|
|
- Νικηφόρος Αλαβάνος
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 3 ο Πανελλήνιο Σεµινάριο Πειραµατικής Βιοϊατρικής Έρευνας Εργαστήριο Ανατοµικής & Ιστολογίας Κτηνιατρική Σχολή Αριστοτέλειου Πανεπιστήµιου Θεσσαλονίκης Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Υπό την Αιγίδα Κτηνιατρικής Σχολής Α.Π.Θ Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας International Council for Laboratory Animal Science Οργάνωση Ελληνική Εταιρεία Βιοϊατρικής Έρευνας & Ζώων Εργαστηρίου Θεσσαλονίκη, 5-6 Νοεµβρίου 2010
2 ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ρ. Νικόλαος Κωστοµητσόπουλος Κτηνίατρος, Πρόεδρος Ε.Ε.Β.Ε.Ζ.Ε., Μέλος ιοικητικού Συµβουλίου ICLAS ρ. Ισµήνη οντά Κτηνίατρος, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή (ΕΚΠΑ), Αντιπρόεδρος Ε.Ε.Β.Ε.Ζ.Ε. ρ. ωροθέα Καπουκρανίδου Ιατρός, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, Α.Π.Θ. ρ. Παύλος Λελόβας Κτηνίατρος, Επιστηµονικός Συνεργάτης Ιατρικής Σχολής (ΕΚΠΑ), Μέλος.Σ. Ε.Ε.Β.Ε.Ζ.Ε. ρ. Κατερίνα Μαρίνου Κτηνίατρος, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων, Ταµίας Ε.Ε.Β.Ε.Ζ.Ε. ρ. Αθανάσιος Παπαγεωργίου Βιολόγος, ιευθυντής Συµεωνίδειου Ερευνητικού Κέντρου ρ. Ευανθία Πετρίδου Κτηνίατρος, Λέκτορας, Κτηνιατρική Σχολή, Α.Π.Θ., Γενική Γραµµατέας Ε.Ε.Β.Ε.Ζ.Ε. ρ. Θεόφιλος Πουταχίδης Κτηνίατρος, Επίκουρος Καθηγητής, Κτηνιατρική Σχολή, Α.Π.Θ. ρ. Λάµπρος Σαµπράκος Ιατρός-Κτηνίατρος, Πανεπιστηµιακό Γενικό Νοσοκοµείο "ΑΤΤΙΚΟΝ", Μέλος.Σ. Ε.Ε.Β.Ε.Ζ.Ε. Ελένη Σιώτου Κτηνίατρος, Νοσοκοµείο Παπανικολάου ρ. Ιωάννης Ταϊτζόγλου Κτηνίατρος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Κτηνιατρική Σχολή, Α.Π.Θ. ρ. Αναστασία Τσιγκοτζίδου Κτηνίατρος, Λέκτορας, Κτηνιατρική Σχολή, Α.Π.Θ., Μέλος.Σ. Ε.Ε.Β.Ε.Ζ.Ε. ρ. Πασχάλης Φορτοµάρης Κτηνίατρος, Επίκουρος Καθηγητής, Κτηνιατρική Σχολή, Α.Π.Θ. 2
3 Αγαπητοί συνάδελφοι, Τα µέλη της οργανωτικής επιτροπής σας καλωσορίζουν στη Θεσσαλονίκη και σας εύχονται µία δηµιουργική και εποικοδοµητική συνεργασία στις δύο µέρες του σεµιναρίου. Στέλνουµε ταυτόχρονα τις ευχαριστίες µας σε όλους όσοι συνέβαλαν στην οργάνωση του συνεδρίου, αλλά ιδιαίτερα στους νέους επιστήµονες που διατηρούν τον ενθουσιασµό και τη φιλοµάθειά τους. Για την Οργανωτική Επιτροπή Ε. Πετρίδου Α. Τζιγκοτζίδου 3
4 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΖΩΙΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ. Νικόλαος Βαρβαρόπουλος, Αν. Προϊστάµενος Τµήµατος ΚΑΦΕ, ιεύθυνση Κτηνιατρικής Θεσσαλονίκης Η αλµατώδης αύξηση των γνώσεών µας, καθώς και των διαγνωστικών και θεραπευτικών ικανοτήτων µας τις τελευταίες δεκαετίες είναι καρπός της Βιοϊατρικής έρευνας, µε βασικούς συντελεστές τα πολλές φορές παραγνωρισµένα ή παρεξηγηµένα ζώα εργαστηρίου (πειραµατόζωα). Η χώρα µας ως µέλος της Ε.Ε. έχει εναρµονίσει τη νοµοθεσία της µε την αντίστοιχη της Ε.Ε. µε το Π.. 160/91 περί «Προστασίας των ζώων που χρησιµοποιούνται για πειραµατικούς και άλλους επιστηµονικούς σκοπούς, σε συµµόρφωση προς την Οδηγία 86/609/ΕΟΚ. Επίσης, ισχύει και η σύσταση της επιτροπής 2007/526/ΕΚ, κατά την οποία, δίνονται οδηγίες για την παροχή στέγης και φροντίδας στα ζώα που χρησιµοποιούνται για πειραµατικούς και άλλους επιστηµονικούς σκοπούς, µε την οποία η χώρα µας υποχρεούται για την πλήρη εφαρµογή της. Κύριοι στόχοι της συγκεκριµένης νοµοθεσίας είναι: 1. Η µείωση στο ελάχιστο του αριθµού των ζώων που χρησιµοποιούνται για πειραµατικούς ή άλλους σκοπούς 2. Η κατάλληλη κτηνιατρική µέριµνα για τα ζώα αυτά, σ ό,τι αφορά την υγεία τους και την ευζωία τους. 3. Να µην υφίστανται ανώφελα κανένα πόνο, ταλαιπωρία, αγωνία ή µόνιµη βλάβη και όπου δε αυτά είναι αναπόφευκτα, να περιορίζονται στο ελάχιστο δυνατό. 4. Αποφυγή της άσκοπης επανάληψης πειραµάτων. 5. Απαγόρευση κάθε είδους πειραµατισµών, χωρίς την έκδοση άδειας και τον ορισµό των υπευθύνων του πειράµατος. Κύρια θέµατα, που ρυθµίζονται µε τη νοµοθεσία αυτή είναι: 4
5 1. Η διαδικασία αδειοδότησης του πειραµατισµού µε τη χρήση ζώων (άρθρο 7 Π.. 160/91) 2. Η διαδικασία καταχώρησης εγκαταστάσεων, εκτροφής, πειραµατισµού, προµήθειας (άρθρο 14, 17 Π.. 160/91) 3. Κανόνες, που αφορούν τις συνθήκες διαβίωσης, στην κτηνιατρική φροντίδα και στην σωστή χρησιµοποίηση των ζώων στους πειραµατισµούς. (Τόσο το Π.. 160/91 όσο και κυρίως η σύσταση 2007/526/ΕΚ). Το άρθρο 3 του Π.. 160/91 αναφέρει όλους τους σκοπούς για τους οποίους µπορεί να γίνει ένα πείραµα: 1. Για την ανάπτυξη, παραγωγή, έλεγχο ποιότητας, δραστικότητας και ασφαλείας των φαρµάκων, των τροφίµων και άλλων ουσιών ή προϊόντων που χρησιµοποιούνται στην Ιατρική και Κτηνιατρική. 2. Για την προστασία του περιβάλλοντος. 3. Για την προστασία διαφόρων ζώων που χρησιµοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς (προβλέπεται και από τον Νόµο 2015/92). ιαδικασία αδειοδότησης πειραµάτων σε ζώα. Οι επιστήµονες που θα χρησιµοποιήσουν ζώα για πειραµατικούς ή άλλους σκοπούς (π.χ. εκπαιδευτικούς), πρέπει προηγουµένως να πάρουν έγκριση από την αρµόδια ιεύθυνση Κτηνιατρικής του Νοµού (όπου θα γίνει το πείραµα). (Άρθρο 7 Π.. 160/91). Για τη χορήγηση έγκρισης πειραµατισµού, θα πρέπει ο υπεύθυνος του πειραµατισµού να συµπληρώσει αίτηση, που συνοδεύεται από τρία παραρτήµατα. Στο παράρτηµα Ι παραθέτει όλα τα στοιχεία, που αφορούν το πειραµατικό πρωτόκολλο. Στο παράρτηµα ΙΙ, τα στοιχεία για τα ζώα που θα χρησιµοποιηθούν και στο παράρτηµα ΙΙΙ στοιχεία για τις εγκαταστάσεις που θα πραγµατοποιηθεί ο πειραµατισµός. Στην αίτηση συµπληρώνονται τα ονόµατα του υπευθύνου, του αναπληρωτή και του Κτηνιάτρου του πειράµατος. Η αίτηση συνοδεύεται από θεωρηµένη φωτοτυπία του πτυχίου του υπευθύνου και του αναπληρωτή, καθώς και άδεια άσκησης επαγγέλµατος του Κτηνιάτρου. 5
6 Τέλος, η αίτηση συνοδεύεται και από αντίγραφα Ποινικών Μητρώων των υπευθύνων, τα οποία εκδίδει αυτεπάγγελτα η υπηρεσία που εκδίδει την άδεια. Ο υπεύθυνος Κτηνίατρος του πειραµατισµού οφείλει να εκφράζει ενυπόγραφα την άποψή του, για το υπό έγκριση πείραµα και κυρίως σε ό,τι αφορά τον τρόπο χρησιµοποίησης των ζώων εργαστηρίου, την υγεία και την ευζωία τους. Ο υπεύθυνος Κτηνίατρος λαµβάνει αποφάσεις για τη θανάτωση ή διατήρηση των ζώων στη ζωή µετά την ολοκλήρωση του πειραµατισµού, παρευρίσκεται κατά τη διάρκεια των χειρισµών του πειράµατος και δύναται να διακόψει κάθε πειραµατική διαδικασία όταν αυτός κρίνει ότι διαταράσσεται η ευζωία των ζώων. Η χορηγούµενη έγκριση παρέχεται στον υπεύθυνο του πειράµατος και στην οποία αναφέρεται και το όνοµα του υπευθύνου Κτηνιάτρου για τον συγκεκριµένο πειραµατισµό και έχει ισχύ ενός έτους µε δυνατότητα ανανέωσης, µετά από σχετική αίτηση. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η άδεια αφορά αποκλειστικά τον υπεύθυνο και τον αναπληρωτή του πειράµατος και εκδίδεται µόνο για το συγκεκριµένο πειραµατικό πρωτόκολλο. Η σήµανση των ζώων και συγκεκριµένα των σκύλων, γάτων και παραγωγικών ζώων (π.χ. χοίρων) γίνεται µε τη διαδικασία του άρθρου 16 (Π.. 160/91), πριν από τον απογαλακτισµό. Η χρησιµοποίηση αδέσποτων ζώων και ιδιαίτερα σκύλων και γατών απαγορεύεται αυστηρά. Καταχώρηση εγκαταστάσεων Η καταχώρηση των εγκαταστάσεων εκτροφής, προµήθειας και πειραµατισµού γίνεται µετά από σχετική αίτηση του υπεύθυνου της εγκατάστασης προς την αρµόδια Νοµαρχιακού επιπέδου Κτηνιατρική Υπηρεσία. Η εγκατάσταση θα πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις του παραρτήµατος ΙΙ του άρθρου 21 του Π.. 160/91, που αφορούν στις κατευθυντήριες γραµµές για τη διαβίωση, τη στέγαση και την κτηνιατρική φροντίδα των ζώων. 6
7 Αναλυτικά όλες αυτές οι προϋποθέσεις αναφέρονται λεπτοµερέστατα και στη σύσταση της επιτροπής 2007/526/ΕΚ. Εξ άλλου, η σύσταση αυτή έγινε αποκλειστικά για τον λόγο να δώσει τις οδηγίες στη διαβίωση, τη στέγαση και την κτηνιατρική φροντίδα, καλύπτοντας τις ελλείψεις των κρατικών νοµοθεσιών. Το άρθρο 14 του Π.. 160/91 αναφέρεται στην καταχώρηση των εγκαταστάσεων εκτροφής και προµηθειών, ενώ το άρθρο 17 στις εγκαταστάσεις πειραµατισµού. Το άρθρο 15 του ίδιου Π.. αναφέρεται στην υποχρεωτική ενηµέρωση του βιβλίου εισόδου και εξόδου ζώων των εγκαταστάσεων. Στο άρθρο 18 αναφέρεται στα ζώα που εκτρέφονται σε εγκαταστάσεις πειραµατισµού και για να χρησιµοποιηθούν σε πειράµατα που διεξάγονται στις εγκαταστάσεις αυτές, απαιτείται µόνο µια καταχώρηση. Ωστόσο οι εγκαταστάσεις αυτές πρέπει να τηρούν τις διατάξεις που αφορούν τις εγκαταστάσεις εκτροφής και πειραµατισµού. Το άρθρο 20 ενθαρρύνει την έρευνα για εναλλακτικές τεχνικές. Το άρθρο 21 στο παράρτηµα Ι δίνει τον κατάλογο ειδών πειραµατοζώων. Σύµφωνα µε το Π.. 188/1996 (Α 137) µε το οποίο εναρµονιστήκαµε στην οδηγία 92/65/ΕΟΚ, αποκαλούµενη «σκούπα για τα ζώντα ζώα», καθορίζονται οι όροι υγειονοµικού ελέγχου των ζώων, τα οποία διατηρούνται ή εκτρέφονται για εµπορικούς ή µη σκοπούς και µε διάφορες επιδιώξεις. Μέσα στις διάφορες επιδιώξεις είναι και η εκτροφή των ζώων για τις ανάγκες της έρευνας (π.χ. εγκαταστάσεις εκτροφής πειραµατισµού, εγκαταστάσεις προµήθειας, πειραµατισµού κ.λπ.). Ο νόµος αυτός καλύπτει περιπτώσεις που δεν καλύπτονται από παλαιότερες επιµέρους διατάξεις υγειονοµικού ελέγχου ζώων, ωαρίων, εµβρύων και σπέρµατος. Τα είδη που εµάς ενδιαφέρουν, δηλαδή τα ζώα εργαστηρίου (πειραµατόζωα) επιτρέπεται να διατίθενται στο εµπόριο µόνο εφ όσον προέρχονται από εγκεκριµένο 7
8 οργανισµό, ινστιτούτο ή κέντρο µε κωδικό καταχώρησης εγκατάστασης προµήθειας και πληρούν τις υγειονοµικές προϋποθέσεις του Π.. 160/91 «περί προστασίας των ζώων που χρησιµοποιούνται για πειραµατικούς και άλλους σκοπούς», καθώς και τις προϋποθέσεις «της σύστασης της Επιτροπής 2007/526/Ε.Κ. (L197)». Σε κάθε ενδοκοινοτική διακίνηση, εκτός από τα παραστατικά στοιχεία (τιµολόγια, δελτία αποστολών), θα πρέπει να αναγράφεται ο κωδικός καταχώρησης της εγκατάστασης προµήθειας, καθώς και τα στοιχεία του αποδέκτη. Ακόµη, τα πειραµατόζωα θα πρέπει να συνοδεύονται και από υγειονοµικό πιστοποιητικό. Σε ό,τι αφορά τις εισαγωγές από τρίτες χώρες, απαιτείται ό,τι και στο ενδοκοινοτικό εµπόριο, συν άδεια εισαγωγής, την οποία εκδίδει η Νοµαρχιακού επιπέδου Κτηνιατρική αρχή. Αυτό που πρέπει να αποτελεί ηθική υποχρέωση όλων των επιστηµόνων, πέρα ακόµη και απ ό,τι επιβάλλει η νοµοθεσία, είναι λιγότερος πόνος και λιγότερη ταλαιπωρία στα ζώα εργαστηρίου κατά τις περιόδους πριν, κατά τη διάρκεια και µετά το πείραµα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - Π.. 160/1991 (Αρ. Φύλ. 64) «Προστασία των ζώων που χρησιµοποιούνται για πειραµατικούς και άλλους σκοπούς». - Π.. 184/1996 (Α 137) «Καθορίζονται οι όροι υγειονοµικού ελέγχου των ζώων, των ωαρίων, των εµβρύων και του σπέρµατος όσων ειδών δεν καλύπτονται από παλιότερες επιµέρους διατάξεις». - Π.. 420/1993 «ιατάξεις για την εισαγωγή ζώων από τρίτες χώρες». - Σύσταση επιτροπής της 18 Ιουνίου 2007, «2007/526/ΕΚ» «σχετικά µε τη χάραξη κατευθύνσεων για την παροχή στέγης και φροντίδας στα ζώα που χρησιµοποιούνται για πειραµατικούς και άλλους επιστηµονικούς σκοπούς». - Οδηγία 86/609/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 24 ης Νοεµβρίου
9 «Για την προσέγγιση των νοµοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των Κρατών Μελών σχετικά µε την προστασία των ζώων που χρησιµοποιούνται για πειραµατικούς και άλλους σκοπούς». - Νόµος 2015/92 «Για την προστασία των διαφόρων ζώων που χρησιµοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς από Ιατρικές, Οδοντιατρικές, Φαρµακευτικές, Κτηνιατρικές, Βιολογικές, καθώς και άλλες Ιατροβιολογικού και Ζωοτεχνικού περιεχοµένου σπουδών Σχολές». - Εγκύκλιος / του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων «στην οποία αναφέρονται τα ονόµατα των υπευθύνων του πειράµατος και η διάρκεια της ισχύς του». - Περιοδικό της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρίας, Τόµος 60, Τεύχος 3. «Εισαγωγή στην πειραµατική βιοϊατρική έρευνα». 9
10 ΗΘΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ IN VIVO ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥ Κατερίνα Μαρίνου, Κτηνίατρος, MVM, PhD Ινστιτούτο Αφθώδους Πυρετού και Εξωτικών Νοσηµάτων, Κέντρο Κτηνιατρικών Ιδρυµάτων Αθηνών, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων Σκοπός της ηθικής αξιολόγησης Η διαδικασία της ηθικής αξιολόγησης των ερευνητικών πρωτοκόλλων στοχεύει σε όλα τα στάδια της έρευνας κατά την οποία χρησιµοποιούνται ζώα εργαστηρίου, από τον αρχικό σχεδιασµό ως και την ολοκλήρωση των πειραµατικών διαδικασιών και την ανασκόπηση των συµπερασµάτων (Smith et al. 2007, Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2008, Κωστοµητσόπουλος 2009). Το ερευνητικό πρωτόκολλο θα πρέπει να υπόκειται διαρκώς σε εποικοδοµητική κριτική αξιολόγηση, ενώ πολύ σοβαρά υπόψη κατά τη διεξαγωγή της οφείλουν να λαµβάνονται τα παρακάτω: 1) Η πιθανότητα ότι µπορεί η συγκεκριµένη ερευνητική εργασία να γίνει µε την χρησιµοποίηση εναλλακτικών µεθόδων χωρίς τη χρήση ζωντανών ζώων και ιδιαίτερα αυτών που είναι επικυρωµένες. 2) Η ορθή εκτίµηση από µέρους των ερευνητών του προβλεπόµενου οφέλους της εργασίας σε σχέση µε τις βλάβες στις πρόκειται να υποβληθούν τα ζώα που θα χρησιµοποιηθούν. 3) Αν και σε ποιο βαθµό υπάρχει τεκµηριωµένη εκτίµηση για τη µελλοντική εφαρµογή των αποτελεσµάτων της έρευνας στην πράξη και τη µέγιστη δυνατή αξιοποίηση αυτών για την εξαγωγή πολύτιµων συµπερασµάτων. 4) Αν και σε ποιο βαθµό η ταλαιπωρία των ζώων µειώνεται όσο αυτό είναι δυνατό και φυσικά αν και σε ποιο βαθµό διασφαλίζεται η ευζωία των ζώων µε την εφαρµογή των τριών R (3Rs= Reduction, Replacement, Refinement), την εξασφάλιση του βέλτιστου περιβάλλοντος διαβίωσης και φροντίδας των ζώων και, τέλος, την επαρκή και αποτελεσµατική εκπαίδευση, επίβλεψη και διαχείριση όλων των κατηγοριών του εµπλεκόµενου προσωπικού (Smith et al. 2007). Νοµοθετικό πλαίσιο Η απαίτηση για την ηθική αξιολόγηση των πειραµατισµών δεν καθορίζεται µε σαφήνεια στην ισχύουσα Ευρωπαϊκή (European Union 1986) και την εναρµονισµένη µε αυτή Ελληνική νοµοθεσία (Π.. 160/1991). Στις 22 Σεπτεµβρίου 2010 κατατέθηκε η νέα Οδηγία 2010/63/EU που αφορά στην προστασία των ζώων που χρησιµοποιούνται για 10
11 επιστηµονικούς σκοπούς, όπου προβλέπεται µεταξύ άλλων η ένταξη της ηθικής αξιολόγησης των ερευνητικών πρωτοκόλλων ως υποχρεωτική διαδικασία. Πιο συγκεκριµένα προβλέπεται µια διαδικασία η οποία θα περιλαµβάνει εκτίµηση των επιστηµονικών σκοπών του πειραµατισµού, συνεκτίµηση των τριών R (3Rs), κατηγοριοποίηση της σοβαρότητας της βλάβης που υφίστανται τα ζώα που χρησιµοποιούνται στο πείραµα (European Commission 2009) και βέβαια αξιολόγηση του κόστους του πειραµατισµού σε σχέση µε την ωφέλεια και τη συµβολή των αποτελεσµάτων στην επιστηµονική έρευνα. Επίσης προβλέπεται µέριµνα για τη διασφάλιση της διαφάνειας στις διαδικασίες και η ευρύτερη γνωστοποίηση πληροφοριών που αφορούν στα πρωτόκολλα µε την υποχρέωση σύνταξης από τους ερευνητές µιας περίληψης χωρίς την προσθήκη ειδικής ορολογίας και τεχνικών όρων που θα είναι δυνατό να δηµοσιευτεί στην κοινή γνώµη µετά την αδειοδότηση των πρωτοκόλλων. Επίσης προβλέπεται η εκπόνηση αναδροµικών µελετών για την τήρηση των αρχών της ηθικής αξιολόγησης των επιλεγµένων ερευνητικών πρωτοκόλλων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2010). ιαδικασία της ηθικής αξιολόγησης: Ο καθορισµός της διαδικασίας ηθικής αξιολόγησης των πειραµατικών πρωτοκόλλων πρόκειται να θεσµοθετηθεί ενιαία σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης µε την αναθεωρηµένη Ευρωπαϊκή νοµοθεσία. Όµως έχουν ήδη εκδοθεί και εφαρµόζονται συστάσεις για την βέλτιστη ηθική αξιολόγηση από τα περισσότερα ερευνητικά κέντρα της Ευρώπης και επιστηµονικές εταιρείες, οι οποίες επιτρέπουν την εκτίµηση και ικανοποίηση των τοπικών αναγκών των ερευνητικών κέντρων, των ερευνητών και της χώρας που διεξάγεται ο πειραµατισµός (Animal Procedures Committee 2003, FELASA 2005, Nuffield Council on Bioethics 2005, Smith et al. 2007). Προκειµένου να διασφαλιστεί η αποτελεσµατικότητα και η αξιοπιστία της διαδικασίας της ηθικής αξιολόγησης είναι απαραίτητο αυτή να διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις που λαµβάνονται και οι κατευθύνσεις του πειραµατισµού που έχουν προκαθοριστεί πράγµατι εφαρµόζονται. Συγκεκριµένα, η ηθική αξιολόγηση των πειραµάτων λαµβάνει χώρα αρχικά κατά την αίτηση του υπεύθυνου ερευνητή από την αρµόδια αρχή, η οποία πρόκειται να εκδώσει την άδεια πειραµατισµού (στην Ελλάδα είναι η ιεύθυνση Κτηνιατρικής της οικείας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης). Στην πορεία όµως προβλέπεται µε την Αναθεώρηση να θεσπιστούν µηχανισµοί, οι οποίοι θα διασφαλίζουν τη συνεχή επανεκτίµηση των σχετικών παραµέτρων κατά τη διάρκεια της πειραµατικής διαδικασίας, από τον αρχικό σχεδιασµό ως ακόµη και τη δηµοσίευση των αποτελεσµάτων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2010). 11
12 Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, η αρχική ηθική αξιολόγηση ενός πρωτοκόλλου αφορά στην κατάθεση εντύπου προς την επιτροπή ηθικής αξιολόγησης, η οποία µπορεί να είναι της εγκατάστασης πειραµατισµού, ενός ερευνητικού ιδρύµατος, µιας φαρµακευτικής εταιρείας ή της αρµόδιας αρχής της περιφέρειας. Οι επιτροπές ηθικής αξιολόγησης είναι υπεύθυνες για την αρχική αξιολόγηση των πρωτοκόλλων που έχουν σκοπό να χρησιµοποιήσουν ζώα εργαστηρίου και για την εξασφάλιση της ευζωίας τους (Dontas 2007). Είναι, δε, σκόπιµο να περιλαµβάνουν άτοµα, τα οποία διαθέτουν αρκετά ευρύ φάσµα γνώσεων και εµπειρίας πάνω στο αντικείµενο. Αυτό κρίνεται απαραίτητο προκειµένου να διευκολύνουν τη λεπτοµερή και συγχρόνως κατανοητή αξιολόγηση των παραγόντων εκείνων που σχετίζονται µε την ηθική αξιολόγηση του πρωτοκόλλου υπό κρίση. Κάποιες ειδικότητες οφείλουν πάντοτε να συµµετέχουν σε όλες τις περιπτώσεις κατά τη συγκρότηση επιτροπών ηθικής αξιολόγησης. άλλες όµως είναι δυνατό να λαµβάνονται υπόψη και τα άτοµα αυτά να καλούνται όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο ανάλογα µε τις ιδιαιτερότητες του ερευνητικού πρωτοκόλλου. Είναι σαφές ότι όλες οι επιτροπές οφείλουν να περιλαµβάνουν επιστήµονες µε ειδικές γνώσεις πάνω στον τοµέα της ευζωίας των ζώων, όπως είναι ο κτηνίατρος, που είναι ζωτικής σηµασίας και δεν πρέπει να παραλείπεται σε καµία περίπτωση κατά τη συγκρότηση της επιτροπής. Η συµµετοχή τεχνολόγων ζωικών προτύπων που µεριµνούν για τη φροντίδα των ζώων πριν και κατά τη διάρκεια των πειραµατικών χειρισµών είναι επίσης σηµαντική. Άλλες επιστηµονικές ειδικότητες σχετικές µε τη φύση του ερευνητικού πρωτοκόλλου υπό κρίση (π.χ. βιολόγοι, ιατροί, φυσικοί, απόφοιτοι πολυτεχνικών σχολών, δικηγόροι κλπ.) µπορούν να συµβάλλουν εποικοδοµητικά µε την παροχή πληροφοριών σχετικών µε την επιστηµονική τεκµηρίωση του πρωτοκόλλου και την ηθική κατεύθυνση των χειρισµών. Ένας βιοστατιστικολόγος θα συνδράµει στον καθορισµό του βέλτιστου αριθµού των ζώων της κάθε ερευνητικής πρότασης που θα είναι ταυτόχρονα ο µικρότερος δυνατός που θα προσδίδει τα πλέον αξιόπιστα αποτελέσµατα. Τέλος η συµµετοχή ατόµων που εκφράζουν την κοινή γνώµη, τα οποία δεν εργάζονται για την έρευνα και δε διαθέτουν ειδικές γνώσεις πάνω στη χρήση των ζώων για επιστηµονικούς σκοπούς µπορεί να είναι πολύτιµη, καθώς είναι δυνατό να συµβάλλει στη διαµόρφωση µιας «εξωτερικής» και περισσότερο ίσως αντικειµενικής για ορισµένες παραµέτρους οπτικής γωνίας που να οδηγήσει στη βέλτιστη αξιολόγηση της ερευνητικής πρότασης (Smith and Jennings 2003, Smith et al. 2007). Θα είναι ευεργετικό για την ευζωία των ζώων µελλοντικά µια επιτροπή ηθικής αξιολόγησης να έχει την εξουσία να διακόπτει την εξέλιξη του πρωτοκόλλου σε περίπτωση που διαπιστωθούν παραβάσεις της νοµοθεσίας ή αποκλίσεις από τις ορισθείσες προϋποθέσεις. Το προσωπικό που έχει την αρµοδιότητα να διακόψει το πείραµα θα πρέπει να διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις αλλά και την εµπειρία να κρίνει αντικειµενικά τις συνθήκες υπό τις οποίες αυτό διεξάγεται και να αποφανθεί αναλόγως (Smith et al. 2007). 12
13 Η ορθή µεταχείριση και διασφάλιση των συνθηκών ευζωίας των ζώων από το ερευνητικό και τεχνικό δυναµικό οφείλει να λαµβάνεται σοβαρά υπόψη. Ταυτόχρονα ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να δίδεται στη µέθοδο ευθανασίας των ζώων που συµµετέχουν στο πείραµα και στον έλεγχο των στρατηγικών που εφαρµόζονται ώστε να εξασφαλίζεται η ελάχιστη δυνατή ταλαιπωρία των ζώων (πράξεις οι οποίες µπορούν να εκτιµηθούν καλύτερα από Κτηνιάτρους) και η καλύτερη δυνατή χρήση των χρησιµοποιούµενων ζώων για την εξαγωγή των βέλτιστων συµπερασµάτων µε τον ελάχιστο απαιτούµενο αριθµό ζώων(smith et al. 2007). Συµπεράσµατα Η ηθική αξιολόγηση ενός πειραµατικού πρωτοκόλλου το οποίο περιλαµβάνει τη χρήση ζώων εργαστηρίου είναι µια δραστηριότητα, η οποία οφείλει να µετατραπεί σε κοινή συνείδηση και αναγκαιότητα όλων των ερευνητών. Είναι µια πράξη που αφορά στο σύνολο της επιστηµονικής κοινότητας και σε όλη τη διάρκεια των πειραµατικών δραστηριοτήτων της. Είναι θεµελιώδες να διεξάγεται πάντοτε σε διάλογο και συνεννόηση µε τους ερευνητές, χωρίς αυτό να αποτελεί µορφή αυστηρού ελέγχου προς τους τελευταίους, αλλά υπόδειξη για την ευθύνη που αυτοί έχουν απέναντι στα ζώα εργαστηρίου. Βιβλιογραφία Animal Procedures Committee (2003). Recommendations on cost-benefit assessment under the Animals (Scientific Procedures) Act [accessed 13 October 2010] Dontas IA (2007). The ethics of animal use in biomedical research. In: Proceedings of the 11 th Greek Australian International Legan and Medical Conference, (Crete), Greece pp [accessed 13 October 2010] Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2010). Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου περί προστασίας των ζώων που χρησιµοποιούνται για επιστηµονικούς σκοπούς. [accessed 17 October 2010] European Commission (2009). Expert Working Group on severity classification of scientific procedures performed on animals. Final Report. 13
14 [accessed 13 October 2010] Κωστοµητσόπουλος Ν (2009). Ηθική και ζώα εργαστηρίου. ΠΕΚΕ, 60 (1): Nuffield Council on Bioethics (2005). The ethics of research involving animals. [accessed 13 October 2010] Οδηγία 86/609/ΕΟΚ του Συµβουλίου «για την προσέγγιση των νοµοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών µελών σχετικά µε την προστασία των ζώων που χρησιµοποιούνται για πειραµατικούς και άλλους επιστηµονικούς σκοπούς (L 358) Π 160/1991 (Α 64). «Προστασία των ζώων που χρησιµοποιούνται για πειραµατικούς και άλλους επιστηµονικούς σκοπούς, σε συµµόρφωση προς την Οδηγία 86/609/ΕΟΚ του Συµβουλίου» Smith JA, Jennings M. (2003). A resource book for lay members of local ethical review processes.. RSPCA publications, West Sussex, UK. Smith JA, van den Broek FAR, Martorell JK, Hackbarth H, Ruskenas O, Zeller W (2007). Principles and practice in ethical review of animal experiments across Europe: summary of the report of a FELASA working group on ethical evaluation of animal experiments. Laboratory Animals 41 (2):
15 ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΥ ΖΩΙΚΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ Πέτρος Υψηλάντης Επίκουρος Καθηγητής Πειραµατικής Χειρουργικής Τµήµα Ιατρικής, ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Ο σχεδιασµός ενός ερευνητικού πρωτοκόλλου αποτελεί µία σύνθετη διαδικασία η οποία απαιτεί εµπειρία, γνώσεις, µεθοδικότητα, σχολαστικότητα και τη συνεργασία επιστηµόνων διαφορετικών ειδικοτήτων. Η πρόβλεψη πιθανών δυσκολιών, καθώς και οι εναλλακτικές λύσεις σε προβλήµατα που ενδέχεται να προκύψουν, το αναµενόµενο αποτέλεσµα της µελέτης και µία σειρά ζητηµάτων που θα µπορούσαν να οδηγήσουν σε αποτυχία µία επίπονη έρευνα απαιτούν η ανάληψη του σχεδιασµού ενός ερευνητικού πρωτοκόλλου να γίνεται από έµπειρους και υπεύθυνους επιστήµονες µε ενασχόληση στο υπό µελέτη θέµα. ιάφορες ειδικότητες επιστηµόνων καλούνται να συνεργαστούν για µελέτες που αφορούν τον τοµέα της βιοϊατρικής έρευνας, όπως κτηνίατροι, ιατροί, βιοχηµικοί, βιολόγοι, µοριακοί βιολόγοι, φαρµακοποιοί, στατιστικολόγοι, κ.α.. Χρήσιµη και καθοριστική για τον ολοκληρωµένο σχεδιασµό της πειραµατικής µελέτης είναι η συµβολή του κτηνιάτρου o οποίος προσφέρει τις γνώσεις του σε θέµατα διαχείρισης των πειραµατοζώων, ανατοµίας, φυσιολογίας, χειρουργικών και µη χειρουργικών τεχνικών, αναισθησίας, µετεγχειρητικής αγωγής και ευθανασίας. Ο ορισµός του θέµατος της µελέτης αποτελεί το πρώτο και σηµαντικότερο βήµα. Αυτό θα πρέπει να είναι πρωτότυπο και να προσφέρει κάτι σηµαντικό και ουσιαστικό στην εξέλιξη της επιστήµης. Είναι απαραίτητη η ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας, η οποία πλέον µε τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας (διαδίκτυο, βάσεις δεδοµένων, κλπ) είναι ευρέως διαθέσιµη και δωρεάν στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι στόχοι της µελέτης θα πρέπει να είναι πρωτότυποι, χωρίς ωστόσο αυτό να αποκλείει την επαλήθευση υπάρχουσας γνώσης. Η υπόθεση προς διερεύνηση θα πρέπει να είναι σαφής και όσο το δυνατόν πιο απλή. Μία σηµαντική επιλογή που θα πρέπει να κάνει ο ερευνητής στην αρχή του σχεδιασµού ενός ερευνητικού πρωτοκόλλου είναι η επιλογή του κατάλληλου είδους ζώου που θα χρησιµοποιήσει. Αυτή γίνεται µε κριτήρια που αφορούν οµοιότητες και διαφορές του εν λόγω είδους µε τον άνθρωπο ή άλλο είδος ζώου ως προς την ανατοµία και τη φυσιολογία του, τη διαθεσιµότητα του είδους, τις διαθέσιµες εγκαταστάσεις στέγασης και 15
16 πειραµατισµού, οικονοµικά κριτήρια, τη διαθεσιµότητα αναλώσιµων (αντιδραστηρίων) για το συγκεκριµένο είδος ζώου, κλπ. Η προµήθεια των ζώων γίνεται από µονάδες αναπαραγωγής ζώων εργαστηρίου µε σκοπό τη χρήση τους σε πειραµατικές διαδικασίες. Οι µονάδες αυτές είναι καταχωρηµένες και σε αυτές τηρούνται όλες οι προβλεπόµενες από το νόµο συνθήκες εκτροφής. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι απαγορεύεται η χρήση αδέσποτων ζώων ή ζώων που τελούν υπό εξαφάνιση ή βρίσκονται ελεύθερα στη φύση. Επόµενο βήµα είναι η επιλογή του κατάλληλου ζωικού προτύπου (µοντέλου) το οποίο θα χρησιµοποιηθεί για να προσοµοιάσει όσο το δυνατό περισσότερο την υπό µελέτη φυσιολογική ή παθολογική κατάσταση. Οι βασικές κατηγορίες ζωικών προτύπων είναι: α) τα προκλητά, β) τα αυθόρµητα, γ) τα αρνητικά και δ) τα ορφανά. Τα προκλητά µοντέλα αφορούν µία νόσο ή διαταραχή η οποία προκαλείται είτε µε χειρουργική µέθοδο είτε µε τη χορήγηση βιολογικά ενεργών ουσιών, προκειµένου να µοιάζει ως προς την αιτιολογία, συµπτωµατολογία ή/και παθογένειά της µε την αντίστοιχη νόσο ή διαταραχή του είδους - στόχος. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται και τα διαγονιδιακά ζωικά µοντέλα. Στα αυθόρµητα µοντέλα η νόσος εκδηλώνεται µε φυσικό τρόπο, δηµιουργώντας έτσι γενετικές παραλλαγές (αµιγείς φυλές, π.χ. αθυµικός µυς). Τα ορφανά µοντέλα περιγράφουν µία κατάσταση η οποία, ενώ εκδηλώνεται φυσικά σε ένα είδος ζώου, δεν έχει περιγραφεί ακόµη στον άνθρωπο, όπως π.χ. παπίλοµα-ιοί. Τέλος, στα αρνητικά µοντέλα περιλαµβάνονται είδη ή φυλές ζώων στις οποίες δεν εκδηλώνεται µία συγκεκριµένη νόσος, όπως π.χ. µόλυνση από γονόκοκκο στο κουνέλι. Προϋποθέσεις για την αξιόπιστη µεταφορά των αποτελεσµάτων στον άνθρωπο από τη χρήση ενός ζωικού µοντέλου είναι: η χρήση περισσότερων του ενός είδους ζώων, ο µεταβολικός ρυθµός να είναι παρόµοιος µε του ανθρώπου, να ελέγχονται παράµετροι που επηρεάζουν τον µεταβολισµό (ηλικία, δίαιτα, φύλο, στρες, οδός χορήγησης φαρµάκου, δόση, θερµοκρασία, φωτοπερίοδος) και να εξασφαλίζονται παρόµοιες µε τις φυσικές συνθήκες διαβίωσης. Το επόµενο και επίσης βασικό βήµα στο σχεδιασµό ενός πρωτοκόλλου είναι ο χωρισµός των ζώων σε οµάδες. Αυτές θα πρέπει να περιλαµβάνουν τις πειραµατικές οµάδες και τις οµάδες ελέγχου ή / και εικονικής επέµβασης. Στις πειραµατικές οµάδες εφαρµόζεται το επιθυµητό ζωικό πρότυπο. Βασικός κανόνας είναι η τροποποίηση µίας, εάν είναι δυνατόν, παραµέτρου σε σχέση µε την οµάδα ελέγχου ώστε τα αποτελέσµατα της µελέτης να µπορούν να αποδοθούν σε αυτήν και µόνο τη µεταβολή και όχι σε άλλους παράγοντες. Η οµάδα ελέγχου περιλαµβάνει ζώα στα οποία δε διενεργείται οποιαδήποτε επέµβαση, και χρησιµεύει για τη σύγκριση των αποτελεσµάτων µε την πειραµατική οµάδα. Εναλλακτικά, και εφόσον το επιτρέπει το πρωτόκολλο, αντί αυτής µπορούν να χρησιµοποιηθούν προς σύγκριση µετρήσεις που διενεργήθηκαν πριν την παρέµβαση, όπως π.χ. προεγχειρητικές 16
17 τιµές. Η οµάδα εικονικής επέµβασης (sham operation) χρησιµοποιείται προκειµένου να διερευνηθεί σε µία πολύπλοκη διαδικασία η επίδραση των λοιπών παραγόντων πλην της υπό µελέτη παρέµβασης. Για παράδειγµα, σε µελέτες επί µοντέλου αποφρακτικού ικτέρου, εκτελείται µέση λαπαροτοµή υπό γενική αναισθησία και γίνονται όλοι οι χειρισµοί των σπλάχνων εκτός από την απολίνωση του χοληδόχου πόρου. Στο πλαίσιο της αρχής του κώδικα ηθικής δεοντολογίας περί χρήσης των ζώων στην έρευνα, είναι σηµαντικό να αποφεύγεται η άσκοπη χρησιµοποίηση µεγάλου αριθµού αυτών. Ο προσδιορισµός του ελάχιστου αριθµού ζώων που απαιτούνται για την εξαγωγή ασφαλών συµπερασµάτων γίνεται µε τη βοήθεια στατιστικών µεθόδων. Προσδιορίζεται το ελάχιστο µέγεθος του δείγµατος που είναι απαραίτητο προκειµένου να προκύψει στατιστικώς σηµαντική διαφορά των παρατηρήσεων της πειραµατικής οµάδας από εκείνων της οµάδας ελέγχου (power calculation). Για τον υπολογισµό αυτό είναι απαραίτητη µία κατά προσέγγιση εκτίµηση του αναµενόµενου εύρους τιµών των µετρήσεων ή της διακύµανσης του µέσου όρου των τιµών των αποτελεσµάτων. Η εκτίµηση αυτή µπορεί να γίνει είτε µε βάση µετρήσεις που έγιναν σε συναφείς µελέτες, όπως προκύπτει από τη µελέτη της διεθνούς βιβλιογραφίας, είτε µε τη διεξαγωγή πιλοτικών πειραµάτων σε µικρή κλίµακα. Όσο µεγαλύτερη είναι η διακύµανση, τόσο µεγαλύτερο είναι το µέγεθος του δείγµατος παρατηρήσεων και αντίστροφα. Θα πρέπει να σηµειωθεί, και αποτελεί βασική αρχή της πειραµατικής βιοϊατρικής έρευνας, ότι η τυποποίηση του ζωικού πληθυσµού συµβάλλει στη µείωση της διακύµανσης των αποτελεσµάτων της µελέτης. Η τυποποίηση του πληθυσµού εξασφαλίζεται από τη χρήση ζώων µε όσο το δυνατόν παρόµοιο γενετικό υλικό, αλλά και µε την τήρηση σταθερών συνθηκών εκτροφής που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους. Παράγοντες που θα πρέπει να διατηρούνται σταθεροί είναι το είδος, η φυλή, η ηλικία, το σωµατικό βάρος, το φύλο, η δίαιτα, ο τύπος του κλωβού, ο τύπος της στρωµνής, οι χειρισµοί, η ένταση του φωτός, η φωτοπερίοδος, η θερµοκρασία, η υγρασία, ο θόρυβος, η σκληρότητα του νερού κ.α. Το επόµενο βήµα στο σχεδιασµό του ερευνητικού πρωτοκόλλου αφορά τον ορισµό των χρονικών σηµείων (time-points) δειγµατοληψίας βιολογικών υλικών και καταγραφής κλινικών παρατηρήσεων και συµπεριφοράς. Τα χρονικά σηµεία µπορεί να αφορούν την περίοδο πριν, κατά τη διάρκεια και µετά την παρέµβαση. Αν και ο ορισµός µεγάλου αριθµού χρονικών σηµείων κάνει πιο αξιόπιστη και ακριβή µία µελέτη, θα πρέπει να λαµβάνεται υπόψη, εκτός των άλλων, το κόστος και ο όγκος των προβλεπόµενων µετρήσεων, το διαθέσιµο προσωπικό για την πραγµατοποίηση των εξετάσεων, καθώς και η δυνατότητα ή µη συχνών δειγµατοληψιών από µικρόσωµα πειραµατόζωα. Είναι εποµένως σηµαντικό ο ερευνητής να στοχεύει σε εκείνα τα χρονικά σηµεία που θα του δώσουν τις 17
18 απαραίτητες απαντήσεις στα ερωτήµατα που τέθηκαν στο σκοπό της µελέτης του. Είναι γεγονός ότι µε τη µελέτη της υπάρχουσας βιβλιογραφίας, αλλά και µε την εξέλιξη της µελέτης από την ίδια ερευνητική οµάδα στο συγκεκριµένο υπό µελέτη αντικείµενο, µειώνονται σταδιακά, και γίνονται ολοένα και πιο στοχευµένα, τα χρονικά σηµεία δειγµατοληψίας και καταγραφής παρατηρήσεων. Παράλληλα µε τον προσδιορισµό των χρονικών σηµείων δειγµατοληψίας και καταγραφής παρατηρήσεων, ορίζονται οι παράµετροι µελέτης που είναι απαραίτητες για τη διερεύνηση του υπό µελέτη θέµατος. Αυτές µπορεί να είναι κλινικές παρατηρήσεις, παράµετροι βιοχηµικές, ιστολογικές, µοριακές κλπ. Θα πρέπει να ορίζεται µε σαφήνεια και ακρίβεια η µεθοδολογία που θα ακολουθηθεί για τη µέτρηση της κάθε παραµέτρου, να διερευνάται η διαθεσιµότητα του κατάλληλου τεχνολογικού εξοπλισµού και να προσδιορίζονται οι ανάγκες σε αναλώσιµα υλικά που είναι απαραίτητα για την εκτέλεση της κάθε µεθόδου. Σε αυτό το σηµείο είναι σηµαντικό να καθορίζονται τα συνεργαζόµενα εργαστήρια, να ορίζονται ονοµαστικά τα συγκεκριµένα πρόσωπα που θα διενεργήσουν την κάθε εξέταση. Το σχεδιαζόµενο πρωτόκολλο θα πρέπει να έχει συγκεκριµένο προϋπολογισµό και να προσδιορίζεται ο φορέας χρηµατοδότησης. Επίσης, εξίσου σηµαντικός είναι ο ορισµός χρονοδιαγράµµατος προκειµένου να προγραµµατίζονται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι εργασίες της µελέτης. Οι ερευνητές που σχεδιάζουν ένα πρωτόκολλο θα πρέπει να προβλέπουν τα πιθανά αποτελέσµατα της µελέτης τους. Η εµπειρία, αλλά και η υπάρχουσα γνώση, µε βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, συµβάλλουν στην πρόβλεψη των αναµενόµενων αποτελεσµάτων. Σε µία µελέτη θα πρέπει να γίνεται σαφής η συνεισφορά της στην επιστήµη και το αναµενόµενο όφελος να δικαιολογεί την καταπόνηση των πειραµατοζώων. Στη βάση αυτή, η ηθική αξιολόγηση των ερευνητικών πρωτοκόλλων βρίσκεται στο επίκεντρο της αναθεώρησης της νοµοθεσίας που διέπει τη χρήση ζώων για πειραµατικούς και άλλους επιστηµονικούς σκοπούς. Ο σωστός σχεδιασµός ενός ερευνητικού πρωτοκόλλου θα πρέπει να συνοδεύεται από την συγγραφή του σε ενότητες που περιλαµβάνουν : Τίτλο της µελέτης Εισαγωγή: υπάρχουσα γνώση, έλλειµµα γνώσης στη συγκεκριµένη θεµατική περιοχή, σκοπός της µελέτης, πιθανά οφέλη, Υλικά και Μέθοδοι : πειραµατόζωα που θα χρησιµοποιηθούν (αριθµός, είδος, φυλή, φύλο, ηλικία, σωµατικό βάρος και προέλευση των ζώων), συνθήκες διαβίωσης, πειραµατικός σχεδιασµός (οµάδες µελέτης, µελετώµενες παράµετροι), πειραµατική 18
19 διαδικασία (δοσολογία, οδός, συχνότητα και διάρκεια χορήγησης ουσιών, αναισθητικό πρωτόκολλο, µετεγχειρητική αγωγή κλπ), περιγραφή µεθοδολογίας εξετάσεων, αντιδραστήρια που θα χρησιµοποιηθούν, να αποσαφηνίζεται η κατάληξη των ζώων που θα χρησιµοποιηθούν, στατιστικές µέθοδοι, Αναµενόµενα αποτελέσµατα. Θα πρέπει να γίνεται σαφές µε ποιο τρόπο τα ζώα που θα χρησιµοποιηθούν θα υφίστανται το λιγότερο δυνατό πόνο και ταλαιπωρία (συνθήκες εκτροφής, συνθήκες πειραµατισµού, µέθοδοι αναισθησίας, αναλγησίας, µετεγχειρητικής αγωγής, ευθανασίας). Θα πρέπει να αναφέρονται ο υπεύθυνος του πειράµατος, τα συνεργαζόµενα ιδρύµατα, τµήµατα, εργαστήρια, κλινικές και επιστήµονες, ο προϋπολογισµός και το χρονοδιάγραµµα. Το πειραµατικό πρωτόκολλο κατατίθεται, συµπληρώνοντας ειδικά διαµορφωµένη αίτηση, στη ιεύθυνση Κτηνιατρικής της οικείας Νοµαρχίας από όπου ζητείται έγκριση για τη διενέργεια του πειράµατος. Η αδειοδότηση του πειράµατος δίνεται εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει η σχετική υπάρχουσα νοµοθεσία (Π.. 160/91). Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο σχεδιασµός µίας πειραµατικής µελέτης δε θα πρέπει να γίνεται µε αποκλειστικό γνώµονα την εξέλιξη της επιστήµης, αλλά να λαµβάνονται παράλληλα υπόψην οι κανόνες πολιτισµένης µεταχείρισης των πειραµατοζώων. 19
20 ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΜΙΑΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΝΟΣ ΥΣΚΟΛΟΥ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ Ευάγγελος Ι. Γιαµαρέλλος-Μπουρµπούλης, Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας, Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών Πανεπιστηµιακό Γενικό Νοσοκοµείο «ΑΤΤΙΚΟΝ», Ρίµινι 1, Χαϊδάρι Η συγγραφή µιας πειραµατικής εργασίας αποτελεί το δυσκολότερο κοµµάτι της ερευνητικής προσπάθειας. Αυτό οφείλεται στο ότι πάντα ξεκινά στο τέλος ενός επίπονου και µακροχρόνιου µονοπατιού δηλαδή όταν ολοκληρωθεί η πειραµατική διαδικασία. Είναι αυτονόητο ότι α) µακροχρόνια πειράµατα, β) η «πίεση» της εποχής για µεγάλο αριθµό δηµοσιεύσεων, γ) η ψυχική πίεση που πολλοί υποψήφιοι διδάκτορες νιώθουν για την ολοκλήρωση της δηµοσίευσης της προσπάθειάς τους µπορούν να έχουν τις ακόλουθες αρνητικές συνέπειες: Επιλογή ενός περιοδικού µε σχετικά χαµηλό συντελεστή απήχησης Επιπόλαια συγγραφή της ερευνητικής εργασίας µε συνακόλουθη δυσκολία αποδοχής της. Κατά συνέπεια η προσπάθεια συγγραφής πρέπει να µην διέπεται από χρονικές δεσµεύσεις ως προς το χρόνο υποβολής. Εντούτοις δεν πρέπει να λησµονείται ότι αποτελεί κατάθεση ψυχής για τους ερευνητές οπότε θα πρέπει ακολουθεί να υποβληθεί σε ένα περιοδικό µε το µεγαλύτερο εν δυνάµει συντελεστή απήχησης. Η επιλογή του περιοδικού στο οποίο πρόκειται να υποβληθεί η εργασία πολλές φορές υπόκειται στην κρίση του επικεφαλής της ερευνητικής οµάδας. Αν αυτός δεν έχει επαρκή εµπειρία θα µπορούσε να ζητήσει τη γνώµη ενός έµπειρου ερευνητή στο χώρο. Αφού αποφασισθεί το είδος του περιοδικού ακολουθεί η συγγραφή της εργασίας είτε στην ελληνική γλώσσα είτε στην αγγλική γλώσσα. Η εργασία απαρτίζεται από τα ακόλουθα µέρη (1): Σελίδα τίτλου (Title page) Περίληψη (Abstract) Εισαγωγή (introduction) Yλικά ή ζωϊκά πρότυπα και µέθοδοι (material or animals and methods) Aποτελέσµατα (results) Sυζήτηση (discussion) Bιβλιογραφία (references) και Πίνακες και αποτελέσµατα (tables and figures). 20
2. ΚΩΔΙΚΑΣ ΗΘΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΖΩΩΝ ΣΕ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥΣ 9
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 1. Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΣΤΗ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ 3 1.1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 3 1.2. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 4 1.3. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΖΩΩΝ 4 1.3.1. Τρωκτικά 4 1.3.2. Λαγόμορφα 6 1.3.3.
Διαβάστε περισσότεραΖΩΪΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ Ζωικά πρότυπα, ονομάζουμε τα πειραματόζωα τα οποία χρησιμοποιούμε για να αναπαραγάγουμε μια νόσο η μια κατάσταση που ομοιάζει κατά το
ΖΩΪΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ Ζωικά πρότυπα, ονομάζουμε τα πειραματόζωα τα οποία χρησιμοποιούμε για να αναπαραγάγουμε μια νόσο η μια κατάσταση που ομοιάζει κατά το δυνατόν με την αντίστοιχη στον άνθρωπο, με σκοπό την
Διαβάστε περισσότεραΑρχές Πειραματικής. Έρευνας
ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ, ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΛΕΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Αρχές Πειραματικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Έρευνας ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΣ 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
Διαβάστε περισσότεραΤο έγγραφο αυτό συνιστά βοήθημα τεκμηρίωσης και δεν δεσμεύει τα κοινοτικά όργανα
1990L0427 EL 03.09.2008 001.001 1 Το έγγραφο αυτό συνιστά βοήθημα τεκμηρίωσης και δεν δεσμεύει τα κοινοτικά όργανα B ΟΔΗΓΙΑΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 26ης Ιουνίου 1990 σχετικά με τους όρους ζωοτεχνικού και γενεαλογικού
Διαβάστε περισσότεραΒιοηθική & Γενετική. Τι είναι η Βιοηθική; 12/19/2017
Βιοηθική & Γενετική Ληµναίος Στέφανος Πραγµατογνώµων Εγκληµατολόγος DNA Βιοχηµικός & Βιοτεχνολόγος, B.Sc. Βιοχηµικός, M.Sc. Βιοστατιστικός & Επιδηµιολόγος, M.Sc. Υποψήφιος ιδάκτωρ Βιοστατιστικής & Επιδηµιολογίας
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΕ ΡΙΚΟ ΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ ΑΡΙΘ. 160
ΠΡΟΕ ΡΙΚΟ ΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ ΑΡΙΘ. 160 Προστασία των ζώων που χρησιµοποιούνται για πειραµατικούς και άλλους επιστηµονικούς σκοπούς, σε συµµόρφωση προς την Οδηγία 86/609/ΕΟΚ του Συµβουλίου. Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
Διαβάστε περισσότεραΠρόταση ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 11.2.2014 COM(2014) 4 final 2014/0033 (COD) Πρόταση ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση των οδηγιών 89/608/ΕΟΚ, 90/425/ΕΟΚ και 91/496/ΕΟΚ
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦΑΛΑΙΟ Εισαγωγή Μεθοδολογία της Έρευνας ΕΙΚΟΝΑ 1-1 Μεθοδολογία της έρευνας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή Η Μεθοδολογία της Έρευνας (research methodology) είναι η επιστήμη που αφορά τη μεθοδολογία πραγματοποίησης μελετών με συστηματικό, επιστημονικό και λογικό τρόπο, με σκοπό την παραγωγή
Διαβάστε περισσότεραΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Περίληψη εισήγησης σε σεµινάριο τεχνικών ασφαλείας του ΕΛΙΝΥΑΕ ΤΖΙΝΑΣ ΘΕΟ ΩΡΟΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΟΡΙΣΜΟΙ Βιολογικοί
Διαβάστε περισσότεραΕναλλακτικές Μέθοδοι
Εναλλακτικές Μέθοδοι Δέσποινα Ν. Περρέα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Διευθύντρια Εργαστηρίου Πειραματικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Ερεύνης «Ν.Σ. Χρηστέας» Ιστορικά
Διαβάστε περισσότεραΑθήνα, Αριθµ. πρωτ:2206/89868
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΙΜΩ ΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΙΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ Αθήνα, 25.06.2018 Αριθµ. πρωτ:2206/89868 Ταχ. /νση: Τ. Κωδ.: Πληροφορίες:
Διαβάστε περισσότεραΚατευθυντήριες Οδηγίες Ποιότητας. Βιοπαθολογικό Εργαστήριο
Κατευθυντήριες Οδηγίες Ποιότητας Ιανουάριος 2013 Περιεχόμενα Υπόμνημα - Επεξηγήσεις... 3 Κεφάλαιο 1: Διαχείριση Προσωπικού... 4 Κεφάλαιο 2: Διαχείριση Εξοπλισμού/ Εγκαταστάσεων... 5 Κεφάλαιο 3: Πρακτικές
Διαβάστε περισσότεραH Προϊσταµένη της ιεύθυνσης Χρυσούλα ηλέ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ Aθήνα, 12.06.2017 ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Αρ. Πρωτ.: 1871/63486 ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στην Κτηνιατρική Ζώων Εργαστηρίου
Επιμορφωτικά σεμινάρια για την εφαρμογή της Οδηγίας 2010/63/ΕΕ & του ΠΔ 56/2013 Θεματική Ενότητα 24 «Επίσημος Κτηνίατρος» Εισαγωγή στην Κτηνιατρική Ζώων Εργαστηρίου για φοιτητές & αποφοίτους Κτηνιατρικής
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Διερεύνηση της αποτελεσματικότητας εναλλακτικών και συμπληρωματικών τεχνικών στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε άτομα με καρκίνο
Διαβάστε περισσότεραΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα 7-12 - 2012 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Αριθ. Πρωτ.: 4620/124230 ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΤΜΗΜΑ Γ Ταχ.Δ/νση:
Διαβάστε περισσότερα(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) (2013/519/ΕΕ)
L 281/20 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 23.10.2013 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 21ης Οκτωβρίου 2013 για τον καθορισμό καταλόγου τρίτων χωρών και εδαφών από τις οποίες επιτρέπονται οι
Διαβάστε περισσότεραΠροβλήματα Υγείας των ζώων στις βιολογικές εκτροφές
Προβλήματα Υγείας των ζώων στις βιολογικές εκτροφές Ευτυχία Ξυλούρη Επ. Καθηγήτρια Εργαστήριο Ανατομίας & Φυσιολογίας Αγροτικών Ζώων Τμήμα Ζωικής Παραγωγής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΕΙΣΑΓΩΓΗ Διατροφικά
Διαβάστε περισσότεραþÿ¼ ½ ±Â : ÁÌ» Â Ä Å ÃÄ ²µ þÿä Å ÃÇ»¹º Í Á³ Å
Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2015 þÿ ½»Åà Äɽ µ½½ ¹Î½ Ä Â þÿ±¾¹»ì³ à  º±¹ Ä Â þÿ±à ĵ»µÃ¼±Ä¹ºÌÄ Ä±Â
Διαβάστε περισσότεραΘΕΜΑ: «Συγκρότηση Εθνικού Κέντρου Eλέγχου Νοσηµάτων». ΑΠΟΦΑΣΗ. Ο Αναπληρωτής Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων. Έχοντας υπόψη: 1.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 12 /06/2017 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, Αρ. πρωτ.:1875/63577 & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΣ: Πίνακα Αποδεκτών Ταχ. /νση :Βερανζέρου 46,
Διαβάστε περισσότεραΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 2014/0255(COD) 4.3.2015 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας
Διαβάστε περισσότερα«Οι Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο»
«Οι Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο» Κτηνιατρική Σχολή Κτηνιατρική Επιστήμη και Επαγγελματική Σταδιοδρομία Εισηγητής: Ιωάννης Αντωνόπουλος, καθηγητής της Κτηνιατρικής Σχολής Κτηνιατρική Επιστήμη
Διαβάστε περισσότερα2 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
2 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ & ΤΟΥ INTERNATIONAL COUNCIL FOR LABORATORY ANIMALS (ICLAS) ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Διαβάστε περισσότεραΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Συνοδευτικό έγγραφο της πρότασης
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 23.7.2008 SEC(2008) 2291 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Συνοδευτικό έγγραφο της πρότασης ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
Διαβάστε περισσότεραΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΚΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Το πρόγραμμα σπουδών του τμήματος Γεωπονικής Βιοτεχνολογίας πρέπει να ανταποκρίνεται στην εξαγωγή επιστημόνων Γεωπόνων Βιοτεχνολόγων ικανών να μελετούν, να αντιμετωπίζουν και να προτείνουν
Διαβάστε περισσότεραΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ BIOSIMILARS ΣΤΑ ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ BIOSIMILARS ΣΤΑ ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Λουκία Κουτσογεωργοπούλου Επιμελήτρια Α Κλινική Παθολογικής Φυσιολογίας Λαικό Νοσοκομείο ΒΙΡ -Ρ Ξ Ρ ΕΙΔΗ ΒΙΡ Ρ Ξ Ρ ΕΙΔΗ - ΑΟΑΣ ΦΧΠΗ
Διαβάστε περισσότεραΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Β Ι Ο Η Θ Ι Κ Η Σ. Υπόδειγµα Κώδικα εοντολογίας Για την έρευνα στις βιολογικές επιστήµες
ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Β Ι Ο Η Θ Ι Κ Η Σ Υπόδειγµα Κώδικα εοντολογίας Για την έρευνα στις βιολογικές επιστήµες Οκτώβριος 2008 Ε Θ Ν Ι Κ Η Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η Β Ι Ο Η Θ Ι Κ Η Σ Ευελπίδων 47, 113 62 Αθήνα, τηλ. 210-88.47.700,
Διαβάστε περισσότεραΗ Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως:
Παρ. Ν. 100(Ι)/2004 Αρ. 3849, 30.4.2004 Ο περί Φαρµάκων Ανθρώπινης Χρήσης Ποιότητας, Προµήθειας και Τιµών) (Τροποποιητικός) (Αρ. 3) Νόµος του 2004 εκδίδεται µε δηµοσίευση στην Επίσηµη Εφηµερίδα της Κυπριακής
Διαβάστε περισσότεραΘέμα: «Ενημέρωση για νέα εστία Πανώλους Μικρών Μηρυκαστικών στην Βουλγαρία».
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΙΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ Αθήνα, 28.06.2018 Αριθμ. πρωτ: 2268/92236 Ταχ. Δ/νση: Τ. Κωδ.: Πληροφορίες:
Διαβάστε περισσότεραΕΛΕΓΧΘΗΚΕ Αγ. Νικόλαος Η προϊσταμένη τμήματος Περ/ντος - Πρασίνου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ : ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΔΕΣΠΟΤΩΝ ΖΩΩΝ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ αρ. πρωτ. : 18862/22-12-2016 αρ. μελέτης : 94/2016
Διαβάστε περισσότεραΆρθρο 1 Γενικές Διατάξεις
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ Άρθρο 1 Γενικές Διατάξεις Στο Τμήμα Aρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης είναι δυνατή η εκπόνηση
Διαβάστε περισσότεραH Προϊσταµένη της ιεύθυνσης
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ Aθήνα, 1/11/2016 ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Αρ. Πρωτ.:3464/121201 ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ
Διαβάστε περισσότεραΣχεδιασμός και Διεξαγωγή Πειραμάτων
Σχεδιασμός και Διεξαγωγή Πειραμάτων Πρώτο στάδιο: λειτουργικοί ορισμοί της ανεξάρτητης και της εξαρτημένης μεταβλητής Επιλογή της ανεξάρτητης μεταβλητής Επιλέγουμε μια ανεξάρτητη μεταβλητή (ΑΜ), την οποία
Διαβάστε περισσότεραΓ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Επιμέλεια Καραβλίδης Αλέξανδρος. Πίνακας περιεχομένων
Γ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Πίνακας περιεχομένων Τίτλος της έρευνας (title)... 2 Περιγραφή του προβλήματος (Statement of the problem)... 2 Περιγραφή του σκοπού της έρευνας (statement
Διαβάστε περισσότεραΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΔΕΙΑΣ ΓΙΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΔΕΙΑΣ ΓΙΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Η εξασφάλιση άδειας από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού (ΥΠΠ) είναι απαραίτητη για τη διεξαγωγή έρευνας σε δηµόσια σχολεία οποιασδήποτε βαθµίδας.
Διαβάστε περισσότεραΑΠΟΦΑΣΗ. Ο Αναπληρωτής Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων. Έχοντας υπόψη:
ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ Αθήνα, 23/07/18 Αρ. Πρωτ.: 2636/103302 Ταχ. Δ/νση: Βερανζέρου 46 Ταχ. Κωδ.:
Διαβάστε περισσότεραΜια ενημέρωση για ασθενείς και παρόχους φροντίδας
Μια ενημέρωση για ασθενείς και παρόχους φροντίδας Τι είναι το FoundationOne ; Το FoundationOne είναι μια εξέταση που ανιχνεύει γενωμικές μεταβολές (π.χ. μεταλλάξεις) που είναι γνωστό ότι σχετίζονται με
Διαβάστε περισσότεραΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 9 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές έρευνας
Διαβάστε περισσότερα-VIΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΙΑΤΡΙΒΗΣ ΣΤΗΝ Ι- ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟ- ΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΙΑΛΕΞΗ»
-VIΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΙΑΤΡΙΒΗΣ ΣΤΗΝ Ι- ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟ- ΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΙΑΛΕΞΗ» ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΙΑΤΡΙΒΗΣ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ: «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΙΑΛΕΞΗ» ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ
Διαβάστε περισσότεραΔΡ. Γ. Ι. ΠΙΣΣΑΚΑΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΗΝ. ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ. ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΔΝΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΝΟΣ.
Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΔΡ. Γ. Ι. ΠΙΣΣΑΚΑΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΗΝ. ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ. ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΔΝΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΝΟΣ.
Διαβάστε περισσότεραΛοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Αγροτικών Ζώων
1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Αγροτικών Ζώων Ενότητα 1 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΛΟΙΜΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΥΓΙΕΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ Ιωάννης Σκούφος 2 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά
Διαβάστε περισσότεραΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Εισαγωγή Ο παρών Κανονισμός Λειτουργίας Εσωτερικού Ελέγχου θέτει τις ευθύνες, αρμοδιότητες και γραμμές αναφοράς της Υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου (εφεξής «Εσωτερικός
Διαβάστε περισσότεραΘεμελιώδεις αρχές επιστήμης και μέθοδοι έρευνας
A. Montgomery Θεμελιώδεις αρχές επιστήμης και μέθοδοι έρευνας Καρολίνα Δουλουγέρη, ΜSc Υποψ. Διαδάκτωρ Σήμερα Αναζήτηση βιβλιογραφίας Επιλογή μεθοδολογίας Ερευνητικός σχεδιασμός Εγκυρότητα και αξιοπιστία
Διαβάστε περισσότεραΕπίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης
L 29/24 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2017/186 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 2ας Φεβρουαρίου 2017 για τον καθορισμό ειδικών όρων που πρέπει να εφαρμόζονται στις εισαγωγές στην Ένωση φορτίων από ορισμένες τρίτες χώρες
Διαβάστε περισσότεραΧρήση εναλλακτικών μεθόδων αντί για τη διενέργεια δοκιμών σε ζώα στο πλαίσιο του κανονισμού REACH
Αριθ. Αναφ.: ECHA-11-FS-02-EL ISBN-13: 978-92-9217-598-6 Χρήση εναλλακτικών μεθόδων αντί για τη διενέργεια δοκιμών σε ζώα στο πλαίσιο του Ένας από τους κύριους λόγους για την ανάπτυξη και έγκριση του ήταν
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή διατριβή
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή διατριβή ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ
Διαβάστε περισσότεραþÿ µ ºÄµÂ À ¹ÌÄ Ä±Â ÃÄ
Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2015-09 þÿ µ ºÄµÂ À ¹ÌÄ Ä±Â ÃÄ þÿ²¹ À±» ³¹ºÌ µá³±ãä Á¹ Avraam, Anastasia
Διαβάστε περισσότεραΤελικό κείμενο της Μελέτης. Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών: Διατροφή και Υγεία
Τελικό κείμενο της Μελέτης Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών: Διατροφή και Υγεία Τα τελικά προϊόντα προχωρημένης γλυκοζυλίωσης (Advanced Glycation End products, ) είναι μόρια υψηλής δραστικότητας, τα οποία
Διαβάστε περισσότεραΥΠΟΒΟΛΗ ΑΙΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΥΠΟΒΟΛΗ ΑΙΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ Η ΑΙΤΗΣΗ ΑΥΤΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΛΗΘΕΙ ΚΑΙ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Συμπληρώνεται
Διαβάστε περισσότεραΜάθημα «Εισαγωγή στις Βιοϊατρικές Επιστήμες»
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Τμήμα Βιοϊατρικών Επιστήμων Εαρινό εξάμηνο 2018-19 Μάθημα «Εισαγωγή στις Βιοϊατρικές Επιστήμες» Παράδοση 13/05/2019 Διδάσκουσα: Κατερίνα Βλαντώνη, Συμβασιούχος Διδάσκουσα ΕΣΠΑ
Διαβάστε περισσότεραΘΕΜΑ. Εισηγητής: Γεωργία Κατωτικίδη. Επιβλέπων Καθηγητής: Αναστάσιος Στιβακτάκης
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ & ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ Ιστορική Εξέλιξη του Management & Προοπτικές στο Σύγχρονο Περιβάλλον. Η ανάπτυξη της
Διαβάστε περισσότεραΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ. Κωδικός:.ΓΕ.220 Αρ. Έκδ.: 2 Ηµ/νία Έκδ.: Σελ. 1 από 6
Κωδικός:.ΓΕ.220 Αρ. Έκδ.: 2 Ηµ/νία Έκδ.: 15-05-12 Σελ. 1 από 6 1. Εισαγωγή Η παρούσα ιαδικασία περιγράφει τον τρόπο µε τον οποίο ανιχνεύονται, υλοποιούνται και αξιολογούνται οι ανάγκες εκπαίδευσης του
Διαβάστε περισσότεραvv Υπόδειγµα ΙΙ (Mέρος 1)
vv Υπόδειγµα ΙΙ (Mέρος 1) 1.Αποστολέας (όνοµα και πλήρης δ/νση) 2.Παραλήπτης (όνοµα και πλήρης δ/νση) ΕΓΓΡΑΦΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΓΙΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ, ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΩΝ
Διαβάστε περισσότεραΕκτελεστική Απόφαση 2017/ /260/ΕΟΚ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ Aθήνα, 24.10.2017 ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Αρ. Πρωτ.: 3516/112039 ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ & ΕΝ ΟΕΝΩΣΙΑΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ
Διαβάστε περισσότεραΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Σ ΕΠ «ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΕΡΓΩΝ»
Σελ.: 1 Από: 8 ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Σ ΕΠ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΕΡΓΩΝ ( Π.3.3) 1. ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της παρούσας διαδικασίας είναι η περιγραφή της µεθοδολογίας που ακολουθείται για τον καθορισµό των απαιτήσεων, σχεδιασµού
Διαβάστε περισσότεραΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ AΡΘΡΟ 1. Πεδίο Εφαρμογής AΡΘΡΟ 2. Ευθύνη του Δ.Π.
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ AΡΘΡΟ 1 Πεδίο Εφαρμογής Ο κώδικας αυτός ισχύει για όλες τις ερευνητικές δραστηριότητες οι οποίες διεξάγονται στο Δ.Π.
Διαβάστε περισσότεραΠρώτες ύλες. Πιθανοί κίνδυνοι σε όλα τα στάδια της παραγωγής. Καθορισµός πιθανότητας επιβίωσης µικροοργανισµών. Εκτίµηση επικινδυνότητας
1 ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ HACCP Αρχή 1η: Προσδιορισµός των πιθανών κινδύνων που σχετίζονται µε την παραγωγή τροφίµων σε όλα τα στάδια, από την ανάπτυξη και τη συγκοµιδή των πρώτων υλών, την παραγωγική διαδικασία, την
Διαβάστε περισσότεραΑθήνα, Αρ. Πρωτ.: 1765/ ΠΡΟΣ: Αποδέκτες Π..
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ & ΕΝ ΟΕΝΩΣΙΑΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΖΩΝΤΩΝ ΖΩΩΝ & ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ
Διαβάστε περισσότεραΟργάνωση και υλοποίηση πειραματικών πρωτοκόλλων. Παλαιές αρχές και νεότερα δεδομένα Απόστολος Ε. Παπαλόης
Οργάνωση και υλοποίηση πειραματικών πρωτοκόλλων. Παλαιές αρχές και νεότερα δεδομένα Απόστολος Ε. Παπαλόης - Βιολόγος,, PhD, KSJ - ιευθυντής, Ερευνητικού Πειραματικού Κέντρου ELPEN A.E. - Αναπληρωτής Καθηγητής
Διαβάστε περισσότεραΟ νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος Ονοματεπώνυμο: Αρτέμης Παναγιώτου Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους
Διαβάστε περισσότεραΔομικά Υλικά και Δημόσια Εργαστήρια
Δομικά Υλικά και Δημόσια Εργαστήρια Αθανάσιος Μπόγδης, Μηχ.- Ηλ/γος Μηχανικός 1. Εισαγωγή Η εισήγηση επικεντρώνεται σε μία μόνο παράμετρο από τις πολλές που συνδέονται με τα Δημόσια Εργαστήρια Δημοσίων
Διαβάστε περισσότεραM. Vavuranakis Ass. Professor of Cardiology
M. Vavuranakis Ass. Professor of Cardiology Ηαλυσίδατηςέρευνας Η έρευνα αποτελεί κινητήρια δύναµη και κύριο µοχλό ανατροφοδότησης της οικονοµίας. European Commission, European Research Area, 2010 Γιατίηέρευναείναισηµαντική;
Διαβάστε περισσότεραΚτηνιατρικές Υπηρεσίες
Κτηνιατρικές Υπηρεσίες Οι Κτηνιατρικές Υπηρεσίες διοικητικά υπάγονται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Αγροτικής Ανάπτυξης. Το Τμήμα είναι αρμόδιο τόσο για τον έλεγχο των τροφίμων ζωικής προέλευσης όσο
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ (Άρθρο 5.2.β) της απόφασης 1400/97/EΚ)
VERSION FINALE ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ 2000 (Άρθρο 5.2.β) της απόφασης 1400/97/EΚ) 1. Εισαγωγή Οι δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πτυχιακή διατριβή
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Πτυχιακή διατριβή Η ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥΣ Μιχαήλ
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στη Μεθοδολογία της Έρευνας ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. Μορφή µαθήµατος.
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ιάλεξη 1. Εισαγωγή στη Μεθοδολογία της έρευνας
Διαβάστε περισσότεραΣυµπλήρωση οδηγιών και διευκρινήσεις για την εγκύκλιο 67/07 περί κατάργησης επιτροπών Μαγνητικής Τοµογραφίας και καθιέρωση νέας διαδικασίας έγκρισης.
Συµπλήρωση οδηγιών και διευκρινήσεις για την εγκύκλιο 67/07 περί κατάργησης επιτροπών Μαγνητικής Τοµογραφίας και καθιέρωση νέας διαδικασίας έγκρισης. Γ.Ε.: Γ32/ 978/31-5-2007 ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
Διαβάστε περισσότεραΔ13 Διαδικασία Εντοπισµού µη- Συµµορφώσεων και Διορθωτικών Προληπτικών Ενεργειών
Δ13 Διαδικασία Εντοπισµού µη- Συµµορφώσεων και Διορθωτικών Προληπτικών Ενεργειών Επάρκειας για την υλοποίηση Συγχρηµατοδοτούµενων Έργων Σύµφωνα µε το Πρότυπο ΕΛΟΤ 1429: 2008 Έκδοση Έγκριση 3 η 3 η Ηµεροµηνία
Διαβάστε περισσότεραH Προϊσταµένη της ιεύθυνσης
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ Aθήνα, 10/12/2015 ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Αρ. Πρωτ.: 4701/138084 ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΝΕΑΝΙΚΗ ΙΔΙΟΠΑΘΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Όνομα Φοιτήτριας: Μαρία Θωμά Αριθμός φοιτητικής ταυτότητας:2010221455
Διαβάστε περισσότεραΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΖΩΩΝ ΝΕΑΣ ΜΕΣΗΜΒΡΙΑΣ Πτυχιακή εργασία
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Θέµα Εργασίας: «Η έννοια της ποιότητας στις Υπηρεσίες Υγείας. Αξιολόγηση της ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών από τα ηµόσια Νοσοκοµεία στην Ελλάδα και προτάσεις για τη
Διαβάστε περισσότεραΟδηγός. Σχολιασμού. Διπλωματικής Εργασίας
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης: «Σπουδές στην Εκπαίδευση» Οδηγός Σχολιασμού Διπλωματικής Εργασίας (βιβλιογραφική σύνθεση) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: «ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ
Διαβάστε περισσότεραΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ
Το Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων εκπαιδεύει μελλοντικούς επιστήμονες που θα στελεχώσουν τα εργαστήρια Νοσοκομείων & Ιατρικών Κέντρων & θα πραγματοποιούν όλες τις εξετάσεις Έτσι, στα Νοσοκομεία, επανδρώνουν
Διαβάστε περισσότεραΗΜΕΡΙΔΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Ολοκληρωμένη Προσέγγιση για την Ασφάλεια των τροφίμων food safety from farm to fork
ΗΜΕΡΙΔΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ολοκληρωμένη Προσέγγιση για την Ασφάλεια των τροφίμων food safety from farm to fork Δρ. Κων/νος Μπαρμπέρης Προϊστάμενος Δ/νσης Εργαστηριακών
Διαβάστε περισσότεραΣτάδια συγγραφής άρθρου ανασκόπησης. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ
Στάδια συγγραφής άρθρου ανασκόπησης Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ 1 ο βήμα : Επιλογή θέματος Unsolicited review γενικό μέρος
Διαβάστε περισσότεραΗ θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. Χρυσάνθη Στυλιανού Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ
Διαβάστε περισσότεραΑ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ. Ο Α Κύκλος Σπουδών οδηγεί στην απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στην «Οπτική και Όραση».
Α ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Ο Α Κύκλος Σπουδών οδηγεί στην απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στην «Οπτική και Όραση». 1. Προϋποθέσεις για τη λήψη Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (Μ.Δ.Ε.) Κάθε Μεταπτυχιακός
Διαβάστε περισσότερα«Αξιολόγηση ατόμων με αφασία για Επαυξητική και Εναλλακτική Επικοινωνία, σύμφωνα με το μοντέλο συμμετοχής»
Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Αποκατάστασης ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Αξιολόγηση ατόμων με αφασία για Επαυξητική και Εναλλακτική Επικοινωνία, σύμφωνα με το μοντέλο συμμετοχής» Χρυσάνθη Μοδέστου Λεμεσός, Μάιος,
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή Εργασία
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή Εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ Βασιλική Αλκιβιαδου
Διαβάστε περισσότεραΕΛΟΤ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΙ ΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑΚΟΥ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑΤΟΣ
ΕΛΟΤ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΙ ΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑΚΟΥ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑΤΟΣ Έκδοση/ Τροποποίηση : 01/01 Συντάχθηκε από/ Υπογραφή : Μ. Πιτσίκα/ Ξ. Παπαϊωάννου Εγκρίθηκε από/ Υπογραφή Προέδρου
Διαβάστε περισσότεραΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I. Υπόδειγµα εντύπου των ετήσιων εκθέσεων που πρέπει να υποβάλλονται από το κράτος µέλος στην Επιτροπή, σύµφωνα µε τα άρθρα 1 και 2
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I Υπόδειγµα εντύπου των ετήσιων εκθέσεων που πρέπει να υποβάλλονται από το κράτος µέλος στην Επιτροπή, σύµφωνα µε τα άρθρα 1 και 2 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ για τις αµερόληπτες επιθεωρήσεις ζώων, µεταφορικών
Διαβάστε περισσότεραΕνότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων
Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.2 : Νομοθεσία για τον έλεγχο της παραγωγής βιολογικών τροφίμων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr Εισαγωγή Η
Διαβάστε περισσότεραΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I: Πρότυπο αίτησης ερωτηματολογίου για χορήγηση έγκρισης από Ε.Η.Δ.Ε.
ΕΦΗΜΕΡΙ Α TΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ 67317 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I: Πρότυπο αίτησης ερωτηματολογίου για χορήγηση έγκρισης από Ε.Η.Δ.Ε. ΑΙΤΗΣΗ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ (Ν.4521/2018) ΓΙΑ ΕΓΚΡΙΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΗΘΙΚΗΣ
Διαβάστε περισσότεραΕ.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3849, 30/4/2004
ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ (ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ, ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΜΩΝ) ΝΟΜΟΥΣ ΤΟΥ 2001 ΕΩΣ (ΑΡ.2) ΤΟΥ 2004 Για σκοπούς μερικής εναρμόνισης με την πράξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΩΝΙΔΟΥ Λεμεσός, 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ
Διαβάστε περισσότερα29-12-05. Αθήνα, Αριθ. πρωτ.: 4245/Α ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΥ. Ως Πίνακας Διανομής ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ. Νέοι Κανονισμοί Τροφίμων
ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΥ Αθήνα, Αριθ. πρωτ.: 29-12-05 4245/Α ΠΡΟΣ: Ως Πίνακας Διανομής ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ Θέμα: Νέοι Κανονισμοί Τροφίμων Εδώ και μερικά χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάζεται πάνω στην εναρμόνιση της
Διαβάστε περισσότεραΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΜΑΤΟΣ. Οδηγός Προγράμματος
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΜΑΤΟΣ Οδηγός Προγράμματος του προγράμματος του προγράμματος είναι η ειδίκευση στη βιολογία των οδόντων και της στοματικής κοιλότητας, με εξέταση των δομών
Διαβάστε περισσότεραΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ. 9η ΙΑΛΕΞΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΓΙΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ
ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΦΥΤΩΝ 9η ΙΑΛΕΞΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΓΙΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Ανθεκτικότητα Γενικά Η εξέλιξη των καλλιεργούµενων φυτών είναι το αποτέλεσµα φυσικής και τεχνητής επιλογής Η επιλογή για αυξηµένες
Διαβάστε περισσότεραΕΛΤΙΟ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗΣ ΓΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΡΕΥΝΑ Ο ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
ΕΛΤΙΟ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗΣ ΓΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΡΕΥΝΑ Ο ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΑΥΞΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (ο χώρος µένει κενός αν πρόκειται για νέα αίτηση) i. Τίτλος Προγράµµατος ii. Σχολή/ Τµήµα iii. Υπεύθυνος
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1 ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΔΡΕΟΥ Φ.Τ:2008670839 Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
Διαβάστε περισσότεραΑπό τις ρυθμίσεις στις διαρθρωτικές αλλαγές: η αναγκαία παρέμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας
ΕΝΟΤΗΤΑ IV: ΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ Από τις ρυθμίσεις στις διαρθρωτικές αλλαγές: η αναγκαία παρέμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας Κυριάκος Σουλιώτης
Διαβάστε περισσότεραΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 2016 Άρθρο 1: Ίδρυση/Ονομασία/Μετονομασία
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα: 23/10/2015 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ Αριθµ. Πρωτ.: 4092/116279
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα 23/10/2015 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ Αριθµ. Πρωτ. 4092/116279 ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ /ΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ Ταχ. /νση Ταχ. Κώδικας
Διαβάστε περισσότεραΠ ΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ Κ ΤΗΝΙΑΤΡΙΚΟΣ Σ ΥΛΛΟΓΟΣ
24/01/2012 Α.Π. : 831 Θέμα: Κρίσεις και προτάσεις επί του νομοσχεδίου που αφορά τα δεσποζόμενα και αδέσποτα ζώα συντροφιάς και της προστασία των ζώων από την εκμετάλλευση ή τη χρησιμοποίηση με κερδοσκοπικό
Διαβάστε περισσότεραΗ παροχή υπηρεσιών από το ΤΕΙ γίνεται µε την ακόλουθη διαδικασία:
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ - ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΟΥ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΓΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΙ ΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ 1. Γενικά Το Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα Κρήτης µπορεί να
Διαβάστε περισσότεραΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ... 23 2 Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΟΣ... 25 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 25 2.2 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ... 26 2.2.1 ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ... 26 2.2.2
Διαβάστε περισσότεραΠανεπιστήµιο Πατρών Πρόγραµµα Βασικής Έρευνας Κ. Καραθεοδωρή. Προκήρυξη 2009
Πανεπιστήµιο Πατρών Πρόγραµµα Βασικής Έρευνας Κ. Καραθεοδωρή Προκήρυξη 2009 Η Εκπαίδευση και η Έρευνα αποτελούν θεµελιώδεις και άρρηκτα συνδεδεµένες δραστηριότητες της ακαδηµαϊκής ζωής. Το Πανεπιστήµιο
Διαβάστε περισσότεραΠτυχιακή Εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ KAI ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ HIV. Στυλιανού Στυλιανή
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ KAI ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ HIV Στυλιανού Στυλιανή Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
Διαβάστε περισσότερα