ΑΣΥΡΜΑΤΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ M-COMMERCE

Transcript

1 ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ & ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΑΣΥΡΜΑΤΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ M-COMMERCE ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΤΣΑΒΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Δρ. ΣΥΡΜΑΚΕΣΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΜΠΟΡΙΟ ΜΕΣΩ ΦΟΡΗΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Η σχέση μεταξύ επιχειρήσεων και τεχνολογίας Επιχειρηματικά Μοντέλα Κινητό Εμπόριο (Mobile Commerce, M-commerce) Κινητό Διαδίκτυο Ποιές αλλαγές επέφερε το m-commerce Εμπόδια στο M-commerce ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ Η εξέλιξη των ασύρματων υπολογιστών Πρώτη γενιά Δεύτερη γενιά Τρίτη γενιά Τηλεπικοινωνίες και Δίκτυα Τύποι Μέσων Μετάδοσης σε Τηλεπικοινωνίες Οριοθετημένα μέσα μετάδοσης Μη οριοθετημένα μέσα μετάδοσης Υποδομές Επικοινωνιών Δικτύων Υλοποίηση δικτύου Εξυπηρετητές αρχείων (File Servers) Εξυπηρετητές τερματικών (Terminal Servers) Προσωπικοί υπολογιστές (PC) Σταθμοί εργασίας (Workstations) Έξυπνες τερματικές συσκευές (X Terminals) Απλές τερματικές συσκευές (Dummy Terminals) Πομποδέκτες (Transceivers) Επαναλήπτες (Repeaters) Γέφυρες (Bridges) Κατανεμητής καλωδίων (Hub) Δρομολογητές (Routers) Μεταγωγέας (Switch) Πύλες (Gateways) Ασύρματα σημεία πρόσβασης Φορητά τερματικά Τοπολογίες Δικτύων Τοπολογία διαύλου Τοπολογία δακτυλίου Τοπολογία αστέρα Τοπολογία δέντρου: Τοπολογία πλέγματος Ad hoc ασύρματα δίκτυα Piconet

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Το Μοντέλο Αναφοράς του International Standard Organization Αρχιτεκτονική του OSI Transport Control Protocol/Internet Protocol (TCP/IP) Το πρωτόκολλο WAP Η αρχιτεκτονική του WAP Το επίπεδο Wireless Application Environment (WAE) Το επίπεδο Wireless Session Protocol (WSP) Το επίπεδο Wireless Transaction Protocol (WTP) Το επίπεδο Wireless Transport Layer Security (WTLS) Το επίπεδο Wireless Transport Layer (WTL) Το επίπεδο Φορέα (Network Layer) Η λειτουργία του WAP imode Σύγκριση WAP και imode ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΑΣΥΡΜΑΤΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΦΟΡΗΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ XML Εισαγωγή Τι είναι η XML Διαφορές μεταξύ XML και HTML Η γλώσσα xhtml Παράδειγμα XHTML σε σύγκριση με την HTML Η γλώσσα WML Κάρτες και Σύνολα καρτών Παράδειγμα WML Η σύγκλιση των WML και xhtml JAVA Ιστορία Από την Oak στη Java Τα χαρακτηριστικά της Java H εικονική μηχανή της Java Ο συλλέκτης σκουπιδιών (Garbage Collector) Επιδόσεις Λεπτομέρειες υλοποίησης Οργάνωση του κώδικα Package GUI Package UtilityFiles Package WebService Η WML Script μέσα στο περιβάλλον WAP Απαιτήσεις λειτουργικών συστημάτων για φορητές συσκευές Ασύρματη δικτύωση Υπολογιστές ανεξάρτητοι από τοποθεσία Φυσικοί περιορισμοί συσκευών Αυξημένα επίπεδα αστάθειας στο περιβάλλον Διαφορές ως προς την ψυχολογική ανοχή στις μικρές συσκευές Η JVM (Java Virtual Machine)

4 4.9. Λειτουργικά Συστήματα για φορητές συσκευές Palm OS Symbian OS Microsoft Embedded Windows Συγκρίσεις πλατφορμών κινητής τηλεφωνίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΙΑΣ INTERNET WAP ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΣ Βήμα 1 Λήψη ενός προσομοιωτή Βήμα 2 Δημιουργία και ανάπτυξη μιας τοποθεσίας WAP ή xhtml Βήμα 3 Εγγραφή και δημοσίευση μιας WAP τοποθεσίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΑΣΥΡΜΑΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ Η Εξέλιξη των Δικτύων Περιοχής Προσωπικός Λειτουργικός Χώρος Προσωπικό Δίκτυο Πληροφοριακή Συσκευή Χαρακτηριστικά Περιβάλλοντος Τοπικά Δίκτυα Network Backbone Fibre Distributed Data Interface (FDDI) Ethernet Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection (CSMA/CD) Ασύρματα Τοπικά Δίκτυα Βασικά πρότυπα ασύρματων τοπικών δικτύων Ασύρματο Ethernet IEEE b g a HiperLAN Τεχνολογία Bluetooth Έναρξη και Διατήρηση Ασύρματων Συνδέσεων Ασύρματες Καταστάσεις Επικοινωνίας Δημιουργία Συνδέσεων Δικτύου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ M-COMMERCE Προϊόντα και υπηρεσίες του M-commerce Ανταλλαγή Μηνυμάτων WAP Ώθησης και Έλξης Προφίλ Ώθησης Cookies για Προφίλ MMS: Multimedia Messaging Service Τι είναι τα MMS Περιεχόμενο των MMS Η Υπηρεσία Multimedia Messaging Διαφορές MMS και SMS Διαφορές MMS και EMS Δημιουργία ενός MMS

5 7.6. Υπηρεσίες που προσφέρουν οι Βασικές Πλατφόρμες Υπηρεσίες ψηφιακών περιεχομένων Προϊόντα σε ψηφιακά περιεχόμενα Υπηρεσίες M-commerce για Καταναλωτές Ηλεκτρονικές Πληρωμές και Ηλεκτρονικό Χρήμα (e-money) M-payment Συμμετέχοντες σε ένα m-payment μοντέλο Χαρακτηριστικά m-payment Μέθοδος ρύθμισης συναλλαγής Τύπος συναλλαγής Κινητές Ηλεκτρονικές Τραπεζικές Συναλλαγές (Mobile Banking) Το Mobile Banking στην Ελλάδα Ασφάλεια των τραπεζικών συναλλαγών Υπηρεσίες M-commerce για Επιχειρήσεις Ασύρματες υπηρεσίες «από επιχείρηση σε επιχείρηση» Ασύρματες υπηρεσίες «από επιχείρηση σε πελάτη» Κινητικότητα και Θέση Global Positioning System (GPS) Λειτουργικά μέρη Τρόπος λειτουργίας του GPS Εντοπισμός θέσης κινητών δικτύων Τριγωνοποίηση θέσης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΤΟ ΚΟΣΜΟ Γενικά Θέματα Ασφάλειας Τι ονομάζουμε ασφάλεια Πολιτικές ασφάλειας Κρυπτογράφηση Ασύρματη ασφάλεια δικτύου Περιβάλλοντα δικτύων Ασφάλεια Ασύρματων Δικτύων Ευρείας Περιοχής 3G Διαδικαστική Απάτη / Τεχνική Απάτη Λειτουργίες Ασφάλειας Ασύρματων Τοπικών Δικτύων ΙΕΕΕ b Service Set IDentifier (SSID) Το Πρωτόκολλο Αυθεντικοποίησης Wired Equivalent Privacy (WEP) Ασφάλεια στο Bluetooth και στα Προσωπικά Δίκτυα Ευπαθή σημεία των ad hoc δικτύων Κίνδυνοι στο Bluetooth Η διαδικασία Bluetooth και τα ευπρόσβλητα σημεία του Ασφάλεια Ζώνης Βάσης Bluetooth Ασφάλεια Μικρών Συσκευών Προστασία των δεδομένων Οι ιοί των φορητών συσκευών SET (Secure Electronic Transactions) Ορισμός Προδιαγραφές Συστατικά Στοιχεία του SET Secure Sockets Layer (SSL)

6 8.10. Παροχή Ποιότητας Υπηρεσιών στα Ασύρματα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ m-banking ALPHA BANK Εισαγωγή στο σύστημα m-banking της Alpha Bank Εξερεύνηση του βασικού μενού επιλογών Ερωτήσεις Μεταφορές Πληρωμές Έξοδος Πρακτικές συμβουλές ασφαλείας ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία με θέμα «Ασύρματες Τεχνολογίες Κινητού Εμπορίου» εκπονήθηκε στα πλαίσια των πτυχιακών εργασιών του τμήματος Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και την Οικονομία του Α.Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να παρουσιάσει τι ακριβώς είναι το κινητό εμπόριο, τα πεδία εφαρμογής του, ποια είναι τα προβλήματα που μπορούν να παρουσιαστούν από την χρήση του, ποιές είναι οι τεχνολογίες με τις οποίες υλοποιείται και πως διασφαλίζεται η αξιοπιστία του. Το Κεφάλαιο 1 αναφέρεται στις βασικές έννοιες του κινητού εμπορίου. Το Κεφάλαιο 2 κάνει μια εισαγωγή στις βασικές έννοιες της επικοινωνίας. Το Κεφάλαιο 3 παρουσιάζει τα πρωτόκολλα επικοινωνιών διαδικτύου. Το Κεφάλαιο 4 παρουσιάζει τις γλώσσες ανάπτυξης των εφαρμογών και τα λειτουργικά συστήματα των φορητών συσκευών. Το Κεφάλαιο 5 κάνει μια συνοπτική περιγραφή του τρόπου ανάπτυξης μιας εφαρμογής κινητού εμπορίου. Το Κεφάλαιο 6 παρουσιάζει τα ασύρματα προσωπικά και τοπικά δίκτυα. Το Κεφάλαιο 7 παρουσιάζει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες για καταναλωτές και επιχειρήσεις. Το Κεφάλαιο 8 αναφέρεται στην ασφάλεια των επικοινωνιών στα πλαίσια του κινητού εμπορίου. Αυτή η πτυχιακή εργασία στηρίχτηκε σε έντυπη βιβλιογραφία και ηλεκτρονικές πηγές. Ευχαριστώ πολύ τον επιβλέποντα καθηγητή μου κ. Συρμακέση Σπυρίδων, που χάρη στην πολύτιμη βοήθειά του κατάφερα να φέρω εις πέρας την πτυχιακή μου εργασία. Επίσης ευχαριστώ τον συνάδελφό μου κ. Μπιζιούρη Χρήστο για τις συμβουλές του και την στήριξή του. 7

8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η τεχνολογία είναι ο πυρήνας κάθε επιχειρηματικής λειτουργίας και καθώς αυξάνονται οι ανάγκες των επιχειρήσεων να αποκτήσουν πλεονεκτήματα έναντι του ανταγωνισμού, οι ηλεκτρονικές τεχνολογίες και το Internet θεωρούνται πλέον ένα σημαντικό μέσο για την λειτουργία μιας επιχείρησης και έχουν αλλάξει κατά πολύ τον τρόπο με τον οποίο αυτή σκέφτεται. Οι αλλαγές έρχονται από κάθε κατεύθυνση και την αναγκάζουν να προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα. Η επανάσταση που επέφεραν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές ήταν μονόδρομος και επέκτεινε τον όρο business σε electronic business αφού επέβαλλαν την αναγκαιότητα για κάθε επιχείρηση να είναι σε θέση να πραγματοποιεί ηλεκτρονικές συναλλαγές. Με τον ίδιο τρόπο η τρέχουσα πραγματικότητα πάει τον όρο business ένα βήμα πιο πέρα. Οι ασύρματες τεχνολογίες αποκτούν μια εξέχουσα θέση στην παραγωγική αλυσίδα, στην αυτοματοποίηση των πωλήσεων, στην διαχείριση των εγκαταστάσεων κλπ ούτως ώστε να ελαχιστοποιηθούν τα κόστη και παράλληλα να αυξηθεί τόσο η παραγωγικότητα, αλλά και η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων. Ανεξάρτητα από το αν το έμψυχο δυναμικό είναι εν κινήσει και ανεξάρτητα από τους φυσικούς της πόρους, μια επιχείρηση αποτελείται από μια μίξη φορητών και στατικών πόρων. Τα επιχειρησιακά μοντέλα μιας εταιρείας πρέπει να αναπτυχθούν και να διατηρήσουν την υποδομή των πληροφοριών, τις συσκευές, τις εφαρμογές και τα περιεχόμενα, για να διασφαλίσουν αποτελεσματική, ενοποιημένη λειτουργία αυτών των πόρων. Το εμπόριο υπήρξε πάντα «κινητό». Η κινητικότητά του είναι η φυσική συνέπεια των νόμων της προσφοράς και της ζήτησης. Για να βγάλει κέρδος ένας έμπορος, πρέπει να ξέρει τι ποσό έχει σκοπό να πληρώσει ο κόσμος. Ο έμπορος επίσης, πρέπει να ξέρει από πού μπορεί να πάρει προϊόντα και υπηρεσίες σε καλή τιμή και πώς να τα μεταφέρει από τον προμηθευτή στον καταναλωτή ταχύτερα και φθηνότερα από τον ανταγωνισμό. Αυτό απαιτεί να έχει ακριβείς και ενημερωμένες πληροφορίες, (δηλαδή σωστές, στο σωστό μέρος και στην σωστή στιγμή), ώστε να είναι από μόνες τους ένα ανεκτίμητο προϊόν. Η αποτελεσματική παράδοση πληροφοριών διασφαλίζει την αποτελεσματική παράδοση υπηρεσιών και αγαθών. Ωστόσο, όταν υπάρχουν περιορισμοί στην παράδοση των πληροφοριών σημαίνει συνήθως, ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξει πλήρης ταύτιση του πότε και που χρειάζονται οι πληροφορίες και του πότε και που είναι διαθέσιμες. Πολλά από τα μηνύματά μας μπορούμε να τα δούμε μόνο αν είναι στο γραφείο μας. Οι ασύρματες επικοινωνιακές τεχνολογίες καταργούν αυτό τον περιορισμό από τις υποδομές επικοινωνιών, οι οποίες μπορούν να παρέχουν ενημερωμένες πληροφορίες στον πράκτορα που τις χρειάζεται, όπως και όταν τις χρειάζεται. Οι βασικές αρχές της επικοινωνίας είναι ίδιες είτε αυτή είναι διαπροσωπική, είτε σε μικρή ή μεγάλη απόσταση και ανεξάρτητα από το αν τα μέλη που συμμετέχουν στην επικοινωνία είναι στατικά ή εν κινήσει. Ωστόσο, καθώς αυξάνεται το μέγεθος, ο αριθμός και η συχνότητα των μηνυμάτων, ο αριθμός των συμμετεχόντων, η απόστασή τους και η κινητικότητά τους, το ίδιο αυξάνεται και η δυσκολία να διασφαλίσουμε αξιόπιστες μεταδόσεις μηνυμάτων χωρίς λάθη και χωρίς να χαθεί η σημασία τους. Αυτή τη στιγμή, αναπτύσσεται ένα μεγάλο εύρος από επιλογές για να διασφαλιστεί ότι οι λύσεις θα ανταποκρίνονται σε όλες τις ανάγκες, για οποιοδήποτε όγκο μηνυμάτων, μεταξύ οποιουδήποτε αριθμού στατικών ή και κινητών πρακτόρων, σε οποιαδήποτε απόσταση. 8

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΜΠΟΡΙΟ ΜΕΣΩ ΦΟΡΗΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ 1.1. Η σχέση μεταξύ επιχειρήσεων και τεχνολογίας Η ανάπτυξη της όποιας τεχνολογίας ή επιχείρησης είναι μια σχέση. Η τεχνολογία χρειάζεται οικονομικούς πόρους για να εξελιχθεί αλλά παράλληλα χρειάζεται και έναν επιχειρηματικό λόγο για επενδύσεις. Από την άλλη μια επιχείρηση βασίζεται στις νέες τεχνολογίες που απαιτούν οικονομικές επενδύσεις πάνω στην τεχνολογία. Για αρκετά χρόνια ο επιχειρηματικός κόσμος δεν ήταν άρτια ενημερωμένος για το ποιές επιχειρήσεις ασχολούνταν ουσιαστικά με το Internet επενδύοντας πολλές φορές σε εταιρείες που καμία σχέση δεν είχαν με τις dot com business. Πλέον τα πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά και οι επενδυτές είναι πολύ προσεχτικοί στις κινήσεις τους. Έτσι ερωτήματα όπως «τι ακριβώς πουλάς», «τι παραπάνω προσφέρεις από τους άλλους» ή «τι θα κερδίσω αν επενδύσω στην εταιρεία σου», οι εταιρείες που αναζητούν επενδυτές πρέπει να είναι σε θέση να τα απαντήσουν Επιχειρηματικά Μοντέλα Τα τρέχοντα Internet επιχειρηματικά μοντέλα μπορούν να χωριστούν σε δυο ευρείες κατηγορίες: ISP (Internet Service Providers) Πρόσβαση Αυτές οι δύο κατηγορίες εμπεριέχουν και υποκατηγορίες των μοντέλων αυτών. Παροχείς Δικτύου (Internet Service Providers) Μια εταιρεία ISP είναι γενικά η εταιρεία που παρέχει την υπηρεσία απευθείας στον χρήστη/συνδρομητή. Κάποιες εταιρείες παρέχουν τοπικές υπηρεσίες, κάποιες υπηρεσίες εξ αποστάσεως και κάποιες και τα δυο. Γενικά οι ISP παρέχουν τους παρακάτω τύπους υπηρεσιών και δυνατοτήτων: Αποθήκευση αρχείων Δημιουργία ιστοσελίδων Πρόσβαση στο WWW (World Wide Web) Μηχανές αναζήτησης Chat rooms Πρόσβαση σε internet portals Υπηρεσίες VOIP (Voice Over IP) 9

10 Πρόσβαση Το Internet είναι ένα πληροφοριακό μέσο που επιτρέπει στους χρήστες να έχουν πρόσβαση σε πολλές διαφορετικές βάσεις δεδομένων. Οι μηχανές αναζήτησης κάνουν πιο εύκολη την δυνατότητα αναζήτησης των χρηστών, οι οποίοι πλέον μπορούν να αγοράζουν προϊόντα μέσω internet από ιδιώτες ή από επαγγελματίες απλά με το να μπουν στην βάση δεδομένων του πωλητή. Η λήψη ή η αποστολή ηλεκτρονικής αλληλογραφίας είναι και αυτή μια μορφή πρόσβασης καθώς οι χρήστες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε άλλους χρήστες με την υπηρεσία μηνυμάτων. Αυτή η δυνατότητα πρόσβασης είναι η καρδιά του Internet business που καθιστά το internet ένα τόσο πολύτιμο εργαλείο. Η πιο σημαντική δραστηριότητα που επέφερε αυτή η δυνατότητα πρόσβασης σε βάσεις δεδομένων είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο. Οι χρήστες έχουν την δυνατότητα να αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες μέσω διαδικτύου. Εισέρχονται στην βάση δεδομένων του εκάστοτε πωλητή και με την βοήθεια των μηχανών αναζήτησης βρίσκουν το κατάλληλο προϊόν ή υπηρεσία που θέλουν να αποκτήσουν. Πρόκειται για μια δραστηριότητα, η οποία τράβηξε το ενδιαφέρον των εμπορικών και επενδυτικών μερών της επιχειρηματικής κοινωνίας. Επίσης το e-commerce γέννησε μια σειρά από διαφορετικές επαγγελματικές σχέσεις στο Internet. Business-to-Business (B2B) Η σχέση B2B περιγράφει την σχέση ανάμεσα σε δύο ή περισσότερες επιχειρήσεις που περιλαμβάνει ηλεκτρονικές εμπορικές συναλλαγές μεταξύ τους. Business-to-Consumer (B2C) Η σχέση B2C περιγράφει την σχέση ανάμεσα σε μια επιχείρηση και τον τελικό καταναλωτή/πελάτη. Business-to-Government (B2G) Αυτή η νέα σχέση περιγράφει το πώς ο επιχειρηματικός κόσμος πλέον κάνει εμπορικές συναλλαγές με διάφορους τομείς της κυβέρνησης. Είτε πρόκειται για τοπικό, εθνικό ή διεθνή φορέα, η κυβέρνηση ήταν και θα παραμείνει ο μεγαλύτερος πελάτης όσον αφορά την πώληση προϊόντων ή υπηρεσιών. Ειδικά στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, η κυβέρνηση είναι ο πιο σημαντικός πελάτης Κινητό Εμπόριο (Mobile Commerce, M-commerce) Κινητό εμπόριο (M-commerce) ονομάζεται κάθε είδους συναλλαγή που περιλαμβάνει την αγοραπωλησία αγαθών και υπηρεσιών μέσω ασύρματων, φορητών συσκευών όπως είναι, τα κινητά τηλέφωνα, τα PDA και οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Γνωστό ως το E- commerce της επόμενης γενιάς, το M-commerce διαφέρει από το απλό ηλεκτρονικό εμπόριο όσον αφορά την χρήση, την εφαρμογή καθώς και την ενοποίηση, των ασύρματων (wireless) τηλεπικοινωνιακών τεχνολογιών και ασυρμάτων συσκευών μέσα σε επιχειρησιακά συστήματα. Περιλαμβάνει τόσο τις υποδομές, όσο και τις ηλεκτρονικές τεχνολογίες που είναι απαραίτητες για την μεταφορά ασύρματων δεδομένων και πληροφοριών. Επίσης ο τομέας του Μ-commerce περιλαμβάνει την μελέτη των διάφορων ασύρματων τεχνολογιών και των φορητών κινητών συσκευών που χρησιμοποιούνται για να στέλνουν και να λαμβάνουν πληροφορίες. 10

11 Η βασική διαφορά του M-commerce που επεκτείνει την φύση αλλά και το πεδίο δράσης του σε σχέση με το παραδοσιακό ηλεκτρονικό εμπόριο (E-commerce) είναι ότι παρέχει την δυνατότητα της αλλαγής θέσης (του συμμετέχοντος) αλλά και την μεταφερσιμότητα (της συσκευής) εξαιτίας της χρήσης των ασύρματων τεχνολογιών. Γι αυτόν τον λόγο το Μ- commerce συχνά αναφέρεται ως mobile E-commerce και θεωρείται μια ευέλικτη λύση για πολλά από τα αρνητικά του ενσύρματου στατικού ηλεκτρονικού εμπορίου. Συνεπώς, ορίζουμε σαν M-commerce την διασύνδεση φορητών υπολογιστικών τεχνολογιών και ασυρμάτων υπολογιστικών δικτύων, ούτως ώστε να παρέχεται η δυνατότητα στον χρήστη να συνδέεται με τα πληροφοριακά επιχειρησιακά συστήματα ανεξαρτήτως της θέσης του. Αντίθετα με το ενσύρματο ηλεκτρονικό εμπόριο, το ασύρματο κινητό εμπόριο χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο περιορισμένων πόρων. Συγκεκριμένα αναφερόμαστε στην διαθεσιμότητα του φάσματος για τη ραδιοεκπομπή σημάτων σε κινητά ή ασύρματα δίκτυα. Υπάρχουν περιορισμένες συχνότητες στις οποίες γίνεται η εκπομπή και αυτό καθιστά αναγκαία την διαχείριση του φάσματος. Έτσι στην κινητή τηλεφωνία το φάσμα είναι ιδιοκτησία του Κράτους το οποίο με την σειρά του το παραχωρεί με συμβάσεις σε έναν μικρό αριθμό επιχειρήσεων. Για παράδειγμα στην Ελλάδα υπάρχουν τέσσερις παροχείς κινητής τηλεφωνίας (Vodafone, TIM, Cosmote, Q-Telecom). Η ύπαρξη των περιορισμών αυτών μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες, όπως κάποιο ειδικό δικαίωμα ή κάποια πατέντα που δίνει δυνατότητα αποκλειστικής διαχείρισης και εμπορικής αξιοποίησης στον ιδιοκτήτη. (Αυτή την στιγμή κατόπιν συμφωνίας της με την ιαπωνική NTT DoCoMo, η Cosmote είναι ο μόνος πάροχος imode στην ελληνική αγορά). Οι παραπάνω παράγοντες επιδρούν αρνητικά στην είσοδο «νέων παιχτών» στην αγορά και οδηγούν το M-Commerce σε μονοπωλιακές ή ολιγοπωλιακές καταστάσεις. Στις ασύρματες δικτυακές επικοινωνίες υπάρχει επίσης «ελευθερία» όσον αφορά την χρήση των συχνοτήτων, αφού οι χρήστες έχουν την δυνατότητα χρήσης των τοπικών δικτύων χωρίς να έχουν κάνει κάποια σύμβαση με κάποιο πάροχο. Δυστυχώς όμως η υπερβάλλουσα ζήτηση του πεπερασμένου φάσματος των συχνοτήτων έχει αντίκτυπο στη ταχύτητα μεταφοράς δεδομένων, η οποία μειώνεται, αλλά και η ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας πέφτει αισθητά. Το ηλεκτρονικό εμπόριο ήταν το μέσο που έδωσε μια νέα πνοή στον τομέα των επιχειρήσεων καθώς οι τεχνολογίες διαδικτύου χρησιμοποιούνται ευρύτατα πλέον σε πολλές, αν όχι στις περισσότερες, επιχειρηματικές διαδικασίες. Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές έχουν ανθίσει και πλέον υπάρχει η ανάγκη για ένα βήμα παραπέρα. Επειδή το κόστος των φορητών συσκευών όπως είναι τα κινητά τηλεφώνα, τα PDA κ.α είναι χαμηλό η εξάπλωση και η υιοθέτηση νέων επαγγελματικών ιδεών ενθαρρύνεται στο M-commerce. Οι συσκευές αυτές λόγω της ευρείας διαθεσιμότητάς που έχουν καθώς και οι χρήση τους από τους καταναλωτές προσφέρουν κίνητρα στις επιχειρήσεις να βρουν εμπορικές δυνατότητες, ώστε να μπορούν να συνδέονται με τον καταναλωτή ή τον πελάτη μέσω ασυρμάτων τεχνολογιών. Με αυτό τον τρόπο οι ασύρματες τεχνολογίες κάνουν την είσοδό τους στα επαγγελματικά συστήματα Οι επιχειρήσεις με αυτό τον τρόπο αποκτούν την δυνατότητα να προωθούν τα προϊόντα τους κατευθείαν στο πελάτη, χωρίς τα μεταβατικά στάδια, μέσω του Κινητού Διαδικτύου σε ένα κινητό τηλέφωνο αλλά και την ικανότητα τους να παρέχουν πληροφορίες στον χρήστη εξαρτώμενες από την θέση στην οποία βρίσκεται. Αυτή η μορφή ασύρματου ηλεκτρονικού εμπορίου είναι γνωστή ως σχέση μεταξύ επιχείρησης και καταναλωτή (business to consumer b2c) η οποία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για τις πλούσιες δυνατότητες που παρέχει το M-commerce. 11

12 1.3. Κινητό Διαδίκτυο Όταν αναφερόμαστε στο όρο κινητό διαδίκτυο (mobile internet) δεν περιγράφουμε μια νέα επινόηση ή ένα νέο δίκτυο. Περιγράφουμε όμως μια νέα δυνατότητα πρόσβασης στο Internet, μέσω ασύρματων φορητών συσκευών και τεχνολογιών. Επομένως το ενσύρματο και το ασύρματο διαδίκτυο δεν μπορούν να θεωρηθούν δύο ξεχωριστές ή διαφορετικές έννοιες. Παρόλα αυτά υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα δύο συνδυάζονται για πολλά προϊόντα και υπηρεσίες. Για κάποιο μέρος από το περιεχόμενο και τις εφαρμογές που υπάρχουν στο Διαδίκτυο μπορεί η πρόσβαση να είναι δυνατή μόνο μέσω ενσύρματης σύνδεσης (υπολογιστής), κάποιο άλλο μπορεί να διατίθεται μόνο μέσω ασύρματης σύνδεσης (κινητό τηλέφωνο) και τέλος για κάποιο άλλο, η πρόσβαση μπορεί να γίνεται και με τους δύο τύπους σύνδεσης σαφώς με κάποιες διαφορές ως προς τον τρόπο που παρουσιάζονται τα περιεχόμενα. Ανεξάρτητα από την σύγκλιση του ενσύρματου Internet με το ασύρματο Internet, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που ξεχωρίζουν το ασύρματο φορητό Internet από την πρόσβαση στο Internet με PC. i. Οι φορητές συσκευές μπορεί να είναι συνεχώς μαζί μας και να μεταφέρονται σε διαφορετικά μέρη, χωρίς την ανάγκη να βρούμε μια θύρα για να συνδεθούμε με καλώδιο. ii. iii. iv. Η γεωγραφική θέση μιας φορητής συσκευής μπορεί να είναι σταθερή και να παρακολουθείται μέσω του ασύρματου σήματός της, παρέχοντας έτσι υπηρεσίες και δραστηριότητες που εξαρτώνται από την θέση του χρήστη. Οι φορητές συσκευές επιτρέπουν την συνύπαρξη πιο προσωπικών εφαρμογών που ανταποκρίνονται στο στυλ της ζωής του χρήστη (για παράδειγμα τηλεφωνία φωνής, ημερολόγιο, χρονοδιάγραμμα συναντήσεων, διευθύνσεις και άλλα προσωπικά δεδομένα). Οι ασύρματες Internet υπηρεσίες μπορούν να προσαρμοστούν από τον χρήστη. Οι ασύρματες συσκευές έχουν την ευελιξία να συνδέονται σε διάφορα δίκτυα, μέσω τεχνολογίας Bluetooth, όπως και όποτε είναι στο εύρος ενός ενσωματωμένου δικτύου ή συσκευής (για παράδειγμα ενσωματωμένα δίκτυα δεδομένων σε αυτοκίνητα, σε σπίτια ή γραφεία). Όπως το M-commerce είναι μια επέκταση του ηλεκτρονικού εμπορίου, έτσι και το φορητό Internet παρέχει, όχι μόνο φορητή ευελιξία, αλλά και νέες επαγγελματικές δυνατότητες, ιδιαίτερα σε προϊόντα και υπηρεσίες που εξαρτώνται από την θέση του χρήστη. Το φορητό Internet έχει και το πλεονέκτημα του μεγαλύτερου εύρους σύνδεσης. Μια φορητή συσκευή είναι πάντα μαζί με τον χρήστη, 24 ώρες την ημέρα και 7 μέρες την εβδομάδα. Το κινητό εμπόριο μπορεί αποτελεσματικά να ενσωματωθεί στην καθημερινή ζωή ενός χρήστη, τόσο στον εργασιακό τομέα όσο στον ελεύθερο και κοινωνικό του χρόνο. Αυτές οι λειτουργίες πρώτου επιπέδου δεν είναι άμεσα διαθέσιμες στην πρόσβαση του Internet από ένα PC σε μια σταθερή θέση. 12

13 1.4. Ποιές αλλαγές επέφερε το m-commerce Την νέα και βελτιωμένη έκδοση του πρωτοκόλλου διαδικτύου IP (IPv6) Επικάλυψη του IP πάνω από υπάρχοντα πρωτόκολλα δικτύου μετάδοσης όπως το SS7 (Signaling System #7) και το ATM (Asynchronous Transfer Mode). Μεγαλύτερα και γρηγορότερα router Ταχύτερη πρόσβαση στο internet Δημιουργία εταιρικών συμμαχιών που επιφέρουν συγχωνεύσεις νέων τύπων περιεχομένων στο Internet business Βελτιωμένες μορφές internet κωδικοποιήσεων και γλωσσών script Ασύρματες τεχνολογίες διαδικτύου Νέους τύπους τερματικών μηχανών όπως τα κινητά τηλέφωνα, τα laptop, οι συσκευές παλάμης κλπ Η κινητή «αγορά» αναπτύσσεται με εκρηκτικούς ρυθμούς και ο ανταγωνισμός ολοένα και αυξάνεται. Η ασύρματη τηλεφωνία αναζητά νέους τρόπους για να αντικαταστήσει την ενσύρματη μέσω της τεχνολογίας WLL (Wireless Local Loop). Πρόκειται για την χρήση τεχνολογίας ασύρματης μετάδοσης στο δίκτυο πρόσβασης, δηλ. στο δίκτυο που συνδέει τον τελικό χρήστη με τον τηλεπικοινωνιακό οργανισμό. Στην ουσία το m-commerce φέρνει το ενσύρματο e-commerce στον χρήστη μέσω ασύρματων συσκευών, όμως εμπεριέχει πολλές προκλήσεις. Για τους περισσότερους χρήστες το m-commerce είναι ένας νέος και τελείως διαφορετικός τρόπος να παραγγέλνουν και να αγοράζουν προϊόντα. Η οικονομική υγεία ενός κράτους είναι βασισμένη κατά ένα μεγάλο ποσοστό στο σύνολο των προϊόντων λιανικής πώλησης. Για αυτό τον λόγο οι προκλήσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπο το m-commerce έχουν να κάνουν τόσο με την τεχνολογία όσο και με τις επιχειρήσεις Εμπόδια στο M-commerce Τα κύρια εμπόδια που συνεχώς αναφέρονται στην έρευνα και στην ανάπτυξη του M- commerce είναι τα παρακάτω: 1. Οι αποτελεσματικές και γρήγορες ασύρματες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες εστιάζονται σε συγκεκριμένες περιοχές επειδή δεν είναι πάντα διαθέσιμες σε μικρές πληθυσμιακά περιοχές. Για αυτό το λόγω πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες έχουν πολλές ελλείψεις στον τομέα της υποδομής των ενσύρματων επικοινωνιών, αναγκάζονται να στραφούν στις ασύρματες τηλεπικοινωνίες. 2. Υπάρχει μεγαλύτερο κόστος πρόσβασης στο ασύρματο Κινητό Διαδίκτυο μέσω κινητών τηλεφώνων συγκριτικά με την ενσύρματη πρόσβαση μέσω ενός φορητού υπολογιστή. Εκτός αυτού, οι ταχύτητες μετάδοσης δεδομένων στις ασύρματες υποδομές δικτύων που χρησιμοποιούν ακόμα τεχνολογία δεύτερης γενιάς, είναι περιοριστικές. 3. Παρόλο που η τεχνολογία τρίτης γενιάς είναι πιο ασφαλής από την δεύτερη εξακολουθούν να υπάρχουν θέματα σε σχέση με τη μυστικότητα και την ασφάλεια της ασύρματης μετάδοσης δεδομένων. Επειδή υπάρχει έλλειψη μυστικότητας και 13

14 ασφάλειας στη δεύτερη γενιά, αποθαρρύνει διάφορα άτομα από το να μεταφέρουν τις εμπορικές συναλλαγές τους στο Κινητό Διαδίκτυο. 4. Υπάρχουν πολλά άτομα και οργανισμοί που εξακολουθούν να ενδιαφέρονται για τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται από την ασύρματη τεχνολογία (ειδικά όσον αφορά τα επίπεδα μετάδοσης ακτινοβολίας μικροκυμάτων). 14

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ 2.1. Η εξέλιξη των ασύρματων υπολογιστών Οι ασύρματες επικοινωνίες έχουν σημειώσει θεαματικά άλματα στον χρόνο. Ξεκινώντας από μια απλή πρώτη γενιά (1G) που χρησιμοποιούσε αναλογικά σήματα και φτάνοντας ως την σημερινή τρίτη γενιά (3G) των ψηφιακών τεχνολογιών που υποστηρίζουν μεγάλο εύρος μετάδοσης μπορούμε πλέον να μιλάμε για κινητές συσκευές και υποδομές που παρέχουν αυτό που αναφέρεται ως πλήρες προσωπικό σύστημα επικοινωνίας (personal communication system PCS) και έχουν γίνει μέρος της ζωής μας. Το μέγεθος των συσκευών μειώθηκε κατά πολύ και οι σχετικά μεγάλες συσκευές αντικαταστάθηκαν από «μινιατούρες» που χωράνε στην παλάμη του χρήστη και του επιτρέπουν να τις έχει συνέχεια μαζί του. Οι τεχνολογίες τρίτης γενιάς επιτρέπουν στους χρήστες να μεταφέρουν οποιαδήποτε μορφή πολυμέσων και πληροφοριών μεταξύ απομακρυσμένων ασύρματων θέσεων, με αποτέλεσμα να παρέχουν πλήρη συνδεσιμότητα στους χρήστες ανεξαρτήτως της θέσης τους και μετατρέποντας έτσι την τρίτη γενιά κινητών τηλεφώνων σαν κάτι παραπάνω από απλές συσκευές που υποστηρίζουν φωνητική επικοινωνία. Τα κινητά τηλέφωνα σήμερα λειτουργούν σαν προσωπικές πύλες δεδομένων και πληροφοριών. Η ασύρματη επικοινωνία και η διαδικτυακή πρόσβαση μέσω της κινητής τηλεφωνίας γίνεται μέσω των ασύρματων τοπικών δικτύων (Wireless LAN WLAN) καθώς και άλλων παρόμοιων τεχνολογιών. Τα ασύρματα δίκτυα ραδιοκυμάτων χωρίζονται σε «κυψέλες» (cells) και από εκεί προέρχεται ο όρος cellural και κατ επέκταση cellphones (κινητό τηλέφωνο). Η διάταξη των κυψελών αυτών επιτρέπει την χρήση μιας ραδιοσυχνότητας για κάθε κόμβο, που είναι διαφορετική από αυτή που χρησιμοποιούν οι γειτονικοί του κόμβοι. Έτσι, καθώς ο χρήστης μετακινείται στον χώρο, η κλήση του μεταφέρεται από την συχνότητα μιας κυψέλης σε κάποια άλλη. Σε ένα τέτοιο δίκτυο η επικοινωνία είναι πλήρως αμφίδρομη (full-duplex). ΕΙΚΟΝΑ 2.1: Κινητά τηλέφωνα διαφορετικών ετών Πρώτη γενιά Οι αναλογικές ασύρματες επικοινωνίες (1G) διείσδυσαν στα πληροφοριακά συστήματα το 1980, μέχρι που αντικαταστάθηκαν από την δεύτερη γενιά (2G) που αντί για αναλογικά σήματα, χρησιμοποιούσε ψηφιακά και υποστήριζε τόσο μεταδόσεις φωνής όσο και μεταφορά δεδομένων. Φυσικά μπορούμε να θεωρήσουμε και την γενιά 0G, σαν την πρώτη ασύρματη συσκευή που δεν ήταν άλλη από το γνωστό φορητό ράδιο ή τρανζίστορ αλλά και την 15

16 πρακτική εφαρμογή των ασύρματων τεχνολογιών που υπήρχε πριν το 1980 σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα, τόσο στον στρατό όσο και σε κυβερνητικές υπηρεσίες. Το 1946 η ΑΤ&Τ Bell σε συνεργασία με τον στρατό παρουσίασε το πρώτο κινητό τηλέφωνο που επέτρεπε τηλεφωνικές κλήσεις μεταξύ σταθερών, ενσύρματων σταθμών και χρηστών εν κινήσει. Η ποιότητα όμως αυτής της πρώιμης τεχνολογίας ήταν κακή και για αυτό δεν χρησιμοποιήθηκε σε επαγγελματικό επίπεδο. Την δεκαετία του 1960 η ίδια εταιρεία ανέπτυξε το IMTS (Improved Mobile Telephone Service) το οποίο σήμερα αποτελεί την βάση όλων των κινητών τηλεπικοινωνιών Δεύτερη γενιά Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 όπου άρχισε να υπάρχει μια διαρκώς αυξανόμενη απαίτηση για μεγαλύτερη χωρητικότητα δικτύων και για λειτουργίες ασφάλειας, τα συστήματα πρώτης γενιάς φάνηκαν ανεπαρκή. Έτσι οδηγηθήκαμε στην ανάπτυξη των ασύρματων συστημάτων δεύτερης γενιάς (2G), που βασίζονταν σε ψηφιακή τεχνολογία (και όχι αναλογική). Η τεχνολογία δεύτερης γενιάς έκανε ένα επαναστατικό βήμα στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με την εμφάνιση ενός δικτύου τηλεπικοινωνίας μεγαλύτερης χωρητικότητας, που ονομάστηκε Global System for Mobile Communication (GSM). Το δίκτυο GSM ήταν η βασική εξέλιξη που έγινε στην Ευρώπη, αλλά το πρότυπο διαδόθηκε ευρέως και σε άλλα μέρη του κόσμου και έκανε δυνατές (και λιγότερο ακριβές) τις διεθνείς εμπορικές κλήσεις roaming. Τα δίκτυα GSM ήταν μια σημαντική εξέλιξη στην ανάπτυξη του κινητού εμπορίου καθώς, όχι μόνο ενοποιούσαν διαφορετικά πρότυπα, αλλά και επίσης ήταν το πρώτο πρότυπο που καθόριζε πλήρως ολόκληρη την αρχιτεκτονική των δικτύων. Η δεύτερη γενιά κινητών τηλεφώνων χρησιμοποιεί ψηφιακή κωδικοποίηση ενώ η επικοινωνία μεταξύ των τηλεφώνων και του βασικού σταθμού παίρνει την μορφή μιας κρυπτογραφημένης ροής δεδομένων, που κάνει την υποκλοπή πιο δύσκολη συγκριτικά με την τεχνολογία πρώτης γενιάς. Εκτός αυτού εμφανίζεται η δυνατότητα λήψης περιορισμένης ποσότητας δεδομένων, όπως μηνύματα κειμένου, μέσω της υπηρεσίας Short Messaging Service (SMS) και περιήγηση στο Κινητό Διαδίκτυο, μέσω της υπηρεσίας WAP (Wireless Applications Protocol). Υπάρχει όμως και η εμφάνιση ιδιόκτητων πρωτοκόλλων όπως είναι το imode. Ωστόσο, ένα σημαντικό μειονέκτημα στα δίκτυα GSM της δεύτερης γενιάς είναι το γεγονός ότι είναι βασικά, δίκτυα τηλεπικοινωνίας φωνής, με περιορισμένη δυνατότητα μετάδοσης δεδομένων. Αυτό οδήγησε στη δημιουργία διάφορων βελτιωμένων εκδόσεων κινητών τηλεφώνων δεύτερης γενιάς με πιο εκτεταμένες δυνατότητες δεδομένων, όπως υψηλότερους ρυθμούς μετάδοσης και συνεχούς συνδεσιμότητας μέσω του General Packet Radio Service (GPRS). Οι υπηρεσίες αυτές εμφανίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας 1990 και αναφέρονται ως τεχνολογίες γενιάς 2,5 (2.5G). Πρόκειται δηλαδή για βελτιωμένες τεχνολογίες μεταξύ πρώτης και δεύτερης γενιάς. Μέσω του GPRS το WAP καθώς και άλλες εφαρμογές μπορούν να προσπελαύνονται πιο εύκολα και πιο γρήγορα από ότι μέσω του GSM Τρίτη γενιά Η τεχνολογία τρίτης γενιάς (3G) έχει σαν στόχο να παρέχει ένα μεγάλο εύρος από υπηρεσίες και δυνατότητες, εκτός από την επικοινωνία με φωνή. Επιτρέπει την μεταφορά δεδομένων, πολυμέσων, συνεχές βίντεο, βιντεοτηλεφωνία καθώς και πλήρη πρόσβαση στο Internet, χωρίς χρήση γέφυρας. Τα κινητά τηλέφωνα τρίτης γενιάς έχουν κανονικά έγχρωμη 16

17 οθόνη και παρέχουν μεταφορά δεδομένων σε υψηλές ταχύτητες μέσω συνεχούς σύνδεσης. Είναι σχεδιασμένα για να υποστηρίζουν μεγάλο αριθμό χρηστών και αποδεικνύονται αποτελεσματικότερα από τα κινητά της δεύτερης γενιάς έτσι ώστε να επιτρέπουν μελλοντική επέκταση στην χωρητικότητα των χρηστών. Συνεπώς, η τεχνολογία της γενιάς 3G δίνει έμφαση στις υπηρεσίες που είναι επικεντρωμένες στα δεδομένα (όπως το Κινητό Διαδίκτυο), με βελτιωμένες δυνατότητες φωνής και πολυμέσων. Προκειμένου να υποστηριχθεί η τεχνολογία της τρίτης γενιάς αναπτύχθηκε μια νέα υπηρεσία δικτύωσης που αντικατέστησε το δίκτυο GSM και ονομάζεται Universal Mobile Telephony System (UMTS). Οι βελτιώσεις και εξελίξεις αυτής της γενιάς σε σύγκριση με τη προηγούμενη περιλαμβάνουν: μεταφορά δεδομένων σε μεγάλο εύρος μετάδοσης βελτιωμένη ασφάλεια και λειτουργίες κρυπτογράφησης βελτιώσεις στα ολοκληρωμένα κυκλώματα και στη ζωή της μπαταρίας βελτιώσεις στην οθόνη και στις δυνατότητες χειρισμού των δεδομένων συνεχή σμίκρυνση των κινητών τηλεφώνων βελτιώσεις στην χωρητικότητα 2.2. Τηλεπικοινωνίες και Δίκτυα Η ανάπτυξη της δημόσιας χρήσης του Internet, μέσω δημόσιων τηλεφωνικών δικτύων είχε σαν αποτέλεσμα να αρχίσει να μειώνεται η έμφαση που είχε δοθεί στην επικοινωνία με φωνή στα δίκτυα αυτά. Τα συστήματα τηλεπικοινωνιών όλων των τύπων έχουν υποστεί μεγάλες αλλαγές, τόσο τα παραδοσιακά δίκτυα φωνής, τα οποία επικεντρώνονται πολύ γύρω από τα δεδομένα, όσο και τα δίκτυα δεδομένων, τα οποία γίνονται ικανά να χειρίζονται φωνή. Αν και το κινητό εμπόριο επικεντρώνεται στις νέες εξελίξεις της ασύρματης δικτύωσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξελίξεις των παραδοσιακών δικτύων σταθερού σημείου πρόσβασης, ιδιαίτερα, σε σχέση, με την ανάπτυξή του Universal Personal Communications και των σχετικών παρεχόμενων υπηρεσιών Intelligent Network. Κάθε ασύρματο δίκτυο περιέχει μια μίξη από ενσύρματα και ασύρματα κανάλια όπου οι χρήστες του δικτύου χωρίζονται σε τρεις κύριες ομάδες: ιδιώτες, εταιρείες και κοινότητες. Όλες οι υπηρεσίες ενός φορέα δικτύου (bearer services) είναι και υπηρεσίες μεταγωγής πακέτων (packet switching) αλλά και εξίσου ικανές να χειρίζονται φωνή, δεδομένα και πολυμέσα. Στην παραδοσιακή θεώρηση, τα δίκτυα προσφέρουν στους συνδρομητές τους μια επιλογή μεταξύ διαφορετικών υπηρεσιών. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των δικτύων περιοριζόταν συχνά σε ένα μόνο παροχέα που κατείχε την υποδομή στην περιοχή του συνδρομητή και η πρόσβαση σε αυτό το δίκτυο γινόταν μέσω μιας μόνο ειδικής συσκευής. Στο μέλλον υπολογίζεται ότι οι χρήστες θα έχουν διάφορες συσκευές που θα νοικιάζουν κατάλληλες υπηρεσίες μέσω ενός παροχέα υπηρεσιών δικτύου, ο οποίος θα πρέπει να λαμβάνειν και να παρέχει αυτές τις υπηρεσίες σε ένα εύρος από διαδίκτυα. Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία από μέσα μετάδοσης που είναι κατάλληλα για κανάλια επικοινωνίας, αλλά όλα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν είτε ως οριοθετημένα (bound), όπως τα χάλκινα καλώδια και οι οπτικές ίνες είτε ως μη οριοθετημένα (unbound), όπως η ραδιοσυχνότητα ή η υπέρυθρη συχνότητα. Ενώ η ανεξαρτησία της θέση του χρήστη που πρέπει να υπάρχει στο κινητό εμπόριο μπορεί να φαίνεται ότι απαιτεί ασύρματη επικοινωνία, για την υλοποίησή της, η ασύρματη μετάδοση είναι μόνο ένας τρόπος από αυτούς που απαιτούνται για αποτελεσματική παράδοση των μηνυμάτων. Χωρίς γρήγορη, υψηλής 17

18 ποιότητας, οριοθετημένη υποδομή, των μέσων μετάδοσης για επικοινωνία των δεδομένων, τα ασύρματα συστήματα δεν θα είναι αποτελεσματικά και οι πάντα διαθέσιμες υπηρεσίες πυλών που απαιτούνται για να είναι αποτελεσματικό το M-commerce δεν θα μπορούν να μεταφερθούν στον χρήστη Τύποι Μέσων Μετάδοσης σε Τηλεπικοινωνίες Υπάρχει μια ποικιλία από τύπους κατασκευής για οριοθετημένα μέσα μετάδοσης που είναι αποτελεσματικά στο να μεταφέρουν σήματα επικοινωνίας και για κάθε ένα υπάρχουν διάφορες μέθοδοι κωδικοποίησης και μετάδοσης σημάτων από τα μέσα μετάδοσης Οριοθετημένα μέσα μετάδοσης Η πιο κοινή μορφή οριοθετημένου μέσου μετάδοσης (bound media) είναι το χάλκινο σήμα με κάποια μορφή ηλεκτρικού σήματος που σχηματίζει το κανάλι. Για να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ηλεκτρικά σήματα χρειάζεται ένα κλειστό κύκλωμα μεταξύ πομπού και δέκτη, οπότε απαιτούνται δύο σύρματα. Τα ηλεκτρικά σήματα δημιουργούν ηλεκτρομαγνητικά πεδία όταν μεταφέρονται κατά μήκος των καλωδίων και αυτό μπορεί να επιφέρει την δημιουργία θορύβου στο σήμα. Τα καλώδια μπορούν να κατασκευαστούν με τέτοιον τρόπο ώστε να ελαχιστοποιηθεί το πρόβλημα αυτό. Οι τυπικές λύσεις σε αυτό το πρόβλημα είναι το ομοαξονικό καλώδιο (coaxial cable), το συστρεμμένο ζεύγος (twisted pair) και το θωρακισμένο συστρεμμένο ζεύγος (shielded twisted pair). Τα ηλεκτρικά σήματα έχουν καλό αποτέλεσμα όταν πραγματοποιούνται σε μικρές αποστάσεις, αλλά παραμορφώνονται καθώς ταξιδεύουν σε όλο και μεγαλύτερες αποστάσεις, καθώς η αντίσταση του καλωδίου μειώνει την ένταση του σήματος και αυξάνει τον θόρυβο. Για να αφαιρείται ο θόρυβος και για να ενισχύεται το σήμα σε κανονικά διαστήματα τα χάλκινα καλώδια πρέπει να φιλτράρονται όταν οι αποστάσεις είναι μεγάλες. Η οπτική ίνα είναι ένα δημοφιλές, εναλλακτικό μέσο μετάδοσης που χρησιμοποιεί το φως για να παρέχει ένα κανάλι. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες μέθοδοι διαμόρφωσης του φωτός για να δημιουργηθεί ένα σήμα. Το φως δεν είναι ευαίσθητο σε παρεμβολές όπως ο ηλεκτρισμός και μπορεί να ταξιδέψει σε μεγαλύτερες αποστάσεις, χωρίς την ανάγκη φιλτραρίσματος ή ενίσχυσης. Ωστόσο, η σύνδεση οπτικών ινών είναι πολύ πιο ακριβή καθώς τα καλώδια οπτικής ίνας είναι ευαίσθητα και πρέπει να τοποθετηθούν με πολύ προσοχή και να μην λυγίσουν. Από την άλλη πλευρά οι οπτικές ίνες μπορούν να μεταφέρουν μεγαλύτερη ποσότητα δεδομένων σε σχέση με τα χάλκινα καλώδια. Γενικά σε ένα εκτενές δίκτυο επικοινωνιών μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφοροι τύποι μέσων μετάδοσης που μπορούν να περιλαμβάνουν χάλκινα καλώδια, οπτικές ίνες καθώς επίσης και μικροκύματα και ραδιοδορυφόρους που είναι μορφές μη οριοθετημένων μέσων μετάδοσης Μη οριοθετημένα μέσα μετάδοσης Τα μη οριοθετημένα μέσα μετάδοσης (unbound media) χρησιμοποιούν μια συγκεκριμένη ενότητα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, όπως φως, ραδιοκύματα, υπέρυθρα κύματα και μικροκύματα. Ενώ τα ραδιοφωνικά κύματα είναι τα πιο διαδεδομένα και διαδίδονται ακόμα περισσότερο με τις εξελίξεις στην κινητή τηλεφωνία, τα άλλα μήκη κυμάτων παίζουν επίσης ένα σημαντικό ρόλο. 18

19 Τα υπέρυθρα κύματα χρησιμοποιούνται σε διάφορες συσκευές για να παρέχουν έλεγχο και μεταφορά δεδομένων χαμηλής ενέργειας και μικρού εύρους. Χρησιμοποιούνται ευρέως σε οικιακές συσκευές remote control, όπου οι μεταφορές δεδομένων είναι ελάχιστες και προς μια κατεύθυνση. Η πιο έντονη χρήση τους σε σχέση με την μεταφορά δεδομένων γίνεται μεταξύ PDA, laptop και κινητών τηλεφώνων ή και επιτραπέζιων υπολογιστών με PDA, όπου είναι συχνή η μεταφορά αρχείων. Η υπέρυθρη θύρα μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία στατικών PAN (Personal Area Network) παρέχοντας για παράδειγμα ασύρματες συνδέσεις ποντικιού και πληκτρολογίου σε PC ή διαδραστικούς ψηφιακούς αποκωδικοποιητές τηλεόρασης. Ωστόσο, οι υπέρυθρες ακτίνες είναι αποτελεσματικές μόνο σε μικρές αποστάσεις και σε ευθεία γραμμή. Οι ακτίνες λέιζερ μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε για επικοινωνία σε μεγάλες αποστάσεις, που βρίσκονται σε ευθεία γραμμή είτε χρησιμοποιώντας καθρέφτες. Υπάρχει μια μικρή μείωση της έντασης του σήματος σε μεγάλες αποστάσεις και αυτό μπορεί να κατευθυνθεί σε ένα σημείο όμως, δεν μπορεί να αντέξει την υγρασία, την σκόνη ή τον καπνό για αυτό και η χρήση του είναι περιορισμένη σε σημεία με έντονες ατμοσφαιρικές συνθήκες. Μπορεί όμως να είναι αποτελεσματικό εκεί όπου δεν υπάρχουν τέτοιες ατμοσφαιρικές συνθήκες, όπως μεταξύ δορυφόρων στο διάστημα καθώς και σε τούνελ ή μεγάλα κτίρια. Τα μικροκύματα λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο με το φως και παρόλο που δεν μπορούν να περάσουν από συμπαγείς δομές και οι πομποδέκτες πρέπει να βρίσκονται σε ευθεία, το σήμα δεν επηρεάζεται από σκόνη ή καπνό και μπορεί να λειτουργήσει κάτω από ατμοσφαιρικές συνθήκες. Οι τηλεπικοινωνιακές υποδομές κάνουν μεγάλη χρήση μικροκυμάτων, τα οποία όπως και το φως μπορούν να κατευθυνθούν και να έχουν στόχο ένα συγκεκριμένο προορισμό. Τα ραδιοκύματα αντίθετα με το φως και τα μικροκύματα, εκπέμπονται σε όλες τις κατευθύνσεις από τον πομπό τους και μπορούν να περάσουν από πολλά στερεά αντικείμενα, όπως τοίχους και πατώματα. Αν και η ραδιοσυχνότητα (radio frequency - RF) προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα, έχει και κάποια θεωρητικά προβλήματα σε σχέση με τα δίκτυα. Δεν υπάρχουν τέτοιες συνδέσεις, ούτε κάποια οριζόμενη οριοθέτηση. Οι συσκευές μπορούν να μπαίνουν και να βγαίνουν από ένα δίκτυο οποιαδήποτε στιγμή και το σχήμα του δικτύου μπορεί να αλλάζει δυναμικά καθώς μετακινούνται οι συσκευές. Αυτό προκαλεί πρόσθετα προβλήματα ασφάλειας καθώς οποιαδήποτε κατάλληλα ενεργοποιημένη συσκευή μπορεί να συνδεθεί σε ένα δίκτυο και είναι δύσκολο να προστατευθεί από παρεμβολές. Δεν είναι απαραίτητο όλοι οι σταθμοί ενός κινητού δικτύου να είναι ικανοί να επικοινωνούν κατευθείαν με όλους τους άλλους σταθμούς. Ο κάθε σταθμός περιορίζεται στο να επικοινωνεί με τους σταθμούς με τους οποίους η ακτίνα επικοινωνίας του τέμνεται με τη δική τους. Το μέγεθος της ακτίνας και ο ρυθμός μεταφοράς των δεδομένων μπορεί να αλλάξει, καθώς αλλάζει η θέση των συσκευών και η κατάσταση του περιβάλλοντος. Γενικά επιτυγχάνεται καλύτερα αξιόπιστη σύνδεση μεταξύ φορητών συσκευών με συνδέσεις RF από ένα σταθερό δίκτυο με RF σημεία πρόσβασης που παρέχονται από σταθμούς βάσης που καλύπτουν μια γεωγραφική περιοχή. Ωστόσο, τα κινητά ad hoc δίκτυα προσφέρουν πολλές νέες δυνατότητες, ιδιαίτερα σε σχέση με τη σύνδεση PAN μεταξύ συσκευών όπως και όταν μπαίνει κάποιος στον λειτουργικό χώρο (Personal Operating Space - POS) ενός χρήστη. Η στρατηγική που παρέχεται από τις κινητές τηλεπικοινωνίες 3G είναι να υπάρχουν σταθμοί βάσης με σταθερή πρόσβαση RF, οι οποίοι προσφέρουν ασύρματα δίκτυα ευρείας περιοχής. Τα ασύρματα τοπικά δίκτυα, όπως τα IEEΕ και HiperLAN2, προσφέρουν ταυτόχρονα σταθερού σημείου πρόσβασης (access point) και απευθείας (ad hoc) σύνδεση, ενώ οι τεχνολογίες PAN όπως η Bluetooth και άλλες ποικιλίες της ΙΕΕΕ

20 είναι ad hoc, αν και πιθανών, οποιοδήποτε μέλος ενός πικοδικτύου Bluetooth θα μπορεί να επικοινωνεί με οποιοδήποτε άλλο μέλος, ακόμα κι αν δεν είναι κατευθείαν συνδεδεμένο μαζί του Υποδομές Επικοινωνιών Δικτύων Ένα δίκτυο είναι ένα σύνολο από κόμβους με πομποδέκτες που είναι συνδεδεμένοι σε ένα η περισσότερα κανάλια επικοινωνίας. Δυο κόμβοι είναι μέλη του ιδίου δικτύου εάν μπορούν (θεωρητικά) να στείλουν και να λάβουν σήματα ο ένας από τον άλλον. Δηλαδή, τους συνδέει ένα κοινό μέσο μετάδοσης που υποστηρίζει τουλάχιστον ένα κανάλι επικοινωνίας ή μια συνεχή αλυσίδα από τέτοια κανάλια με κατάλληλα σημεία μετάφρασης. Μια αποτελεσματική στρατηγική του M-commerce είναι αυτή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ένα σύνολο τοπικών δικτύων, ανάλογα με τις καταστάσεις. Όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο του πλεονασμού του καναλιού, τόσο πιο δυνατό είναι το σύστημα επικοινωνίας. Μια ιδανική κατάσταση είναι αυτή όπου ο μηχανισμός χρησιμοποιεί πλεονασμό τόσο στα διαθέσιμα μέσα μετάδοσης όσο και στα διαθέσιμα κανάλια μέσα σε αυτά. Τα μηνύματα μπορούν μετά να μεταδοθούν χρησιμοποιώντας το πιο αποτελεσματικό μέσο που είναι κατάλληλο για την σημαντικότητά τους. Η σημαντικότητα ενός μηνύματος μπορεί να μετρηθεί με διάφορους τρόπους: 1. Αναγκαιότητα (Πόσο σημαντική είναι η λήψη του μηνύματος) 2. Χρόνος (Πόσο γρήγορα πρέπει να παραδοθεί το μήνυμα) 3. Κόστος (Πόσο σημαντική είναι η ελαχιστοποίηση του κόστους) 4. Πιστότητα (Πόσο σημαντική είναι η μη παραμόρφωση του μηνύματος) Ένα δίκτυο επικοινωνίας είναι μια τεχνολογία που επιτρέπει σε πολλούς χρήστες να μιλούν μεταξύ τους ταυτόχρονα, ένας με έναν και ένας με πολλούς. Η επικοινωνία μπορεί να είναι είτε μονόδρομη είτε αμφίδρομη και αν είναι αμφίδρομη διακρίνεται σε σύγχρονη και ασύγχρονη. Υπάρχει ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός τεχνολογιών που υποστηρίζουν επικοινωνίες σε δίκτυα. Έχουν αναπτυχθεί συγκεκριμένες τεχνολογίες για να ανταποκριθούν σε συγκεκριμένες ανάγκες. Ωστόσο, όλες πρέπει να ξεπεράσουν το ίδιο βασικό σύνολο προβλημάτων. Καθώς αυξάνεται η γνώση και αναπτύσσονται νέες, πιο αποτελεσματικές τεχνολογίες, οι διάφορες προσεγγίσεις έχουν αρχίσει να συγκλίνουν και σε σχέση με την λειτουργικότητα που προσφέρουν, όσο και με τους υποκείμενους μηχανισμούς που χρησιμοποιούν για να προσφέρουν αυτή την λειτουργικότητα. Έτσι, η διαλογική τηλεόραση απαιτεί αμφίδρομη, σύγχρονη επικοινωνία, το τηλέφωνο υποστηρίζει κλήσεις συνεδριάσεων και τα κινητά τηλέφωνα έχουν ασύγχρονα SMS, δηλαδή μηνύματα κειμένου, και όλοι προσπαθούν να έχουν ως βασικό μηχανισμό παράδοσης, ψηφιακές τεχνολογίες με μεταγωγή πακέτων. Αυτή η σύγκλιση, δεν είναι πιθανών να καταλήξει σε ένα μόνο «μεγάλο, ενοποιημένο δίκτυο», αλλά μάλλον σε ένα πλέγμα από συμπληρωματικά δίκτυα, όπου το καθένα θα χρησιμοποιεί την ίδια λογική επικοινωνία αλλά με διαφορετική υλοποίηση και καθένα θα προσφέρει το ίδιο σύνολο υπηρεσιών. Μερικά θα προτιμώνται ως προς άλλα για συγκεκριμένους τύπους επικοινωνιών, αλλά όλα θα είναι επαρκή. Η συνύπαρξη των δικτύων αυτού του πλέγματος δεν θα είναι με κανένα τρόπο ομοιόμορφη. Οι διάφοροι τύποι δικτύων θα επικαλύπτονται σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, όπου οι μητροπολιτικές περιοχές θα έχουν πολύ περισσότερες εναλλακτικές λύσεις, ιδιαίτερα σε βιομηχανικές περιοχές και σε 20