο καφενείο,το μέρος όπου ερωτεύτηκες έφηβος και επιστρέφεις μεσήλικας, τα βραχάκια στο σάλτσι και οι καντάδες στα σοκάκια, ένα αγνάντεμα από το κιόσκι, αυτά για μένα είναι η.. μου, 3β. Ανασχηματισμός κυβέρνησης. Άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα.. (βλαχ) αλλιώς. 4α. Δεν είναι περίεργο. ο Μπερλουσκόνι; Εδώ ο κόσμος καίγεται κι αυτός στα μπούγκα-μπούγκα του. Οι δικαστίνες πάντως στην Ιταλία τον στρίμωξαν άγρια. Το χαρήκαμε 4β. Στα νοσοκομεία δεν υπάρχουν ούτε.. για ένα απλό τραύμα. Τρίζουν τα κόκαλα του Γεννηματά 5α. Πολύ νόστιμες ντομάτες και νοστιμότατα.. (βλαχ) για τη μεσημεριανή σαλάτα, φέρνουν οι μπαξεβάνοι στο Λιβάδι, που αυξάνονται και πληθύνονται 5β. Πλάτανλου μπ ζάρι αντάρ γκρουάσ..(ελλ). Κάτι ξέρουμε και δε μετακινούμαστε το καλοκαίρι από κει 6α. Γίσου, που έβλεπαν οι Αρχαίοι 6β. Η τιμή, τιμή δεν έχει, εδώ δεν έχει και φωνή 7. Λιβαδιώτες από όλα τα μέρη της Ελλάδας και από τα πέρατα της Οικουμένης μαζεύονται στο χωριό. Τα κλαρίνα παίζουν τρεις μέρες νύχτα-μέρα. Το Λιβάδι μυρίζει ψητό αρνί, κεμπάπ και κοκορέτσι. Φίλοι και γνωστοί ανταμώνουν ίσως και μετά από χρόνια. Είναι. και το Λιβάδι γιορτάζει, κάνοντας το καλύτερο πανηγύρι στον κόσμο. 8. Με τα μέτρα της κυβέρνησης σπάσαμε κάθε στην ανεργία. Συγχαρητήρια! 9α. Φουάμι (ελλ). ΕΞΑΠΛΩΝΕΤΑΙ. SOS 9β. Ιρλανδικός παράνομος στρατός 9γ. Του βέκλιλι άνι, τουτς αβιά ακάσ σ ούν (ελλ) σ αντρά παπάρ ντι λάπτιλι τσι αμουρτζιά 10α. Μισό αφτί 10β. Τα τσικό του κυβερνώντος κόμματος. Δεν πρέπει να είναι και πολύ περήφανοι για τη μεγάλη ομάδα 11α. Τσαρούχι, φούντα, 11β. Μια μέρα ήταν άνοιξη, χαρά θεού, τα παράθυρα ήταν ανοιχτά κι έμπαινε η μυρωδιά από μια ανθισμένη μανταρινιά και δεν μπορούσαμε πια να ακούμε για οξείες και περισπωμένες. Κι ίσια-ίσια ένα πουλί είχε καθίσει στο πλατάνι της αυλής του σχολείου και κελαηδούσε. Τότε ένας μαθητής χλωμός, δε βάσταξε, σήκωσε το δάχτυλο: Σώπα δάσκαλε, φώναξε. Σώπα δάσκαλε ν ακούσουμε το πουλί. Η σκηνή αυτή είναι απ την «Αναφορά στον Γκρέκο» που έγραψε ο Νίκος πάει και το παλιάμπελο 13. Ένα είναι. Κόμμα. Τι θά κανε ο Χαρίλαος στην παρούσα φάση, αν ήταν ανάμεσά μας; 14α. Η πρώτη.. για μια μπομπότα είναι το αλεύρι από καλαμπόκι 14β. Τον μελέτησαν καλά τον Ρίτσο οι πολιτικοί μας. Τους ακούς να μιλάνε και όντως λένε τα.-. και τη σκάφη, σκάφη. 14γ. Γκρέου (ελλ) 15. Όλα τα χωριά που σέβονται την ιστορία τους έχουν οργανωμένο μουσείο. Καιρός ν αποκτήσει και το Λιβάδι ένα, αντάξιο της ιστορίας του. ΚΑΘΕΤΑ 1α. Ο πρωθυπουργός με μια ανεξήγητη κίνηση έκλεισε την.. Εκατοντάδες απολύθηκαν, χιλιάδες έμειναν χωρίς, ραδιοφωνική κυρίως, συντροφιά. Φασιστική ενέργεια. Είχαμε και κροκοδείλια δάκρυα κάποιων, που από παραμάγαζο ξεπλύματος αφισοκολλητών και φερέφωνο της κυβέρνησης, όπως αποκαλούσαν τη δημόσια τηλεόραση, εν μία νυκτί την κήρυξαν προπύργιο της δημοκρατίας. Ψηφαλάκια μαζεύουν αλλά με λάθος τρόπο 1β. Βρίσκονται μέσα στο ρόδι 1γ. Με το κλείσιμο της ΕΡΤ, ο διαιτητής σφύριξε.. Κανονικά έπρεπε να δώσει πέναλτυ και αποβολή 2α. Αυτά συμβαίνουν όταν μας κυβερνάνε ξεγάνωτοι 2β. Αρσ νια τσι π τσ μου νου ι. κου τσιβά 3α. Άκρη άκρης 3β. Τα φωνήεντα που έχει η Τήνος 4α. Φτάνει (αντίστρ) το δούλεμα με τις προανακριτικές επιτροπές. Ούτε κανένα κλείνουν μέσα, ούτε την περιουσία του δημεύουν. Νά χαμε να λέγαμε κατάντησαν. 4β. Οι γυναίκες καθόταν στο σπίτι να καθαρίσουν, να ζυμώσουν, να πλέξουν. Οι άντρες φεύγανε χαράματα στα χωράφια και γύριζαν αργά το βράδυ. Στο γυρισμό οι γυναίκες δε λέγανε πως γύρισαν οι άντρες, αλλά: Βίνιρ!! Πάντα οι γυναίκες έδιναν μεγαλύτερη αξία στα μουλάρια απ ότι στους άντρες, εμείς το καταλάβαμε αργά. 5. Ο συγκεκριμένος τρόπος σύγκρουσης κεφαλιού με κεφάλι που φαίνεται στη φωτογραφία λέγεται.(βλαχ). Συνηθίζε- ται και μεταξύ ανθρώπων, συνήθως ξεροκέφαλων. Ετοιμάζονται να το δοκιμάσουν ο Βενιζέλος με τον Κουτσούμπα, τσι άου κάπλου κα τ γάρι 6α. Αρχικά τράπεζας που είχε θυρίδα στο Λιβάδι και εξυπηρετούσε τα γεροντάκια. Αγοράστηκε από μεγαλύτερη τράπεζα και μέχρι να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές ταλαιπωρήθηκε ο κόσμος. Ξαναγύρισε ο βερεσές 6β. Όλοι οι νέοι υπουργοί κάλεσαν τον κόσμο να δώσει όλα τα.. Οι ίδιοι μετά την ορκωμοσία άραξαν στις άνετες πολυθρόνες τους 7α. Ντι μούλτα σικλέτι.. (αντίστρ) νου λι αρμάσι γκάπου 7β. Μύτη που μυρίζει αλλά δεν ακούγεται (βλαχ) 8α. Πρέπει να φροντίζουμε για την προκοπή του χωριού μας ψυχή.. και σώματι 8β. Τόσες ήταν οι εντολές (βλαχ) 9α. Ντιντίκου (ελλ). 9β. Το ΣΔΟΕ δεν πάει σε σπίτια μεγαλοσχημόνων επειδή φοβάται ή γιατί οι μεγαλοκαρχαρίες έχουν τα λεφτά τους στην Ελβετία. Πάει σε σπίτια εργαζόμενων και συνταξιούχων. Εκεί βρίσκει ταμπέλα κρεμασμένη στην πόρτα: αν λάβεις παρά του μη έχοντος 10α. Λιάου ντι (αντίστρ), δηλαδή φορτώσου το στην πλάτη 10β. Διπλό το γεννάει η κότα 11. Της μοίρας μας ήταν.. νάχουμε συγκυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ! Αλλά ξέχασα, είναι για την εθνική σωτηρία, έτσι εξηγείται 13α. Ένας (βλαχ) ψηφοφόρος σήμερα έχει την πολυτέλεια να διαλέξει ανάμεσα σε πέντε έξι κόμματα και να ρίξει την ψήφο του. Πλουραλισμός, δημοκρατία. Αν δεν ενωθούν όμως όλοι αυτοί, αριστερή κυβέρνηση δεν προκύπτει ούτε στον αιώνα τον άπαντα. Και την έχει ανάγκη ο τόπος. Οι άλλοι μας γέμισαν χαρά, δε θέλουμε άλλη. 13β.Κάθε αξιοπρεπής αμπελουργός ή πατατοπαραγωγός στο Λιβάδι αν είναι μερακλής έχει στο χωράφι μια όμορφη πέτρινη Αυτή που φαίνεται στη φωτογραφία είναι στην πατάτα του ξάδερφου Αντώνη Μπίσμπα, πανεπιστημιακού καθηγητή, που κάνει και σπουδαία αγροτική καριέρα. 14. Η ιταλική ραδιοτηλεόραση. 15. Μανούλα θα φύγω θα πάω στα ξένα. Ο Στέλιος. τραγούδησε πολλά τραγούδια για την μετανάστευση και την ξενιτιά. Είναι πάλι στην επικαιρότητα 16α. Ντίσ άπ (ελλ) 16β. Τζάντ στα αρχαία 17α. Παράκληση προς Στουρνάρα: Νού ν..(ελλ) γίσιλι 17β. Αριστερό ήταν το σκόρδο και δεξί το.. (βλαχ) 17γ. Κα σι φούγκ τρόικα γκλιντέτς. σι νού γίν άλτ ουάρ, σι σι φρ γκ ντι αουά. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1. ΕΣΤΑΝΟΥ-ΧΩΡΙΑ-ΑΚ, 2. ΙΤ, 3. ΠΑΤΡΙΔΑ-ΣΤΡΑΝΙ, 4. ΟΝ-ΓΑΖΕΣ, 5. ΠΙΑΠΙΝΙ-ΣΚΙΑ 6. ΟΝΑΡ- ΤΜ, 7. ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ, 8. ΡΕΚΟΡ 9. ΠΕΙΝΑ-ΙΡΑ-ΓΙΔΑ 10. ΑΦ-ΔΑΠ 11. ΦΕΣΙ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ 12. ΑΣ 13. ΤΟ 14. ΥΛΗ-ΣΥΚΑ-ΒΑΡΥΣ 15. ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΘΕΤΑ 1. ΕΡΤ-ΟΔ-ΦΑΟΥΛ, 2. ΤΕΝΕΚΕΔΕΣ-ΛΑ, 3. ΑΚ-ΗΟ, 4. ΑΙΠ-ΠΡΑΒΝΤΙΛΙ, 5. ΝΤΑΣΙ, 6. ΑΤΕ- ΓΚΑΖΙΑ 7. ΥΟΡΕΠ-ΝΡ 8. ΤΕ-ΤΖΑΤΣΙ 9. ΔΟΝΤΑΚΙ-ΟΥΚ 10. ΑΝΙΜΥΟΡΑΝ-ΚΟ 11. ΓΡΑΦΤΟ 13. ΑΣΤΓΚΟΥ-ΚΑΛΥΒΑ 14. ΡΑΙ 15. ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ 16. ΝΕ-ΔΑΣ 17. ΚΑΙΣ-ΤΣΙΑΠ-ΟΥΣΑ 10

11 ΚΑΠΟΙΕΣ ΝΥΧΤΕΣ Τώρα πού πίσω από πέλαγα έχουν χαθεί τα παλαιά μου οράματα και δεν με φθάνει ή μορφή τους κι ή ανάμνηση τους μ' άφησε... Δέν τό 'θελα ποτέ σέ τέτοιες σκέψεις να γυρίσω. Μα είναι νύχτες, κάποιες ατέλειωτες, πού από τα πέλαγα όλως ακούραστα τα παλαιά μου οράματα τα φέρνω πίσω. Κική Δημουλά Η µ ουσική, δίνει ψυχή στον κόσµ ο, φτερά στο µ υαλό, πτήση στη φαντασία και ζωή σε όλα. γράφουν οι: Σούλης Kοντοφάκας και Θόδωρος Ψαλλίδας Το νέο άλμπουμ της Ελεωνόρας Ζουγανέλη «Mετακόμιση τώρα» Ένας καινούριος δίσκος είναι σαν ένα καινούριο σπίτι. Επιλέγεις προσεκτικά την περιοχή, τον όροφο, το πώς το φαντάστηκες και πώς προγραμμάτισες τη ζωή σου. Με αφορμή και ορμητήριο το καινούριο σπίτι προχωράει η ζωή σου και η καθημερινότητά σου. Έτσι και σε αυτόν, όπως και σε κάθε καινούριο δίσκο, η Ελεωνόρα Ζουγανέλη διαλέγει προσεκτικά ό,τι έχει αγαπήσει (από τα παλιά σπίτια της), το βάζει σε κούτες, γράφει από έξω σημειώματα, και ετοιμάζεται για μετακόμιση. Η Ελεωνόρα, παρούσα εδώ και χρόνια στη μουσική σκηνή της χώρας μας, μιας χώρας που καταρρέει, δηλώνει παρούσα, εξελίσσεται σε μια νέα αξία και πηγαίνει παρακάτω, επιλέγοντας ήχο, τόπο, τρόπο και παρέα, και φτιάχνει το τρίτο της album με εντελώς νέα υλικά, σε καινούρια γειτονιά, αλλά διατηρεί και ό,τι την έχει χαρακτηρίσει μέχρι σήμερα. Και στην μετακόμιση πάντα χρειάζεσαι βοήθεια. Και πάντα σε κάθε μετακόμιση είναι εκεί παρόντες με τα μανίκια σηκωμένα οι δικοί σου άνθρωποί. Ο Γιάννης Ζουγανέλης γράφει για πρώτη φορά τραγούδι για την Ελεωνόρα (την κόρη του) με τους στίχους της Sunny Μπαλτζή. Ο Φίλιππος Πλιάτσικας που ήταν κοντά της από το πρώτο album της Ελεωνόρας. Γράφει λοιπόν ένα τραγούδι για την μετακόμιση. Εκεί, στο πλάι σου, έτοιμοι για τα δύσκολα, για τα βάρη, οι φίλοι σου. Ο Θέμης Καραμουρατίδης και ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος. Ξεκίνησαν μαζί με την Ελεωνόρα. Γράφουν τέσσερα καινούρια τραγούδια, κομμένα και ραμμένα ειδικά για την Γράφει η Γλυκερία Γκρέκου Μέρες Δεκαπενταύγουστου Ελεωνόρα. Και μετά έρχονται οι καινούριοι φίλοι και καινούριοι άνθρωποι που μπήκαν στη ζωή σου τελευταία και είναι σαν έτοιμοι από καιρό να δείξουν ικανοί να στέκουν πλάι σου. Η Μαρία Παπαγεωργίου, ο Σταύρος Σταύρου και ο Μίνως Θεοχάρης, ας πούμε ότι είναι οι καινούριοι γείτονες που μένουν στο διπλανό διαμέρισμα. Και αυτή είναι η καινούρια παρέα, αλλά και οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Που θα τους χτυπήσεις στην ανάγκη αν μείνεις από ζάχαρη, καφέ ή αλάτι... Σε αυτήν την ιστορία λόγια και μουσική στην μετακόμιση έβαλε και ο Κώστας Λειβαδάς. Έγραψε το τραγούδι που έδωσε τον τίτλο στο δίσκο και όχι μόνο. Στην τελευταία κούτα πάντα θα βρεις και κάτι από τα πιο αγαπημένα σου αντικείμενα. Κάτι που σαν το κρατήσεις στα χέρια σου το ακουμπάς στο δακρυσμένο μάγουλό σου, κλείνεις τα μάτια και το αφήνεις να σε πάρει και να σε πάει «Είναι η αγάπη». Το τραγούδι που έγραψαν ο Μίνως Μάτσας και η Victoria Hislop για «το Νησί» γίνεται το soundtrack και της μετακόμισης μαζί με το «Που να σε βρω», το τραγούδι που έγραψαν ο Θέμης Καραμουρατίδης και η Ελεάνα Βραχάλη για την μουσική συλλογή «Όλα τα ναι του κόσμου" Ιανουάριος Και τέλος... γράφεις το όνομα στο κουδούνι στρώνεις το χαλάκι στην εξώπορτα και είσαι έτοιμος. Καλώς ήρθατε λοιπόν στο καινούριο σπίτι της Ελεωνόρας. Μπείτε. Χαλαρώστε. Και νιώστε σαν στο σπίτι σας. Γιατί σίγουρα μια από τις ιστορίες των τραγουδιών είναι η δική σας. σηκωνόταν ένας αέρας βουνίσιος, μα εμείς εκεί με το μπουφάν μας δεν Λίγο πριν το 70, παραμονή Δεκαπενταύγουστου ή μήπως χαμπαριάζαμε από αέρηδες. Η ξεγνοιασιά πώς σε προστατεύει από το ανήμερα; Πάντως και τα δύο βράδια δεν παίζει, η περήφανη, πλην όμως φτωχή, εργατιά για ένα βράδυ είχε να πλη- Αύγουστος 2010 κρύο ρώσει. Κάτω και γύρω από τον πλάτανο. Καρέκλες ψάθινες, Και ούτε που καταλάβαμε πώς έγινε κι αυτό! Λες και εμείς θα του στοιχισμένες η μία κοντά στην άλλη. Οι μεγάλοι με ένα χαμόγελο, στην αρχή, που σιγά σιγά εξελισσόταν σε δυνατό γέλιο. από τον πλάτανό μας, ξέγνοιαστους και ωραίους. Αμ, δε! ξεφεύγαμε, του χρόνου, θα τον ξεγελούσαμε και θα μας άφηνε εκεί: Κάτω Αστεία μόνο στη γλώσσα μας, που και που άκουγες από Να ναι καλά το τσούρμο των μικρών παιδιών που παίζει γύρω μας, ένα τραπέζι «γκαγκάνων» ένα δυνατό: «Αφροδίτη! Εδώ, εδώ μπαίνει στην κουφάλα του, γέρασε κι αυτός υποβαστάζεται με ιμάντες είμαστε!» Η ορχήστρα έπαιζε δυνατά, μια ντιζέζ, μα τη θυμάμαι, σας το ορκίζομαι στην παιδική μου τιμή, φορούσε ένα και μας κάνουν να χαμογελάμε πια. Να ναι καλά τα παιδιά που μας ξεκουφαίνουν με τις τσιρίδες τους κόκκινο γυαλιστερό εξώπλατο φόρεμα, χτυπούσε το ντέφι της Τώρα τα κορίτσια φοράνε λιγότερα ρούχα απ ό, τι σηκώνει το βουνό, και λικνιζόταν στο ρυθμό της μουσικής. πίνουν και ξενυχτάνε ως το πρωί, δεν τρώνε για να είναι κομψά, σερβίρουν τους θαμώνες. Από δίπλα και τα αγόρια, λίγο ή πολύ χαμένα, Οι δικές μας γυναίκες είχαν ριγμένη μια ζακετούλα στις πλά- μπερ- τες, τις ντυμένες ούτως ή άλλως με το απαραίτητο πουκαμισάκι. Στα ρουθούνια μου ακόμα έχω τη μυρουδιά της μπύρας, μου άρεσε αυτή η μυρουδιά, θύμιζε Κυριακές και γιορτές, άρα χαρά για μας τα παιδιά Και ψητά. Αρνί, κοκορέτσι, σπληνάντερο. Οι άντρες με τα πάντα, λιγομίλητος όπως πάντα, ήρεμος πια, με βλέμμα που δεν λογαριάζει χάρο, καπνίζει, χαιρετάει, σκέφτεται. Δεν αφήνει τον πλάτανο, ροζιασμένα χέρια τούς έδιναν και καταλάβαιναν Από το «καφεζαχαροπλαστείον Δ.Γ ΡΑΠΤΟΥ» περιμέναμε πως και πως τον φαρσαλινό χαλβά. Ο θείος Τάκης, λες και ξεπηδούν λόγια του αγαπημένου κυρ- Αλέξανδρου: κάθε μέρα εκεί. Για πόσο; Για όσο. Έτσι είναι οι λεβέντες! Ασυνείδητα είναι χτες, πηγαινοέρχεται κάθιδρος με την ποδιά στη μέση και «Την εσπέραν εκείνην, της 13 Αυγούστου του έτους 189 εκάθητο τον ιδρώτα στο μέτωπό του. Και ένα τσιγάρο κολλημένο στα μόνος, ολομόναχος, έξω του ναΐσκου, εις το προαύλιον, έμπροσθεν της χείλη του; (Δεν παίρνω και όρκο αλλά έτσι τον φέρνω στο νου.) καλύβης, την οποίαν είχε κτίσει, εκάπνιζε κι ερρέμβαζεν. Ο καπνός Ο φωτογράφος απαθανάτιζε στιγμές για την αιωνιότητα. ανέθρωσκε κι ανέβαινεν εις κυανούς κύκλους εις το κενόν και οι λογισμοί του ανθρώπου εφαίνοντο να παρακολουθούν τους κύκλους του Οι άντρες πόζαραν με το ποτήρι ψηλά, τα πρόσωπα γιομάτα ευθυμία, οι γυναίκες ίσα που το σήκωναν από το τραπέζι, χαμόγελα σεμνά, τζοκοντικά. πτετο;» ( Ρεμβασμός του Δεκαπενταύγουστου, Αλέξανδρου Παπαδιαμά- καπνού και να χάνονται μετ αυτών εις το αχανές, το άπειρον. Τι εσκέ- Όσο περνούσε η ώρα, για μας τα παιδιά, ερχόταν η βαρεμάρα, ένας γλυκός ύπνος χάιδευε τα προσωπάκια μας, η ζακέτα της Αύγουστος του 2013 ντη) μάνας μάς σκέπαζε. Εκεί μεταξύ ύπνου και ξύπνου, ανάμεσα Κάποιος λείπει δια παντός από την παρέα, ανάθεμα στην φτώχεια και στο όνειρο και την πραγματικότητα συναντούσαμε την ευτυχία. αξιοπρέπειας, που σου αφαιρεί το δικαίωμα να ονειρευτείς, να ζήσεις την ανεργία που δεν σου αφήνει περιθώρια να πάρεις βαθιές ανάσες Κάτω από τον πλάτανο Και ύστερα ούτε που το καταλάβαμε πώς βρεθήκαμε στο 80, Νέοι, με λεφτά στο πορτοφόλι μας, κι εμείς και οι γονείς μας. Το σκηνικό ίδιο, σχεδόν. Ο πλάτανος! Μας περίμενε πάντα εκεί, θιασώτες, πρωταγωνιστές και δυσκολεύουν; Τι κάνουμε λοιπόν; Στα μικρά πράγματα θα βρούμε χαρά. Από μικρές χειρονομίες θα κομπάρσους. Τα καφενεία είχαν αλλάξει χέρια. Όλα τόσο διαφορετικά και τόσο ίδια. Φωτεινά διαλείμματα στο γκρίζο κάτι μικρές, απρόσμενες, καλοδεχούμε- πάρουμε δύναμη, από ένα βλέμμα κατανόησης και συμπαράστασης. Η Φόνη με μια ζακετούλα στο χέρι, πλεγμένη από την ίδια, νες χαρές, ένα αστείο, από τα πολλά που έλεγε ο Γιάννης, μικρές λοιπόν χαμογελούσε καθώς παρακολουθούσε τον «Ψηλό» να φωτογραφίζει αδιάκοπα, εκείνος σκύβοντας στα τραπέζια, κάτι έλεγε στον ξυπνήσουμε! χαρές που δε χωράνε σε μερικές αράδες. Και αγώνα! Από Σεπτέμβρη ας καθένα, μετά, να τα φλας φώτιζαν τα πρόσωπα, καθώς τα ποτή- Δεν μας πήραν δα και τα χρόνια την ψυχή που γερνάει να φοβάσαι! ρια αντρών και γυναικών δέσποζαν πρώτο πλάνο. Οι γυναίκες τώρα δεν φορούσαν κάλτσες με ραφή, το καλοκαίρι, και στο Λιβάδι πια, βρήκε το θάρρος και τις πέταξε πέρα, τα κορίτσια φορούσαν ινδικά ρούχα, πολλά από αυτά σπούδαζαν, έβαφαν το πρόσωπό τους, πόζαραν αυτάρεσκα στη μηχανή του Νίκου, του ψηλού που λέγαμε παραπάνω. Οι νύχτες κάτω από τον πλάτανο πλήθυναν, λεφτά υπήρχαν, εκείνος, ο πλάτανος, όριζε αν θα μείνουμε ως αργά. Συχνά δεμένα, βρίσκουν παρηγοριά στο κινητό τους, είναι θέμα χρόνου να φέρουν και τον υπολογιστή τους στον πλάτανο. Κάθομαι σε μια ψάθινη καρέκλα, φοράω σκούρα γυαλιά, τον κοιτάζω απέναντι, στο καφενείο του Μάκη. Ο Γιώργος, ο Σαράφης για να καταλαβαινόμαστε, σοβαρός, όπως όπως ονειρεύτηκες. Κι εμείς τι κάνουμε αυτό το καλοκαίρι; Που τα πράγματα όλο και 11

12 Το πανηγύρι του Αϊ - Λιά προπολεμικά 20 Ιουλίου Τρεις νεαρές Λιβαδιώτισσες φωτογραφίζονται στον Προφ. Ηλία. Πίσω, το βουνό, γυμνό απο βλάστηση, αλλά γεμάτο με αυτοσχέδια τσαρδάκια για σκίαση, και τα μεταφορικά μέσα της εποχής, άλογα και μουλάρια. Η κοπέλα με το άσπρο γιακαδάκι είναι η Φανούλα Συνεφάκη - Σωφρονά. Η φωτογραφία από το αρχείο του ΣΛΘ και τον φάκελο Δίκα Άννα. B Μέρος. Ο Γιαγκούλας, όπως και οι άλλοι αρχιληστές, με μερικές πράξεις εντυπωσιασμού είχαν δημιουργήσει τον μύθο «οι ωραίοι των ορέων». Επιδίωκαν να παρουσιαστούν ως οι προστάτες των φτωχών και των αδικημένων. Βοηθούσαν, όπως λέγεται, κάποιες χήρες και ορφανά, πάντρευαν κάποιο φτωχό κορίτσι. Στο Λιβάδι ο Γιαγκούλας λέγεται ότι βοήθησε ένα γέρο αγρότη που όργωνε με δύο γέρικα ζώα, ένα βόδι και ένα γαϊδούρι. Του έδωσε χρήματα για να αγοράσει νέα και γερά ζώα. Προσφερόταν να κτίσει εκκλησίες και εικονοστάσια. Ο «Κώδικας των ληστών» (άρθρ. 14) όριζε: «Να αφιερώνωσιν εις Ερημοκλήσιον ή εις Μονήν τινα ανάλογον χρηματικήν ποσότητα προς κατασκευήν Αγίας τινός εικόνος ή άλλου εκκλησιαστικού σκεύους τινός προς εξιλέωσιν των αμαρτημάτων, τα οποία τυχόν έπραξαν εκτός του κύκλου των καθηκόντων και το παρόντος Νόμου» (Γιώργ. Χατζή Μιλτ. Τερζόπουλου, Γιαγκούλας, λήσταρχοι του Ολύμπου, Κατερίνη 1991). Η γλώσσα του «Κώδικα» δεν είναι η δική τους, αποτυπώνει όμως το πνεύμα τους, τις «αξίες» τους. Τέτοιες σκόπιμες και μεμονωμένες πράξεις διαδίδονταν εύκολα σε φτωχές και στερημένες κοινωνίες και δημιουργούσαν με τις φήμες τον μύθο τους. Δεν έλειψαν και αυτοί που τους φύλαγαν και τους προστάτευαν όχι τόσο από θαυμασμό αλλά από φόβο περισσότερο. Οι άνθρωποι του χωριού, κτηνοτρόφοι και γεωργοί κυρίως, βρέθηκαν συχνά μεταξύ σφύρας και άκμονος. Από τη μια μεριά οι ληστές που λήστευαν και απαιτούσαν κλειστά στόματα για τις κινήσεις τους και από την άλλη τα αποσπάσματα της κρατικής εξουσίας που συχνά ενεργούσαν με βίαιο τρόπο για να αποσπάσουν πληροφορίες. Τους «άθλους» των ληστών τραγούδησε και η δημοτική μούσα. Οι παλιότεροι Λιβαδιώτες που έζησαν εκείνη την εποχή διηγούνταν πολλές αληθινές και φανταστικές ιστορίες γι αυτούς. Εμείς οι νεότεροι δεν είχαμε αυτιά να τους ακούσουμε. Εμείς χάσαμε. Όσοι βίωσαν τις συνέπειες της ληστοκρατίας ομολογούσαν τα παθήματά τους και είχαν τον δικό τους λόγο. Σε εκείνα τα χρόνια σημειώθηκε και ένα κύμα εσωτερικής μετανάστευσης προς τις γειτονικές πόλεις Ελασσόνα, Κατερίνη, Λάρισα, ως τη Θεσσαλονίκη. Δύο τσελιγκάδες έφυγαν με τα κοπάδια τους και βρέθηκαν στην Καβάλα και στην γύρω περιοχή. Ήταν ο Αντώνης Περδίκης με τον αδελφό του Η ΛΗΣΤΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ ΛΙΒΑΔΙ ΛΗΣΤΑΡΧΟΙ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ Του Κώστα Προκόβα φωτ. από το βιβλίο του Β.Ι. Τζανακάρη, «Τα παλληκάρια τα καλά σύντροφοι τα σκοτώνουν». και ο Κώστας Μπανάσας. Ακολούθησαν και άλλες οικογένειες κτηνοτρόφων, κυρίως. Τους γνωρίσαμε στην Καβάλα το Στην Καβάλα υπήρχε και υπάρχει μια παροικία Λιβαδιωτών. Στέριωσαν και πρόκοψαν στον ξένο τόπο. Αλλοιώθηκε η κοινωνική σύνθεση του Λιβαδίου, κλονίστηκε ο κοινωνικός ιστός. Θα είχε ενδιαφέρον μια μελέτη αυτού του θέματος. Στην περίοδο της ληστοκρατίας στο Λιβάδι συνέβηκαν πολλά επεισόδια. Δεν υπάρχουν πια εκείνοι που τα έζησαν. Υπάρχουν όμως εκείνοι που τα θυμούνται από τις διηγήσεις των πατεράδων και των παππούδων τους. Θυμάμαι κι εγώ ένα επεισόδιο που μου διηγήθηκαν. Πρέπει να ήταν γύρω στα , όταν μια παρέα γυναικών ξεκίνησε από το χωριό για το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας. Το είχαν τάμα να καθαρίσουν, να φροντίσουν το καθολικό του Μοναστηριού. Το συνήθιζαν εκείνα τα χρόνια κατά καιρούς να κατεβαίνουν συντροφιές γυναικών και να φροντίζουν την εκκλησία. Να ανάβουν και τα καντήλια της. Κατέβηκε τότε η συντροφιά της θείτσας Σταυρούλας, εκπλήρωσε το χρέος της και στη συνέχεια κάθισαν όλες κάτω από τις καρυδιές για να απολαύσουν τον ίσκιο τους και τα προσφάγια που είχαν κουβαλήσει μαζί τους. Να διασκεδάσουν και λίγο με καλές κουβέντες, να ανασάνουν από τα βάσανα της καθημερινής ζωής. Το είχαν σχεδιάσει από καιρό και περίμεναν αυτή τη μέρα. Την ώρα που έστρωναν τα χράμια και άπλωναν τα εδέσματα που είχαν ετοιμάσει, ο Χαριλάκης, ένας συχωριανός, πλησιάζει τη θείτσα Σταυρούλα και της ψιθυρίζει στο αυτί ότι στο εκκλησάκι του Αγίου Χαραλάμπους, εκεί δίπλα, ήταν ο Γιαγκούλας. «Λια αούμπρα ντι αουά σ φούτζι κουγία (πάρε τη σκιά από δω και φύγε γρήγορα). Ανάμεσα στις γυναίκες εκείνης της συντροφιάς ήταν και η κυρία Ασπασία, η γυναίκα του ενωμοτάρχη-αποσπασματάρχη Ηρακλή Ράπτη που έμενε με την οικογένειά του στο σπίτι του Γιαννέστρα, στον κατήφορο προς τους Αγίους Αναργύρους απέναντι από το ρέμα. Ο ενωμοτάρχης δεν κοιμόταν ποτέ στο σπίτι. Διανυχτέρευε πάνω στο καμπαναριό των Αγίων Αναργύρων για περισσότερη ασφάλεια και για να παρακολουθεί τις κινήσεις του Γιαγκούλα που κατέβαινε αρκετές φορές στο χωριό στη διάρκεια της νύχτας. Έλεγαν τότε ότι και κάπου διανυχτέρευε. Η θείτσα Σταυρούλα δεν έχασε την ψυχραιμία της, δεν έδειξε την ταραχή της. Ήταν μια πανέξυπνη γυναίκα, τη γνωρίσαμε αργότερα. Έλεγαν ότι ήταν κατάλληλη για το Υπουργείο των Εξωτερικών λόγω των διπλωματικών ικανοτήτων της. Με ένα νόημά της οι γυναίκες μάζεψαν τα φαγητά και τα χράμια, χωρίς να ξέρουν τον λόγο, ούτε όμως τον ζήτησαν. Πήραν τον δρόμο της επιστροφής σιωπηλές, η ανησυχία όμως και η περιέργεια ήταν φανερές στα μάτια τους. Όταν έφτασαν στις Τρεις Βρύσες, η θείτσα Σταυρούλα έσκασε το μυστικό. Είχαν απομακρυνθεί αρκετά από τον κίνδυνο. Το κατάλαβαν όλες, ιδιαίτερα η κυρία Ασπασία. Ανέβηκαν την κοφτή ανηφόρα προς την Αγία Παρασκευή με μια ανάσα. Το νέο μαθεύτηκε αμέσως στο χωριό. Επικράτησε ανησυχία και φόβος. Ας είναι καλά και ο Χαριλάκης, έλεγαν. Εκείνος, λένε, είχε βγει για λίγες μέρες κλέφτης και ρωτούσε: «Τσι τζίκου τ μίνε ν χουάρα;» (τι λένε για μένα στο χωριό;). Το 1925 τα κεφάλια του Γιαγκούλα, του Μπαμπάνη και του Τσαμήτρα κρεμάστηκαν σε πλατεία της Κατερίνης, σε δημόσια θέα. Η ληστοκρατία στην Ελλάδα τελείωσε το 1930, όταν ο λήσταρχος Τζατζάς σκοτώθηκε σε μάχη μαζί με τον διώκτη του Δαφέρμο. Ο περιβόητος εκείνος τρομερός λήσταρχος και αδίστακτος εκτελεστής λήστεψε και φάλαγγα αυτοκινήτων ακόμη και τρένο. Δραπέτεψε από το Γεντί Κουλέ. Είχε φτάσει μεταμφιεσμένος και ως τη Βιέννη, όπου είχε εγκαταστήσει, έγκυες από τον ίδιο, δύο κορίτσια του τόπου του. Ήθελε, λέει, να τα προστατεύσει για να μη χαθεί η σπορά του. Ο Τζατζάς ήταν ο Δον Ζουάν των αρχιλήσταρχων. Ήταν παντρεμένος, υπέκυπτε όμως συχνά στη γοητεία γυναικών που τον είχαν ερωτευθεί. Ο «Κώδικας των ληστών» περιελάμβανε συνολικά 16 άρθρα όριζε στο άρθρο 16 «να μη πλησιάζωσι γυναίκας».