ΑΝΑΛΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΟΛΙΕΡΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ «Ο ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΑΤΗΣ»

Transcript

1 ΑΝΑΛΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΟΛΙΕΡΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ «Ο ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΑΤΗΣ» ΠΠΣΠΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΊΑ - Β ΛΥΚΕΙΟΥ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 2 ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΗ - ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ - ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ 3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 4 ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Οµάδα 1 Το θέατρο το 17 ο αιώνα Οµάδα 1 Η commedia dell arte και το µπαλέτο του Μολιέρου Οµάδα 3 Η κοινωνία το 17 ο αιώνα Οµάδα 3 Η θέση της γυναίκας το 17 ο αιώνα 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Οµάδα 2 Βιογραφία του Μολιέρου Οµάδα 4 Το έργο του Μολιέρου Οµάδα 2 Γενική Εισαγωγή του έργου «Ο Αρχοντοχωριάτης» Οµάδα 4 Περίληψη του έργου «Ο Αρχοντοχωριάτης» 18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Οµάδα 1 Χαρακτηρισµός του κυρίου Ζουρντάν Οµάδα 2 Ο πάγιος χαρακτήρας του «αυλοκόλακα» : Οµάδα 3 Η θέση της γυναίκας στο έργο του Μολιέρου «Ο Αρχοντοχωριάτης» Οµάδα 4 Ο έρωτας το 17 ο αιώνα και ο έρωτας στο έργο του Μολιέρου «Ο Αρχοντοχωριάτης» 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: : Οµάδα 1, 2, 3, 4 Ερωτηµατολόγιο για τους συντελεστές της παράστασης «Ο Φιλάργυρος» του Εθνικού Θεάτρου Αθηνών» 23 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 24 2

3 ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΟΜΑΔΑ 1: GIRLS & NOISE: 1. Καλπαστά Αργυρώ 2. Μιχαήλου Ειρήνη 3. Μοτσενίγου Τατιάνα 4. Ορφανίδη Ιωάννα ΟΜΑΔΑ 2 : ΤΟ ΤΡΙΟ ΣΤΟΥΤΖΕΣ 1. Νικολίτση Βικτωρία - Ιωάννα 2. Στεφανάκος Νικόλαος 3. Τσώλη Άννα 4. Φώτη Ιωάννα ΟΜΑΔΑ 3 : Infinity 1. Νικολοπούλου Αικατερίνη 2. Πουλιανού Ελένη 3. Χονδρογεώργου Αρτεµησία ΟΜΑΔΑ 4 : Psycho 4 1. Γαβαλά Ελισάβετ 2. Θεοδοσιάδη Ναταλία 3. Καντιάνη Αριάδνη 4. Μάλαµα Κατερίνα Κουτσουδάκη Ευαγγελία ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3

4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ (ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ) Ευχαριστούµε θερµά την κυρία Κουτσουδάκη Ευαγγελία για την πολύτιµη βοήθεια, συµπαράσταση και καθοδήγηση στην εκπόνηση της παρούσας εργασίας. Ευχαριστούµε επίσης, την καθηγήτριά µας, κυρία Αικατερίνη Μανδρώνη για τις πολύτιµες πληροφορίες που µας έδωσε σχετικά µε το Μολιέρο και τη εποχή του. 4

5 ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ Οµάδα 1 Οι λόγοι για τους οποίους επιλέξαµε το συγκεκριµένο project είναι αρχικά το ενδιαφέρον µας για το συγκεκριµένο είδος τέχνης. Επίσης, µας άρεσαν τα θεατρικά έργα αυτά (ο Αρχοντοχωριάτης του Μολιέρου, η Μαντάµ Σουσού του Ψαθά και οι Νεφέλες του Αριστοφάνη). Οι προσδοκίες µας από αυτήν την ερευνητική εργασία είναι να διευρύνουµε τις γνώσεις µας πάνω στο θέατρο, να «ζήσουµε» την τότε κοινωνία της εποχής εκείνης κατά την οποία γράφτηκαν τα έργα αυτά. Ακόµα, ελπίζουµε να περάσει η χρονιά µας δηµιουργικά και ευχάριστα. Οµάδα 1 η, «Girls & Noise» Οµάδα 2 Όλα τα µέλη της οµάδας µας αποφάσισαν να ασχοληθούν µε το πρότζεκτ Αναλύοντας τον Μολιέρο µέσα από το θεατρικό του έργο «ο Αρχοντοχωριάτης» για δυο βασικούς λόγους. Πρώτα από όλα θα µας ενδιέφερε να ασχοληθούµε µε την οργάνωση και την παρουσίαση µιας θεατρικής παράστασης. Στη συνέχεια, θα επιθυµούσαµε να εµπλακούµε και στη σκηνοθεσία του έργου, καθώς πιστεύουµε πως η ενέργεια που διαθέτουµε αλλά και οι δηµιουργικές µας ιδέες, µπορούν να προσφέρουν πολλά στην πρόοδο της Ερευνητικής Εργασίας. Οµάδα 2 η, «Το τρίο Στούτζες» Οµάδα3 Αυτό που µας προσέλκυσε και επιλέξαµε τη συγκεκριµένη ερευνητική εργασία, ήταν το ενδιαφέρον µας προς την γαλλική λογοτεχνία. Επιπλέον, το γεγονός ότι θα αναλύσουµε το βίο του Μολιέρου µέσα απ τα έργα του και θα ερευνήσουµε στοιχεία του γαλλικού πολιτισµού εκείνης της εποχής.τέλος, ευελπιστούµε η συλλογική εργασία µας να αποφέρει ένα αξιόλογο αποτέλεσµα και να αποκοµίσουµε χρήσιµες γνώσεις. Οµάδα 3 η, «Infinity» Οµάδα 4 Ο λόγος που επιλέξαµε αυτό το project είναι ότι µας ενδιέφερε περισσότερο το θέµα και θα µπορούσαµε να ασχοληθούµε µε αυτό όλη τη σχολική χρονιά. Θα θέλαµε λοιπόν µέσα από αυτό το project να µάθουµε περισσότερα, να έχουµε µια άριστη συνεργασία ούτως ώστε να έχουµε ένα πολύ καλό αποτέλεσµα και µια πολύ καλή θεατρική παράσταση. Οµάδα 4 η, «psycho 4» 5

6 ΠΡΟΛΟΓΟΣ (ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ) Η εργασία αυτή εκπονήθηκε υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Ε. Κουτσουδάκη και εντάσσεται στο πλαίσιο του µαθήµατος της Ερευνητικής Εργασίας της Β Λυκείου. Η επιλογή του θέµατος έγινε µε κριτήριο τη διάθεσή µας να εµπλουτίσουµε τις γνώσεις µας σχετικά µε το γνωστό θεατρικό έργο «Ο Αρχοντοχωριάτης». Η εργασία χωρίζεται στο θεωρητικό και στο ερευνητικό µέρος. Στο θεωρητικό µέρος, αναφέρονται γενικές πληροφορίες για την κοινωνία του 17 ου αιώνα στη Γαλλία, το θέατρο στην εποχή του Μολιέρου και τέλος, τη ζωή και το έργο του Μολιέρου. Στο ερευνητικό µέρος, αναλύεται το θεατρικό έργο του Μολιέρου «Ο Αρχοντοχωριάτης» και ειδικότερα, τα στοιχεία που µας δίνονται σχετικά µε τη γαλλική κοινωνία του 17 ου αιώνα στο Παρίσι, τη θέση της γυναίκας, την επιθυµία για αλλοτρίωση και τους διαχρονικούς ανθρώπινους χαρακτήρες. Το ερευνητικό µέρος ολοκληρώνεται µε την αναζήτηση οµοιότυπων και αναλογιών µε τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Η Ερευνητική µας εργασία ολοκληρώνεται µε τη σύνθεση και κατασκευή αφίσαςπρόσκλησης στη θεατρική παράσταση «Ο Αρχοντοχωριάτης». 6

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ (ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ) Ο στόχος του σχεδίου εργασίας µας ήταν να αναδείξουµε όσο το δυνατόν περισσότερες πτυχές του θεατρικού έργου του Μολιέρου «Ο Αρχοντοχωριάτης» Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε ήταν η εξής: Ορίσαµε αρχικά χρονοδιάγραµµα και χωρισθήκαµε σε τέσσερις οµάδες των τριών και τεσσάρων µαθητών η καθεµία. Στη συνέχεια, έγινε καταµερισµός των εργασιών και τηρήσαµε ατοµικό αλλά και οµαδικό ηµερολόγιο, καταγράφοντας λεπτοµερώς όλες τις εργασίες που αναλαµβάναµε και ολοκληρώναµε. Σε όλη τη διάρκεια της εργασίας, η κάθε οµάδα ανέφερε στην ολοµέλεια της τάξης τα ευρήµατά της και στη συνέχεια ακολουθούσε συζήτηση µέσα από την οποία επιχειρείτο η εξαγωγή κοινών συµπερασµάτων και παρατηρήσεων. Τα στάδια που ακολουθήθηκαν ήταν:! η µελέτη του θεάτρου του 17 ου αιώνα! η ανάλυση του θεάτρου του Μολιέρου (κωµωδία-µπαλέτο)! η ανάγνωση του κειµένου «Ο Αρχοντοχωριάτης»! η παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης του Εθνικού Θεάτρου, «Ο Αρχοντοχωριάτης»! η ζωή και το έργο του Μολιέρου! η ανάλυση της δοµή της κοινωνίας το 17 ο αιώνα στη Γαλλία! η θέση της γυναίκας το 17 ο αιώνα στη Γαλλία! η µελέτη και ανάλυση πάγιων ανθρώπινων χαρακτήρων! η αναζήτηση αναλογιών µε τη σύγχρονη, ελληνική κοινωνία! καταγραφή συµπερασµάτων! κατασκευή αφίσας πρόσκλησης στη θεατρική παράσταση «Ο Αρχοντοχωριάτης» 7

8 1.1. ΟΜΑΔΑ 1: Το θέατρο το 17 ο αιώνα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Θεατρικά και δραµατικά στοιχεία είναι εµφανή σε όλες τις κοινωνίες, για παράδειγµα σε παρελάσεις και πολιτικές καµπάνιες. Οι περισσότεροι συµµετέχοντες δεν θεωρούν τέτοιες δραστηριότητες αρκετά θεατρικές. Πολλές θεωρίες έχουνε βρεθεί για την προέλευση του θεάτρου αλλά δεν ξέρουµε αν είναι επιβεβαιωµένη καµία από αυτές. Η πιο σίγουρη από αυτές τις θεωρίες ορίζει ότι το θέατρο αναπτύχθηκε από µύθους και τελετουργίες. Συχνά αυτοί οι µύθοι συµπεριλαµβάνουν στοιχεία βασισµένα σε πραγµατικά γεγονότα ή ανθρώπους, όµως είναι συνήθως διαφοροποιηµένα στις ιστορίες. Στον ανθρωπολόγο Claude Levi-Strauss ο µύθος είναι ένας τρόπος να ταξινοµήσεις και να οργανώσεις την πραγµατικότητα και αυτό αντί, λέγοντας την ιστορία, είναι η λειτουργία του. Το θέατρο προέκυψε από µία προϊστορική λειτουργία. Όµως σήµερα οι περισσότεροι κριτές και ιστορικοί συµφωνούν µαζί ότι η τελετουργία είναι µια πηγή του θεάτρου αλλά όχι απαραίτητα η µοναδική. Το θέατρο στην Γαλλία τον 17ο αιώνα. Θέατρο (περιγραφή): Στις αρχές του 17ου αιώνα ο χώρος στον οποίο δίνονταν συνήθως οι παραστάσεις στο Παρίσι ήταν το Hotel de Bourgogne, το µοναδικό σταθερό θέατρο στην πρωτεύουσα, το οποίο µάλιστα χρησιµοποιήθηκε µέχρι το Η πλατεία ή parterre δεν είχε καρέκλες αλλά µόνο έναν µακρύ πάγκο κατά µήκος των τοίχων. Στις 3 πλευρές του υπήρχαν 2-3 σειρές µε εξώστες. Η σκηνή ήταν υπερυψωµένη σε σχέση µε την πλατεία, περίπου 2 µέτρα και µολονότι δεν είχε το τόξο του προσκηνίου, οι πλευρικοί εξώστες φτάνοντας ως τις άκρες της, σχηµάτιζαν ένα είδος κορνίζας. Όποιος δεν µπορούσε να παίξει στο εν λόγω θέατρο πληρώνοντας το απαιτούµενο ποσόν στην Αδελφότητα, χρησιµοποιούσε εν γένει µια αίθουσα για το jeu de paume, ένα από τα πιο διαδεδοµένα παιχνίδια στην Ευρώπη (είδος µπόουλινκ). Το 17ο αιώνα υπήρχαν γύρω στις 1800 τέτοιες αίθουσες στο Παρίσι, οι οποίες πολύ εύκολα µετατρέπονταν σε θεατρικές αίθουσες, λόγω του ελεύθερου χώρου που είχαν στη µέση για το παιχνίδι. Οι θεατρικές παραστάσεις παίζονταν 2-3 φορές τη βδοµάδα και η ώρα έναρξης δεν ήταν σταθερή, γι αυτό οι θεατές πήγαιναν από πολύ νωρίς στο θέατρο για να εξασφαλίσουν καλές θέσεις, ενώ για την ψυχαγωγία τους φρόντιζε ένας ηθοποιός του θιάσου. Έπρεπε όµως να τελειώνουν 8

9 πριν τη δύση για να µπορούν οι θεατές να φτάνουν σπίτια τους προτού σκοτεινιάσει. Το κοινό αποτελούνταν από όλες τις κοινωνικές τάξεις!! Κατά τον 17ο αιώνα το θέατρο άνθησε ως θέαµα σε όλη την Ευρώπη αλλά και ως δραµατουργία (γραπτά κείµενα). Η διχοτόµηση του θεάτρου σε λόγιο µε ήρωες κλασικής µυθολογίας σε γλώσσα ουµανισµού ή θρησκευτικού κηρύγµατος (λατινικά) και σε λαϊκό µε τα είδη της φάρσας, της αλληγορικής ηθολογίας και το έντονο δραµατικό στοιχείο (επικρατούσα µέχρι τα µέσα του 16ου αιώνα) ξεπερνιέται κατά τον 17ο αιώνα, όπου έχουµε δείγµατα νεότερης θεατρικής λογοτεχνίας σε εθνικές γλώσσες. Βρισκόµαστε στην εποχή της αναπαράστασης, του ισπανικού µπαρόκ, του γαλλικού κλασικισµού και της διαµάχης των ιδεών. Το θέατρο ως µέσο διαπαιδαγώγησης ενδιαφέρει άµεσα τα νέα κέντρα εξουσίας και παιδείας που σχετίζονται µε τις µοναρχικές αυλές και τις πόλεις. Το θέατρο τον 17ο αιώνα εµφανίζεται ως αντιθετικό σώµα µε ανοµοιογενή εξάπλωση και άνθηση (κυρίαρχο λογοτεχνικό είδος στην Ισπανία, Γαλλία και Αγγλία vs. Στασιµότητα στην Ιταλία, σε αντίθεση µε την άνθησή του κατά τον 16ο αιώνα µε την Κοµέντια). Το ρήγµα στο θεατρικό χώρο οριοθετείται στην αναζήτηση από τη µια κανόνας και ευρυθµίας (Γαλλία) και στη ροπή από την άλλη προς το ακανόνιστο (Ισπανία µε την ανοικτή, ευέλικτη τεχνοτροπία της νέας ισπανικής κωµωδίας, Σαίξπηρ). Είδη αυλικής ψυχαγωγίας της εποχής: Το µεγαλύτερο µέρος από τις κωµωδίες παιζόταν στα κολλέγια ή στην αυλή. Οι πιο χαρακτηριστικές αυλικές ψυχαγωγίες ήταν οι fêtes de cour (αυλικές γιορτές), οι βασιλικές παράτες και τα τουρνουά. Μέσα από αυτά τα θεάµατα αναπτύχθηκε το ballet de cour, γαλλική εκδοχή των ιταλικών ιντερµεδίων και των αγγλικών masques, το οποίο περιείχε ένα ενιαίο θέµα, διανθισµένο µε τραγούδι, χορό και πολύπλοκα σκηνικά εφφέ. Ιδιαίτερα σηµαντικό για τη χρήση των σκηνικών µηχανισµών είναι το Ballet comique de la Reyne, µε βασικό θέµα τον µύθο της Κίρκης, που οδηγεί τους ανθρώπους στο βίτσιο και τους µετατρέπει σε ζώα. Παρουσιάστηκε το 1581 στην αίθουσα του Petit Bourbon, που βρίσκονταν σ ένα γειτονικό του Λούβρου µέγαρο (θα γίνει ένα από τα πιο σηµαντικά αυλικά θέατρα του 17ου αιώνα). Θεωρείται εν γένει η πρώτη ολοκληρωµένη έκφραση του ballet de cour, το οποίο θα αναπτυχθεί ιδιαίτερα τον 17ο αιώνα! 9

10 Θίασοι, ηθοποιοί, θέατρα και θεάµατα στη Γαλλία του 17ου αιώνα : Ο αριθµός των θιάσων που περιόδευαν στη γαλλική επαρχία το διάστηµα είναι περίπου 400. Καµία οµάδα δεν µπορούσε να εγκατασταθεί µόνιµα στο Παρίσι, χωρίς την άδεια του βασιλιά και κανένας θίασος δεν πήρε έγκριση µέχρι το Οι ηθοποιοί συνδέονταν µε τους θιάσους µε συµβόλαια διάρκειας 2 ή 3 χρόνων και οι θίασοι είχαν οργανωθεί σύµφωνα µ ένα σύστηµα µεικτής συµµετοχής, όπου µοιράζονταν τα κέρδη µετά από κάθε παράσταση. Ο αρχηγός του θιάσου έπαιρνε 2 µερίδια και συχνά στους λιγότερο σηµαντικούς ηθοποιούς έδιναν λιγότερο από ένα πλήρες µερίδιο. Οι θίασοι αποτελούνταν από 8 µέχρι 12 µέλη και το 1607 εισήχθησαν για πρώτη φορά και οι γυναίκες-ηθοποιοί, µολονότι πολλοί κωµικοί ρόλοι παίζονταν ακόµη από άντρες. Τα καλλιτεχνικά ονόµατα των ηθοποιών και η φάρσα : Παρά τις προσπάθειες του Βαλλεράν και του Αρντί, η φάρσα εξακολούθησε να αποτελεί το πιο δηµοφιλές θεατρικό είδος. Στο διάστηµα οι πιο γνωστοί ηθοποιοί συνδέονταν ακόµη µε τις µάσκες της φάρσας: Turlupin, Gaultier-Garguille, Gros-Guillaume. Ο Τουρλουπέν, τον οποίο έπαιζε ο Henri Le Grand ( ) και ο οποίος χρησιµοποιούσε το όνοµα Belleville στους σοβαρούς ρόλους, ήταν ένας υπηρέτης παρόµοιος µε τον Μπριγκέλλα της Κοµέντια. Ο Γκωλτιέ-Γκαργκούιγ, τον οποίο έπαιζε ο Hugues Guerou ( ) και ο οποίος λεγόταν Flechelles στους σοβαρούς ρόλους, ήταν αδύνατος και νευρικός, και µπορούσε να κινείται και να συσπάται σαν µαριονέτα. Ο Γκρο-Γκιγιώµ, τον οποίο έπαιζε ο Rober Guerin (? 1634) και ο οποίος χρησιµοποιούσε το όνοµα La Fleur στους σοβαρούς ρόλους, είχε χλοµό πρόσωπο και παχύ σώµα, το οποίο προβάλλονταν χάρη σε µια ζώνη, που του τύλιγε εντελώς την κοιλιά. Οι ηθοποιοί αυτοί έπαιζαν πάντα τον ίδιο ρόλο µε τα ίδια κοστούµια και το ίδιο µακιγιάζ, πράγµα που δείχνει πόσο συγγενική ήταν η γαλλική κωµωδία µε την ιταλικάη Κοµέντια. Αργότερα οι ερµηνευτές των τριών αυτών κωµικών ρόλων αποτέλεσαν τους βασικούς ηθοποιούς του Hotel de Bourgogne και συνέβαλαν στη δηµιουργία ενός ευρέως και ενδουσιώδους θεατρικού κοινού. Η κωµωδία µπαλέτο στο έργο του Μολιέρου. Η κωµωδία µπαλέτο αποτέλεσε µεγάλο µέρος στο έργο του Μολιέρου. Η οποία κατηγοριοποιείται στις: "φάρσες" και "οι µεγάλες κωµωδίες". Μερικά έργα είναι "Οι θυµωµένοι"1661), "Υποχρεωτικός γάµος"(1664) και "Η πριγκίπισσα της Ελίντας". Ο ρυθµός αυτών δεν επιβραδύνεται κατά τη διάρκεια των χρόνων. Αυτά τα είδη δίνουν ευχαρίστηση στον Μολιέρο. Στην 10

11 πραγµατικότητα η επιθυµία του Φουκέ ήταν να καταπλήξει τον Λούης XIV στις γιορτές που διακωµωδούσαν τις απώλειες. Στο θέµα αυτό ο Μολιέρος αναφέρει ότι ο αριθµός των αρίστων χορευτών ήταν πολύ µικρός, χώρισαν τις εισόδους αυτού του µπαλέτου και είχαν την γνώµη να τις βάλουν στις αλληλεπιδράσεις της κωµωδίας. Η κωµωδία µπαλέτο δηµιουργήθηκε από την ιδέα να µην φτιαχτεί ένα µόνο πράγµα. Όταν δηµιουργήθηκε η κωµωδία µπαλέτο, ο Μολιέρος προσπαθούσε να την προσεγγίσει πιο κοντά στις κωµωδίες του Πλάτωνα, του Terence, και µε την ένωση µουσικής, χορού και ποίησης όπως και του Αριστοφάνη.\ Αυτό που ωθεί τον συγγραφέα να αναδηµιουργήσει την παντοµίµα είναι η ενσωµάτωση του χορού στην θεατρική πράξη, η ανάγκη του να εκφράζει και να ενδυναµώνει η µουσική το συναίσθηµα. Η παντοµίµα θα έχει τη θέση της στο έργο του Μολιέρου. Ο Μολιέρος ασχολείται µε την παραµικρή λεπτοµέρεια των κουστουµιών και της διακόσµησης. Επίσης ο πρόλογος "Της αγάπης γιατρός" στην κωµωδία έχει µόνη της τον λόγο τουλάχιστον στην αυθεντική έκδοση. Στο τέλος η κωµωδία είναι αυτή που έρχεται και "προτείνει" στη µουσική και στο µπαλέτο να σταµατήσουν τη διαµάχη µεταξύ τους, 1.2. Οµάδα 1: Commedia Dell' Arte Η Commedia Dell' Arte, η οποία ήταν διαδεδοµένη στην Ευρώπη, ξεκίνησε από την Αναγέννηση στην Ιταλία και αναπτύχθηκε µεταξύ του 16ου και 18ου αιώνα. Βασίζεται στον αυτοσχεδιασµό αφού τα θεατρικά έργα και τα σενάρια δεν υπήρχαν γραπτά, συνεπώς είναι άγνωστος ο τρόπος αναπαράστασης καθώς και η ακριβής υπόθεση των θεατρικών έργων της εποχής εκείνης. Η αυτοσχέδια κωµωδία άσκησε επιρροή σε µεγάλα πρόσωπα της δραµατουργίας (όπως ο Μολιέρος, ο Γκότσι και άλλοι). Όµως, ορισµένα θέατρα και θίασοι έκλεισαν µε την κατάργηση της κωµωδίας από τον Λουδοβίκο 14ο (1697), ο οποίος απαγόρευσε τα άσεµνα αστεία στη σκηνή. Τα γεγονότα άλλαξαν όταν τον διαδέχτηκε στον θρόνο ο Λουδοβίκος 15ος µε τον οποίο έγινε η επανένταξη της κωµωδίας σε θέατρα και η αναδηµιουργία θιάσων. Στην πορεία άνθισής της, η κοµέντια είχε γίνει πλέον µουσικό παρά µιµικό παιχνίδι.. 11

12 Στην αρχή, η κοµέντια είχε ως χαρακτηριστικό τον µικρό αριθµό ηθοποιών, όµως µε την πάροδο του χρόνου καθώς µορφοποιούταν ως είδος θεάτρου, ο αριθµός τον συµµετεχόντων ηθοποιών αυξήθηκε ενώ επίσης οι ρόλοι τους χωρίζονταν σε κατηγορίες (π.χ. Φλύαρη µητέρα, κουτσοµπόλα γειτόνισσα, ενοχλητική ζητιάνα κ.α.). Ως θέµα είχε τον έρωτα το οποίο συνοδευόταν από διάφορες επιπλοκές στην υπόθεση. Επίσης, για την πρόκληση περισσότερου γέλιου, ως θέατρο σατυρικού χαρακτήρα, χρησιµοποιούταν µια παραφθαρµένη προφορά της τοπικής διαλέκτου. Είχε επίσης αµοραλιστικό χαρακτήρα, µε στοιχεία όπως οι άσεµνες χειρονοµίες και η ελευθεροστοµία. Κυρίαρχα στοιχεία της κωµωδίας ήταν η µουσική (φωνητική και οργανική) και ο χορός, ο οποίος µετά από καιρό περιείχε και το µπαλέτο το οποίο απέκτησε και τη γαλλική του εκδοχή (ballet du cour=αυλικό µπαλέτο). Συνηθιζόταν οι παραστάσεις να γίνονται σε υπαίθριο χώρο, αλλά αργότερα καθιερώθηκε η πραγµατοποίησή τους αίθουσες δεξιώσεων και πιο µετά, κατά τον 17ο αιώνα και ύστερα, οικοδοµήθηκαν πολλά κτήρια µε δηµόσιες αίθουσες όταν πλέον υπήρχε δηµοκρατικό καθεστώς στην Ιταλία. Με τα χρόνια, κατά τον 18ο αιώνα πλέον, καθώς η διάδοση της κωµωδίας γινόταν περισσότερο ευρεία, πραγµατοποιήθηκαν διαφοροποιήσεις και παραλλαγές ώσπου δηµιουργήθηκαν καινούρια είδη θεάτρου, όπως το θρησκευτικό θέατρο (Ισπανία), τραγωδία, µελόδραµα κ.α Οµάδα 3: Η κοινωνία του 17 ου αιώνα στη Γαλλία 1 Το πολιτικό περιβάλλον: Την εποχή του Μολιέρου το πολίτευµα στην Γαλλία ήταν η απόλυτη µοναρχία. Είναι η περίοδος που βασιλεύει ο Λουδοβίκος 14ος, ο επονοµαζόµενος «βασιλιάς Ήλιος» που κυβερνά ως απεσταλµένος του Θεού και ασκεί την απεριόριστη εξουσία του απ' το παλάτι του στις Βερσαλλίες. 1 Α) Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύµατος από τον καρδινάλιο Ρισελιέ ως τον Γιοχάν Μπαχ,Παναγιώτης Κανελλόπουλος, εκδόσεις : Δηµοσιογραφικός Οργανισµός Λαµπράκη Α.Ε ISBN Β). Ευρωπαϊκά Γράµµατα, Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας Τόµος Β',εκδόσεις Σόκολη,1992,Αθήνα. 12

13 Το κοινωνικό περιβάλλον: αστοί και ευγενείς. Πριν την γαλλική επανάσταση, η κοινωνία αποτελείτο από τρεις κοινωνικές τάξεις: τους ευγενείς, τον κλήρο και την κατώτερη τάξη(ο λαός-οι τεχνίτες-οι αγρότες-οι κτηνοτρόφοι).οι σχέσεις ανάµεσα στην πρώτη και στην δεύτερη τάξη είναι αυτές που µελετούνται στον «Αρχοντοχωριάτη», αφού το βασικό πρόσωπο του έργου, ο κύριος Ιορδάνης είναι ένας αστός που επιθυµεί να γίνει ευγενής κερδίζοντας κάποιο τίτλο ευγενείας. Να σηµειώσουµε εδώ ότι την εποχή του Λουδοβίκου του 14 ου, τα όρια ανάµεσα στις κοινωνικές τάξεις δεν ήταν τόσο στενά όσο στο παρελθόν, γεγονός που καθιστούσε δυνατό σ' έναν αστό να γίνει αριστοκράτης, κυρίως χάρη στην περιουσία του. Στην κοινωνία του 17ου αιώνα τα κοινωνικά στρώµατα ήταν διατεταγµένα βάσει του εισοδήµατος των πολιτών. Στην υψηλότερη βαθµίδα ανήκαν οι αριστοκράτες,ακολουθούσαν ο κλήρος και όσοι είχαν στρατιωτική εξουσία. Έπειτα ήταν οι αστοί- µικροµεσαίοι και υποδεέστεροι, ήταν οι δούλοι και οι αγρότες. Οι γυναίκες εκείνη την εποχή δεν είχαν ελεύθερη βούληση και οι άντρες του σπιτιού ήταν αυτοί που αποφάσιζαν για εκείνες. Τα δικαιώµατά τους ήταν περιορισµένα και αυτό γίνεται αντιληπτό από το γεγονός ότι δεν είχαν πολιτική υπόσταση. Επιπλέον ο σύντροφος τους επιλέγονταν από τους πατεράδες τους χωρίς οι γυναίκες να έχουν δικαίωµα επιλογής. Ένα άλλο στοιχείο της κοινωνίας του 17ου αιώνα ήταν ότι άτοµα από κάθε κοινωνική τάξη έπρεπε να παντρεύονται άτοµα όµοιας κοινωνικής ισχύς. Το γεγονός αυτό εξυπηρετούσε ανθρώπους οι οποίοι στο παρελθόν ήταν ευκατάστατοι και παρόλο τη µείωση του εισοδήµατός τους, η κοινωνική τους υπεροχή παρέµεινε η ίδια. Θέλοντας να µην χάσουν αυτή τους τη θέση στην κοινωνία παντρεύονταν µε άτοµα που ανήκαν στην αριστοκρατική τάξη Οµάδα 3: Η Θέση της γυναίκας το 17 ο αιώνα Μελετώντας κανείς την κοινωνία από την Αναγέννηση µέχρι και την Αντιµεταρρύθµιση, θα αντιληφθεί ότι η γυναίκα και κυρίως της αριστοκρατικής τάξης διεκδικεί αρκετά δικαιώµατα. Έχει αρκετές διαφορές µε την γυναίκα παλαιότερων εποχών. Αρχικά οι γυναίκες στη Γαλλία εκείνη την περίοδο απολαµβάνουν µια µεταχείριση περισσότερο φιλελεύθερη. Δεν είναι τόσο περιορισµένες και καταπιεσµένες. Έχουν το δικαίωµα να συµµετέχουν σε διάφορες κοινωνικές συζητήσεις και να διοργανώνουν κοινωνικές συγκεντρώσεις στα σπίτια, τα λεγόµενα 13

14 «σαλόνια».αυτό βέβαια συνέβαινε µόνο στην ανώτερη τάξη. Φρόντιζαν για τη µόρφωση των κοριτσιών ώστε να διαµορφώσουν το ηθικό υπόδειγµα της εποχής, δηλαδή τις «έντιµες» γυναίκες. Παρόλο που είχαν αναπτύξει την κριτική τους ικανότητα και µπορούσαν να διακρίνουν τον άνδρα που τους ταίριαζε περιορίζονταν στην άποψη του πατέρα τους, ο οποίος ήταν εκείνος που αποφάσιζε για την τύχη της. Η επιλογή του γαµπρού από τον πατέρα γινόταν κυρίως σύµφωνα µε τα συµφέροντα του και της οικογένειας. Η κόρη θεωρούνταν και βάρος για τους γονείς, οι οποίοι προσπαθούσαν µε κάθε τρόπο να την ξεφορτωθούν. Ειδικότερα για τις κατώτερες τάξεις η κόρη ήταν βάσανο αφού δεν µπορούσε ούτε να δουλέψει για να προσφέρει χρήµατα στην οικογένεια αλλά και για να παντρευτεί όφειλε ο πατέρας να δώσει προίκα,δηλαδή ένα µερίδιο από την περιουσία του για να ξεκινήσει η κόρη του µια νέα ζωή. Στη συνέχεια το µόνο κοινό σηµείο της γυναίκας σε κάθε κοινωνική τάξη ήταν ότι δεν είχαν το δικαίωµα να πάρουν αποφάσεις για σοβαρά ζητήµατα της οικογένειας τους καθώς αυτό ήταν υποχρέωση του άνδρα. Επιπλέον δεν συµµετείχαν στις συζητήσεις ανδρών αφού εκείνοι µιλούσαν για διάφορα πολιτικά ζητήµατα. Τέλος δεν ίσχυε για τις γυναίκες το φαινόµενο του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Στον 17ο αιώνα το φαινόµενο αυτό δεν λάµβανε από κανέναν καµία ανταπόκριση. Δεν το συζητούσαν καν και περισσότερο δεν έπαιρναν αυτή την απόφαση. Ακόµα και στο έργο του Μολιέρου «Ο Αρχοντοχωριάτης» ο καθένας θα µπορέσει να διακρίνει τα παραπάνω στοιχεία αφού γίνεται ολοφάνερο από τις πρώτες κιόλας σκηνές η θέση της γυναίκας. Στην προκειµένη περίπτωση εµφανίζεται ότι ο πατέρας ήταν εκείνος που επέλεξε τον άνδρα της κόρης του χωρίς να ακούσει την γνώµη της θυγατέρας του αλλά ούτε και τις φωνές της γυναίκας του. Πρόκειται για µια αριστοκρατική οικογένεια όπου ο πατέρας θέλει να την παντρέψει έναν όµοιο του για να ενώσουν την περιουσία τους. Σχετικά µε την εµφάνιση της γυναίκας τα αποτελέσµατα προκύπτουν κυρίως από την τάξη στην οποία βρίσκονταν η κάθε µια, δηλαδή οι κυρίες της ανώτερης κοινωνίας περιποιούνταν αρκετά τον εαυτό τους, έφτιαχναν τα µαλλιά τους, φορούσαν όµορφα ακριβά φορέµατα σε αντίθεση µε τις γυναίκες της κατώτερης κοινωνίας,οι οποίες δεν είχαν χρόνο για όλα αυτά εξαιτίας της φροντίδας και της επιµέλειας που όφειλαν να προσφέρουν στην οικογένεια τους. Φυσικά η αστική τάξη ήταν σε καλύτερη µοίρα σε σχέση µε την κατώτερη. 14

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Οµάδα 2 : Η βιογραφία του Μολιέρου Ο Jean-Baptiste Poquelin γεννήθηκε στο Παρίσι στις 15 Ιανουαρίου του Η οικογένεια του ανήκε στην αστική τάξη και ήταν αρκετά ευκατάστατη. Ο πατέρας του ήταν ταπετσιέρης του βασιλιά, αξίωµα που ευελπιστούσε να κληρονοµήσει στο γιό του. Ο Poquelin σπούδασε στο κολλέγιο της Clermont και µετά νοµική στην Ορλεάνη. Στη διάρκεια των πανεπιστηµιακών του σπουδών αρχίζει να συναναστρέφεται µε τους φιλελεύθερους. Αργότερα, αποφάσισε να ακολουθήσει την καριέρα του κωµικού. Έχοντας ήδη συνδεθεί µε την ηθοποιό Madeleine Bejart, η οποία είναι αυτή που ενίσχυσε την αγάπη του για το θέατρο, εγκαταλείπει το επάγγελµα του δικηγόρου και συγκροτεί µαζί της το θίασο Illustre Théâtre. Με το ψευδώνυµο Μολιέρος διευθύνει τον θίασο του. Παίζει κωµωδίες της µόδας αλλά αποτυγχάνει και φυλακίζεται για χρέη. Έτσι, αποφασίζει να δοκιµάσει την τύχη του στην επαρχία. Από το 1646 έως το 1658 περιοδεύει µε το θίασο του στον οποίο είναι ταυτόχρονα ηθοποιός, διευθυντής και συγγραφέας. Το µεγαλύτερο κατόρθωµα του αποτελεί το γεγονός ότι έφερε την κωµωδία σε ίση θέση µε την τραγωδία. Ο Μολιέρος άρχισε να γράφει δικά του θεατρικά έργα το Το 1662 ανεβάζει το έργο του Σχολή γυναικών, κωµωδία σε πέντε πράξεις γραµµένη σε στίχους, του οποίου η µεγάλη επιτυχία προκαλεί σφοδρές συγκρούσεις µε τους εχθρούς του. Μετά την επιτυχία του αυτή κατά το έτος 1658, αποφασίζει να επιστρέψει στο Παρίσι. Τότε, προσκαλείται να παρουσιάσει µερικά έργα του στη βασιλική αυλή, κι έτσι αρχίζει να γίνεται διάσηµος. Την ιδία στιγµή, µετά το έργο του Γελοίες κοµψές κυρίες, ο Μολιέρος κερδίζει αµέσως την εµπιστοσύνη του βασιλιά, ενισχύεται οικονοµικά από αυτόν και ο θίασος του βρίσκεται υπό την προστασία του πρίγκιπα Conti.. Η προσωπική ζωή του Μολιέρου ήταν αρκετά καλή και µαζί µε τη µνηστή του απέκτησε ένα παιδί. Ο ίδιος όµως έρχεται αντιµέτωπος µε σοβαρό πρόβληµα στην υγεία του και ο γιός του πεθάνει σε µικρή ηλικία. Εκτός των άλλων, κατά το έτος 1664 το ιδιαίτερα πετυχηµένο έργο του Ταρτούφος διπλασιάζει τα προβλήµατα του και παρά τη βασιλική προστασία υποχρεώνεται να διακόψει την 15

16 παράσταση. Την ίδια τύχη έχει και το έργο του Δον Ζουάν. Φυσική συνέπεια όλων αυτών είναι ότι η περίοδος αυτή είναι η δυσκολότερη στη ζωή του. Τέλος, το 1773 κατά τη διάρκεια της 4 ης αναπαράστασης του έργου του Ο κατά φαντασίαν ασθενής κατέρρευσε 2 φορές έχοντας µεγάλη αιµορραγία. Παρά το γεγονός αυτό δεν ξεψύχησε πάνω στη σκηνή αλλά άφησε την τελευταία του πνοή λίγες ώρες αργότερα στο σπίτι του. Η φράση του Μολιέρου η οποία έχει µείνει στην ιστορία είναι η εξής: Η φυσική νοηµοσύνη δεν µπορεί να νικήσει τη φυσική ηλιθιότητα. Στα έργα του Μολιέρου περιγράφονται τα χαρακτηριστικά και οι κοινωνικές τάξεις του 17 ου αιώνα Οµάδα 4: Το έργο του Μολιέρου Ταλαντούχος ηθοποιός µε πλούσιο ρεπερτόριο, το θεατρικό του παιχνίδι στηρίζεται στην παντοµίµα και τις χειρονοµίες, στοιχεία που λατρεύει στους Ιταλούς θεατρικούς συγγραφείς. Ως διευθυντής θιάσου είναι φιλικός και υπεύθυνος, φροντίζει να έχει πλούσιο ρεπερτόριο φροντίζοντας να εξασφαλίσει προστασία και επιτυχία στους κωµικούς του, ακόµη και αν αυτό στοιχίζει στην υγεία του. Εµπνευσµένος συγγραφέας προσεγγίζει παλιά θέµατα τα οποία ανανεώνει ανακατεύοντας όλα τα είδη κωµωδίας της εποχής του, από τη φάρσα ως την κωµωδία χαρακτήρων, από την κωµωδία µε πλοκή ως την κωµωδία µε µπαλέτα χρησιµοποιώντας αριστοτεχνικά κάθε δραµατικό µηχανισµό. Μαζί µε το La Fontaine και τον Victor Hugo είναι ένας από τους τρεις συγγραφείς- κλειδιά της γαλλικής λογοτεχνίας. Μαζί µε τον Κορνίλιο και τον Ρακίνα αποτελεί το τρίο που δηµιούργησε το κλασσικό θέατρο. Το κύριο χαρακτηριστικό της λογοτεχνικής και θεατρικής του παρουσίας είναι η σκιαγράφηση της ανθρώπινης φύσης. Ξέρει να δηµιουργεί χαρακτήρες που µένουν αθάνατοι και είναι γεµάτοι κόµπλεξ. Τα βασικά πρόσωπα των κωµωδιών του Μολιέρου είναι πραγµατικά µανιακοί µε εµµονές και κυριαρχούνται από πάθος που θέτουν σε κίνδυνο το περιβάλλον τους. Ο Μολιέρος είναι ο µάρτυρας της εποχής του αφού περιγράφει όλες τις κοινωνικές τάξεις του αιώνα του µε όλες τις ιδιαιτερότητες (γλώσσα, συµπεριφορά). Δεν αφήνει κανέναν ούτε τους αριστοκράτες, ούτε τους αστούς, ούτε τους εµπόρους, ούτε τους συµβολαιογράφους, ούτε τους γιατρούς. Γελοιοποιεί τους αστούς που θέλουν να µιµηθούν τους ευγενείς, µιλάει γάµους συµφέροντος, για την εκπαίδευση των κοριτσιών που δεν υπήρχε και την υποκρισία. Εξυµνεί την καλή κρίση και τη λογική. 16

17 Ο Μολιέρος ξαναέδωσε κύρος σε ένα είδος λίγο ξεχασµένο και κάπως παρεξηγηµένο. Στα έργα του βρίσκουµε όλα τα είδη του χιούµορ: την κωµωδία της φάρσας που χαλαρώνει πραγµατικά τον θεατή, την πιο πνευµατώδη σάτιρα που απαντά στον βασικό του στόχο << Να διορθώσει τα βίτσια των ανθρώπων >> η σοβαρή κωµωδία που αναµειγνύει την ανησυχία µε την φαιδρότητα, δηλαδή πιστεύει ότι µας κάνει να γελάµε αντί να κλαίµε. Αυτό που είναι αξιοθαύµαστο στο Μολιέρο είναι το κωµικό του δαιµόνιο γιατί ο πνευµατικός του στόχος είναι να αρέσει και να διασκεδάζει ταυτόχρονα. Όλες οι πηγές του θεάτρου χρησιµοποιούνται για να προκαλέσουν το γέλιο του θεατή: κωµικές λέξεις, χειρονοµίες, χαρακτήρες, καταστάσεις. Θέλει να εκπαιδεύσει και να καταγγείλει τις γελοιότητες και τις παραξενιές της εποχής του αναδεικνύοντας τα βίτσια των ανθρώπων. Τα έργα του είναι διασκέδαση που αποσκοπεί να κάνει το θεατή να ξεχάσει τα προβλήµατα του Οµάδα 2: Γενική Εισαγωγή στο έργο Από την παρουσίαση του έργου στις 24/10/1658 στο Λούβρο ο Μολιέρος δε σταµατά στιγµή να έχει τη βασιλική εύνοια. Οι παραγγελίες για θεατρικές παραστάσεις που γίνονται στο παλάτι, είναι επανωτές. Ο θίασος του παίρνει το όνοµα ο θίασος του βασιλιά στο βασιλικό παλάτι. Το Δεκέµβρη του 1669 ο Λουδοβίκος ο 14ος υποδέχεται έναν απεσταλµένο του σουλτάνου της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας. Ο απεσταλµένος Αγάς δεν εντυπωσιάστηκε καθόλου από τα πλούτη του βασιλιά. Έπρεπε λοιπόν να βρουν έναν τρόπο να πληγώσουν την αλαζονεία του Τούρκου πρεσβευτή. Επιπλέον, εκείνη την εποχή οι Γάλλοι ενδιαφερόντουσαν πολύ για την Ανατολή και ιδιαίτερα για την Τουρκία. Με αφορµή, λοιπόν, το γεγονός αυτό, ο Λουδοβίκος δίνει εντολή στο Μολιέρο να γράψει µια κωµωδία- µπαλέτο κατά την οποία θα σατιρίζει του Τούρκους. Έτσι ο Αρχοντοχωριάτης είναι κατεξοχήν µια κωµωδία-παραγγελία του βασιλιά, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα µια κοινωνική σάτιρα και ένα ανθρώπινο δράµα. Ο Αρχοντοχωριάτης είναι ο καρπός της συνεργασίας του Μολιέρου µε τον µουσικό της αυλής Λουλί και τον αρχηγό του µπαλέτου Μπόσαµπ. Το έργο αποτελεί την 17

18 απόλυτη επιτυχία τόσο για το κείµενο όσο και για την µουσική. Ο Μολιέρος υφαίνει στον καµβά της κλασικής κωµωδίας ένα υπερθέαµα που ευφραίνει τα µάτια και τα αυτιά ενός κοινού άπληστου για εφέ, χρησιµοποιώντας το θέµα της µόδας, την Τουρκία. Ένας έµπορος υφασµάτων, ο κύριος Ζουρντάν, κέρδισε πολλά χρήµατα αλλά µη εκτιµώντας τον εαυτό του, θέλει να µιµηθεί του ευγενείς, τους κάλους τρόπους, τη µόρφωσή τους, την άνεσή τους όπως ο ίδιος παραδέχεται στο έργο. Όσο πιο πολύ προσπαθεί λοιπόν, τόσο πιο πολύ γελοιοποιείται γιατί το χρήµα δεν κάνει τη γενιά. Η µανία του θα µπορούσε να προκαλέσει τη δυστυχία της κόρης του, ευτυχώς όµως ο έξυπνος υπηρέτης του Κλέοντα, ο Κοβιέλος, σώζει τα πάντα, µεταµφιέζοντας τον Κλέοντα σε ευγενή Τούρκο. Μέσα σε µια τρελή τελετή, όπου ο Ζουρντάν στέφεται «mamamouchi», δίνει τη συγκατάθεση του για να παντρευτεί η κόρη του Λουσίλ τον Κλέοντα. Σε ανθρώπινο επίπεδο, παρά τη µεγαλοµανία του, ο Ζουρντάν συµπεριφέρεται λογικά µέσα στο σπίτι του. Κατευθύνει την οικογένεια του σωστά, δεν ξέχνα ούτε δεκάρα από τα λεφτά που του χρεωστάει ο Ντοράντ και δεν ξεγελιέται από τις φαµφάρες των δασκάλων που έχει προσλάβει. Εντούτοις, όταν τίθεται θέµα για να γίνει ευγενής χάνει κάθε λογική. Τυφλώνεται και ξεγελιέται µε γελοίο τρόπο. Η τρέλα του σε όλο το έργο φτάνει στο αποκορύφωµα της στην τέταρτη πράξη, την ώρα που στέφεται «mamamouchi». Σε κοινωνικό επίπεδο, ο Αρχοντοχωριάτης δεν καταγγέλλει µόνο την εκπαίδευση των ευγενών, γελοιοποιώντας ο Μολιέρος τον Ζουρντάν, αλλά καταγγέλλει επίσης τους ευγενείς που επωφελούνται των δικαιωµάτων της τάξης τους. Ο Μολιέρος, σκιαγραφεί µια τάξη που χάνεται, αυτή των ευγενών και τη νέα τάξη των πλούσιων αστών. Ο Αρχοντοχωριάτης είναι µια κωµωδία ηθών γιατί αποτελεί µια δυνατή σάτιρα, όχι µόνο γιατί σχολιάζει την επιθυµία των αστών να µιµηθούν τους ευγενείς αλλά και γιατί κατακρίνει την ηθική κάποιων εξ αυτών Οµάδα 4: Περίληψη του έργου «Ο Αρχοντοχωριάτης» Ο κυρ-ιορδάνης είναι ένας ευκατάστατος νοικοκύρης. Τίποτα δεν του λείπει. Έχει εισοδήµατα, ένα άνετο σπιτικό, µια υπέροχη σύζυγο και µια τρισχαριτωµένη κόρη που τον αγαπά και τον σέβεται. Κανονικά θα έπρεπε να είναι ο πιο ευτυχισµένος άνθρωπος πάνω στη γη. Έχει όµως προσβληθεί από µια φοβερή ασθένεια: τη µεγαλοµανία. Θέλει να δείχνει 18

19 ανώτερος απ αυτό που πραγµατικά είναι. Πασχίζει να απαλλαγεί από τη ρετσινιά της ταπεινής καταγωγής του και να αποκτήσει τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της ανώτερης τάξης, της αριστοκρατίας. Μαϊµουδίζει συµπεριφορές ξένες προς την ιδιοσυγκρασία και την ανατροφή του, µιµείται το life style που επικρατεί στο παλάτι του βασιλιά Λουδοβίκου 14ου, σπαταλάει τεράστια ποσά σε δασκάλους για να τον µεταµορφώσουν, ώστε να γίνει αποδεκτός από την άρχουσα τάξη. Το ψώνιο του και την αφέλειά του εκµεταλλεύεται ο αδέκαρος, ξεπεσµένος Κόµης Δοράντης και τον ταράζει στα δανεικά κι αγύριστα, καθώς ο καλοκάγαθος αστός κυρ-ιορδάνης ονειρεύεται να παντρέψει µε τον Κόµη την κόρη του Λουκίλη και να εισχωρήσει µε αυτόν το γάµο στους κύκλους της αριστοκρατίας. Έλα όµως που η Λουκίλη αγαπάει έναν όµορφο νεαρό της δικής της τάξης, τον Κλεόντη! Αυτός, µε τη συµπαράσταση της Κυρίας Ιορδάνη, της πιστής της καµαριέρας Νικολέτας, αλλά προπάντων χάρη στα κόλπα του Κοβιέλου -του δαιµόνιου υπηρέτη του, θα παρακάµψει όλα τα εµπόδια και θα αποκτήσει την αγαπηµένη του, δίνοντας στον Αρχοντοχωριάτη ένα φάρµακο πολύ πικρό, αλλά όχι και σίγουρα αποτελεσµατικό. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Οµάδα 1: Χαρακτηρισµός του «Αρχοντοχωριάτη» κ Ζουρντάν Ο Ζουρντάν ένας πλούσιος έµπορος, ναρκισσιστής, εγωιστής και µεγαλοµανής. Τον ενδιέφερε περισσότερο πως φαίνεται απέναντι στους άλλους παρά για το ποιος είναι Οµάδα 2 : Ο πάγιος χαρακτήρας του «αυλοκόλακα» ΑΥΛΟΚΟΛΑΚΕΣ ΝΤΟΡΑΝΤ: µεγάλος αριστοκράτης που αντιπροσωπεύει την παλιά αριστοκρατία του Λουδοβίκου του 14 ου. Ικανός και καιροσκόπος εκµεταλλεύεται στο έπακρο την αδυναµία του Ζουρνταν. Κολακεύει την ανόητη µαταιοδοξία του και µε ψεύτικες υποσχέσεις προσπαθεί να του παρουσιαστεί ως οικείος και αγαπητός, κρύβοντας τον πραγµατικό του εαυτό, ώστε να του αποσπάσει χρήµατα. Παρουσιάζεται στον 19

20 Ζουρνταν σαν ειλικρινής φίλος που τον βοήθα να γητεύσει τη Μαρκησία. Προς το τέλος του έργου γίνεται πιο συµπαθητικός γιατί ενθαρρύνει τον Κλεοντα να παντρευτεί τη Λουσιλ. Μέσω του Ντοραντ ο Μολιέρος κριτικάρει τα ήθη και τα έθιµα της αριστοκρατίας που βρίσκεται σε παρακµή. Ο Ντοραντ φαίνεται να εξαρτάται πλέον από τη µαταιοδοξία που τον διακατέχει για την απόκτηση αριστοκρατικών πλουτών και τίτλων. ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ: εµφανίζονται στις 2 πρώτες πράξεις. Αποτελούν ένα από τα κωµικά στοιχειά του έργου και αναδεικνύουν τις γελοίες και µάταιες προσπάθειες του Ζουρνταν να µιµηθεί τους ευγενείς, ενώ ταυτόχρονα γελοιοποιούνται και οι ίδιοι από τη µαταιοδοξία τους και την αλαζονεία τους. Ο τσακωµός τους στηρίζεται στο γεγονός ότι η επιστήµη του ενός είναι ανώτερη από του άλλου. Ο δάσκαλος της µουσικής: είναι ένας συµφεροντολόγος που το µόνο που σκέπτεται είναι να αφυπνίσει το ενδιαφέρον του Ζουρνταν για την τέχνη του, παρόλο που ο Ζουρνταν δεν έχει καθόλου γούστο. Ο κυνισµός του µας εκπλήσσει ιδιαιτέρα όταν αναφέρεται στη χαρά που αισθάνεται όταν εκµεταλλεύεται τον Ζουρνταν και δηλώνει ότι τα χρήµατα του µπορούν να δικαιολογήσουν τη βλακεία του. Για να φουσκώσει το λογαριασµό του, προσδίδει µεγάλη σηµασία στην ορχήστρα που θα διασκεδάσει τους καλεσµένους του κύριου Ζουρνταν. Ο δάσκαλος του χορού: φαίνεται πιο ιδεαλιστής από το δάσκαλο της µουσικής, γιατί αυτό που τον ενδιαφέρει πάνω απ όλα είναι να τον συγχαίρουν άνθρωποι ποιότητας και όχι να κερδίζει χρήµατα, καθώς τα χρήµατα δεν είναι γι αυτον παρά ευτελής στόχος. Δεν εξωτερικεύει ανοιχτα την ιδεολογική διαφωνία του προς το δάσκαλο της µουσικής πάραυτα. Ο δάσκαλος της φιλοσοφίας: προσπαθεί να αφυπνίσει το ενδιαφέρον του Ζουρνταν για να πολλαπλασιάσει τα µαθήµατα του. Ο Μολιέρος χρησιµοποιεί ένα εφέ αντίθεσης ανάµεσα στη σχολαστικότητα και την επιτήδευση του δάσκαλου και την αφέλεια του µαθητή. Το µάθηµα περιλαµβάνει τρεις στιγµές: επιλογή µαθήµατος- µάθηµα φωνητικής-σύνθεση σηµειώµατος. Ο δάσκαλος των όπλων: δεν έχει ίχνος ευγένειας και ξέρει πολύ καλά πως η τέχνη του είναι εξαιρετικά σηµαντική. Ο ράφτης: περιφρονεί τον Ζουρνταν αλλά τον κολακεύει παροµοιάζοντας τον µε ανθρώπους ποιότητας, δηλαδή αριστοκράτες. Είναι διπλωµάτης και ξέρει να καθησυχάζει τις ανησυχίες του Ζουρνταν σχετικά µε τα ρούχα του, πείθοντας τον ότι η φαντασία του δηµιουργεί το γεγονός ότι τα παπούτσια τον στενεύουν και ότι το κοστούµι του µε ανάποδα λουλούδια είναι µόδα στην αριστοκρατία. 20