ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ (Alectoris graeca) ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ (Alectoris chukar) ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ (Alectoris graeca) ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ (Alectoris chukar) ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ"

Transcript

1 ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ (Alectoris graeca) ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ (Alectoris chukar) ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΜΑΡΤΙΟΣ 2007

2 Η ενδυνάμωση των φυσικών πληθυσμών της πέρδικας στη χώρα μας μπορεί να επιτευχθεί, από τη στιγμή που οι κυριότεροι εμπλεκόμενοι φορείς (κράτος, ομοσπονδίες και κυνηγετικοί σύλλογοι), ευαισθητοποιηθούν και συντονιστούν, ώστε να τεθούν σε εφαρμογή τα απαραίτητα διαχειριστικά μέτρα. Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από τη Δ ΚΟΣΕ Εκφράζουμε θερμές ευχαριστίες σε όλους τους ανώνυμους κυνηγούς και θηροφύλακες που χορήγησαν δείγματα πέρδικας στον κ. Ευάγγελο Χατζηνίκο της Δ ΚΟΣΕ. Επιπλέον, θερμές ευχαριστίες εκφράζουμε στους Δημήτριο Τάσιο, Κωνσταντίνο Γκριτζέλα, Βασίλειο Ιωαννίδη και Στ. Πεταλόπουλο για τη συλλογή δειγμάτων από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. 1

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 6 SUMMARY 7 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ - ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΥΟ ΕΙΔΗ ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ALECTORIS GRAECA ALECTORIS CHUKAR ΔΙΑΦΟΡΕΣ Α. graeca- Α. chukar ΥΒΡΙΔΙΣΜΟΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ALECTORIS ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΚΥΡΙΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΤΗΣ ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ - ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ (DNA) ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΑΚΟ DΝΑ Κυτόχρωμα b Βρόχος εκτόπισης (D-loop) Μεθοδολογίες ανάλυσης του mtdna και Φυλογενετικές σχέσεις ΜΙΚΡΟΔΟΡΥΦΟΡΙΚΟ DΝΑ Γενετικές αναλύσεις με τη χρήση μικροδορυφορικών δεικτών σε πτηνά ΣΚΟΠΟΣ ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΟΛΙΚΟΥ DNA ΑΛΥΣΙΔΩΤΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΠΟΛΥΜΕΡΑΣΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ DNA 45 2

4 Ανάλυση πολυμορφισμού μιτοχονδριακού DNA Ενίσχυση του βρόχου εκτόπισης Ενίσχυση της περιοχής του cyt- b Πέψεις με ένζυμα περιορισμού Στατιστική ανάλυση Ανάλυση πολυμορφισμού μικροδορυφορικού DNA Στατιστική ανάλυση ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΑΚΟΥ DNA Βρόχος εκτόπισης Κυτόχρωμα b Κατανομή και ποικιλότητα μιτοχονδριακών απλοτύπων ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΙΚΡΟΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Αφαίρεση παρόμοιων δειγμάτων Γενότυποι Συχνότητες αλληλομόρφων Υπαρξη υβριδίων Γενετική διαφοροποίηση στα δυο είδη ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΑΚΟ DNA Ενίσχυση του βρόχου εκτόπισης και του κυτοχρώματος b Ποικιλότητα απλοτύπων και ποικιλομορφία πληθυσμών ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΔΟΡΥΦΟΡΙΚΩΝ ΤΟΠΩΝ Ταυτοποίηση ειδών και υβριδίων Επίπεδα ποικιλομορφίας Ανάλυση γενετικών παραμέτρων στα δυο είδη και σύγκριση με σχετικές μελέτες Μέσος αριθμός αλληλομόρφων Παρατηρούμενη και αναμενόμενη ετεροζυγωτία Συμπεράσματα Ανισορροπία Hardy Weinberg & Ύπαρξη Υποπληθυσμών 92 3

5 8. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΟΥΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΠΕΡΔΙΚΑΣ Η τεχνητή εκτροφή νησιώτικης πέρδικας και η απελευθέρωσή της ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ «ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΗ» ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ, ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 122 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΑΙ ΕΚΤΡΟΦΕΙΑ ΘΗΡΑΜΑΤΩΝ 123 Ι.A. ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΕΣ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 124 I.B. ΕΚΤΡΟΦΕΙΑ ΘΗΡΑΜΑΤΩΝ 125 Ι.Γ. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗΣ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΟΖΙΑΚΑ 126 Ι.Δ. ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ 127 4

6 ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ* 1. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ, Επιστημονικός υπεύθυνος, Καθηγητής, Τομέας Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας, Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τηλ.: και , Fax: , 2. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, Καθηγητής, Εργαστήριο Άγριας Πανίδας & Ιχθυοπονίας, Γλυκέων Υδάτων, Τομέας Λιβαδοπονίας & Άγριας Πανίδας, Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τηλ , Fax: , 3. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ, Λέκτορας, Τομέας Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας, Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τηλ.: , Fax: , 4. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΣ, MSc, Δασολόγος, Δ Κυνηγετική Ομοσπονδία Στερεάς Ελλάδας, Φωκίωνος 8 και Ερμού, Τ.Κ Αθήνα, Τηλ , , Fax: , dkose@otenet.gr 5. Δρ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΑΝΙΟΣ, Δασολόγος 6. Βιολόγος MSc ΠΑΝΩΡΑΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ (ΑΠΘ) 7. Βιολόγος MSc, ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΕΡΒΕΡΗΣ (ΑΠΘ) 8. Βιολόγος MSc ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΗΛΑΒΕΡΙΔΟΥ (ΑΠΘ) 9. Βιολόγος ΑΝΔΡΕΑΚΟΥ ΕΙΡΗΝΗ (ΑΠΘ) 10. Βιολόγος ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ (ΑΠΘ) 11. Βιολόγος ΔΡΙΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (ΑΠΘ) 12. Βιολόγος ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ (ΑΠΘ) 13. Βιολόγος ΛΑΠΠΑ ΜΑΡΙΑ (ΑΠΘ) *Σημείωση. Ουδείς από τους παραπάνω αμείφθηκε από το πρόγραμμα 5

7 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στον Ελλαδικό χώρο απαντώνται δύο είδη πέρδικας του γένους Alectoris (A. graeca και A. chukar). Η A. graeca ή ορεινή πέρδικα αποτελεί βασικό και δημοφιλές θήραμα για χιλιάδες κυνηγούς σε όλη τη χώρα, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική συρρίκνωση των πληθυσμών της. Η A. chukar ή νησιώτικη πέρδικα εκτρέφεται σε ευρεία κλίμακα και απελευθερώνεται μέσα στα όρια της φυσικής εξάπλωσής της, ενώ παλιότερα απελευθερωνόταν και εκτός αυτών. Οι φυσικοί πληθυσμοί και αυτού του είδους έχουν μειωθεί σημαντικά σε πολλά νησιά του Αιγαίου. Στην παρούσα ερευνητική δραστηριότητα εκτιμήθηκε η γενετική δομή και ο βαθμός γενετικής ποικιλότητας των πληθυσμών των δύο ειδών με μοριακές μεθοδολογίες (μέθοδος PCR- RFLPs σε δύο περιοχές του μιτοχονδριακού γονιδιώματος, καθώς επίσης με τη χρήση αρκετών μικροδορυφορικών δεικτών του πυρηνικού DNA). Συλλέχθηκαν 342 δείγματα από 39 περιοχές της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας, τη Βαλκανική, την Ισπανία και την Κύπρο και ένα εκτροφείο. Από τα άτομα αυτά, με τη μέθοδο της PCR ενισχύθηκε η περιοχή του κυτοχρώματος b και του βρόχου εκτόπισης του μιτοχονδριακού DNA και ακολούθησε πέψη με ενδονουκλεάσες περιορισμού, ενώ σε αυτόματο μηχάνημα γενοτύπησης προσδιορίστηκε η γενετική σύσταση των ατόμων σε 11 πολυμορφικούς μικροδορυφορικούς δείκτες. Εκτιμήθηκε η ενδοειδική και διαειδική ποικιλότητα και η γενετική απόσταση ανάμεσα στα δύο είδη. Οι τιμές ποικιλομορφίας μέσα στα δύο είδη ήταν παρόμοιες με μελέτες σε άλλες περιοχές εξάπλωσης τους. Επιτεύχθηκε η διάκριση και ταυτοποίηση των δύο ειδών με κατάλληλα ένζυμα περιορισμού και με μικροδορυφορικούς τόπους. Επιπλέον, κατέστη δυνατή η διάκριση των δύο ειδών από άλλα είδη και υποείδη του γένους Alectoris. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης του μιτοχονδριακού γονιδιώματος βρίσκονται σε συμφωνία με αυτά της ανάλυσης του πυρηνικού γονιδιώματος. Προσδιορίστηκε η κατανομή των δύο ειδών και η ύπαρξη υβριδίων στον ελλαδικό χώρο. Τουλάχιστον στη νησιωτική πέρδικα φαίνεται να υπάρχουν διακριτοί υποπληθυσμοί. Σε αρκετές περιπτώσεις διαπιστώθηκε η ύπαρξη της νησιώτικης πέρδικας σε περιοχές εξάπλωσης της ορεινής και το αντίθετο σε ελάχιστες περιπτώσεις. Μεταξύ των δειγμάτων εντοπίστηκαν 34 άτομα (11,93%) που έφεραν χαρακτηριστικά αλληλόμορφα και από τα δύο είδη και τα οποία ενδεχομένως αποτελούν υβρίδια μεταξύ των δύο ειδών. Τα δεδομένα επέτρεψαν τη διατύπωση αναλυτικού μοντέλου διαχείρισης των φυσικών πληθυσμών της ορεινής και νησιώτικης πέρδικας. 6

8 SUMMARY Department of Genetics, Development and Molecular Biology School of Biology, Aristotle University of Thessaloniki Thessaloniki, Macedonia, Greece Tel , Fax , Two Alectoris species are found in Greece: a) Alectoris graeca (distributed widely in continental Greece) and, b) Alectoris chukar (found mostly in Greek islands). In the last years their populations are declining due to various reasons, i.e. habitat change, so the study of the genetic structure of Greek partridges was necessary. The project was supported and financially aided, by D KOSE (D Hunting Federation of Greece). In the present work the evaluation of the genetic variability and differentiation of natural populations of both species was conducted. 342 samples of both species were collected from 39 sites around continental Greece, Greek islands and Cyprus as well as from Serbia, FYROM and Spain (A. rufa). The genetic composition of the samples was analyzed using two different molecular techniques: a) PCR-RFLP analysis of two mitochondrial DNA regions (control region or D-Loop and cytochrome-b), b) Eleven polymorphic microsatellite loci. Results show that some of these loci can be utilized for the discrimination and identification of two species of partridge. 34 individuals (11,93% of the Greek samples) were characterized as possible hybrids. These hybridizations were results of previous releases of Alectoris chukar partridges that can possibly pollute the gene pool of wild partridge populations. In A. chukar, it was shown that significant genetic differentiation exists between its geographic sub-populations. These findings permit us to suggest a management plan for the conservation of the two Alectoris species. 7

9 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. graeca Α. chukar Α. graeca Α. chukar Α. chukar 8

10 1.1. ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η Μυθολογία θέλει την πέρδικα όμορφη νύφη, της οποίας τα θέλγητρα, ενόχλησαν τη Μητέρα των Θεών, την Ήρα, που τη γκρέμισε από την Ακρόπολη. Η Παλλάδα Αθηνά όμως την λυπήθηκε και τη μεταμόρφωσε σε πουλί για να σωθεί. Αυτό το πουλί γέμισε από τότε τα Ελληνικά βουνά, που αντιλαλούσαν από το κελάηδημά τους. Αναφορές για το είδος χρονολογούνται από τον 4 ο αιώνα π.χ., όπου ο Αριστοτέλης στα συγγράμματά του «Περί ζώων Γενέσεως» και «Περί τα Ζώα Ιστορίες» αναφέρει την ύπαρξη δύο συγγενικών ειδών πέρδικας (ορεινή και νησιώτικη) που ζουν στον Ελλαδικό χώρο. Τα είδη ξεχώριζε ο Αριστοτέλης κυρίως από το κελάηδημα τους, γεγονός που επιβεβαιώνει και ο Θεόφραστος. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει επίσης την ύπαρξη και λευκών (αλφικών) ατόμων. Η συμβολή και η επίδραση των ειδών στην πνευματική μας ζωή είναι αξιοσημείωτη. Η νησιώτικη πέρδικα κοσμούσε τις εξαιρετικές παραστάσεις των Μινωικών ανακτόρων. Μάλιστα από τότε που πρωτοεμφανίζεται στις κυκλαδικές τοιχογραφίες της αρχαιότητας αποτέλεσε, όπως και η ορεινή, σύμβολο μοναδικής ομορφιάς και ευρωστίας. Έκτοτε, πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών εμπνεύστηκαν τα δημιουργήματά τους (ποιήματα, διηγήματα, πίνακες ζωγραφικής) από την ορεινή πέρδικα. Μάλιστα, η νεότερη λαϊκή ποίηση, αλλά και η λογοτεχνία, αφιερώνουν αμέτρητους στίχους και διηγήματα με προσωποποιημένη την πέρδικα ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ - ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Το γένος Alectoris ανήκει στην τάξη των ορνιθόμορφων ή γαλλόμορφων (Galliformes) πτηνών, των οποίων η εμφάνιση ανάγεται στην Παλαιόκαινη εποχή, δηλαδή πριν από περίπου εκατομμύρια χρόνια. Αυτή η μεγάλη τάξη περιλαμβάνει 94 γένη με 263 συνολικά είδη. Πολλά είδη αυτής της τάξης έχουν τεράστια οικονομική σημασία για τον άνθρωπο, άλλα είναι εκλεκτά για τους κυνηγούς και μερικά είναι από τα ομορφότερα πουλιά. Η οικογένεια των Phasianidae και η υπογένεια Perdicinae, όπου ανήκει το γένος Alectoris, αριθμούν 204 και 132 είδη, αντίστοιχα, που έχουν παγκόσμια εξάπλωση, σε όλα σχεδόν τα είδη χερσαίων οικοσυστημάτων (ημιέρημοι, στέπες, σαβάνες, δάση, βουνά και καλλιεργημένες εκτάσεις). Οι πέρδικες του γένους Alectoris έχουν παρόμοια ανατομικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά, αλλά μπορούν να διακριθούν σε 7 είδη (Εικ. 1) με βάση χαρακτηριστικά του 9

11 προσώπου, από τα σχέδια του φτερώματος στο λαιμό και από τις φωνές τους, που είναι χαρακτηριστικές για κάθε είδος (Johnsgard 1988). Δύο είδη πέρδικας Alectoris απαντώνται στον Ελλαδικό χώρο, η Alectoris graeca (ορεινή πέρδικα) και η Alectoris chukar (νησιώτικη πέρδικα). Η συστηματική τους κατάταξη δίνεται στον Πίν. 1. Πίνακας 1. Συστηματική κατάταξη της ορεινής και της νησιώτικης πέρδικας Βασίλειο: Φύλο: Υποφύλο: Κλάση: Υποκλάση: Υπερτάξη: Τάξη: Υποτάξη: Οικογένεια: Υποοικογένεια: Γένος: Είδος: Animalia Chordata Vertebrata Aves Neornithes Neognathae Galliformes Galli Phasianidae Perdicinae Alectoris A. graeca και A. chukar Εικόνα 1. Γεωγραφική κατανομή των 7 ειδών του γένους Alectoris (Randi et al. 1992). 10

12 1.3. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΞΑΠΛΩΣΗ Τα 7 είδη του γένους Alectoris εξαπλώνονται στην Αφρική, την Ευρώπη, την Κίνα, τα Ιμαλάια και τη Σαουδική Αραβία (Εικ. 1). Αυτά είναι τα εξής: 1. Αlectoris graeca (Εικ. 2), η οποία απαντάται στην Ηπειρωτική Ελλάδα (εκτός της Θράκης), την Αλβανία, τη Β. Ιταλία, την πρώην Νότια Γιουγκοσλαβία και τις Άλπεις. 2. Alectoris chukar (Εικ. 3), η οποία απαντάται στην Α. Θράκη, νησιά του Αιγαίου και στην κεντρική Ασία, μέχρι τις ακτές του Ειρηνικού. Επίσης έχει γίνει εισαγωγή της στις Η.Π.Α. και τον Καναδά από τον 19 ον αιώνα. 3. Alectoris barbara (κ. βραχοπέρδικα), η οποία απαντάται στη Σαρδηνία, τη Μαδέρα, τα Κανάρια νησιά και τη Β. Αφρική (από τη ΒΔ Αίγυπτο μέχρι το Μαρόκο). Στο είδος Alectoris barbara έχουν καταγραφεί τέσσερα υποείδη (Πίν. 2). Πίνακας 2. Τα υποείδη του είδους A. barbara και οι περιοχές εξάπλωσής τους Υποείδος Περιοχή εξάπλωσης A. barbara koenigi (Reichenow, 1899) Β.Δ. Μαρόκο A. barbara barbara (Bonnaterre, 1792) Β. Μαρόκο, Β. Αλγερία, Σαρδηνία A. barbara spatzi (Reichenow, 1896) Λιβύη και Β.Δ. Αίγυπτος A. barbara barbata (Reichenow, 1896) Λιβύη και ΒΔ Αίγυπτος 4. Alectoris magna, η οποία απαντάται στην Κεντρική Ασία (Μογγολία και Β. και Κ. Κίνα). 5. Alectoris melanocephala (κ. Αραβική πέρδικα με δύο υποείδη: A. m. melanocephala και A. m. quichardi), που απαντάται στις ακτές της νότιας Αραβικής χερσονήσου. 6. Alectoris philbyi, που απαντάται στην κεντρική Αραβική χερσόνησο (ΝΔ Σαουδική Αραβία και τη Β. Υεμένη). 7. Alectoris rufa (κοινώς κοκκινοπέρδικα, ή κοκκινόλαιμη πέρδικα), που απαντάται στη Νοτιοδυτική Ευρώπη (Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία και Ιταλία). Το Ευρωπαϊκό είδος A. rufa περιλαμβάνει 3 υποείδη (Πίν. 3). Το είδος έχει εισαχθεί σε πολλές περιοχές σε όλο τον κόσμο, όπως στα Κανάρια νησιά, στις Αζόρες, στην Αγγλία, στη Νέα Ζηλανδία και σε κάποιες περιοχές της Βόρειας Αμερικής. Ο Ευρωπαϊκός της πληθυσμός είναι περίπου ζευγάρια. Υπάρχει βέβαια μια δυσκολία στην καταμέτρηση λόγω 11

13 του μεγάλου αριθμού πουλιών εκτροφής που απελευθερώνονται. Από το 1960 οι άγριοι πληθυσμοί του είδους παρουσιάζουν μείωση σε όλη την εξάπλωσή τους. Πίνακας 3. Τα υποείδη του είδους A. rufa και οι περιοχές εξάπλωσής τους Υποείδος Περιοχή εξάπλωσης A. rufa rufa (Linnaeus 1758) Γαλλία, Β.Δ. Ιταλία, Έλβα και Κορσική A. rufa hispanica (Seoane, 1894) Β. & Δ. Ιβηρική χερσόνησο A. rufa intercendens (A. E. Brehm 1857) Α. & Ν. Ιβηρική χερσόνησο Τα είδη του γένους Alectoris διαφοροποιήθηκαν μεταξύ 6 και 2 εκατομμύρια χρόνια πριν, πιθανώς λόγω διασποράς των γενετικών γραμμών και απομόνωσης των πληθυσμών ακολουθώντας τις οικολογικές και κλιματικές αλλαγές (Randi et al. 1992). Η κατανομή των ειδών του γένους Αlectoris είναι αλλοπατρική (Εικ. 1 και 4), με εξαίρεση τα δύο αραβικά είδη A. melanocephala και A. philbyi, τα οποία είναι μερικά συμπατρικά στη Σαουδική Αραβία και την Υεμένη (Watson 1962a). Παραπατρική εξάπλωση εμφανίζουν τα είδη A. rufa και A. graeca σε μια ζώνη εξάπλωσής τους στις γαλλικές Άλπεις, πιθανώς τα είδη A. magna και A. chukar στην κεντρική Κίνα και τα είδη A. graeca και A. chukar στα όρια Ελλάδας-Βουλγαρίας (Watson 1962a, Bernard-Laurent 1984). 12

14 2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΥΟ ΕΙΔΗ ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Τα δύο είδη του γένους Alectoris (ορεινή = Α. graeca, Εικ. 2 και νησιώτικη = A. chukar, Εικ. 3) που συναντώνται στον Ελλαδικό χώρο (Εικ. 1 και 4), αποτελούν βασικά, σημαντικά και δημοφιλή θηράματα για χιλιάδες κυνηγούς σε όλη τη χώρα. Το κυνήγι της ορεινής πέρδικας, για πολλούς κυνηγούς, θεωρείται το πιο δύσκολο και το πιο προκλητικό. Εικόνα 2. A. graeca ή ορεινή πέρδικα Εικόνα 3. A. chukar ή νησιώτικη πέρδικα. Φωτογραφίες από Ε. Χατζηνίκο (Εικ. 2) και Λ. Στεφάνου (Εικ. 3) 2.1. ALECTORIS GRAECA Α. Ονομασία: Ελληνική πέρδικα, Πετροπέρδικα, Ορεινή ή Βουνίσια πέρδικα ή επιστημονικά Alectoris graeca (Εικ. 2). Είναι ένα από τα πιο αγαπημένα και ίσως το πιο τραγουδισμένο από τα ενδημικά είδη της άγριας πανίδας της χώρας μας. Β. Υποείδη και Γεωγραφική εξάπλωση. Το είδος Αlectoris graeca ζει στις ορεινές περιοχές των Βαλκανίων και των Άλπεων. Με βάση μορφολογικές διαφοροποιήσεις στο χρωματισμό του πτερώματος και του σωματικού μεγέθους διαχωρίζεται σε τέσσερα υποείδη (Randi et al. 2003), τα οποία έχουν την ακόλουθη εξάπλωση (Εικ. 1 και 4): 13

15 Το υποείδος A. graeca graeca (Meisner 1804), θεωρείται ενδημικό είδος της χώρας μας. Εξαπλώνεται στη Βαλκανική χερσόνησο και κυρίως στην Αλβανία, τη Νότια Βουλγαρία, σε ορισμένα κράτη της τέως Γιουγκοσλαβικής δημοκρατίας και στην ηπειρωτική Ελλάδα, από την Ανατολική Μακεδονία μέχρι την Πελοπόννησο, όπως επίσης και στα νησιά Κεφαλονιά, Λευκάδα, Ιθάκη, Παξοί, Κύθηρα και Εύβοια. Το υψόμετρο στο οποίο εντοπίζεται ποικίλει από τα 50 μ έως την Αλπική ζώνη (Papaevangelou 1979, Handrinos and Acriotis 1997). Εικόνα 4. Κατανομή των 4 υποειδών του είδους A. graeca. (από Randi et al. 2003) Το υποείδος A. graeca saxatilis (Bechstein 1805) συναντάται στην περιοχή των ΒΔ Βαλκανίων, τα όρη των Δυναρικών Άλπεων και στις Άλπεις (Camp and Simmons 1980). Το υποείδος A. graeca orlandoi (Schiebel 1934) έχει περιορισμένη εξάπλωση στην κεντρική και νότια Ιταλία και τα Απέννινα όρη (Priolo 1984). Το υποείδος A. graeca whitakeri είναι ενδημικό της Σικελίας (Camp and Simmons 1980). Γ. Μορφολογία: Η ορεινή πέρδικα είναι ένα μέσου μεγέθους πουλί, με άνοιγμα φτερών από 45 έως 55 εκ. και μήκος σώματος ενηλίκου από 30 έως 35 εκατοστά. Το βάρος της γενικά ποικίλει 14

16 ανάλογα με την εποχή και το βιότοπο και κυμαίνεται από 500 έως 900 gr για τα αρσενικά και από 430 έως 750 gr για τα θηλυκά. Στο επάνω μέρος του σώματος της και στο κεφάλι της το φτέρωμα της είναι χρώματος ανοιχτού μπλε-γκρίζου με μια αμυδρή κοκκινωπή χροιά στην πλάτη, ενώ το στήθος και η κοιλιά της είναι γκριζωπού χρώματος. Το κεφάλι της έχει μεσαίο μέγεθος και το ράμφος της είναι κοντό και ελαφρώς κεκλιμένο (γαμψό) με κόκκινο χρώμα. Τα μάτια της περιβάλλονται από οφθαλμικό δακτύλιο ιδίου χρώματος με το ράμφος. Γύρω από το λευκό λαιμό της υπάρχει μια μαύρου χρώματος λωρίδα σε σχήμα U, η οποία συνηθίζεται να αναφέρεται ως χαλινός. Ο χαλινός αυτός ξεκινά από το κάτω μέρος του ράμφους της και σχεδόν το περικλείει, περνά πάνω από τα μάτια της ως φρύδι και καταλήγει χαμηλά στον λαιμό της, δημιουργώντας χαρακτηριστικό περιλαίμιο σχήματος U. Στα πλευρά της βρίσκονται 12 με 13 οριζόντιες λωρίδες μαύρου χρώματος που εναλλάσσονται με άλλες τόσες υπόλευκου, ενώ τα πόδια της είναι κόκκινου χρώματος. Η αρσενική πέρδικα μετά από την ενηλικίωση της, παρουσιάζει στο πίσω μέρος και περίπου στο μέσω του ταρσού, μια διόγκωση σαν κότσι, απ' όπου προήλθε και η λαϊκή ονομασία «κότσος». Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ορεινής πέρδικας είναι η λεπτή και διαπεραστική μεταλλική φωνή της (Handrinos and Acriotis 1997). Δ. Βιότοπος: Ο βιότοπος της ορεινής πέρδικας συνήθως αποτελείται από χαμηλά πετρώδη υψίπεδα και οροπέδια σε μεγάλο υψόμετρο, τα οποία καλύπτονται από ποώδη βλάστηση και χαμηλούς θάμνους. Επίσης απαντά και σε αραιά δασωμένες βουνοπλαγιές. Παλιότερα η εξάπλωση της έφτανε μέχρι το επίπεδο της θάλασσας, σήμερα, όμως, έχει περιοριστεί σε πιο μεγάλα υψόμετρα ή σε δύσβατες περιοχές μικρότερου υψομέτρου (Handrinos and Acriotis 1997). Συνήθως πραγματοποιεί τοπικές μετακινήσεις μεταξύ των βιοτόπων με μεγάλο υψόμετρο που τους χρησιμοποιεί το καλοκαίρι και άλλους με μικρότερο για το χειμώνα. Γενικά χρησιμοποιεί μεγάλη ποικιλία βιοτόπων και υψομέτρων από τις Άλπεις, μέχρι το επίπεδο της θάλασσας, στην Εύβοια, τα Ιόνια νησιά και τη Σικελία (Παπαγεωργίου 1990). Ε. Τροφικές συνήθειες: Η ορεινή πέρδικα είναι πουλί παμφάγο, με ιδιαίτερη αδυναμία στους σπόρους, μικρούς βολβούς και βλαστούς διάφορων φυτών. Απαραίτητη για τη διατροφή της, ειδικά των νεοσσών, είναι η λήψη πρωτεϊνών, την οποία εξασφαλίζει τρώγοντας διάφορα έντομα 15

17 όπως μυρμήγκια, ακρίδες και μικρά σκουλήκια. Μαζί με την τροφή της καταπίνει και μικρά πετραδάκια που βοηθούν στην πέψη της τροφής αλλά και στην πρόσληψη ασβεστίου. Το νερό που είναι απαραίτητο για την επιβίωσή της, το βρίσκει σε νερόλακκους και σχισμές που λειτουργούν ως δεξαμενές. ΣΤ. Συμπεριφορά: Είναι είδος κοινωνικό και ζει κατά ομάδες ατόμων, ενώ κατά τη διάρκεια του χειμώνα δύο ή περισσότερες τέτοιες ομάδες μπορεί να συνενωθούν και να συγκροτήσουν ένα κοπάδι που μπορεί να φτάσει τα 40 άτομα. Τα κοπάδια αυτά αποτελούνται συνήθως από ζευγάρια με τα μικρά τους καθώς και από ζευγάρια που δεν είχαν επιτυχημένη αναπαραγωγή. Η κοινωνική οργάνωση με τη συγκεκριμένη δομή, δηλαδή του κοπαδιού, αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης των ατόμων που την απαρτίζουν, εφόσον επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των θηρευτών. Τα κοπάδια έχουν συνήθως αρχηγό, ο οποίος επιλέγει και το σημείο που θα κουρνιάσει το κοπάδι τη νύχτα. Οι ήχοι που παράγουν τα άτομα του κοπαδιού χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τη λειτουργία που επιτελούν: για κοινωνική επαφή, λόγω ανταγωνισμού και για αναπαραγωγικούς σκοπούς. Χαρακτηριστικό στοιχείο της συμπεριφοράς του κοπαδιού αποτελεί το κελάηδημά τους νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα. Πέρα από τη λήψη τροφής, κατά τη διάρκεια της ημέρας ασχολούνται με την περιποίηση του πτερώματός τους και τα αμμόλουτρα. Τη νύχτα κουρνιάζουν σε ανοιχτά σημεία του εδάφους (Παπαγεωργίου 1990). Z. Αναπαραγωγή: Είναι μονογαμικό είδος, αν και έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις όπου το αρσενικό, ανάλογα με το κοπάδι, μπορεί να ζευγαρώσει με περισσότερες θηλυκές. Τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο οι ομάδες διαλύονται και σχηματίζονται τα ζεύγη. Πρώτα δημιουργούνται τα ζεύγη που είναι μεγαλύτερα σε ηλικία και το καθένα έχει συγκεκριμένη περιοχή χωροκράτειας την οποία υπερασπίζεται από τα υπόλοιπα άτομα του είδους. Το θηλυκό φωλιάζει στο έδαφος ή σε κοιλότητες του εδάφους στρώνοντας ξερά χόρτα και πούπουλα. Το θηλυκό και το αρσενικό βρίσκονται συνέχεια μαζί και αν παρενοχληθούν πετούν μαζί και στη συνέχεια αναζητούν το ένα το άλλο κακαρίζοντας χαρακτηριστικά. Η ωοτοκία ξεκινά το τελευταίο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου στις περιοχές με χαμηλό υψόμετρο και δέκα ήμερες έως ένα μήνα αργότερα στις υψηλότερες ανάλογα με την αύξηση του υψομέτρου. Το θηλυκό γεννά αυγά τα οποία και επωάζει για διάστημα ημερών. 16

18 Κατά τη διάρκεια της επώασης παρατηρείται στο θηλυκό η κηλίδα επώασης, μια γυμνή από φτερά περιοχή στο στήθος η οποία βοηθά στην καλύτερη μετάδοση της θερμότητας από το σώμα του θηλυκού στα επωαζόμενα αυγά. Οι νεοσσοί βαδίζουν σχεδόν αμέσως και κατά τις πρώτες ημέρες της ζωής τους τρέφονται με τροφή ζωικής προέλευσης. Οι γονείς συνοδεύουν πάντα τα μικρά τους και τα ειδοποιούν με χαρακτηριστική φωνή σε περίπτωση κινδύνου. Τότε αυτά καλύπτονται στη βλάστηση και ο θηλυκός κυρίως γονιός προσπαθεί να απομακρύνει τον εισβολέα. Οι νεοσσοί είναι ικανοί να πετάξουν στην ηλικία των τεσσάρων εβδομάδων και είναι αναπαραγωγικά ώριμοι τον επόμενο χρόνο (Παπαγεωργίου 1990). H. Εχθροί-Άμυνα: Κύριοι φυσικοί εχθροί είναι το κουνάβι, η αλεπού και τα αρπακτικά πτηνά. Σε έρευνα που έγινε στην Ιταλία αποδείχθηκε ότι οι περισσότερες απώλειες, σε απελευθερωμένες ορεινές πέρδικες εκτροφείου οφείλονταν στην αλεπού, η οποία εκπαιδεύεται στο πώς να επιτίθεται στις πέρδικες. Οι απώλειες από αρπακτικά πτηνά παρουσίαζαν αύξηση την περίοδο του Φθινοπώρου. Ο πληθυσμός των περδίκων μπορεί επίσης να υποστεί μεγάλες απώλειες και από αβιοτικούς παράγοντες, όπως οι αιφνίδιες αλλαγές του καιρού, ιδιαίτερα κατά την εποχή της αναπαραγωγής και της ανατροφής των νεοσσών (Peppas 2003). Η διαφυγή της πέρδικας είναι ένα από σημαντικότερα προσόντα της. Χρησιμοποιεί περισσότερο τα πόδια για τη διαφυγή και την απομάκρυνση της από τα ενοχλήματα των εχθρών της. Το πέταγμα της επί το πλείστον είναι προμελετημένο, κάνει λίγα βηματάκια μέσα στους γνωστούς της διαδρόμους, διαλέγει το σημείο εκτίναξης, βάζοντας πίσω της το προπέτασμα και πετά. Το πέταγμα διαφυγής της, το κανονίζει ανάλογα με την περίσταση. Σιγανό, αθόρυβο και πονηρό ή το κάνει τρανταχτό και ορμητικό, μεγάλης ταχύτητας για να τρομάζει τους εχθρούς της. 17

19 2.2. ALECTORIS CHUKAR Α. Ονομασία: Νησιώτικη πέρδικα. Θεωρείται η βασίλισσα των ελληνικών νησιών (Εικ. 3). Εικόνα 5. Στην Ελλάδα υπάρχουν δύο υποείδη της νησιώτικης πέρδικας (Alectoris chukar). Αριστερά: A. c. cypriotes (Φωτογραφία από Λ. Στεφάνου) και δεξιά A. chukar kleini ( mehmet/keklik1.htm) Β. Υποείδη και Γεωγραφική εξάπλωση. Το είδος Alectoris chukar είναι το πλέον διαδεδομένο είδος πέρδικας σχεδόν σε όλο τον κόσμο, οι πραγματικοί όμως άγριοι πληθυσμοί της βρίσκονται κυρίως στις ορεινές περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής και Κεντρικής Ασίας (Εικ. 1 και Πίν. 4). Συναντάται επίσης στη Νοτιοανατολική Βουλγαρία, στη Μικρά Ασία και στη Μαντζουρία και την Κίνα. Έχουν αναγνωριστεί 14 (κατ άλλους 16) υποείδη της Α. chukar. Τα υποείδη του είδους καθώς και η εξάπλωσή τους φαίνονται στον Πίν. 4. Στην Ελλάδα υπάρχουν δύο υποείδη της νησιώτικης πέρδικας (Alectoris chukar) (Εικ. 5). Το ένα (A. c. cypriotes) εξαπλώνεται στα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη και την Κύπρο, και το άλλο (A. c. kleini) στη Θράκη όπου προσεγγίζει τα όρια εξάπλωσης της ορεινής πέρδικας στην περιοχή της Κομοτηνής και σε απόσταση 40 Km (Watson 1962a, Handrinos and Akriotis 1997). Παρατηρήθηκε σε υψόμετρα από μέτρα (Watson 1962 a, b). 18

20 Πίνακας 4. Τα υποείδη του είδους A. chukar και η εξάπλωσή τους Υποείδος Περιοχή εξάπλωσης A. chukar chukar (J. E. Gray, 1830) Αφγανιστάν και Νεπάλ A. chukar cypriotes (Hartert, 1917) Ελλάδα (νησιά Ν. Αιγαίου, Ρόδος, Κρήτη, Κύπρος), Ν.Α. Βουλγαρία, Μικρά Ασία, Μέση Ανατολή A. chukar dzungarica (Sushkin, 1927) Α. Θιβέτ, Αλτάια όρη και Β.Δ. Μογγολία A. chukar fallax (Sushkin, 1927) Β.Δ. Κίνα A. chukar falki (Hartert, 1917) Καζακστάν, Β. Αφγανιστάν ως Β.Δ. Κίνα A. chukar kleini (Hartert, 1925) Ελλάδα (Θράκη) A. chukar koroviakiovi (Zarudny, 1914) Α. Ιράν ως το Πακιστάν A. chukar kurdestanika (Meinertzagen, 1923) Καύκασος, νότια ως το Ιράν A. chukar pallescens (Hume, 1873) Β.Α. Αφγανιστάν, Β.Δ. Ινδία ως το Θιβέτ A. chukar pallida (Hume, 1873) Β.Δ. Κίνα, Θιβέτ, Αφγανιστάν A. chukar potanini (Sushkin, 1927) Δ. Μογγολία A. chukar pubescens (Swinhoe, 1871) Β.Α. Κίνα ως τη Μογγολία A. chukar shestoperovi (Sushkin, 1927) Καζακστάν A. chukar sinaika (Bonaparte, 1858) Β. Συριακή έρημος, Ισραήλ, ως τη Χερσόνησο του Σινά A. chukar subpallida (Zarudny, 1914) Τατζικιστάν A. chukar werae (Zarudny and Loudon, 1904) Α. Ιράκ και Ν.Δ. Ιράν Γ. Μορφολογία: Η νησιωτική πέρδικα (Εικ. 3 και 5) είναι ένα πουλί μέσου μεγέθους, με μήκος σώματος από 30 έως 35 cm, άνοιγμα φτερών από 45 έως 52 cm και βάρος που κυμαίνεται από 450 έως 700 gr για τα θηλυκά και από 510 έως 800 gr για τα ελαφρώς μεγαλύτερα αρσενικά, αν και κατά περιοχές έχουν παρατηρηθεί και αρκετά μεγαλύτερα σε βάρος αρσενικά (850 gr). Ο χρωματισμός του φτερώματος και στα δυο φύλα είναι ο ίδιος. Το επάνω μέρος του σώματος της έχει χρώμα καφέ γκρίζο, όπως και το επάνω μέρος του κεφαλιού και ο αυχένας της, ενώ ο λαιμός της έχει χρώμα υπόλευκο με σταχτο-κόκκινες αποχρώσεις. Το στήθος της στο επάνω μέρος του έχει επίσης γκριζωπό χρώμα, ενώ η κοιλιά της είναι χρώματος ανοιχτού καφέ όπως και το κάτω μέρος των φτερών της ουράς της. Το ράμφος της είναι κοντό και κόκκινου χρώματος. Ο χαλινός της, το τμήμα ανάμεσα στη βάση του ματιού, είναι λευκός σε V. Στα πλευρά της βρίσκονται λιγότερες από ότι στην ορεινή πέρδικα οριζόντιες λωρίδες μαύρου χρώματος (8 με 10), που εναλλάσσονται με άλλες τόσες υπόλευκες. 19

21 Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νησιωτικής πέρδικας είναι η φωνή της, με το δυνατό «κακάρισμα» της, κάκαρα-κακ κάκαρα κακ, το οποίο χρησιμεύει για τη διάκρισή της από την ορεινή πέρδικα (Del Hoyo and Sagratal 1994, Christensen 1996, National Geographic Society 1999). Δ. Βιότοπος: Ζει σε χαμηλότερα υψόμετρα, σε σχέση με την ορεινή, τα οποία κυμαίνονται από 50 έως 2000 μ (στο όρος Ίδη της Κρήτης), αλλά στη Θράκη βρίσκονται συνήθως στα μ (Watson 1962a, 1962b). Προτιμά τα χαμηλά υψόμετρα στην Ευρώπη, αλλά στην Κύπρο φτάνει μέχρι τα μ, στην Τουρκία μέχρι τα μ και στα Ιμαλάια μέχρι τα μ (Παπαγεωργίου 1990). Προτιμά τις ηλιόλουστες πλαγιές καλυμμένες με φρύγανα και μακεία βλάστηση, οι οποίες βρίσκονται κοντά σε πηγές νερού. Ο τυπικός της βιότοπος μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει πετρώδη κράσπεδα, αμπελώνες, ελαιώνες και άλλες αγροτικές καλλιέργειες (Handrinos and Acriotis 1997). Ε. Τροφικές συνήθειες: Οι διατροφικές της συνήθειες είναι όμοιες με αυτές της ορεινής, με τη διαφορά ότι η νησιωτική πέρδικα είναι ιδιαίτερα ανθεκτική στην ξηρασία. ΣΤ. Συμπεριφορά: Η νησιώτικη πέρδικα είναι από τα πουλιά που ζουν σε σε κοπάδια. Αυτά κυρίως αποτελούνται από κάποιους ενηλίκους και απογόνους τους. Το κάθε κοπάδι καταλαμβάνει τον δικό του χώρο σε μια περιοχή, την οποία τα αρσενικά θα υπερασπιστούν πολύ έντονα και θα την αφήσουν μόνο αν συντρέξουν σοβαροί εξωγενείς παράγοντες. Δε μεταναστεύουν και οι οποιεσδήποτε εποχιακές μετακινήσεις τους είναι συνήθως μόνο υψομετρικές. Z. Αναπαραγωγή: Η συμπεριφορά και οι συνήθειες ζευγαρώματός της παρουσιάζουν πολλές διαφορές από την ορεινή. Η περίοδος αναπαραγωγής της αρχίζει τον Φεβρουάριο Μάρτιο οπότε και σχηματίζονται τα ζεύγη. Οι ερωτικές επιδείξεις μπορούν να επεκταθούν μέχρι και τον Ιούνιο. Το θηλυκό γεννά 6-20 αυγά των οποίων η επώαση διαρκεί μέρες. Οι νεοσσοί βαδίζουν σχεδόν αμέσως και μπορούν να πετάξουν μετά από 3 εβδομάδες. Και τα δύο φύλα φτάνουν σε αναπαραγωγική ωριμότητα τον επόμενο χειμώνα. Η νησιωτική πέρδικα, εξαιτίας του χαμηλότερου υψομέτρου στο οποίο ζει, μπορεί - κάτω από ευνοϊκές συνθήκες - να πραγματοποιήσει και δεύτερη γέννα. 20

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ (Alectoris graeca) ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ (Alectoris chukar) ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ (Alectoris graeca) ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ (Alectoris chukar) ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ (Alectoris graeca) ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ (Alectoris chukar) ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΜΑΡΤΙΟΣ 2007 Η ενδυνάμωση των φυσικών πληθυσμών της πέρδικας στη χώρα μας

Διαβάστε περισσότερα

Καφέ αρκούδα (Ursus arctos), ο εκτοπισμένος συγκάτοικός μας

Καφέ αρκούδα (Ursus arctos), ο εκτοπισμένος συγκάτοικός μας 19 Αυγούστου 2018 Καφέ αρκούδα (Ursus arctos), ο εκτοπισμένος συγκάτοικός μας Επιστήμες / Περιβάλλον - Οικολογία Μέσα από μία πορεία εξέλιξης 35 εκατομμυρίων χρόνων η καφέ αρκούδα, ζώο ιδιαίτερα προσαρμοστικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ Εργαστήριο: Μιτοχονδριακό DNA και RFLPs Τριανταφυλλίδης Α Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Λύκος - Canis lupus. Είδος Τρωτό - στην Ελλάδα ζουν περίπου 700 Λύκοι. Από το 1969 απαγορεύεται δια νόμου η κατοχή του από ιδιώτες.

Λύκος - Canis lupus. Είδος Τρωτό - στην Ελλάδα ζουν περίπου 700 Λύκοι. Από το 1969 απαγορεύεται δια νόμου η κατοχή του από ιδιώτες. Λύκος - Canis lupus Είδος Τρωτό - στην Ελλάδα ζουν περίπου 700 Λύκοι Από το 1969 απαγορεύεται δια νόμου η κατοχή του από ιδιώτες. Ο πληθυσμός του Λύκου μειώνεται εξαιτίας: i. του περιορισμού/υποβάθμισης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ: Η χλωρίδα και η πανίδα στην χώρα μας είναι ένα πολύ σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Ο λύκος των παραμυθιών και ο λύκος της φύσης

Ο λύκος των παραμυθιών και ο λύκος της φύσης 250579 Natural Europe CIP-ICT PSP-2009-3 Δρ Βορεάδου Κατερίνα Υπεύθυνη Εκπαίδευσης ΜΦΙΚ Ο λύκος των παραμυθιών και ο λύκος της φύσης Το όνομά του εικάζεται πως προέρχεται από τη λέξη 'λύκη που σημαίνει

Διαβάστε περισσότερα

«Κολχικός Φασιανός ένα ζωντανό στολίδι του Εθνικού Πάρκου Α.Μ.Θ.»

«Κολχικός Φασιανός ένα ζωντανό στολίδι του Εθνικού Πάρκου Α.Μ.Θ.» «Κολχικός Φασιανός ένα ζωντανό στολίδι του Εθνικού Πάρκου Α.Μ.Θ.» Πέτρος Πλατής, MSc Δασολόγος - Θηραματοπόνος, Κυνηγετική Ομοσπονδία Μακεδονίας - Θράκης ΚΟΛΧΙΚΟΣ ΦΑΣΙΑΝΟΣ (Phasianus colchicus colchicus)

Διαβάστε περισσότερα

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΒΙΟΤΟΠΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΕΡΓΑ, ΟΧΙ ΛΟΓΙΑ

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΒΙΟΤΟΠΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΕΡΓΑ, ΟΧΙ ΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΒΙΟΤΟΠΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΕΡΓΑ, ΟΧΙ ΛΟΓΙΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 Ξενοδοχείο Divani Palace Acropolis

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Χλωρίδα και Πανίδα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας µε ένα κύκλο το αντίστοιχο

Διαβάστε περισσότερα

Τελική Αναφορά της Κατάστασης Διατήρησης της Μεσογειακής Φώκιας Monachus monachus στη Νήσο Γυάρο Περίληψη

Τελική Αναφορά της Κατάστασης Διατήρησης της Μεσογειακής Φώκιας Monachus monachus στη Νήσο Γυάρο Περίληψη Τελική Αναφορά της Κατάστασης Διατήρησης της Μεσογειακής Φώκιας Monachus monachus στη Νήσο Γυάρο Περίληψη ΙΟΥΝΙΟΣ 2018 Τελική Έκθεση Για την Κατάσταση της Μεσογειακής φώκιας στη νήσο Γυάρο Περίληψη Σελίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΕΡΒΕΡΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΔΥΟ ΕΙΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΕΡΔΙΚΑΣ

ΒΕΡΒΕΡΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΔΥΟ ΕΙΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΒΕΡΒΕΡΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΔΥΟ ΕΙΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΕΡΔΙΚΑΣ Εισηγητής: Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες

Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες Χειμερινό εξάμηνο 2014-2015 Γενετική Πειραματική επιστήμη της κληρονομικότητας Προέκυψε από την ανάγκη κατανόησης της κληρονόμησης οικονομικά σημαντικών χαρακτηριστικών

Διαβάστε περισσότερα

Βελτίωση και Προστασία Δασογενετικών Πόρων. Στρατηγικές Βελτίωσης

Βελτίωση και Προστασία Δασογενετικών Πόρων. Στρατηγικές Βελτίωσης Βελτίωση και Προστασία Δασογενετικών Πόρων Στρατηγικές Βελτίωσης 5 Σύνοψη Στη βελτίωση προσπαθούμε να συμπεράνουμε την απόδοση των απογόνων βασιζόμενοι στο φαινότυπο και την απόδοση των γονέων Η μαζική

Διαβάστε περισσότερα

41o Γυμνάσιο Αθήνας Σχ. Έτος 2013-2014 Τμήμα Β1

41o Γυμνάσιο Αθήνας Σχ. Έτος 2013-2014 Τμήμα Β1 41o Γυμνάσιο Αθήνας Σχ. Έτος 2013-2014 Τμήμα Β1 Φώκια Μονάχους- Μονάχους Η μεσογειακή φώκια Monachus monachus πήρε το όνομά της είτε εξαιτίας του σχήματος του πάνω μέρους του κεφαλιού της που μοιάζει σαν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΔΗΜΗΤΙΚΑ ΠΟΥΛΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΑΘΗΤΗΣ: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΙΤΤΟΣ ΤΜΗΜΑ Γ 3 ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ ΚΙΡΓΙΑ

ΑΠΟΔΗΜΗΤΙΚΑ ΠΟΥΛΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΑΘΗΤΗΣ: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΙΤΤΟΣ ΤΜΗΜΑ Γ 3 ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ ΚΙΡΓΙΑ ΑΠΟΔΗΜΗΤΙΚΑ ΠΟΥΛΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΑΘΗΤΗΣ: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΙΤΤΟΣ ΤΜΗΜΑ Γ 3 ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2017-18 ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ ΚΙΡΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑΡΙΚΑ ΠΟΥΛΙΑ Τι είναι η μετανάστευση ή αποδημία; Είναι η τακτική των

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες;

Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες; Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες; Οι πρωτεΐνες αποτελούν δομικά ή λειτουργικά συστατικά των κυττάρων και δομούνται από απλούστερες ενώσεις, τα αμινοξέα.

Διαβάστε περισσότερα

Αϖοµόνωση και γενετική διαφοροϖοίηση ϖληθυσµών του ζαρκαδιού (Capreoluscapreolus) στην Ελλάδα νέα δεδοµένα για αϖοτελεσµατικότερη διαχείριση και διατήρηση ηµήτρης Τσαϖάρης Παναγιώτης Κασαϖίδης Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

Το μαγικό ταξίδι της νανόχηνας

Το μαγικό ταξίδι της νανόχηνας Το μαγικό ταξίδι της νανόχηνας ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ Γ1 ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΒΔΕΛΑ Η Φαίδρα και ο Περσέας Μια φορά και

Διαβάστε περισσότερα

3ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΘΕΜΑ: Ο ελαιώνας ως οικοσύστημα: φυτά, πτηνά, θηλαστικά

3ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΘΕΜΑ: Ο ελαιώνας ως οικοσύστημα: φυτά, πτηνά, θηλαστικά 3ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΘΕΜΑ: Ο ελαιώνας ως οικοσύστημα: φυτά, πτηνά, θηλαστικά Στάδια Προγράμματος Καθορισμός Θέματος Ομάδων εργασίας Συλλογή υλικού σχετικού με το

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Συστηματικής Βοτανικής / Ζιζανιολογίας 2 ο Εξάμηνο (Εαρινό) Εισαγωγή. Δρ. Γεωργία Τοουλάκου

Εργαστήριο Συστηματικής Βοτανικής / Ζιζανιολογίας 2 ο Εξάμηνο (Εαρινό) Εισαγωγή. Δρ. Γεωργία Τοουλάκου Εργαστήριο Συστηματικής Βοτανικής / Ζιζανιολογίας 2 ο Εξάμηνο (Εαρινό) 2018-2019 Εισαγωγή Δρ. Γεωργία Τοουλάκου Η Συστηματική Βοτανική είναι κλάδος της Βοτανικής. δηλαδή της επιστήμης η οποία ασχολείται

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος...11. 1. Οργανισμοί...15

Πρόλογος...11. 1. Οργανισμοί...15 Περιεχόμενα Πρόλογος...11 1. Οργανισμοί...15 1.1 Οργανισμοί και είδη...15 1.1.1 Ιδιότητες των οργανισμών...15 1.1.2 Φαινότυπος, γονότυπος, οικότυπος...17 1.1.3 Η έννοια του είδους και ο αριθμός των ειδών...19

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ

ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΑΜΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ ΣΑΜΟΣ, 22-23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΑΚΗ ΣΑΜΟΣ 2016 14. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ I ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιμος Π. Βανδώρος ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Οι βασικές δομές που εξετάζουμε στην ανατομία μπορούν ιεραρχικά να ταξινομηθούν ως εξής:

Διαβάστε περισσότερα

Βελτίωση και Προστασία Δασογενετικών Πόρων. Μέθοδοι Βελτίωσης

Βελτίωση και Προστασία Δασογενετικών Πόρων. Μέθοδοι Βελτίωσης Βελτίωση και Προστασία Δασογενετικών Πόρων 4 Μέθοδοι Βελτίωσης Σύνοψη Η βελτίωση στοχεύει στην αλλαγή της γενετικής σύστασης των φυτών προς όφελος των χαρακτήρων που εμείς επιλέγουμε. Η φαινοτυπική ποικιλότητα

Διαβάστε περισσότερα

π λ η θ υ σ μ ο ύ τ η ς μ ε σ ο γ ε ι α κ ή ς φ ώ κ ι α ς σ τ η ν ή σ ο Γ υ ά ρ ο

π λ η θ υ σ μ ο ύ τ η ς μ ε σ ο γ ε ι α κ ή ς φ ώ κ ι α ς σ τ η ν ή σ ο Γ υ ά ρ ο LIFE - Nature Project LIFE12 NAT/GR/000688 3 η Ε τ ή σ ι α Α ν α φ ο ρ ά Τ η ς κ α τ ά σ τ α σ η ς τ ο υ π λ η θ υ σ μ ο ύ τ η ς μ ε σ ο γ ε ι α κ ή ς φ ώ κ ι α ς σ τ η ν ή σ ο Γ υ ά ρ ο Π ε ρ ί λ η ψ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ-ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ-ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΗΜΕΡΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ Η μεσογειακή αναιμία ή θαλασσαιμία είναι κληρονομική αυτοσωμική υπολειπόμενη νόσος η οποία εντοπίζεται κυρίως στην περιοχή της Μεσογείου Θάλασσας. Στη Μεσογειακή αναιμία η γονιδιακή

Διαβάστε περισσότερα

1 1 2 3 2 4 5 6 7 8 9 2 ,,,,,,,,..,.,,. 3 . :.,.,..,. 4 5 ,, : 1 :., :. ( )...,. 2 :.,... (),,.,,. ( ) 6 ,. (,, )...,. (. )......!!!.,,... 7 ,,. 3 :.,. : :,,..,...,.,,., (GIS). 8 ., : -. -. - ( )., : -

Διαβάστε περισσότερα

CYCLADES Life: Integrated monk seal conservation of Northern Cyclades

CYCLADES Life: Integrated monk seal conservation of Northern Cyclades Α.Καραμανλίδης/MOm 2 η Ε τ ή σ ι α Α ν α φ ο ρ ά Της κ α τ ά σ τ α σ η ς τ ο υ π λ η θ υ σ μ ο ύ τ η ς μ ε σ ο γ ε ι α κ ή ς φ ώ κ ι α ς σ τ η ν ή σ ο Γ υ ά ρ ο ( Π ε ρ ί λ η ψ η ) Ιούλιος 2015 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ζώα υπό εξαφάνιση - Το Γιγάντιο Πάντα

Ζώα υπό εξαφάνιση - Το Γιγάντιο Πάντα Ζώα του δάσους υπό εξαφάνιση Τμήμα Α4 Σχ. Έτος 2012-20132013 Α τετράμηνο Είναι διεθνές σύμβολο της WWF. Τ α υ τ ό τ η τ α Όνομα : Γιγάντιο Πάντα Βάρος : 86-125 κιλά Ύψος : 1.20-1.90μ. Βιότοπος, εξάπλωση

Διαβάστε περισσότερα

Αποδημητικά πουλιά της Κύπρου. Όνομα: Κωνσταντίνος Χριστοφή Τμήμα: Γ 4 Μάθημα: Βιολογία

Αποδημητικά πουλιά της Κύπρου. Όνομα: Κωνσταντίνος Χριστοφή Τμήμα: Γ 4 Μάθημα: Βιολογία Αποδημητικά πουλιά της Κύπρου Όνομα: Κωνσταντίνος Χριστοφή Τμήμα: Γ 4 Μάθημα: Βιολογία Εισαγωγή Αποδημητικά πουλιά είναι τα πουλιά που κάθε χρόνο μεταναστεύουν, από το Νότο προς το Βορρά την άνοιξη και

Διαβάστε περισσότερα

Το τσακάλι, τόσο κοντινό μα τόσο ντροπαλό! (Ανακαλύπτοντας το τσακάλι)

Το τσακάλι, τόσο κοντινό μα τόσο ντροπαλό! (Ανακαλύπτοντας το τσακάλι) Το τσακάλι, τόσο κοντινό μα τόσο ντροπαλό! (Ανακαλύπτοντας το τσακάλι) ΗΛΙΚΙΑ: 7-12 ΕΠΟΧΗ: Φ, Χ, Α, Κ. ΙΑΡΚΕΙΑ: 1 ώρα προετοιμασία στην τάξη, 1 ώρα έρευνα στο σπίτι, 3-4 εβδομάδες έρευνας. ΥΛΙΚΑ: Ερωτηματολόγιο,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ. Μάθημα 9. Μερικές έννοιες από την «Οικολογία Πληθυσμών»

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ. Μάθημα 9. Μερικές έννοιες από την «Οικολογία Πληθυσμών» ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Μάθημα 9 Μερικές έννοιες από την «Οικολογία Πληθυσμών» Τα θέματά μας Η καμπύλη αύξησης των πληθυσμών Η φέρουσα ικανότητα του οικοσυστήματος για έναν πληθυσμό Ο ανταγωνισμός Η

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

Εξελικτική Οικολογία. Σίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πάτρας Τμήμα Βιολογίας 2014

Εξελικτική Οικολογία. Σίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πάτρας Τμήμα Βιολογίας 2014 Εξελικτική Οικολογία Σίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πάτρας Τμήμα Βιολογίας 2014 Εξελικτική Οικολογία - Σίνος Γκιώκας - Παν. Πατρών - Τμ. Βιολογίας - 2014 1 Πού συναντιούνται τα δύο πεδία; Οι κιχλίδες των Μεγάλων

Διαβάστε περισσότερα

Αναγνώριση φύλου στα καναρίνια

Αναγνώριση φύλου στα καναρίνια Αναγνώριση φύλου στα καναρίνια Η διάκριση του φύλου στα καναρίνια αποτελούσε και αποτελεί ένα πάγιο ερώτημα των ερασιτεχνών εκτροφέων καναρινιών. Πόσοι από μας που ερασιτεχνικά και μόνο από αγάπη εκτρέφουμε

Διαβάστε περισσότερα

Πολλαπλασιασμός των ειδών - Ειδογένεση. Αλλοπάτρια, παραπάτρια και συμπάτρια ειδογένεση. Μηχανισμοί αναπαραγωγικής απομόνωσης.

Πολλαπλασιασμός των ειδών - Ειδογένεση. Αλλοπάτρια, παραπάτρια και συμπάτρια ειδογένεση. Μηχανισμοί αναπαραγωγικής απομόνωσης. Πολλαπλασιασμός των ειδών - Ειδογένεση. Αλλοπάτρια, παραπάτρια και συμπάτρια ειδογένεση. Μηχανισμοί αναπαραγωγικής απομόνωσης. Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης Ειδογένεση H ειδογένεση αναφέρεται στο σχηματισμό

Διαβάστε περισσότερα

Προστατευόμενα Ζώα της Κύπρου!

Προστατευόμενα Ζώα της Κύπρου! Προστατευόμενα Ζώα της Κύπρου! Ψάξαμε και βρήκαμε. Ομαδικές εργασίες στα πλαίσια της ενότητας «Οι ακροβάτες της θάλασσας». Οι μαθητές έφτιαξαν δελτία ταυτότητας για κάθε προστατευόμενο ζώο. Έψαξαν και

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΕΝΤΟΜΩΝ ΣΕ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΕΝΤΟΜΩΝ ΣΕ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΕΝΤΟΜΩΝ ΣΕ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Α. Λεγάκις* & Π.Β. Πετράκης** * Ζωολογικό Μουσείο Πανεπιστημίου Αθηνών ** ΕΘΙΑΓΕ, Ινστιτούτο Μεσογειακών Οικοσυστημάτων 11 ο Πανελλήνιο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ Προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες σε τροφή του αυξανόμενου ανθρώπινου πληθυσμού, πρέπει να αυξηθεί η φυτική και ζωική παραγωγή Ελεγχόμενες διασταυρώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές Αρχές Οικολογίας

Γενικές Αρχές Οικολογίας Γενικές Αρχές Οικολογίας Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Αντικείμενο της επιστήμης της οικολογίας Ιστορία της

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Οι αρχές της εξελικτικής σκέψης Η προέλευση των ειδών Ορθές και λανθασµένες αντιλήψεις σχετικά µε τη θεωρία της εξέλιξης Η θεωρία της εξέλιξης

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση της βόσκησης αγροτικών ζώων στις προστατευόμενες περιοχές

Διαχείριση της βόσκησης αγροτικών ζώων στις προστατευόμενες περιοχές ΗΜΕΡΙΔΑ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΔΕΛΤΑ ΝΕΣΤΟΥ-ΒΙΣΤΩΝΙΔΑΣ-ΙΣΜΑΡΙΔΑΣ «Η κτηνοτροφία στο Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης» 20 Νοεμβρίου 2015, Κομοτηνή Διαχείριση της βόσκησης αγροτικών ζώων στις προστατευόμενες

Διαβάστε περισσότερα

πληθυσμών του αρουραίου (Rattus rattus)σε συμπλέγματα νησιών και βραχονησίδων των ελληνικών θαλασσών

πληθυσμών του αρουραίου (Rattus rattus)σε συμπλέγματα νησιών και βραχονησίδων των ελληνικών θαλασσών Γενετική δομή και πρότυπα διαφοροποίησης των πληθυσμών του αρουραίου (Rattus rattus)σε συμπλέγματα νησιών και βραχονησίδων των ελληνικών θαλασσών Δημήτρης Τσαπάρης Jacob Fric Αθήνα, Οκτώβριος 2012 Jon

Διαβάστε περισσότερα

1. Πού πραγματοποιούνται η αντιγραφή και η μεταγραφή; ΘΩΜΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ. 2. Ποιες είναι οι κατηγορίες γονιδίων με κριτήριο το προϊόν της μεταγραφής τους;

1. Πού πραγματοποιούνται η αντιγραφή και η μεταγραφή; ΘΩΜΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ. 2. Ποιες είναι οι κατηγορίες γονιδίων με κριτήριο το προϊόν της μεταγραφής τους; Βιολογία Γ Ενιαίου Λυκείου / Θετική Κατεύθυνση κεφαλαιο 2ο: αντιγραφη, εκφραση και ρυθμιση τησ ΓενετικηΣ ΠληροφοριαΣ 1. Πού πραγματοποιούνται η αντιγραφή και η μεταγραφή; Ευκαρυωτικά κύτταρα: στον πυρήνα,

Διαβάστε περισσότερα

ΗΣΗΜΑΣΙΑΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙ ΩΝ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΑΥΡΑΣ Podarcis milensis ΣΤΗ ΜΗΛΟ

ΗΣΗΜΑΣΙΑΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙ ΩΝ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΑΥΡΑΣ Podarcis milensis ΣΤΗ ΜΗΛΟ ΗΣΗΜΑΣΙΑΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙ ΩΝ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΑΥΡΑΣ Podarcis milensis ΣΤΗ ΜΗΛΟ Χ. Αδαμοπούλου & Α.Λεγάκις Ζωολογικό Μουσείο, Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών 24 ο Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΖΩΑ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ

ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΖΩΑ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΖΩΑ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΛΥΓΚΑΣ Ο ΕΥΡΩΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΟΙΚΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΝΟΜΑ : ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΜΠΑΝΤΙ ΑΣ ΤΑΞΗ : Β3 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 Ζώα Υπό Εξαφάνιση : Λύγκας ο Ευρωασιατικός Ζώο νυκτόβιο και µοναχικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04 ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Μαρία Κιτριλάκη Διαχείριση φυσικών περιοχών Η σύγχρονη αντίληψη για τη διαχείριση των φυσικών περιοχών δεν κυριαρχείται από την παλαιότερη τακτική της εξάντλησης αλλά από

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΕΡΔΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΟΣ (MSc) 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΕΛΙΔΑ Ενότητα 2 : Χημεία της ζωής 4 Ενότητα 3: Ενέργεια και οργανισμοί 13 Ενότητα 4: κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

νομό Έβρου Πλατής Π. Κυρ. Σκορδάς Θράκης, hunters.gr

νομό Έβρου Πλατής Π. Κυρ. Σκορδάς Θράκης, hunters.gr Έρευνα για το κυνήγι του λαγού στο νομό Έβρου Πλατής Π. Κυρ. Σκορδάς Κυνηγετική Ομοσπονδία Μακεδονίας Θράκης Θράκης, Εθν. Αντιστάσεως 173, Καλαμαριά Θεσ/νίκη Τ.Κ 55134. e-mail: kskordas@hunters hunters.gr

Διαβάστε περισσότερα

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο /Ελληνικός χώρος Τα ελληνικά βουνά (και γενικότερα οι ορεινοί όγκοι της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ / Β Λ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ Γ Λ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 05/03/2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ : ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΥΛΗΣ Δρ. Κώστας Ποϊραζίδης, Δασολόγος ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2009-2010 ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΥΛΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 2.2: Ορισμός είδους, Συστηματική, Οικολογία και Εξέλιξη, Φυσική επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΕΤΕ: ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ -> ΚΟΚΚΙΝΟ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ

ΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΕΤΕ: ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ -> ΚΟΚΚΙΝΟ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ ΧΡΥΣΑΕΤΟΙ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Είμαστε μέλη της ερευνητικής ομάδας που ασχολείται με το περιβάλλον και με το τι μας κάνει να χαμογελάμε στη φύση. Επιλέξαμε αυτό το θέμα επειδή πιστεύουμε πως ακόμα υπάρχουν πράγματα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ(ΟΜΑΔΑ Β ) ΣΑΒΒΑΤΟ 28 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Όλα τα έμβια όντα συνυπάρχουν με αβιοτικούς παράγοντες με τους οποίους αλληλεπιδρούν. Υπάρχουν οργανισμοί: 1. Αυτότροφοι (Δεσμεύουν την ηλιακή ενέργεια και μέσω της

Διαβάστε περισσότερα

Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση.

Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση. Κεφάλαιο 4: Γενετική Α. Αντιγραφή - Μεταγραφή - Μετάφραση του DNA Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση. 1. Τι είναι κωδικόνιο; 2. Που γίνεται η σύνθεση πρωτεϊνών στο κύτταρο;

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΝΟΜΗ ΟΡΤΥΚΙΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ!

ΔΙΑΝΟΜΗ ΟΡΤΥΚΙΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ! ΔΙΑΝΟΜΗ ΟΡΤΥΚΙΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ! ΦΑΣΙΑΝΟΣ Ο φασιανός είναι γένος πτηνών, που ανήκει στην οικογένεια Φασιανίδες. Το μήκος του φθάνει τα 80 εκατοστά περίπου και έχει χαλκόχρωμο φτέρωμα, με μαύρες ραβδώσεις.

Διαβάστε περισσότερα

Χατζηνίκος Ευάγγελος M.Sc. Δασολόγος Βιοοικολόγος Αλεξίου Βασίλειος M.Sc. Δασολόγος Βιοοικολόγος

Χατζηνίκος Ευάγγελος M.Sc. Δασολόγος Βιοοικολόγος Αλεξίου Βασίλειος M.Sc. Δασολόγος Βιοοικολόγος Χατζηνίκος Ευάγγελος M.Sc. Δασολόγος Βιοοικολόγος Αλεξίου Βασίλειος M.Sc. Δασολόγος Βιοοικολόγος Διερεύνηση των απόψεων των κυνηγών της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Στερεάς Ελλάδας σχετικά με την οργάνωση και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α 1 ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018 2019 ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 1.1 Τα χαρακτηριστικά των οργανισμών... 3,4 1.2 Κύτταρο: Η μονάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΥΛΗΣ Δρ. Κώστας Ποϊραζίδης, Δασολόγος ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2009-2010 ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΥΛΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 2.1: Ορισμός είδους, Συστηματική, Οικολογία και Εξέλιξη, Φυσική επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική δραστηριότητα στην Υπηρεσία Θήρας & Πανίδας

Ερευνητική δραστηριότητα στην Υπηρεσία Θήρας & Πανίδας Ερευνητική δραστηριότητα στην Υπηρεσία Θήρας & Πανίδας ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΘΗΡΑΣ & ΠΑΝΙΔΑΣ (ΥΘΠ) Η Υπηρεσία Θήρας & Πανίδας υπάγεται στο ΥΠΕΣ και είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση της Πανίδας, η οποία περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

Προκαταρκτικά αποτελέσματα για την αναπαραγωγική βιολογία του Θαλασσοκόρακα (Phalacrocorax aristotelis desmarestii)στο Β. Αιγαίο

Προκαταρκτικά αποτελέσματα για την αναπαραγωγική βιολογία του Θαλασσοκόρακα (Phalacrocorax aristotelis desmarestii)στο Β. Αιγαίο Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία Προκαταρκτικά αποτελέσματα για την αναπαραγωγική βιολογία του Θαλασσοκόρακα (Phalacrocorax aristotelis desmarestii)στο Β. Αιγαίο Κατσαδωράκης, Γ., Fric, J., Δημαλέξης, Α.,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α. Α1 γ Α2 β Α3 α Α4 δ Α5 α ΘΕΜΑ Β. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Β1. Σελ 123 σχολ. Βιβλίου: Από «Η γονιδιακή θεραπεία εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το Σεπτέμβριο του 1990»

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Στο DNA των μιτοχονδρίων περιέχονται πληροφορίες για:

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Στο DNA των μιτοχονδρίων περιέχονται πληροφορίες για: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ / Β Λ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ Γ Λ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 05/03/2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1.

Διαβάστε περισσότερα

Η ελληνική βιοποικιλότητα Ενας κρυμμένος θησαυρός. Μανώλης Μιτάκης Φαρμακοποιός Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας

Η ελληνική βιοποικιλότητα Ενας κρυμμένος θησαυρός. Μανώλης Μιτάκης Φαρμακοποιός Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας Η ελληνική βιοποικιλότητα Ενας κρυμμένος θησαυρός Μανώλης Μιτάκης Φαρμακοποιός Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας Ο μεγάλος αριθμός και η ποικιλομορφία των σύγχρονων μορφών ζωής στη Γη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 24 ΜΑΪΟΥ 2013

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 24 ΜΑΪΟΥ 2013 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 24 ΜΑΪΟΥ 2013 ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. β Α3. α Α4. δ Α5. α ΘΕΜΑ Β Β1. Σελ. 123 124 σχολ. βιβλίου: «Η διαδικασία που ακολουθείται παράγουν το ένζυμο ADA». Β2. Σελ. 133 σχολ.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΙΓΟΤΡΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Η ΑΙΓΟΤΡΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Η ΑΙΓΟΤΡΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Ελλάδα ~ 5,1 εκατομμύρια Ισπανία ~ 2,9 εκατομμύρια Ρουμανία ~ 1,4 εκατομμύρια Γαλλία ~ 1,2 εκατομμύρια Ιταλία ~ 960 χιλιάδες Στη χώρα μας εκτρέφεται περίπου το 45% του συνολικού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2013 Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2013 Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2013 Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α.1. γ Α.2. β Α.3. α Α.4. δ Α.5. α ΘΕΜΑ Β Β.1. Σελ.

Διαβάστε περισσότερα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ - ΜΟΡΦΗ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Προέλευση Μορφή έργων Χρήση Επιφανειακό νερό Φράγματα (ταμιευτήρες) Λιμνοδεξαμενές (ομβροδεξαμενές) Κύρια για

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Εξέλιξης από Πανελλήνιες ( ) Σελ

Θέματα Εξέλιξης από Πανελλήνιες ( ) Σελ Θέματα Εξέλιξης από Πανελλήνιες (2010-2012) Σελ. 119-131 1. Πώς μπορεί να εξηγηθεί με βάση τη θεωρία της φυσικής επιλογής η επικράτηση του χαρακτηριστικού «ψηλός λαιμός» στις καμηλοπαρδάλεις; Μονάδες 8

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν.

Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν. Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν. 1 Που συμβαίνουν οι περισσότερες βροχοπτώσεις; Κυρίως στη θάλασσα. Και μάλιστα στο Ισημερινό. Είδαμε γιατί στο προηγούμενο μάθημα. Ρίξε μία ματιά.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΕΙ (ΠΕΓΑ) «Οι σύγχρονες τεχνικές βιο-ανάλυσης στην υγεία, τη γεωργία, το περιβάλλον και τη διατροφή» Η Συμβολή της Μοριακής Βιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΦΩΚΙΑ. (Monachus monachus)

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΦΩΚΙΑ. (Monachus monachus) ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΙ Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΦΩΚΙΑ (Monachus monachus) Η Μεσογειακή Φώκια είναι το µόνο είδος φώκιας που συναντάται στη Μεσόγειο και αποτελεί ένα από τα πλέον απειλούµενα είδη θαλάσσιων θηλαστικών στον

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΟΝΤΟΣ. «Ζώα του τόπου μας». Ελένη Μοσχοβάκου Βασιλεία Χαρίτου Στέλιος Κάνο

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΟΝΤΟΣ. «Ζώα του τόπου μας». Ελένη Μοσχοβάκου Βασιλεία Χαρίτου Στέλιος Κάνο ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΟΝΤΟΣ. «Ζώα του τόπου μας». Ελένη Μοσχοβάκου Βασιλεία Χαρίτου Στέλιος Κάνο 1 2 Από τα πολύ παλιά χρόνια ο άνθρωπος κατάλαβε, ότι τα ζώα μπορούν να του φανούν χρήσιμα, για να τον βοηθούν στις

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ. 3η ΙΑΛΕΞΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΑΝΑΣΥΝ ΥΑΣΜΟΣ

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ. 3η ΙΑΛΕΞΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΑΝΑΣΥΝ ΥΑΣΜΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΦΥΤΩΝ 3η ΙΑΛΕΞΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΑΝΑΣΥΝ ΥΑΣΜΟΣ Προϋποθέσεις προόδου σε ένα Πρόγραµµα Γενετικής Βελτίωσης: Ύπαρξη Γενετικής παραλλακτικότητας ως προς το χαρακτηριστικό υνατότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 9. ΕΔΑΦΟΒΙΑ - ΠΕΡΙΣΤΕΡΟΜΟΡΦΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 9. ΕΔΑΦΟΒΙΑ - ΠΕΡΙΣΤΕΡΟΜΟΡΦΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 9. ΕΔΑΦΟΒΙΑ - ΠΕΡΙΣΤΕΡΟΜΟΡΦΑ 1. Αγριόκουρκος Tetrao urogallus Περιγραφή αρσενικό: γενικός χρωματισμός γκριζόμαυρος, στήθος πρασινογάλανο, κοιλιά με λευκές λωρίδες ακανόνιστου σχήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD

Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD Ομοιότητα και διαφορά Κληρονομικότητα: η μεταβίβαση χαρακτηριστικών από τη μια γενιά στην άλλη Ποικιλία: εκτός από την ομοιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα της Κρήτης

Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα της Κρήτης Σεμινάριο Βάμος 25-11-2008 Γεωργία- Διατροφή- Ποιότητα ζωής ΤΙΤΛΟΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα της Κρήτης Κλεόνικος Σταυριδάκης Υπεύθ. Α/θμιας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ν. Ρεθύμνου Εισαγωγή Η

Διαβάστε περισσότερα

DNA στα μιτοχόνδρια και τους χλωροπλάστες (1963)

DNA στα μιτοχόνδρια και τους χλωροπλάστες (1963) DNA στα μιτοχόνδρια και τους χλωροπλάστες (1963) ΕΙΔΟΣ mtdna Κύτταρα Μόρια ανά Οργανίδια DNA οργανιδίου οργανίδιο ανά κύτταρο ως % συνολικού κυτταρικού DNA Αρουραίος Συκώτι 5-10 1000 1% άνθρωπος Hela 10

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Δασικής Γενετικής / ΔΠΘ Ορεστιάδα. Εισαγωγή ΒΕΛΤΙΩΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΑΣΟΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ. Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου

Εργαστήριο Δασικής Γενετικής / ΔΠΘ Ορεστιάδα. Εισαγωγή ΒΕΛΤΙΩΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΑΣΟΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ. Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου Εργαστήριο Δασικής Γενετικής / ΔΠΘ Ορεστιάδα Εισαγωγή ΒΕΛΤΙΩΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΑΣΟΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου Σύνοψη Τα γνωρίσματα που παρατηρούμε (φαινότυπος) είναι η συνδυασμένη έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Πανελλαδικών 2000-2013

Θέματα Πανελλαδικών 2000-2013 Θέματα Πανελλαδικών 2000-2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Κεφάλαιο 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΕΜΑ 1 ο Γράψτε τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα το γράμμα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΡΩΣΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Ο αριθμός των βοοειδών και αιγοπροβάτων παρουσίασε σημαντικές διακυμάνσεις μεταπολεμικά. Τα βοοειδή έπειτα από μια σημαντική πτώση κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Επαναληπτικό διαγώνισμα ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 1-9 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ 1/3/2015 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Σημείωση: η διπλή αρίθμηση στις σελίδες αφορά την παλιά και τη νέα έκδοση του σχολικού βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

Βιοτεχνολογία Φυτών. Μοριακοί Δείκτες (Εισαγωγή στη Μοριακή Βιολογία)

Βιοτεχνολογία Φυτών. Μοριακοί Δείκτες (Εισαγωγή στη Μοριακή Βιολογία) Βιοτεχνολογία Φυτών ΔΠΘ / Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης ΠΜΣ Αειφορικά Συστήματα Παραγωγής και Περιβάλλον στη Γεωργία Μοριακοί Δείκτες (Εισαγωγή στη Μοριακή Βιολογία) Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Γενετική και στη Γονιδιωματική Τι είναι η κληρονομικότητα, και πώς μεταβιβάζεται η πληροφορία από γενιά σε γενιά;

Εισαγωγή στη Γενετική και στη Γονιδιωματική Τι είναι η κληρονομικότητα, και πώς μεταβιβάζεται η πληροφορία από γενιά σε γενιά; ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ 12 26/10/2016 Κεφάλαιο 3 Α μέρος Εισαγωγή στη Γενετική και στη Γονιδιωματική Τι είναι η κληρονομικότητα, και πώς μεταβιβάζεται η πληροφορία από γενιά σε γενιά; Ποια είναι η δομή

Διαβάστε περισσότερα

Όλες οι ρυθμίσεις θήρας της κυνηγετικής περιόδου 2015 2016

Όλες οι ρυθμίσεις θήρας της κυνηγετικής περιόδου 2015 2016 Όλες οι ρυθμίσεις θήρας της κυνηγετικής περιόδου 2015 2016 Ρυθμίσεις θήρας για την κυνηγετική περίοδο 2015 2016 και δήλωση του Υπουργού Αναπληρωτή ΠΑΠΕΝ Γιάννη Τσιρώνη Υπεγράφη η υπουργική απόφαση για

Διαβάστε περισσότερα

Ποιός πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα ανά Περιφέρεια και ανά αγορά, 2017.

Ποιός πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα ανά Περιφέρεια και ανά αγορά, 2017. Ποιός πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα ανά Περιφέρεια και ανά αγορά, 2017 Ιούλιος 2018 Ευαγγελία Λάμπρου Δρ. Άρης Ίκκος, ISHC Ερευνήτρια - Στατιστικολόγος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ 1ο 1. γ 2. γ 3. β 4. α 5. δ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ 1ο 1. γ 2. γ 3. β 4. α 5. δ ΘΕΜΑ 1ο 1. γ 2. γ 3. β 4. α 5. δ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΤΕΤΑΡΤΗ 9 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

5. κλίμα. Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C

5. κλίμα. Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C 5. κλίμα 5. κλίμα Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C 5. κλίμα 5. κλίμα Οι μεσογειακές περιοχές βρίσκονται μεταξύ 30 0 και

Διαβάστε περισσότερα

Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωγραφική εξάπλωση των εντόμων-εισβολέων

Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωγραφική εξάπλωση των εντόμων-εισβολέων Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωγραφική εξάπλωση των εντόμων-εισβολέων Λιακατάς Αθανάσιος 1 και Παπαδόπουλος Θ. Νικόλαος 2 1 Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, Π.Ε. Λάρισας, Περιφέρεια

Διαβάστε περισσότερα

Α1.5 «Aνακρίνοντας» τους χάρτες

Α1.5 «Aνακρίνοντας» τους χάρτες Α1.5 «Aνακρίνοντας» τους χάρτες Ποιο Χάρτη θα χρησιμοποιήσω αν θέλω να μάθω τη θέση της Αφρικής στον κόσμο; Θα χρησιμοποιήσω τον Παγκόσμιο Χάρτη Ποια είναι η θέση της Αφρικής στον κόσμο; Η απάντηση μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Page 1 ΤΟ ΠΤΕΡΩΜΑ ΓΕΝΙΚΑ Το πτέρωμα και η ποιότητά του είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό στοιχείο σε ένα εκθεσιακό καναρίνι. Καθώς, όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλα τα πτηνά, η επιφάνεια του σώματος ενός καναρινιού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3 9 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11 Κεφάλαιο Πρώτο: Το μοντέλο του οικοσυστήματος 1.1. Βασικές αρχές και ορισμοί της Οικολογίας των Οικοσυστημάτων 1.2. Η

Διαβάστε περισσότερα

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ενότητα: Γεωγραφία (2 φύλλα εργασίας) Επίπεδο: Β1, Β2 Κοινό: αλλόγλωσσοι ενήλικες ιάρκεια: 4 ώρες (2 δίωρα) Υλικοτεχνική υποδομή: Για τον διδάσκοντα:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2004 ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2004 ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2004 ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε την ορθή πρόταση: ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1. Το κωδικόνιο του mrna που κωδικοποιεί το αµινοξύ µεθειονίνη είναι α. 5 GUA

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει;

Ποιος πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ποιος πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση στοιχείων εισερχόμενου τουρισμού ανά Αγορά και ανά Περιφέρεια 2018 Ευαγγελία Λάμπρου Ερευνήτρια Στατιστικολόγος Δρ. Άρης Ίκκος, ISHC Επιστημονικός Διευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

Πληθυσμιακή και Ποσοτική Γενετική. Εξέλιξη

Πληθυσμιακή και Ποσοτική Γενετική. Εξέλιξη Πληθυσμιακή και Ποσοτική Γενετική Εξέλιξη Σύνοψη Οι πληθυσμοί χαρακτηρίζονται από τις συχνότητες των γενοτύπων και των αλληλομόρφων τους Κάθε πληθυσμός έχει τη δική του γενετική «δομή» Μπορούμε να μετρήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΣΗ ΒΑΣΙΚΗΣ & ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΑΥΡΑΣ Podarcis milensis ΣΤΗ ΜΗΛΟ

ΣΧΕΣΗ ΒΑΣΙΚΗΣ & ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΑΥΡΑΣ Podarcis milensis ΣΤΗ ΜΗΛΟ ΣΧΕΣΗ ΒΑΣΙΚΗΣ & ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΑΥΡΑΣ Podarcis milensis ΣΤΗ ΜΗΛΟ Χ. Αδαμοπούλου & Α.Λεγάκις Ζωολογικό Μουσείο, Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών Πανελλήνιο Συνέδριο Ένωσης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΗΝΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΗΝΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΗΝΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ Μακρή Μαρία, Βιολόγος, Υπ. Διδάκτορας Βλαχόπουλος Κωνσταντίνος, Περιβαλλοντολόγος,

Διαβάστε περισσότερα