RECYCLING SYMPRAXIS. Πακέτο Ενεργειών 3: ΜΕΛΕΤΕΣ BENCHMARKING. ΠΑΡΑ ΟΤΕΟ: Report on state of the art recycling lifecycle technologies and applications

Transcript

1 RECYCLING SYMPRAXIS LIFE07 ENV/GR/ Συµπράξεις ηµοσίων Ιδιωτικών Φορέων για τη βελτιστοποίηση των σχηµάτων περιορισµού, ανάκτησης και ανακύκλωσης αποβλήτων σε προορισµούς µαζικού τουρισµού Πακέτο Ενεργειών 3: ΜΕΛΕΤΕΣ BENCHMARKING ΠΑΡΑ ΟΤΕΟ: Report on state of the art recycling lifecycle technologies and applications ΕΚ ΟΣΗ: 1 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΤΑΙΡΟΣ: Q-PLAN ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑ ΟΣ Ε.Π.Ε. ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Q-PLAN ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑ ΟΣ Ε.Π.Ε. ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ, ΜΑΙΟΣ 2009 ΤΟ ΕΡΓΟ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LIFE+ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ

2 Περιεχόµενα Executive summary 6 1. Ορισµοί 7 2. Συντοµεύσεις 9 3. Εισαγωγή Γενικά Άδειες συσκευασίες Εισαγωγή Γενικά Μεταλλικές συσκευασίες Χάρτινες συσκευασίες Πλαστικές συσκευασίες Γυάλινες συσκευασίες Πρακτικές συλλογής/ αποκοµιδής και προσωρινής αποθήκευσης Ρεύµατα συλλογής Συλλογή µικτών άδειων συσκευασιών Συλλογή µετά από διαλογή στην πηγή Συστήµατα αποκοµιδής Συστήµατα αποκοµιδής µε σηµεία συλλογής Συστήµατα αποκοµιδής πόρτα- πόρτα Τεχνολογίες/ Εξοπλισµός συλλογής/ αποκοµιδής Κουτιά συλλογής Κάδοι απορριµµάτων Κοντέινερ συλλογής Απορριµµατοφόρα Υπόγεια συστήµατα συλλογής Υπόγεια συστήµατα συλλογής mini Υπόγεια συστήµατα συλλογής semi Υπόγεια συστήµατα συλλογής fully Συστήµατα συλλογής µε τη χρήση της βαρύτητας και συστήµατα συλλογής πνευµατικής µεταφοράς Συσκευές ανταποδοτικής ανακύκλωσης (Reverse vending machines) Σύστηµα συλλογής και διαλογής optibag Εφαρµογές πληροφορικής 38 CONFIDENTIAL 2

3 5.5.1 Αποµακρυσµένη παρακολούθηση εξοπλισµού συλλογής άδειων συσκευασιών Ιχνηλάσιµοι κάδοι (container tracking) εδοµένα ζύγισης κάδων Συστήµατα Pay As You Throw Τεχνολογίες/ Εξοπλισµός προσωρινής αποθήκευσης Κάδοι και θάλαµοι συµπίεσης Το σύστηµα της ΤΑΒ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΕ ιαλογή Γενικά Παραλαβή και προετοιµασία ανακυκλώσιµων υλικών ιαχωρισµός ανακυκλώσιµων υλικών σε επιµέρους ρεύµατα Τεχνολογίες/ Εξοπλισµός διαλογής Ταινίες χειρωνακτικής διαλογής Κόσκινα τύπου trommel Κόσκινα δονούµενης επιφάνειας Εξοπλισµός διαλογής/ ανακύκλωσης µεταλλικών συσκευασιών Εξοπλισµός διαλογής/ ανακύκλωσης γυάλινων συσκευασιών Εξοπλισµός διαλογής/ ανακύκλωσης πλαστικών συσκευασιών Εξοπλισµός διαλογής/ ανακύκλωσης συσκευασιών αλουµινίου ιαλογή/ανακύκλωση χάρτινων συσκευασιών υγρών τροφίµων και ποτών Οργανικά απορρίµµατα Εισαγωγή Γενικά Πρακτικές συλλογής/ αποκοµιδής Συλλογή έπειτα από διαλογή στην πηγή Συλλογή µικτού ρεύµατος και µηχανική διαλογή Επεξεργασία Γενικά Αερόβια επεξεργασία οργανικών απορριµµάτων Κοµποστοποίηση Οικιακή κοµποστοποίηση Βιολογική ξήρανση ιύλιση Αναερόβια επεξεργασία Γενικά Συστήµατα αναερόβιας επεξεργασίας µεσόφιλα- θερµόφιλα 100 CONFIDENTIAL 3

4 Συστήµατα αναερόβιας επεξεργασίας µε χαµηλή, µέση και υψηλή συγκέντρωση στερεών Συστήµατα αναερόβιας επεξεργασίας µε µηχανική ανάδευση ή µε ανάδευση µέσω των αερίων, µε διακοπτόµενη τροφοδοσία ή µε στρωτή ροή Συστήµατα αναερόβιας επεξεργασίας µε ένα ή πολλαπλά στάδια Απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΚΚ) Εισαγωγή Γενικά ιάκριση αποβλήτων κατασκευών και αποβλήτων κατεδαφίσεων Επικινδυνότητα ΑΚΚ Πρακτικές συλλογής/ αποκοµιδής ιαλογή/ Ανακύκλωση Χωροταξία µέρους διαλογής/ ανακύκλωσης ΑΚΚ Πρακτικές κατεδαφίσεων Εξοπλισµός επιλεκτικής κατεδάφισης Εξοπλισµός διαλογής/ ανακύκλωσης ΑΚΚ Το σύστηµα ανακύκλωσης συνθετικών κουφωµάτων HAMOS Τεχνολογίες χειρωνακτικού διαχωρισµού Τεχνολογίες αποµάκρυνσης ξένων υλών Τεχνολογίες κοσκίνισης Τεχνολογίες διαχωρισµού Μονάδες διαλογής/ ανακύκλωσης ΑΚΚ οff-site Μονάδες διαλογής/ ανακύκλωσης ΑΚΚ on site Ανακύκλωση υλικών οδοποιίας Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού (ΑΗΗΕ) Εισαγωγή Γενικά Σύσταση ΑΗΗΕ Πρακτικές συλλογής/ αποκοµιδής Πρακτικές µεταφοράς/ διαλογής Ανακύκλωση Ανακύκλωση κλειστού τύπου (ανάκτηση προϊόντων ή εξαρτηµάτων τους) Επαναπώληση/ Επαναχρησιµοποίηση Επισκευή/ Αναµόρφωση Ανακύκλωση ανοικτού τύπου (ανάκτηση υλικών) Τεµαχισµός/ διαχωρισµός 149 CONFIDENTIAL 4

5 Προετοιµασία Τεµαχισµός ιαχωρισµός Συµπίεση Επεξεργασία καλωδίων Επεξεργασία λαµπτήρων Παραδείγµατα γραµµών ανακύκλωσης ΑΗΗΕ Θερµική επεξεργασία ΑΗΗΕ Σύνοψη αποτελεσµάτων και συγκριτική αξιολόγηση Εισαγωγή Σύνοψη τεχνολογιών/ πρακτικών/ εφαρµογών στη διαχείριση αποβλήτων συσκευασίας, οργανικών απορριµµάτων, ΑΚΚ και ΑΗΗΕ Μεθοδολογία συγκριτικής αξιολόγησης που εφαρµόζεται στη µελέτη Περιορισµοί και παραδοχές Οµαδοποίηση πρακτικών/ εφαρµογών και τεχνολογιών προς συγκριτική αξιολόγηση Κριτήρια αξιολόγησης Αποτελέσµατα συγκριτικής προαξιολόγησης Παραποµπές 190 Παράρτηµα: Ενδεικτική λίστα προµηθευτών στην Ελλάδα 195 CONFIDENTIAL 5

6 Executive summary This state-of-the art recycling lifecycle technologies and applications study is the result of Action 3.1 Technologies and Applications State of the Art (Set of Actions 3: Benchmarking studies) of project LIFE+ RECYCLING SYMPRAXIS (LIFE07 ENV/GR/000265). The analysis of the study includes waste prevention, recovery and recycling options. The types of waste under consideration are municipal nonhazardous waste and are divided in the following main categories: Packaging waste (aluminum and other metallic packaging, paper, plastic, glass), Organic waste (kitchen waste, garden waste, cardboard etc), Waste of Electrical and Electronic Equipment (WEEE) Construction and Demolition Waste (CDW) The following stages of management of each type of waste mentioned previously are covered: Separation/ collection at source Transportation/ temporary storage Sorting/ treatment/ recycling Several technologies/ applications and practices are analyzed in the study, whereas some application cases and pilot/ demonstration or commercial case studies are also described in detail. Special focus was given on ICT related applications/ equipment as well as on case studies from other Mediterranean touristic countries. A synopsis of major advantages and disadvantages of all described technologies and applications is presented in the last chapter of the study, in a template where technologies and applications are listed per type of waste and per stage of waste management. Listed technologies and applications were then merged into more general categories in order to make possible a gross rating and pre-evaluation for their potential of replication. The pre-evaluation was based on initially available data suitable for the scope of this study and for this reason included only general economic, politic and operational criteria of suitability. Therefore in under no circumstances should it serve as an action plan. CONFIDENTIAL 6

7 1. Ορισµοί Αστικά Στερεά Απόβλητα (Municipal Solid Waste): Τα οικιακά απόβλητα, καθώς και άλλα απόβλητα, τα οποία λόγω φύσης ή σύνθεσης, είναι παρόµοια µε τα οικιακά. Περιλαµβάνονται: οικιακά απορρίµµατα, απορρίµµατα από εµπορικές εγκαταστάσεις, γραφεία και βιοτεχνίες που τοποθετούνται σε κάδους ή σακούλες όπως τα οικιακά, κοπριές, αφυδατωµένες ίλυες, προϊόντα καθαρισµού δρόµων και δηµόσιων χώρων, κατάλοιπα από χώρους εκθέσεων, αγορές, εορτές κτλ., απορρίµµατα από σχολεία, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, νοσοκοµεία (πλην των µολυσµατικών) και ογκώδη απόβλητα (στρώµατα, έπιπλα κ.α.). εν περιλαµβάνονται: αδρανή και κατάλοιπα δηµοσίων έργων, βιοµηχανικές στάχτες, σκουριές, µολυσµατικά νοσοκοµείων, υπολείµµατα σφαγείων, πολύ ογκώδη αντικείµενα που απαιτούν ειδικό τρόπο µεταφοράς. Βιοαποικοδοµήσιµα στερεά απόβλητα ή κοµποστοποιήσιµα απορρίµµατα: Το κλάσµα των αστικών στερεών αποβλήτων το οποίο επιδέχεται βιολογική επεξεργασία. Περιλαµβάνει κυρίως τα υπολείµµατα κουζίνας και το χαρτί και υπόκειται στους περιορισµούς της Οδηγίας για την Υγειονοµική Ταφή (99/31/ΕΕ, αντίστοιχη ελληνική ΚΥΑ ΗΠ /3508 που επιβάλουν τη σταδιακή εκτροπή του από τη διάθεση σε ΧΥΤΑ από το 2010 έως το 2020 για την Ελλάδα). Συσκευασία: Κάθε προϊόν, κατασκευασµένο από οποιοδήποτε είδος υλικού από πρώτες ύλες µέχρι επεξεργασµένα υλικά και προοριζόµενο να χρησιµοποιείται για να περιέχει αγαθά µε σκοπό την προστασία, τη διακίνηση, τη διάθεση και την παρουσίασή τους από τον παραγωγό µέχρι το χρήστη ή τον καταναλωτή. Ως συσκευασίες θεωρούνται όλα τα είδη µιας πολλαπλής χρήσης που χρησιµοποιούνται για τον ίδιο σκοπό. Specific Polymer Index (SPI) code: κώδικας συµβόλων που τοποθετούνται επί των πλαστικών αντικειµένων και χρησιµεύουν για την ταυτοποίηση των πολυµερών από τα οποία αυτά έχουν κατασκευαστεί. Αεριζόµενος στατικός σωρός: τα κοµποστοποιήσιµα υλικά τοποθετούνται σε µεγάλους σωρούς οι οποίοι αερίζονται µε την πρόσδοση ή αναρρόφηση αέρα από αυτούς. Ο σωρός δεν αναδεύεται. Κοµποστοποίηση (composting): η αερόβια αποσύνθεση των βιοαποικοδοµήσιµων απορριµµάτων κάτω από ελεγχόµενες συνθήκες και η επανασύστασή τους σε χούµο µέσω της δράσης µικροοργανισµών και µακροοργανισµών, η οποία περιλαµβάνει τη δέσµευση αζώτου σε µόρια άνθρακα, τη σταθεροποίηση των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων σε δοµές άµεσα παρεχόµενες στα φυτά. Μη σήψιµο βιοαποικοδοµήσιµο υλικό: ξυλώδες, ξηρότερο υλικό το οποίο κοµποστοποιείται αλλά η διαδικασία παίρνει περισσότερο χρόνο από άλλα σήψιµα υλικά και απαιτεί την παρουσία οξυγόνου. CONFIDENTIAL 7

8 Σήψιµο υλικό: µαλακά, βιοαποικοδοµήσιµα υλικά µε µεγάλο ποσοστό υγρασίας όπως υπολείµµατα τροφών, φλούδες λαχανικών, τα οποία αποδοµούνται σε αερόβιες ή αναερόβιες συνθήκες. CONFIDENTIAL 8

9 2. Συντοµεύσεις ΑΚΚ: Απόβλητα Κατασκευών και Κατεδαφίσεων ΑΣΑ: Αστικά Στερεά Απόβλητα ΑΗΗΕ: Απόβλητα Ηλεκτρονικού και Ηλεκτρικού Εξοπλισµού Κ ΑΥ: Κέντρο ιαλογής Ανακυκλώσιµων Υλικών CONFIDENTIAL 9

10 3. Εισαγωγή Η παρούσα µελέτη έγινε στο πλαίσιο του έργου RECYCLING SYMPRAXIS που συγχρηµατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το έργο RECYCLING SYMPRAXIS (κωδ. έργου LIFE07 ENV/GR/000265) αποτελεί µία συλλογική πρωτοβουλία που υλοποιείται από ελληνικούς φορείς στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράµµατος LIFE+. Σκοπός του είναι η µελέτη, ανάπτυξη και εφαρµογή σε πιλοτικό επίπεδο εξελιγµένων τοπικών/ περιφερειακών Συµπράξεων Ιδιωτικού- ηµοσίου Τοµέα (Σ ΙΤ) για τον περιορισµό, την ανάκτηση και την ανακύκλωση απορριµµάτων. Στα πλαίσια του έργου πραγµατοποιείται ο σχεδιασµός και η εφαρµογή τριών πιλοτικών σχηµάτων ανάκτησης/ ανακύκλωσης απορριµµάτων φιλοδοξώντας να αποτελέσουν το έναυσµα για µια µεγαλύτερης κλίµακας εφαρµογή ανάκτησης/ ανακύκλωσης απορριµµάτων στη Χαλκιδική. Συγκεκριµένα, τα πιλοτικά σχήµατα αφορούν τις παρακάτω κατηγορίες απορριµµάτων: Υλικά συσκευασίας (πλαστικό, χαρτί, γυαλί και αλουµίνιο) Οργανικά απόβλητα (κλαδέµατα, αποφάγια κ.α.) Ειδικά απορρίµµατα (απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού και απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων) Οι δράσεις που υλοποιούνται στο πλαίσιο του έργου προκειµένου να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος είναι οι εξής : ιοίκηση έργου. Οι επιµέρους ενέργειες της εν λόγω δράσης είναι οι εξής: α) Συντονισµός έργου και ιαχείριση ποιότητας, β) Συναντήσεις έργου, γ) Παρακολούθηση έργου, αναφορές προόδου και πιστοποίηση οικονοµικού αντικειµένου, δ) Συνεργασία µε παρόµοια- συµπληρωµατικά έργα ιάχυση. Οι επιµέρους ενέργειες της εν λόγω δράσης είναι οι εξής: α) Ιστοσελίδα έργου, β) Σχέδιο διάχυσης και γενικές ενέργειες διάχυσης, γ) Εκδηλώσεις διάχυσης και δηµοσιεύσεις, δ) Exploitation plan, ε) After-LIFE Μελέτες benchmarking. Οι επιµέρους ενέργειες της εν λόγω δράσης είναι οι εξής: α) State of the art τεχνολογίες και εφαρµογές, β) Πλαίσιο Συµπράξεων Ιδιωτικών- ηµοσίων Φορέων (Σ ΙΤ), γ) Καλές πρακτικές και τεχνογνωσία σε ανακύκλωση και διαχείριση απορριµµάτων, δ) Σύνθεση και αναγνώριση νέων αγορών και επιχειρηµατικών ευκαιριών Τοπικές προκαταρκτικές δράσεις. Οι επιµέρους ενέργειες της εν λόγω δράσης είναι οι εξής: α) Υφιστάµενη κατάσταση σχετικά µε την ανακύκλωση και τη διαχείριση των απορριµµάτων στη Χαλκιδική, β) ιαβούλευση µε τοπικούς παράγοντες, γ) ικτύωση και συζήτηση σχετικά µε πρωτοβουλίες Σ ΙΤ Σχεδιασµός καινοτόµων Σ ΙΤ για διαχείριση απορριµµάτων. Οι επιµέρους ενέργειες της εν λόγω δράσης είναι οι εξής: α) Ανάπτυξη σεναρίων, β) Επιχειρησιακά σχέδια, γ) Ολοκλήρωση σεναρίων σε ένα σχήµα Σ ΙΤ CONFIDENTIAL 10

11 Μεταφορά τεχνογνωσίας και πιλοτική εφαρµογή. Οι επιµέρους ενέργειες της εν λόγω δράσης είναι οι εξής: α) Σχήµα υλικών συσκευασίας, β) Σχήµα οργανικών απορριµµάτων, γ) Σχήµα απορριµµάτων ειδικού τύπου Ανασκόπηση, βελτιστοποίηση και προτάσεις. Οι επιµέρους ενέργειες της εν λόγω δράσης είναι οι εξής: α) Ανασκόπηση και βελτιώσεις των πιλοτικών εφαρµογών, β) Ανάλυση κόστους- ωφέλειας, γ) Προτάσεις πολιτικών, δ) Οδηγός επανάληψης Η παρούσα µελέτη αποτελεί το παραδοτέο της ενέργειας 3.1 State of the art τεχνολογίες και εφαρµογές της δράσης Μελέτες benchmarking. Σκοπός της είναι η έρευνα των υπαρχόντων τεχνολογιών και εφαρµογών που χρησιµοποιούνται για την ανακύκλωση και διαχείριση αποβλήτων. CONFIDENTIAL 11

12 4. Γενικά Για τη συλλογή των απαραίτητων για τη σύνταξη της µελέτης πληροφοριών χρησιµοποιήθηκαν ως πηγές υπάρχουσες µελέτες και αναφορές, ιστοσελίδες προµηθευτών τεχνολογιών και εξοπλισµού ανακύκλωσης και διαχείρισης αποβλήτων, αποτελέσµατα ελληνικών, ευρωπαϊκών και παγκοσµίων ερευνών, αποτελέσµατα πιλοτικών και καινοτόµων έργων κ.α. Επίσης πληροφορίες συλλέχθηκαν µέσω προσωπικής επικοινωνίας µε προµηθευτές εξοπλισµού, εκπροσώπους από πιλοτικές εφαρµογές/ πρακτικές κ.α. Η µελέτη χωρίζεται σε τέσσερις κύριες ενότητες, κάθε µια από τις οποίες αναφέρεται και σε µια κατηγορία αποβλήτων. Άδειες συσκευασίες Οργανικά απορρίµµατα Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού (ΑΗΗΕ) Απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΚΚ) Σε κάθε ενότητα αναλύονται τουλάχιστον τα παρακάτω θέµατα: Συλλογή/ ιαλογή στην πηγή Μεταφορά/ Προσωρινή αποθήκευση ιαλογή/ Ανακύκλωση Στην τελευταία ενότητα της µελέτης παρουσιάζεται µια σύνοψη των κυριότερων χαρακτηριστικών των περιγραφέντων τεχνολογιών, πρακτικών και εφαρµογών και η προκαταρκτική συγκριτική αξιολόγηση τους χρησιµοποιώντας γενικά οικονοµικά, επιχειρησιακά και πολιτικά κριτήρια. CONFIDENTIAL 12

13 5. Άδειες συσκευασίες 5.1 Εισαγωγή Στην παρούσα ενότητα περιλαµβάνονται τα εξής: Η περιγραφή των κυριότερων κατηγοριών άδειων συσκευασιών που καταλήγουν στα αστικά στερεά απόβλητα Η περιγραφή των πιο συνηθισµένων πρακτικών συλλογής/ αποκοµιδής και προσωρινής αποθήκευσης άδειων συσκευασιών, ταξινοµηµένες ανά πλήθος ρευµάτων συλλογής και ανά σύστηµα αποκοµιδής Η σύντοµη περιγραφή τεχνολογιών και εξοπλισµού συλλογής άδειων συσκευασιών (κουτιά συλλογής, κάδοι απορριµµάτων, κοντέινερ συλλογής κ.α.). Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στα απορριµµατοφόρα, στα υπόγεια συστήµατα συλλογής, στα συστήµατα συλλογής µε τη χρήση της βαρύτητας, στα συστήµατα συλλογής πνευµατικής µεταφοράς, στις συσκευές ανταποδοτικής ανακύκλωσης. Περιγράφεται επίσης το σύστηµα συλλογής και διαλογής optibag το οποίο εφαρµόζεται µε ιδιαίτερη επιτυχία σε διάφορες σκανδιναβικές χώρες. Η ανάλυση των κυριότερων τεχνολογιών και εφαρµογών πληροφορικής που χρησιµοποιούνται για τη συλλογή και µεταφορά άδειων συσκευασιών. Οι εφαρµογές που εξετάζονται είναι η αποµακρυσµένη παρακολούθηση εξοπλισµού συλλογής, οι ιχνηλάσιµοι κάδοι, τα δεδοµένα ζύγισης κάδων και τα συστήµατα Pay As You Throw. H περιγραφή τεχνολογιών και εξοπλισµού προσωρινής αποθήκευσης όπως θάλαµοι συµπίεσης. Ιδιαίτερη µνεία γίνεται στο σύστηµα συλλογής και προσωρινής αποθήκευσης της ΤΑΒ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΕ το οποίο εφαρµόζεται µε επιτυχία στο ήµο Καλαµαριάς στη Θεσσαλονίκη από το Η επεξήγηση του όρου «Κέντρο ιαλογής Ανακυκλώσιµων Υλικών (Κ ΑΥ)» και η περιγραφή των βασικών σταδίων λειτουργίας ενός Κ ΑΥ και των κυριότερων παραµέτρων που λαµβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασµό του Η περιγραφή των σηµαντικότερων τεχνολογιών και εξοπλισµού διαλογής όπως ταινίες χειρωνακτικής διαλογής, κόσκινα διαφόρων τύπων κ.α. Χωριστά αναφέρεται ο εξοπλισµός που έχει σχεδιαστεί και χρησιµοποιείται ειδικά για τη διαλογή/ ανακύκλωση ενός συγκεκριµένου είδους άδειων συσκευασιών (π.χ. οι µαγνητικοί διαχωριστές για το διαχωρισµό µεταλλικών συσκευασιών από άλλες) CONFIDENTIAL 13

14 5.2 Γενικά Οι κυριότερες κατηγορίες συσκευασιών που καταλήγουν στα αστικά στερεά απόβλητα είναι: Μεταλλικές συσκευασίες Χάρτινες συσκευασίες Πλαστικές συσκευασίες Γυάλινες συσκευασίες Ξύλινες συσκευασίες Μεταλλικές συσκευασίες Τα µέταλλα που ως επί το πλείστον χρησιµοποιούνται για την κατασκευή υλικών συσκευασίας είναι το αλουµίνιο και ο λευκοσίδηρος. εν αποκλείεται όµως η χρήση και άλλων µετάλλων όπως ο σίδηρος. Αναλόγως µε τη µορφή και τη χρήση τους, τα συνηθέστερα είδη µεταλλικών συσκευασιών που απαντούν στα αστικά στερεά απόβλητα είναι τα εξής: οχεία open top: Το κύριο χαρακτηριστικό των δοχείων αυτών είναι ότι ανοίγονται µια φορά και το περιεχόµενο τους πρέπει να καταναλωθεί σε σύντοµο χρονικό διάστηµα (αναψυκτικά, γάλατα, κονσέρβες κτλ.). Χρησιµοποιούνται κυρίως στη βιοµηχανία τροφίµων και ανάλογα µε τον τρόπο κατασκευής τους διακρίνονται σε δοχεία δύο ή τριών τεµαχίων. Σωληνάρια: Χρησιµοποιούνται για τη συσκευασία ηµίρρευστων προϊόντων (π.χ. οδοντόκρεµες). Κατασκευάζονται από αλουµίνιο και απαντούν σε ποικίλα µεγέθη. Φιάλες: Χρησιµοποιούνται για τη συσκευασία αερίων προϊόντων υπό πίεση (π.χ. φιαλίδια βουτανίου, δοχεία για αεροζόλ, αποσµητικά χώρου, εντοµοκτόνα κτλ.). Οι φιάλες κατασκευάζονται είτε από λευκοσίδηρο είτε από αλουµίνιο. οχεία απλής γενικής χρήσης: Τα δοχεία απλής γενικής χρήσης κατασκευάζονται µε µεθόδους ανάλογες µε αυτές που χρησιµοποιούνται για την κατασκευή των δοχείων open top. Η διαφορά τους έγκειται στο ότι τα δοχεία απλής γενικής χρήσης µπορούν να επαναπωµατιστούν και το περιεχόµενό τους να καταναλωθεί σταδιακά (π.χ. κουτιά που περιέχουν χρώµατα). Κατασκευάζονται σε µεγάλη ποικιλία σχηµάτων και µεγεθών. Πώµατα: Τα µεταλλικά πώµατα κατασκευάζονται συνήθως από αλουµίνιο και διακρίνονται σε διάφορα είδη ανάλογα µε το κύριο προϊόν για το οποίο προορίζονται. Εξαίρεση αποτελούν τα πώµατα που χρησιµοποιούνται στα γυάλινα µπουκάλια µπύρας τα οποία είναι κατασκευασµένα από σίδηρο. Συνήθως χρησιµοποιούνται για την πωµάτωση οινοπνευµατωδών ποτών, αναψυκτικών, τροφίµων κτλ. Μια ιδιαίτερη κατηγορία πωµάτων είναι επίσης αυτά που χρησιµοποιούνται για το ασηπτικό κλείσιµο πλαστικών περιεκτών τροφίµων (π.χ. γιαούρτι). Τα πώµατα αυτά κατασκευάζονται CONFIDENTIAL 14

15 από λεπτά φύλλα αλουµινίου µε πάχος και µέγεθος που ποικίλει αναλόγως της τελικής χρήσης τους. Τσέρκια: Τα µεταλλικά τσέρκια χρησιµοποιούνται για το δέσιµο χαρτοκιβωτίων ή άλλων µεγάλων φορτίων. Κατασκευάζονται σε διάφορες διαστάσεις και από διάφορα υλικά. Εύκαµπτες µεταλλικές συσκευασίες: Οι συσκευασίες αυτές χρησιµοποιούνται συνήθως για τη συσκευασία τροφίµων όπως αρτοσκευάσµατα, είδη ζαχαροπλαστικής, σνακς κ.α. Αποτελούνται από λεπτά φύλλα αλουµινίου τα οποία έχουν υποστεί ειδική επικάλυψη µε πλαστικό ή κερί ώστε να αποκτήσουν µηδενική διαπερατότητα σε αέρα, υγρασία κτλ Χάρτινες συσκευασίες Οι συνηθέστερες χάρτινες συσκευασίες είναι οι εξής: Χαρτοκιβώτια: ιακρίνονται σε χαρτοκιβώτια RSC και σε χαρτοκιβώτια DIE. Ως RSC χαρακτηρίζονται όλα τα απλά ορθογώνια χαρτοκιβώτια κλειστού τύπου που χρησιµοποιούνται στη συσκευασία τροφίµων (δεύτερη ή τρίτη συσκευασία), ποτών, χρωµάτων, απορρυπαντικών, φαρµάκων, καλλυντικών κτλ. Ως DIE χαρακτηρίζονται όλα τα χαρτοκιβώτια ειδικού τύπου και χαρακτηριστικών, όπως µε χειρολαβές, µε οπές κτλ. Παραδείγµατα χρήσης χαρτοκιβωτίων DIE είναι η συσκευασία αγροτικών προϊόντων (χαρτοτελάρα), η συσκευασία µπύρας, αναψυκτικών και τροφίµων που φυλάσσονται σε ψυγεία ή καταψύκτες κ.α. Και οι δύο τύποι χαρτονιών κατασκευάζονται από κυµατοειδές χαρτόνι τριών φύλλων. Σε περιπτώσεις που απαιτείται µεγάλη ανθεκτικότητα, χρησιµοποιείται κυµατοειδές χαρτόνι πέντε φύλλων (π.χ. στη συσκευασία αγροτικών προϊόντων). Στην παραγωγή RSC χαρτοκιβωτίων χρησιµοποιείται σε µεγάλο ποσοστό ανακυκλωµένο χαρτί, ενώ στην παραγωγή DIE χαρτοκιβωτίων προτιµάται το χαρτί από χηµική χαρτόµαζα. Χαρτοκυτία: Τα χαρτοκυτία κατασκευάζονται από συµπαγές χαρτόνι κραφτ ή από κυµατοειδές χαρτόνι, σε µεγάλη ποικιλία σχηµάτων και διαστάσεων. Χρησιµοποιούνται στην πρώτη και δεύτερη συσκευασία τροφίµων, ποτών, καλλυντικών, απορρυπαντικών, φαρµάκων, τσιγάρων, ενδυµάτων, χαρτικών υγιεινής κ.α. Για την κατασκευή τους χρησιµοποιείται και ανακυκλωµένο χαρτί. Χάρτινες τσάντες: Κατασκευάζονται συνήθως από παρθένο χαρτί κραφτ και χρησιµοποιούνται κυρίως στα καταστήµατα λιανικής πώλησης για την συσκευασία ειδών ενδυµάτων, υποδηµάτων, καλλυντικών, είδων δώρων, γρήγορου φαγητού κ.α. ιακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα µε το αν είναι πλαστικοποιηµένες ή όχι, τι είδους χερούλι διαθέτουν (πλαστικό, χάρτινο, κορδόνι κ.α.) κ.α. Χαρτοσακούλες: Με τον όρο χαρτοσακούλες νοούνται οι χάρτινες σακούλες που χρησιµοποιούνται στην πρωτογενή συσκευασία ειδών αρτοποιίας, ζαχαροπλαστικής, µαναβικής, ξηρών καρπών και έτοιµου φαγητού. Για την παραγωγή τους χρησιµοποιείται επίσης χαρτί κραφτ. CONFIDENTIAL 15

16 Χαρτόσακοι: Με τον όρο χαρτόσακοι νοούνται οι χάρτινες σακούλες µεγάλης χωρητικότητας που χρησιµοποιούνται στην πρωτογενή συσκευασία τσιµέντου, δοµικών υλικών, αλευριού, ζάχαρης, ζωοτροφών κ.α. Χαρτί περιτυλίγµατος: Το χαρτί περιτυλίγµατος χρησιµοποιείται για τη συσκευασία δώρων, αρτοποιηµάτων, ειδών ζαχαροπλαστικής, ειδών κρεοπωλείου, ειδών µαναβικής κ.α. Ειδικά στη συσκευασία τροφίµων, εκτός από το απλό χαρτί χρησιµοποιείται και το πλαστικοποιηµένο, του οποίου η εσωτερική πλευρά είναι καλυµµένη µε φιλµ πλαστικού Πλαστικές συσκευασίες Σήµερα απαντά ένα ιδιαίτερα µεγάλο πλήθος εντελώς διαφορετικών µεταξύ τους πλαστικών τα οποία από την άποψη της σύνθεσης τους, διαφέρουν µεταξύ τους ως προς το πολυµερές από το οποίο προέρχονται και τα πρόσθετα που περιέχουν για τη βελτίωση των ιδιοτήτων τους. Η πλαστική φιάλη είναι µακράν το συνηθέστερο είδος πλαστικής συσκευασίας. Στον πίνακα α παρουσιάζονται τα κύρια πολυµερή που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή πλαστικών υλικών συσκευασίας: Πίνακας α: Πολυµερή που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή πλαστικών υλικών συσκευασίας ΟΝΟΜΑ SPI code ΧΡΗΣΗ Πολυαιθυλένιο Υψηλής Πυκνότητας (HDPE) Φιάλες (π.χ. νερού, λαδιού, αναψυκτικών κ.α.), µεµβρανών (films) κ.α. Πολυαιθυλένιο Χαµηλής Πυκνότητας (LDPE) Πολυπροπυλένιο (PP) Πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC) Πλαστικές σακούλες, περιέκτες διαφόρων προϊόντων, φιάλες ψεκασµού, µπιτόνια, κιβώτια τροφίµων, βαρέλια κ.α. Σκληρά (βιδωτά κυρίως) καπάκια αναψυκτικών, καφέδων κτλ., δοχεία για συσκευασία γαλακτοκοµικών κ.α. Φιάλες (νερού, λαδιού, αναψυκτικών κ.α.), βάζα για τη συσκευασία τροφίµων, films για τη συσκευασία νωπού κρέατος και οπωροκηπευτικών, CONFIDENTIAL 16

17 ΟΝΟΜΑ SPI code ΧΡΗΣΗ Πολυστυρόλιο (PS) Περιέκτες γιαουρτιού, µαργαρίνης, παγωτών, µελιού, σιροπιών κ.α. Τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (PET) Φιάλες (νερού, λαδιού, αναψυκτικών κ.α.), µπιτόνια Λόγω των βελτιωµένων χαρακτηριστικών του, τείνει να αντικαταστήσει το PVC τα τελευταία χρόνια Κύριο χαρακτηριστικό των πλαστικών συσκευασιών και ιδιαίτερα των φιαλώνείναι ο µεγάλος όγκος τους σε σχέση µε το βάρος τους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι άδειες πλαστικές φιάλες ζυγίζουν περίπου 1 τόνο ενώ οι κάδοι χωρητικότητας 1100 lt χωρούν περίπου 550 πλαστικές φιάλες και οι κάδοι 240 lt περίπου 120 φιάλες Γυάλινες συσκευασίες Το γυαλί αποτελεί ένα από τα πρώτα υλικά που χρησιµοποιήθηκαν για τη συσκευασία. Παρόλο που η χρήση του έχει σχετικά περιοριστεί, εξακολουθεί να κατέχει ένα σηµαντικό µερίδιο της αγοράς καθώς χρησιµοποιείται παραδοσιακά σε κάποια προϊόντα ευρείας κατανάλωσης όπως κρασί, µπύρα και άλλα οινοπνευµατώδη. Οι γυάλινες συσκευασίες µπορούν να χωριστούν σε τρεις µεγάλες κατηγορίες: Φιάλες: Οι φιάλες χρησιµοποιούνται για τη συσκευασία τροφίµων και ποτών. Απαντούν σε µεγάλη ποικιλία ποιότητας, µορφών, χρωµάτων και χωρητικότητας. Τα κυριότερα προϊόντα που συσκευάζονται σε φιάλες είναι κρασί, µπύρα, ποτά, αναψυκτικά, χυµοί, λάδια και τρόφιµα σε ηµιστερεά µορφή όπως τοµατοχυµοί, σάλτσες κ.α. Βάζα: Τα βάζα χρησιµοποιούνται κυρίως για τη συσκευασία τροφίµων, όπως γλυκών και µαρµελάδας, ενώ περιορισµένη εφαρµογή βρίσκουν και στη συσκευασία καλλυντικών και φαρµάκων Αµπούλες: Οι αµπούλες είναι συνήθως κυλινδρικού σχήµατος και µικρής χωρητικότητας (µέχρι 50 ml). Προορίζονται κυρίως για τη συσκευασία ιδιαίτερα ευαίσθητων από µικροβιολογική και χηµική άποψη προϊόντων. Σε αµπούλες συσκευάζονται κυρίως φαρµακευτικά προϊόντα και καλλυντικά. CONFIDENTIAL 17

18 5.3 Πρακτικές συλλογής/ αποκοµιδής και προσωρινής αποθήκευσης Ρεύµατα συλλογής Όσο αφορά τα ρεύµατα συλλογής άδειων συσκευασιών, υπάρχουν δύο κύριες εναλλακτικές λύσεις Συλλογή µικτών άδειων συσκευασιών Όλες οι άδειες συσκευασίες συλλέγονται σε ένα κάδο και ακολουθεί η διαλογή τους σε επόµενο στάδιο Συλλογή µετά από διαλογή στην πηγή Ζητείται από το κοινό να πραγµατοποιήσει µια αρχική διαλογή και να τοποθετήσει κάθε είδος άδειας συσκευασίας σε χωριστό κάδο. Στον πίνακα 5.3.1α παρουσιάζονται διάφορες περιπτώσεις όπου συλλέγονται περισσότερα του ενός ρεύµατα άδειων συσκευασιών Πίνακας α: Ρεύµατα συλλογής άδειων συσκευασιών Εφαρµογή Αριθµός ρευµάτων Είδη ρευµάτων συλλογής άδειων συσκευασιών ΑΒ Βασιλόπουλος, Ατοµικό Σύστηµα Εναλλακτικής ιαχείρισης, Ελλάδα 3 Πλαστικά µπουκάλια πλαστικές σακούλες πλαστικά δοχεία Μεταλλικά κουτιά (αλουµινίου, λευκοσιδήρου) Σύνδεσµος ΟΤΑ Μείζονος Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη Chesire East Council, Darlington City Council (UK) Γυάλινες φιάλες 4 Πλαστικές συσκευασίες Χάρτινες συσκευασίες tetrapak Γυάλινες συσκευασίες Μεταλλικές συσκευασίες 3 Μεταλλικά κουτιά (αλουµινίου, λευκοσιδήρου), γυάλινες φιάλες Πλαστικές συσκευασίες Χάρτινες και χαρτονένιες συσκευασίες CONFIDENTIAL 18

19 Εφαρµογή ήµος Χανίων, Ελλάδα, Peterborouth City Council(UK) Αριθµός ρευµάτων συλλογής άδειων συσκευασιών Είδη ρευµάτων 2 Μεταλλικά κουτιά (αλουµινίου, λευκοσιδήρου), πλαστικές συσκευασίες, χαρτονένιες συσκευασίες Γυάλινες συσκευασίες Γερµανία 4 Πράσινες γυάλινες συσκευασίες Καφέ γυάλινες συσκευασίες ιαφανείς (λευκές) γυάλινες συσκευασίες Μεταλλικές συσκευασίες, πλαστικές συσκευασίες, χάρτινες συσκευασίες tetrapak Συστήµατα αποκοµιδής Συστήµατα αποκοµιδής µε σηµεία συλλογής Η πρακτική αποκοµιδής µε σηµεία συλλογής συνίσταται στη χρήση κεντρικών κάδων συλλογής µεγάλης χωρητικότητας (συχνά αναφέρονται και σαν ιγκλού) οι οποίοι τοποθετούνται σε κεντρικά σηµεία. Το κοινό είναι υπεύθυνο για τη µεταφορά των προς ανακύκλωση άδειων συσκευασιών που έχει συγκεντρώσει στα σηµεία συλλογής ενώ οι Οργανισµοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι υπεύθυνοι για την εκκένωση των κάδων συλλογής και τη µετέπειτα διαχείριση των άδειων συσκευασιών Συστήµατα αποκοµιδής πόρτα- πόρτα Η πρακτική αποκοµιδής πόρτα- πόρτα είναι αυτή που ευρέως χρησιµοποιείται για την αποκοµιδή των αστικών οικιακών στερεών απορριµµάτων. Οι άδειες συσκευασίες προς ανακύκλωση συγκεντρώνονται από τους χρήστες τους χωριστά από τα υπόλοιπα στερεά απορρίµµατά τους και η υπηρεσία αποκοµιδής τους λειτουργεί µε πανοµοιότυπο τρόπο µε αυτή των κοινών απορριµµάτων. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η αποκοµιδή άδειων συσκευασιών προς ανακύκλωση συνδυάζεται µε την αποκοµιδή και άλλων ανακυκλώσιµων ρευµάτων. Στην Μεγάλη Βρετανία, 2 στους 3 Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης εφαρµόζουν σύστηµα ταυτόχρονης αποκοµιδής πολλαπλών ανακυκλώσιµων ρευµάτων, αν και δεν καλύπτονται σε όλες τις περιπτώσεις γεωγραφικά όλα τα νοικοκυριά της περιοχής. Σε αγροτικές επίσης περιοχές, ενδέχεται να συνδυαστεί και µε την αποκοµιδή του µη ανακυκλώσιµου ρεύµατος των απορριµµάτων. CONFIDENTIAL 19

20 5.4 Τεχνολογίες/ Εξοπλισµός συλλογής/ αποκοµιδής Κουτιά συλλογής Χρησιµοποιούνται κουτιά συλλογής διαφόρων χωρητικοτήτων και χρωµάτων για τη διευκόλυνση διαλογής στην πηγή, µε ή χωρίς καπάκι ή δίκτυ, µε ή χωρίς κάθετο χώρισµα για τη δηµιουργία διαµερισµάτων, µε ή χωρίς οπές στο κάτω µέρος για την απορροή τυχόν υγρών και ακαθαρσιών και µε τη δυνατότητα τοποθέτησης chip στο χείλος τους. Εικόνα α: Κουτιά συλλογής άδειων συσκευασιών ( Κάδοι απορριµµάτων Για τη συλλογή άδειων συσκευασιών προς ανακύκλωση µπορούν να χρησιµοποιηθούν όλα τα µοντέλα κάδων απορριµµάτων που χρησιµοποιούνται για τη συλλογή των κοινών απορριµµάτων, µε ή χωρίς κάποιες τροποποιήσεις. Έτσι χρησιµοποιούνται µεταλλικοί, πλαστικοί ή από άλλο υλικό (π.χ. ίνες γυαλιού), τροχήλατοι ή στατικοί, µε ή χωρίς κλειδαριά και διαφόρων χωρητικοτήτων κάδοι. CONFIDENTIAL 20

21 Εικόνα α: Κάδοι απορριµµάτων για συλλογή άδειων συσκευασιών ( Εικόνα β: Κάδος συλλογής άδειων συσκευασιών από ίνες γυαλιού ( Τα σκέπαστρα των κάδων που χρησιµοποιούνται για τη συλλογή άδειων συσκευασιών είναι συνήθως πλαστικά και πολλές φορές διαθέτουν ειδική θυρίδα εισόδου/υποδοχή για την εναπόθεση της άδειας συσκευασίας. Για διαλογή στην πηγή των άδειων συσκευασιών, κυκλοφορούν στο εµπόριο οικιακοί κάδοι µε διαφορετικό χρώµα σακούλας ή πλαστικού για κάθε χωριστό ρεύµα συλλογής άδειων συσκευασιών. CONFIDENTIAL 21

22 Εικόνα γ: Οικιακοί κάδοι συλλογής άδειων συσκευασιών ECOPOD ( Εικόνα δ: Οικιακοί κάδοι συλλογής άδειων συσκευασιών πολλαπλών διαµερισµάτων ( Στο εµπόριο επίσης κυκλοφορούν κάδοι µε χωριστά διαµερίσµατα για τη συλλογή δύο διαφορετικών ρευµάτων άδειων συσκευασιών σε ένα κάδο. Εικόνα ε: Κάδος συλλογής άδειων συσκευασιών δύο διαµερισµάτων ( CONFIDENTIAL 22

23 5.4.3 Κοντέινερ συλλογής Για τη συλλογή των άδειων συσκευασιών συχνά χρησιµοποιούνται containers µεγαλύτερης από τους κάδους χωρητικότητας τα οποία εκκενώνονται από οχήµατα µε ειδικό εξοπλισµό (µε αρπάγη). Στο εµπόριο διατίθενται διάφορα είδη κοντέινερ για τη συλλογή άδειων συσκευασιών (πλαστικά ή µεταλλικά, µε ειδικές θυρίδες εισαγωγής, πολλαπλών διαµερισµάτων κ.α.), όπως φαίνεται και στις παρακάτω εικόνες. Εικόνα α: Κοντέινερ συλλογής άδειων συσκευασιών ( Εικόνα β: Εκκένωση κοντέινερ συλλογής άδειων συσκευασιών δύο διαµερισµάτων ( Επίσης, πολλά containers συλλογής άδειων συσκευασιών (ειδικά γυάλινων) είναι ηχοµονωµένα ώστε να µην προκαλούνται οχλήσεις στους περιοίκους κατά την εκκένωσή τους. Η ηχοµόνωση επιτυγχάνεται µε κάλυψη των εσωτερικών τοιχωµάτων µε µονωτικό υλικό, την κατασκευή του ανοίγµατος µε πλαστική υποδοχή και τέλος την τοποθέτηση ελαστικών «εµποδίων» στο εσωτερικό του κάδου που ανακόπτουν την ταχύτητα µε την οποία η άδεια συσκευασία πέφτει µέσα, ώστε να µην προκαλείται δυνατός θόρυβος. CONFIDENTIAL 23

24 Εικόνα γ: Κοντέινερ συλλογής άδειων συσκευασιών ( Απορριµµατοφόρα Οι δύο σηµαντικότεροι παράγοντες που θα πρέπει να λαµβάνονται υπ όψιν κατά την επιλογή οχηµάτων αποκοµιδής και µεταφοράς άδειων συσκευασιών από τα σηµεία συλλογής τους είναι ο τύπος των κάδων ώστε να διευκολύνεται και να επιταχύνεται κατά το δυνατόν η εκκένωσή τους και το φορτίο τους, ώστε να γίνεται η βέλτιστη δυνατή εκµετάλλευση της δυναµικότητας των οχηµάτων. Οι άδειες πλαστικές συσκευασίες καταλαµβάνουν µεγάλο όγκο και έχουν µικρό βάρος, οπότε η χρήση απορριµµατοφόρων τύπου πρέσας στη συγκεκριµένη περίπτωση µπορεί να αποβεί ιδιαιτέρως χρήσιµη. Ένα τυπικό όχηµα τύπου πρέσας µπορεί να µεταφέρει µέχρι και 2 τόνους πλαστικών συσκευασιών, σε σύγκριση µε ένα απλό απορριµµατοφόρο του οποίου η δυναµικότητα δεν ξεπερνά τους 0,8 τόνους. Εικόνα α: Απορριµµατοφόρο τύπου πρέσας (SPIDER SA) CONFIDENTIAL 24

25 Καθώς όµως σε επόµενο στάδιο της επεξεργασίας και ανακύκλωσης των άδειων πλαστικών συσκευασιών στις περισσότερες περιπτώσεις λαµβάνει χώρα η διαλογή τους ανάλογα µε τον τύπο του πολυµερούς από τον οποίο είναι κατασκευασµένες, δεν συστήνεται η χρήση απορριµµατοφόρων µε θραυστήρα εκτός από πρέσα για την περαιτέρω µείωση του όγκου των άδειων συσκευασιών. Με τα απορριµµατοφόρα τύπου πρέσας δεν είναι δυνατόν να γίνει η αποκοµιδή των άδειων γυάλινων συσκευασιών καθώς η συµπίεση τους θα οδηγήσει στη θραύση τους δηµιουργώντας σοβαρούς κινδύνους ασφάλειας κατά την περαιτέρω διαχείρισή τους. Το πρόβληµα αυτό µπορεί να αντιµετωπιστεί συλλέγοντας τις άδειες γυάλινες συσκευασίες χωριστά από τις υπόλοιπες, µε το ίδιο ή άλλο τύπο συστήµατος αποκοµιδής. Για την ταυτόχρονη αποκοµιδή διαφορετικών ρευµάτων απορριµµάτων (ανακυκλώσιµων ή µη), µπορούν να χρησιµοποιηθούν απορριµµατοφόρα µε διαφορετικά διαµερίσµατα. Εφόσον τα απορριµµατοφόρα αυτά χρησιµοποιηθούν για τη συλλογή παραπάνω του ενός ανακυκλώσιµων ρευµάτων, η διαλογή θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει χειρωνακτικά και όχι µηχανικά. Επίσης στην περίπτωση αυτή ο απαιτούµενος χρόνος αποκοµιδής είναι µεγαλύτερος από το συνήθη, καθώς το προσωπικό αποκοµιδής κάνει επί τόπου χειρωνακτικά ένα πρώτο διαχωρισµό των απορριµµάτων πριν την τοποθέτηση τους στα διάφορα διαµερίσµατα του οχήµατος. Εικόνα β: Απορριµµατοφόρο δύο διαµερισµάτων ( Απορριµµατοφόρα µε µηχανική περισυλλογή διαφόρων τύπων µπορούν επίσης να χρησιµοποιηθούν για την αποκοµιδή άδειων συσκευασιών. CONFIDENTIAL 25

26 Εικόνα γ: Απορριµµατοφόρο πλάγιας µηχανικής φόρτωσης και υψηλής συµπίεσης (Spider SA) Υπόγεια συστήµατα συλλογής Στα υπόγεια συστήµατα συλλογής, ολόκληρος ή µεγάλο µέρος του κάδου των απορριµµάτων βρίσκεται κάτω από το έδαφος, ενώ υπάρχει και ένας υπέργειος απορριµµατοδέκτης. Στα κύρια πλεονεκτήµατά τους συγκαταλέγονται το µειωµένο λειτουργικό κόστος καθώς έχουν µεγαλύτερες χωρητικότητες από τους κοινούς περιέκτες συλλογής κάνοντας την απαιτούµενη συχνότητα περισυλλογής σηµαντικά µικρότερη, η αύξηση του επιπέδου δηµόσιας υγιεινής καθώς περιορίζονται οι ανεπιθύµητες οσµές και η προσέλκυση εντόµων και άλλων ζωυφίων και η αύξηση του επιπέδου επαγγελµατικής υγείας και ασφάλειας καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις η περισυλλογή γίνεται µε µηχανικά µέσα και όχι χειρωνακτικά. Τα υπόγεια συστήµατα συλλογής απαντούν σε µεγάλη ποικιλία αναλόγως του κατασκευαστή και της προσφερόµενης δυναµικότητάς τους. Χωρίζονται σε τρεις κύριες κατηγορίες, σε mini, semi και fully Υπόγεια συστήµατα συλλογής mini Τα συστήµατα αυτά αποτελούνται ένα υπέργειο απορριµµατοδέκτη µικρού µεγέθους και ένα υπόγειο κάδο χωρητικότητας συνήθως όχι µεγαλύτερης των 1000 lt. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι για την εκκένωση του υπόγειου CONFIDENTIAL 26

27 κάδου χρησιµοποιείται απορριµµατοφόρο όχηµα εφοδιασµένο µε εξοπλισµό αναρρόφησης που δηµιουργεί κενό. Ο υπόγειος κάδος κατασκευάζεται συνήθως από µέταλλο ανθεκτικό στις διαβρώσεις και για την τοποθέτησή του στη γη κατασκευάζεται υπόγεια βάση από στέρεο και στεγανό υλικό (π.χ. µπετόν). Ο υπόγειος κάδος τοποθετείται µόνιµα και χρησιµοποιείται πληρωτικό αδρανές υλικό για την στεγανοποίησή του. Ο απορριµµατοδέκτης αντίθετα µετακινείται για να είναι δυνατή η πρόσβαση στο άνοιγµα του υπόγειου κάδου και η εκκένωση του µε την αναρρόφηση. Ως µειονέκτηµα των συστηµάτων αυτών θα πρέπει να αναφερθεί η δυσκολία καθαρισµού των περιεκτών καθώς αυτοί είναι µόνιµα τοποθετηµένοι εντός του εδάφους. Στις παρακάτω εικόνες παρουσιάζεται το αντίστοιχο υπόγειο σύστηµα συλλογής city της γερµανικής εταιρείας H&G Εικόνα α: Υπόγειος κάδος και απορριµµατοδέκτης υπόγειου συστήµατος συλλογής mini (Η&G) Εικόνα β.: Εκκένωση υπόγειου κάδου µε τη χρήση απορριµµατοφόρου µε εξοπλισµό που δηµιουργεί κενό (H&G) Υπόγεια συστήµατα συλλογής semi Τα συστήµατα συλλογής semi είναι µεγαλύτερης χωρητικότητας από τα mini και κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι αποτελούνται από ένα µόνο κάδο/ περιέκτη απορριµµάτων, ο οποίος όµως τοποθετείται εντός του εδάφους τουλάχιστον κατά τα 2/3 του όγκου του. Το είδος και το υλικό κατασκευής του κάδου/ περιέκτη ποικίλλει σηµαντικά από κατασκευαστή σε κατασκευαστή. Για την τοποθέτησή του είναι απαραίτητη η CONFIDENTIAL 27

28 κατασκευή µιας υπόγειας σταθερής βάσης/ κατασκευής από µέταλλο ή άλλο κατάλληλο υλικό. Στις παρακάτω εικόνες φαίνεται ένα υπόγειο σύστηµα συλλογής semi για την αποκοµιδή άδειων γυάλινων συσκευασιών (τρία χωριστά ρεύµατα για πράσινο γυαλί, καφέ γυαλί και λευκό/διαφανές γυαλί). Το υπόγειο µέρος του κάδου είναι κατασκευασµένο από γαλβανισµένο χάλυβα υψηλής αντοχής. Για την αποκοµιδή των απορριµµάτων, ο κάδος ανυψώνεται και από ανοίγει το κάτω µέρος του για την εκκένωσή του. Εικόνα γ : Υπόγειο σύστηµα συλλογής semi (H&G) Εικόνα δ: Ανύψωση κάδου υπόγειου συστήµατος συλλογής semi από απορριµµατοφόρο (H&G) Εικόνα ε: Εκκένωση κάδου υπόγειου συστήµατος συλλογής semi (Η&G) Σε ένα άλλο τύπο υπόγειου συστήµατος συλλογής semi, το υπόγειο µέρος του κάδου είναι ουσιαστικά µια σακούλα κατασκευασµένη από κατάλληλο υλικό για αντοχή και στεγανότητα (π.χ. ενισχυµένο πολυπροπυλένιο). Η σακούλα τοποθετείται σε υπόγεια κατασκευασµένη βάση από σίδερο ή άλλο υλικό (π.χ. πλαστικό) και τα κενά καλύπτονται µε αδρανές υλικό (π.χ. άµµος, χαλίκι). Για CONFIDENTIAL 28

29 την αποκοµιδή των απορριµµάτων απαιτείται απορριµµατοφόρο εξοπλισµένο µε δαγκάνα/αρπάγη µε τη βοήθεια της οποίας ανυψώνεται η σακούλα µαζί µε το καπάκι του υπέργειου τµήµατος του κάδου. Το περιεχόµενο της σακούλας εκκενώνεται µέσω κατάλληλου µηχανισµού µε ιµάντες που αυτή διαθέτει. Το σύστηµα αυτό δεν ενδείκνυται για τη συλλογή γυάλινων συσκευασιών καθώς τα σπασµένα γυαλιά µπορεί να προκαλέσουν φθορές στη σακούλα. Εικόνα στ: Υπόγειο σύστηµα συλλογής semi µε πλαστική σακούλα (Silo, ΣΥ. Ι.ΑΠ.) Εικόνα ζ : Αποκοµιδή από σύστηµα συλλογής semi µε πλαστική σακούλα (Silo, ΣΥ. Ι.ΑΠ.) Υπόγεια συστήµατα συλλογής fully Το κύριο χαρακτηριστικό των συστηµάτων συλλογής fully είναι ότι χρησιµοποιούνται δύο εντελώς ανεξάρτητοι µεταξύ τους κάδοι, ο υπέργειος απορριµµατοδέκτης και ο υπόγειος κάδος απορριµµάτων. Ο υπόγειος κάδος απορριµµάτων αποκαλύπτεται µόνο κατά τη διαδικασία εκκένωσής του. CONFIDENTIAL 29

30 Στην εικόνα η παρουσιάζεται ένα υπόγειο σύστηµα συλλογής fully µε ανυψούµενη βάση. Για την αποκοµιδή των απορριµµάτων, το σύστηµα ανυψώνεται (µε τηλεχειρισµό ή µη), η κάτω επιφάνεια έρχεται στο ύψος του εδάφους και το προσωπικό αποκοµιδής αποκτά πρόσβαση στα συλλεχθέντα απορρίµµατα. Εικόνα η : Υπόγειο σύστηµα συλλογής fully(helesi PLC) Εικόνα θ: Θυρίδες συλλογής υπόγειου συστήµατος συλλογής fully (HELESI PLC) Ο υπέργειος απορριµµατοδέκτης διαθέτει αριθµό θυρίδων εισαγωγής ίσο µε τα ξεχωριστά ρεύµατα συλλογής (π.χ. για χωριστή συλλογή πλαστικών συσκευασιών και γυάλινων συσκευασιών δύο θυρίδες εισαγωγής). Τα απορρίµµατα συµπιέζονται λόγω βαρύτητας αλλά υπάρχει και η δυνατότητα ύπαρξης µηχανισµού συµπίεσης ώστε να επιτυγχάνεται µεγαλύτερη µείωση όγκου. Ανάλογα επίσης µε τις απαιτήσεις του εκάστοτε συστήµατος διαχείρισης, δίνεται η δυνατότητα εγκατάστασης αυτόµατου συστήµατος ελέγχου της πληρότητας των κάδων, κλείδωµα των θυρίδων εισαγωγής όταν οι κάδοι γεµίσουν και σύστηµα αυτόµατης ενηµέρωσης για τους γεµάτους κάδους σε κεντρικό σύστηµα παρακολούθησης και ελέγχου. CONFIDENTIAL 30

31 Σε άλλο τύπο υπόγειο συστήµατος fully, κάτω από το έδαφος τοποθετούνται κοινοί κάδοι απορριµµάτων. Όπως φαίνεται και στην εικόνα ι, το σύστηµα αποτελείται από τον απορριµµατοδέκτη (υπέργειος), τη µεταλλική πλατφόρµα, τον υπόγειο κάδο ή κάδους απορριµµάτων ανάλογα µε τον αριθµό των ρευµάτων συλλογής και την τάφρο. Εικόνα ι: Υπόγειο σύστηµα συλλογής fully 1. Απορριµµατοδέκτης, 2. Μεταλλική πλατφόρµα, 3. Κάδος απορριµµάτων, 4. Τάφρος (SPIDER SA) Εικόνα ια: Υπόγειο σύστηµα συλλογής fully µε τρία ρεύµατα συλλογής (SPIDER SA) Ο απορριµµατοδέκτης είναι κατασκευασµένος από γαλβανισµένο χάλυβα, για προστασία από τη διάβρωση και διαθέτει περιµετρικές και κάθετες ενισχύσεις επενδεδυµένες εξωτερικά µε ξύλινους πήχεις. Ο κάδος τοποθετείται µέσα σε τσιµεντένια, ειδικά διαµορφωµένη βάση (τάφρος), κάτω από µεταλλικό καπάκι που ανεβοκατεβαίνει µε τη βοήθεια υδραυλικού συστήµατος και φέρνει τον κάδο στο επίπεδο του δρόµου για την αποκοµιδή των απορριµµάτων. Για το χειρισµό της πλατφόρµας απαιτείται ειδικό CONFIDENTIAL 31

32 κλειδί ενώ είναι δυνατόν να γίνει και ηλεκτρικός χειρισµός τροφοδοτώντας τη µε ρεύµα από το απορριµµατοφόρο. Αναλόγως µε τον αριθµό των ρευµάτων συλλογής, στην τάφρο τοποθετούνται κάδοι ή press containers διαφόρων χωρητικοτήτων (5-25 m 3 ). Από ένα κοινό υπόγειο σύστηµα συλλογής µπορούν να συλλεχθούν χωριστά (διαφοροποιώντας την εµφάνιση των απορριµµατοδεκτών, π.χ. µε άλλο χρώµα) χάρτινες, πλαστικές, γυάλινες και µεταλλικές συσκευασίες. Εικόνα ιβ: Υπόγειο σύστηµα συλλογής µε κοινούς κάδους απορριµµάτων κάτω από το έδαφος (σύστηµα UFA, H&G) Συστήµατα συλλογής µε τη χρήση της βαρύτητας και συστήµατα συλλογής πνευµατικής µεταφοράς Τα συστήµατα συλλογής µε τη χρήση της βαρύτητας χρησιµοποιούνται συνήθως σε κτίρια µε µεγάλο ύψος (π.χ. πολυκατοικίες). Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι υπάρχουν διάφορες θυρίδες εισαγωγής των απορριµµάτων προσβάσιµες στους χρήστες, οι οποίες καταλήγουν σε ένα κοινό σηµείο συλλογής. Απαντούν σε µεγάλη ποικιλία σχεδίων µε τα πιο απλά να αποτελούνται από συστήµατα κάθετων αγωγών µε διάφορα σηµεία για την είσοδο των απορριµµάτων που καταλήγουν σε απλούς τετράτροχους κάδους τοποθετηµένους σε κοινόχρηστο υπόγειο χώρο. Για την αποκοµιδή των απορριµµάτων είναι απαραίτητη η πρόσβαση στον χώρο όπου φυλάσσονται οι κάδοι. CONFIDENTIAL 32

33 Σε µια παραλλαγή των προαναφερθέντων συστηµάτων βαρύτητας, τα απορρίµµατα καταλήγουν σε υπόγειες δεξαµενές αντί για τετράτροχους κάδους. Οι δεξαµενές συνδέονται µε σύστηµα σωληνώσεων που καταλήγει σε σηµεία εξόδου στα οποία µπορούν να συνδεθούν απορριµµατοφόρα οχήµατα µε µηχανισµό αναρρόφησης που δηµιουργεί κενό και να εκκενώσουν τις δεξαµενές. Το σηµαντικό πλεονέκτηµα των συστηµάτων αυτών είναι ότι η αποκοµιδή πραγµατοποιείται χωρίς να είναι απαραίτητη η πρόσβαση στο χώρο των δεξαµενών συλλογής, ο οποίος στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ιδιωτικός. Υπάρχει η δυνατότητα συλλογής περισσότερων του ενός ρευµάτων. Κάθε ρεύµα απορριµµάτων έχει χωριστά σηµεία εισόδου και δεξαµενή συλλογής. Το σύστηµα σωληνώσεων και τα σηµεία εξόδου είναι κοινά για όλα τα ρεύµατα. Μπορούν να χρησιµοποιηθούν διαφορετικά απορριµµατοφόρα για κάθε ρεύµα απορριµµάτων ή το ίδιο απορριµµατοφόρο µε χρονικό διαχωρισµό των εργασιών. Εικόνα α: Σύστηµα συλλογής µε τη χρήση βαρύτητας και µε δεξαµενές συλλογής (ENVAC) Τα πιο σύνθετα συστήµατα συλλογής µε τη χρήση βαρύτητας συνδυάζονται µε υπόγεια συστήµατα πνευµατικής µεταφοράς των απορριµµάτων σε κεντρικούς σταθµούς συλλογής τους. Η πνευµατική µεταφορά πραγµατοποιείται µε αναρρόφηση και µε µεγάλες ταχύτητες µέσω υπόγειων συστηµάτων σωληνώσεων σε αποστάσεις µέχρι και 1,5 km. Η απαραίτητη ωστική δύναµη του αέρα για τη µεταφορά των απορριµµάτων παράγεται από ανεµιστήρες. Ο αέρας µε ειδική διάταξη διαχωρίζεται από τα απορρίµµατα και καθαρίζεται από τις οσµές µε τη χρήση ειδικού βιολογικού φίλτρου, πριν από την απόρριψή του στο περιβάλλον. Τα απορρίµµατα καταλήγουν σε containers που βρίσκονται τοποθετηµένα στους κεντρικούς σταθµούς συλλογής, από τους οποίους πραγµατοποιείται και η αποκοµιδή τους από απορριµµατοφόρα. Για την περαιτέρω µείωση των απαραίτητων δροµολογίων για την αποκοµιδή, αντί containers αποθήκευσης µπορούν να χρησιµοποιηθούν θάλαµοι συµπίεσης. Τα προαναφερθέντα συστήµατα είναι πλήρως αυτοµατοποιηµένα και προσφέρουν τη δυνατότητα on line παρακολούθησης των διαφόρων εργασιών. Στο εσωτερικό κάθε θυρίδας εισαγωγής τοποθετείται µια ηλεκτρονική διάταξη, CONFIDENTIAL 33

34 που καταγράφει την ποσότητα των απορριµµάτων που συλλέγονται εκεί. Το κεντρικό σύστηµα αυτοµατισµού καταγράφει τη συνολική ποσότητα των απορριµµάτων και ρυθµίζει ανάλογα τη λειτουργία του συστήµατος διαχείρισης των απορριµµάτων και τη σειρά εκκένωσης των σηµείων αποκοµιδής. Για τη συλλογή διαφόρων ρευµάτων απορριµµάτων, για κάθε ρεύµα απαιτούνται διαφορετικά σηµεία εισόδου και διαφορετικό container αποθήκευσης στον κεντρικό σταθµό συλλογής, ενώ το σύστηµα σωληνώσεων µεταφοράς παραµένει κοινό. Εικόνα β : Σύστηµα συλλογής µε τη χρήση βαρύτητας µε πνευµατική µεταφορά (ENVAC) Συσκευές ανταποδοτικής ανακύκλωσης (Reverse vending machines) Πρόκειται για αυτόµατες συσκευές προηγµένης τεχνολογίας για την αναγνώριση, συλλογή και διαλογή άδειων συσκευασιών. ιαθέτουν θυρίδα εισαγωγής στην οποία ο χρήστης τοποθετεί µία-µία τις άδειες προς ανακύκλωση συσκευασίες. Η συσκευασία σκανάρεται αυτόµατα και ταυτοποιείται από τη συσκευή, χρησιµοποιώντας στοιχεία από βάση δεδοµένων που διαθέτει. Εφόσον γίνει αποδεκτή, αποθηκεύεται. Κατόπιν, δίδεται αντίτιµο στον χρήστη (µε τη µορφή απόδειξης ή µετρητών). Ανάλογα µε τον τύπο της συσκευής, υπάρχει η δυνατότητα συλλογής πλαστικών, µεταλλικών και γυάλινων συσκευασιών. Στην αγορά διατίθενται σύγχρονες συσκευές ανταποδοτικής ανακύκλωσης οι οποίες συνδυάζονται µε συσκευές αρχικής διαλογής για την ευκολότερη διαχείριση των άδειων συσκευασιών. Οι συσκευές διαλογής χωρίζουν τις άδειες συσκευασίες που έχουν συλλεχθεί σε κατηγορίες ανάλογα µε το υλικό κατασκευής τους και επίσης ανάλογα µε το αν πρόκειται για συσκευασίες που θα οδηγηθούν για επαναπλήρωση ή όχι (βάσει των στοιχείων που διαθέτουν στη βάση δεδοµένων τους). Συνήθως οι συσκευασίες που δεν πρόκειται να οδηγηθούν προς επαναπλήρωση συµπιέζονται για εξοικονόµηση χώρου αποθήκευσης. CONFIDENTIAL 34

35 Εικόνα α: Συσκευή ανταποδοτικής ανακύκλωσης για µεταλλικές και γυάλινες συσκευασίες (Tomra) Εικόνα β: Συσκευή ανταποδοτικής ανακύκλωσης για µεταλλικές και γυάλινες συσκευασίες- εσωτερικό (Tomra) Εικόνα γ: Συσκευή ανταποδοτικής ανακύκλωσης µε συσκευή αρχικής διαλογής 1. Συσκευή ανταποδοτικής ανακύκλωσης, 2. ιαλογή συσκευασιών 3. Αποθήκευση µεταλλικών συσκευασιών, 4. Αποθήκευση πλαστικών συσκευασιών PET, 5. Αποθήκευση γυάλινων συσκευασιών (Tomra) CONFIDENTIAL 35

36 Η χρήση των συσκευών ανταποδοτικής ανακύκλωσης ενδείκνυται σε σηµεία όπου πωλούνται και καταναλώνονται µεγάλες ποσότητες συσκευασιών, όπως σε αλυσίδες σουπερµάρκετ, εµπορικά κέντρα, αρχαιολογικούς χώρους, πλαζ, εκπαιδευτικά ιδρύµατα κ.α Σύστηµα συλλογής και διαλογής optibag Η εταιρεία Optibag Systems AB (θυγατρική της Εnvac) έχει αναπτύξει ένα συνολικό σύστηµα συλλογής και αρχικής διαλογής πολλαπλών ρευµάτων απορριµµάτων το οποίο µπορεί να χρησιµοποιηθεί και για την ανακύκλωση ρευµάτων από άδειες συσκευασίες και το οποίο βασίζεται στη διαλογή στην πηγή µε τη χρήση πλαστικών σακουλών αποκοµιδής διαφορετικών χρωµάτων. Για κάθε ρεύµα απορριµµάτων χρησιµοποιείται από το κοινό σακούλα απορριµµάτων διαφορετικού χρώµατος (π.χ. κίτρινο για τις γυάλινες συσκευασίες, κόκκινο για τις πλαστικές συσκευασίες, πράσινο για τα οργανικά απορρίµµατα). Οι γεµάτες και καλά κλεισµένες σακούλες τοποθετούνται σε κοινό κάδο απορριµµάτων (δηλαδή ανεξαρτήτως χρώµατος) και στη συνέχεια µεταφέρονται µε κοινό απορριµµατοφόρο σε µονάδα οπτικής διαλογής τους. Στη µονάδα οπτικής διαλογής πραγµατοποιείται ο διαχωρισµός τους ανά ρεύµα µέσω ανιχνευτών χρώµατος. Ακολουθεί ο περαιτέρω χειρισµός των διαχωρισµένων αποβλήτων, ανάλογα µε το εκάστοτε σύστηµα διαχείρισης αποβλήτων. Εικόνα α : Αποκοµιδή σακουλών απορριµµάτων σύµφωνα µε το σύστηµα Optibag ( CONFIDENTIAL 36

37 Εικόνα β : Οπτικός διαχωρισµός ρευµάτων απορριµµάτων σύµφωνα µε το σύστηµα Optibag ( CONFIDENTIAL 37

38 5.5 Εφαρµογές πληροφορικής Αποµακρυσµένη παρακολούθηση εξοπλισµού συλλογής άδειων συσκευασιών Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεµατικής που µε τη βοήθεια ειδικού hardware και software επιτρέπουν την διαδραστική πληροφόρηση για τον εξοπλισµό συλλογής των άδειων συσκευασιών (θέση, χωρητικότητα, γεµάτα ή άδεια κτλ.) Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα συστήµατα τηλεµατικής τα οποία δίδουν τη δυνατότητα να γνωρίζει ο χειριστής του το επίπεδο γεµίσµατος των κάδων που παρακολουθούνται από αυτά, συµβάλλοντας έτσι σηµαντικά στη βελτιστοποίηση του σχεδιασµού της αποκοµιδής τους (συχνότητες, χωρητικότητες οχηµάτων κτλ.) Στον εξοπλισµό συλλογής που παρακολουθείται, τοποθετείται εφάπαξ ειδικός ασύρµατος αισθητήρας ο οποίος έχει συγκεκριµένη διάρκεια ζωής (τάξης µεγέθους πενταετίας). Μέσω ειδικού λογισµικού, ανά πάσα στιγµή είναι δυνατή η αναπαραγωγή σε πραγµατικό χρόνο αναφορών σχετικά µε τη θέση των κάδων που παρακολουθούνται, ποιοι από αυτούς είναι γεµάτοι και άλλες παρόµοιες πληροφορίες. Σε περίπτωση που κάποιος κάδος γεµίσει, το σύστηµα αποστέλλει αυτόµατες ειδοποιήσεις µε ή sms. Σε κάποια από αυτά τα συστήµατα, ο ασύρµατος αισθητήρας µπορεί να συνοδεύεται από ψηφιακή κάµερα, η οποία προγραµµατίζεται να τραβάει εικόνες µε συγκεκριµένη συχνότητα για τον έλεγχο του επιπέδου καθαριότητας του σηµείου συλλογής άδειων συσκευασιών γενικά Ιχνηλάσιµοι κάδοι (container tracking) Τα τελευταία χρόνια, η τεχνολογία RFID βρίσκει ολοένα και περισσότερες εφαρµογές στη διαχείριση αποβλήτων και πιο συγκεκριµένα στη δηµιουργία συστηµάτων ιχνηλασιµότητας για εξοπλισµό συλλογής (κάδοι, τράπεζες συλλογής κτλ.) Σε κάθε κάδο τοποθετείται µια κάρτα αναγνώρισης ταυτότητας RFID (ηλεκτρονική ετικέτα µε ενσωµατωµένο microchip) η οποία και του αποδίδει µοναδικό κωδικό αναγνώρισης, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα αποθήκευσης και άλλων στοιχείων (π.χ. θέση, ηµεροµηνία κτλ.). Ο κωδικός αναγνώρισης ταυτοποιείται στο σύστηµα ώστε ο υπεύθυνος ελέγχου να γνωρίζει τη θέση στην οποία υπάρχει ο κάδος. CONFIDENTIAL 38

39 Εικόνα α: Κάδος απορριµµάτων µε RFID tag ( Στα οχήµατα/ απορριµµατοφόρα που περισυλλέγουν το περιεχόµενο των συγκεκριµένων κάδων, τοποθετείται σύστηµα ανάγνωσης και αναγνώρισης ετικετών RFID (αντένα και αναγνώστης) καθώς και πιθανόν κάποια συµπληρωµατικά συστήµατα (κινητό τηλέφωνο- PDA, συσκευές σύνδεσης, τροφοδοσίας και επικοινωνίας δεδοµένων µέσω blue tooth). Στα τερµατικά ελέγχου τοποθετείται εφαρµογή software της οποίας τα χαρακτηριστικά διαφοροποιούνται ανάλογα µε τις επιθυµητές παραµέτρους παρακολούθησης. Κάθε φορά που ο κάδος ανυψώνεται για να γίνει η περισυλλογή του περιεχοµένου του, ο κωδικός του αναγνωρίζεται από την αντένα του απορριµµατοφόρου, έπειτα από τον αναγνώστη και µε επικοινωνία blue tooth στο PDA κινητό τηλέφωνο. Από εκεί οι πληροφορίες µπορούν να µεταφερθούν στο PC είτε µέσω GPRS σε real time είτε µέσω Wi-Fi, είτε µέσω USB, όταν το απορριµµατοφόρο επιστρέψει στη βάση του. Εναλλακτικά, το σύστηµα ανάγνωσης και αναγνώρισης είναι ενσωµατωµένο σε φορητή συσκευή PDA την οποία χρησιµοποιούν οι υπεύθυνοι αποκοµιδής για να σκανάρουν κάθε κάδο χωριστά και έπειτα να καταχωρούν διάφορες πληροφορίες για αυτόν σε κωδικοποιηµένη µορφή (π.χ. καταστροφή κάδου, ακατάλληλο περιεχόµενο κτλ.). Τα δεδοµένα που συνελέγησαν µεταφέρονται στα τερµατικά ελέγχου µέσω USB ή WiFi. CONFIDENTIAL 39

40 Εικόνα β: Συσκευή PDΑ για την ανάγνωση ιχνηλάσιµων κάδων ( Μέσω της εφαρµογής αυτής οι υπεύθυνοι αποκοµιδής µπορούν να γνωρίζουν δεδοµένα όπως το πότε άδειασε κάθε κάδος. Εάν το σύστηµα συνδυαστεί µε κάποια εφαρµογή διαχείρισης στόλου απορριµµατοφόρων είναι δυνατή και η ιχνηλασιµότητα των κάδων σε περίπτωση µεταφοράς τους. Πιο συγκεκριµένα, η τεχνολογία GPS της εφαρµογής διαχείρισης στόλου εντοπίζει το απορριµµατοφόρο και παρέχει σε πραγµατικό χρόνο στο χειριστή του συστήµατος πληροφορίες όπως τη διαδροµή στην οποία κινείται το απορριµµατοφόρο καθώς και οποιεσδήποτε παρακάµψεις από την προγραµµατισµένη του, στάσεις κτλ. Κατά τη µεταφορά των κάδων, η τεχνολογία RFID που αυτοί έχουν ενσωµατωµένη πληροφορεί το σύστηµα µε το πότε ξεφορτώθηκε από το όχηµα µεταφοράς του. Οι συντεταγµένες GPS λαµβάνονται από την περιοχή και σώζονται στην εφαρµογή, µε αποτέλεσµα να γνωρίζει ο χειριστής του συστήµατος τη νέα θέση του κάδου. Οι ιχνηλάσιµοι κάδοι χρησιµοποιούνται επίσης στις εφαρµογές συστηµάτων ζύγισης περιεχοµένων κάδων και συστηµάτων Pay As You Throw εδοµένα ζύγισης κάδων Μια επέκταση της εφαρµογής των ιχνηλάσιµων κάδων είναι ο συνδυασµός της µε δεδοµένα ζύγισης κάδων. Συγκεκριµένα, κάθε φορά που γίνεται η αποκοµιδή ενός κάδου µε RFID tag, ταυτόχρονα ο κάδος ζυγίζεται και τα δεδοµένα αποθηκεύονται αποδιδόµενα στο συγκεκριµένο κωδικό κάδου. Η µεταφορά των πληροφοριών πραγµατοποιείται µε ένα από τους τρόπους που προαναφέρθηκαν. Οι εφαρµογές αυτές διαφοροποιούνται ανάλογα µε το είδος συστήµατος ζύγισης που διαθέτει το απορριµµατοφόρο (ζύγιση από το πίσω µέρος, ζύγιση µε αρπάγη κτλ.). Η ακρίβεια της ζύγισης µπορεί να φτάνει µέχρι ±5kg. CONFIDENTIAL 40

41 Οι ιχνηλάσιµοι κάδοι σε συνδυασµό µε συστήµατα ζύγισής τους µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την εξαγωγή χρήσιµων συµπερασµάτων σχετικά µε τη συµµετοχή των κατοίκων σε προγράµµατα ανακύκλωσης (π.χ.τάσεις στις ποσότητες ανακυκλώσιµων απορριµµάτων που συλλέγονται, απότοµη κάµψη ή αύξηση συµµετοχής κ.α.). Εικόνα α: Σύστηµα ζύγισης κάδων σε απορριµµατοφόρο ( Συστήµατα Pay As You Throw Οι εφαρµογές των ιχνηλάσιµων κάδων και των δεδοµένων ζύγισής τους συχνά συνδυάζονται µε συστήµατα Pay As You Throw, όπου τα δηµοτικά τέλη αποκοµιδής απορριµµάτων διαφοροποιούνται από κάτοικο σε κάτοικο αναλόγως της ποσότητας των απορριµµάτων (αστικά, άδειες συσκευασίες ή άλλα ρεύµατα συλλογής αναλόγως της περίπτωσης) που παράγει. Για την εφαρµογή ενός συστήµατος Pay As You Throw απαιτούνται αρχικά ιχνηλάσιµοι κάδοι οι οποίοι αντιστοιχίζονται σε κατοικίες/ συγκροτήµατα κατοικιών, δηµιουργώντας έτσι µια βάση δεδοµένων (κωδικός κάδου, είδος απορριµµάτων που συλλέγονται στο συγκεκριµένο κάδο, κατοικία/ συγκρότηµα κατοικίας, θέση και άλλες πληροφορίες). Σε κάθε αποκοµιδή του περιεχοµένου του κάδου συλλέγονται πληροφορίες όπως ο κωδικός του κάδου και το βάρος του. Συλλέγονται επίσης και πληροφορίες του τύπου εάν ο κάδος βρίσκεται ή όχι στη θέση του, εάν έχει υποστεί φθορές/ ζηµιές, εάν συλλέγονται τα σωστά απορρίµµατα σε αυτόν κτλ. Τα δεδοµένα αυτά καταλήγουν στην κεντρική βάση δεδοµένων µέσω της οποίας τακτοποιούνται οι οφειλές των κατοίκων. CONFIDENTIAL 41

42 Στο εµπόριο υπάρχουν ολοκληρωµένες εφαρµογές πληροφορικής που συνδυάζουν το σύστηµα συλλογής πληροφοριών µε το σύστηµα πληρωµής. Ένα τέτοιο παράδειγµα αποτελεί η εφαρµογή RouteMan Pay As You Go της εταιρείας AMCS Group ( η οποία παρέχει τη δυνατότητα ενηµέρωσης σε πραγµατικό χρόνο των απορριµµατοφόρων ώστε να µην πραγµατοποιείται η αποκοµιδή κάδων κατοίκων/ συγκροτηµάτων κατοικιών των οποίων οι οφειλές δεν έχουν τακτοποιηθεί. Τα επιµέρους συστήµατα του RouteMan Pay As You Go είναι τα εξής: Σύστηµα διαχείρισης στόλου απορριµµατοφόρων Σύστηµα διαχείρισης κωδικών κάδων και κατοίκων/ συγκροτηµάτων κατοικιών Ιχνηλάσιµοι κάδοι Στους κατοίκους διανέµεται ειδική κάρτα στην οποία πιστώνουν πόντους για την αποκοµιδή των απορριµµάτων τους ακριβώς όπως οι χρήστες των καρτοκινητών τηλεφώνων πιστώνουν χρόνο οµιλίας στα τηλέφωνά τους. Για τη διευκόλυνση των κατοίκων δηµιουργείται δίκτυο καταστηµάτων και σηµείων πληρωµής/ πίστωσης πόντων για την αποκοµιδή των απορριµµάτων. Στα σηµεία πληρωµής, µέσω ειδικής συσκευής, «φορτώνεται» η κάρτα του κατοίκου µε πόντους ενώ παράλληλα ενηµερώνεται η βάση δεδοµένων πληρωµών. Το σύστηµα διαχείρισης στόλου απορριµµατοφόρων επικοινωνεί µε τη βάση δεδοµένων πληρωµών και ενηµερώνεται κάθε δύο ώρες για τις πληρωµές που έχουν πραγµατοποιηθεί. Έτσι, δεν πραγµατοποιείται η αποκοµιδή κάδων για τους οποίους υπάρχουν εκκρεµότητες οφειλών. CONFIDENTIAL 42

43 5.6 Τεχνολογίες/ Εξοπλισµός προσωρινής αποθήκευσης Κάδοι και θάλαµοι συµπίεσης Η λειτουργία των κάδων και θαλάµων συµπίεσης στηρίζεται στη µείωση του όγκου των απορριµµάτων µέσω κατάλληλων µηχανικών και ηλεκτροµαγνητικών διατάξεων και χρησιµοποιούνται για την προσωρινή αποθήκευση τόσο σύµµεικτων όσο και ανακυκλώσιµων στερεών απορριµµάτων. Στους µεν κάδους τα απορρίµµατα προσκοµίζουν οι πολίτες, ενώ στους θαλάµους συµπίεσης είναι δυνατόν να προσκοµίζουν τα απορρίµµατα οι αρµόδιες υπηρεσίες αποκοµιδής τους. Οι κύριες κατηγορίες των θαλάµων συµπίεσης στις οποίες αυτοί διακρίνονται είναι: Οριζόντιοι θάλαµοι συµπίεσης Κάθετοι θάλαµοι συµπίεσης Φορητοί θάλαµοι συµπίεσης Στατικοί θάλαµοι συµπίεσης. Εικόνα α: Οριζόντιος φορητός θάλαµος συµπίεσης ( Οι θάλαµοι συµπίεσης χρησιµοποιούνται για τη συµπίεση χάρτινων, αλουµινένιων και πλαστικών συσκευασιών. Ο βαθµός συµπίεσης ο οποίος επιτυγχάνεται µπορεί να είναι µέχρι και 6:1 µειώνοντας σηµαντικά τον όγκο των αποβλήτων που αποθηκεύονται σε αυτούς. Οι αλουµινένιες και οι χάρτινες συσκευασίες επιπεδοποιούνται εντελώς. Πολλοί θάλαµοι συµπίεσης σχεδιάζονται έτσι ώστε η τροφοδοσία τους να γίνεται µε την ανύψωση του κάδου ή container συλλογής. CONFIDENTIAL 43

44 Εικόνα β: Θάλαµος συµπίεσης άδειων αλουµινένιων συσκευασιών ( Εικόνα γ: Φορητός θάλαµος συµπίεσης µε σύστηµα υποδοχής κάδων ( Κάποιοι κάδοι συµπίεσης είναι εφοδιασµένοι µε σύστηµα προειδοποίησης γεµίσµατος όταν γεµίσουν κατά τα ¾ της δυναµικότητάς τους και αυτόµατο κλείσιµο των θυρίδων υποδοχής απορριµµάτων όταν γεµίσουν. Στο εµπόριο απαντούν επίσης κάδοι συµπίεσης που λειτουργούν µε εναλλακτικές µορφές ενέργειας όπως ηλιακή. CONFIDENTIAL 44

45 Εικόνα δ : Κάδος συµπίεσης µε ηλιακή ενέργεια ( Επίσης, για ακόµα µεγαλύτερη εξοικονόµηση χώρου, στο εµπόριο υπάρχουν φορητοί συµπιεστές του περιεχοµένου των συµβατικών κάδων συλλογής άδειων συσκευασιών µε ροδάκια. Ο µέγιστος λόγος συµπίεσης που επιτυγχάνεται είναι 4:1 και είναι κατάλληλοι για κάδους χωρητικότητας 660 και 1100 lt. Εικόνα ε : Φορητός συµπιεστής περιεχοµένου κάδων ( Για συµπίεση των άδειων µεταλλικών συσκευασιών που συλλέγονται στην πηγή, µε εφαρµογή σε σηµεία όπου παράγονται µεγάλες ποσότητες από αυτές όπως ξενοδοχεία, κατασκηνώσεις κ.α. διατίθενται µικροί κάδοι/θάλαµοι συµπίεσης οι οποίοι προσφέρουν τη δυνατότητα διαχωρισµού των αλουµινένιων CONFIDENTIAL 45

46 συσκευασιών από τις υπόλοιπες µεταλλικές. Η δυναµικότητά τους κυµαίνεται στα 100 kg/hr τροφοδοσίας περίπου. Εικόνα στ: Συµπιεστής µεταλλικών συσκευασιών δυναµικότητας 100kg/hr ( Το σύστηµα της ΤΑΒ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΕ Από την ΤΑΒ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Α.Ε. σχεδιάστηκε και καταχωρήθηκε ως ευρεσιτεχνία στην Ελλάδα και το εξωτερικό (αρ. διπλ. Ευρεσιτεχνίας του Οργανισµού Βιοµηχανικής Ιδιοκτησίας) σύστηµα συµπίεσης απορριµµάτων µε θαλάµους χωρητικότητας 96 lt ο καθένας (διαστάσεις θαλάµων: 40 cm X 40 cm X 60 cm). Για τη λειτουργία του κάθε θαλάµου χρησιµοποιείται µονοφασικός ηλεκτροκινητήρας ισχύος 1 hp. Η πίεση λειτουργίας κάθε θαλάµου ρυθµίζεται ανάλογα µε το υλικό που θα συλλέγεται σε αυτόν (π.χ. στην περίπτωση υλικών χαµηλής πυκνότητας όπως οι χάρτινες συσκευασίες, η απαιτούµενη πίεση για τη συµπίεση τους είναι µικρότερη από την αντίστοιχη για υλικά µε υψηλότερη πυκνότητα όπως αλουµίνιο). Επιτυγχάνεται συµπίεση 3:1 για τα σύµµεικτα απορρίµµατα και 8:1 για τις άδειες συσκευασίες αλουµινίου. Η τοποθέτηση των θαλάµων συµπίεσης πραγµατοποιείται σε δυάδες, τετράδες ή και εξάδες, καθιστώντας δυνατή τη χρήση τους σε ρεύµατα συλλογής τόσο µικτών άδειων συσκευασιών όσο και µετά από διαλογή στην πηγή. Το σύστηµα συµπίεσης συνολικά αποτελείται από τα παρακάτω τµήµατα: Παράθυρο πλήρωσης: Από το παράθυρο πλήρωσης εισέρχονται τα απορρίµµατα στον κυρίως θάλαµο. Μετά το κλείσιµο του παραθύρου πλήρωσης πραγµατοποιείται αυτόµατα η συµπίεση των απορριµµάτων. Στην περίπτωση των σύµµεικτων απορριµµάτων λαµβάνει χώρα και ψεκασµός τους για υγειονοµικούς λόγους. Άνω τµήµα του θαλάµου συµπίεσης: Στο τµήµα αυτό βρίσκεται εγκατεστηµένη υδραυλική πρέσα και µέρος του ηλεκτρολογικού συστήµατος αυτοµατισµού. Ο µηχανισµός πίεσης περιλαµβάνει έµβολο, στο κάτω άκρο του οποίου βρίσκεται η πλάκα συµπίεσης. Κυρίως θάλαµος συµπίεσης απορριµµάτων: Στο θάλαµο αυτό αποθηκεύονται και συµπιέζονται τα απορρίµµατα. Για τη διευκόλυνση της CONFIDENTIAL 46

47 συλλογής της συµπιεσµένης µπάλας απορριµµάτων, ο θάλαµος παρουσιάζει µια κλίση ως προς το κατακόρυφο. Στο πίσω µέρος του θαλάµου υπάρχει εγκατεστηµένο ειδικό φίλτρο για τον έλεγχο των οσµών και την ανανέωση του αέρα στο εσωτερικό του. Κάτω τµήµα του θαλάµου συµπίεσης: Στο κάτω τµήµα του θαλάµου συµπίεσης τα συµπιεσµένα απορρίµµατα δεµατοποιούνται και συσκευάζονται σε πλαστικές σακούλες ή χαρτοκιβώτια. Η αποδέσµευσή τους κατά την αποκοµιδή πραγµατοποιείται µε µηχανισµό κλείστρου. Εικόνα ζ: Χαρακτηριστικά τµήµατα του συστήµατος θαλάµων συµπίεσης (Καραγιαννίδης και συν.) Εφόσον κάποιος θάλαµος γεµίσει, ανάβει κατάλληλη φωτεινή ένδειξη. Στο χρονικό αυτό διάστηµα, η λειτουργία του θαλάµου διακόπτεται και το παράθυρο πλήρωσης ασφαλίζει. Για την εκκένωση των απορριµµάτων απαιτείται ανύψωση της συσκευής η οποία πραγµατοποιείται µε τη βοήθεια υδραυλικού µηχανισµού ανύψωσης. Μετά την παραλαβή της συσκευασµένης σακούλας απορριµµάτων από το φορέα αποκοµιδής τους, ο θάλαµος συµπίεσης απορριµµάτων επανέρχεται στην αρχική του θέση και το σύστηµα είναι έτοιµο προς περαιτέρω λειτουργία. CONFIDENTIAL 47

48 Εικόνα η: Ανύψωση του συστήµατος θαλάµων συµπίεσης για την παραλαβή των συµπιεσµένων και συσκευασµένων απορριµµάτων (Καραγιαννίδης και συν.) Το προαναφερθέν σύστηµα συµπίεσης απορριµµάτων τοποθετείται σε πεζοδρόµια ενώ στις εξωτερικές πλευρές του υπάρχει η δυνατότητα τοποθέτησης φωτεινών διαφηµιστικών πινακίδων. Σύµφωνα µε τους κατασκευαστές του ΤΑΒ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΕ, σύστηµα µε 4 θαλάµους στοιχίζει ευρώ. To 2000 τοποθετήθηκαν στο ήµο Καλαµαριάς (Θεσσαλονίκη) τρία τέτοια συστήµατα. CONFIDENTIAL 48

49 5.7 ιαλογή Γενικά Σε ειδικές εγκαταστάσεις αποκαλούµενες ως Κέντρα ιαλογής Ανακυκλώσιµων Υλικών (Κ ΑΥ), µε συνδυασµό µεθόδων µηχανικής - χειρωνακτικής διαλογής, διαχωρίζονται οι συλλεχθέντες άδειες συσκευασίες (είτε προερχόµενες από διαλογή στην πηγή είτε όχι) και τα διαχωρισθέντα υλικά αναβαθµίζονται και δεµατοποιούνται. Ο σχεδιασµός ενός Κ ΑΥ και η επιλογή του εξοπλισµού εξαρτάται: Από τις ποσότητες και τη σύσταση κάθε κλάσµατος τροφοδοσίας, δηλαδή από το είδος του ρεύµατος συλλογής Από τις προδιαγραφές πρώτων υλών της βιοµηχανίας ανακύκλωσης. Η µορφή και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες τα προϊόντα ενός Κ ΑΥ διοχετεύονται προς ανακύκλωση εξαρτώνται από τις απαιτήσεις αγοράς, σε συνάρτηση µε την οικονοµικότητα των µεθόδων επεξεργασίας. Τα είδη των τελικών προϊόντων που προέρχονται π.χ. από το εισερχόµενο ρεύµα χαρτιού, µπορούν να περιλαµβάνουν εφηµερίδες, ανάµικτο χαρτί, χαρτόνι, δεµατοποιηµένα ή όχι. Το γυαλί µπορεί να διαχωρίζεται ανά χρώµα, τα κουτιά αλουµινίου να παραδίδονται συµπιεσµένα (ή όχι) ή τεµαχισµένα, τα πλαστικά διαχωρισµένα ανά είδη ή ανάµικτα (π.χ. PP και PS µαζί) θρυµµατοποιηµένα ή κοκκοποιηµένα, οι σιδηρούχοι περιέκτες συµπιεσµένοι (ή όχι), από ένα µέταλλο ή διµεταλλικοί. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι ένα Κ ΑΥ που έχει σχεδιαστεί για να επεξεργάζεται ρεύµα µικτής συλλογής έχει τη δυνατότητα να επεξεργαστεί και πολλαπλά µεµονωµένα ρεύµατα που προκύπτουν από διαλογή στην πηγή (π.χ. συσκευασίες και γυαλί, ή συσκευασίες και χαρτί) ενώ η αντίθετη περίπτωση δεν ισχύει. Για τη βελτιστοποίηση των οικονοµοτεχνικών συνιστωσών λειτουργίας ενός Κ ΑΥ, θα πρέπει ο σχεδιασµός του να είναι απόλυτα συµβατός µε τον τύπο του ρεύµατος συλλογής το οποίο θα επεξεργάζεται. Τα κύρια στάδια λειτουργίας ενός Κ ΑΥ είναι τα παρακάτω: Παραλαβή και προετοιµασία ανακυκλώσιµων υλικών ιαχωρισµός ανακυκλώσιµων υλικών σε επιµέρους ρεύµατα Έλεγχος, δεµατοποίηση, αποθήκευση και προώθηση διαχωρισµένων ανακυκλώσιµων υλικών CONFIDENTIAL 49

50 5.7.2 Παραλαβή και προετοιµασία ανακυκλώσιµων υλικών Τα ανακυκλώσιµα υλικά προς διαλογή που παραλαµβάνονται από το Κ ΑΥ συγκεντρώνονται σε κοινό χώρο, τον υποδοχέα ανακυκλώσιµων υλικών. Συνήθως ο υποδοχέας ανακυκλώσιµων υλικών αποτελεί και το σηµείο εκφόρτωσης των οχηµάτων µεταφοράς των εισερχόµενων ανακυκλώσιµων υλικών. Ο χώρος αυτός είναι προστατευµένος από τις καιρικές συνθήκες και κατασκευασµένος από ανθεκτικά υλικά ώστε να είναι δυνατή η απρόσκοπτη αποθήκευση, µεταφορά και διαχείριση των συγκεντρωµένων υλικών πριν την είσοδο τους στη γραµµή επεξεργασίας. Η χωρητικότητα του είναι τέτοια ώστε να εξυπηρετεί ποσότητες παραλαµβανόµενων ανακυκλώσιµων υλικών 1,5-3 ηµερών, καθώς δεν είναι πάντα δυνατόν να απορροφούνται την ίδια µέρα στη γραµµή επεξεργασίας τα εισερχόµενα υλικά. Από τον υποδοχέα, τα ανακυκλώσιµα υλικά διοχετεύονται σε µεταφορικές ταινίες από όπου εισάγονται στη γραµµή επεξεργασίας. Πριν την εισαγωγή τους στην επεξεργασία, απαραίτητη είναι η αποµάκρυνση των πλαστικών σακουλών µέσα στις οποίες συλλέγονται από τους πολίτες και κατ επέκταση παραλαµβάνονται από το Κ ΑΥ. Στις περισσότερες περιπτώσεις χρησιµοποιείται ειδικό µηχάνηµα για να τις σχίζει και να απελευθερώνει το περιεχόµενό τους στη µεταφορική ταινία. Εφόσον χρησιµοποιούνται σακούλες από ανακυκλώσιµο πλαστικό, αυτές αµέσως το άδειασµα του περιεχοµένου τους συγκεντρώνονται από το προσωπικό του Κ ΑΥ ως χωριστό ρεύµα εξόδου. Ο ακανόνιστος ρυθµός ροής των υλικών στη µεταφορική ταινία δεν είναι επιθυµητός καθώς µειώνεται η απόδοση τόσο της χειρωνακτικής όσο και της αυτοµατοποιηµένης διαλογής τους. Για την εξισορρόπηση της ροής χρησιµοποιούνται κυρίως οι εξής πρακτικές: Τροφοδοσία της µεταφορικής ταινίας µε αργό ρυθµό Χρήση συστήµατος µεταφορικών ταινιών µε προοδευτικά αυξανόµενες ταχύτητες κύλισης Χρήση κατανεµητή ροής Χρήση κουρτινών ροής Στην πρώτη περίπτωση η τροφοδοσία της µεταφορικής ταινίας γίνεται χειρωνακτικά από τους εργαζοµένους του Κ ΑΥ οι οποίοι φροντίζουν ώστε να «τακτοποιούνται» οµοιόµορφα τα υλικά και να µη δηµιουργούνται «σωροί» πάνω στην ταινία. Στη δεύτερη περίπτωση χρησιµοποιείται µια σειρά από µεταφορικές ταινίες (συνήθως τρεις) εκ των οποίων η κάθε µια κινείται γρηγορότερα από την προηγούµενη της. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σε µια τέτοια σειρά µεταφορικών ταινιών, η ταχύτητα της πρώτης κυµαίνεται στα 2-10ft/min, η ταχύτητα της δεύτερης στα 20-60ft/min και της τρίτης στα ft/min. Η προοδευτικά αυξανόµενη ταχύτητα αναγκάζει τα υλικά να διασπείρονται πιο οµοιόµορφα στις µεταφορικές ταινίες. CONFIDENTIAL 50

51 Κατανεµητής ροής ονοµάζεται ένα περιστρεφόµενο τύµπανο από χάλυβα µεγάλης σχετικά διαµέτρου το οποίο προσαρµόζεται πάνω από κεκλιµένη µεταφορική ταινία και περιστρέφεται µε φορά αντίθετη από τη φορά κίνησης της τελευταίας. Η περιστροφή του τυµπάνου συµπαρασύρει τα µεγάλου µεγέθους κυρίως υλικά που βρίσκονται πάνω στη µεταφορική ταινία αναγκάζοντας τα να κινηθούν προς τα πίσω και να καταλάβουν κάποιο κενό χώρο πάνω σε αυτήν. Στην τελευταία περίπτωση, πύλες ή κουρτίνες από χάλυβα τοποθετούνται σε συγκεκριµένα ύψη πάνω από την κεκλιµένη µεταφορική ταινία. Τα υλικά τα οποία λόγω της θέσης τους πάνω στην ταινία δεν χωρούν να περάσουν κάτω από την πύλη κατρακυλούν προς τα πίσω και καταλαµβάνουν κάποιο κενό χώρο πάνω σε αυτήν. Έτσι η ροή των υλικών αποκτά τη µεγαλύτερη δυνατή οµοιοµορφία. Ανεξαρτήτως του βαθµού αυτοµατοποίησης ενός Κ ΑΥ, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις ακολουθείται ένα στάδιο προδιαλογής όπου οι εργαζόµενοι εντοπίζουν και αποµακρύνουν από το ρεύµα τροφοδοσίας µη ανακυκλώσιµα ή ανεπιθύµητα υλικά (π.χ. συσκευασίες που περιέχουν επικίνδυνα υλικά όπως δοχεία µε υπολείµµατα χρωµάτων, καλώδια, ξύλινα τεµάχια κ.α.). Στο στάδιο αυτό πραγµατοποιείται επίσης και ο διαχωρισµός ογκωδών υλικών (π.χ. χαρτονιών) τα οποία εύκολα αποσπώνται από τα υπόλοιπα καθώς και των πλαστικών φιλµς και σακουλών τα οποία υφίστανται διαφορετικούς χειρισµούς από τις υπόλοιπες πλαστικές συσκευασίες. Το στάδιο της προδιαλογής κρίνεται ως ιδιαίτερα καθοριστικός παράγοντας για τη συνολική απόδοση της διεργασίας του Κ ΑΥ καθώς περιορίζεται το πρόβληµα υπερφόρτωσης των γραµµών και προστατεύεται κατά το δυνατόν ο µηχανικός εξοπλισµός διαλογής. Στο στάδιο της προδιαλογής επίσης αποµακρύνονται υλικά τα οποία συλλέγονται µεν από τους φορείς διαχείρισης αλλά δεν διαχωρίζονται από το συγκεκριµένο Κ ΑΥ, π.χ. πλαστικά φιλµς, υφάσµατα, µεγάλα τεµάχια κυµατοειδούς χαρτονιού κ.α. Αρκετοί φορείς διαχείρισης που συµπεριλαµβάνουν στα είδη ανακυκλώσιµων υλικών που συλλέγουν και τα πλαστικά φιλµς (LDPE, LLDPE), ζητούν από τους πολίτες να τα τοποθετούν συγκεντρωµένα σε µια πλαστική σακούλα. Στη µετέπειτα διαχείριση των συλλεχθέντων αυτών υλικών στο Κ ΑΥ, στο στάδιο της προδιαλογής οι σακούλες µε τα πλαστικά φιλµς αποµακρύνονται χωρίς να εκκενωθεί το περιεχόµενό τους από τα υπόλοιπα υλικά και αποτελούν αυτούσιο ρεύµα εξόδου. Παροµοίως, τεµάχια κυµατοειδούς χαρτονιού µεγάλων διαστάσεων αποµακρύνονται στο στάδιο της προδιαλογής γιατί αν εισέλθουν στη γραµµή επεξεργασίας δυσχεραίνουν το διαχωρισµό καθώς καλύπτουν άλλα υλικά µικρότερου µεγέθους. Σε Κ ΑΥ στα οποία καταλήγουν µεγάλες ποσότητες CONFIDENTIAL 51

52 κυµατοειδούς χαρτονιού, στο στάδιο της προδιαλογής χρησιµοποιείται και κόσκινο για τον αρτιότερο χειρισµό τους ιαχωρισµός ανακυκλώσιµων υλικών σε επιµέρους ρεύµατα Η συνήθης πρακτική στα Κ ΑΥ είναι τα υλικά µεγαλύτερου µεγέθους να διαχωρίζονται στα πρώτα στάδια ενώ τα υλικά µικρότερου µεγέθους σε επόµενα και τελικά στάδια της διεργασίας. Έτσι, στα αρχικά στάδια διαχωρίζονται το χαρτί (εφηµερίδες, περιοδικά, έντυπο υλικό, χαρτόνι κ.α.) από τις συσκευασίες. Σε επόµενα στάδια πραγµατοποιείται ο διαχωρισµός των συσκευασιών βάσει του υλικού κατασκευής τους. Τα ρεύµατα που συνήθως αποµακρύνονται στα αρχικά στάδια είναι οι πλαστικές και οι µεταλλικές συσκευασίες. Σε αρκετά Κ ΑΥ µεγάλης δυναµικότητας, όπως π.χ. στο Seattle και στη Minneapolis που λειτουργούνται από την εταιρεία Waste Management Inc. πριν από τη διαλογή τους τα ανακυκλώσιµα υλικά περνούν από ένα θραυστήρα, όπου οι γυάλινες συσκευασίες σπουν σε µικρότερα κοµµάτια και οι πλαστικές και χάρτινες συσκευασίες επιπεδοποιούνται Τεχνολογίες/ Εξοπλισµός διαλογής Η χρησιµοποιούµενη τεχνολογία ποικίλει ανάλογα µε τη δυναµικότητα της µονάδας και το βαθµό χρήσης/ εισχώρησης µηχανικών συστηµάτων διαλογής έναντι των χειρωνακτικών. Τα υλικά διαχωρίζονται βάση διαφόρων ιδιοτήτων τους όπως: Μέγεθος Σχήµα Βάρος Χρώµα Μαγνητικές ιδιότητες Αγωγιµότητα Συνήθως χρησιµοποιούνται συνδυασµοί µεθόδων και τεχνολογιών διαχωρισµού Ταινίες χειρωνακτικής διαλογής Στην απλούστερη µορφή τους, οι ταινίες χειρωνακτικής διαλογής που χρησιµοποιούνται στα Κ ΑΥ αποτελούνται από µια µεταφορική ταινία µε διάδροµο και θέσεις εργασίας σε κάθε πλευρά της. ίπλα από κάθε θέση εργασίας τοποθετούνται κάθετοι αγωγοί οι οποίοι επικοινωνούν µε τα σηµεία συλλογής των διαλεχθέντων υλικών. Το προσωπικό ρίχνει τα υλικά που διαλέγει από τη µεταφορική ταινία στο άνοιγµα των αγωγών CONFIDENTIAL 52

53 (κάθε οµάδα υλικών έχει και άλλο αγωγό µεταφοράς) και αυτά συγκεντρώνονται σε άλλα σηµεία της εγκατάστασης. Εικόνα α : Ταινία χειρωνακτικής διαλογής ( Οι ταινίες χειρωνακτικής διαλογής µπορεί να βρίσκονται στο επίπεδο του εδάφους ή σε υπερυψωµένες χαλύβδινες ή τσιµεντένιες κατασκευές. Στην τελευταία περίπτωση στο επίπεδο του εδάφους βρίσκονται τα σηµεία συλλογής στα οποία καταλήγουν οι αγωγοί. Οι υπερυψωµένες ταινίες χειρωνακτικής διαλογής µπορούν επίσης να συνδυαστούν µε περιβάλλον αρνητικής πίεσης, για να διαχωρίζονται έτσι τα ελαφρά αντικείµενα (παρασύρονται από τον αέρα που αναρροφάται από το σύστηµα εξαερισµού). Εικόνα β: Υπερυψωµένη καµπίνα χειρωνακτικής διαλογής ( CONFIDENTIAL 53

54 Κόσκινα τύπου trommel Τα κόσκινα τύπου trommel βρίσκουν αρκετές εφαρµογές στα Κ ΑΥ. Αποτελούνται από ένα περιστρεφόµενο κύλινδρο µεγάλων διαστάσεων στο εσωτερικό του οποίου υπάρχουν οπές διαφόρων διαµέτρων. Ο κύλινδρος είναι µε τέτοιο τρόπο τοποθετηµένος ώστε να έχει κλίση προς τα πάνω και οι οπές µικρότερης διαµέτρου να είναι τοποθετηµένες στο υψηλότερο άκρο του. Τα προς διαχωρισµό υλικά εισέρχονται στον κύλινδρο και το κλάσµα µεγαλύτερων διαστάσεων αποχωρίζεται νωρίς από την είσοδό του µέσω των µεγαλύτερων οπών στο χαµηλότερο άκρο του κυλίνδρου. Καθώς κατά µήκος του κυλίνδρου το µέγεθος των οπών του ελαττώνεται, βαθµιαία αποχωρίζεται και το κλάσµα υλικών µικρότερου µεγέθους. Τα κόσκινα τύπου trommel χρησιµοποιούνται για τον αρχικό διαχωρισµό έντυπου υλικού (δισδιάστατου) από συσκευασίες (τρισδιάστατες). Οι συσκευασίες περνούν από διάφορα µεγέθη οπών κατά µήκος του κυλίνδρου ενώ το χαρτί αποχωρίζεται τελευταίο από τις οπές µε το µικρότερο µέγεθος. Χρησιµοποιούνται επίσης για το διαχωρισµό συσκευασιών µεγάλου και µικρού µεγέθους (κυρίως πλαστικών συσκευασιών από γυάλινες, αλουµινίου και µεταλλικές) ή για το διαχωρισµό ελαφρών (πλαστικών, αλουµινίου και µεταλλικών) και βαριών (γυάλινων) συσκευασιών) Κόσκινα δονούµενης επιφάνειας Τα κόσκινα δονούµενης επιφάνειας χρησιµοποιούνται στα Κ ΑΥ στις παρακάτω περιπτώσεις διαχωρισµού: Αρχικός διαχωρισµός χαρτιού από συσκευασίες Αποµάκρυνση υπολειµµάτων, σπασµένων γυαλιών, καπακιών κτλ. από µεγάλες συσκευασίες σε µικτό ρεύµα συσκευασιών Αποµάκρυνση ξένων σωµάτων (χαρτί, ξύλο κτλ.) από συσκευασίες σε µικτό ρεύµα συσκευασιών Το κόσκινο δονούµενης επιφάνειας διαθέτει σειρές από κεκλιµένες επιφάνειες κοσκίνισης µε κλίση προς τα πάνω- στερεωµένες σε δίσκους από χάλυβα που κινούνται κατά τη φορά κίνησης του ρεύµατος των υλικών. Τα υλικά µεγαλύτερης επιφάνειας ( ή τα δισδιάστατα υλικά) κινούνται προς το πάνω άκρο ενώ τα υλικά µικρότερης επιφάνειας κατρακυλούν στην κεκλιµένη επιφάνεια και συγκεντρώνονται στο κάτω άκρο του κοσκίνου. Κατά το σχεδιασµό και την τοποθέτηση των κοσκίνων αφήνεται ικανό κενό διάστηµα µεταξύ των κεκλιµένων επιφανειών ώστε τα συγκεντρωµένα υλικά µικρότερων διαστάσεων να πέφτουν σε κατώτερο επίπεδο, πάνω σε µεταφορική ταινία ή άλλη κεκλιµένη επιφάνεια κοσκίνισης. Τυπικά, µε ένα κόσκινο δονούµενης επιφάνειας διαχωρίζονται τρία ρεύµατα: CONFIDENTIAL 54

55 Εφηµερίδες, περιοδικά και άλλο έντυπο υλικό από το ανώτερο άκρο της κεκλιµένης επιφάνειας Αναµεµιγµένο χαρτί και ελαφριές συσκευασίες από τη µέση της κεκλιµένης επιφάνειας Βαριές συσκευασίες (κυρίως από γυαλί) στο κατώτερο άκρο της κεκλιµένης επιφάνειας Εξοπλισµός διαλογής/ ανακύκλωσης µεταλλικών συσκευασιών Για το διαχωρισµό µεταλλικών συσκευασιών (εκτός συσκευασιών αλουµινίου) χρησιµοποιούνται µαγνητικοί διαχωριστές. Ο συνηθέστερος τύπος µαγνητικού διαχωριστή που χρησιµοποιείται είναι ο µαγνητικός ιµάντας. Ο µαγνητικός ιµάντας τοποθετείται επάνω ή κάτω από την µεταφορική ταινία και κατακρατά τα σιδηρούχα υλικά κατά τη διάρκεια της µεταφοράς τους. Τα σιδηρούχα υλικά µεταφέρονται εκτός µαγνητικού πεδίου και συλλέγονται χωριστά. Οι µαγνήτες τοποθετούνται κατά πλάτος ή κατά µήκος του διαχωριστικού πεδίου, αναλόγως της ποσότητας των προς διαχωρισµό υλικών και της ταχύτητας έλευσης τους από το διαχωριστικό πεδίο. Για την επίτευξη καλύτερου διαχωρισµού µπορούν να χρησιµοποιηθούν συστήµατα ιµάντων µε περισσότερους του ενός µαγνήτες Εικόνα γ: Μαγνητικός ιµάντας ( Εξοπλισµός διαλογής/ ανακύκλωσης γυάλινων συσκευασιών Ο διαχωρισµός των γυάλινων άδειων συσκευασιών µπορεί να πραγµατοποιηθεί και χειρωνακτικά και µε µηχανικά µέσα. Στην πρώτη περίπτωση, ο χειρωνακτικός διαχωρισµός των γυάλινων άδειων συσκευασιών πραγµατοποιείται αφού από τα ανακυκλώσιµα υλικά αποµακρυνθεί το χαρτί. Τυπικά λαµβάνει χώρα σε κάποιο πρώτο στάδιο της διεργασίας για να µη δηµιουργήσουν οι άδειες γυάλινες συσκευασίες προβλήµατα στη λειτουργία των µαγνητικών και επαγωγικών διαχωριστών που πιθανόν διαθέτει το Κ ΑΥ. Όσο αφορά το διαχωρισµό των γυάλινων συσκευασιών µε τη χρήση µηχανικών µέσων, χρησιµοποιούνται συχνά αεροδιαχωριστές. Το ρεύµα προς διαχωρισµό οδηγείται στο εσωτερικό του διαχωριστή µε µεταφορική ταινία. Καθώς εισέρχεται στη συσκευή, έρχεται αντιµέτωπο µε ρεύµα αέρα σε αντιρροή µε υψηλό ρυθµό ροής. Οι άδειες συσκευασίες µικρού βάρους συµπαρασύρονται CONFIDENTIAL 55

56 από τον αέρα και αποµακρύνονται ενώ οι γυάλινες παραµένουν στο ρεύµα λόγω του µεγαλύτερου βάρους τους. Με τους αεροδιαχωριστές διαχωρίζονται υλικά διαφόρων πυκνοτήτων και µεγεθών, από 4-300mm έως και 600mm. Στο εµπόριο απαντούν διάφορα είδη αεροδιαχωριστών, όπως στατικοί, ηµι-κινητοί και κινητοί, µε δυναµικότητες που κυµαίνονται από tn/hr. Οι παράµετροι λειτουργίας τους που επηρεάζουν την απόδοση του διαχωρισµού είναι οι εξής: Ρυθµός ροής ρεύµατος αέρα Γωνία πρόσπτωσης ρεύµατος αέρα Συχνότητα περιστροφής τυµπάνου διαχωρισµού Απόσταση µεταξύ δονούµενης επιφάνειας και τυµπάνου διαχωρισµού Ύψος τυµπάνου διαχωρισµού Εικόνα δ: Αεροδιαχωριστής ( Συνήθης πρακτική είναι επίσης η θραύση των γυάλινων συσκευασιών. Η θραύση µπορεί να γίνει µετά ή πριν τη διαλογή τους. Στην τελευταία περίπτωση εκτός από τη θραύση των γυάλινων συσκευασιών επιτυγχάνεται και η επιπεδοποίηση των πλαστικών και χάρτινων συσκευασιών που συνυπάρχουν στο ρεύµα επεξεργασίας. Για το σκοπό αυτό χρησιµοποιούνται συµβατικοί θραυστήρες (µε σιαγόνες, κωνικοί, σφυρόµυλοι κ.α.) όπως και κάποια συστήµατα θραύσης που έχουν αναπτυχθεί ειδικά για την επεξεργασία γυαλιού. Ένα από αυτά είναι το σύστηµα θραύσης γυάλινων συσκευασιών της εταιρείας Krysteline. Πρόκειται για προηγµένη τεχνολογία µέσω της οποίας οι γυάλινες συσκευασίες θρυµµατίζονται και χάνουν την αιχµηρότητά τους µε σηµαντικά µικρότερη απαιτούµενη κατανάλωση ισχύος συγκρινόµενη µε συµβατικές τεχνολογίες θραύσεως. Η αρχή λειτουργίας της βασίζεται στη δηµιουργία αρµονικού συντονισµού µέσω υψηλών συχνοτήτων που έχει σαν αποτέλεσµα την καταστροφή της δοµής του γυαλιού και τη δηµιουργία µικρών σωµατιδίων κλίµακας µεγέθους 0,2-16 mm. Υπάρχει η δυνατότητα το εύρος διασποράς των CONFIDENTIAL 56

57 µεγεθών των παραγόµενων σωµατιδίων να γίνει στενότερο και/ή να πλησιάσει την υψηλότερη ή τη χαµηλότερη από τις δύο τιµές που προαναφέρθηκαν. Η µείωση όγκου που επιτυγχάνεται είναι της τάξης του 95% του αρχικού όγκου των γυάλινων συσκευασιών που υπέστησαν επεξεργασία. Επίσης, µέσω της τεχνολογίας αυτής δίνεται η δυνατότητα διαχωρισµού και αποµάκρυνσης του γυαλιού από ξένες ύλες (π.χ. πλαστικά καπάκια, ετικέτες κ.α.) καθώς οι τελευταίες µένουν ανεπηρέαστες από τις υψηλές συχνότητες. Τα παραγόµενα σωµατίδια έχουν χάσει την αιχµηρότητά τους και δεν έχουν λεία επιφάνεια όπως συµβαίνει µε τα παραγόµενα µε τις συµβατικές τεχνολογίες θραύσης οπότε είναι ευκολότερη η διαχείρισή τους και η τελική χρήση τους σαν στιλβωτικά για επεξεργασία επιφανειών και σε εφαρµογές διήθησης νερού. Τα συγκεκριµένα συστήµατα θραύσης γυάλινων συσκευασιών διαθέτουν µοντέλα µε διαφορετικές δυναµικότητες και για διαφορετικές χρήσεις. Τα µοντέλα µικρότερης κλίµακας έχουν τη δυνατότητα επεξεργασίας kg/hr. Η λειτουργία τους είναι ασυνεχής. Ενδείκνυνται για µπαρ, εστιατόρια, µονάδες εστίασης, κέντρα διασκέδασης κ.α. όπου συγκεντρώνονται σηµαντικές ποσότητες άδειων γυάλινων συσκευασιών. Τα µεγαλύτερης κλίµακας µοντέλα έχουν δυναµικότητα µέχρι και 30 tn/hr και µπορούν να αποτελέσουν τµήµα κάποιου Κ ΑΥ. Εικόνα ε: Σύστηµα θραύσης υψηλών συχνοτήτων ( Μετά τη θραύση των γυάλινων συσκευασιών, σε ορισµένες περιπτώσεις ακολουθεί ο διαχωρισµός των σωµατιδίων ανάλογα µε το χρώµα τους (διαφανή, πράσινα, καφέ). Για το σκοπό αυτό χρησιµοποιούνται συσκευές οπτικού διαχωρισµού. Για βέλτιστη απόδοση διαχωρισµού, τα σωµατίδια του γυαλιού θα πρέπει να έχουν διάµετρο τουλάχιστον ίση µε 0,95 cm. Το λεπτόκοκκο κλάσµα µικρότερου µεγέθους συνήθως διοχετεύεται στην αγορά πληρωτικού υλικού. CONFIDENTIAL 57

58 Εικόνα στ :Συσκευή οπτικού διαχωρισµού γυάλινων σωµατιδίων ανάλογα µε το χρώµα τους. 1. Χοάνη τροφοδοσίας, 2. ονούµενο τροφοδοτικό, 3. Στόµιο τροφοδοσίας, 4. Οπτικές ίνες, 5. Φυσητήρας, 6. Πίνακας ελέγχου, 7. Απόρριψη, 8. ιαχωρισµένο γυαλί (www. allcontrols.co.uk) Εξοπλισµός διαλογής/ ανακύκλωσης πλαστικών συσκευασιών Στον πίνακα α γίνεται µια ταξινόµηση των συνηθέστερων αντικειµένων από πολυαιθυλένιο αναλόγως της ευκολίας που παρουσιάζουν στην επεξεργασία και ανακύκλωσή τους Πίνακας α: Ταξινόµηση πλαστικών από πολυαιθυλένιο αναλόγως της ευκολίας ανακύκλωσής τους ( ΧΑΜΗΛΗΣ ΕΠΙΜΟΛΥΝΣΗΣ Films παλετών Μεµβράνες κάλυψης τροφίµων Αφρός πολυαιθυλενίου ΜΕΤΡΙΑΣ ΕΠΙΜΟΛΥΝΣΗΣ Μεµβράνες κάλυψης σιτηρεσίων Μεµβράνες υδροµόνωσης Πλαστικά θερµοκηπίων ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΠΙΜΟΛΥΝΣΗΣ Μεµβράνες stretch για κάλυψη σιτηρεσίων ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΠΙΜΟΛΥΝΣΗΣ Πλαστικοί κάδοι απορριµµάτων Πλαστικές παλέτες Πλαστικοί σωλήνες CONFIDENTIAL 58

59 ΧΑΜΗΛΗΣ ΕΠΙΜΟΛΥΝΣΗΣ Μεµβράνες κάλυψης που προστατεύουν από χτυπήµατα Μεµβράνες κάλυψης ρούχων ΜΕΤΡΙΑΣ ΕΠΙΜΟΛΥΝΣΗΣ Μεµβράνες κάλυψης καλλιεργειών (πατάτες, σπαράγγια, µανιτάρια) ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΠΙΜΟΛΥΝΣΗΣ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΠΙΜΟΛΥΝΣΗΣ Πλαστικά καφάσια Πλαστικές συσκευασίες (σαµπουάν, γάλα, απορρυπαντικά κ.α.) O διαχωρισµός του πλαστικού από άλλα υλικά πραγµατοποιείται µε συνδυασµό αεροδιαχωριστών και οπτικών διαχωριστών. Ο διαχωρισµός των διαφόρων πολυµερών πλαστικού πραγµατοποιείται µε οπτικούς διαχωριστές. Εικόνα ζ: Οπτικός διαχωριστής ( Η εταιρεία AWS Eco Plastics αποτελεί τη µεγαλύτερη στον κλάδο της ανακύκλωσης πλαστικών συσκευασιών στο Ηνωµένο Βασίλειο διαθέτοντας τη µεγαλύτερη και περισσότερο τεχνολογικά προηγµένη µονάδα ανακύκλωσης πλαστικών συσκευασιών στην Ευρώπη. Η µονάδα βρίσκεται στο Helmswell, Lincolnshire του Ηνωµένου Βασιλείου και έχει δυναµικότητα tn/έτος. Πρώτη ύλη αποτελούν άδεια πλαστικά µπουκάλια και άλλες σκληρές πλαστικές συσκευασίες, όπως αυτά προκύπτουν από τα Κ ΑΥ. Οι παραλαµβανόµενες συµπιεσµένες µπάλες από τα υλικά αυτά διαχωρίζονται σε ειδικά µηχανήµατα έτσι ώστε το ρεύµα τροφοδοσίας να αποτελείται από µεµονωµένες πλαστικές συσκευασίες. Ακολουθεί ο οπτικός διαχωρισµός των διαφόρων πολυµερών και χρωµάτων µε τη χρήση 17 οπτικών διαχωριστών. Τα δύο κύρια ρεύµατα εξόδου είναι (διάφανες και ελαφρά χρωµατισµένες) συσκευασίες PET και διάφανες συσκευασίες HDPE (π.χ. άδειες συσκευασίες γάλακτος). Οι συσκευασίες αυτές CONFIDENTIAL 59

60 κοκκοποιούνται σε νιφάδες και υφίστανται στεγνό καθάρισµα πριν προωθηθούν στα επόµενα στάδια επεξεργασίας τους. Μετά την αποµάκρυνση των δύο κύριων ρευµάτων πολυµερών (PET και HDPE), το εναποµείναν ρεύµα µικτών πλαστικών συσκευασιών οδηγείται σε δεύτερη γραµµή οπτικής διαλογής όπου πραγµατοποιείται ο διαχωρισµός του σε επιµέρους πολυµερή. Τα διαχωρισµένα πολυµερή πωλούνται σε µεταποιητές είτε ως έχουν (µετά από τη δεµατοποίησή τους) είτε αφού προηγηθεί η κοκκοποίησή τους. Οι νιφάδες PET και HDPE οδηγούνται σε γραµµή υγρού ζεστού καθαρισµού όπου αποµακρύνονται κάθε µορφής ακαθαρσίες και ανεπιθύµητα σωµατίδια όπως καπάκια, ετικέτες, κόλλα, σκόνη, χώµατα κ.α. Έπειτα περνούν ένα τελευταίο στάδιο οπτικής διαλογής όπου αποµακρύνονται νιφάδες που δεν έχουν τα επιθυµητά χρώµατα. Οι καθαρές νιφάδες PET και HDPE εισάγονται σε εξωθητές όπου υφίστανται θερµική επεξεργασία στους 120 ο C για µιάµιση ώρα ώστε να αποµακρυνθούν όλα τα πτητικά συστατικά που πιθανόν µετανάστευσαν στο πλαστικό κατά τον προηγούµενο κύκλο ζωής του. Το ρεύµα εξόδου των εξωθητών αποτελεί και το τελικό προϊόν της µονάδας, το οποίο πωλείται σε παραγωγούς πλαστικών µπουκαλιών και άλλων συσκευασιών Εξοπλισµός διαλογής/ ανακύκλωσης συσκευασιών αλουµινίου Οι συσκευασίες αλουµινίου αποµακρύνονται σε σηµείο της διεργασίας στο οποίο είναι το κυρίαρχο υλικό του µικτού ρεύµατος των συσκευασιών, δηλαδή µετά την αποµάκρυνση ογκωδών, µεταλλικών συσκευασιών κ.α.. Αυτό γίνεται για να διασφαλίζεται η καλή λειτουργία των επαγωγικών διαχωριστών (ρεύµατα eddy) που συνήθως χρησιµοποιούνται για το διαχωρισµό των συσκευασιών αλουµινίου από τις πλαστικές. H αρχή λειτουργίας του επαγωγικού διαχωρισµού βασίζεται στη διαφορά της ηλεκτρικής αγωγιµότητας που παρουσιάζουν τα µέταλλα από τα µη- µέταλλα αλλά και τα µέταλλα µεταξύ τους. Τα προς διαχωρισµό υλικά οδηγούνται σε ένα µεταλλικό τύµπανο µέσα στο οποίο περιστρέφεται µε µεγάλη ταχύτητα ένας ρότορας που έχει επάνω του προσαρµοσµένους µόνιµους µαγνήτες σε ζευγάρια αντίθετων πολικοτήτων. Η κίνηση των µαγνητών προκαλεί ένα γοργά εναλλασσόµενο µαγνητικό πεδίο που δηµιουργεί επαγωγικά ρεύµατα τα οποία µεταφέρουν ηλεκτρικό φορτίο στα υλικά- αγωγούς του ρεύµατος. Τα υλικά- αγωγοί αποκτούν το ίδιο φορτίο µε τον κοντινότερο πόλο του µαγνήτη. Μεταξύ οµώνυµα φορτισµένων πόλων αναπτύσσονται απωστικές δυνάµεις µε αποτέλεσµα τα φορτισµένα υλικά να παρεκκλίνουν της ροής του υπόλοιπου ρεύµατος και να διαχωρίζονται ενώ τα σωµατίδια χωρίς ή µε αµελητέα ηλεκτρική αγωγιµότητα να µην επηρεάζονται. Η πυκνότητα των σωµατιδίων επηρεάζει σηµαντικά την απόδοση του διαχωρισµού και για το λόγο αυτό θα πρέπει να λαµβάνεται υπόψη κατά το CONFIDENTIAL 60

61 σχεδιασµό και την εγκατάσταση συστηµάτων επαγωγικού διαχωρισµού. Σηµαντικό παράγοντα αποτελεί επίσης και το µέγεθος των σωµατιδίων, των οποίων η διάµετρος δε θα πρέπει να είναι µικρότερη από 2mm. Εικόνα η : Επαγωγικός διαχωριστής ( Η επεξεργασία των άδειων συσκευασιών αλουµινίου µετά τη διαλογή τους αποτελείται από τέσσερα βασικά στάδια: Τεµαχισµός Αποµάκρυνση επικαλυπτικού υλικού Τήξη Χύτευση Η πρώτη ύλη των µονάδων επεξεργασίας αποτελείται από συµπιεσµένες και συχνά δεµατοποιηµένες συσκευασίες αλουµινίου. Ακολουθεί ο τεµαχισµός τους σε νιφάδες µικρού µεγέθους. Στον τεµαχιστή δεν πρέπει να εισέρχονται συσκευασίες αεροζόλς καθώς υπάρχει κίνδυνος έκρηξης. Ακολουθεί ο µαγνητικός διαχωρισµός των νιφάδων για την αποµάκρυνση ανεπιθύµητων µεταλλικών σωµάτων (π.χ. ανοξείδωτα, λευκοσιδηρά κ.α.). Το στάδιο αυτό είναι κρίσιµο καθώς ανοξείδωτα σωµατίδια που δε διαχωρίζονται και προχωρούν στα επόµενα στάδια επεξεργασίας, προκαλούνται φθορές στους φούρνους τήξης. Πριν την είσοδο του στη συσκευή αποµάκρυνσης επικάλυψης, το υλικό υφίσταται κοσκίνιση και το λεπτόκοκκο κλάσµα υφίσταται χωριστή επεξεργασία και διοχετεύεται στο φούρνο τήξης. Η αποµάκρυνση της προστατευτικής λάκας επιτυγχάνεται µε την εµφύσηση καυτού αέρα θερµοκρασίας 500 ο C περίπου στις νιφάδες αλουµινίου ενώ αυτές CONFIDENTIAL 61

62 κινούνται µε µικρή ταχύτητα µέσα σε θερµοµονωµένο θάλαµο. Τα απαέρια που παράγονται από τη διαδικασία αυτή περνούν από εναλλάκτη όπου αποδίδουν τη θερµότητά τους και έπειτα υφίστανται επεξεργασία καθαρισµού πριν την απελευθέρωσή τους στην ατµόσφαιρα. Κίνδυνος ανάφλεξης υπάρχει όταν στη συσκευή εισάγονται και εύφλεκτα υλικά (π.χ. χαρτί, πλαστικό) µαζί µε τα σωµατίδια αλουµινίου. Σε τέτοιες περιπτώσεις η λειτουργία της συσκευής διακόπτεται µέχρι η θερµοκρασία να µειωθεί σε ασφαλή επίπεδα. Αυξηµένα ποσοστά υγρασίας του υλικού δεν είναι επίσης επιθυµητά καθώς προκαλούν οξειδώσεις στη συσκευή. Μετά την αποµάκρυνση του επικαλυπτικού υλικού, τα θερµά σωµατίδια αλουµινίου εισάγονται στους φούρνους όπου επιτυγχάνονται γρήγοροι ρυθµοί τήξης µε τη συνεχή ανάµιξη του υλικού. Οι αναδευτήρες προκαλούν εναλλασσόµενη αρνητική και θετική πίεση µε συνέπεια την αποτελεσµατικότερη ανάµιξη του υλικού. Η σκωρία που συγκεντρώνεται στον πυθµένα των φούρνων αποµακρύνεται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα και ψύχεται κάτω από ένα προστατευτικό στρώµα από αργόν για να περιοριστεί η οξείδωση και να αυξηθεί το ποσοστό αλουµινίου που µπορεί να ανακτηθεί από αυτήν. Η θερµοκρασία επεξεργασίας στους φούρνους είναι 700 ο C ενώ προστίθενται επίσης άλατα για την αποµάκρυνση ρυπαντών και κράµατα σκληρυντικών παραγόντων για τη βελτίωση των µηχανικών ιδιοτήτων του υλικού. Σηµαντικότερος ρυπαντής θεωρείται ο µόλυβδος του οποίου πολύ µικρές ποσότητες (της τάξης των 5kg) επαρκούν για να θέσουν τους φούρνους εκτός λειτουργίας. Το τηγµένο µέταλλο µεταφέρεται σε φούρνο διατήρησης εν θερµώ όπου το θερµοκρασιακό του προφίλ ρυθµίζεται µε µεγάλη ακρίβεια και αποµακρύνονται και οι τελευταίες προσµίξεις άλλων µετάλλων πριν τη χύτευση. Για την αποµάκρυνση επικίνδυνων απαερίων, το τηγµένο αλουµίνιο κατά τη µεταφορά του από τους φούρνους στο χυτήριο περνά από µονάδα απαερίωσης. Στο χυτήριο, καθώς ρέει στις µήτρες, το µέταλλο ψύχεται µε γρήγορο ρυθµό µε τη βοήθεια κρύου νερού που διοχετεύεται στο εξωτερικό των µητρών. Με τον τρόπο αυτό δηµιουργείται ένα στερεοποιηµένο εξωτερικό κέλυφος, το πλίνθωµα. Η βάση της µήτρας χαµηλώνει υδραυλικά και καθώς το πλίνθωµα µεγαλώνει σε µήκος και το µέταλλο συνεχίζει να ρέει στο εσωτερικό του, το στερεοποιηµένο εξωτερικό κέλυφος ψύχεται περαιτέρω από ψυχρή κουρτίνα νερού. Το πλίνθωµα στερεοποιείται σταδιακά όσο διαρκεί η χύτευση (τουλάχιστον τρεις ώρες). Ακολουθεί η επεξεργασία του πλινθώµατος σε χαλυβουργεία για την παραγωγή φύλλων αλουµινίου τα οποία χρησιµοποιούνται για τη διαµόρφωση νέων συσκευασιών αλουµινίου ιαλογή/ανακύκλωση χάρτινων συσκευασιών υγρών τροφίµων και ποτών Η ανακύκλωση των χάρτινων συσκευασιών που χρησιµοποιούνται για υγρά τρόφιµα και ποτά είναι πιο περίπλοκη από την ανακύκλωση χαρτιού/ έντυπου CONFIDENTIAL 62

63 υλικού ή πλαστικών συσκευασιών καθώς οι συσκευασίες αυτές αποτελούνται από τρεις διαφορετικές κατηγορίες υλικών οι οποίες πρέπει να διαχωριστούν πριν την επεξεργασία τους: Χαρτί (συνήθως κατά 70-90%) LDPE (συνήθως κατά 10-25%) Φύλλο αλουµινίου (κατά 5%, χρησιµοποιείται µόνο σε ασηπτικές συσκευασίες ή συσκευασίες µακράς διαρκείας) Οι συσκευασίες οδηγούνται σε ένα πολτοποιητή όπου αναµιγνύονται µε νερό για περίπου 20 λεπτά. Η επεξεργασία αυτή προκαλεί το διαχωρισµό των στρωµάτων που προαναφέρθηκαν µε αποτέλεσµα την παραγωγή ενός γκρι- καφέ πολτού. Ακολουθεί η αποµάκρυνση του φύλλου αλουµινίου και του πλαστικού από τις ίνες χαρτιού, οι οποίες οδηγούνται για την παραγωγή νέου χαρτιού. Οι ίνες χαρτιού κονταίνουν και γίνονται λιγότερο ανθεκτικές κάθε φορά που ανακυκλώνονται. Για το λόγο αυτό δε µπορούν να ανακυκλωθούν περισσότερες από πέντε φορές. Κατά την παραγωγή νέου χαρτιού από ανακυκλωµένο, προστίθενται πάντα νέες ίνες στο µίγµα ώστε να επιτευχθεί η απαιτούµενη ποιότητα του προϊόντος. Οι ίνες χαρτιού που προκύπτουν από την ανακύκλωση των χάρτινων συσκευασιών για υγρά είναι πολύ µακριές και υψηλής αντοχής µειώνοντας την ανάγκη προσθήκης νέων ινών στο χαρτοπολτό παρασκευής ανακυκλωµένου χαρτιού. Στη Μεγάλη Βρετανία οι ίνες αυτές χρησιµοποιούνται για την παρασκευή χάρτινων προϊόντων υψηλής αντοχής όπως χαρτοσακούλων και φάκελων. Τα φύλλα αλουµινίου και το πλαστικό από τις χάρτινες συσκευασίες υγρών βρίσκουν διάφορες εφαρµογές όπως για την κατασκευή επίπλων κήπου, πλαστικών παιχνιδιών, υλικών επικάλυψης οροφών κ.α. CONFIDENTIAL 63

64 6. Οργανικά απορρίµµατα 6.1 Εισαγωγή Στην παρούσα ενότητα περιλαµβάνονται τα εξής: Ο ορισµός των βιοαποικοδοµήσιµων οργανικών απορριµµάτων και των κυριότερων πηγών προέλευσής τους Οι συχνότερα χρησιµοποιούµενες πρακτικές συλλογής/ αποκοµιδής, οι οποίες διαφοροποιούνται µεταξύ τους ως προς τον τύπο του ρεύµατος που συλλέγεται (µετά από διαλογή στην πηγή, µικτό ρεύµα οικιακών απορριµµάτων). Ιδιαίτερη µνεία πραγµατοποιείται στη µηχανική διαλογή, η οποία εφαρµόζεται σε περιπτώσεις συλλογής µικτού ρεύµατος οικιακών απορριµµάτων. Περιγράφονται οι σχετικές διεργασίες, οι συχνότερα χρησιµοποιούµενες τεχνικές διαλογής, προετοιµασίας και διαχωρισµού καθώς και ο χρησιµοποιούµενος για το σκοπό αυτό εξοπλισµός. Οι δύο κυριότερες µέθοδοι βιολογικής επεξεργασίας, η αερόβια επεξεργασία ή και η αναερόβια χώνευση. Για κάθε µια από αυτές περιγράφονται οι βασικές παράµετροι λειτουργίας/ σχεδιασµού τους και οι κυριότερες διαφοροποιήσεις στις χρησιµοποιούµενες τεχνικές, τεχνολογίες και εξοπλισµό. Οι µέθοδοι αερόβιας επεξεργασίας που περιγράφονται είναι η κοµποστοποίηση, η βιολογική ξήρανση και η διύλιση. Η κοµποστοποίηση αναλύεται διεξοδικά καθώς είναι η αερόβια µέθοδος βιολογικής επεξεργασίας που χρησιµοποιείται στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Έτσι, περιγράφονται τα κλειστά συστήµατα κοµποστοποίησης ( κάθετα ή οριζόντια, συνεχούς ή ασυνεχούς ροής, µε ή χωρίς ανάδευση) και τα ανοικτά συστήµατα κοµποστοποίησης ή σειράδια µαζί µε τον απαραίτητο για τη λειτουργία τους βοηθητικό εξοπλισµό (µηχανήµατα αναστροφής σειραδιών, συστήµατα απαγωγής αερίων κ.α.). Πληθώρα στοιχείων δίδεται επίσης για τον εξοπλισµό που χρησιµοποιείται για την οικιακή κοµποστοποίηση οργανικών απορριµµάτων (συστήµατα αυλής και συστήµατα εσωτερικού χώρου). Οι τεχνολογίες αναερόβιας επεξεργασίας που περιγράφονται κατηγοριοποιούνται ως εξής: α) µεσόφιλα και θερµόφιλα, β) µε χαµηλή, µέση και υψηλή συγκέντρωση στερεών, γ) µε µηχανική ανάδευση και µε ανάδευση µέσω των παραγόµενων αερίων, δ) µε διακοπτόµενη τροφοδοσία ή µε στρωτή ροή, ε) µε ένα ή πολλαπλά στάδια CONFIDENTIAL 64

65 6.2 Γενικά Ο όρος βιοαποικοδοµήσιµα απορρίµµατα περιλαµβάνει µια µεγάλη ποικιλία υπολειµµάτων από τα αστικά στερεά απορρίµµατα όπως: Απορρίµµατα από τις κουζίνες όπως φλούδες από λαχανικά και φρούτα Απορρίµµατα από κήπους όπως γρασίδι και κλαδιά από κλαδέµατα Χαρτόκουτα και εφηµερίδες (σε κάποιες περιπτώσεις) Ίλυς βιολογικών καθαρισµών αστικών λυµάτων Όλες οι µέθοδοι επεξεργασίας οργανικών απορριµµάτων βασίζονται στη δράση µικροοργανισµών, πρόκειται δηλαδή για βιολογικά συστήµατα τα οποία ανεξάρτητα από την πολυπλοκότητα του τεχνολογικού τους µέρους και του κόστους τους- ρυθµίζονται από κάποιες βιολογικές αρχές. Με την επεξεργασία τους παράγεται εδαφοβελτιωτικό και φυτοπροστατευτικό υλικό. CONFIDENTIAL 65

66 6.3 Πρακτικές συλλογής/ αποκοµιδής Συλλογή έπειτα από διαλογή στην πηγή Παρόλο που το βιοαποικοδοµήσιµο κλάσµα µπορεί να εξαχθεί από τα µεικτά αστικά στερεά απόβλητα, ο τρόπος αυτός είναι επίπονος και παράγει µολυσµένα προϊόντα. Η διαλογή στην πηγή προσφέρει τη δυνατότητα µιας υψηλής ποιότητας πρώτης ύλης για κοµποστοποίηση και τη δυνατότητα παραγωγής ενός µη µολυσµατικού προϊόντος. Επίσης η καθαρή πρώτη ύλη που συλλέγεται µέσω της διαλογής στην πηγή είναι πιο πιθανό να ικανοποιήσει τις προδιαγραφές για το κόµποστ, ώστε να είναι κατάλληλο για πώληση ή χρήση. Στις περισσότερες περιπτώσεις στους πολίτες παρέχονται δωρεάν κάδοι ή σακούλες για τη συλλογή των οργανικών βιοαποικοδοµήσιµων απορριµµάτων. Οι σακούλες αυτές είναι κατασκευασµένες από βιοαποικοδοµήσιµο υλικό (π.χ. άµυλο καλαµποκιού), ώστε να µην απαιτείται η χρήση εξοπλισµού διάνοιξής τους ή διαχωρισµού πριν τη διαδικασία της κοµποστοποίησης. Τέτοιου είδους σακούλες βιοαποικοδοµούνται συνήθως πλήρως εντός 6-8 εβδοµάδων σε νερό, διοξείδιο του άνθρακα και βιοµάζα. Το µοναδικό µειονέκτηµά τους είναι ότι δεν είναι ιδιαίτερα ανθεκτικές στην έκθεσή τους σε θερµότητα ή φως. Η διαλογή στην πηγή του βιοαποικοδοµήσιµου κλάσµατος των απορριµµάτων διευκολύνεται επίσης από τη χρήση ειδικών οικιακών κάδων απορριµµάτων για τη συλλογή του. Στους κάδους αυτούς, λόγω του σχεδιασµού τους, τα οργανικά απορρίµµατα αναπνέουν περισσότερο µε αποτέλεσµα να περιορίζονται οι παραγόµενες οσµές, διευκολύνουν τον καθαρισµό και την απορροή των παραγόµενων υγρών. Εικόνα α: Κάδος οικιακής συλλογής οργανικών απορριµµάτων ( CONFIDENTIAL 66

67 Εικόνα β: Κάδος οικιακής συλλογής οργανικών απορριµµάτων ( Η συχνότητα συλλογής µπορεί να ποικίλλει από µια φορά την εβδοµάδα ή το δεκαπενθήµερο έως και καθηµερινά. Εάν η περιοχή εφαρµόζει ένα πρόγραµµα κοµποστοποίησης που δρα παράλληλα µε µια προσπάθεια ελάττωσης της συχνότητας συλλογής των λοιπών απορριµµάτων, είναι πολύ σηµαντικό να διασφαλιστεί ότι η συλλογή του οργανικού κλάσµατος είναι αρκετά συχνή ώστε να αποφευχθεί η συγκέντρωση τους σε βαθµό που να είναι δυσάρεστος για τους κατοίκους. Αυτό είναι ιδιαίτερης σηµασίας για τα θερµότερα κλίµατα καθώς τα οργανικά απορρίµµατα µπορεί να αρχίσουν να αποσυντίθενται και να προκαλέσουν οσµές και περιβαλλοντικές οχλήσεις πριν συλλεχθούν, αν η συχνότητα συλλογής τους δεν είναι υψηλή. Σε χώρους όπου οι παραγόµενες ποσότητες οργανικών αποβλήτων είναι µεγάλες λόγω προετοιµασίας γευµάτων (εστιατόρια, ξενοδοχεία, campings, νοσοκοµεία κτλ.) µπορούν να χρησιµοποιηθούν επίσης µαχαιροπίρουνα, πιάτα και ποτήρια µιας χρήσης από βιοαποικοδοµήσιµο υλικό τα οποία απορρίπτονται µαζί µε τα υπολείµµατα των τροφίµων. Το βιοαποικοδοµήσιµο κλάσµα που προέρχεται από διαλογή στην πηγή, µετά από κατάλληλη βιολογική επεξεργασία, µπορεί να χαρακτηριστεί ως κόµποστ και χαρακτηρίζεται από υψηλή ποιότητα, χαµηλές συγκεντρώσεις ρύπων και πολλές διεξόδους διάθεσης Συλλογή µικτού ρεύµατος και µηχανική διαλογή Η µηχανική διαλογή (δηλαδή οι µηχανικοί διαχωρισµοί µε χρήση µηχανολογικού εξοπλισµού όπως κόσκινα, µαγνήτες, κ.λ.π.), εφαρµόζεται σε σύµµεικτα απορρίµµατα όπως αυτά συλλέγονται από το µικτό ρεύµα αστικών αποβλήτων. Με τη µηχανική διαλογή ανακτώνται κάποια ξηρά ανακυκλώσιµα υλικά ενώ τα υπόλοιπα οδηγούνται προς βιολογική επεξεργασία (βιολογική ξήρανση, σταθεροποίηση του βιοαποικοδοµήσιµου κλάσµατος, παραγωγή υλικού τύπου compost). CONFIDENTIAL 67

68 Η µηχανική διαλογή µπορεί να περιλαµβάνει τις παρακάτω διεργασίες: Τεχνικές διάνοιξης σάκων (διατάξεις τύπου µεταλλικών ταινιών, κοχλία, χτενιού, λάµας κ.α.) Τεχνικές µείωσης µεγέθους (κονιορτοποίηση και τεµαχισµός σε τεµαχιστές, περιστρεφόµενα τύµπανα κ.α.) Τεχνικές διαχωρισµού (βάση µεγέθους, αεροδιαχωρισµού, βαλλιστικού διαχωρισµού κ.α) Τεχνικές µαγνητικού διαχωρισµού για το διαχωρισµό των σιδηρούχων µετάλλων και επαγωγικών ρευµάτων για το αλουµίνιο. Οι κυριότερες τεχνολογίες µηχανικής προετοιµασίας αποβλήτων παρουσιάζονται στον πίνακα α. Πίνακας α: Κυριότερες τεχνολογίες µηχανικής προετοιµασίας αποβλήτων (DEFRA, 2007) Τεχνολογία Αρχή λειτουργίας Προβλήµαταπεριορισµοί Σφυρόµυλοι Τα απόβλητα υφίστανται σηµαντική Καταπόνηση/ φθορά των µείωση µεγέθους µε τη βοήθεια σφυρών, κονιορτοποίηση σφυριών που ταλαντώνονται. γυαλιού/ αδρανών, ακατάλληλοι για δοχεία υπό πίεση Περιστροφικοί Περιστρεφόµενα µαχαίρια ή δίσκοι Τα µεγάλα σκληρά κόπτες περιστρέφονται µε χαµηλή ταχύτητα αντικείµενα µπορούν να και υψηλή ροπή. Η διατµητική τους καταστρέψουν τους δράση σχίζει ή τέµνει τα περισσότερα κόπτες, ακατάλληλοι για υλικά. δοχεία υπό πίεση Περιστρεφόµενα Το υλικό ανυψώνεται καθώς Ήπια δράση- τεµαχισµός. τύµπανα ή προσκολλάται στα τοιχώµατα του Μπορεί να υπάρξει θραυστήρες τυµπάνου και κατόπιν πέφτει στο πρόβληµα για απόβλητα κυλίνδρου κέντρο, λόγω της βαρύτητας, µεγάλης υγρασίας επιτυγχάνοντας ανάδευση και οµογενοποίηση των αποβλήτων. Τα κοφτερά αντικείµενα που ενυπάρχουν στα απόβλητα (γυαλί, µέταλλο κ.α.), συνεισφέρουν στη µείωση του µεγέθους των πιο µαλακών υλικών όπως το χαρτί και τα βιοαποικοδοµήσιµα, χωρίς να κονιορτοποιούνται τα ίδια Σφαιρόµυλοι Περιστρεφόµενα τύµπανα φέρουν Καταπόνηση/ φθορά βαριές σφαίρες για να τεµαχίσουν ή σφαιρών, κονιορτοποίηση να κονιορτοποιήσουν τα απόβλητα. γυαλιού/ αδρανών Περιστρεφόµενα τύµπανα υγρής φάσης µε κόπτες Μετά από την προσθήκη νερού, τα απόβλητα δηµιουργούν µεγάλα συσσωµατώµατα που θρύβονται από τους κόπτες κατά την περιστροφή του τυµπάνου Σχετική µικρή µείωση µεγέθους, πιθανότητα καταστροφής του κόπτη από µεγάλα σκληρά αντικείµενα CONFIDENTIAL 68

69 Τεχνολογία Αρχή λειτουργίας Προβλήµαταπεριορισµοί Θραυστήρες Μπορεί να είναι τύπου ε µειώνει το µέγεθος πλαστικών περιστροφικού κόπτη (µε αυξηµένες των αποβλήτων. σάκων ανοχές µεταξύ των Πιθανότητα καταστροφής περιστρεφόµενων µαχαιριών κοπής, από µεγάλα σκληρά ώστε να σχίζεται µόνο ο σάκος και αντικείµενα. να µην τεµαχίζεται το περιεχόµενο), παλινδροµικής χτένας ή οδοντοφόρων αλυσιδών. Στον πίνακα β παρουσιάζονται οι κυριότερες τεχνικές διαχωρισµού που ακολουθούνται στις µονάδες µηχανικής διαλογής: Πίνακας β: Τεχνικές διαχωρισµού σε µονάδες µηχανικής διαλογής (DEFRA, 2007) Τεχνική διαχωρισµού ονούµενα κόσκινα και κόσκινα τύπου trommel Χειρωνακτική διαλογή Αρχή διαχωρισµού Μέγεθος Οπτικός έλεγχος Υλικά που διαχωρίζονται Oversize- πλαστικά, χαρτιά Μικρού µεγέθουςοργανικά, γυαλιά Πλαστικά, ρυπαντές, oversize Μαγνητικός Μαγνητικές Σιδηρούχα µέταλλα διαχωρισµός ιδιότητες Επαγωγικός Ηλεκτρική Μη σιδηρούχα διαχωρισµός αγωγιµότητα µέταλλα Υγρός διαχωρισµός Πυκνότητα Επιπλέονταπλαστικά, οργανικά Καταβυθιζόµεναπέτρες, γυαλιά Αεροδιαχωρισµός Βάρος Ελαφρά- πλαστικά, χαρτιά Βαριά- πέτρες, γυαλιά Βαλλιστικός Πυκνότητα Ελαφρά- πλαστικά, διαχωρισµός Ελαστικότητα χαρτιά Βαριά- πέτρες, γυαλιά Οπτικός διαχωρισµός Προβλήµαταπεριορισµοί Παραγωγή σκόνης Ζητήµατα υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία Παραγωγή υγρών αποβλήτων Απαραίτητος ο καθαρισµός του αέριου ρεύµατος Χαµηλός ρυθµός τροφοδοσίας Περίθλαση Πλαστικά πολυµερή Χαµηλός ρυθµός τροφοδοσίας Το εµπλουτισµένο σε βιοαποικοδοµήσιµα υλικά κλάσµα που προέρχεται από τις εγκαταστάσεις µηχανικής διαλογής έχει ποιότητα άµεσα εξαρτώµενη από τις επιµέρους διεργασίες της µηχανικής διαλογής και σε κάθε περίπτωση πολύ χαµηλότερη από αυτή του διαλεγµένου στην πηγή κλάσµατος. Το τελικό προϊόν θα περιέχει όλες τις µη βιοδιασπώµενες προσµίξεις και ρύπους του υλικού CONFIDENTIAL 69

70 εισόδου και πιθανότατα σε υψηλότερες συγκεντρώσεις, καθώς µέρος του οργανικού υλικού θα έχει ήδη αποδοµηθεί. Σε αυτή την περίπτωση το τελικό προϊόν είναι απλά ένα βιοσταθεροποιηµένο υλικό τύπου κόµποστ, το οποίο µπορεί να διατεθεί σε ΧΥΤΑ αλλά έχει περιορισµένες δυνατότητες άλλων χρήσεων. CONFIDENTIAL 70

71 6.4 Επεξεργασία Γενικά Οι δύο βασικές µέθοδοι βιολογικής επεξεργασίας οργανικών απορριµµάτων είναι η αερόβια επεξεργασία ή κοµποστοποίηση και η αναερόβια χώνευση. Η κοµποστοποίηση οδηγεί στην παραγωγή ενός σταθεροποιηµένου υλικού (κοµπόστ υψηλής ποιότητας ή υλικό τύπου κοµπόστ), ενώ η αναερόβια χώνευση στην παραγωγή ενέργειας (βιοαέριο) και ενός σχετικά σταθεροποιηµένου, υδαρούς υπολείµµατος. Το υπόλειµµα της αναερόβιας χώνευσης µοιάζει µε λάσπη και απαιτεί αφαίρεση υγρασίας και περαιτέρω αερόβια σταθεροποίηση ώστε να µετατραπεί επίσης σε υλικό «τύπου κοµπόστ» ή κόµποστ (αναλόγως µε το εάν εφαρµόζεται σε οργανικά απορρίµµατα που έχουν υποστεί διαλογή στην πηγή) και να έχει ανάλογες χρήσεις. Το βασικό όφελος των βιολογικών µεθόδων επεξεργασίας έγκειται στη δυνατότητα επιστροφής των οργανικών απορριµµάτων στο έδαφος, ολοκληρώνοντας έτσι ένα σηµαντικό οικολογικό κύκλο και υποκαθιστώντας µέρος των εισροών χηµικών λιπασµάτων στη γεωργία Αερόβια επεξεργασία οργανικών απορριµµάτων Κοµποστοποίηση Κοµποστοποίηση είναι η ελεγχόµενη, αερόβια, βιολογική οξειδωτική διαδικασία αποικοδόµησης και σταθεροποίησης οργανικών απορριµµάτων, που λαµβάνει χώρα σε ελεγχόµενες συνθήκες θερµοκρασίας. Κατά την κοµποστοποίηση µε τη βοήθεια της µικροβιακής κοινότητας (βακτήρια, ακτινοµύκητες και µύκητες) και της µεταβολικής της δραστηριότητας επιτυγχάνεται η τροποποίηση και αποικοδόµηση της οργανικής ύλης που οδηγεί σε: Πλήθος µεταβολικών προϊόντων και κλασµάτων όπως χουµικές ουσίες και λιγνοπρωτεΐνες Απελευθέρωση θρεπτικών στοιχείων από οργανικές ενώσεις και µεταφορά τους σε διαλυτά ή αδιάλυτα ανόργανα άλατα Έκλυση αερίων όπως διοξειδίου του άνθρακα, υδρατµών, αµµωνίας, οξειδίων του αζώτου και ίσως και µεθανίου και υδρόθειου (από πιθανά σηµεία αναερόβιας επεξεργασίας). Οι ουσίες που απαντούν στα οργανικά απορρίµµατα και βιοαποικοδοµούνται είναι οι παρακάτω: CONFIDENTIAL 71

72 Εύκολα αποικοδοµήσιµα υλικά (σάκχαρα, άµυλο, ηµικυτταρίνες, µερικές πρωτεΐνες) Υλικά που χρειάζονται αρκετό διάστηµα και κατάλληλες συνθήκες για να αποδοµηθούν (κυτταρίνες, λίπη και ορισµένες πρωτεΐνες) Υλικά αρκετά ανθεκτικά στην αποδόµηση (λιγνίνες και κερατίνες) ιακρίνονται οι παρακάτω βασικές φάσεις: Α) Αρχικά οι µεσόφιλοι µικροοργανισµοί δραστηριοποιούνται και η θερµοκρασία φτάνει στους 50 ο C B) Ακολουθεί η ανάπτυξη των θερµόφιλων µικροοργανισµών µε αύξηση της θερµοκρασίας µέχρι τους 65 ο C. Η φάση αυτή εξαρτάται από την ύπαρξη αποθεµάτων οξυγόνου γι αυτό πρέπει να λαµβάνονται µέτρα αερισµού της οργανικής µάζας. Επίσης απαιτούνται µέτρα αποµάκρυνσης της παραγόµενης θερµότητας γιατί µεγάλη συγκέντρωσή της στην οργανική µάζα της θα οδηγήσει σε αδρανοποίηση ή θερµικό θάνατο των µικροοργανισµών. Κατά τη διάρκεια της φάσης αυτής σχεδόν όλοι οι παθογόνοι µικροοργανισµοί καταστρέφονται και το παραγόµενο προϊόν χαρακτηρίζεται ως υγειινοποιηµένο. Το υγιεινοποιηµένο προϊόν µπορεί να χρησιµοποιηθεί µε κατάλληλο τρόπο για καλλιέργειες (π.χ. το χειµώνα για εδαφοβελτιωτικό, για προετοιµασία του εδάφους). Η περαιτέρω αποσύνθεση και σταθεροποίησή του πραγµατοποιείται στο έδαφος. Γ) Η οργανική µάζα σταθεροποιείται, η θερµοκρασία κατέρχεται βαθµιαία και η δραστηριότητα των µικροοργανισµών σταµατά. Βέβαια, η πτώση της θερµοκρασίας από µόνη της δεν αποτελεί απαραίτητα ένδειξη σταθεροποίησης του υλικού καθώς η µικροβιακή δραστηριότητα µπορεί να παρεµποδιστεί από πλήθος παραγόντων, δίνοντας έτσι µια ψευδή εντύπωση σταθεροποίησης. Σε αυτή τη φάση το κόµποστ χαρακτηρίζεται ως σταθεροποιηµένο. Το σταθεροποιηµένο κόµποστ βρίσκεται στην πορεία της χουµοποίησης, δεν υπάρχει κίνδυνος φυτοτοξικότητας και είναι κατάλληλο να χρησιµοποιηθεί στο έδαφος σε περισσότερες περιπτώσεις από ότι το υγιεινοποιηµένο. ) Το κόµποστ υποβάλλεται σε µια µεγάλη περίοδο ωρίµανσης και χουµοποίησης που διαρκεί από 3 έως 6 µήνες. Το ώριµο κόµποστ είναι υγιειονοµικά ασφαλές και χρησιµοποιείται στα φυτώρια, στην καλλιέργεια λουλουδιών, στην εντατική καλλιέργεια κ.α. όπως και ο φυσικός χούµος. Σηµαντικό ρόλο στην έκβαση της κοµποστοποίησης παίζουν οι παρακάτω παράγοντες: Θερµοκρασία: Η δράση των µικροοργανισµών προκαλεί αύξηση της θερµοκρασίας. Αν δεν γίνεται συνεχής έλεγχος της θερµοκρασίας ιδιαίτερα στη θερµόφιλη φάση, αυτή µπορεί να ξεπεράσει τους 75 ο C, προκαλώντας αδρανοποίηση ή και θερµικό θάνατό των µικροοργανισµών. Γενικά, στα κεντρικά συστήµατα κοµποστοποίησης, η θερµοκρασία CONFIDENTIAL 72

73 ελέγχεται ώστε να παραµένει πάνω από τους 55 ο C και συχνά πάνω από τους 65 ο C για τρεις τουλάχιστον ηµέρες. Αυτό έχει ως συνέπεια την εξαφάνιση των παθογόνων µικροοργανισµών και την εξυγίανση του προϊόντος. Αναλογία θρεπτικών συστατικών: Οι µικροοργανισµοί χρησιµοποιούν τον άνθρακα (C) ως πηγή ενέργειας και το άζωτο (N) για την ανάπτυξή τους. Έτσι η αναλογία C/N είναι σε µεγάλο βαθµό καθοριστικός παράγοντας του ρυθµού της όλης διαδικασίας. Το οργανικό κλάσµα των ΑΣΑ έχει συνήθως λόγο C/N κυµαινόµενο από 20:1 µέχρι 60:1 (µεγάλος λόγος σηµαίνει π.χ. αυξηµένη ποσότητα χαρτιού που προσφέρει άνθρακα, έναντι υπολειµµάτων τροφών που προσφέρουν άζωτο). Για την επίτευξη του καλύτερου ρυθµού βιοαποδόµησης, ο λόγος C/N πρέπει να κυµαίνεται από 25:1 µέχρι 35:1. Στην περίπτωση που το κλάσµα C/N είναι µεγαλύτερο του 35:1 αυξάνεται σηµαντικά ο χρόνος επεξεργασίας αφού η αποσύνθεση προχωράει µε αργό ρυθµό. Αν το αρχικό οργανικό υλικό παρουσιάζει τιµές C/N πάρα πολύ χαµηλές ευνοούνται απώλειες αζώτου µε άµεση επίπτωση στο ρυθµό ανάπτυξης των µικροοργανισµών. Όταν ο λόγος C/N έχει υψηλή τιµή, ευνοείται η προσθήκη ιλύος από βιολογικούς καθαρισµούς που έχουν χαµηλό C/N, ενώ στην αντίθετη περίπτωση (χαµηλής τιµής λόγου C/N) ενδείκνυται η προσθήκη πράσινων αποβλήτων που έχουν υψηλά επίπεδα άνθρακα. Ο λόγος C/N παίζει σηµαντικό ρόλο και στο τελικό προϊόν (κοµπόστ). Οι τιµές του πρέπει να είναι µικρότερες από 30:1 γιατί υπάρχει ο κίνδυνος συνέχειας της αποδόµησης του οργανικού υλικού κατά τη χρησιµοποίηση του κοµπόστ και την απορρόφηση ποσοτήτων αζώτου από το έδαφος για το οποίο αποτελεί πολύτιµο στοιχείο. Υγρασία: Η υγρασία αποτελεί βασικό παράγοντα για τη βιοσταθεροποίηση καθώς σε χαµηλή υγρασία υποστρώµατος, αδρανοποιούνται οι µικροοργανισµοί. Κατά τη βιοσταθεροποίηση µε τη µέθοδο των αναστρεφόµενων σειραδιών, η ιδανική υγρασία κυµαίνεται µεταξύ 40-60%. Σε καταστάσεις υγρασίας <40%, σύντοµα αφυδατώνεται το υπόστρωµα ενώ για υγρασία >70% εµποδίζεται ο αερισµός. Η υγρασία του τελικού προϊόντος δε θα πρέπει να είναι υψηλή γιατί δυσχαιρένεται η αποθήκευση και µεταφορά του. Αερισµός/ Παροχή οξυγόνου: Σηµαντικότατος παράγοντας για την επιτυχία της διαδικασίας της κοµποστοποίησης, η οποία είναι εξ ορισµού αερόβια, αποτελεί το επίπεδο του οξυγόνου στο οργανικό υλικό. Το οξυγόνο είναι απαραίτητο για το µεταβολισµό και τη µικροβιακή αναπνοή καθώς και για την οξείδωση των οργανικών ενώσεων. Για το λόγο αυτό στις µονάδες βιολογικής επεξεργασίας προβλέπεται εγκατάσταση αερισµού της οργανικής µάζας, ο οποίος από τη µία εξασφαλίζει την παρουσία του οξυγόνου, ενώ από την άλλη αποτελεί και µέσο διατήρησης της θερµοκρασίας σε επιθυµητά επίπεδα. CONFIDENTIAL 73

74 ph: To αρχικό οργανικό κλάσµα έχει ph περίπου 7. Οι βέλτιστες τιµές για την κοµποστοποίηση είναι 5,5 µε 8. Τα συστήµατα αερόβιας επεξεργασίας αποβλήτων διαχωρίζονται σε ανοικτά και κλειστά. Στα ανοιχτά συστήµατα η κοµποστοποίηση λαµβάνει χώρα στην ύπαιθρο ή σε ηµίκλειστα κτίρια. Στα κλειστά συστήµατα η κοµποστοποίηση λαµβάνει χώρα σε ειδικά σχεδιασµένους βιοαντιδραστήρες ή σε κλειστά κτίρια, απ όπου είναι εφικτή η απαγωγή και επεξεργασία του αέρα και των οσµών, οι οποίες αποτελούν σηµαντικό πρόβληµα για πολλές µονάδες κοµποστοποίησης, ειδικά όταν είναι εγκατεστηµένες κοντά σε κατοικηµένες περιοχές. Κλειστά συστήµατα Τα συστήµατα αυτά χαρακτηρίζονται συνήθως από δυναµικό αερισµό, µε ή χωρίς ανάδευση, µέσω του οποίου επιτυγχάνεται η ταχύτερη βιοχηµική σταθεροποίηση του οργανικού υλικού, η καλύτερη ποιότητα των χαρακτηριστικών του και η δυνατότητα ελέγχου και επεξεργασίας των οσµών. Κλειστά κάθετα συστήµατα Οι συνηθέστεροι τύποι κάθετων αντιδραστήρων είναι συνεχούς και ασυνεχούς ροής και µε ή χωρίς ανάδευση. Ένα συνεχές κάθετο σύστηµα χωρίς ανάδευση αποτελείται από ένα θερµικά µονωµένο αεροστεγή κλειστό κύλινδρο (ύψους µέχρι 10m). Το υλικό εισάγεται από την κορυφή και κατεβαίνει µε τη βαρύτητα εντός δύο εβδοµάδων περίπου. Η µάζα αερίζεται µε ρεύµα αέρα από τον πυθµένα προς την κορυφή µέσω κατάλληλων διατάξεων. Κατάλληλες διατάξεις εξασφαλίζουν επίσης την οµοιόµορφη κατανοµή και διασπορά του υλικού κατά την είσοδό του (ατέρµονες κοχλίες, πτερύγια διασποράς κτλ.). εν υπάρχει µηχανική ανάδευση για να µη διαταραχθούν οι βιολογικές διαδικασίες αλλά αυτό έχει σαν αποτέλεσµα να µην είναι δυνατό να ελεγχθεί πλήρως η οµοιογενής κατανοµή του οξυγόνου. CONFIDENTIAL 74

75 Εικόνα α: Συνεχές κάθετο σύστηµα κοµποστοποίησης χωρίς ανάδευση (Λάλας & συν., 2007) Ένα κάθετο σύστηµα µε εσωτερικό αναδευτήρα φέρει περιστρεφόµενη γέφυρα µε ατέρµονες κοχλίες στο µισό µήκος της δεξαµενής που το αποτελεί. Το προς κοµποστοποίηση υλικό εισάγεται στο κέντρο περιστροφής της γέφυρας και µε τη βοήθεια των κοχλιών µετατοπίζεται προς την περίµετρο και περιοδικά έρχεται σε επαφή µε αέρα, ενώ σταδιακά κινείται προς τα κάτω µέχρι να απαχθεί από τον πυθµένα και να οδηγηθεί προς ωρίµανση. Εικόνα β : Συνεχές κάθετο σύστηµα κοµποστοποίησης µε εσωτερικό αναδευτήρα (Λάλας & συν., 2007) Στους κάθετους ασυνεχείς αντιδραστήρες, το υλικό εισάγεται στην κορυφή ενός κυλινδρικού πύργου που περιέχει διάφορα επίπεδα και παραµένει σε κάθε επίπεδο για συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα. Η διάρκεια της συνολικής πορείας τους είναι µία µε δύο εβδοµάδες. CONFIDENTIAL 75

76 Κλειστά οριζόντια συστήµατα Απαντά µεγάλη ποικιλία οριζόντιων συστηµάτων που διακρίνονται σε εγκιβωτισµένα συστήµατα (βιοκελιά, τούνελ, κιβώτια), σε δεξαµενές, σε τράπεζες κοµποστοποίησης και σε περιστρεφόµενους κυλίνδρους. Τα βιοκελιά, τα τούνελ και κιβώτια είναι εγκιβωτισµένες και αεροστεγείς κατασκευές όπου χρησιµοποιείται δυναµικός αερισµός, συνήθως µε εµφύσηση αέρα από το πάτωµα της κατασκευής µε κανάλια ή σωλήνες. Απαραίτητο στάδιο προεργασίας αποτελεί ο τεµαχισµός των οργανικών απορριµµάτων για να εξασφαλιστεί η καλύτερη κυκλοφορία του αέρα και των υγρών. Για τον τεµαχισµό χρησιµοποιούνται τεµαχιστές υψηλής ή χαµηλής ταχύτητας και διαφόρων προδιαγραφών, αναλόγως µε το είδος των οργανικών προς τεµαχισµό απορριµµάτων. Για τον τεµαχισµό σκληρών απορριµµάτων κήπων (κλαδιά, δέντρα κτλ.) προτιµούνται οι τεµαχιστές χαµηλών ταχυτήτων (τροφοδοσία έως και 100tn/hr) όπου περιορίζονται οι θόρυβοι και η παραγωγή σκόνης. Εικόνα γ: Τεµαχιστής υψηλών ταχυτήτων ( rpm) ( Οι κατασκευές µπορεί να είναι µόνιµες µεταλλικές ή από µπετόν αλλά και πιο προσωρινές, µε κινούµενη είσοδο από µπετό ή άλλα υλικά. Τα µεγέθη τους κυµαίνονται µε τα βιοκελιά και τα τούνελ να είναι συνήθως µεγαλύτερης χωρητικότητας ( m 3 ) και τα κιβώτια µικρότερης (20-40 m 3 ). Τα κιβώτια λειτουργούν συνήθως ασυνεχώς και εξυπηρετούν µικρότερες µονάδες (περίπου τόνοι/ έτος). Η βασική διαφορά των τούνελ µε τα βιοκελιά είναι ότι τα τούνελ έχουν χωριστούς χώρους για φόρτωση και εκφόρτωση υλικών και συχνά είναι συστήµατα συνεχούς ροής. Προσφέρουν πολύ καλό έλεγχο της διεργασίας ως προς τη θερµοκρασία και τον αερισµό και διαθέτουν πολύπλοκα συστήµατα ρύθµισης της αναλογίας του αέρα CONFIDENTIAL 76

77 που ανακυκλώνεται προς το φρέσκο αέρα καθώς και της ροής του αέρα µέσα στο υλικό. Για τον έλεγχο των οσµών χρησιµοποιούνται συνήθως ειδικές ηµιδιαπερατές µεµβράνες στην οροφή των κατασκευών. Εικόνα δ: Κλειστό οριζόντιο σύστηµα κοµποστοποίησης σε κιβώτια (Λάλας & συν., 2007) Εικόνα ε: Κλειστό κατακόρυφο σύστηµα κοµποστοποίησης σε κιβώτια ( Ένα κλειστό οριζόντιο σύστηµα µε τούνελ διαθέτει συνήθως 2 στάδια τα οποία λαµβάνουν χώρα σε άλλα τούνελς: το στάδιο της υγιεινοποίησης του υλικού, το οποίο συνήθως διαρκεί 2-3 εβδοµάδες και λαµβάνουν χώρα τα θερµόφιλα στάδια της κοµποστοποίησης (συνήθεις συνδυασµοί χρόνου- θερµοκρασίας είναι πάνω από 60 ο C για τουλάχιστον 48 ώρες ή για 70 ο C για τουλάχιστον µία ώρα). το στάδιο της σταθεροποίησης του υλικού, το οποίο διαρκεί 1-3 εβδοµάδες Με την ολοκλήρωση των δύο παραπάνω σταδίων ακολουθεί η ωρίµανση του υλικού σε ανοικτούς σωρούς όπου αναδεύεται τακτικά. Η ωρίµανση διαρκεί 5 µε 8 εβδοµάδες και πριν την συσκευασία του, το compost συνήθως υπόκειται σε κοσκίνιση για την αποµάκρυνση πλαστικών και µεταλλικών αντικειµένων, πετρών και µεγάλων συσσωµατωµάτων compost. Τα κόσκινα που χρησιµοποιούνται για το σκοπό αυτό είναι κόσκινα τύπου trommel. CONFIDENTIAL 77

78 Εικόνα στ: Φορητό κόσκινο τύπου trommel για την κοσκίνιση compost ( Η διαδικασία που ακολουθείται κατά την κοµποστοποίηση µε βιοκελιά επίσης διαθέτει τα δύο κύρια στάδια που προαναφέρθηκαν κατά την κοµποστοποίηση µε τούνελ. Μια τυπική γραµµή παραγωγής κόµποστ µε χρήση βιοκελιών της τεχνολογίας wasteology ( ακολουθεί τα παρακάτω στάδια: Εισαγωγή ρεύµατος τροφοδοσίας (βιοαποικοδοµήσιµο υλικό, απορρίµµατα κουζίνας και απορρίµµατα κήπων) Τεµαχισµός: Ένας εκσκαφέας φορτώνει το χαµηλής ταχύτητας τεµαχιστή ο οποίος είναι εξοπλισµένος µε κόσκινα 150 και 250 mm για τον τεµαχισµό των απορριµµάτων κουζίνας και των απορριµµάτων κήπων και την παραγωγή ενός κατά το δυνατόν καλά αναµεµιγµένου και οµογενοποιηµένου υλικού. Σε αυτό το στάδιο στο υλικό προστίθεται υγρό νερό (που έχει προκύψει από επόµενα στάδια της κοµποστοποίησης) για να αυξηθεί το ποσοστό της περιεχόµενης υγρασίας του. Κατόπιν το υλικό µεταφέρεται σε βιοκελί για την κοµποστοποίηση του Υγιεινοποίηση και σταθεροποίηση του υλικού Τα βιοκελιά είναι κατασκευασµένα από ανοξείδωτο χάλυβα και PVC και έχουν χωρητικότητα περίπου 330m 3 (αντιστοιχεί σε tn υλικό προς κοµποστοποίηση αναλόγως της πυκνότητάς του). Οι διαστάσεις τους είναι 8x15 m ενώ έχουν ύψος 2,5m. Η οροφή τους είναι κατασκευασµένη από ειδικό µίγµα PVC PU µεγάλης ανθεκτικότητας και διαθέτει µηχανισµό που της επιτρέπει να µαζεύεται εντελώς (ηλεκτρικά ή χειροκίνητα) διευκολύνοντας την είσοδο και έξοδο του υλικού και την αποµάκρυνση ατµών όταν απαιτείται για τον έλεγχο της θερµοκρασίας. Μεταξύ της οροφής και του υλικού παρεµβάλλεται µικρό κενό για να διασφαλίζεται η καλή κυκλοφορία του αέρα, ο έλεγχος των οσµών και των θερµοκρασιακών προφίλ. Καταρχήν λαµβάνει χώρα η θερµόφιλη φάση της κοµποστοποίησης (υγιεινοποίηση) όπου το υλικό παραµένει σε CONFIDENTIAL 78

79 θερµοκρασία µεγαλύτερη των 60 ο C για τουλάχιστον 48 ώρες. Η θερµοκρασία και ο χρόνος καταγράφονται συνεχώς µε ειδικά καταγραφικά θερµόµετρα. Ο αέρας διοχετεύεται από το κάτω µέρος του βιοκελιού µέσω τριών αγωγών που το διατρέχουν κατά µήκος συνδεδεµένων µε µονάδα συµπιεστών 4,0 kw και επανακυκλοφορεί σε αυτό για τον έλεγχο των οσµών. Για να διασφαλιστεί ότι στο υλικό δε δηµιουργούνται «ψυχρά» σηµεία όπου δεν επιτυγχάνεται ο επιθυµητός συνδυασµός θερµοκρασίαςχρόνου για την υγιεινοποίησή του, µετά την πάροδο µιας εβδοµάδος, το υλικό µεταφέρεται σε άλλο βιοκελί. Ωρίµανση: Το σταθεροποιηµένο compost µεταφέρεται σε ανοικτό στεγανοποιηµένο χώρο (µε µπετόν) για την ωρίµανση του, η οποία διαρκεί περίπου 2 µήνες. Στο στάδιο αυτό το compost αναστρέφεται κατά µέσο όρο µια φορά την εβδοµάδα. Κοσκίνιση: Το ώριµο compost κοσκινίζεται πριν από τη συσκευασία του. Το λεπτόκοκκο υλικό είναι συνήθως τάξης µεγέθους 10-15mm. Ακολουθεί η συσκευασία του ή η χύδην πώλησή του. Εικόνα ζ: Βιοκελί κοµποστοποίησης ( Στα συστήµατα µε δεξαµενές και τράπεζες κοµποστοποίησης, το προς κοµποστοποίηση υλικό εισέρχεται σε µεγάλα κτίρια που διαθέτουν παραλληλόγραµµες δεξαµενές µεγάλου µήκους από µπετόν ή µεγάλες τράπεζες όπου το υλικό τοποθετείται σε ένα συνεχές στρώµα και αναστρέφεται τµηµατικά µέσω κατάλληλου εξοπλισµού. Το υλικό αναδεύεται µηχανικά και µετακινείται σταδιακά από την είσοδο προς την έξοδο του κτιρίου µέσω περιστρεφόµενων τυµπάνων, ατέρµονων κοχλιών κ.α. Η επεξεργασία και µετακίνηση του υλικού ολοκληρώνεται σε 2-3 εβδοµάδες. CONFIDENTIAL 79

80 Εκτός από την ανάδευση, συνήθως υπάρχουν και συστήµατα δυναµικού αερισµού. Εικόνα η: Κλειστό οριζόντιο σύστηµα κοµποστοποίησης σε τράπεζες (Λάλας & συν., 2007) Τα περιστρεφόµενα τύµπανα είναι κυλινδρικοί, µεταλλικοί βιοαντιδραστήρες συνεχούς ροής. Πρόκειται για συστήµατα υψηλού κόστους που χρησιµοποιούνται συνήθως για την πρώτη φάση έντονης βιολογικής δραστηριότητας της κοµποστοποίησης η οποία ακολουθείται από επεξεργασία σε δεξαµενές ή τράπεζες κοµποστοποίησης. Εικόνα θ: Κλειστό οριζόντιο σύστηµα κοµποστοποίησης σε περιστρεφόµενα τύµπανα (Λάλας & συν., 2007) Κλειστά συνεχή συστήµατα ταχείας κοµποστοποίησης To σύστηµα Rocket H εταιρεία Accelerated Compost Ltd. έχει αναπτύξει τη σειρά κλειστών µηχανικών συστηµάτων ταχείας κοµποστοποίησης Rocket. Πρόκειται για συστήµατα συνεχούς λειτουργίας, δηλαδή είναι σχεδιασµένα να δέχονται καθηµερινά οργανικά απορρίµµατα προς κοµποστοποίηση ενώ καθηµερινά από CONFIDENTIAL 80

81 την έξοδο τους µπορεί να λαµβάνεται έτοιµο σταθεροποιηµένο από υγειονοµικής απόψεως υλικό τύπου compost. Η τροφοδοσία της συσκευής γίνεται από ειδική χοάνη στο πάνω µέρος της και το υλικό τροφοδοσίας της ενδείκνυται να αποτελείται από πράσινα και καφέ οργανικά απορρίµµατα σε ίσες αναλογίες. Στο εσωτερικό της συσκευής υπάρχει ατέρµονας κοχλίας ο οποίος ανακινεί το υλικό επιτυγχάνοντας τον αερισµό του ενώ παράλληλα το προωθεί προς την έξοδο. Ολόκληρη η συσκευή είναι θερµικά µονωµένη για την διατήρηση της θερµότητας που αναπτύσσεται κατά την κοµποστοποίηση (η θερµοκρασία ανέρχεται πάνω από τους 70 ο C). Το απαραίτητο ποσοστό περιεχόµενης υγρασίας του υλικού (~65%) επιτυγχάνεται µέσω της κλίσεως της συσκευής, η οποία αναγκάζει τα υγρά να συγκεντρώνονται στο κάτω µέρος της. Η συσκευή διαθέτει επίσης σύστηµα απορροής υδάτων. Ο χρόνος παραµονής του υλικού είναι 14 ηµέρες. Για την εφαρµογή του υλικού σε φυτά, είναι απαραίτητη η περαιτέρω ωρίµανση του ή η επεξεργασία του µε ειδικό ενζυµατικό σκεύασµα. Εικόνα ι: Κλειστό σύστηµα ταχείας κοµποστοποίησης Rocket ( Το σύστηµα advcomposter Το σηµαντικό πλεονέκτηµα του θερµόφιλου συστήµατος ταχείας κοµποστοποίησης advcomposter είναι ότι παράγει compost το οποίο µπορεί να εφαρµοστεί απευθείας σε φυτά, χωρίς να απαιτείται επιπλέον στάδιο επεξεργασίας. Η συσκευή χρησιµοποιεί την τεχνολογία των περιστρεφόµενων τυµπάνων. Εντός αυτής πραγµατοποιούνται οι παρακάτω διεργασίες: ανάµιξη, ζύµωση, ξήρανση, υγιεινοποίηση και παλετοποίηση. Ο χρόνος παραµονής του υλικού στη συσκευή είναι µια εβδοµάδα ενώ η δυναµικότητά της κυµαίνεται από 1-20tn οργανικών απορριµµάτων την εβδοµάδα παράγοντας kg compost την ηµέρα. CONFIDENTIAL 81

82 Το σύστηµα HOTROT Τα κλειστά συστήµατα κοµποστοποίησης της σειράς HOTROT κατασκευάζονται σε διάφορες διαστάσεις και δυναµικότητες, αναλόγως του τελικού χρήστη. Η κοµποστοποίηση λαµβάνει χώρα σε εντελώς κλειστό µεταλλικό κελί το οποίο διαθέτει σύστηµα µηχανικής ανάδευσης (περιστρεφόµενος εσωτερικός άξονας). Η τεχνολογία αυτή διασφαλίζει την καλή ανάµιξη του προς κοµποστοποίηση υλικού ώστε το πορώδες να κυµαίνεται συνεχώς στα επιθυµητά επίπεδα και να µη δηµιουργούνται «ψυχρά» σηµεία και την καλή κυκλοφορία του αέρα ενώ παράλληλα µειώνεται και η ανάγκη κοσκίνισης του τελικού προϊόντος. Ο χρόνος παραµονής του υλικού στη συσκευή κυµαίνεται από ηµέρες ενώ η λειτουργία της συσκευής µπορεί να είναι συνεχής ή ασυνεχής. Για τον έλεγχο των ανεπιθύµητων οσµών, στο εσωτερικό της συσκευής δηµιουργείται αρνητική πίεση αέρα ο οποίος διοχετεύεται σε βιοφίλτρο πριν την απελευθέρωσή του. Λόγω του περιστρεφόµενου άξονα, οι ανάγκες σε ροή αέρα στο εσωτερικό της συσκευής είναι µικρότερες σε σχέση µε άλλα κλειστά συστήµατα κοµποστοποίησης µε αποτέλεσµα και οι προς επεξεργασία απαγόµενες ποσότητες αέρα να είναι σηµαντικά µικρότερες. Στον πίνακα α παρουσιάζονται τα κυριότερα χαρακτηριστικά των µοντέλων της σειράς HotRot Πίνακας α: Κλειστά συστήµατα κοµποστοποίησης HotRot ( HotRot 1206 HotRot 1509 HotRot1811 HotRot3518 ιαστάσεις (m) υναµικότητα (tn αποβλ./ day) Εφαρµογή 7,15x1,40x2,70 10,63x1,92x2,12 12,8x2,17x2,33 22x4,92x4,25 0,2-0,5 0,8-1,5 1,8-2, Ξενοδοχεία, µονάδες µαζικής εστίασης Μικρές κοινότητες/ δήµοι Μεσαίες κοινότητες/ δήµοι Μεγάλες κοινότητες/ δήµοι Συστήµατα διαχωρισµού compost Για να διασφαλιστεί η κατά το δυνατόν υψηλότερη ποιότητα του παραγόµενου compost, ως καλή πρακτική θεωρείται η αποµάκρυνση ξένων ανεπιθύµητων υλών από αυτό πριν ή µετά τον τεµαχισµό του υλικού προς κοµποστοποίηση. Το πλήθος και η ποσότητα των ανεπιθύµητων ξένων υλών που απαντούν στο υλικό τροφοδοσίας µιας µονάδας κοµποστοποίησης εξαρτάται από τη µέθοδο διαλογής των οργανικών απορριµµάτων που ακολουθήθηκε. Ρεύµα που προέρχεται από διαλογή στην πηγή είναι σαφώς πιο καθαρό από ρεύµα που προέρχεται από µηχανική διαλογή. CONFIDENTIAL 82

83 Για την αποµάκρυνση ξένων υλών σχετικά µεγάλου µεγέθους συχνά γίνεται χειρωνακτική διαλογή. Για την αποµάκρυνση µεταλλικών, πλαστικών και γυάλινων ξένων υλών από το οργανικό υλικό συχνά χρησιµοποιούνται οπτικοί διαχωριστές µε υπέρυθρη ακτινοβολία ή οπτικοί διαχωριστές που διαθέτουν και µαγνήτες για την αποµάκρυνση των σιδηρούχων ξένων υλών. Οι διαστάσεις των σωµατιδίων των ξένων υλών κυµαίνονται από mm. Εικόνα ια: Σύστηµα οπτικού διαχωρισµού εταιρείας Pellenc ( Ανοικτά συστήµατα (σειράδια) Τα σειράδια είναι επιµήκεις σωροί οργανικών κοµποστοποιήσιµων απορριµµάτων τα οποία γυρίζονται τακτικά κατά τη διάρκεια κοµποστοποίησής τους για να αυξηθεί το πορώδες τους και η οµοιογένεια τους. Πρόκειται για συστήµατα πολύ χαµηλότερου κόστους σε σχέση µε τα κλειστά αλλά έχουν το µειονέκτηµα των οσµών. Παράµετροι που υπεισέρχονται στο σχεδιασµό τους είναι το ότι η επιφάνεια πρέπει να είναι επιστρωµένη, να υπάρχει σύστηµα αποχέτευσης και ύδρευσης και ο τρόπος αερισµού τους. Βέλτιστο ύψος θεωρείται το 1,5-3 m, αφού σε µικρότερα ύψη υπάρχουν µεγάλες απώλειες θερµότητας. Το πλάτος του σειραδιού κυµαίνεται γύρω στα 3,5 m αν και ο παράγοντας αυτός δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο στην απόδοση της διεργασίας. Το µήκος επιλέγεται συνήθως ως η ισοδύναµη παραγωγή µιας µέρας. Υπάρχουν διάφοροι τύποι σειραδιών όπως οι αναδευόµενοι σωροί, οι στατικοί σωροί, οι στατικοί σωροί µε απορρόφηση αέρα, µε εµφύσηση αέρα ή µε µεταβαλλόµενο αερισµό (απορρόφηση και εµφύσηση) καθώς και µε σύστηµα ελέγχου της θερµοκρασίας. CONFIDENTIAL 83

84 Στους αναδευόµενους σωρούς πραγµατοποιείται αναστροφή των σειραδιών µε φορτωτές ή µε ειδικά µηχανήµατα αναστροφής ανά τακτά χρονικά διαστήµατα (1-2 φορές κατά τη διάρκεια της µικροβιακής ανάπτυξης). Απαντούν τόσο απλά όσο και σύνθετα αυτοµατοποιηµένα µηχανήµατα αναστροφής του compost, των οποίων ο σχεδιασµός επίσης εξαρτάται και από το σχήµα των σειραδιών (τριγωνικό, τραπεζοειδές). Εικόνα ιβ: Εξάρτηµα για ανάστροφή σειραδιού ( Εικόνα ιγ: Μηχάνηµα αναστροφής σειραδιού ( Εικόνα ιδ: Μηχάνηµα αναστροφής τραπεζοειδών σειραδιών ( CONFIDENTIAL 84

85 Εικόνα ιε: Μηχάνηµα αναστροφής τριγωνικών σειραδιών ( Στα συστήµατα στατικών σωρών χρησιµοποιείται εξαναγκασµένος αερισµός για καλύτερο έλεγχο της θερµοκρασίας και της περιεκτικότητας σε οξυγόνο του υλικού. Για τον έλεγχο των οσµών στα συστήµατα κοµποστοποίησης µε σειράδια, µια λύση που συχνά επιστρατεύεται είναι οι αντλίες αέρα οι οποίες απάγουν τον αέρα από το κάτω µέρος του σωρού (άρα και τις οσµές) και τον διοχετεύουν σε ειδικά βιοφίλτρα που απορροφούν οσµές από άνθρακα και ξύλο. Εικόνα ιστ: Σύστηµα απαγωγής αερίων σε σειράδια ( Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Νοµοθεσία, απαγορεύεται η κοµποστοποίηση αποβλήτων που περιέχουν υπολείµµατα κρέατος και κουζίνας σε σειράδια που είναι εντελώς ανοικτά (θα πρέπει να διαθέτουν κάποιου είδους στέγαση). CONFIDENTIAL 85

86 Εικόνα ιζ: Ανοικτό σύστηµα κοµποστοποίησης σε σειράδια ( Πριν τη συσκευασία ή τη χύδην πώλησή του, το compost κοσκινίζεται ενώ σε κάποιες περιπτώσεις υφίσταται ελαφρά ξήρανση σε περιστρεφόµενους ξηραντήρες για τη µείωση του ποσοστού της περιεχόµενης υγρασίας του. Για την κοσκίνιση του compost χρησιµοποιούνται συνήθως κινητά (µικρότερης δυναµικότητος) ή στατικά περιστρεφόµενα τύµπανα κοσκίνισης. Εικόνα ιη: Κινητό περιστρεφόµενο τύµπανο κοσκίνισης ( CONFIDENTIAL 86

87 Εικόνα ιθ : Στατικό περιστρεφόµενο τύµπανο κοσκίνισης ( Οικιακή κοµποστοποίηση Στην οικιακή κοµποστοποίηση τα οργανικά απορρίµµατα που παράγονται από τους πολίτες χρησιµοποιούνται για την παραγωγή βιολιπάσµατος από τους ίδιους, δηλαδή πραγµατοποιείται κοµποστοποίηση στην πηγή. Για να γίνει αυτό χρησιµοποιούνται ειδικοί κάδοι κοµποστοποίησης. Το παραγόµενο κοµπόστ µπορεί να χρησιµοποιηθεί σαν: Εδαφοβελτιωτικό Λίπασµα για το γκαζόν Συµπλήρωµα στο χώµα των γλαστρών Για τον γενικό εµπλουτισµό του εδάφους, ο ιδανικός χρόνος για την τοποθέτηση του κοµπόστ είναι 2-4 εβδοµάδες πριν το φύτεµα. Για τη βελτίωση της γονιµότητας άγονου εδάφους, το κόµποστ εφαρµόζεται στο έδαφος το φθινόπωρο. Μετά την ολοκλήρωση της κοµποστοποίησης, ενδείκνυται να περάσει το κόµποστ από κόσκινο και έπειτα να αφεθεί για ωρίµανση για 2-3 εβδοµάδες. Υπάρχει πληθώρα συστηµάτων οικιακής κοµποστοποίησης τα οποία διαφοροποιούνται ως προς τα τεχνικά χαρακτηριστικά τους, το είδος του υλικού που επεξεργάζονται, το αν ενδείκνυνται για εσωτερική ή εξωτερική χρήση κ.α. Συστήµατα κοµποστοποίησης αυλής Για τη κοµποστοποίηση πράσινων απορριµµάτων κήπων (φύλλα, κλαδιά, κ.α.) αλλά και απορριµµάτων κουζίνας χρησιµοποιούνται διάφοροι τύποι κάδων που στηρίζονται στην ίδια αρχή λειτουργίας αλλά προσφέρουν διαφορετικά οφέλη CONFIDENTIAL 87

88 ως προς την κοµποστοποίηση, σε σχέση µε το χρόνο επεξεργασίας και την ποιότητα του τελικού προϊόντος. Οι κάδοι αυλής µπορούν να τοποθετηθούν σε οποιοδήποτε σηµείο, πάντα σε σχέση µε το σχεδιασµό του εκάστοτε κάδου. Έτσι ένας κάδος µπορεί να τοποθετηθεί κάτω από µια βεράντα για προφύλαξη από τις καιρικές συνθήκες ή σε ανοιχτό χώρο. Κάδοι αυλής µπορούν να κατασκευαστούν πολύ εύκολα µε απλά και φθηνά υλικά και από τον ίδιο τον πολίτη. Κάθε είδος κάδου κατασκευάζεται πάντα σε σχέση µε τις ανάγκες του εκάστοτε νοικοκυριού αλλά και τα είδη των απορριµµάτων που οδηγούνται προς κοµποστοποίηση. Μια τέτοια περίπτωση είναι οι απλοί κάδοι σκουπιδιών που µετά από κατάλληλη µετατροπή µπορούν να χρησιµοποιηθούν για κοµποστοποίηση. Για τη µετατροπή ενός απλού οικιακού κάδου σκουπιδιών σε κάδο κοµποστοποίησης, κόβεται το κάτω µέρος του δοχείου και ανοίγονται µερικές οπές στο πλάι για κατάλληλο αερισµό. Ο κάδος θάβεται στο έδαφος σε ένα συγκεκριµένο βάθος. Γίνεται συνεχής έλεγχος της περιεχόµενης υγρασίας µέσα στο κάδο και συχνές αναδεύσεις των υλικών. Εικόνα κ : Χρήση απλού κάδου σκουπιδιών για κάδο κοµποστοποίησης (LIFE Project COMWASTE) Ξύλινες παλέτες µπορούν επίσης να χρησιµοποιηθούν για τη κατασκευή ενός κάδου κοµποστοποίησης. Όπως παρατηρείται και στην εικόνα κα, τα ξύλα συνδέονται µεταξύ τους και τοποθετούνται στο έδαφος. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί κάποιο είδος χαλιού σαν οροφή για την αποφυγή εισχώρησης νερών βροχής. CONFIDENTIAL 88

89 Εικόνα κα: Κάδος κοµποστοποίησης από ξύλα (LIFE Project COMWASTE) Ένα άλλο απλό παράδειγµα κάδου κοµποστοποίησης µπορεί να κατασκευαστεί χρησιµοποιώντας συρµατόπλεγµα. Εικόνα κβ: Κάδος κοµποστοποίησης από σύρµα (LIFE Project COMWASTE) Τέλος, όσο αφορά τους κάδους κοµποστοποίησης- ιδιοκατασκευές, µπορούν να χρησιµοποιηθούν και δύο ή τρεις κάδοι στη σειρά. Έχοντας στη σειρά διαδοχικούς κάδους, δίδεται η ευχέρεια να χρησιµοποιούνται για διαφορετικές λειτουργίες κάθε φορά. Σε ένα διπλό σύστηµα, µπορεί ο ένας κάδος να χρησιµοποιείτε ως προαποθηκευτικός χώρος των απορριµµάτων ενώ ο άλλος να λειτουργεί σαν κοµποστοποιητής. Σε ένα τριπλό σύστηµα, ο τρίτος κάδος µπορεί να χρησιµοποιηθεί σαν χώρος αποθήκευσης του τελικού προϊόντος. Εικόνα κγ: Ξύλινοι κάδοι κοµποστοποίησης σε σειρά (LIFE Project COMWASTE) Στο εµπόριο διατίθενται διάφορα συστήµατα κοµποστοποίησης τα οποία ανάλογα µε το σχήµα και τον τεχνολογικό εξοπλισµό τους, παράγουν σταθεροποιηµένο προϊόν διαφορετικών ποιοτήτων. Τα περισσότερα από αυτά κατασκευάζονται από ανακυκλώσιµο πλαστικό. CONFIDENTIAL 89

90 Ένα από τα πιο συνηθισµένα είναι το σύστηµα σφαιρικού κάδου. Πρόκειται για ένα απλό κάδο από πλαστικό. Ο µεγάλος όγκος του σφαιρικού αυτού κάδου δίδει τη δυνατότητα να συγκρατεί θερµότητα απαραίτητη για τις βιολογικές διεργασίες των µικροοργανισµών. Ο µεγάλος αριθµός των ανοιγµάτων στο κορµό του κάδου δίδουν τον απαιτούµενο αερισµό για την ορθή λειτουργία του. Η µέθοδος χρήσης του είναι πολύ απλή. Γεµίζεται µε οργανικά απορρίµµατα και ανακινείται κάθε 5-10 µέρες (δε χρειάζεται ανάδευση µε το χέρι, απλά ο κάδος σπρώχνεται για να κάνει µερικές περιστροφές). Εικόνα κδ: Σύστηµα σφαιρικού κάδου (LIFE Project COMWASTE) Μια παραλλαγή είναι το σύστηµα κυλινδρικού κάδου. Ο πλαστικός κάδος είναι κατασκευασµένος από 50% ανακυκλώσιµο υλικό και στηρίζεται πάνω σε µια ειδική βάση, στην οποία µπορεί να περιστρέφεται. Το εσωτερικό του βαρελιού αποτελείται από οκτώ πτερύγια όπου κατά την περιστροφή βοηθούν στο τεµαχισµό του υλικού. Ο κάδος διαθέτει ειδική κατασκευή µε διπλά τοιχώµατα ώστε να µπορεί να διατηρεί τη θερµοκρασία στην επιθυµητή τιµή. Οι τρύπες στα τοιχώµατα βοηθούν στο κατάλληλο αερισµό και αποστράγγιση όταν αυτό είναι αναγκαίο. Εικόνα κε: Σύστηµα κυλινδρικού κάδου (LIFE Project COMWASTE) Ένα µηχανικό σύστηµα κοµποστοποίησης αυλής είναι το σύστηµα earth machine. Ο κάδος τοποθετείται στο έδαφος και η ειδική κατασκευή του παρέχει πλεονεκτήµατα όπως τη µη ανάγκη ανάδευσης του υλικού, τη προστασία από CONFIDENTIAL 90

91 τις καιρικές συνθήκες (βροχή, ήλιο). Έχει κατάλληλη θύρα στο επάνω µέρος έτσι ώστε να γίνεται πιο εύκολα η εισαγωγή νέου φρέσκου υλικού προς κοµποστοποίηση Εικόνα κστ : Σύστηµα earth machine (LIFE Project COMWASTE) Άλλο µηχανικό σύστηµα είναι ο κάδος τύπου βαρελιού. Ο κάδος αυτός έχει σχεδιαστεί ειδικά για τη παραγωγή στερεού και υγρού λιπάσµατος. Έχει επαρκή αερισµό µέσω των οπών που υπάρχουν, ειδική πόρτα εισόδου των υλικών, η βάση έχει την ευχέρεια να συλλέγει έως 5 gallons υγρού λιπάσµατος. Εικόνα κζ : Κάδος τύπου βαρελιού (LIFE Project COMWASTE) Ο κάδος τύπου hot composter έχει σχεδιασθεί ειδικά για περιοχές που παρατηρούνται χαµηλές θερµοκρασίες και έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται όλα τα βιοαποδοµήσιµα οικιακά απορρίµµατα. Το ειδικό σύστηµα αερισµού βοηθά στο να επιτυγχάνονται µεγάλες θερµοκρασίες και να παρέχεται επαρκής ποσότητα οξυγόνου. CONFIDENTIAL 91

92 Εικόνα κη: Κάδος τύπου hot composter (LIFE Project COMWASTE) Το σύστηµα επικλινούς τύπου είναι σχεδιασµένο έτσι ώστε το πάνω µέρος του επικλινούς κάδου να είναι διάφανο για να εισέρχεται το ηλιακό φως. Ο σχεδιασµός του είναι κατάλληλος για συνεχή αερισµό από τα κατώτερα προς τα ανώτερα στρώµατα. Εικόνα κθ: Σύστηµα επικλινούς τύπου (LIFE Project COMWASTE) Ο κάδος ορθογωνικής διατοµής έχει ορθογώνιο σχήµα και είναι κατασκευασµένος από ειδικά µονωτικό υλικό το οποίο έχει τις ιδιότητες να προστατεύει από τις καιρικές συνθήκες. Έχει δύο θύρες για ευκολότερη πρόσβαση στο περιεχόµενό του. Εικόνα λ: Κάδος ορθογωνικής διατοµής (LIFE Project COMWASTE) CONFIDENTIAL 92

93 Ο κάδος εξαγωνικής διατοµής φέρει ειδικό µηχανισµό για ανάδευση και τεµαχισµό του οργανικού υλικού. Είναι κατασκευασµένος από ανακυκλώσιµο πλαστικό το οποίο είναι ανθεκτικό στις αλλαγές των καιρικών συνθηκών. ιαθέτει µεγάλο αριθµό οπών που βοηθούν στον κατάλληλο αερισµό του περιεχοµένου του. Το κόσκινο που βρίσκεται στο κάτω µέρος του κάδου βοηθά στο διαχωρισµό του τελικού κόµποστ. Εικόνα λα: Κάδος εξαγωνικής διατοµής (LIFE Project COMWASTE) Τέλος παρουσιάζεται και το µηχανικό σύστηµα περιστρεφόµενου κάδου του οποίου ο κάδος περιστρέφεται πάνω σε µια σταθερή βάση. Εικόνα λβ: Σύστηµα περιστρεφόµενου κάδου (LIFE Project COMWASTE) Συστήµατα κοµποστοποίησης εσωτερικού χώρου Οι κάδοι εσωτερικού χώρου διαφέρουν από αυτούς που τοποθετούνται στο εξωτερικό των σπιτιών στο ότι είναι πάντα κλειστά και σύνθετα µηχανικά συστήµατα, για την αποφυγή εκποµπής οσµών εντός του κλειστού χώρου. Μπορούν να τοποθετηθούν ανάλογα µε το σχεδιασµό τους σε υπόγεια, σε φωταγωγούς, στη κουζίνα, σε πλυσταριό και αλλού. CONFIDENTIAL 93

94 Εικόνα λγ: Σύστηµα κοµποστοποίησης εσωτερικού χώρου (LIFE Project COMWASTE) Στο σύστηµα που παρουσιάζεται στην εικόνα λγ απορρίµµατα κουζίνας και νερό τοποθετούνται στο κεντρικό τύµπανο (drum) του κάδου. Το τύµπανο περιστρέφεται µε τη βοήθεια ενός µοχλού ανάδευσης παρέχοντας έτσι τον κατάλληλο αερισµό και διατηρώντας την υγρασία εντός του τύµπανου στα επιθυµητά επίπεδα. Κατά τη περιστροφή, το περιεχόµενο µετακινείται πίσω, προς το εσωτερικό τύµπανο και ακολούθως πέφτει στο κάτω µέρος όπου παραµένει το τελικό προϊόν. Για την αποφυγή περίσσειας υγρασίας ο κάδος είναι εφοδιασµένος µε ένα κόσκινο όπου διαχωρίζεται το στερεό προϊόν από το υγρό. Αν κατά τη διάρκεια της κοµποστοποίησης παρατηρηθεί ότι το προϊόν είναι πολύ ξηρό τότε προστίθεται νερό. Για την αποφυγή οσµών ο κάδος εφοδιάζεται µε ένα µικρό ανεµιστήρα όπου µε τη βοήθεια αεραγωγού οι διάφορες οσµές αποµακρύνονται εκτός του κλειστού χώρου. Στο σύστηµα που παρουσιάζεται στην εικόνα λδ ένα microchip ελέγχει τη θερµοκρασία, την υγρασία, τον αερισµό και την ανάµιξη του οργανικού κλάσµατος. Ο έλεγχος αυτός µπορεί να µειώσει το χρόνο κοµποστοποίησης από σε µερικές βδοµάδες. Ακόµη ο κάδος είναι εξοπλισµένος µε ειδικό φίλτρο για τη συλλογή των ανεπιθύµητων οσµών. Ο κάδος είναι σχεδιασµένος να λειτουργεί συνεχώς και αυτοµατοποιηµένα, και είναι ικανοποιητικός για την κάλυψη των αναγκών µιας οικογένειας 5 ατόµων ηµερησίως. Απαιτείται να εκκενώνεται περιοδικά το κάτω µέρος του κάδου. Για τη λειτουργία του ο κάδος καταναλώνει λίγο ηλεκτρικό ρεύµα και έχει τις διαστάσεις ενός κάδου κουζίνας (76*53*25cm). Το βάρος του (άδειος) ανέρχεται στα 10Kg. CONFIDENTIAL 94

95 Εικόνα λδ: Σύστηµα κοµποστοποίησης εσωτερικού χώρου (LIFE Project COMWASTE) Τέλος, ένα σύνθετο σύστηµα οικιακής κοµποστοποίησης εσωτερικού χώρου παρουσιάζεται στην εικόνα λε. Η λειτουργία του βασίζεται στο καλό σχεδιασµό του κάδου αλλά και στην προσθήκη κατάλληλου µικροβιακού πληθυσµού (compost accelerator), που επιταχύνει τις δράσεις βιοαποδόµησης του οργανικού υλικού (µετατροπή του σε κόµποστ µέσα σε λιγότερο από δύο βδοµάδες). Ο κοµποστοποιητής είναι κατασκευασµένος από πλαστικό υλικό. Έχει διαστάσεις 40*40*38cm, χωρητικότητα 18m 3, ζυγίζει µόνο 2,3 kg και έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται 5 Kg απορριµµάτων την εβδοµάδα. Μέσα στο κάδο υπάρχει ένα καπάκι όπου συλλέγεται το νερό που εξατµίζεται και έτσι αποφεύγεται η ξήρανση του προϊόντος. Ακόµη υπάρχουν φίλτρα ενεργού άνθρακα για δέσµευση των οσµών. Ένα πλαστικό δοχείο υπάρχει κάτω από το κάδο για τη συλλογή του υγρού δείγµατος που παράγεται κατά τη διάρκεια της κοµποστοποίησης. Εικόνα λε: Σύστηµα κοµποστοποίησης εσωτερικού χώρου (LIFE Project COMWASTE) CONFIDENTIAL 95