ΗΑΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΠΟΤ αναπτύσσετε!, δυναμικά ανάμεσα στον Ελληνισμό

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΗΑΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΠΟΤ αναπτύσσετε!, δυναμικά ανάμεσα στον Ελληνισμό"

Transcript

1 ΟΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ ΗΑΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΠΟΤ αναπτύσσετε!, δυναμικά ανάμεσα στον Ελληνισμό και. την Ευρώπη άπο το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα και έξης, ή βαθμιαία έξοδος άπο τον παραδοσιακό απομονωτισμό της ελληνικής κοινωνίας και της πνευματικής της ζωής καθώς και ή προσπάθεια σύνδεσης με τα νέα ρεύματα και το δυτικό τρόπο σκέψης και βίου συνήθως εξετάζονται εκ των έσω, δηλαδή άπο την πλευρά των Ελλήνων. Πολύ λιγότερη προσπάθεια έχει γίνει για να δούμε το φαινόμενο και την εποχή αύτη με τη ματιά των άλλων, δηλαδή των συγχρόνων τους Ευρωπαίων, και συνδυάζοντας τις πληροφορίες και τίς απόψεις τους να τα ξανακοιτάξουμε κι εμείς άπο μια άλλη, ϊσως, οπτική γο^νία, νά επιβεβαιώσουμε ή να άλλάξουμ,ε τις δικές μας θεωρίες καί, πιθανόν, να οδηγηθούμε σε μια καλύτερη κατανόηση τους. Το θέμα μας, αοί αντιλήψεις των ξένων για τον νεοελληνικό διαφωτισμ.ό», σχετίζεται στενά με το πώς είδαν οι ξένοι τους σύγχρονους τους "Ελληνες, άφοΰ ουσιαστικά αποτελεί ένα τμήμα της συνολικής τους θεώρησης. Για το ευρύτερο θέμα έχουν γραφεί αρκετά, αν καί πολλά απομένουν ακόμη προς διερεύνηση. Για το ειδικότερο ή έρευνα προγ^ωρζι με βραδεΐς σχετικά ρυθμούς. Το εγχείρημα βεβαίως είναι δύσκολο, πολύπλοκο καί απαιτεί ευρύτητα γνώσεων καί έρευνα τόσο σε ελληνικό οσο και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, πού ή πραγματοποίηση της άπο ένα μόνο ερευνητή θα αποτελούσε έργο ζωής. Ό μεγάλος απών, ό Λέανδρος Βρανούσης, τή μνήμη του οποίου τιμούμε σήμερα, θα ήταν ό πιο κατάλληλος για νά το επιχειρήσει. Ή σημερινή δική μου προσπάθεια νά προσεγγίσω το θέμα άπο ορισμένες μόνον απόψεις ας θεωρηθεί περισσότερο ως απόπειρα συγκέντρωσης και ταξινόμησης γνωστών ως επί το πλείστον, άλλα οχι πάντοτε αξιοποιημένων πληροφοριών, καί ώς έναυσμα για μια μεγαλύτερη εμβάθυνση και έρευνα. Είχε ό νεοελληνικός διαφωτισμός ακτινοβολία στους ξένους; Ποιοι ήταν αυτοί οί ξένοι; Τί γνώριζαν ή τί είχαν καταλάβει άπο τις συντελούμενες αλλαγές στην πνευματική καί πολιτιστική ζωή τών Ελλήνων; Ποιες ήταν 15

2 226 Ο ΕΡΑΝΙΣΤΗΣ, 21 (1997) οι πηγές πληροφόρησης τους, καί πώς αξιολογούσαν δσα γνώριζαν; Αυτά είναι μερικά άπο τα ερωτήματα πού εύλογα τίθενται. Σε μερικά ή απάντηση είναι σχετικά εύκολη αν δοθεί γενικά' είναι όμως πολύ δυσκολότερο να δοθούν απαντήσεις όταν τα θέματα εξειδικεύονται, ή αν θελήσουμε να εξετάσουμε τομείς οί όποιοι δεν έχουν ακόμη μελετηθεί. "Ας προσπαθήσουμε, όμως, να προσεγγίσουμε κάπως πιο μεθοδικά το θέμα. Οί ξένοι πού ενδεχομένως είχαν μια γενικότερη εικόνα για τη σύγχρονη τους Ελλάδα ήταν, όπως είναι ευνόητο, σχεδόν αποκλειστικά άνθρωποι τών ανώτερων τάξεων, αριστοκράτες και μεγαλοαστοί, άλλα και επιστήμονες, στρατιωτικοί, έμποροι και καλλιτέχνες. "Ενας σημαντικός για την εποχή του αριθμός άπο αυτούς είχε με τον Ινα ή άλλο τρόπο ταξιδέψει στις χώρες της οθωμανικής αυτοκρατορίας και είχε γνωρίσει κατά κάποιο τρόπο την Ελλάδα και τους "Ελληνες. Κάποιοι άπο αυτούς είχαν γνωρίσει προσωπικά και εϊχαν συνδεθεί, λιγότερο ή περισσότερο, με "Ελληνες λογίους, την πνευματική παραγωγή τών οποίων παρακολουθούσαν έκτοτε μέ ενδιαφέρον καί άπο τους οποίους έπαιρναν πληροφορίες για τις νέες εκδόσεις και άλλα ελληνικού ενδιαφέροντος θέματα. Οί περισσότεροι ξένοι δμως αποκτούσαν οποία πληροφόρηση είχαν κυρίως άπο τα διαβάσματα τους. Φυσικά, δλα τα έντυπα απευθύνονταν αναπόφευκτα σε ενα μορφωμένο κοινό μέ γενικά ενδιαφέροντα. Το κοινό σ.οτο έπρεπε να είναι καί αρκετά ευκατάστατο ώστε να μπορεί να αγοράζει τα βιβλία και τα περιοδικά. Ειδικά, πολλά άπο τα ταξιδιωτικά βιβλία λόγω όγκου ή εικονογράφησης συχνά ήταν αρκετά ακριβά. Τα έντυπα αγοράζονταν επίσης άπο βιβλιοθήκες, αναγνωστικές εταιρείες και λέσχες, στις όποιες καί πάλι σύχναζαν άνθρωποι της 'ίδιας κατηγορίας. 'Αναμφισβήτητα οί λόγιοι, οί κλασικοί φιλόλογοι και οί άνθρωποι τών γραμμάτων ήταν οί κατ' εξοχήν αναγνώστες τών σχετικών έ'ργων, μολονότι δέν αποτελούσαν το πολυπληθέστερο τμήμα τοΰ αναγνωστικού κοινού. Καί οί δικές μας πηγές πληροφόρησης για το υπό εξέταση θέμα δέν διαφέρουν άπο εκείνες πού είχαν οί άνθρωποι της εποχής εκείνης, είναι τα ταξιδιωτικά κείμενα, τα δημοσιεύματα τού ξένου ημερήσιου καί περιοδικού τύπου, καί ποικίλα βιβλία πού για διάφορους λόγους αναφέρονται στη νεότερη Ελλάδα χωρίς να είναι περιηγητικά. Το είδος τών πληροφοριών πού παρέχονται ποικίλλει, βεβαίως, αναλόγως μέ τήν κατηγορία της πηγής, άλλα και μέ την προσωπικότητα καί τα ενδιαφέροντα τοΰ συγγραφέα. "Οπως είναι ευνόητο, τα περιηγητικά κείμενα μάς προσφέρουν πολύ μεγαλύτερη ποικιλία ειδήσεων για κάθε τομέα τής ζωής τοΰ τόπου. Στή συντριπτική τους πλειοψηφία τήν εποχή

3 Ε. Τσουγκαράκη, ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ 227 αύτη οί συγγραφείς των κειμένων αυτών είχαν επισκεφθεί τήν οθωμανική αυτοκρατορία, είχαν περιηγηθεί τήν ηπειρωτική Ελλάδα, τα νησιά, τήν Κωνσταντινούπολη και τή Μ. Ασία, άλλα συχνά και άλλες χώρες στις όποιες υπήρχαν ανθούσες ελληνικές παροικίες. "Ετσι, οι ταξιδιώτες είχαν μια άμεση πληροφόρηση για τα θέματα πού τους ενδιέφεραν. Πάντως ή ακρίβεια και ή έκταση της σχετιζόταν με τις εκάστοτε επικρατούσες ειδικές συνθήκες και συνήθως δέν ξέφευγε άπο τα πλαίσια και τους περιορισμούς της περιηγητικής φιλολογίας. Καθώς το στρατηγικό και πολιτικό ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών χωρών είχε τήν εποχή εκείνη στραφεί προς τή νοτιοανατολική Μεσόγειο, και οι Γάλλοι και οί "Αγγλοι είχαν διαδοχικά καταλάβει τα 'Ιόνια Νησιά, ή πληροφόρηση γύρω άπο τους σύγχρονους "Ελληνες αποκτούσε μια άλλη σπουδαιότητα κι ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον για τους ξένους. Πάντως καθοριστικό ρόλο για τή συλλογή τών ποικίλων πληροφοριών έπαιζε ή προσωπικότητα, ή επαγγελματική απασχόληση και ό λόγος τοΰ ταξιδιού τού κάθε περιηγητή. Ωστόσο, ό πλούτος τών στοιχείων πού απαντούν στα ταξιδιωτικά κείμενα συχνά αποβαίνει εις βάρος τών πληροφοριών για τήν πνευματική ζο^ή τών σύγ/ρονων Ελλήνων. Το θέμα δέν αποτελούσε τον κύριο άξονα γύρω άπο τον όποιο περιστρέφονταν τα ενδιαφέροντα τους, καί παράλληλα υπήρχε μια έντονη προκατάληψη εναντίον τους, πού ενισχυόταν ακόμη περισσότερο άπο τήν τυπική καί αναπόφευκτη στην περιηγητική φιλολογία σύγκριση τών Νεοελλήνων μέ τους αρχαίους προγόνους τους. 1 Δέν υ πάρχει εξάλλου αμφιβολία ότι ή συγκέντρωση τών στοιχείων εκείνων πού θα επέτρεπαν το σχηματισμό μιας πιο αντικειμενικής καί σφαιρικής άποψης για το θέμ,α αυτό ήταν αρκετά δύσκολη καί εξαρτιόταν άπο ποικίλους παράγοντες, άλλα καί τυχαία γεγονότα. Στα τέλη τοΰ 18ου καί τις αρχές τού 19ου αι. στον ημερήσιο καί περιοδικό εύροοπαΐκο τύπο. λόγω τών στρατιωτικών καί πολιτικών γεγονό- 1. Γύρω άπο το θέμα αυτό υπάρχει αρκετή βιβλιογραφία. Δύο σχετικά πρόσφατα έργα συνοψίζουν τις απόψεις τών "Αγγλων καί τών Γάλλων, οί όποιες αντανακλούν και το πνεύμα τών υπολοίπων Ευρωπαίων. Βλ. Helen Angelomatis-Tsougarakis, The Eve of the Greek Revival. British Travellers'' Perceptions of Early Nineteenth Century Greece, London and New York 1990, σ , 118 καί έξης. Georges Tolias, La Grèce des Hellénistes: images de la Grèce moderne dans la presse littéraire parisienne sous la Directoire, le Consulat et l'empire ( ), Thèse pour le doctorat (nouveau régime). Université de Taris - Sorbonne, Paris IV. Institut des Études Postbysantines et Néohelléniques, Paris 1991, σποραδικά.

4 228 Ο ΕΡΑΝΙΣΤΗΣ, 21 (1997) των, απαντούν συχνά αναφορές στην οθωμανική αυτοκρατορία και στα Επτάνησα. Στα γενικής ύλης και τα φιλολογικά περιοδικά επίσης άρχισαν βαθμιαία να πολλαπλασιάζονται οί αναφορές σέ θέματα πού άμεσα ή έμμεσα αφορούσαν τους Νεοέλληνες και την πολιτιστική τους ταυτότητα. Τα δημοσιεύματα αυτά δεν προϋπέθεταν πάντοτε την προσωπική επίσκεψη του συντάκτη τους στην Ελλάδα. Συνήθους πρόκειται για σχολιασμούς και παρουσιάσεις εκδόσεων και συγγραφέων, και κάποτε ειδήσεις για γενικότερα θέματα παιδείας. Το μεγαλύτερο μέρος τών δημ.οσιευμάτο:>ν αυτών ήταν κυρίως παρουσιάσεις και βιβλιοκρισίες περιηγητικών κειμένων. Υπήρχαν όμως καί πρωτότυπα άρθρα. Με αυξανόμενη συχνότητα παρουσιάζονταν και οί ελληνικές εκδόσεις πού γίνονταν σχετικά εύκολα γνωστές επειδή τα βιβλία αυτά τυπώνονταν σέ μεγάλες πόλεις τής Ευρώπης. Οί άλλες ειδήσεις για τα ελληνικά πράγματα προέρχονταν συνήθως ε'ίτε άπο τα σύγχρονα ελληνικά περιοδικά, κατά κύριο λόγο τον Λόγιο Έρμη, ε'ίτε ενίοτε άπο γραπτές, ή καί προφορικές, πληροφορίες Ελλήνων τής διασποράς. Θα πρέπει να προστεθεί Οτι, μολονότι τα περιηγητικά κείμενα έχουν περισσότερο μελετηθεί, αν καί οχι πάντοτε με το σωστό τρόπο ή στην έκταση πού θα έπρεπε, ή έ'ρευνα γύρω άπο τις άλλες πηγές ειδήσεων για τα ελληνικά πράγματα στις διάφορες χώρες τής Ευρώπης δεν ει/ε την 'ίδια τύχη. Ή διατριβή του Γεωργίου Τόλια 2 ήρθε να καλύψει ένα μεγάλο κενό όσον άφορα τη Γαλλία. Σέ μικρότερο βαθμό έ'χει ασχοληθεί ή έρευνα με τήν Αυστρία καί τή Γερμανία της εποχής εκείνης, 3 ενώ σχεδόν ανύπαρκτες είναι οί αντίστοιχες εργασίες για τήν 'Αγγλία καί τήν 'Ιταλία. Προς το τέλος τής περιόδου πού εξετάζουμε ευρύτατο αναγνωστικό κοινό στην Ευρώπη εΐχε καί το λογοτεχνικό βιβλίο, ποιήματα, θεατρικά έργα ή μυθιστορήματα πού συχνά στρέφονταν γύρω άπο θέματα είλημμένα άπο τή νεότερη Ελλάδα, στην όποια καί εξελίσσεται συχνά καθ' ολοκληρίαν ή δράση. 4 'Από τα ποιητικά έργα έχει μελετηθεί σέ βάθος σχεδόν αποκλειστικά το έργο του Byron. Σπανιότατα αναφέρονται απλώς άλλα 2. "Ο.π. 3. Βλ. Μαρία Α. Στασινόπουλου, «Ειδήσεις για το ελληνικό βιβλίο στο γερμανόφωνο περιοδικό τύπο τοΰ 19ου αιώνα», Μνήμων, τ. 12 (1989), σ Για τήν εποχή αυτή, άλλα καί τήν παλαιότερη, το έργο τοΰ Terence Spencer, Fair Greece! Sad Relic. Literary Philhellenism from Shakespeare to Byron, London 1954, εξακολουθεί να παραμένει το γενικό βασικό βοήθημα για τήν αγγλική λογοτεχνία πού ασχολείται με τή νεότερη Ελλάδα.

5 Ε. Τσουγκαράκη, ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ 229 σύγχρονα έργα δπως το Greece του W. Haygarth, 5 ή το Horae Ionicae του W. R. Wright, 6 πρώην προξένου στη Ζάκυνθο. Τα μυθιστορήματα έχουν εξεταστεί ακόμη λιγότερο, αν και προφανώς παρέχουν ευρύτερο πεδίο για συλλογή ιστορικών πληροφοριών, άφοΰ ενδεχομένως προσφέρουν στους αναγνώστες τους μια πιο ρεαλιστική απεικόνιση της σύγχρονης τους ελληνικής πραγματικότητας. Δυστυχώς, δεν υπάργ^ουν συστηματικές εργασίες πού να μας κατατοπίζουν για τα έργα αυτά και να μας πληροφορούν ποια ακριβώς εικόνα της σύγχρονης τους Ελλάδας και του πολιτιστικού της επιπέδου περνούσαν στους αναγνώστες τους πέρα άπο τις αναπόφευκτες γραφικότητες και τα εξωτικά στοιχεία. Το θέμα παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον, γιατί τα βιβλία αυτά διαβάζονταν άπο ένα πλατύτερο και περισσότερο ποικίλο στην προέλευση του κοινό. "Ετσι, θα ήταν εύκτέο ή έρευνα να στρεφόταν και προς αυτή τήν κατεύθυνση. Είναι χαρακτηριστικό δτι συχνά, αν και Οχι πάντοτε, οί συγγραφείς των έργων αυτών είχαν προηγουμένως ταξιδέψει ή είχαν ζήσει στις χώρες στίς όποιες αναφέρονταν. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον Henry Gaily Knight, πού περιηγήθηκε τήν Ελλάδα το , κι ανάμεσα στα άλλα έγραψε το Phrosyne; a Grecian Tale, πού κυκλοφόρησε στο Λονδίνο το 'Ακόμη νωρίτερα, το 1809, είχε εκδοθεί, στο Λονδίνο επίσης, το μυθιστόρημα της Sydney Owenson Woman: or, Ida of Athens, πού εξελίσσεται στην 'Αθήνα. Ή συγγραφέας του δμως δεν είχε ταξιδέψει ποτέ στην Ελλάδα, αν και είχε φροντίσει να μελετήσει μεγάλο αριθμό περιηγητικών και άλλων βιβλίων για τή χώρα, τήν Ιστορία και τήν τέχνη της ώστε να μπορέσει να αποδώσει πιστά το περιβάλλον και τους χαρακτήρες. Δεν απέφυγε δμως τις ανακρίβειες, πού τίς σχολίασε ειρωνικά λίγο αργότερα ό Byron. βεβαίως το μεγάλο best-seller της εποχής ήταν το μυθιστόρημα Anastasius, or, Memoirs of a Greek; written at the close of the eighteenth century του Thomas Hope. To έργο κυκλοφόρησε το 1819, αρχικά ανώνυμα, και επανεκδόθηκε κατόπιν επανειλημμένα, μέ το όνομα τού συγγραφέα του πιά. 'Αμέσως σχεδόν μεταφράστηκε σέ διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες W. Haygarth, Greece, A Poem in Three Parts with Notes, Classical Illustrations and Sketches of the Scenery, London Horae Ionicae: a Poem descriptive of the Ionian Islands and Part of the Adjacent Coast of Greece..., London Πρβλ. Terence Spencer, δ.π., σ Συγκεντρωμένες οί διάφορες

6 230 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Π Σ, 21 (1997) Ή μεγάλη εκδοτική επιτυχία ορισμένων ταξιδιωτικών βιβλίων δείχνει πώς το αναγνωστικό τους κοινό μτζοροΰαζ να αυξάνεται αισθητά και επομένως ή απήχηση του έ'ργου να επεκτείνεται και σε ευρύτερα στρώματα. Πρέπει να επισημανθεί επίσης δτι σε κάθε περίπτωση ενα αντίτυπο βιβλίου ή περιοδικού, άλλα συχνά επίσης και ενα χειρόγραφο ημερολόγιο ή επιστολές, είχαν πολύ περισσότερους άπο έναν αναγνώστες. Οί ξένοι περιηγητές πέρα άπο τα γνωστά και κοινά σε όλη την περιηγητική φιλολογία γενικά σχόλια, πού είναι σχεδόν πάντοτε αρνητικά για τους σύγχρονους τους "Ελληνες, αρχίζουν να αναφέρονται λίγο πιο συστηματικά στην πνευματική ανάπτυξη ή τήν πολιτιστική τους πρόοδο και να παρέχουν πιο συγκεκριμένες πληροφορίες για θέματα εκπαίδευσης κτλ., δταν πια ό ευρωπαϊκός διαφωτισμός είχε κυριαρχήσει στον τόπο της καταγωγής τους. 'Ακόμη και τότε όμως το ενδιαφέρον τους δεν είναι ιδιαίτερα ζωηρό. Είναι ενδεικτικό δτι στο τελευταίο τέταρτο του 18ου αι. ελάχιστοι περιηγητές μνημονεύουν στα έργα τους σχολεία, βιβλιοθήκες ή βιβλία. Ό R. Chandler 8 αφιερώνει μόλις τρισήμισι γραμμές στα δύο σχολεία της 'Αθήνας και στή μικρή συλλογή βιβλίων του ενός άπο αυτά. και σχολιάζει συνοπτικά τα αναγνώσματα των 'Αθηναίων πού δεν ήταν πάρα βίοι αγίων μεταφρασμένοι στή δημώδη γλώσσα της εποχής. Σημειώνει επίσης δτι κάποια χειρόγραφα της Μονής της Καισαριανής και εκδόσεις του "Αλδου βρίσκονταν σκόρπια στο πάτωμα της σοφίτας δπου έμενε ο ηγούμενος της. Ό Choiseul Gouffier 9 πάλι. παρά τή φιλελληνική του διάθεση, ακόμη και στις αρχές του 19ου αι., δταν πραγματοποιεί το Βεύτζρο ταξίδι του, αναφέρεται μονάχα στή σχολή τών Κυδωνιών. Μεγαλύτερη σημασία έδωσε στα θέματα αυτά ό Σουηδός περιηγητής Jacob Jonas Björnstahl, 10 ό όποιος, έκτος άπο το ενδιαφέρον του και τις πληροφορίες για τα χειρόγραφα τών Μετεώρων και της Μονής Δουέκδόσεις του βιβλίου παρουσιάζονται άπο τον Sandor Baumgarton, Le crépuscule Néo-classique. Thomas Hope, Paris 1958, σ Για τις ελληνικές μεταφράσεις πού τελικά δεν πραγματοποιήθηκαν βλ. 'Ελένη Άγγελομάτη-Τσουγκαράκη, «'Απόπειρες ελληνικών μεταφράσεων τοϋ μυθιστορήματος τοΰ Thomas Hope Anaslasius», στα Παρασχολήματα τοΰ παρόντος τόμου, σ. 402 κ.έ. 8. Travels in Asia Minor and Greece, London 1817, τρίτη έκδοση, τ. 2, σ. 137, Voyage pittoresque de la Grèce, Paris 1809, τ. 2, A' μέρος, σ Το οδοιπορικό της Θεσσαλίας 1779, μετάφραση, προλεγόμ,ενα, σημείωσες Μεσεβρινός, Τα τετράδια του Ρήγα, Θεσσαλονίκη 1979.

7 Ε. Τσουγκαράκη, ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ 231 σίκου, 11 γράφει για τή γνωριμία του με "Ελληνες λογίους με τους οποίους είχε ενδιαφέρουσες συνομιλίες. Με το μητροπολίτη Τρίκκης 'Αμβρόσιο, λόγου χάριν, είχε συζητήσεις για τον Newton, τον Wolf, τον Boerhaave κ.ά. Ό 'Αμβρόσιος μάλιστα του δώρισε την έκδοση του Μελετίου άπο τή βιβλιοθήκη του. Ό Björnstall πάντως θεωρούσε οτι ή Γεωγραφία αύτη δεν ικανοποιούσε τίς απαιτήσεις και πρότεινε τή σύνταξη μιας νέας, μετά άπο συστηματική συλλογή πληροφοριών. 12 Ή συναναστροφή του με το γιατρό ΕύττάΟιο Νοσήμαχο, πού τον βοήθησε στις έρευνες του στα μετεωρικά χειρόγραφα, του άφησε τίς καλύτερες εντυπώσεις. Ό γιατρός ήταν γνώστης της αρχαίας ελληνικής, είχε διαβάσει άρν.ζτους Ευρωπαίους συγγραφείς. 13 Στην περιοδεία του συνάντησε επίσης τον Γεώργιο Τριαντάφυλλο, καθηγητή Ελληνικών στα 'Αμπελάκια, πού είχε σπουδάσει στή σχολή του "Αθω με τον Ευγένιο Βούλγαρη και μιλούσε και λατινικά. Στή βιβλιοθήκη του είχε εκδόσεις αρχαίων συγγραφέων. 14 Το είδος αύτο τών πληροφοριών απουσιάζει άπο άλλα σημαντικότατα περιηγητικά έργα της εποχής αυτής. Ή έλλειψη ενδιαφέροντος για το θέμα στους ταξιδιώτες της περιόδου αυτής είναι αντιστρόφως ανάλογη με το φιλολογικό ενδιαφέρον πού αναπτύσσεται για τις ελληνικές εκδόσεις προς το τέλος του αιώνα στο Παρίσι, τή Γερμανία και τή Βιέννη. Συστηματικά σχεδόν άπο το 1796 παρουσιάζονται ελληνικά βιβλία άπο τον καθηγητή Alter στο περιοδικό της Αιψίας Allgemeiner Litterarischer Anzeiger. 'Ενδεικτικά μόνον αναφέρουμε μια άπο τίς βιβλιοκρισίες του Alter. Το 1797, παρουσιάζοντας τή Χάρτα του Ρήγα, άλλα και άλλες εκδόσεις έργων του, σχολίασε τον εκδότη της ως ένα ικανότατο άνθρωπο, πού το έργο αύτο θα του περιποιοΰσε τιμή. 15 Και δεν ήταν μόνον ό Alter καί ό επίσης γνωστός μας Kopitar πού έγραφαν για τίς ελληνικές εκδόσεις, υπήρχαν καί αρκετοί άλλοι συνεργάτες πού τακτικά παρουσίαζαν τίς νέες ελληνικές εκδόσεις καί άλλες ειδήσεις με φιλολογικό καί εκπαιδευτικό περιεχόμενο στα γερμανόφωνα περιοδικά. Σημαντικότατη πηγή πληροφοριών τους, έκτος άπο τα 'ίδια 11. "Ο.π., σ , 80, 83-84, 87, 88-89, 93, 95-97, 99, "Ο.π., σ. 69, 127, "Ο.π., σ. 82, 88, "Ο.π., σ. 125, Βλ. Λ. Βρανούσης, Έφημερίς. '11 αρχαιότερη ελληνική εφημερίδα πού έχει διασωθεί. Βιέννη 'Έκδοτες οι αδελφοί Μαρκίδες Πουλιού. 'Ανασυγκρότηση της σειράς σε φωτοτυπική επανέκδοση... έτος εβδομον Προλεγόμενα, 'Αθήνα 1995, σ. 308, 630, 732, 853, 854.

8 232 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 21 (1997) τα ελληνικά έντυπα, ήταν ο "Ανθιμος Γαζής. Προφανώς όμως και οί "Ελληνες σπουδαστές στα εκεί Πανεπιστήμια αναμφίβολα συνέβαλαν στή ιαοοση των σχετικών γνώσεων..στις περισσότερες περιπτο^σεις οι αγγελίες, οί βιβλιοπαρουσιάσεις ή οί πληροφορίες πού παρουσιάζονται στα περιοδικά δίνονται χωρίς την προσθήκη αξιολογικών κρίσεων. Φυσικά τα προσωπικά ενδιαφέροντα τών αρθρογράφων έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην επιλογή τών παρουσιάσε(ον. ΙΙαρατηρήθηκε μάλιστα οτι υπάρχει διαφοροποίηση ανάμεσα στα γερμανικά καί τα αυστριακά περιοδικά ως προς το βάρος πού έριχναν στις παρουσιάσεις τους. Τα γερμανικά επικέντρωναν το ενδιαφέρον τους περισσότερο στίς εκδόσεις του Κοραή, ενώ τα αυστριακά στις εκδόσεις τών τυπογραφείων της Βιέννης. 17 Στή Γαλλία την 'ίδια εποχή, πριν άπο τή στροφή του αιώνα, όταν ο Κοραής και ό Κοδρικάς αρχίζουν να γίνονται ευρύτερα γνωστοί στους φιλολογικούς κύκλους, το γαλλικό ενδιαφέρον για τα νεοελληνικά πράγματα μεγαλώνει καθώς τα γαλλικά στρατεύματα πλησιάζουν τις ελληνικές περιοχές. Το πλήθος τών ειδήσεων στον γαλλικό περιοδικό τύπο, στο Magasin Encyclopédique, στο Décade Philosophique, Mercure de France, Annales des Voyages, Archives Littéraires de l'europe κ.ά., περιοδικά έγκυρα μέ τα όποια συνεργάζονται γνωστοί Γάλλοι ελληνιστές, όπως ό lìarbié du Bocage καί ό Villoison, για να αναφέρουμε ενδεικτικά δύο μόνο μεγάλα ονόματα, έχει εξεταστεί διεξοδικά άπο τον Γ. Τόλια στή διατριβή του πού αναφέρθηκε. Σημαντικότατο ρόλο στην πλούσια καί ποικίλη ΰλη πού άφορα την πνευματική κίνηση της Ελλάδας στα περιοδικά αυτά έπαιξαν πρωτίστως ό Κοραής καί ό κύκλος του, άλλα καί ό Κοδρικάς καί οί άλλοι "Ελληνες του Παρισιού. Οί εκδόσεις του Κοραή καί ιδίοις οί Πρόλογοι τους δίνουν αφορμή για συζητήσεις γύρω άπο τή σύγχρονη Ελλάδα. Στον γαλλικό, δπως καί στον αγγλικό τύπο, οί βιβλιοκρισίες καί παρουσιάσεις τών περιηγητικών βιβλίων δίνουν αφορμή για μακρές συζητή- 16. OL σχέσεις τών Ελλήνων σπουδαστών μέ τους καθηγητές τους στα Πανεπιστήμια, ή καί άλλους λογίους, μπορούσαν να λειτουργήσουν καί αντίστροφα: οί καλοί φοιτητές τους έκαναν ενδεχομένως γνωστές τις νέες ελληνικές εκδόσεις καί την πρόοδο της γνώσης στην Ελλάδα. Το παράδειγμα της φιλικής σχέσης του Κ. 'Λσώπιου μέ τους καθηγητές του, κυρίως τον F. Bouterwerk, τον όποιο ό "Ελληνας λόγιος τον δίδασκε νέα ελληνικά, κάνει πολύ πιθανή την υπόθεση αυτή, πρβλ. 'Ελένη Ι. Κοντιάδη, ((Γερμανικές επιδράσεις στην ελληνική παιδεία. "Ενα κεφάλαιο" Κωνσταντίνος Άσώπιος», Ό 'Ερανιστής, τ. 15 (1979), σ Βλ. Μαρία Α. Στασινόπουλου, δ.π., Μνήμων, τ. 12 (1989), σ

9 Ε. Τσουγκαράκη, ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ 233 σεις. Το ζήτημα της ελληνικής γλώσσας αποτελεί ένα άπο τα κύρια αντικείμενα απασχόλησης δλων των ξένων πού γράφουν για την Ελλάδα. Στή Γαλλία διεξάγεται δια του τύπου μια πολεμική ιδεών και απόψεων σ/ετικά με τίς απόψεις πού εκφράζονται για τους "Ελληνες άπο ξένους περιηγητές, ιδίως τον ßartholdy. Οι βιβλιοπαρουσιάσεις αποτελούν το κύριο μέσο με το όποιο γίνεται ή πολεμική αυτή πού υποκινείται άπο τον Κοραή, άλλα στην οποία συμμετέχει μέ τή δική του επιχειρηματολογία και οπτική και ό Κοδρικάς. 18 Στον γαλλικό τύπο δημοσιεύονται συχνά πληροφορίες για τήν κίνηση τού ελληνικού βιβλίου, άλλα δεν είναι πάντοτε άπο πρώτο χέρι. Συχνά οι ειδήσεις για τα ελληνικά βιβλία στο Magasin Encyclopédique είναι μεταφρασμένες άπο το AH gemeiner Litt er arischer Anzeiger. 19 Σε αντίθεση μέ τον γερμανόφωνο τύπο οπού οι αξιολογικές κρίσεις σπανίζουν, οι γαλλικές παρουσιάσεις βιβλίων επεκτείνονται σε ουσιαστική κριτική. Ή ενασχόληση τού αγγλικού τύπου μέ θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα αντικείμενο συστηματικής έρευνας. 'Ελάχιστες ειδήσεις τού είδους αυτού εμφανίζονται τήν αντίστοιχη περίοδο, κι εκείνες μόνο παρεμπιπτόντως μέσα σε παρουσιάσεις ή κριτικές άλλων βιβλίων, ταξιδιωτικών ή φιλολογικών, πού δημοσιεύονται σε περιοδικά. Άπο τους νεοέλληνες συγγραφείς ό Κοραής ήταν ό πρώτος πού έγινε γνωστός στην 'Αγγλία λόγω της συνεργασίας του μέ Άγγλους λογίους: μέ τον Thomas Burgess και τον Robert Holmes. Ό πρώτος τον χαρακτήρισε «eruditissimnm and sagacissimum», και δημοσίευσε τήν πρώτη καθαρά φιλολογική εργασία τού Κοραή «Emandationes in Hippocratem», στο περιοδικό του Musei Oxoniensi Literarii conspectus et specimina, Oxonii MDCCXCTI, σ , και νέες διορθα>σεις στον'ιπποκράτη στο τεύχος 2, Lendini 1972, σ Για τον Βζύτζρο 6 Κοραής αντέγραψε έναντι αμοιβής κείμενα άπο παρισινά χειρόγραφα της Άγιας Γραφής Βλ. Georges Tolias, ό'.π., τ. 2, σ. 504 και έξης. 19. Α. Βρανούσης, ό'.π., σ Georges Tolias, ό'.π., τ. 2, σ. 585, σημ. 71, Βλ. Φ[ίλιππος] ΤΙ. Ή[λιού], «('Ανέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα άπο τήν αλληλογραφία του Κοραή», "Ερανος εις "Άοαμάντιον Κοραήν, τεΰ/ος Α', 'Αθήναι 1956, σ , 106, Richard Clogg, «Korais and England» και Θωμάς Ι. Παπαδόπουλος, «Οι αγώνες του Κοραή στο ΙΙαρίσι για εξασφάλιση εισοδημάτων επιβιώσεως. 'Ανέκδοτη αλληλογραφία», αμφότερα στα Πρακτικά του Συνε-

10 234 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ PI Σ, 21 (1997) Στην πρώτη εικοσαετία του 19ου αι., το ενδιαφέρον για την Ελλάδα φυσικά αυξάνει, ειδικά μετά την κατάληψη της 'Επτανήσου, άλλα ό παραδοσιακός απομονωτισμός της αγγλικής κοινωνίας δεν επέτρεπε μεγάλα ανοίγματα σε ειδήσεις καθαρώς ελληνικού ενδιαφέροντος όπως π.χ. παρουσιάσεις εκδόσεων ελληνικών βιβλίων. Στον τύπο δημοσιεύονται κατά κύριο λόγο βιβλιοκρισίες περιηγητικών κειμένων, πού στις περισσότερες περιπτώσεις είναι του τύπου του «review articles». 'Υπάρχουν δμως και άρθρα πολιτικού περισσότερο περιεχομένου αναφερόμενα στην επικρατούσα κατάσταση στην οθωμανική αυτοκρατορία και την Ελλάδα ειδικότερα. Τα άρθρα γράφονται συνήθως άπο ανθρώπους πού έχουν και ο'ι 'ίδιοι ταξιδέψει στην Ελλάδα και μερικές (ρορζς γνωρίζουν ελληνικά. Είναι χαρακτηριστικό δτι οι ειδήσεις αυξάνουν καί περνούν πια και σε περιοδικά καθαρώς ειδησεογραφικά, δπως είναι το Annual Register. Φυσικά, το θέμα της 'ίδρυσης τοΰ Πανεπιστημίου άπο τον λόρδο Guilford στα 'Ιόνια Νησιά τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα, άλλα έκτος άπο αύτο εμφανίζονται καί διάφορα άλλα, οχι δμως με συστηματικό τρόπο. Πόσο οι παρουσιάσεις αυτές στον περιοδικό τύπο διαμόρφωναν ένα θετικό κλίμα για τον Ελληνισμό στην περίοδο αυτή δεν είναι απολύτως σαφές. Ή εντύπωση πού δημιουργείται, άπο δσο μπορούμε να κρίνουμε άπο τα άλλα σύγχρονα δημοσιεύματα, είναι δτι δέν επηρέαζαν γενικότερα τις απόψεις τού ευρύτερου κοινού. Πολύ περισσότερη εντύπωση λ.χ. μοιάζει να είχαν κάνει τα καυστικά ανθελληνικά σχόλια τοΰ Παύιου άπο τις προσεκτικές καί ευνοϊκές παρουσιάσεις φιλολογικών ειδήσεων τοΰ Alter. Αύτο είναι κάτι πού εύκολα το βλέπει κανείς στα περισσότερα ταξιδιωτικά βιβλία. Μετά το 1800, βαθμιαία, οι αναφορές στην εκπαίδευση, τους "Ελληνες λογίους καί τα ελληνικά βιβλία πολλαπλασιάστηκαν αισθητά, προφανώς ως αποτέλεσμα τοΰ αυξημένου ενδιαφέροντος τών 'ίδιων τών περιηγητών, άλλα καί της εμφανέστερης πνευματικής καί εκπαιδευτικής ανάπτυξης τών Ελλήνων. 'Ωστόσο, οι πληροφορίες παρέμειναν ως έπί το πλείστον περιστασιακές καί αποσπασματικές, καί οι αρνητικοί χαρακτηρισμοί για το πολιτιστικό επίπεδο τών Νεοελλήνων καί το χαρακτήρα τους σέ ελάχιστες περιπτώσεις προσέλαβαν θετικότερο χαρακτήρα. 'Ενδεικτικό τοΰ νέου ενδιαφέροντος για την πνευματική κίνηση καί ανάπτυξη τοΰ μορφωτικού επιπέδου τών 'Ελλήνων, άλλα ταυτόχρονα μοδρίου Κοραής και Χίος (Χίος, Μαίου 1983), τ. Α', 'Αθήνα 1984, σ και αντιστοίχως, δπου y.7.1 παλαιότερη βιβλιογραφία.

11 Ε. Τσουγκαράκη, ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ 235 ναδικο στο είδος του, υπήρξε το έργο του W. Μ. Leake, Researches in Greece, πού κυκλοφόρησε στο Λονδίνο το Το έργο είναι μια σοβαρή μελέτη τής σύγχρονης ελληνικής γλώσσας καΐ πνευματικής ζωής των Ελλήνων, πού περιέργως δέν εκτιμήθηκε ιδιαίτερα στην εποχή του, αν κρίνουμε άπο τις μάλλον αρνητικές βιβλιοκρισίες πού εΐχε. 21 Στο βιβλίο ανάμεσα στα άλλα γίνεται εκτεταμένη παρουσίαση αρκετών νεοελληνικών έργων και παρατίθεται επίσης ένας κατάλογος συγγραφέων τών προηγούμενων πενήντα ετών μαζί με ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα για μερικούς άπο αυτούς. 'Απαριθμούνται παράλληλα τα γνο^στά στον Leake τυπωμένα βιβλία ή χειρόγραφα τών συγγραφέων αυτών. Ό κατάλογος περιλαμβάνει 176 τίτλους και οπωσδήποτε αποτελεί ένα σημαντικό βιβλιογραφικό επίτευγμα για την εποχή του. Ό Leake μπόρεσε να καταρτίσει τον κατάλογο αυτόν, άλλα και να αποκτήσει τις ασυνήθιστες για ξένο γνώσεις τής σύγχρονης του ελληνικής πνευματικής παραγωγής, διότι συγκέντρωνε συστηματικά ελληνικά βιβλία. "Ενας σημαντικός αριθμός άπο αυτά καθώς και ό κατάλογος τής βιβλιοθήκης του σώζονται σήμερα στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ. Ή βιβλιοθήκη του Leake δέν μπορεί βεβαίως να συγκριθεί σε πλούτο με την αντίστοιχη τοΰ λόρδου Guilford, άλλωστε οι δύο άνδρες δέν διέθεταν τα ίδια οικονομικά μέσα, είναι δμως χαρακτηριστική τοΰ ενδιαφέροντος του για το ελληνικό βιβλίο. 'Ελάχιστοι όμως άλλοι επιδείκνυαν αντίστοιχο ζήλο για τή συστηματική συγκέντρωση τέτοιων στοιχείων. 'Ανεξάρτητα άπο τον Leake δύο άλλοι "Αγγλοι ταξιδιώτες, ποιητές και οι δύο, έκαναν μια παρόμοια άλλα μικρότερης κλίμακας και σοβαρότητας προσπάθεια να συγκεντρώσουν ονόματα και έργα νεοελλήνων συγγραφέων: ό Byron και ò William Haygarth. 22 Αίγα άπο τα βιβλία πού αναφέρουν και οι δύο τα γνώριζαν εξ αυτοψίας, τα περισσότερα τα έμαθαν άπο πληροφορίες τρίτων. Περιλαμβάνουν επίσης κάποια έργα πού ήταν σε χειρόγραφο, όπως ή Ιστορία τών 'Αθηνών, τοΰ 'Ιωάννη Μπενιζέλου, και άλλα πού ετοιμάζονταν για το τυπογραφείο, δπως τα έργα τοΰ Βικέντιου Δαμωδοΰ σε τέσσερις τόμους, 23 και μια μετάφραση τον Νέον 'Αναγάρσώος, πού είχε κάνει ο 21. The Edinburgh Review, τ. XXIV (1815), σ The Quarterly Review, τ. XI (1814), σ Childe Harold's Pilgrimage, a romaunt and other poems, London 1812, σ William Haygarth, δ.π., σ W. Haygarth, δ.π., σ. 285.

12 236 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ II Σ, 21 (1997) Μαρμαροτούρης καί ήθελε να την τυπώσει στο Λονδίνο με τή μεσολάβηση του Byron. 24 "Ενα ασυνήθιστο ενδιαφέρον για την ελληνική γλώσσα και φιλολογία εκδηλώθηκε τήν ϊδια περίπου εποχή στή μακρινή 'Αμερική άπο τον Edward Everett, μόλις 19 ετών τότε, ό όποιος δεν είχε ακόμη πραγματοποιήσει το ταξίδι του στην Ελλάδα. Το 1813 δημοσίευσε άρθρο με τον τίτλο «On the Literature and Language of Modern Greece)). 25 Πήγες για το άρθρο του ήταν κυρίως το περιηγητικό βιβλίο του Chateaubriand 26 και το Childe Harold's Pilgrimage του Byron. Το εγχείρημα μπορεί να βασίστηκε κυρίως στα έργα αυτά, άλλα ό νεαρός "Εβερετ είχε μελετήσει καί άλλα και είχε προσπαθήσει να αυξήσει τις πληροφορίες του Byron συμπληρώνοντας τήν παρεχόμενη άπο εκείνον βιβλιογραφία με εννέα τίτλους νεοελληνικών βιβλίων πού βρίσκονταν στή βιβλιοθήκη του Athenaeum της Βοστώνης. 27 'Αργότερα, κατά τήν παραμονή του στην Ευρώπη, ό Everett δχι μόνο διδάχτηκε τα νέα ελληνικά άπο "Ελληνες δασκάλους, τον Γεώργιο Γλαράκη και τον Θεόδωρο Σύψωμο, άλλα γνωρίστηκε καί συνδέθηκε φιλικά μ.έ τον Κοραή. 28 Μετά τήν επιστροφή του άπο τήν Εύρο)πη, με τή φιλελληνική του δράση ευαισθητοποίησε αναμφίβολα το αμερικανικό κοινό σχετικά με τήν επαναστατημένη Ελλάδα, άλλα ή εποχή δεν ήταν πια κατάλληλη για φιλολογικές καί πολιτιστικές αναζητήσεις. Σιγά σιγά αυξάνουν καί οί περιπτώσεις πού οι ξένοι αρχίζουν να άνα- 24. Childe Harold's Pilgrimage, σ Πλήρης μετάφραση άπο τα ιταλικά καί έκδοση του Νέου Άναχάρσιδος άπο τον 'Ιωάννη Μαρμαροτούρη μαζί με τον Σπυρίδωνα Πρεβέτο καί τον Δημήτριο Βενιέρη εΐχε αναγγελθεί ήδη άπο το Καί άλλη προκήρυξη φαίνεται δτι κυκλοφόρησε το 1807, ότι (ό Άνάχαρσις) «μεταγλωττίζεται παρά τίνος εταιρείας...», βλ. Γ. Λαίου, «ΟΊ χάρτες του Ρήγα», Δελτίον 'Ιστορικής καί 'Εθνολογικής Εταιρείας της 'Ελλάδος, τ. 14 (1960), σ. 243, The General Repository and Review, Cambridge Massachusetts, τ. 3 (1813), σ Βλ. Έντουαρντ Έβερετ, Σελάδες ημερολογίου 1819, Κέρκυρα- Ιϋίάννινα - Μετέαίρα - Τύρναβος - Δελφοί - Αθήνα - Καλάβρυτα - Κωνσταντινονττολ.η - Βουκουρέστι. Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια: Άντεια Φραντζή. Επιμέλεια και Σχόλια εικονογράφησης: Στάθης Φινόπουλος, εκδ. Τροχαλία, Αθήνα 1996, σ. 21. Στο έργο βρίσκεται συγκεντρωμένη καί ή παλαιότερη βιβλιογραφία γιά τον Everett. 26. Itinéraire de Paris à Jérusalem et de Jérusalem à Paris, en allant par la Grèce, et en revenant par Γ Egypte, la Barbarie et Γ Espagne, Paris Έντουαρτ "Εβερετ, δ.π., σ "Ο.π., σ

13 Ε. Τσουγκαράκη, ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ 237 γνωρίζουν, έ'στω και με κρύα καρδιά, ότι στην Ελλάδα παρατηρείται, μια πνευματική ανάπτυξη, οτι το μορφωτικό επίπεδο, ορισμένων τουλάχιστον στρωμάτων, προόδευε, και πώς ή φροντίδα για την εκπαίδευση έπαιρνε μια πιο συστηματική μορφή. Οι παρατηρήσεις αυτές βέβαια συνοδεύονταν πάντοτε άπο το σχόλιο οτι στην Ελλάδα βασίλευε γενικά ή άγνοια και ή δεισιδαιμονία. Τούτο, στις καλύτερες περιπτώσεις, αποδιδόταν στην αρνητική επίδραση του οθωμανικού κράτους και της ορθόδοξης Εκκλησίας, ενώ στις χειρότερες, στην ηθική καί διανοητική εξαθλίωση τών υποτιθέμενων απογόνων τών αρχαίων Ελλήνων. Τα αρνητικά στοιχεία στην περιγραφή τών Νεοελλήνων, πού με μεγαλύτερη ή μικρότερη έμφαση επισημαίνονται σε δλα σχεδόν τα ταξιδιωτικά βιβλία της εποχής, σε πολλές περιπτώσεις απηχούν κοινούς τόπους πού επαναλαμβάνονται και διαιωνίζονται σέ δλη τήν περιηγητική φιλολογία. 29 Παράλληλα υπήρχε μια υπολανθάνουσα σύγκριση της πνευματικής ζωής καί τής παιδείας τών τάξεων πού εκπροσωπούσαν οι συγγραφείς τών βιβλίων καί τών άρθρων πού εξετάζουμε μέ τους Έλληνες τών α γροτικών ή ημιαστικών περιοχών. Αύτο μπορεί να αποτελεί αδικία, δέν σημαίνει δμως πάντοτε οτι παρουσιάζει μια ψεύτικη εικόνα τών στρωμάτων αυτών. Τουλάχιστον ή κριτική πού ασκείται άπο ταξιδιώτες πού α σχολήθηκαν πιο προσεκτικά καί μέ μεγαλύτερο ενδιαφέρον μέ τήν πνευματική ζωή καί τήν παιδεία τών Ελλήνων πρέπει να απηχεί τήν επικρατούσα κατάσταση στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Κάποτε ορισμένοι ταξιδιώτες αναγνώριζαν και οι 'ίδιοι οτι ή κριτική τών ξένων γινόταν συνήθως μέ γνώμονα τά κρατούντα στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις τής δυτικής Ευρώπης καί οχι τήν κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι μάζες τών χωρών αυτών, πού το επίπεδο τους ήταν λίγο ως πολύ παρόμοιο μέ τών Ελλήνων. Ή αναπόφευκτη σύγκριση εξάλλου τών σύγχρονων Ελλήνων μέ τους αρχαίους προγόνους τους λειτουργούσε εξαιρετικά αρνητικά για τους πρώτους. 30 Παρά τη γενική κατάσταση τοΰ πληθυσμού, ό Leake, ό όποιος είχε ζήσει χρόνια στην Ελλάδα καί είχε ασχοληθεί συστηματικά μέ το θέ- 29. Το θέμα εκτίθεται αρκετά διεξοδικά στο βιβλίο μου The Eve of the Greek Revival, a , 91-93, 122 καί έξης οπού καί σχετική βιβλιογραφία. Για μια ευρεία διαπραγμάτευση τών γαλλικών απόψεων βλ. Georges Tolias, δ.π., σποραδικά. 30. Ε. Dodwell, A Classical and Topographical Tour through Greece, during the years 1801, 1805 and 1806, London 1819, τ. 1, σ F. S. Ν. Douglas, An Essay on Certain Points of Resemblance between the Ancient and the Modern Greeks, London 1813, σ. 81.

14 238 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 21 (1997) μα, έκρινε δτι ή γνώση στην Ελλάδα είχε ακολουθήσει την ΐδια πρόοδο δπως καί στην υπόλοιπη Ευρώπη, αν και με άνισα βήματα. 31 "Ετσι, και οι νέοι της Ελλάδας, παρά τους αρνητικούς παράγοντες πού επικρατούσαν, είχαν επιδείξει εκπληκτική πρόοδο καί αποδείκνυαν δτι πραγματικά οι νεότεροι "Ελληνες ήταν γνήσιοι απόγονοι των ένδοξων προγόνων τους. Βεβαίως, ή πρόοδος αυτή δεν αποτελούσε παρά το πρώτο βήμα, άλλα 6 Leake θεωρούσε δτι αφού είχε αρχίσει θα συνεχιζόταν. 32 Καί ό Doclwell 33 επίσης θεωρούσε δτι στην 'Ελλάδα επί μερικά χρόνια αναπτύσσονταν οι γνώσεις, 6 πολιτισμός, το εμπόριο καί ή ευημερία. "Ετσι, υπήρχαν ελπίδες ή χώρα να αναδυθεί άπο τή δουλεία καί να αναδειχθεί ένας άπο τους λαμπρότερους φωτοδότες της Ευρώπης. Οι περισσότεροι περιηγητές παρατηρούσαν δτι ή πνευματική ανάπτυξη αποτελούσε ένα σχετικά πρόσφατο φαινόμενο άλλα δεν ήταν σε θέση να το τοποθετήσουν μέσα σε πιο συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια. Οι λίγοι πού επιχειρούσαν να το ερμηνεύσουν το συνέδεαν ορθά με την αυξανομένη ανάπτυξη τοΰ ελληνικού εμπορίου, την επαφή τών Ελλήνων με την Ευρώπη, την ανάπτυξη, την υλική προσφορά καί τήν ηθική υποστήριξη τοΰ παροικιακοΰ ελληνισμού. Το 1810, σε μια επιστολή του ό λόρδος Guilford έγραφε, «θεωρώ τους "Ελληνες τοΰ 19ου κατά πολύ ανώτερους άπο τους "Ελληνες τοΰ 15ου αι., μέσα σ αυτά τα τελευταία είκοσι χρόνια ή πρόοδος τους στις επιστήμες, τή ναυσιπλοΐα, το εμπόριο καί στην ανεξαρτησία τοΰ πνεύματος είναι ασύλληπτη. Ή ιδέα πού τρέφει γι' αυτούς ή Δύση είναι πολύ λανθασμένη καί ατελής εγώ πιστεύω δτι κανένα άλλο έθνος στον κόσμο δεν θα είχε επιτύχει τόσα πολλά κάτω άπο μια τόσο μακροχρόνια καί σκληρή σκλαβιά». 34 Παρόμοια, άλλα πολύ πιο ακριβής καί εμπεριστατωμένη, ήταν ή άποψη τοΰ Leake πού το 1814 δήλωνε: «ή δημοτική γλοοσσα προοδεύει με ταχύ ρυθμό καί φυσικά συμβαδίζει με τή βαθμιαία εξάπλωση της παιδείας καί της φιλολογίας, πού ειδικά τήν τελευταία πεντηκονταετία έχουν επιφέρει μια επανάσταση στην ηθική κατάσταση τών Ελλήνων». 30 Τήν 'ίδια χρονική περίοδο τοποθετούσε τήν έναρξη της αναγέννησης της παιδείας ανάμεσα στους "Ελληνες καί ό Η ay garth "Ο.π., σ "Ο.π., σ "Ο.π., τ. 1, σ British Library, Add. Ms 61981, φ. HIß. 35. "Ο.π., σ "Ο.π., σ. 282.

15 Ε. Τσουγκαράκη, ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ 239 Ο Leake, πέρα άπο τήν προσωπική του άποψη πού βασιζόταν σε στοιχεία που είχε συλλέξει άπο τους «πιο καλά πληροφορημένους για το θέμα αυτό "Ελληνες», είχε επίσης υπόψη του και το Υπόμνημα του Κοραή. Μάλιστα έ'ψεγε τον Bartholdy, ό όποιος, αγνοώντας τον Κοραή και μετά άπο μια σύντομη μόνο περιοδεία στην Ελλάδα, ισχυριζόταν ότι το ελληνικό έθνος παρήκμαζε πολιτιστικά και δτι πριν άπο έναν αιώνα υπήρχαν περισσότεροι λόγιοι άπο ό,τι στην εποχή του. Ό Leake είχε ερευνήσει καί τήν επικρατούσα κατάσταση κατά τον 16ο και το τέλος του 17ου αι., είχε μελετήσει τήν Turcograecia καί τήν 'Επίτομη λογίίον του Δ. Προκοπίου καί έκρινε ότι, μολονότι καί τότε υπήρχαν σχολεία καί λόγιοι, αρκετοί άπο τους οποίους είχαν διακριθεί καί στή Δύση, ή παρεχόμενη παιοεια αποσκοπούσε κυρίως στο να προετοιμάσει ιερείς. Στην εποχή του, αντιθέτως, δεν υπήρχε ελληνική κοινότητα, ε'ίτε στην Ελλάδα ε'ίτε σε άλλα μέρη της Τουρκίας καί τής Εύρο^πης, πού να διέθετε μια σχετική ευμάρεια καί να μήν είχε σχολείο, στο όποιο διδάσκονταν τα παιδιά τα αρχαία ελληνικά, άλλα καί πολλούς άλλους επιστημονικούς κλάδους. 37 Οι περισσότεροι "Αγγλοι περιηγητές εψεγαν τήν 'Εκκλησία καί τους Φαναριώτες για το κακό μορφωτικό επίπεδο των Ελλήνων. 38 Οι Γάλλοι, αντιθέτως, διέκειντο πιο ευνοϊκά απέναντι στους Φαναριώτες, φαίνεται ότι γνώριζαν πολύ περισσότερα πράγματα γι' αυτούς, καί γενικότερα θεωρούσαν δτι συνέβαλλαν στην ανάπτυξη των Έλλήνο:>ν. 39 Ή εκ μέρους τών περιηγητών αναγνώριση τής συμβολής τής Εκκλησίας στην παιδεία θα ερχόταν σε αντίφαση με τήν περιφρόνηση με τήν οποία αντιμετώπιζαν τον ελληνικό κλήρο. Οι κατά τή γνώμη τους αμαθείς, δεισιδαίμονες καί υποβαθμισμένοι κληρικοί δέν ήταν δυνατόν να παρέχουν χρήσιμες γνώσεις ή να συμβάλλουν στην ανάπτυξη τής εκπαίδευσης. 'Ακόμη καί όταν κάποιος τύχαινε να αναφέρει δτι πολλοί λόγιοι ή δάσκαλοι ήταν κληρικοί, συνήθως βιαζόταν να προσθέσει ότι ως επί το πλείστον τα πρόσωπα αυτά δέν ήταν καί τα πλέον φωτισμένα. Για μια ακόμη φορά ό Leake ήταν καλύτερα πληροφορημένος. Γνώριζε αρκετά για τις σχολές του Βουκουρεστίου καί τής Κωνσταντινούπολης, και κυρίως ΰζωροΰσζ ότι στις μέρες του ή ταχεία πρόοδος στην εκπαίδευση τών Ελλήνων οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην αλλαγή τής αντιμετώπισης του ελληνικού κλήρου. Τήν εποχή τής Γαλλικής Έπανά- 37. "Ο..T., σ. 226 καί έξης. 38. Βλ. Helen Angelomatis-Tsougarakis, δ.π., σ Βλ. Georges Tolias, δ.π., τ. 2, σ. 572 καί έξης.

16 240 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 21 (1997) στάσης ή ελληνική Εκκλησία, βλέποντας τη διάδοση των γαλλικών δογμάτων της ελευθερίας, πού είχε εξαπλωθεί σαν επιδημία ανάμεσα στους "Ελληνες, και υπό τον εξαναγκασμό της Υψηλής Πύλης, είχε με κάθε μέσο προσπαθήσει να τα καταπνίξει. Ό Leake δμως πίστευε δτι ή στάση της 'Εκκλησίας είχε πλέον μεταβληθεί καί στις αρχές του 19ου αι. μερικοί άπο τους πιο ειλικρινείς υποστηρικτές της παιδείας ήταν κληρικοί. 40 Το φιλελεύθερο και αταξικό πνεύμα των Ελλήνων αποτελούσε πάντοτε ένα άπο τα κύρια γνωρίσματα τους. Σε συνδυασμό μέ την επίδραση των γαλλόφερτων επαναστατικών ιδεών δημιουργούσε καταστάσεις, τις όποιες οι "Αγγλοι κυρίως ταξιδιώτες σχολίαζαν μέ έντονη αποδοκιμασία. Τους ενοχλούσε ιδιαίτερα δτι οι μορφο^μένοι "Ελληνες ήταν. ή παρίσταναν δτι ήταν, «φωτισμένοι» καί έδειχναν ένα σκεπτικισμό απέναντι στή θρησκεία, ενώ παρέμεναν εξίσου δεισιδαίμονες μέ τους υπόλοιπους συμπατριώτες τους. 41 "Οπως παρατήρησε ο ιεραπόστολος Samuel Sheridan Wilson, «Οι μορφωμένοι "Ελληνες, ή ελίτ των προικισμένων παιδιών της Ελλάδας, συνηθίζουν να ροφούν το δηλητήριο τοΰ Βολταίρου καί τοΰ Ρουσσώ, πού τα κείμενα τους έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά. Συνάντησα "Ελληνες πού υποστήριζαν σθεναρά την ψυχρή θεο^ρία τού ντε'ισμού, καί χρειάζεται ταλέντο για να αντικρούσεις τις σοφιστείες τους)). 42 Είναι Ισως ενδεικτικό της αποδοχής, ή τουλάχιστον τού μή εξοβελισμού, τών υπόπτων, για πολλούς, γαλλικών 'ιδεών άπο το εκπαιδευτικό σύστημα, δτι ο W. Jowett 43 ανακάλυψε μέ φρίκη του στή βιβλιοθήκη της σχολής της Χίου τα άπαντα τού Βολταίρου. Ό Leake υποστήριζε επίσης δύο ακόμη πράγματα σχετικά μέ την παιδεία τών Ελλήνων: α') δτι οι "Ελληνες πού διέθεταν κάποια δύναμη γενικά δεν ενθάρρυναν τήν παιδεία, διότι τους εξυπηρετούσε να παραμένουν οί συμπατριώτες τους σέ ηθική καί πολιτική εξαθλίωση καί β ) ότι οι πλούσιοι "Ελληνες δέν ενδιαφέρονταν για τη μόρφωση τών παιδιών τους, διότι δέν προσέφερε σέ αυτά καμιά επαγγελματική αποκατάσταση, έκτος καί αν επρόκειτο να γίνουν κληρικοί. 'Επίσης σημείωνε ότι οι επι- 40. "Ο.π., σ. 173, Βλ. Helen Agelomatis-Tsougarakis, ο.π., σ A Narrative of the Greek Mission: or Sixteen Years in Malta and Greece..., London 1839, σ Christian Researches in the Mediterranean from MDCCCXV to MDCCCXX, London 1822, σ. 60.

17 Ε. Τσουγκαράκη, ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ 241 κρατούσες συνθήκες ήταν τέτοιες πού απέτρεπαν ακόμη καΐ τους μορφωμένους ανθρώπους άπο τήν επιδίωξη περαιτέρω γνώσεων. 44 Αυτό πού οι ξένοι θεωρούσαν κυρίως ώς δείγμα τής πνευματικής ανάπτυξης των Νεοελλήνων ήταν ή βελτίωση τής νεοελληνικής γλώσσας καί ή διάδοση τής γνώσης τής αρχαίας ελληνικής. "Ολα τα άλλα τα έκριναν οί περισσότεροι άπο αυτούς δευτερεύοντα. Μόνον ό Leake επισήμαινε με κριτική διάθεση τήν έλλειψη ενδιαφέροντος πού επιδείκνυαν οί "Ελληνες για άλλους τομείς, όπως ήταν ή αρχαία ιστορία, ή γεωγραφία, ή τοπογραφία, οί θετικές καί πολιτικές επιστήμες, καθώς και ή πολιτική οικονομία. 4 * 5 Τήν 'ίδια εποχή οί ξένοι παρατηρούσαν μια έ'ντονη καί συστηματική προσπάθεια των Έλλήν(ον να μάθουν ξένες γλώσσες καί να γνωρίσουν τήν πνευματική παραγωγή τής Δ. Ευρώπης. 46 Ή τάση αυτή ήταν εξίσου ή καί περισσότερο εμφανής άπο τήν προσπάθεια για εκμάθηση των αρχαίων ελληνικών. Ήταν επίσης κατανοητό ότι ή πρόοδος πού είχε συντελεστεί στή σκλαβωμένη Ελλάδα είχε προέλθει «σχεδόν ολοκληρωτικά)) άπο τους "Ελληνες τής Διασποράς, καί σε πολύ μικρότερο βαθμό άπο τους "Ελληνες τής Κωνσταντινούπολης. 47 Πέρα άπο τις γενικές παρατηρήσεις, συχνά σχολιάζονται στα ταξιδιωτικά κείμενα τα σχολεία, οί λόγιοι καί τα ελληνικά βιβλία. Ό F. S. Ν. Douglas 48 δήλωνε με κάποια υπερβολή δτι σχεδόν καί το πιο ασήμαντο χωρίο είχε το σχολείο του, αναφερόμενος προφανώς στα «κοινά» σ/ολεΐα. 'Ωστόσο, οί ταξιδιώτες πρόσεχαν, ή σχολίαζαν στα κείμενα τους, σχεδόν αποκλειστικά τα «ελληνικά» σχολεία καί τις μεγαλύτερες σχολές ή ακαδημίες. Φυσικά, οί ιεραπόστολοι έ'δειχναν μεγαλύτερο ενδιαφέρον άπο 44. "Ο.π., σ. 67. William Martin Leake, Travels in Northern Greece, London 1835, τ. 1, σ. 276, τ. 4, σ. 49, 102-3, 388 καί Travels in the Morea, London 1830, τ. 2, σ. 61, 117. ΙΙρβλ. καί John Cam Ilobhouse, A Journey through Albania and Other Provinces of Turkey in Europe and Asia, to Constantinople during the Years 1809 and 1810, London 1813, τ. 2, σ Researches in Greece, σ "Ο.π., σ. 171, 235. J C. Hobhouse, ό'.π., τ. 1, σ. 7L τ. 2, σ W. Eton, A Survey of the Turkish Empire..., London , σ C. N. Sonini, Voyage en Grèce et en Turquie, fait par l'ordre de Louis XVI, et avec l'autorisation de la cour ottomane, Paris 1801, τ. 1, σ Κ. Σιμόπουλος, Ξένοι ταξιόιώτες στην 'Ελλάδα , 'Αθήνα 1973, τ. 2, σ W. Μ. Leake, Travels in Northern Greece, τ. 1, σ Του ί'διου, Researches in Greece, σ Βλ. επίσης Georges Tolias, ό'.π., σποραδικά. 48. "Ο.π., σ

18 242 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ IT Σ, 21 (1997) τους άλλους για τα εκπαιδευτικά πράγματα. Σε γενικές γραμμές ομ,ως οι παρεχόμενες πληροφορίες είναι επιφανειακές και αποσπασματικές, και ή κριτική διάθεση των ταξιδιωτών για το επίπεδο των σπουδών καί τίς γνώσεις των μαθητών πολύ δυσμενής. Πολύ ευνοϊκότερα διατεθειμένοι, καί Ι'σως μερικοί άπο αυτούς εντυπωσιασμένοι, ήταν άπο τίς σχολές της Χίου, των Κυδωνιών, της Σμύρνης, καί καμιά φορά των Ιωαννίνων, στις όποιες αφιέρωναν κάποια θετικά σχόλια. 49 Παρά τήν επί μέρους κριτική, πού συχνά ήταν σκληρή καί άδικη, οι περιηγητές κατέληγαν τελικά στο συμπέρασμα πώς τα υπάρχοντα σχολεία συνέβαλλαν εξαιρετικά στον φωτισμό των Ελλήνων. Ό σχολιασμός του ελληνικού βιβλίου καί της σύγχρονης πνευματικής παραγωγής άπο τους ξένους προϋπέθετε στις περισσότερες περιπτώσεις καί μια στοιχειώδη γνώση τών νέων ελληνικών. Είναι αξιοσημείωτο ότι αρκετοί ταξιδιώτες, καί Οχι μονάχα όσοι άπο αυτούς παρέμειναν στή χώρα για πολλά /ρόνια, είχαν επιχειρήσει να μάθουν νέα ελληνικά καί είχαν φθάσει σέ ένα ικανοποιητικό επίπεδο χειρισμού της γλώσσας, ή τουλάχιστον είχαν αποκτήσει κάποια γενική ιδέα. Αυτό τους επέτρεπε να παρακολουθούν κατά κάποιο τρόπο τίς εκδόσεις, αν καί οι περισσότεροι Οχι μόνο δεν ει/αν διαβάσει, άλλα ούτε καν είχαν εξετάσει τα βιβλία πού ανέφεραν. Μερικοί πληροφορούνταν τίς νέες εκδόσεις άπο τον Λόγιο 'Ερμή. Οι παρουσιάσεις βιβλίων άπο τους ξένους ελληνιστές στον γαλλικό καί γερμ,ανόφωνο τύπο προσέφεραν πολλά στην πληροφόρηση εύρύτερίον στρωμάτων τών χωρών αυτών. Κοινή διαπίστωση όλων τών ταξιδιωτών στον ελλαδικό γ^ρο ήταν 49. Οι πληροφορίες πού εΐχαν οι περισσότεροι για τίς Σχολές πού εγκωμίαζαν δεν ήταν άπο πρώτο χέρι. ΙΙερισσότερη προσοχή στα εκπαιδευτικά θέματα έδιναν οι ιεραπόστολοι, πού μας παρέχουν καί πιο συγκεκριμένα στοιχεία για τή λειτουργία τους. Άπο τους υπόλοιπους ουσιαστικά μόνο δύο "Αγγλοι καί δύο Γάλλοι είχαν στην πραγματικότητα γνωρίσει άπο κοντά τίς Σχολές της Χίου κ?.ί τών Κυδωνιών. Βλ. W. Jowett, δ.π., σ. 53, 60-64, Π. Clogg, «Two Accounts of the Academy of Ayavalik (Kydonies) in ». Reçue des Études du Sud-Est Européen, τ. 10 (1972), σ Του ίδιου, «Ό Parsons καί ό Fisk στο Γυμνάσιο της Χίου», Ό 'Ερανιστής, τ. 5 (1967), σ. 177, 193. P.E. Laurent, Recollée lions of a Classical Tour through Various Parts of Greece, Turkey and Italy, Made in the Years 1818 and 1819, London 1821, σ. 28. J. Fuller, Narrative of a Tour through Some Parts of the Turkish Empire, London 1830, σ A. F. Didot, Notes d'un voyage fail dans le Levant en 1816 ct 1817, Paris 1826, σ M. L. J. comtq de Marcellus, Souvenirs de l'orient, Paris 1839, τ. 1, σ

19 Ε. Τσουγκαράκη, ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ 243 ότι τα έντυπα σπάνιζαν. Ωστόσο, καμιά φορά συναντούσαν μερικές ((πραγματικά έξοχες» εκδόσεις. Είναι πολύ πιθανόν Οτι στα σχόλια τους για τήν έλλειψη βιβλίων δεν λάβαιναν καθόλου υπόψη τα εκκλησιαστικά βιβλία. Συχνά επίσης επανέρχεται ή παρατήρηση δτι δεν υπήρχαν παρά ελάχιστα σχολικά βιβλία. Θεωρούσαν συνήθως απαράδεκτο το φαινόμενο να διδάσκονται τα παιδιά άπο το Ψαλτήρι και τήν Όκτώηχο. Μολονότι αρκετές φορές αναφέρονται στην ύπαρξη βιβλιοθηκών, μοναστικών, σχολικών ή ιδιωτικών, σπανίως γράφουν για τα έντυπα πού βρίσκονταν σε αυτές, έκτος αν επρόκειτο για κάποια εντυπωσιακή σειρά αρχαίων κλασικών ή ευρωπαϊκών βιβλίο^ν, κι αυτό διότι στις βιβλιοθήκες τους ενδιέφεραν κυρίως τα χειρόγραφα. "Αν κρίνουμε πάντως άπο τίς παρεχόμενες πληροφορίες, στις ιδιωτικές βιβλιοθήκες πού είχαν δει τα ξενόγλωσσα βιβλία ήταν τζζρίτζου ισάριθμα με τα ελληνικά, 'ίσως διότι οι βιβλιοθήκες αυτές άνηκαν σέ εμπόρους και γιατρούς καί οχι σέ ιερωμένους ή δασκάλους. 50 Στην πλειονότητα τους οί ξένοι έβλεπαν μέ συγκατάβαση τίς περισσότερες ελληνικές εκδόσεις, και υπογράμμιζαν σχεδόν πάντοτε δτι, αν καί υπήρχε μια επαινετή αΰξηση στην κυκλοφορία νέων βιβλίων, τα δύο τρίτα άπο αυτά αποτελούσαν μεταφράσεις άπο ξένες γλώσσες καί οχι πρωτότυπη παραγωγή. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να βοηθούσε στή διάδοση τών γνώσεων καί τή γνωριμία μέ τή Δ. Ευρώπη, άλλα δέν άφηνε περιθώρια για τήν επίδειξη πρωτοτυπίας, ευφυΐας ή βάθους εκ μέρους τών συγγραφέων. Ή έλλειψη τών χαρακτηριστικών αυτών οφειλόταν, κατά τήν άποψη ορισμένων, στή μ,ακροχρόνια σκλαβιά τους. "Ετσι, ή πνευματική τους παραγωγή αποτελούσε ε'ίτε μια ωχρή απομίμηση τών αρχαίων, 51 ε'ίτε μάταιη απόπειρα πρωτοτυπίας πού παραβίαζε κάθε καλό γοΰσχο και απλότητα. Μόνον δταν στο απώτερο μέλλον οί "Ελληνες θα ανακτούσαν τήν ε λευθερία τους υπήρχε ή ελπίδα να ανακτήσουν καί τήν αρχαία τους ιδιοφυΐα καί γνώση. 52 Κοινή παρατήρηση τών ξένων ήταν πώς οί σύγχρονοι τους "Ελληνες ήταν τελείους στερημένοι άπο κάθε καλό γούστο. Ό Leake επιπλέον ισχυριζόταν δτι, παρά τον έπιδεικνυόμενο ενθουσιασμό τους για κάθε τι το αρχαίο ελληνικό, είχαν στην ουσία μια πολύ ατελή γνώση τής άρχαιότη- 50. Helen Angelomatis-Tsougarakis, δ.π., σ Στο σημείο αύτο χρησιμοποιούσαν τήν κριτική τοϋ ϊδιου του Κοραή, πρβλ. F. S. Ν. Douglas, δ.π., σ W. Μ. Leake, Researches in Greece, σ. 231, 233. II. Holland, Travels in the Ionian Isles, Albania, Thessaly, Macedonia, etc., during the Years 1812 and 1813, London 1815, σ J. C. Hobhouse, δ.π., τ. 2, σ. 579.

20 244 Ο ΕΡΑΝΙΣΪΙΙΣ, 21 (1997) τας καί μια φανερή προτίμηση για τή γαλλική και ιταλική φιλολογία. Ή έλλειψη κλασικού πνεύματος τόσο στα πεζά κείμενα δσο και στην ποίηση των Ελλήνων αποτελούσε μόνιμο αντικείμενο της κριτικής των περισσοτέρων περιηγητών. 53 Παρά την έντονη κριτική σε γενικό επίπεδο, όταν γινόταν αναφορά σε συγκεκριμένους "Ελληνες λογίους συνήθως τα σχόλια ήταν ευνοϊκά. Κατ' αρχήν, όλοι εκτιμούσαν ανεπιφύλακτα και εκφράζονταν με κολακευτικά λόγια για τον Κοραή, τον υπερασπιστή και κόσμημα της Ελλάδας, αν και οι περισσότεροι δεν τον είχαν συναντήσει. Ή εκτίμηση τους δεν βασιζόταν μόνο στο φιλολογικό του έργο άλλα καί στην «αόρατη δραστηριότητα του στην υπηρεσία της χώρας του)), «τις μετριοπαθείς και φρόνιμες συμβουλές του προς τους συμπατριώτες του» πού προσπαθούσαν να τους οδηγήσουν σ' ένα μέσο δρόμο ανάμεσα στους επαναστάτες, πού ήθελαν να προκαλέσουν επανάσταση καί να εγκαθιδρύσουν δημοκρατία, και τον κλήρο, πού μαζί με τους δημογέροντες ήταν αντίθετοι σε κάθε αλλαγή και πρόοδο. Πίστευαν δτι ή αναγέννηση της Ελλάδας θα προερχόταν εξίσου άπο τα γραφτά του Κοραή, τα όπλα των Μανιατών και το εμπόριο της "Υδρας. 4 Το «Υπόμνημα» του Κοραή ήταν γνωστό σε αρκετούς, αποτέλεσε ό μως ειδικά αντικείμενο διεξοδικής συζήτησης άπο τον Bartholdy, προκειμένου να αναιρεθούν οι ισχυρισμοί του. Ό Bartholdy αναγνώριζε οτι ό Κοραής «est sans contredit le plus savant de tous les Grecs vivant aujourd'hui», 55 διαφωνούσε δμως ριζικά με την ωραιοποιημένη εικόνα τών Ελλήνων πού παρουσιάζεται στο «Υπόμνημα» του. "Ετσι στο βιβλίο του επιχειρηματολογεί αναλυτικά προσπαθώντας να καταδείξει τα τρωτά σημεία καί να παρουσιάσει τήν εικόνα τών Ελλήνων πού ο 'ίδιος πίστευε οτι ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα, επιμένοντας ιδιαίτερα στα θέματα της εκπαίδευσης, τών βιβλίων καί το ρόλο της 'Εκκλησίας. 56 Συχνά οι περιηγητές αναφέρονται σε παλαιότερους "Ελληνες λογίους, 53. Πρβλ. W. Μ. Leake, ό'.π., σ W. Μ. Leake, ό'.π., σ Byron, ό'.π., σ J. C. Ilobhouse, ό'.π., τ. 2, σ F. S. Ν. Douglas, ό'.π., σ. 32, Η. Holland, ό'.π., σ Τ. S. Hughes, Travels in Sicily, Greece and Albania, London 1820, τ. 2, σ. 24, 73. Βλ. καί Georges Tolias, ό'.π., σποραδικά. 55. J. L. S. Bartholdy, Voyage en Grèce fail dans les années 1803 et Traduit de l'allemand par A. du C., Paris 1807, τ. 2, σ Για τήν αντίδραση του Κοραή καί του κύκλου του βλ. Georges Tolias, ό'.π., τ. 2, σ. 504 καί έξης.

Αγγελομάτη Τσουγκαράκη (1997). Οι αντιλήψεις των ξένων για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό. The Gleaner, 21,

Αγγελομάτη Τσουγκαράκη (1997). Οι αντιλήψεις των ξένων για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό. The Gleaner, 21, The Gleaner Vol. 21, 1997 Οι αντιλήψεις των ξένων για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό Αγγελομάτη Τσουγκαράκη Ελένη http://dx.doi.org/10.12681/er.214 Copyright 1997 To cite this article: Αγγελομάτη Τσουγκαράκη

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8. Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής

Κεφάλαιο 8. Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής 1 Κεφάλαιο 8 Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής Ανάµεσα στους δασκάλους του Γένους ξεχωρίζουν για τη δράση τους ο λόγιος επαναστάτης Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής, ένας Έλληνας φιλόλογος

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους Αιτιολογική έκθεση Η Επιτροπή Κρατικών Bραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης εργάστηκε για τα βραβεία του 2013, όπως και την προηγούµενη χρονιά, έχοντας επίγνωση α. των µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει

Διαβάστε περισσότερα

Οι Ευρωπαίοι και οι γλώσσες τους

Οι Ευρωπαίοι και οι γλώσσες τους Ειδικό ευρωβαρόμετρο 386 Οι Ευρωπαίοι και οι γλώσσες τους ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στον πληθυσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ευρύτερα ομιλούμενη μητρική γλώσσα είναι η γερμανική (16%), έπονται η ιταλική και η αγγλική (13%

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ

Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ αύξηση πληθυσμού αγροτική επανάσταση (μεγάλα αγροκτήματα νέες μέθοδοι εισαγωγή μηχανημάτων) ανάπτυξη εμπορίου α. Ευρώπη Αφρική Αμερική (τριγωνικό

Διαβάστε περισσότερα

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός κεφάλαιο 6 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648) 2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός Ορισμός Πρόκειται για μια γενικότερη πνευματική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Οι μαθητές με μεγάλη διαφορά απάντησαν «για να ταξιδέψω» [75%] και «γιατί μου αρέσει να μαθαίνω ξένες γλώσσες» [73%]. Μεγάλο ποσοστό επίσης εκφράζει την πρόθεση να τα χρησιμοποιεί

Διαβάστε περισσότερα

ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Σ Η Χάρτα Διασυνδέσεις ΒιΒλιογραφία

ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Σ Η Χάρτα Διασυνδέσεις ΒιΒλιογραφία Η Χάρτα ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ Εκείνη την εποχή η περιοχή που καλύπτει τη σημερινή Ελλάδα ήταν τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο Ρήγας σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, έμαθε γαλλικά, ιταλικά και γερμανικά και

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ 2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ Συμπλήρωση κενών ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): βιβλιοθήκη, Βαλκανική, ανθρωπιστικός, πανεπιστήμιο, χειρόγραφο, Ιταλική, τυπογραφία, σπάνιος. Η Αναγέννηση και

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζα θεμάτων Νέας Ελληνικής Γλώσσας Β Λυκείου GI_V_NEG_0_18247

Τράπεζα θεμάτων Νέας Ελληνικής Γλώσσας Β Λυκείου GI_V_NEG_0_18247 Τράπεζα θεμάτων Νέας Ελληνικής Γλώσσας Β Λυκείου GI_V_NEG_0_18247 Κείμενο [Η επίδραση της τηλεόρασης στην ανάγνωση] Ένα σημαντικό ερώτημα που αφορά τις σχέσεις τηλεόρασης και προτιμήσεων του κοινού συνδέεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών 4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών Στο προηγούμενο κεφάλαιο (4.1) παρουσιάστηκαν τα βασικά αποτελέσματα της έρευνάς μας σχετικά με την άποψη, στάση και αντίληψη των μαθητών γύρω από θέματα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ

ΕΚΘΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ Η έκθεση ακαδημαϊκών ενδιαφερόντων συνοδεύει σχεδόν πάντα την αίτηση για την είσοδο σε οποιοδήποτε πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών. Την έκθεση ακαδημαϊκών ενδιαφερόντων

Διαβάστε περισσότερα

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ Η Μεταξία Κράλλη είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, "Μια φορά

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα»

Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα» Ο συγγραφέας στο νέο του βιβλίο παρουσιάζει μια ορθολογική θέαση της κρίσης Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα» 23 Jan 201611.00 ΜΕΓΕΝΘΥΝΣΗ Συνέντευξη στη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ 1ης ΕΡΕΥΝΑΣ (1 ο Ερευνητικό Ερώτημα)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ 1ης ΕΡΕΥΝΑΣ (1 ο Ερευνητικό Ερώτημα) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας της Β τάξης του Π.Π. ΓΕΛ Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά, με θέμα Ρατσισμός-Ξενοφοβία, τέθηκαν τα παρακάτω ερευνητικά ερωτήματα: 1. Ποιές οι αντιλήψεις των μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

ιοργάνωση από τα τρία ανθρωπιστικά Ινστιτούτα του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών:

ιοργάνωση από τα τρία ανθρωπιστικά Ινστιτούτα του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών: «Η ανακάλυψη της Ελλάδας» Στα Βήµατα του Παυσανία Έκθεση πολυτίµων χειρογράφων, βιβλίων και εικαστικού υλικού ιεθνές Συµπόσιο Επιµορφωτικές ιαλέξεις Virtual Exhibition On line Το έργο του Παυσανία Ελλάδος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ 556 3 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Ματούλας Γεώργιος Δάσκαλος ΔΣ Ευξινούπολης

Διαβάστε περισσότερα

Σόφη Θεοδωρίδου, μια κουβέντα με την Τίνα Πανώριου

Σόφη Θεοδωρίδου, μια κουβέντα με την Τίνα Πανώριου Σόφη Θεοδωρίδου, μια κουβέντα με την Τίνα Πανώριου Ιούλιος 24, 2018 Τίνα Πανώριου panoriout@gmail.com «Υ π ά ρ χ ο υ ν ό μ ω ς π ά ν τ α π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι ς μ ε μ ο ν ω μ έ ν ε ς, π ο υ οι γ υ ν α ί

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο: Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 20/11/2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100. Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο

Κεφάλαιο: Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 20/11/2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100. Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο Μάθημα/Τάξη: Ν. Γλώσσα Γ' ΕΠΑΛ Κεφάλαιο: Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 20/11/2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100 Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο Τον Μάιο του 2017 δημοσιοποιήθηκαν αποτελέσματα έρευνας του

Διαβάστε περισσότερα

Μέγας Αλέξανδρος, ο Σλάβος (ένα σκοπιανό ανέκδοτο)

Μέγας Αλέξανδρος, ο Σλάβος (ένα σκοπιανό ανέκδοτο) ΝΩΣΗ ΛΛΗΝΩΝ ΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΒΑΔΗΣ ΒΥΡΤΕΜΒΕΡΓΗΣ α.σ. Vereinigung Griechischer Wissenschaftler und Intellektueller Baden-Württemberg e.v. Μέγας Αλέξανδρος, ο Σλάβος (ένα σκοπιανό ανέκδοτο) Κώστας

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1. Ύστερη Μεσαιωνική Περίοδος - Η Ύστερη Μεσαιωνική περίοδος ξεκινάει από τον 11 ο αι., ο οποίος σηματοδοτεί την έναρξη μίας διαφορετικής

Διαβάστε περισσότερα

Βιβλιοπαρουσίαση του μυθιστορήματος Τα Ψηλά Βουνά

Βιβλιοπαρουσίαση του μυθιστορήματος Τα Ψηλά Βουνά Βιβλιοπαρουσίαση του μυθιστορήματος Τα Ψηλά Βουνά Το 1877 γεννήθηκε στο Καρπενήσι ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου. Ήταν Έλληνας λογοτέχνης, ποιητής, διηγηματογράφος, δημοσιογράφος, κριτικός τέχνης και ακαδημαϊκός,

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ ΟΥΣΑ: ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ:. Σας παρακαλούμε, απαντώντας στα δύο ερωτηματολόγια που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΟΥΜΕ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΟΥΜΕ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η Περίληψη είναι μικρής έκτασης κείμενο, με το οποίο αποδίδεται συμπυκνωμένο το περιεχόμενο ενός ευρύτερου κειμένου. Έχει σαν στόχο την πληροφόρηση των άλλων, με λιτό και περιεκτικό τρόπο, για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΑ)

ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΑ) 11 0 ΓΕΛ ΠΑΤΡΑΣ Σχ.2014-15 Τμήμα Α1 ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΑ) 1.Κριτήρια επιλογής θέματος Ενδιαφέρον περιεχόμενο Μας αρέσει αυτό το θέμα Είχαμε συνεργαστεί τα προηγούμενα χρόνια γι αυτό

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

Οι συγγραφείς του τεύχους

Οι συγγραφείς του τεύχους Οι συγγραφείς του τεύχους Οι συγγραφείς του τεύχους [ 109 ] Ο Θανάσης Αγάθος είναι λέκτορας Νεο ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Είμαστε τυχεροί που είμαστε δάσκαλοι Α ΛΥΚΕΙΟΥ 20\ 11\2016 ΚΕΙΜΕΝΟ: Υπάρχει ιδανικός ομιλητής της γλώσσας; Δεν υπάρχει στη γλώσσα «ιδανικός ομιλητής». Θα διατυπώσω εδώ μερικές σκέψεις

Διαβάστε περισσότερα

<5,0 5,0 6,9 7 7,9 8 8,9 9-10

<5,0 5,0 6,9 7 7,9 8 8,9 9-10 ΚΡΙΤΗΡΙΑ Εύρος θέματος Τίτλος και περίληψη Εισαγωγή Βαθμολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ CERN ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ. Γόννοι, 11/03/2016

ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ CERN ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ. Γόννοι, 11/03/2016 ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ CERN ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ Γόννοι, 11/03/2016 Tην Παρασκευή 11 Μαρτίου 2016 στις 11 το πρωί το Λύκειο Γόννων συνδέθηκε απευθείας με το CERN, το μεγαλύτερο ερευνητικό

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Α1. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη σπουδαιότητα των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης. Αρχικά τονίζει πως

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ (10.11.2010) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς Κεφάλαιο 3: Κυκλοφορούμε με ασφάλεια) ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος και τον τόνο της αποτίμησης γ) τα στοιχεία της ιστορικής

Διαβάστε περισσότερα

Ανδρέας Ανδρικόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Χίος, 9/04/2014

Ανδρέας Ανδρικόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Χίος, 9/04/2014 Ανδρέας Ανδρικόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Χίος, 9/04/2014 Η επιστήμη είναι ένα συστηματικό πλαίσιο αρχών που εξυπηρετεί την προσπάθειά μας να καταλάβουμε το φυσικό και κοινωνικό μας περιβάλλον.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι 1 Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Ο πολιτισμός στη βαρβαρική δύση (5 ος 8 ο ς αι.) Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας 2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11 Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος 2017-11:11 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει γράψει περίπου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΥΚΛΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Βασίλης Καραγιάννης Η παρέμβαση πραγματοποιήθηκε στα τμήματα Β2 και Γ2 του 41 ου Γυμνασίου Αθήνας και διήρκησε τρεις διδακτικές ώρες για κάθε τμήμα. Αρχικά οι μαθητές συνέλλεξαν

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή Γνώμη. Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015

Κοινή Γνώμη. Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015 Κοινή Γνώμη Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015 Έννοια, ορισμός και ανάλυση Κοινής Γνώμης Κοινή γνώμη είναι η γνώμη της πλειοψηφίας των πολιτών, πάνω σε ένα ζήτημα που αφορά την

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή;

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα

Σήμερα κινδυνεύουμε είτε να μας απορροφήσουν τα δεινά του βίου και να μας εξαφανίσουν κάθε

Σήμερα κινδυνεύουμε είτε να μας απορροφήσουν τα δεινά του βίου και να μας εξαφανίσουν κάθε Οι Έλληνες φώτισαν τον κόσμο με τα δικά τους έργα σήμερα πρέπει να βρούμε ξανά τις δικές τους ιδιότητες Περίληψη: Η σοφία της ψυχής είναι μια ξεχασμένη ιδιότητα που ο άνθρωπος πρέπει πάλι να την βρει για

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος 2015-2016 ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο Έ να πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που αντιμετωπίζουν έντονο άγχος, δυσθυμία, «κατάθλιψη» έχει την «τάση» να αποδίδει λανθασμένα τις ψυχικές αυτές καταστάσεις, σε έναν «προβληματικό εαυτό του», (μία δυστυχώς

Διαβάστε περισσότερα

Επιστολή : Νεοελληνική Γλώσσα για το Γυμνάσιο

Επιστολή : Νεοελληνική Γλώσσα για το Γυμνάσιο Επιστολή : Νεοελληνική Γλώσσα για το Γυμνάσιο Η επιστολή ή το γράμμα είναι ένα είδος επικοινωνιακού λόγου, πολύ χρήσιμο για την κοινωνική μας ζωή. Υπάρχουν διάφορα είδη επιστολών. Μια επιστολή μπορεί να

Διαβάστε περισσότερα

Ο θεσμός των Ευρωπαϊκών Σχολείων. οργάνωση και λειτουργία

Ο θεσμός των Ευρωπαϊκών Σχολείων. οργάνωση και λειτουργία Ο θεσμός των Ευρωπαϊκών Σχολείων οργάνωση και λειτουργία Μαρία Φουσέκα, φιλόλογος 1 Τα Ευρωπαϊκά Σχολεία είναι επίσημα εκπαιδευτικά ιδρύματα που συστάθηκαν, αρχικά, για τα παιδιά των υπαλλήλων της Ε.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 20-05-2004 Α. Σύμφωνα με ξένο συγγραφέα παρατηρεί ο Παπανούτσοςο βασικός λόγος που ο άσκαλος επαναπαύεται στις πνευματικές του κατακτήσεις είναι ότι οι μαθητές του

Διαβάστε περισσότερα

Ορθή επανάληψη: Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για υποψηφίους διδάκτορες στο πλαίσιο της χρηµατοδοτούµενης Πράξης Κύρτου Πλέγµατα

Ορθή επανάληψη: Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για υποψηφίους διδάκτορες στο πλαίσιο της χρηµατοδοτούµενης Πράξης Κύρτου Πλέγµατα Ορθή επανάληψη: Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για υποψηφίους διδάκτορες στο πλαίσιο της χρηµατοδοτούµενης Πράξης Κύρτου Πλέγµατα Αθήνα, 22/7/2013 To Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύµατος

Διαβάστε περισσότερα

ΙΙΙ. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ.

ΙΙΙ. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ. ΙΙΙ. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ. Είδαμε πως το 4.2% των μαθητών στο δείγμα μας δεν έχουν ελληνική καταγωγή. Θα μπορούσαμε να εξετάσουμε κάποια ειδικά χαρακτηριστικά αυτών των ξένων μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

Όσα Μπορείς Να Δεις Μόνο Όταν Δεν Βιάζεσαι

Όσα Μπορείς Να Δεις Μόνο Όταν Δεν Βιάζεσαι Όσα Μπορείς Να Δεις Μόνο Όταν Δεν Βιάζεσαι THE THINGS U CAN SEE_GR FINAL N.indd 15 THE THINGS U CAN SEE_GR FINAL N.indd 16 π ρ ο λ ο γ ο σ Ως μοναχοσ του διαλογισμού Ζεν και πρώην καθηγητής σε ένα μικρό

Διαβάστε περισσότερα

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας 1 2 Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας μας, διεξήγαγε έρευνα ανάμεσα στους συμμαθητές μας.

Διαβάστε περισσότερα

_ _scope7 1 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ Η ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

_ _scope7 1 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ Η ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 001-224_978-960-482-043-6_scope7 1 1 1821 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ ΚΡΑΤΟΥΣ Α ΤΟΜΟΣ Η ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΛΕΝΗ ΑΓΓΕΛΟΜΑΤΗ-ΤΣΟΥΓΚΑΡΑΚΗ 001-224_978-960-482-043-6_scope7 5 5 Περιεχόµενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9 1 Ο ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Καλαμπάκας, σε ένα χώρο περίπου 1000 τ.μ και έχει εκπαιδευτικό και πολιτιστικό προσανατολισμό.

Καλαμπάκας, σε ένα χώρο περίπου 1000 τ.μ και έχει εκπαιδευτικό και πολιτιστικό προσανατολισμό. To Μουσείο Ελληνικής Παιδείας βρίσκεται στο κέντρο της πόλης της Καλαμπάκας, σε ένα χώρο περίπου 1000 τ.μ και έχει εκπαιδευτικό και πολιτιστικό προσανατολισμό. Σκοπός: Στο γεωγραφικό χώρο του ελληνισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΙΛΙΑΜ ΛΑΝΤΕΪ συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

ΟΥΙΛΙΑΜ ΛΑΝΤΕΪ συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη Ημερομηνία 25/2/2015 Μέσο Συντάκτης Link diastixo.gr Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης http://diastixo.gr/sinentefxeis/xenoi/3524-william-landay ΟΥΙΛΙΑΜ ΛΑΝΤΕΪ συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη Δημοσιεύτηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΡΜΑΡΑ Καθηγητή του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου ΟΜΙΛΙΑ

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΡΜΑΡΑ Καθηγητή του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου ΟΜΙΛΙΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΡΜΑΡΑ Καθηγητή του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου ΟΜΙΛΙΑ Κυρίες και Κύριοι, Είναι μοιραίο, όταν ακολουθείς ως ομιλητής τους συγκεκριμένους σπουδαίους προλαλήσαντες να πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Η λειτουργία των Εδρών Νεοελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού και τα προγράμματα Ελληνικών σπουδών στη Λετονία

Η λειτουργία των Εδρών Νεοελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού και τα προγράμματα Ελληνικών σπουδών στη Λετονία Η λειτουργία των Εδρών Νεοελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού και τα προγράμματα Ελληνικών σπουδών στη Λετονία ΣΑΝΤΡΑ ΚΡΟΠΑ Πρόεδρος του Συλλόγου Φιλελλήνων της Λετονίας «Ο Ερμής» Ο ελληνισμός για τον καθένα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ ΟΥΣΑ: ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ:. Σας παρακαλούμε, απαντώντας στα δύο ερωτηματολόγια που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Η επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ 556 3 Ο ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Ματούλας Γεώργιος άσκαλος Σ Ευξινούπολης

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ

Διαβάστε περισσότερα

Σταμούλου Αναστασία-Διονυσία 7ο Λύκειο Καλλιθέας Α4

Σταμούλου Αναστασία-Διονυσία 7ο Λύκειο Καλλιθέας Α4 Σταμούλου Αναστασία-Διονυσία 7ο Λύκειο Καλλιθέας Α4 Ευχαριστίες Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αποδώσω τις ευχαριστίες μου σε όσους βοήθησαν με τον τρόπο τους στην εκπόνηση αυτής της εργασίας. Αρχικά, θα

Διαβάστε περισσότερα

Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας»

Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας» Τετάρτη, 04/10/2017 Συνεντεύξεις Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας» «Η αρμονική συμβίωση των λαών είναι εφικτή.» «Έχω μάθει να

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ: No 1. Προς. Τσιμισκή 29. 54626 Θεσσαλονίκη ΕΡΕΥΝΑ. Ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης με τα νησιά του Βορείου Αιγαίου

ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ: No 1. Προς. Τσιμισκή 29. 54626 Θεσσαλονίκη ΕΡΕΥΝΑ. Ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης με τα νησιά του Βορείου Αιγαίου Εταιρία Ερευνών-Δημοσκοπήσεων Τσιμισκή 3 54625 Θεσσαλονίκη ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ: No 1 Προς ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΕΒΕΘ) Τσιμισκή 29 54626 Θεσσαλονίκη ΕΡΕΥΝΑ Ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Γυμνασίου. Γυμνάσιο Βεργίνα,

Ιστορία Γυμνασίου. Γυμνάσιο Βεργίνα, Ιστορία Γυμνασίου Γυμνάσιο Βεργίνα, 2012-2013 Ιστορία «Ιστορία, το φως της αλήθειας κι ο δάσκαλος της ζωής» Κικέρων, Ρωμαίος ρήτορας & πολιτικός Διδάσκουμε Ιστορία Α Γυμνασίου: Κ.Μιλτιάδου, Ν.Κασεττά-

Διαβάστε περισσότερα

Γρηγόριος Ξενόπουλος, απόπειρα παρουσίασης της ζωής και του έργου του.

Γρηγόριος Ξενόπουλος, απόπειρα παρουσίασης της ζωής και του έργου του. Γρηγόριος Ξενόπουλος, απόπειρα παρουσίασης της ζωής και του έργου του. Στοιχεία για τη ζωή του Ο Γ. Ξενόπουλος γεννήθηκε στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης το 1867 και πέθανε στην Αθήνα το 1951. Καταγόταν

Διαβάστε περισσότερα

www.kalymnikifilia.gr

www.kalymnikifilia.gr Η επιρροή του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας στη διαμόρφωση του ρωσικού εκπαιδευτικού συστήματος (το παράδειγμα των Εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Μόσχας) ΒΑΝΤΙΜ ΓΙΑΡΟΒΟÏ Kαθηγητής μουσικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Κεφάλαιο 2 ο

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Κεφάλαιο 2 ο ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ Κεφάλαιο 2 ο Η Επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων 2.1. Εισαγωγικές έννοιες Ο επιστημονικός κλάδος

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη περίπτωσης: «Εκκλησία και νέοι» Ζαπάντες Διονύσιος Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Πατρών Επιβλέπων καθηγητής: Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος

Μελέτη περίπτωσης: «Εκκλησία και νέοι» Ζαπάντες Διονύσιος Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Πατρών Επιβλέπων καθηγητής: Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος Μελέτη περίπτωσης: «Εκκλησία και νέοι» Ζαπάντες Διονύσιος Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Πατρών Επιβλέπων καθηγητής: Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος Σκοπός της έρευνας Η παρούσα εργασία αποτελεί μελέτη περίπτωσης.

Διαβάστε περισσότερα

9l')lI21)l ftqft11(jl P.J-FΣ jl)l OfTCP)l ΦΙΆ 'Σ 'ΣTJ{W rι'ά ΞΚ 21 '2 rι'ory 13 V ijjf:μdrrι1(οry'σχοjlρ.ιοrycpο210ry

9l')lI21)l ftqft11(jl P.J-FΣ jl)l OfTCP)l ΦΙΆ 'Σ 'ΣTJ{W rι'ά ΞΚ 21 '2 rι'ory 13 V ijjf:μdrrι1(οry'σχοjlρ.ιοrycpο210ry ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ feqx[')ltσi)i: 9l'CPQrι'01(Ojljl 021121)l 'Σ1(jljf1QW 'Σq)l 9l')lI21)l ftqft11(jl P.J-FΣ jl)l OfTCP)l ΦΙΆ 'Σ 'ΣTJ{W rι'ά ΞΚ 21 '2 rι'ory

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ; Η επαγγελματική ανάπτυξη και η ανθρώπινη ανάπτυξη συνδέονται. Η εξελικτική πορεία του ατόμου δεν κλείνει με την είσοδό του στο επάγγελμα ή σε έναν οργανισμό αλλά αντίθετα, την στιγμή εκείνη αρχίζει μία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ»

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΙΣΗΓΗΣΗ: «Πρακτικές αξιολόγησης κατά τη διδασκαλία των Μαθηματικών» Γιάννης Χριστάκης Σχολικός Σύμβουλος 3ης Περιφέρειας

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 5 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α

Διαβάστε περισσότερα

στις οποίες διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί και οι πολιτισμικοί όροι για τη δημοκρατική ισότητα: στη δυτική αντίληψη της ανθρώπινης οντότητας, το παιδί

στις οποίες διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί και οι πολιτισμικοί όροι για τη δημοκρατική ισότητα: στη δυτική αντίληψη της ανθρώπινης οντότητας, το παιδί 160 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τα δικαιώματα του παιδιού και οι συνέπειες της αναγνώρισής τους σε διεθνές επίπεδο αντιπροσωπεύουν μια τεράστια αλλαγή των αντιλήψεων και των νοοτροπιών για το παιδί, γεγονός που συνοδεύτηκε

Διαβάστε περισσότερα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα 1 Ένα γόνιμο μέλλον Ένα γόνιμο μέλλον χρειάζεται μια καλή συνείδηση στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα Χρειαζόμαστε οι Έλληνες να συνδεθούμε πάλι

Διαβάστε περισσότερα

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΣΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΣΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΣΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ Οδηγός για έρευνα οικογενειακής ιστορίας Λίκα Χαρίκλεια Κατσάκη Έκδοση Lica H. Catsakis 71 s. Chalon Dr. St. George, Utah 84770, U.S.A. URL: http://www.greekgenealogy.org E-mail:

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3 η - ΦΥΣΗ. Σήμερα (αρνητικά):

Ενότητα 3 η - ΦΥΣΗ. Σήμερα (αρνητικά): Ενότητα 3 η - ΦΥΣΗ Θετικά: μας ηρεμεί μας χαλαρώνει μας ψυχαγωγεί (ταξίδια, εκδρομές, συναντήσεις) μας παρέχει τα βασικά είδη διατροφής και επιβίωσης (αέρας, νερό, τροφή) Σήμερα (αρνητικά): Ο άνθρωπος:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΟ [Αξίες της τηλεόρασης, οικογένεια και σχολείο]

ΚΕΙΜΕΝΟ [Αξίες της τηλεόρασης, οικογένεια και σχολείο] 41 Διαγώνισµα 31 Νέοι & Τηλεόραση ΚΕΙΜΕΝΟ [Αξίες της τηλεόρασης, οικογένεια και σχολείο] Η τηλεόραση επηρεάζει τις πεποιθήσεις, τις αξίες και τις συµπεριφορές των τηλεθεατών. Όµως, δεν επιδρά σε όλους

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός. Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας

Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός. Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας ελληνιστικός ονομάστηκε o πολιτισμός που προήλθε από τη σύνθεση ελληνικών και ανατολικών στοιχείων κατά τους τρεις

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΕΡΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΑΤΡΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: Θέμα: Σύγκριση Παλαιών Νέων Θεάτρων

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΕΡΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΑΤΡΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: Θέμα: Σύγκριση Παλαιών Νέων Θεάτρων ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΕΡΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΑΤΡΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:2015-2016 Θέμα: Σύγκριση Παλαιών Νέων Θεάτρων ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ: ΑΓΚΑΓΗ ΘΕΟΔΩΡΑ ΑΘΗΝΑ ΑΦΑΛΩΝΙΑΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας Πρόλογος Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας αποτελεί δημόσιο αγαθό, το οποίο πρέπει να παρέχεται χωρίς περιορισμούς και εμπόδια στα μέλη της κοινωνίας. Οι πολύπλευρα πληροφορημένοι

Διαβάστε περισσότερα

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο Μαρία Παπαδοπούλου ΠΩΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Η διδακτέα ύλη αντιμετωπίζεται με «ακαδημαϊκό» τρόπο. Θεωρητική προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ Ευρωβαρόμετρο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Τακτικό EB 69.2) - Άνοιξη 2008 Αναλυτική σύνθεση

ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ Ευρωβαρόμετρο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Τακτικό EB 69.2) - Άνοιξη 2008 Αναλυτική σύνθεση Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας Διεύθυνση Γ Σχέσεις με τους πολίτες ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ 15/09/2008 ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2009 Ευρωβαρόμετρο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Τακτικό EB 69.2) - Άνοιξη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. δ.λάθος. ε.σωστό Β2.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. δ.λάθος. ε.σωστό Β2. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Το κείμενο διερευνά το περιεχόμενο των όρων παιδεία και εκπαίδευση και τη μεταξύ τους σχέση. Ο Μαρωνίτης αρχικά εξετάζοντας τη σημασία τους διαχρονικά, ξεκινώντας από την αρχαιότητα, διακρίνει

Διαβάστε περισσότερα

Project A2- A3. Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο. Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη

Project A2- A3. Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο. Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη Project A2- A3 Α Φαλήρου 1ο ΓυμνάσιοΤάξη Παλαιού Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ PROJECT Τα ενδιαφέροντα μας Ξεκινήσαμε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας Ομιλία με θέμα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ Εκδήλωση αριστούχων μαθητών: Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Κείμενο 1 Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί ήδη πεδίο δραστηριότητας, αλλά και ανταγωνισμού των γλωσσών. Από την εποχή της ίδρυσης

Διαβάστε περισσότερα

Θεοδωράκης, Γ., & Χασάνδρα, Μ. (2006). Θεσσαλονίκη. Εκδ. Χριστοδουλίδη

Θεοδωράκης, Γ., & Χασάνδρα, Μ. (2006). Θεσσαλονίκη. Εκδ. Χριστοδουλίδη Θεοδωράκης, Γ., & Χασάνδρα, Μ. (2006). Θεσσαλονίκη. Εκδ. Χριστοδουλίδη Μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία οι μαθητές δέχονται κυρίως γνώσεις που είτε τις απομνημονεύουν για ένα χρονικό διάστημα, είτε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 22 ΜΑΪΟΥ 2006 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΚΕΙΜΕΝΟ Πολύς λόγος έχει γίνει

Διαβάστε περισσότερα

Παρασκευή, 15 Νοεμβρίου 2013, ώρα: 5:30 μ.μ. Ξενοδοχείο Hilton Park

Παρασκευή, 15 Νοεμβρίου 2013, ώρα: 5:30 μ.μ. Ξενοδοχείο Hilton Park Χαιρετισμός του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κυριάκου Κενεβέζου, εκ μέρους του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Αναστασιάδη στην τελετή αποφοίτησης του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου Παρασκευή,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΛΕ ΒΙΒΛΙΟΤΕΤΡΑΔΙΑ. ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΛΕ ΒΙΒΛΙΟΤΕΤΡΑΔΙΑ. ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΛΕ ΒΙΒΛΙΟΤΕΤΡΑΔΙΑ. ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ by Τaλκ/ Αύγουστος 29, 2018/ Χωρίς σχόλια Οι εκπαιδευτικοί Ευαγγελία Δεσύπρη και Κωνσταντίνα Μάρκου υπογράφουν τη νέα,

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Διαγώνισµα 01.04. Διάλογος Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η τυπική διαδικασία καθηµερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - µαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια

Διαβάστε περισσότερα

Γιώτα Γουβέλη: Ως προς την ιστορική έρευνα, Η νύφη της Μασσαλίας ήταν το πιο απαιτητικό από όλα μου τα βιβλία

Γιώτα Γουβέλη: Ως προς την ιστορική έρευνα, Η νύφη της Μασσαλίας ήταν το πιο απαιτητικό από όλα μου τα βιβλία Ημερομηνία 29/08/2016 Μέσο Συντάκτης bookcity.gr Ελίζα Νάστου Link http://bit.ly/2blbtqq Γιώτα Γουβέλη: Ως προς την ιστορική έρευνα, Η νύφη της Μασσαλίας ήταν το πιο απαιτητικό από όλα μου τα βιβλία Το

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Εισαγωγή Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται το σύστηµα των Γενικών Εξετάσεων για την εισαγωγή στην τριτοβάθµια εκπαίδευση το οποίο ίσχυσε την περίοδο 1983-1999 και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΥΓΗΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 21 ης ΜΑΪΟΥ

ΠΑΝΥΓΗΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 21 ης ΜΑΪΟΥ 21 η ΜΑΪΟΥ 1864 21 η ΜΑΪΟΥ 2016 152 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΟΡΜΟ ΠΑΝΥΓΗΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 21 ης ΜΑΪΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ κ. ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΑΘ. ΧΑΡΧΑΛΑΚΗ ΚΥΘΗΡΑ, 21 η ΜΑΪΟΥ 2016 [1] Σεβασμιώτατε

Διαβάστε περισσότερα