ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ Α.με.Α

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ Α.με.Α του Δρ. Γεώργιου Β. Κανάτα Διδάκτορα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Μsc Universita di Roma, Διευθυντή στη, Διεύθυνση Κοινωνικής Πρόνοιας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Τρικάλων Από την πρώτη στιγμή που ο άνθρωπος εντάχθηκε σ ένα οργανωμένο κοινωνικό σύνολο προέκυψε και προβλήθηκε η ανάγκη της Προστασίας. Η αλληλεγγύη άλλωστε μεταξύ των μελών ενός κοινωνικού συνόλου είναι, (μαζί με τη διευκόλυνση των συναλλαγών, την κατανομή της εργασίας, τον καθορισμό των κοινωνικών σχέσεων και τα παρόμοια) ένας σημαντικός παράγοντας δημιουργίας του κοινωνικού αυτού συνόλου. Έτσι σαν συστατικό στοιχείο αυτής της αλληλεγγύης της κοινωνικής αλληλεγγύης όπως θα την λέγαμε προβλήθηκε και η προστασία των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες ( σε σύντμηση Α.με.Α ) τα οποία σε μία νεώτερη εκδοχή της ονομασίας τους αυτής, λέγονται επίσης και Άτομα με Αναπηρία πάλι με τα αρχικά Α.με.Α στη σύντμησή τους. Ο γενικός ορισμός των ΑΜΕΑ είναι ότι αυτά είναι άτομα που έχουν κάποια φυσική ή ψυχική παρέκκλιση από το φυσιολογικό. Οι μορφές εδώ ποικίλλουν. Μπορεί να είναι π.χ. τυφλοί, κωφάλαλοι, ψυχικά ασθενείς, κινητικά ανάπηροι κλπ. Από την άποψη αυτή ο όρος προστασία των Α.με.Α έχει την έννοια ότι το κοινωνικό σύνολο στο οποίο αυτοί είναι ενταγμένοι (η κοινωνία γενικά ) αναπληρώνει πλήρως ή ως ένα βαθμό την φυσιολογική έλλειψη από την οποία πάσχουν τα άτομα αυτά με την έννοια ότι τα βοηθάει να απομειώσουν ή και να εξαφανίσουν τελείως τη σημασία της.

2 Έτσι έχομε τα συστατικά στοιχεία κατά πρώτον που συνθέτουν ( ή χαρακτηρίζουν ) την προστασία αυτή. Συνολικά θεωρούμενα αυτά τα στοιχεία είναι τριπλής μορφής : - Ανικανότητα - Αναγκαιότητα - Αποτρεπτικότητα ή προληπτικότητα Από τα τρία αυτά στοιχεία η Ανικανότητα προέρχεται ή έχει τη γενεσιουργό της αιτία στη φυσιολογική ακριβώς παρέκκλιση που προσδιορίσαμε παραπάνω. Εξ αυτής προκύπτει κατόπιν και το δεύτερο συστατικό στοιχείο της Προστασίας ήτοι η Αναγκαιότητα η οποία είναι μάλιστα διπλής μορφής με την αμφίδρομη έννοια ότι, εφ ενός μεν τα άτομα αυτά έχουν την ανάγκη από κάποια προστασία και άρα χωρίς αυτήν δε λειτουργούν κοινωνικά πλήρως και αφ ετέρου το κοινωνικό σύνολο ( η κοινωνία εν τέλει ) νοιώθει την ανάγκη να δώσει σ αυτά την προστασία αυτή, διότι άλλως θα έπασχε (και) η ίδια από κάποια λειτουργική έλλειψη ή παρέκκλιση. Τέλος η Αποτρεπτικότητα ή Προληπτικότητα έχουν την έννοια ότι αποβλέπουν εν τέλει στην αποτροπή ή την πρόβλεψη της παρέκκλισης αυτής. Τα παραπάνω δεδομένα εμφανίζονται παραστατικά στο Σχ. 1. Συστατικά στοιχεία προστασίας Ανικανότητα Αναγκαιότητα Αποτρεπτικότητα ή Προληπτικότητα Σχ. 1 Με βάση τα δεδομένα που βλέπουμε στο σχήμα αυτό ( Σχ.1) προκύπτει αυτόματα η ανάγκη της πρακτικής εφαρμογής της προστασίας και πώς αυτή υλοποιείται. Σύμφωνα με την εμπειρία που παρατηρείται στο σημείο αυτό αυτή η προστασία παραχωρείται στα Α.με.Α ( όπως θα δούμε αμέσως παρακάτω) από το κράτος κυρίως και στη βάση της έχει τριπλή μορφή όπως φαίνεται από το Σχ.2 με μικρές διαφοροποιήσεις σε επιμέρους σημεία.

3 Ιδρυματική Πρακτική Προστασία Χρηματική Σχ. 2 Βλέπουμε λοιπόν ( στο Σχ.2 ) τις τρεις (3) μορφές παροχής Προστασίας, οι οποίες είναι ευκολονόητες, αφού οι ίδιοι οι τίτλοι τους τις περιγράφουν πλήρως. Έτσι έχομε π.χ. την Ιδρυματική Προστασία που παρέχεται σε κατηγορίες Α.με.Α σε ανάλογα προς τούτο Ιδρύματα ( οίκοι τυφλών, γηροκομεία, θεραπευτήρια, σχολές εκπαίδευσης και άλλα παρόμοια ), τη Χρηματική προστασία που συνίσταται σε χρηματικές ενισχύσεις ( επιδόματα, βοηθήματα κλπ.) και τέλος τη που περιλαμβάνει όλους τους νόμους και τις ρυθμίσεις που διαμορφώνουν το πλέγμα της Προστασίας. Σημειώνεται εδώ ότι χωρίς τη νομική προστασία είναι σπάνια η οποιαδήποτε άλλη από τις δύο υπόλοιπες μορφές προστασίας, ενώ μία άλλη μικρή διαφοροποίηση είναι ότι η Προστασία δεν είναι μόνο Εθνική αλλά και Υπερεθνική ή Διεθνής (Διεθνείς συνθήκες, Προτάσεις διεθνών Οργανισμών, Ψηφίσματα κ.λ.π). Επομένως βλέπουμε ότι η πηγή εκπόρευσης της Προστασίας έχει τη μορφή που δείχνει το Σχ.3. Πηγή εκπόρευσης της Προστασίας Δημόσιος Τομέας Ιδιωτικός Τομέας Εθνικός Διεθνής Προαιρετική Υποχρεωτική Προαιρετική Υποχρεωτική Πλέγμα Κοιν. Πολιτικής Σχ. 3 Όπως βλέπουμε ο κορμός και οι διαφοροποιήσεις των δεδομένων του Σχ. 3 είναι και εδώ αυτονόητες. Ενδιαφέρον έχει όμως να πούμε ότι ο Ιδιωτικός τομέας πολύ λίγο προχωράει σε προαιρετική παροχή προστασίας

4 στα Α.με.Α και κατά κανόνα όταν και όπου αυτό γίνεται, αφορά τις προσλήψεις από τις επιχειρήσεις ατόμων τέτοιων και σε λίγες περιπτώσεις τις δωρεές ιδιωτών προς την Ιδρυματική προστασία που προσδιορίσαμε παραπάνω. Από έρευνες που έχουν γίνει ως τώρα και μάλιστα τόσο εθνικές, όσο και υπερεθνικές μόλις το 10% των επιχειρήσεων παρέχουν μία προαιρετική προστασία στα Α.με.Α. Από την άλλη πλευρά η διεθνής προστασία μπορεί να είναι προαιρετική για τα κράτη (και συνήθως είναι, αλλά και γίνεται και αποδεκτή) ή υποχρεωτική. Υποχρεωτικές είναι π.χ. αποφάσεις της Ε.Ε. ( για τα κράτη-μέλη βεβαίως ) και άλλες παρόμοιες. Τέλος όλες αυτές οι πηγές εκπόρευσης που βλέπουμε εδώ με τις όποιες διαφοροποιήσεις τους εντάσσονται στο ευρύτερο πλέγμα της λεγόμενης Κοινωνικής Πολιτικής που όπως θα δούμε αναλυτικά παρακάτω έχει κι αυτή περίπου τις ίδιες διαφοροποιήσεις που συναντάμε εδώ. Αρκεί επομένως στο σημείο ετούτο να πούμε ότι η Κοινωνική Πολιτική εκτός από τα ποικίλα ( και όχι μόνο την Προστασία που εξετάζουμε εδώ) στοιχεία που περιλαμβάνει, αποτελεί την πρακτική έκφραση της αλληλεγγύης που όπως προαναφέραμε αποτελεί και αυτή ( μαζί με τα άλλα που είδαμε ) ένα σημαντικό παράγοντα οργάνωσης των ατόμων σε συγκροτημένα κοινωνικά σύνολα. Η θεωρία εν τω μεταξύ της Προστασίας των Α.με.Α δεν είναι ένας αυτόνομος κλάδος της επιστημονικής σκέψεως αλλά στηρίζεται στις λεγόμενες Επιστήμες Θεμελίωσης, στις επιστήμες δηλαδή που τη θεμελιώνουν και περιγράφουν το πρακτικό της σχήμα. Το Σχ. 4 δείχνει αυτές τις επιστήμες θεμελίωσης. Ιατρική Επιστήμες Θεμελίωσης Κοινωνιολογία Οικονομική άλλες

5 Σχ. 4 Ο ρόλος που παίζουν εδώ ιδίως οι τρείς πρώτες είναι βασικός για λόγους ευνόητους. Η ιατρική π.χ. διαπιστώνει την αναπηρία των Α.με.Α εκ της οποίας προκύπτει κατόπιν η προστασία, η νομική την θεσμοθετεί, η κοινωνιολογία διερευνά αίτια, συνέπειες και άλλα παρόμοια σημεία κ.ο.κ. Αλλά και η οικονομική παίζει εδώ αξιόλογο ρόλο, όπως σε διάφορα σημεία και άλλες επιστήμες όπως η πολιτική επιστήμη, η επιστήμη του αθλητισμού, της συμπεριφοράς και άλλες. Αλλά αν θέλαμε να μιλήσουμε επιγραμματικά θα λέγαμε ότι η Ιατρική διαπιστώνει, η θεσμοθετεί, και η Οικονομία (βοηθητικά με τις άλλες επιστήμες ) διαχειρίζεται. Πρέπει να πούμε όμως ότι από την εμπειρική παρατήρηση στην πρακτική της χώρας μας αλλά και άλλων κρατών η ιατρική δεν διαπιστώνει πάντα γνήσιες ιατρικές καταστάσεις διότι υποκύπτει ή προσχωρεί σε πρακτικές προσωπικών εξυπηρετήσεων με άλλα λόγια δηλαδή ρουσφετολογώντας. Αυτό συμβαίνει κυρίως στις γνωματεύσεις για τον βαθμό αναπηρίας των Α.με.Α. Ωστόσο όμως αυτό το ρουσφετολογικό και πάντως νοσηρό φαινόμενο δεν αλλοιώνει την προβληματική. Όλα αυτά αναλύονται σε επόμενα σημεία, εδώ όμως χάριν παραστατικότητος μπορούμε να κάνουμε μια σχηματική σύνοψη, ενώνοντας τα προηγηθέντα σχήματα 1,2,3 και 4 με τον τρόπο που φαίνεται στο Σχ.5.

6 Θεωρία Προστασίας Συστατικά στοιχεία Ανικανότητα Αναγκαιότητα Αποτρεπτικότητα ή Προληπτικότητα Διάρθρωση Πρακτική προστασία Πηγή εκπόρευσης Επιστήμες θεμελίωσης Ιδρυματική Χρηματική Δημ. Τομέας Ιδ. τομέας Κοινωνιολογία Ιατρική Οικονομική άλλες Νομ. Προστασία Ιδρυματική Χρηματική Αναγκαστική Ηθελημένη Κοινωνική Πολιτική Σχ. 5 Στο σχήμα αυτό μπορούμε να δούμε συνολικά και με ενάργεια τη διάρθρωση της Προστασίας που μας διευκολύνει κατόπιν σημαντικά στις περαιτέρω αναλύσεις μας.