Αριθ. Πρωτ : 228 Ηράκλειο : 15/06/2015

Transcript

1 Αριθ. Πρωτ : 228 Ηράκλειο : 15/06/2015 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Δ/ΝΣΗ ΑΓΡ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Ν. Πλαστήρα 100, Τ.Κ. : Ηράκλειο Πληρ/ρίες : Δ/ντη Τηλ.: Fax: ΠΡΟΣ: 1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΣΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ (ΔΙΠΑ) ΤΜΗΜΑ Δ Ταχ. Διεύθ.: Λ. Αλεξάνδρας 11 Τ.Κ.: Αθήνα Δια της 2. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ταχ. Διεύθ.: Μάρκου Μουσούρου 15 Τ.Κ.: Ηράκλειο 3. ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΛΟΓΕΡΗ ΝΙΚOΛΑΟ ΚΟΙΝ: 1. ΔΑΟΚ ΠΕ ΧΑΝΙΩΝ 2. ΔΑΟΚ ΠΕ ΡΕΘΥΜΝΗΣ 3. ΔΑΟΚΠΕ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 4. ΔΑΟΚ ΠΕ ΛΑΣΙΘΙΟΥ 5. ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΚΡΗΤΗΣ Θέμα: Παρατηρήσεις επί του σχεδίου και του περιεχομένου της ΣΜΠΕ με θέμα «Αξιολόγηση, αναθεώρηση και εξειδίκευση του ΠΠΧΣΑΑ Περιφέρειας Κρήτης Σχετ: 1.το με αρ.πρωτ / της Δ/νσης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης τμήμα Δ 2.το με αρ. πρωτ. 2865/ έγγραφο της Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής ΠΕ Λασιθίου 3. το με αρ. πρωτ. 5717/ έγγραφο της Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής ΠΕ Χανίων Βάσει των προαναφερθέντων σχετικών εγγράφων, σας παραθέτουμε τις παρατηρήσεις μας, στο πλαίσιο της δημόσιας συζήτησης για τη Β φάση του Χωροταξικού Σχεδιασμού. Διαπιστώνεται ότι η μελετητική ομάδα στην προσπάθειά της να ενσωματώσει στην Β Φάση τόσο τις παρατηρήσεις που πρόεκυψαν κατά την Α φάση, όσο και το νέο πλαίσιο πολιτικών και ταυτόχρονα δεσμεύσεων της χώρας (σε διεθνές, ευρωπαϊκό, εθνικό αλλά και περιφερειακό επίπεδο) εμπίπτει σε αντιφάσεις οι οποίες σε κάποιες των περιπτώσεων είναι πολύ τρανταχτές. Ενώ κατά την αξιολόγηση του προηγούμενου ΠΠΧΣΑ Κρήτης αναφέρεται ότι ο σχεδιασμός εκείνος που είχε ως βασικούς αναπτυξιακούς πυλώνες τον Πρωτογενή Τομέα, το Φυσικό Περιβάλλον τον Τουρισμό, Τον Πολιτισμό και την διασύνδεση αυτών μεταξύ των, δεν λειτούργησε ως όφειλε και δεν επιτέλεσε τον βασικό του στόχο, χωρίς να κάνει αναφορά «στο τις πταίει?» έρχεται με το παρόν και προσπαθεί να ισορροπήσει ακόμα και αντικρουόμενες πολιτικές κατευθύνσεις. 1

2 Ενώ γίνονται πολλές αναφορές σχετικά με την σημασία και την λειτουργία του αγροτοδιατροφικού τομέα ως αναπτυξιακού πυλώνα για την περιφέρεια Κρήτης, από τις προτάσεις και τις προτεινόμενες χρηματοδοτήσεις διαφαίνεται έντονα ότι ο αγροτοδιατροφικός τομέας δεν είναι αυτός που αποτελεί πλέον βασική προτεραιότητα στον παρόν χωροταξικό σχεδιασμό. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στον πίνακα εκτίμησης των αναγκαίων πόρων για τα μέτρα χωρικού χαρακτήρα Κρήτη και για τα έργα των Γεωργικών Υποδομών προβλέπονται μόνο 55 εκ. έναντι του συνολικού 1.823,5 εκ. Άλλωστε αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ η μελέτη προτάσσει αυτόν τον τομέα ως καίριο έχοντας συγκριτικά πλεονεκτήματα, στην μελετητική ομάδα δε συμμετέχει ούτε ένας γεωτεχνικός. Έτσι εξηγούνται και οι αναφορές του τύπου «γεωργοπεριβαλλοντικά προϊόντα. Ο σωστός όρος είναι «προϊόν φιλοπεριβαλλοντικής αγροτικής παραγωγής» και παρακαλούμε όπου μέσα στα κείμενα αναφέρεται ο συγκεκριμένος όρος να αντικατασταθεί. Σημειωτέον ότι εντός της αγροτικής παραγωγής συμπεριλαμβάνονται τόσο τα γεωργικά όσο και τα κτηνοτροφικά προϊόντα. Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η Περιφέρεια Κρήτης έχει ψηφίσει από το 2012, τον Στρατηγικό Σχεδιασμό για την ανάπτυξη του αγροτοδιατροφικού τομέα και της διαχείρισης των προϊόντων του, ο οποίος στην πραγματικότητα είναι το πρώτο θεσμοθετημένο κείμενο πολιτικής της περιφέρειας μας και βέβαια οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι το εν λόγω κείμενο μνημονεύεται στα έχοντας υπόψη στο σχέδιο της ΚΥΑ. Στις προτεραιότητες του υπενθυμίζουμε ότι περιλαμβάνονται συγκεκριμένες προτάσεις για την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων φιλοπεριβαλλοντικής γεωργίας, πρωτίστως των παραδοσιακών καλλιεργειών και δευτερευόντως στην λογική της συμπληρωματικότητας και μόνο των νέων καλλιεργειών, καθώς επίσης και στην διατήρηση των αυτόχθονων φυλών του ζωικού κεφαλαίου. Πάντα παράλληλα με την ορθολογική προστασία και διαχείριση των φυσικών πόρων (έδαφος, νερό, αέρας). Αυτά αποκτούν την κοινή ταυτότητα - brand name ΚΡΗΤΗ, διασυνδέονται ουσιαστικά με τον ποιοτικό τουρισμό και αποκτούν ισχυρό διαβατήριο εξωστρέφειας και ανταγωνιστικότητας. Ο σχεδιασμός μας επίσης δίδει έμφαση στην προστασία διαχείριση και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και δει στις προστατευόμενες περιοχές, στην αναζωογόνηση των οικισμών της ενδοχώρας, στις προϋποθέσεις ανάπτυξης ήπιων μορφών τουρισμού στους ορεινούς και ημιορεινούς όγκους και βέβαια στην ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού το οποίο είναι αυτό που διαχρονικά παράγει, διατηρεί, προστατεύει και εν τέλει δημιουργεί το «τοπικό προϊόν» που είναι ο πολιτισμός μας. Όλα τα παραπάνω αθροιστικά και συνδυαστικά πλαισιωμένα με καινοτομία και εισαγωγή νέων τεχνολογιών, δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε η Κρήτη να αποτελέσει πολύ καλό παράδειγμα πραγματικής βιώσιμης πράσινης ανάπτυξης Όμως υπάρχει μια και μοναδική προϋπόθεση για να λειτουργήσουν τα παραπάνω. Οι αυστηρώς οριοθετημένες χρήσεις γης, οι οποίες θα λειτουργούν και θα ελέγχονται από εργαλεία όπως το κτηματολόγιο, το δασολόγιο και οι δασικοί χάρτες, το αγροτικό «κτηματολόγιο» (για την Γεωργία, Κτηνοτροφία) σε συνδυασμό με τις υφιστάμενες εθνικές θεσμοθετήσεις π.χ (Ν.3839/2011 για Βιοποικιλότητα) και τις διεθνείς συμβάσεις για προστασία περιοχών, τοπίου και ποικιλότητας. Όπως αναφέρεται στο κεφ. Γ7.1. Περιοχές ανάπτυξης γεωργίας και λοιπού πρωτογενούς τομέα κατά τις προβλέψεις του ρεαλιστικού σεναρίου, εκτιμάται ότι η απασχόληση στους κλάδους του πρωτογενή τομέα, της μεταποίησης τροφίμων/ποτών και των συνδεδεμένων με τους δύο παραπάνω κλάδων θα έχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης κατά την επόμενη εικοσαετία και ότι, από περίπου 32% της συνολικής 2

3 απασχόλησης το 2010, θα φτάνει να αντιπροσωπεύει το 40% το 2031, γίνεται απολύτως αντιληπτό πόσο επιτακτική είναι η προστασία της γης υψηλής παραγωγικότητας. Προτείνουμε λοιπόν εξ αρχής, να συμπεριληφθεί στο υπο αναθεώρηση Σχέδιο, η πρόταση για θεσμοθέτηση ενός Ειδικού Χωροταξικού για την Γεωργία, που θα βάζει περιορισμούς όπως τα υπόλοιπα χωροταξικά (ΑΠΕ, Τουρισμού). Έτσι και μόνο έτσι θα έχουν πραγματική και ουσιαστική αξία οι πολλαπλές αναφορές της μελέτης σχετικά με την προστασία της γης υψηλής παραγωγικότητας και του αδόμητου χώρου και να μην ακυρώνονται εν τοις πράγμασι, αφού διαρκώς προτείνονται γενικότερες χωροταξικές ρυθμίσεις για την ανάπτυξη υποδομών και μεγάλων έργων που αναπτύσσονται σε πραγματικά πεδία γης υψηλής παραγωγικότητας. Συμπερασματικά θεωρούμε ότι η ανάπτυξη του δυναμικού, ανταγωνιστικού και ισχυρού αγροτοδιατροφικού τομέα, πρέπει να στοχεύει όχι μόνο στην κάλυψη των διατροφικών μας αναγκών αλλά και στην εξωστρέφεια, και αυτό δεν θα επιτευχθεί με μέσα από την διαρκή κατάληψη και δέσμευση και εν τέλει αλλαγή χρήσης της γεωργικής γης. Επίσης ενώ είναι ευρέως αποδεκτή η εμφάνιση επιπτώσεων εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, τόσο στα παράκτια οικοσυστήματα, όσο και στα χερσαία και ορεινά, ο προτεινόμενος σχεδιασμός αντίκειται έως και εκμηδενίζει την όποια πιθανότητα ανάταξης των επιπτώσεων αυτών στο μέλλον. Όλο σχεδόν το παράλιο μέτωπο θεωρείται χώρος τουριστικής ανάπτυξης (ήπιας ή συμβατικής) και υποδομών ενέργειας/μεταφορών, για τον οποίο όχι μόνο δεν προβλέπεται κανένας σχεδιασμός ανάσχεσης της διάβρωσης των ακτών, αλλά χωροθετούνται νέα μεγαλύτερα και καταστροφικότερα έργα. Καμία πρόβλεψη δε και σχεδιασμός δεν γίνεται στον χερσαίο χώρο για την ανάσχεση του φαινομένου της ερημοποίησης Ένα βασικό εργαλείο που έχει αναπτυχθεί από το 2004, πρέπει να ληφθεί υπόψη της μελετητικής ομάδας προκειμένου να προτείνει τις διαφορετικές «αναπτύξεις» χρήσεων γης είναι ο Χάρτης Εδαφικών Ενώσεων της Ελλάδας (Εθνική Επιτροπή Κατά της Ερημοποίησης), όπως αυτός διαμορφώθηκε από τον Ομ. Καθ. Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Ν. Γιάσογλου και κατηγοριοποιεί περιοχές βάσει εδαφικών ενώσεων. Βάσει αυτού του Χάρτη προτείνονται αειφόρες εδαφοπονικές χρήσεις και περιορισμοί εδαφοπονικών χρήσεων λόγω κινδύνου ερημοποίησης. Επίσης η μελετητική ομάδα θα πρέπει να λάβει υπόψη της τυχόν άλλες επιμέρους εδαφολογικές μελέτες οι οποίες έχουν εκπονηθεί και αφορούν σε περιοχές του νησιού. Εισηγούμαστε, από τα κατώτερα επίπεδα σχεδιασμού ως γη πρώτης προτεραιότητας κατά αντιστοιχία της γης υψηλής παραγωγικότητας, να λάβουν υπόψη τους τον προαναφερόμενο χάρτη και όλες τις άλλες εδαφολογικές μελέτες που έχουν συνταχθεί, να καθορισθούν οι παρακάτω ζώνες που προτείνουμε να συμπεριληφθούν στο παρόν ΠΠΣΧΑΑ. Ενδεικτικά προτείνονται οι ζώνες: 1. υπαρχόντων αναδασμών, καθώς και των κηρυγμένων αλλά μη θεσμοθετημένων, 2. όλες οι εκτάσεις που εξυπηρετούνται ή προβλέπεται να εξυπηρετηθούν από μικρά ή μεγάλα εγγειοβελτιωτικά έργα (φράγματα, λιμνοδεξαμενές, κ.λ.π) 3. όλες οι εκτάσεις που σήμερα καλύπτονται με δυναμικές ή εκτατικές καλλιέργειες. Επίσης να ενσωματωθεί η έννοια της γεωργικής γης Β προτεραιότητας, ώστε να προσδιορισθούν οι εκτάσεις εκείνες που δεν εμπίπτουν ούτε στην κατηγορία γη πρώτης προτεραιότητας, ούτε στην κατηγορία των βοσκοτόπων, ώστε να μπορούν να υποδεχθούν καλλιέργειες οι οποίες θα λειτουργούν ως ζώνες: 3

4 δημιουργίας συμπληρωματικού εισοδήματος π.χ μέσα από την παραγωγή Εγγυημένων Ιδιότυπων Παραδοσιακών Προϊόντων (ΕΠΙΠ), Ορεινών προϊόντων, ζωοτροφών κ.λ.π διατήρησης της βιοποικιλότητας (διάσωση, επανακαλλιέργεια τοπικών ποικιλιών των καλλιεργούμενων φυτών) ανάσχεσης της ερημοποίησης. Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Θεωρούμε ότι οι ΑΠΕ που θα επιτρέπονται να αναπτυχθούν με τα συνοδά τους έργα, να εστιαστούν σε μικρές μεγέθους εγκαταστάσεις, στην ανθρωπογενή κλίμακα, επί του ήδη δομημένου περιβάλλοντος (οικιακό, βιομηχανικό, τουριστικό, δημόσιο κ.λ.π.), επί των γεωργοκτηνοτροφικών εγκαταστάσεων αλλά και σε έργα ενταγμένα στο τοπίο χωρίς να κυριαρχούν σε αυτό με το μέγεθος τους ή με τα συνοδά τους έργα. Να επιτρέπονται μόνο σε περιοχές που δεν υπόκεινται σε κανένα είδος περιβαλλοντικής ή άλλης προστασίας ( π.χ πολιτιστικής κ.α), χωρίς να έρχονται σε σύγκρουση με άλλες χρήσεις γης ή φυσικούς πόρους (π.χ. τουριστικές περιοχές, αγροτική γη, διαθεσιμότητα υδρευτικού και αρδευτικού νερού, δασικά οικοσυστήματα κλπ) και πάντα με γνώμονα ότι το σύνολο της παραγόμενης ενέργειας δεν θα ξεπερνά την συνολική κατανάλωση της Κρήτης, άσχετα που αυτή θα διανέμεται. Σε κάθε περίπτωση επειδή αναφέρεται ότι στις κεφαλές των φραγμάτων υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης τέτοιων μεγάλων συστημάτων, θα πρέπει να υπάρχει σαφής και ξεκάθαρη αναφορά ότι οι αρχικές προσδιορισμένες χρήσεις (άρδευση, ύδρευση) είναι σε απόλυτη προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων. Επιμέρους επισημάνσεις ανά τεύχος της Β Φάσης Στάδιο 1: Σελ 6,7 ΤΕΥΧΟΣ 7 Ενίσχυση της πολιτικής εξωστρέφειας, Αναφέρεται: «Σε αυτά τα πλαίσια, επιδιώκεται η ενεργή συμμετοχή των φορέων της Περιφέρειας στην προώθηση των προοπτικών για την κατασκευή αγωγού Φυσικού Αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο / Κύπρο Ανατολική Κρήτη Χώρα και προς χώρες ΕΕ. Εάν ευοδωθεί η συγκεκριμένη δράση, η επιλογή του χώρου για τις συνοδές χερσαίες εγκαταστάσεις του αγωγού είναι κρίσιμης σημασίας και είναι σκόπιμο να εξεταστεί ο συνδυασμός τους με τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις του Ενεργειακού Κέντρου Αθερινόλακκου ή ακόμη και του Λιμανιού Τυμπακίου» Παρατήρηση: Δεν υπάρχει χαρακτηρισμένο λιμάνι στο Τυμπάκι. Υπάρχει μόνο ένα αλιευτικό καταφύγιο στον Κόκκινο Πύργο. Σελ. 29 Αναφέρεται: «Το παραπάνω οδικό δίκτυο διασυνδέεται με τις διεθνείς και διαπεριφερειακές λιμενικές και αερολιμενικές πύλες της Κρήτης και με τον τρόπο αυτό διαμορφώνεται ένα σύστημα μεταφορών που συγκροτείται: από τις διεθνείς λιμενικές πύλες Ηρακλείου και Σούδας, τις διεθνούς εμβέλειας αερολιμενικές πύλες Ηρακλείου και Χανίων, την αερολιμενική πύλη διαπεριφερειακής εμβέλειας Σητείας, τις διαπεριφερειακής εμβέλειας λιμενικές πύλες Καστέλι, Ρέθυμνο και Σητεία και τον εξειδικευμένο λιμένα εμπορευματικό λιμένα στο Τυμπάκι, που θα πρέπει να επαναξιολογηθεί ο 4

5 χαρακτήρας του και κυρίως οι προτεραιότητες για τα έργα υποδομής, λόγω της πολιτικής αστάθειας στο χώρο της ΝΑ Μεσογείου». Παρατήρηση: Αφού γίνεται σαφής αναφορά για επαναξιολόγηση του χαρακτήρα του Τυμπακίου γιατί μέσα στην μελέτη φαίνεται έντονα ότι έχει ήδη αποφασιστεί ο νέος ρόλος του? Σελ.38 Η εξέλιξη της δαπάνης τουριστών για παραθεριστική κατοικία /πολυτελή διαμερίσματα. Αναφέρεται: «Αποτελεί επίσης ένα νέο τμήμα της αγοράς τουρισμού, στο οποίο είχε πολύ χαμηλή, σχεδόν μηδενική συμμετοχή η Ελλάδα (συνεπώς και η Κρήτη) έως σήμερα. Από ανάλογες αναλύσεις προβλέπεται ότι η χώρα μπορεί να προσελκύσει δαπάνη αυτής της κατηγορίας που να φτάσει τα 2,5 δις το Αντίστοιχα με την κρουαζιέρα, η μεγαλύτερη ή μικρότερη επιτυχία της μπορεί να προσφέρει περισσότερο ή λιγότερο στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και εισοδήματος. Παράλληλα όμως αναγνωρίζεται ότι οι έως σήμερα πρωτοβουλίες για αναπτύξεις που θα προσελκύσουν τέτοια δαπάνη στην Κρήτη εκδηλώνονται σε ευαίσθητες περιοχές, που, όπως συνέβη και σε όμορες μεσογειακές χώρες, υποβαθμίζονται και με αυτόν τον τρόπο». Παρατήρηση: Από το παρόν ΠΠΣΧΑ δεν θα έπρεπε να αναφέρεται ότι οι παραθεριστικές κατοικίες θα κατευθύνονται προς το εσωτερικό και θα αναπτύσσονται στους ορεινούς και ημιορεινούς οικισμούς αδιακρίτως, χωρίς να γίνεται αναφορά για τους περιορισμούς προκειμένου να αποφευχθούν τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι άλλες μεσογειακές χώρες που επένδυσαν σε αυτή την στρατηγική. Παρακαλούμε να ενσωματωθεί η παρατήρηση μας, ότι η οποιαδήποτε υποδομή φιλοξενίας αναπτύσσεται στην ενδοχώρα θα πρέπει να συνάδει με το πλαίσιο ανάπτυξης του τουρισμού υπαίθρου και αγροτουρισμού. (π.χ διάχυτο ξενοδοχείο κ.λ.π). Αυτό το μοντέλο συνάδει με τα χαρακτηριστικά, την κουλτούρα των κατοίκων, την προστασία των φυσικών πόρων, και ταυτόχρονα ενισχύει τον κοινωνικό ιστό, μέσω των συνεργειών και συνεργασιών των μικρής κλίμακας τοπικών επιχειρήσεων. Όλο αυτό το πλέγμα δημιουργεί το «τοπικό προϊόν». Σελ.106 Β.1.1.γ.6-2: Χωρική διάρθρωση των περιοχών ανάπτυξης βιομηχανίας βιοτεχνίας. Εξειδίκευση και συμπληρωματικότητα Αναφέρεται: Ως εκ τούτου, οι αναπτύξεις για τη δημιουργία νέων υποδοχέων κυρίως γεωργικών προϊόντων αλλά και γενικής μεταποιητικής δραστηριότητας, λαμβάνουν υπόψη την προβλεπόμενη ήδη από το ισχύον ΠΠΧΣΑΑ διαβάθμιση των υποδοχέων σε «σημαντικής γενικής δραστηριότητας» και σε «κυρίως γεωργικής δραστηριότητας» και εντοπίζονται -για δημιουργία κοινών υποδοχέων- στις ευρύτερες περιοχές των οικιστικών κέντρων: Παρατήρηση: Οι μονάδες μεταποίησης του πρωτογενούς τομέα όπως τυροκομεία, συσκευαστήρια, κ.λ.π να μπορούν να διατηρηθούν ή και να εγκατασταθούν και εκτός των οριοθετημένων Ζωνών Βιομηχανικών Υποδοχέων (Επιχειρηματικά Πάρκα τύπου Γ) ΤΕΥΧΟΣ 8, Σελ. 26 ΘΕΜΑΤΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ Αναφέρεται: Επιβάλλεται η αντιµετώπιση της αισθητικής θέασης του κάµπου της Μεσσαράς (µε ανάπλαση ή και νέες κατασκευές θερµοκηπίων), σε συνδυασµό µε τη στροφή των καλλιεργειών προς γεωργοπεριβαλλοντικές µεθόδους. 5

6 Λαµβάνονται µέτρα για τα απόβλητα των µεγάλων συγκεντρώσεων κτηνοτροφικών µονάδων στον άξονα Γέργερη Μοίρες και στην Πόµπια. Παρατηρήσεις: 1. Δεν μπορεί να γίνεται αναφορά για την ανάπλαση ή την δημιουργία νέων κατασκευών θερμοκηπίων με στόχο την κακή αισθητική της θέασης του κάμπου της Μεσαράς. Αν αυτό απαιτείται για να υποστηριχθεί η ανταγωνιστικότητα του δυναμικού τομέα των θερμοκηπιακών οπωροκηπευτικών ή αν αυτό επιβάλλεται για λόγους περιβαλλοντικούς, θα πρέπει να γίνεται και η αντίστοιχη αναφορά για την πρόβλεψη σχετικών χρηματοδοτήσεων που θα καλύψουν αυτό το τεράστιο κόστος. Μήπως όμως τέτοιου είδους αναφορές συνδέονται με την προαποφασισμένη αλλαγή χρήσης του ρόλου της περιοχής Τυμπακίου? 2. Πρέπει να γνωρίζει η μελετητική ομάδα ότι οι κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις που φέρουν άδεια εγκατάστασης έχουν υποχρεωτική πρόβλεψη διαχείρισης των αποβλήτων τους. Επίσης οι λοιπές και διάσπαρτες, χρησιμοποιούν τα απόβλητα τους ως εδαφοβελτιωτικά. Ακατανόητο λοιπόν τι σημαίνει η συγκέντρωση των αποβλήτων στον συγκεκριμένο άξονα. Και ποια είναι τα μέτρα. Παρακαλούμε για περαιτέρω διευκρινήσεις. ΤΕΥΧΟΣ 10: Σελ. 5 παρ Ανασυγκρότηση του γεωργοπεριβαλλοντικού αγροτοδιατροφικού τομέα Δεν μπορεί να γίνεται μονοσήμαντη αναφορά μόνο στην ενίσχυση του τομέα μέσω των προγραμμάτων κατάρτισης. Παρατήρηση: Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αφού αποτελεί τον ένα βασικό αναπτυξιακό πυλώνα του νησιού θα πρέπει να ενισχυθεί η ροή των αξιών του τομέα τόσο σε πρωτογενές επίπεδο που αφορά στην παραγωγική διαδικασία, τις υποδομές,τα εργαλεία λήψης απόφασης, το ανθρώπινο δυναμικό, τα γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα και αυτά να αποτυπωθούν ανάλογα στις δράσεις ανά ΑΠ. Σελ ,6 Υποστήριξη της προώθησης των κρητικών προϊόντων Εσφαλμένα και ελλιπώς στην ανάδειξη του αγροτοδιατροφικού κλάδου εμφανίζονται μόνο η κρητική διατροφή, τα κρητικά καφενεία και η καλλιέργεια της ελιάς, καθώς και η αναφορά ότι γενικώς οργανώνονται συζητήσεις για την σύνδεση της παραγωγής Γεωργοπεριβαλλοντικών προϊόντων με τον τουρισμό. Παρατήρηση: Να αναδιατυπωθεί και να προστεθεί ότι υποστηρίζονται οργανωμένες προσπάθειες για την προώθηση Κρητικών προϊόντων και επιχειρηματικών συναντήσεων Β2Β κλπ., με φορείς άλλων κρατών και δια μέσου αυτών προωθούνται στις ευρωπαϊκές και διεθνείς αγορές Κρητικά προϊόντα κυρίως του κλάδου τροφίμων & ποτών και όχι μόνο καλλιέργεια ελιάς, κρητική διατροφή, κρητικά καφενεία αλλά και το κρητικό πρωινό σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, η τυποποίηση προϊόντων, κρητικά εστιατόρια, κρητικό μπακάλικο. Έχει κατοχυρωθεί το Brandname ΚΡΗΤΗ και η περιφέρεια Κρήτης πιστοποιεί πλήθος προϊόντων και υπηρεσιών, όπως επισκέψιμα οινοποιεία, ταβέρνες, τυροκομεία, μελισσοκομικά εργαστήρια κλπ. Όλα αυτά περιλαμβάνονται στον Στρατηγικό Σχεδιασμό της περιφέρειας Κρήτης όπως προαναφέρθηκε.. Ακόμα δια μέσου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε συνεργασία με την Αγροτοδιατροφική Σύμπραξη, έχουν δημιουργηθεί δράσεις ανταλλαγής τεχνογνωσίας επιχειρηματιών της Κρήτης με φορείς διαφόρων 6

7 ευρωπαϊκών κρατών και αντίστροφα, ώστε τέτοιες δράσεις να είναι ευεργετικές και υποδειγματικές για το νησί. Β.1.2.β-3: Α. ως προς τα ευρύτερα χωρικά συστήματα στα οποία αναφέρεται η Κρήτη Σελ. 14 παρ. 1 «.υποχώρησε σημαντικά ο πρωτογενής τομέας όχι τόσο ως προς την παραγωγή προϊόντων (*), αλλά και κυρίως ως προς την απασχόληση. ΠΡΟΣΘΗΚΗ: σύμφωνα με την Smart specialisation in Europe η περιφέρεια Κρήτης είναι η 9 η Περιφέρεια της Ε.Ε σε παραγωγή προϊόντων φυτικής παραγωγής και δει οπωροκηπευτικών συμπεριλαμβανομένων των θερμοκηπιακών και αυτό έχει αποτυπωθεί στην αντίστοιχη RIS ( Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης ) Β. ως προς τις χωρικές της παραμέτρους Σελ 16 παρ. 8 «η σημερινή παρουσία των εγκαταστάσεων ΑΠΕ και η περαιτέρω ανάπτυξή τους, εάν μάλιστα συσχετιστούν με τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας στον τομέα, αποτελούν από τους κρισιμότερους παράγοντες για την εδαφική συνοχή της Κρήτης» (*). Σχολιασμός: Τα σχεδιαζόμενα έργα ΑΠΕ όχι μόνο δεν ενισχύουν την εδαφική συνοχή της Κρήτης αλλά αντίθετα διασπούν το αγροτικό και ορεινό τοπίο της Κρήτης προσφέροντας πολύ μικρό πρόσοδο στην κοινωνία και σχεδόν μηδενική απασχόληση. ΠΡΟΣΘΗΚΗ: θα αποτελέσουν από τους κρισιμότερους παράγοντες για την εδαφική συνοχή της Κρήτης εάν εστιαστούν σε μικρές μεγέθους εγκαταστάσεις, στην ανθρωπογενή κλίμακα, επί του ήδη δομημένου περιβάλλοντος (οικιακό, βιομηχανικό, τουριστικό, δημόσιο κ.λ.π.) αλλά και σε έργα ενταγμένα στο τοπίο χωρίς να κυριαρχούν σε αυτό με το μέγεθος τους ή με τα συνοδά τους έργα. Μεγάλες εγκαταστάσεις ΑΠΕ με τα συνοδά τους έργα, θα επιτρέπονται μόνο σε περιοχές που δεν υπόκεινται σε κανένα είδος περιβαλλοντικής ή άλλης προστασίας, χωρίς να έρχονται σε σύγκρουση με άλλες χρήσεις γης ή φυσικούς πόρους (π.χ. τουριστικές περιοχές, αγροτική γη, διαθεσιμότητα υδρευτικού και αρδευτικού νερού, δασικά οικοσυστήματα κλπ) και πάντα με γνώμονα ότι το σύνολο της παραγόμενης ενέργειας δεν θα ξεπερνά την συνολική κατανάλωση της Κρήτης, άσχετα που αυτή θα διανέμεται. Β.1.2.β-4: Προτείνεται συνεπώς να επιλεγούν και να υλοποιηθούν οι ακόλουθες στρατηγικές επιλογές και προτεραιότητες: Α. ως προς την ολοκληρωμένη χωροταξική ένταξη της Κρήτης στα ευρύτερα χωρικά σύνολα παρ. 7 (σελ. 19) «., την παραγωγή και πιστοποίηση γεωργοπεριβαλλοντικών προϊόντων.», ΑΛΛΑΓΗ: σύμφωνα με την αρχική μας παρατήρηση. παρ. 8 (σελ. 19) «Ενίσχυση του γεωργοπεριβαλλοντικά συμβατού αγροτοδιατροφικού τομέα, ως δυναμικού αναπτυξιακού κλάδου της Περιφέρειας με υπερτοπικό χαρακτήρα, ο οποίος διαθέτει τις δυνατότητες να αναδειχθεί ως βασικός κρίκος της βιωσιμότητας όχι μόνο του γεωργικού (*) τομέα της Κρήτης αλλά και της οικονομίας της συνολικά. Ανασυγκροτείται ο τομέας με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, με δραστικό περιορισμό της χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και συγχρόνως με τις αρχές της υψηλής ανταγωνιστικότητας. Αναπτύσσεται σύγχρονο πρότυπο αγροτικής οικονομίας, με επίκεντρο την περιβαλλοντικά συμβατή (**) / βιολογική γεωργοκτηνοτροφία και τη μεταποίηση των προϊόντων της, με κατεύθυνση την ποιότητα, σταθερότητα, τυποποίηση, εκμετάλλευση του θεσμού της ονομασίας 7

8 προέλευσης με αξιοποίηση του θεσμού ποιοτικών προϊόντων (όπως ΠΟΠ και ΠΓΕ) και την επιθετική πολιτική προώθησής τους με αποτελεσματικά δίκτυα Διανομών (***), στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Ενισχύονται τα εν λειτουργία σημαντικά Ερευνητικά Ιδρύματα (ΜΑΙΧ, ΕΘΙΑΓΕ ΕΛΓΟ Δήμητρα, Σχολή Ασωμάτων και Γεωργική Σχολή Μεσαράς)». (*) ΠΡΟΣΘΗΚΗ και κτηνοτροφικού τομέα (**) ΠΡΟΣΘΗΚΗ-παρεμβολή: και βιώσιμη, ολοκληρωμένης διαχείρισης / μηδενικών εκπομπών CO2 / Περιβαλλοντικά αποδεκτή είναι όχι μόνο η βιολογική γεωργοκτηνοτροφία αλλά και η ολοκληρωμένης διαχείρισης, που στηρίζεται στους Κανόνες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής. Επίσης υπάρχει και η μηδενικού ενεργειακού αποτυπώματος μηδενικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής) (***) ΠΡΟΣΘΗΚΗ-παρεμβολή: εφοδιαστικής αλυσίδας, Ο όρος είναι ευρύτερος και πιο σύγχρονος από τα Δίκτυα Διανομών Σελ 23. B3: Ευρύτερες χωρικές ενότητες Β3.1. Χωρικές ενότητες ανάπτυξης γεωργίας και λοιπού πρωτογενούς τομέα. Προτείνονται ζώνες αναζήτησης της «γεωργικής γης πρώτης προτεραιότητας», (*)οι οποίες περιλαμβάνουν εκτάσεις με αρδευτικά δίκτυα και με θερμοκήπια, τις αρδευόμενες με άλλα μέσα εκτάσεις αλλά και τις μη αρδευόμενες, τους αμπελώνες, τους ελαιώνες, τις εκτάσεις με σύνθετα συστήματα καλλιέργειας, τις εκτάσεις με οπωροφόρα δέντρα, καθώς και τις φυτείες με σαρκώδεις καρπούς. Προωθείται η σταδιακή στροφή της παραγωγής προς γεωργοπεριβαλλοντικά (**) /βιολογικά προϊόντα υψηλής ποιότητας, με την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και της ποικιλίας των μικροκλιμάτων κάθε περιοχής και η αποτελεσματική αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την εκτεταμένη χωρικά γεωργική δραστηριότητα που, όπως ασκείται έως σήμερα -με υπερβολική έως αλόγιστη χρήση λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και απολυμαντικών, με προώθηση των θερμοκηπίων και των υποτροπικών, με όρους που επιβάλλουν υπερβολική κατανάλωση ποσοτήτων νερού-, αποτελεί από τις σοβαρότερες αιτίες υποβάθμισης του περιβάλλοντος, με επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού και στους αποδέκτες (***). Προτείνεται η θεσμοθέτηση, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και από τους αρμόδιους φορείς, ζωνών ελεγχόμενης και εναλλασσόμενης βόσκησης και προβλέπεται δέσμη μέτρων για την αντιμετώπιση της υπερβόσκησης, από την κτηνοτροφική δραστηριότητα της αιγοπροβατοτροφίας, η ανάπτυξη της οποίας εξακολουθεί να είναι εκτατική (****) και ασκείται στις παρυφές των ορεινών όγκων (*****). Προωθείται ο εκσυγχρονισμός των σημαντικών κτηνοτροφικών μονάδων, με στόχο να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις από την ανεπαρκή διαχείριση των αποβλήτων τους. (*)ΠΡΟΣΘΗΚΗ-παρεμβολή: που θα λαμβάνει υπόψη της τον προαναφερόμενο Χάρτης Εδαφικών Ενώσεων της Ελλάδας (Εθνική Επιτροπή Κατά της Ερημοποίησης), και τυχόν άλλες επιμέρους εδαφολογικές μελέτες. (**) ΠΡΟΣΘΗΚΗ-παρεμβολή: /ολοκληρωμένης διαχείρισης / μηδενικών εκπομπών CO2 / (***) ΠΡΟΣΘΗΚΗ-παρεμβολή: Προτείνεται η προώθηση καλλιεργειών προσαρμοσμένων στις κλιματολογικές και εδαφικές συνθήκες της περιοχής (π.χ. χαρουπιά, αμυγδαλιά, αρωματικά φυτά, παραδοσιακά κτηνοτροφικά φυτά κ.λ.π), παράλληλα με την διάσωση (επανάχρηση / βελτίωση) τοπικών ποικιλιών των καλλιεργούμενων φυτών, οι οποίες μπορεί να αποτελέσουν και τη βάση για προϊόντα χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος και παράλληλα υψηλής προστιθέμενης αξίας, μέσω και του ενδεχόμενου χαρακτηρισμού τους ως προϊόντων ΠΟΠ ή ΠΓΕ ή ΕΠΙΠ. 8

9 Οι καλλιέργειες αυτές μπορούν να αξιοποιήσουν και γεωργικές περιοχές εκτός γεωργικής γης α' προτεραιότητας, σε εδάφη επικλινή, σχετικά βραχώδη, ημιορεινά ή ορεινά, εξυπηρετώντας παράλληλα και το στόχο προστασίας των εδαφών από τη διάβρωση-ερημοποίηση. Επίσης μπορεί να επιτευχθεί, υπό όρους, θετική συνέργεια με την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας σε γειτονικές περιοχές. Προτείνεται η μείωση της εξάρτησης του αγροτικού εισοδήματος από τη μονοκαλλιέργεια της ελιάς (και δευτερευόντως του αμπελιού), ώστε να προστατευθεί αφενός το αγροτικό εισόδημα και αφετέρου τα οικοσυστήματα από τις επιπτώσεις μίας επιδημίας. Η πολιτική αυτή παράλληλης ανάπτυξης αρκετών διαφορετικών δενδρωδών καλλιεργειών, βελτιώνει προφανώς και τη βιοποικιλότητα και δημιουργεί υγιέστερα και ανθεκτικότερα οικοσυστήματα, ειδικά αν χρησιμοποιηθούν τοπικές ποικιλίες φυτών. (****) Προσθήκη παρεμβολή: ορθώς (*****) ΠΡΟΣΘΗΚΗ-παρεμβολή: Προτείνεται παράλληλα η αναζήτηση «κτηνοτροφικής γης πρώτης προτεραιότητας», όπου θα μπορεί να συνδυαστεί η κτηνοτροφία με την καλλιέργεια κτηνοτροφικών φυτών, κατάλληλων ανά περιοχή και θα συνάδει με τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης που πρόκειται να εκπονηθούν ανά Περιφερειακή Ενότητα. Σελ. 24 Β3.2 Χωρικές ενότητες ανάπτυξης ενέργειας από ΑΠΕ Από το παρόν Πλαίσιο, προκρίνεται και προωθείται η αρχή της συγκεντρωμένης ανάπτυξης των χρήσεων γης και των δραστηριοτήτων στον χώρο (συμπαγής πόλη, ΒΕΠΕ, περιορισμός της εκτός σχεδίου, κλπ.). Στα ίδια πλαίσια με τις παραπάνω χρήσεις γης, η συγκέντρωση εγκαταστάσεων για παραγωγή ενέργειας νοείται ως γενική χρήση γης εντός των «ευρέων ζωνών αναζήτησης» για εγκατάσταση της συγκεκριμένης δραστηριότητας. Συνεπώς, επιδιώκεται η χωροθέτηση των εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ ως εξής: (1) στην ευρύτερη ζώνη των τριών ενεργειακών κόμβων της Κρήτης, (2) στις κεφαλές των φραγμάτων, για την ενεργειακή αξιοποίηση των ταμιευτήρων που υλοποιήθηκαν και αυτών που πρόκειται να υλοποιηθούν (αιολικά πάρκα και συστήματα άντλησης /ταμίευσης) (*) και (3) σε «ευρείες χωρικές ενότητες αναζήτησης για εγκαταστάσεις Α ΑΠΕ», για τις περιοχές των οποίων έχουν ελεγχθεί τα εφικτά μεγέθη συνολικής εγκατεστημένης ισχύος (**)» (*) ΠΡΟΣΘΗΚΗ- παρεμβολή: Η χρήση του αρδευτικού νερού από τα φράγματα είναι πάντα σε απόλυτη προτεραιότητα έναντι αυτού για παραγωγή ενέργειας λαμβανομένου υπόψη ότι η Κρήτη ως ξηροθερμική και προς ερημοποίηση περιοχή, η πρωτογενής παραγωγή έχει προτεραιότητα έναντι της παραγωγής ενέργειας (**) Διαγραφή: των οποίων έχουν ελεγχθεί τα εφικτά μεγέθη συνολικής εγκατεστημένης ισχύος. Ο έλεγχος των μεγεθών αφορά μόνο ενεργειακά κριτήρια και είναι λάθος για ένα χωροταξικό σχεδιασμό που προκρίνει περιβαλλοντικά κριτήρια ΠΡΟΣΘΗΚΗ- παρεμβολή: Με το σύνολο παραγόμενης ενέργειας από μεγάλης κλίμακας ΑΠΕ να μην ξεπερνά την συνολική κατανάλωση της Κρήτης. Η ΡΑΕ δεν έχει μέχρι σήμερα θεσπίσει όριο παραγωγής καθώς και τα κριτήρια της είναι μόνο την ασφάλεια του δικτύου και όχι χωροταξικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά και επίσης τα MW που θέτει το παρόν προκύπτουν μόνο με ενεργειακά κριτήρια. σελ. 24 Β3.3 Χωρικές Ενότητες.. και παραθεριστικής κατοικίας 1. Από το παρόν ΠΠΣΧΑ δεν θα έπρεπε να αναφέρεται ότι οι παραθεριστικές κατοικίες θα κατευθύνονται προς το εσωτερικό και θα αναπτύσσονται στους ορεινούς και ημιορεινούς οικισμούς αδιακρίτως χωρίς να γίνεται αναφορά για τους περιορισμούς προκειμένου να αποφευχθούν τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι άλλες μεσογειακές χώρες που επένδυσαν σε αυτή την στρατηγική. Παρακαλούμε να ενσωματωθεί η παρατήρηση μας, ότι η οποιαδήποτε υποδομή 9

10 φιλοξενίας αναπτύσσεται στην ενδοχώρα θα πρέπει να συνάδει με το πλαίσιο ανάπτυξης του τουρισμού υπαίθρου και αγροτουρισμού. (π.χ διάχυτο ξενοδοχείο κ.λ.π). Αυτό το μοντέλο συνάδει με τα χαρακτηριστικά, την κουλτούρα των κατοίκων, την προστασία των φυσικών πόρων, και ταυτόχρονα ενισχύει τον κοινωνικό ιστό, μέσω των συνεργειών και συνεργασιών των μικρής κλίμακας τοπικών επιχειρήσεων. Όλο αυτό το πλέγμα δημιουργεί το «τοπικό προϊόν». 2. Ορθά επισημαίνεται ότι στην υπεραναπτυγμένη βόρεια ακτή, θα υποστηρίζεται η επέκταση και ο εκσυγχρονισμός των μονάδων μόνο που ενισχύουν τον πολυθεματικό τουρισμό και υποστηρίζουν με αυτό τον τρόπο την διεύρυνση της τουριστικής περιόδου. Πρέπει να ενσωματωθεί η παρατήρηση ότι είναι επιβεβλημένη και εκ των ων ουκ άνευ, ότι η μετεξέλιξη αυτή των μονάδων θα πρέπει να υποστηρίζει την διασύνδεση του ποιοτικού τουρισμού με τον αγροτοδιατροφικό τομέα του νησιού. 3. Ορθή θέση η προστασία του αδόμητου νησιωτικού χώρου και η αναφορά για τις δυνατές παρεμβάσεις, όμως επειδή δεν υπάρχουν οι Φορείς Διαχείρισης για τις Προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 θα πρέπει να γίνει σαφής αναφορά για την αναγκαιότητα ίδρυσης τους, καθώς επίσης για την εκπόνηση όλων των σχεδίων διαχείρισης που απαιτούνται καθώς και την επικαιροποίηση και θεσμοθέτηση των ήδη εκπονημένων Ε.Π.Μ Σελ. 25 B4: Σημειακές παραγωγικές δραστηριότητες εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας Β4.1. Σημειακές δραστηριότητες ανάπτυξης βιομηχανίας βιοτεχνίας. Κατατάσσονται στις σημειακές δραστηριότητες, στην κλίμακα θεώρησης του χωροταξικού σχεδιασμού, τα υφιστάμενα ΒΙΠΑ / ΒΙΟΠΑ / ΒΙΠΕ και ΒΕΠΕ, τα οποία θα μετασχηματίζονται σταδιακά σε Επιχειρηματικά Πάρκα τύπου Β, με κατάλληλες προβλέψεις από τα υποκείμενα επίπεδα σχεδιασμού. Στρατηγική κατεύθυνση του επιδιωκόμενου πρότυπου χωρικής ανάπτυξης αποτελεί η άσκηση πολιτικής μετεγκατάστασης όλων των διάσπαρτων μονάδων, που βρίσκονται εκτός, καθώς και η εγκατάσταση των νέων μονάδων προς τους υφιστάμενους υποδοχείς οργανωμένης μεταποιητικής δραστηριότητας», καθώς και προς αυτούς που πρόκειται να ιδρυθούν. Η θέσπιση αυστηρότερων όρων και περιορισμών για τις συγκεκριμένες δραστηριότητες στις διατάξεις της εκτός σχεδίου δόμησης αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη του στόχου. Επιδιώκεται, επίσης, η περαιτέρω ανάπτυξη παραγωγικών και επιχειρηματικών πρωτοβουλιών νομικών προσώπων του ευρύτερου δημόσιου τομέα και ιδιωτών, για την εγκατάσταση μονάδων μεταποίησης κυρίως γεωργικών προϊόντων αλλά και γενικής μεταποιητικής δραστηριότητας στους θεσμοθετημένους και προγραμματισμένους υποδοχείς, οι οποίοι με τη σειρά τους θα μετασχηματιστούν σταδιακά σε Επιχειρηματικά Πάρκα τύπου Γ, με κατάλληλες προβλέψεις από τα υποκείμενα επίπεδα σχεδιασμού. Προβλέπεται η δημιουργία ειδικών ΒΕΠΕ, για την μετεγκατάσταση ή και εγκατάσταση των επικίνδυνων και οχλουσών μονάδων. Αναμένεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης, η ενίσχυση της πολιτικής μετεγκατάστασης, με πιθανή περαιτέρω ενίσχυση των ποσοστών που παρέχονται στις επιχειρήσεις οι οποίες εγκαθίστανται σε Επιχειρηματικά Πάρκα. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για: -τις Αγροτικές Μεταποιητικές Μονάδες να μπορούν να ιδρυθούν κοντά ή μέσα στις περιοχές παραγωγής των αγροτικών α' υλών. Το ίδιο και για καθετοποιημένες Οικοτεχνίες από κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. - μεταποιητικές δραστηριότητες εντός μικρών οικισμών και τα παραδοσιακά επαγγέλματα. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο αγροτουρισμός ή ο τουρισμός υπαίθρου συνυπάρχει εξ ορισμού άμεσα ή γειτνιάζει με την αγροτική ή/και κτηνοτροφική εκμετάλλευση, με τις πιθανές υποδομές εστίασης ή/και διανυκτέρευσης και παράλληλα με την βιοτεχνία-επαγγελματικό εργαστήριο-οικοτεχνία (είτε τροφίμων, είτε παραδοσιακών τεχνών-τεχνικών),. Το να αναπτύξουμε αγροτουρισμό εντός των ΒΙΟΠΑ θα ήταν μάλλον παράξενη επιλογή. 10

11 Θα πρέπει επίσης να υπάρξει πρόβλεψη για την ανάπτυξη της ΟΙΚΟΤΕΧΝΙΑΣ Σελ. 26 Β4.3. Λοιπές υποστηρικτικές υποδομές περιφερειακής εμβέλειας Στον τομέα της διαχείρισης του υδατικού δυναμικού, προωθείται η ολοκλήρωση του προγράμματος των μεγάλων ταμιευτήρων, η υλοποίηση έργων για την ενεργειακή αξιοποίησή τους και η αποκατάσταση των ευαίσθητων τοπίων, όπου απαιτείται. Από το επιδιωκόμενο πρότυπο χωρικής ανάπτυξης δίδονται ως κατευθύνσεις η προώθηση συστημάτων ελέγχου και εξοικονόμησης υδατικών πόρων και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων για διαχείριση του υδάτινου δυναμικού σε μικρότερα χωρικά σύνολα, στην κλίμακα του τόπου και του τοπίου, με κατασκευή μικρών ταμιευτήρων και λιμνοδεξαμενών ή και με εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων από τους οποίους αντλείται σήμερα αρδευτικό νερό. Αντίφαση του σχεδιασμού για την ολοκλήρωση ή την νέα κατασκευή μεγάλων φραγμάτων και παρεμβάσεων, φαίνεται άλλωστε και στον πίνακα που προβλέπεται η αναζήτηση χρηματοδότησης 10 εκ.,με την αναφορά στην ενότητα Γ7.1. Περιοχές ανάπτυξης γεωργίας και λοιπού πρωτογενούς τομέα με την επιδιωκόμενη σταδιακή στροφή της παραγωγής προς γεωργοπεριβαλλοντικά /βιολογικά προϊόντα υψηλής ποιότητας, Αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά οι επιπτώσεις από την εκτεταμένη χωρικά γεωργική δραστηριότητα, η οποία όπως ασκείται έως σήμερα -με υπερβολική έως αλόγιστη χρήση λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και απολυμαντικών, με προώθηση των θερμοκηπίων και των υποτροπικών, με όρους που επιβάλλουν υπερβολική κατανάλωση ποσοτήτων νερού-, αποτελεί από τις σοβαρότερες αιτίες υποβάθμισης του περιβάλλοντος, με επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού και στους αποδέκτες. Σελ. 27 Β5 Πύλες του δικτύου μεταφορών και διαμετακομιστικά κέντρα εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας «και επιδιώκεται ο προσδιορισμός του λειτουργικού χαρακτήρα και η αξιοποίηση του υλοποιημένου δικτύου των Μαρινών, που με τη σειρά τους συγκροτούν εν δυνάμει δίκτυο πυλών εισόδου στην Κρήτη, με κατά προτεραιότητα άξονες αναφοράς τα νησιά των Περιφερειών του Νότιου και του Βόρειου Αιγαίου και του Ιονίου. Προγραμματίζονται και αναλαμβάνονται οι αναγκαίες λειτουργικές και αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις». ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Έχει ληφθεί υπόψη στην αναφορά για την λειτουργική αναβάθμιση των 14 μαρινών ότι οι περισσότερες εξ αυτών: βρίσκονται στο νότιο τμήμα του νησιού και λειτουργούν στην πραγματικότητα ως αλιευτικά καταφύγια για να υποστηρίξουν τις δράσεις των αλιέων? χωροθετούνται δίπλα σε εντελώς άναρχα αναπτυγμένους οικισμούς παρά ταύτα ο ασχολίες των κατοίκων αλλά και το ευρύτερο τοπίο διατηρεί μια αυθεντικότητα? Επειδή η αναφορά ότι αυτές θα λειτουργήσουν στο πλαίσιο δικτύου μαρίνων και πυλών εισόδου του νησιού εμπεριέχει κινδύνους σχετικά με την μειωμένη δυνατότητα έλεγχων ως επίσημες πύλες εισόδου με ότι αυτό συνεπάγεται παρακαλούμε όπως αναδιατυπωθεί και αφαιρεθεί η έννοια της λειτουργία ως πύλης εισόδου. Αυτό που πρέπει να προταθεί είναι η λειτουργική αναβάθμιση για την που θα συντελέσουν ως χώροι ανάπτυξης θαλάσσιου τουρισμού καθώς επίσης και πρωτίστως ως χώροι αλιευτικών καταφυγίων για την εξυπηρέτηση της παράκτιας αλιείας. B6: Φυσικοί και πολιτιστικοί πόροι διεθνούς, εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας. Τοπίο 11

12 «..σε εφαρμογή των απαιτήσεων της Σύμβασης για το Τοπίο, επιλέγονται και προωθούνται ως πιλοτικές εφαρμογές κατά προτεραιότητα εννέα χωρικές ενότητες τοπίων ιδιαίτερης σημασίας (*) οι οποίες αποτελούν τμήματα των ενιαίων ζωνών υψηλής προστασίας. Οι χωρικές ενότητες τοπίων ιδιαίτερης σημασίας υποστηρίζονται από το προτεινόμενο προς δημιουργία Κέντρο Ενιαίας Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης Ενημέρωσης στο Ρέθυμνο (**), από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Ηράκλειο, που δημιουργήθηκε και λειτουργεί και από το ευρωπαϊκό περιπατητικό μονοπάτι Ε4, που αποτελεί το ενοποιητικό στοιχείο τους». ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: (*) Από τις 9 αυτές περιοχές έχουν γίνει επιλεκτικές επιλογές ως προς την χωροθέτηση των (βλέπε χάρτη Τοπία Ιδιαίτερης Σημασίας στην Ενότητα 4 δεν συμπεριλαμβάνεται ολόκληρος ο ορεινός όγκος των Αστερουσίων. Πρόταση: Να διευρυνθούν αυτές οι 9 χωρικές ενότητες ιδιαίτερα για την ΠΕ Λασιθίου και να συμπεριληφθεί και ο ορεινός όγκος της Θρυπτής, Σελάκανο, Καθαρό και το Οροπέδιο Λασιθίου Κολπος Μεραμβελου και Σπιναλογκα: Ανατολικες ακτες, : Νοτιες ακτες Χρυσή- Κουφονησι. (**) Η πρόταση για τη σύσταση Κέντρου Ενιαίας Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης Ενημέρωσης δε γίνεται αντιληπτό με ποια κριτήρια επελέγη καθώς αφενός δημιουργεί μεγάλος πρόσθετο κόστος (βλ. Πρόγραμμα Δράσης Δ.1 17εκ.ευρώ) και αφετέρου δεν διασφαλίζει την επαρκή γεωγραφική, διοικητική, νομική αλλά ούτε και την επιστημονική κάλυψη του θέματος. Γιατί εκμεταλλευόμαστε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης που ήδη έχει μεγάλη εμπειρία τόσο στα θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και δει των προστατευόμενων περιοχών όσο στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση δράσεων διεθνούς εμβέλειας. Σελ. 41 Γ2 Βασικές προτεραιότητες για την προστασία, διατήρηση και ανάδειξη φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς Από τις 9 αυτές περιοχές έχουν γίνει επιλεκτικές επιλογές ως προς την χωροθέτηση των (βλέπε χάρτη Τοπία Ιδιαίτερης Σημασίας στην Ενότητα 4 δεν συμπεριλαμβάνεται ολόκληρος ο ορεινός όγκος των Αστερουσίων. Πρόταση: 1. Να διευρυνθούν αυτές οι 9 χωρικές ενότητες ιδιαίτερα για την ΠΕ Λασιθίου και να συμπεριληφθεί και ο ορεινός όγκος της Θρυπτής, Σελάκανο, Καθαρό και το Οροπέδιο Λασιθίου 2. Να επαναπροσδιοριστεί η δημιουργία Κέντρου Ενιαίας Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης Ενημέρωσης Αντίφαση : Ενώ αναφέρεται στο πεδίο Γ2 σελ. 43 «.ότι είναι βασική προτεραιότητα για την προστασία, διατήρηση και ανάδειξη της φυσικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς, αποτελεί η προσπάθεια για ανάταξη των μεγάλης κλίμακας ανατροπών του τοπίου, όπως αυτές καταγράφονται κυρίως στις παράκτιες ζώνες της Κρήτης χωρίς να λαμβάνονται ειδικά μέτρα για την προστασία και την ανάδειξη του τοπίου, στα ακόλουθα μεγάλα τοπία» και γίνεται αναφορά σε 11 τέτοιες παράκτιες περιοχές παρά ταύτα αυτές χαρακτηρίζονται είτε ως ζώνες τουριστικής ανάπτυξης όπου μπορούν να αναπτυχθούν διαφόρων μεγεθών υποδοχείς (Περιοχή των τ. Καποδιστριακών Δήμων Σητείας και Ιτάνου), είτε ως ζώνες ανάπτυξης μεγάλων υποδομών (ευρύτερη περιοχή Τυμπακίου). Σελ. 45,Γ.3-2.2: Προφανώς συμφωνούμε ότι οι παραλίες μπορούν να θεωρηθούν πόλος οικιστικής και τουριστικής ανάπτυξης και να γίνει ποιοτική αναβάθμισή τους. Στο σημείο αυτό όμως θα θέλαμε να επισημάνουμε τον κίνδυνο, περιορισμού παραδοσιακών γεωργικών ζωνών παραγωγής πρώιμων 12

13 κηπευτικών. Είναι αδιανόητη η μετατροπή της θερμοκηπιακής ζώνης από Ασπρόλιθο Γούδουρα έως και Βάτο Μύρτου περί την Ιεράπετρα, σε τουριστική. Υπενθυμίζουμε ότι σε αυτή τη ζώνη παράγεται το 25% των κηπευτικών της Χώρας, ένα ισχυρά εξαγώγιμο προϊόν με αντίστοιχη συνεισφορά στον υπερτοπικό χαρακτήρα της Κρήτης, και στην Εθνική Οικονομία Σελ. 56 Σημειώνεται ότι στην ευρύτερη περιοχή της Ιεράπετρας δεν υπάρχουν πλέον πτηνοτροφικές ή χοιροτροφικές μονάδες ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΣΜΠΕ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΤΗΝ Β ΦΑΣΗ (Τεύχος 10), σελ 10 παρ Β Φάση, σελ. 24 Β3.3 Χωρικές Ενότητες.. και παραθεριστικής κατοικίας & σελ. 3 ΣΜΠΕ ΣΤΡ3. ΘΕ ΙΙ 4. Από το παρόν ΠΠΣΧΑ δεν θα έπρεπε να αναφέρεται ότι οι παραθεριστικές κατοικίες θα κατευθύνονται προς το εσωτερικό και θα αναπτύσσονται στους ορεινούς και ημιορεινούς οικισμούς αδιακρίτως χωρίς να γίνεται αναφορά για τους περιορισμούς προκειμένου να αποφευχθούν τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι άλλες μεσογειακές χώρες που επένδυσαν σε αυτή την στρατηγική. Παρακαλούμε να ενσωματωθεί η παρατήρηση μας, ότι η οποιαδήποτε υποδομή φιλοξενίας αναπτύσσεται στην ενδοχώρα θα πρέπει να συνάδει με το πλαίσιο ανάπτυξης του τουρισμού υπαίθρου και αγροτουρισμού. (π.χ διάχυτο ξενοδοχείο κ.λ.π). Αυτό το μοντέλο συνάδει με τα χαρακτηριστικά, την κουλτούρα των κατοίκων, την προστασία των φυσικών πόρων, και ταυτόχρονα ενισχύει τον κοινωνικό ιστό, μέσω των συνεργειών και συνεργασιών των μικρής κλίμακας τοπικών επιχειρήσεων. Όλο αυτό το πλέγμα δημιουργεί το «τοπικό προϊόν». 5. Ορθά επισημαίνεται ότι στην υπεραναπτυγμένη βόρεια ακτή, θα υποστηρίζεται η επέκταση και ο εκσυγχρονισμός των μονάδων μόνο που ενισχύουν τον πολυθεματικό τουρισμό και υποστηρίζουν με αυτό τον τρόπο την διεύρυνση της τουριστικής περιόδου. Πρέπει να ενσωματωθεί η παρατήρηση ότι είναι επιβεβλημένη και εκ των ων ουκ άνευ, ότι η μετεξέλιξη αυτή των μονάδων θα πρέπει να υποστηρίζει την διασύνδεση του ποιοτικού τουρισμού με τον αγροτοδιατροφικό τομέα του νησιού. 6. Ορθή θέση η προστασία του αδόμητου νησιωτικού χώρου και η αναφορά για τις δυνατές παρεμβάσεις, όμως επειδή δεν υπάρχουν οι Φορείς Διαχείρισης για τις Προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 θα πρέπει να γίνει σαφής αναφορά για την αναγκαιότητα ίδρυσης τους, καθώς επίσης για την εκπόνηση όλων των σχεδίων διαχείρισης που απαιτούνται καθώς και την επικαιροποίηση και θεσμοθέτηση των ήδη εκπονημένων Ε.Π.Μ Σελ. 3 ΣΜΠΕ ΘΕ ΙΙΙ, ΣΚ3 1. Ορθά αποτυπώνεται η έννοια της ολοκληρωμένης ανάπτυξης του ορεινού όγκου αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να αναδειχθούν και να αντιμετωπισθούν τα χρόνια προβλήματα που απορρέουν από την κακή διαχείριση των βοσκοτόπων, την υπερβόσκηση, την κλιματική αλλαγή, κ.λ.π. Στο πλαίσιο των μέτρων που προτείνονται θα πρέπει να εμφανίζονται και οι δράσεις συνέργειας με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και της δημιουργίας συμπληρωματικών οικονομικών δραστηριοτήτων όπως αυτά που αναφέρονται συμπεριλαμβανομένης της οικοτεχνίας και συνάδουν απόλυτα με την έννοια του τουρισμού υπαίθρου και του αγροτουρισμού. σελ της Β Φάσης & σελ. 5, ΣΚ 5, ΘΕ Ι Θαλάσσιες Μεταφορές. Έχει ληφθεί υπόψη στην αναφορά για την λειτουργική αναβάθμιση των 14 μαρινών ότι οι περισσότερες εξ αυτών: 13

14 βρίσκονται στο νότιο τμήμα του νησιού και λειτουργούν στην πραγματικότητα ως αλιευτικά καταφύγια για να υποστηρίξουν τις δράσεις των αλιέων? χωροθετούνται δίπλα σε εντελώς άναρχα αναπτυγμένους οικισμούς παρά ταύτα ο ασχολίες των κατοίκων αλλά και το ευρύτερο τοπίο διατηρεί μια αυθεντικότητα? Επειδή η αναφορά ότι αυτές θα λειτουργήσουν στο πλαίσιο δικτύου μαρίνων και πυλών εισόδου του νησιού εμπεριέχει κινδύνους σχετικά με την μειωμένη δυνατότητα έλεγχων ως επίσημες πύλες εισόδου με ότι αυτό συνεπάγεται παρακαλούμε όπως αναδιατυπωθεί και αφαιρεθεί η έννοια της λειτουργία ως πύλης εισόδου. Αυτό που πρέπει να προταθεί είναι η λειτουργική αναβάθμιση για την που θα συντελέσουν ως χώροι ανάπτυξης θαλάσσιου τουρισμού καθώς επίσης και πρωτίστως ως χώροι αλιευτικών καταφυγίων για την εξυπηρέτηση της παράκτιας αλιείας. σελ. 3 & 6: , Β Φάση & σελ. 5 ΣΜΠΕ, ΣΚ5 ΘΕ ΙΙ Ενεργειακές Υποδομές, σελ. 64 παρ Β.1.2 β-5 Μεταβατικές Διατάξεις Θέση μας είναι ότι η ανάπτυξη των ΑΠΕ θα πρέπει στοχεύει ξεκάθαρα και πρώτιστα την ενεργειακή αυτάρκεια του νησιού και να διασφαλίζονται η προστασία του τοπίου, του φυσικού περιβάλλοντος, οι δραστηριότητες του αγροτοδιατροφικού τομέα και του τουρισμού. Μπορεί να αναπτύσσεται σε τέτοιες μορφές που να καλύπτονται οι ενεργειακές οικιακές ανάγκες της γεωργίας και κτηνοτροφίας με τοποθέτηση τέτοιων ανάλογων συστημάτων. Πέρα από την πρόταση για χωροθέτηση σε συγκεκριμένους υποδοχείς που αναφέρεται η ΣΜΠΕ και που είναι οι κεφαλές των φραγμάτων και οι πέριξ των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, γιατί είναι τελείως ασαφές το υπόλοιπο χωροταξικό? Δεν καλυπτόμεθα καθόλου με την απλοϊκή αναφορά ότι θα αδειοδοτούνται αυτές που διαθέτουν αξιόπιστο περιβαλλοντικό υπόβαθρο. Επίσης η χρήση του αρδευτικού νερού από τα φράγματα είναι πάντα σε απόλυτη προτεραιότητα έναντι αυτού για παραγωγή ενέργειας λαμβανομένου υπόψη ότι η Κρήτη ως ξηροθερμική και προς ερημοποίηση περιοχή, η πρωτογενής παραγωγή έχει προτεραιότητα έναντι της παραγωγής ενέργειας σελ. 5 ΣΜΠΕ, σελ 27 ΣΚ5 ΘΕ ΙΙ Ενεργειακές Υποδομές Στην ίδια θεματική ενότητα αναφορικά με το υδατικό δυναμικό της Περιφέρειας, προτείνεται να συμπληρωθεί το παρακάτω: Απαραίτητη όμως προϋπόθεση για να προσεγγιστεί η ορθολογική διαχείριση και τιμολόγηση του αρδευτικού νερού είναι η δημιουργία ενιαίου φορέα διαχείρισης του συνόλου των υδατικών πόρων (δημόσιων και ιδιωτικών) που καταναλώνονται από τον πρωτογενή τομέα. Ο φορέας αυτός θα έχει εμβέλεια σε επίπεδο Π.Ε. Μέσα από αυτή την ενιαία διαχείριση θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ελέγχου και προστασίας αυτού του πόρου, καθώς επίσης και ο ενιαίος σχεδιασμός των αρδευτικών υποδομών και η πιθανή επέκτασή των. Παράλληλα θα μπορεί να καθορισθεί η μέγιστη επιτρεπτή κατανάλωση νερού ανάλογα με τον τύπο του εδάφους και την καλλιέργεια, που θα είναι αποτέλεσμα συνεργασίας πολλών φορέων (ΔΑΟ, ΑΕΙ, ΤΕΙ, Αποκεντρωμένη κ.λ.π ) στο πλαίσιο ενός διεπιστημονικού project. Η έκτη στρατηγική κατεύθυνση (ΣΚ 6) - Κατευθύνσεις για την χωρική διάρθρωση, εξειδίκευση και συμπληρωματικότητα των παραγωγικών δραστηριοτήτων σελ. 6 και σελ 27 ΣΜΠΕ, ΣΚ6 ΘΕ Ι: χωρική διάρθρωση των περιοχών ανάπτυξης γεωργίας και λοιπού πρωτογενούς τομέα 14

15 στην παράγραφο «Επιπρόσθετα, προτείνονται μέτρα και ενέργειες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της εκτεταμένης χωρικά γεωργικής δραστηριότητας και μείωσης της χρήσης λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και απολυμαντικών, με προώθηση εναλλακτικών ως προς τα θερμοκήπια και τις υποτροπικές μορφές γεωργίας» να προστεθεί η αναγκαιότητα για εισαγωγή τεχνογνωσίας, τεχνολογίας και καινοτομίας σε όλη την παραγωγική διαδικασία προκειμένου να αποφευχθούν οι πιέσεις στο περιβάλλον που αφορούν στην ρύπανση, στην υπεράρδευση, στην κατανάλωση ενέργειας κ.λ.π. Η παράγραφος «..Πρόσθετα, αναμένεται από τις αρμόδιες Διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης, ο χωρικός προσδιορισμός και η θεσμοθέτηση των ζωνών ελεγχόμενης βόσκησης και εναλλασσόμενης βόσκησης, καθώς και η αντιμετώπιση της υπερβόσκησης» να αντικατασταθεί με : Στα υπό εκπόνηση Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης που θα τελούν υπό την εποπτεία της ΔΑΟ, θα αποτυπώνονται οι βοσκότοποι καθώς και οι πρακτικές που θα αναπτύσσονται σε καθέναν από αυτούς, προκειμένου να αντιμετωπισθούν φαινόμενα υπερβόσκησης και ερημοποίησης.. σελ. 3 & 7 ΣΜΠΕ ΘΕ ΙΙΙ χωρική διάρθρωση των περιοχών ανάπτυξης του τριτογενούς τομέα Είμαστε υπέρ της δημιουργίας προϋποθέσεων ελκυστικότητας των χωριών και οικισμών της ενδοχώρας προκειμένου να αναζωογονηθεί η κρητική ύπαιθρος αλλά θα πρέπει να διασφαλίζεται ο χαρακτήρας της ολοκληρωμένη παρέμβασης ώστε να αποφευχθεί η λογική της σημειακής παρέμβασης, με την χρήση εξωγενών οικοδομικών υλικών που αλλοιώνουν την πραγματική φυσιογνωμία των οικισμών. Η έβδομη στρατηγική κατεύθυνση (ΣΚ7) Μηχανισμοί Εφαρμογής και θεσμικά εργαλεία ολοκληρωμένου χωρικού σχεδιασμού Σελ. 8 ΣΜΠΕ Γιατί στις περιοχές με κρίσιμα προβλήματα χωρικής ανάπτυξης, που αναγνωρίζονται από το παρόν ΠΠΧΣΑΑ και απαιτούν ειδικό σχεδιασμό και συντονισμένο πρόγραμμα μέτρων και έργων, δεν συμπεριλαμβάνεται η περιοχή του Τυμπακίου αφού φέρεται να μεταλλάσσεται σημαντικά? Σελ. 8 παρ Β Φάση & Σελ. 32 ΣΜΠΕ Β.1.3.β.4-4: Προστασία, Διατήρηση και Ανάδειξη της Ενιαίας Φυσικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Οι 9 χωρικές ενότητες τοπία ιδιαίτερης σημασίας τμήματα του εκτεταμένου δικτύου «ζώνες με φέρουσα ικανότητα φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου. περιοχή, - Ενότητα 1 / Ανατολικές ακτές, - Ενότητα 2 / Κόλπος Μεράμπελου και ευρύτερη περιβάλλουσα - Ενότητα 3 / Ηράκλειο - Δίας - Κνωσός Γιούχτας, - Ενότητα 4 / Αστερούσια Γόρτυνα, - Ενότητα 5 / Ρέθυμνο και περιβάλλουσα περιοχή, - Ενότητα 6 / Μυλοπόταμος Ίδη, - Ενότητα 7 / Χανιά - Ακρωτήρι Βάμμος, - Ενότητα 8 / Δυτικές ακτές, έως Ακρωτήρι Κριός και - Ενότητα 9 / Νότιες ακτές, έως Φραγκοκάστελο, Παρατήρηση: στον χάρτη 1 Τοπία Ιδιαίτερης Σημασίας στην Ενότητα 4 δεν συμπεριλαμβάνεται ολόκληρος ο ορεινός όγκος των Αστερουσίων. 15

16 Πρόταση: Να διευρυνθούν αυτές οι 9 χωρικές ενότητες ιδιαίτερα για την ΠΕ Λασιθίου και να συμπεριληφθεί και ο ορεινός όγκος της Θρυπτής, Σελάκανο, Καθαρό και το Οροπέδιο Λασιθίου Κολπος Μεραμβελου και Σπιναλογκα: Ανατολικες ακτες, : Νοτιες ακτες Χρυσή- Κουφονησι Σελ 33 ΣΜΠΕ Β.1.3.β.4-5: Ολοκληρωμένες προγραμματικές παρεμβάσεις Δεν γίνεται καμία αναφορά ούτε για τους παραδοσιακούς οικισμούς των Αστερουσίων παρά το γεγονός ότι τα Αστερούσια συμπεριλαμβάνονται στην προαναφερόμενη ενότητα 4, αλλά ούτε για τους αντίστοιχους του ορεινού όγκου της Θρυπτής στην ΠΕ Λασιθίου. σελ. 35 ΣΜΠΕ Β.1.3.β.4.-9 Γεωργικές Υποδομές (ΑΠ 9) 1) Η επέκταση των αρδευτικών δικτύων να αφορά σε περιοχές που αναπτύσσονται δυναμικές καλλιέργειες 2) Τι σημαίνει εξυγίανση γεωργικών εδαφών. Αν αυτό σημαίνει π.χ για τα εδάφη που έχουν αυξημένη αλατότητα τότε θα πρέπει να ληφθούν και διοικητικά μέτρα απαγόρευσης άντλησης από γεωτρήσεις των υφάλμυρων νερών π.χ στην πεδιάδα της Μεσαράς και η κάλυψη των αρδευτικών αναγκών από τα συλλογικά δίκτυα. 3) Οργάνωση ζωνών εναλλασσόμενης βόσκησης να προστεθεί η φράση «βάσει των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης» σελ. 36 ΣΜΠΕ Β. 1.3.β.4.-9 Σημειακές Παρεμβάσεις μεσαίας και μεγάλης κλίμακας (ΑΠ 10) Παρακαλούμε να διευκρινιστούν τα παρακάτω: 1. Τι αφορά η μονάδα για Ερευνητικό Κέντρο στην Σητεία και στην Ιεράπετρα? 2. Αυτά τα 7 παραρτήματα (Σπήλι, Κίσσαμος, Αρκαλοχώρι, Αρχάνες, Μοίρες, Παλαιόχωρα, Πέραμα) για παραγωγικές σχολές, τι σχέση θα έχουν τόσο με τα ΑΕΙ, ΤΕΙ του νησιού όσο και με τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ? Γιατί δεν υπάρχει αναφορά για την Σχολή Ασωμάτων στο Ρέθυμνο και Γεωργική Σχολή στον Αμπελούζο? 3. Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή της δημιουργίας Κέντρου Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης στο Ρέθυμνο όπου θα είναι και η έδρα του ενιαίου Διαχειριστικού Φορέα και δεν εκμεταλλευόμαστε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης που ήδη έχει μεγάλη εμπειρία τόσο στα θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και δει των προστατευόμενων περιοχών όσο στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση δράσεων διεθνούς εμβέλειας. Παρατηρήσεις για τον Τομέα της Αλιείας τεύχος 11 - ΣΜΠΕ_ _Σελ. vii_κοινωνικό Οικονομικό Περιβάλλον Παρά το νησιωτικό χαρακτήρα της Περιφέρειας, η αλιεία αντιμετωπίζει προβλήματα που εντοπίζονται κυρίως στην έλλειψη υποδομών, διαχείρισης και εμπορίας των αλιευμάτων και εκσυγχρονισμού και αναδιάρθρωσης του αλιευτικού στόλου και των μεθόδων αλιείας. τεύχος 11 - ΣΜΠΕ_ _Σελ. 6 Επιπρόσθετα, επιδιώκεται η ανάπτυξη -που σήμερα είναι ιδιαίτερα περιορισμένη- των δραστηριοτήτων της παραδοσιακής αλιείας (μέσω και της ένταξής της στο εμπλουτισμένο τουριστικό προϊόν), όσο και των υδατοκαλλιεργειών με περιβαλλοντικά συμβατές μεθόδους (μέσω της παραγωγής ποιοτικών προϊόντων για τις ανάγκες της δραστηριότητας εστίασης), με διασφάλιση χωρικής συμβατότητας με τις άλλες χρήσεις, διότι μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμους κρίκους στην αλυσίδα αύξησης της τοπικής προστιθέμενης αξίας. 16

17 τεύχος 11 - ΣΜΠΕ_ _Σελ. 2 & 4_Β.1.3.α.3: Σκοπιμότητα και στόχοι υλοποίησης του Πλαισίου και Στάδιο Β1 Τεύχος 7_Σελ. 6 Β.1.1.α.3: Στρατηγικές επιλογές προτεραιότητας για την ολοκληρωμένη χωροταξική ένταξη της Κρήτης στα ευρύτερα χωρικά σύνολα Ενεργητική συμμετοχή στην κοινοτική προσπάθεια να συν-διαμορφωθούν από τα κράτη-μέλη οι απαραίτητες θαλάσσιες στρατηγικές για την περαιτέρω ανάπτυξη δραστηριοτήτων στον θαλάσσιο χώρο της ΕΕ, που στοχεύουν στην προστασία του θαλάσσιου χώρου της και στην αντιμετώπιση των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής, ειδικά για τις παράκτιες ζώνες. Είναι γνωστό ότι δεν υπάρχουν μεγάλα εκβολικά συστήματα στο νησί, είναι δε επίσης γνωστό ότι στο Κρητικό και το Λιβυκό Πέλαγος δεν παρατηρούνται αναδύσεις βαθέων υδάτων πλούσιων σε θρεπτικά υλικά, με αποτέλεσμα οι θάλασσες της Κρήτης να είναι ολιγοτροφικές και κατά συνέπεια οι αλιευτικοί πόροι να είναι περιορισμένοι. Προβλέπεται δε να μειωθούν ακόμη περισσότερο από την κατασκευή φραγμάτων που μειώνουν δραματικά την παροχή θρεπτικών. Η συλλεκτική αλιεία λοιπόν, η οποία θα πληγεί περεταίρω θα πρέπει να στηριχτεί με όλους του δυνατούς τρόπους. Να αναδειχτεί και να αναπτυχθεί η παραδοσιακή αλιεία ως τουριστικό προϊόν. Το ταμείο Θάλασσας Αλιείας αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο το οποίο θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί. Ειδικότερα θα πρέπει να γίνει προετοιμασία ώστε να βρεθούν παράκτιες περιοχές οι οποίες θα μπορούν να ενταχθούν στα leader αλιείας στην επόμενη χρηματοδοτική περίοδο. Να γίνει προετοιμασία για ένταξη έργων στα υπόλοιπα Μέτρα του Ε.Π.Αλ Σημεία που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι: Ο εκσυγχρονισμός και ανάδειξη των αλιευτικών καταφυγίων του νησιού, η πρόβλεψη δυνατότητας χωροθέτησης Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών τόσο με καθεστώς απόλυτης προστασίας (περιοχές αναπαραγωγής και πεδία διατροφής και διαβίωσης γόνου) όσο με συνδιαχείριση της αλιείας και άλλων χρήσεων, ο αλιευτικός και ο καταδυτικός τουρισμός είναι δυο εναλλακτικές μορφές τουρισμού που μπορούν να αναπτυχθούν προστατεύοντας συγχρόνως το περιβάλλον. Η παράκτια αλιεία έχει σε πολλές περιοχές αφετηρία ενετικά λιμάνια και μπορεί θαυμάσια να συνδυαστεί με τον τουρισμό. Στις ανατολικές ακτές συνδυάζεται με το Μινωικό επίνειο της περιοχής (Κάτω Ζάκρος) και τη Μινωική διατροφή στο πλαίσιο της διαχρονικής συνέχισης του τρόπου ζωής και αλληλεπίδρασης των κατοίκων με τη θάλασσα. Οι ακτές, κυρίως οι νότιες, υφίστανται συνεχή διάβρωση. Η κατασκευή φραγμάτων επιδεινώνει την κατάσταση καθώς κατακρατούνται τα φερτά υλικά, από την έκπλυση των εδαφών, που φτάνουν στη θάλασσα. Το φαινόμενο της διάβρωσης των ακτών αποτελεί σημαντική απειλή για τις δομές/υποδομές (τουριστικές, οδικές, λιμάνια, κατοικίες) της πλειονότητας των παράκτιων περιοχών του νησιού επηρεάζοντας καθοριστικά τις δραστηριότητες και τις χρήσεις τους. Θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με έργα που θα προστατεύσουν και θα αποκαταστήσουν, στο μέτρο του δυνατού, τις παράκτιες περιοχές από την περεταίρω διάβρωση και υποβάθμισή τους. Τα ποτάμια έχουν δυνατότητα αυτοκαθαρισμού κατά μήκος του ρου τους, η κατασκευή φραγμάτων διακόπτει αυτή τη διεργασία. Η κατασκευή τέτοιων έργων, όπως χωροθετούνται από το παρόν ΠΠΧΣΑΑ, θα πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και λαμβάνοντας υπ όψη την παράμετρο αυτοκαθαρισμού. Στα πλαίσια της ανάπτυξης του ήπιου και ποιοτικού τουρισμού, ενόψει μάλιστα και της προσπάθειας που προβλέπεται να καταβληθεί για τη στήριξη της αλιείας και μέσω της ένταξής της στο εμπλουτισμένο τουριστικό προϊόν, θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα κατασκευής νέων καταφυγίων-λιμενίσκων σε περιοχές που υπάρχει ή προβλέπεται να υπάρξει τέτοια τουριστική ανάπτυξη. Ενδεικτικά αναφέρουμε την αίτηση του Πολιτιστικού Συλλόγου Αγίου Ιωάννη του Δήμου Γόρτυνας για δημιουργία λιμενίσκου στη θέση Βαρκότοπος 17

18 Στάδιο Β1 Τεύχος 7_Σελ. 36 &_Σελ. 42 Β.1.1.β.3-6: Αναπτυξιακό Πλαίσιο β. Βασικές υποθέσεις και παραδοχές Οι διαθέσιμοι δημόσιοι πόροι από το νέο Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης «ΣΕΣ » για τη Θάλασσα και αλιεία ανέρχονται σε , για το σύνολο της Χώρας. Για την Κρήτη Σύμφωνα με τις προδιαγραφές του μοντέλου πρόβλεψης βασικών μελλοντικών μεγεθών για το χωροταξικό Κρήτης με ορίζοντα το έτος 2021, παράγονται προβλέψεις για βασικά μεγέθη της Περιφέρειας Κρήτης. Το μοντέλο που χρησιμοποιείται περιλαμβάνει τρία συστατικά και αλληλεξαρτώμενα μέρη, το πρώτο από τα οποία αφορά το πακέτο πρόβλεψης της οικονομικής δραστηριότητας, ένας από τους οκτώ κύριους κλάδους της οποίας είναι οι Αναδυόμενοι κλάδοι (κυρίως ιχθυοκαλλιέργειες), με προβλεπόμενες, κατά το ρεαλιστικό σενάριο, καθαρές επιχειρηματικές επενδύσεις Η υδατοκαλλιέργεια στην Κρήτη περιορίζεται σε: 1. Μία πιλοτική μονάδα θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. στη Σούδα, 2. Ένα ιχθυογεννητικό σταθμό στην περιοχή Αγίου Ανδρέα του Δήμου Σητείας, 3. μονάδα πάχυνσης σε πλωτούς ιχθυοκλωβούς στον όρμο Ατζικιάρι του Δήμου Σητείας, 4. Μία πολύ μικρή μονάδα πάχυνσης πέστροφας και μια επίσης πολύ μικρή μονάδα πάχυνσης πέστροφας, κυπρίνου και οξύρυγχου σε τσιμεντένιες δεξαμενές, στην περιοχή του Ζαρού του Δήμου Φαιστού. και ενώ οι ιχθυοκαλλιέργειες αποτελούν κύριο πυλώνα των αναδυόμενων κλάδων, δεν υπάρχει ούτε νύξη για πιθανή χωροθέτηση. Θα πρέπει να προβλεφτούν στο ΠΠΧΣΑΑ Περιοχές Ανάπτυξης Ιχθυοκαλλιεργειών [Κατηγορίας Ε σύμφωνα με την ΚΥΑ 31722_2011 (ΦΕΚ 2505 Β) Έγκριση ΕΙΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ] σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν συγκρούσεις με άλλους παραγωγικούς κλάδους ή έστω στην ανοιχτή θάλασσα. Ας σημειωθεί ότι η στρεμματική απόδοση της θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας υπερβαίνει τους 16,6 τόνους/έτος ανά στρέμμα μισθωμένης θαλάσσιας έκτασης. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους κολπίσκους στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού και τον κόλπο της Σούδας στα δυτικά ως κατάλληλες περιοχές. Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί και να ληφθεί υπόψη ότι τα λιμάνια: Ηρακλείου, Καστρί Βιάννου, Κόκκινος Πύργος και Χερσόνησος Π.Ε. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ. Αγ. Νικόλαου, Ιεράπετρας, Αθερινόλακκος και Σητείας Π.Ε. ΛΑΣΙΘΙΟΥ. Αγ. Γαλήνη Ρέθυμνο Π.Ε. ΡΕΘΥΜΝΗΣ. Γεωργιούπολη Κίσσαμος Κολυμπάρι Παλαιοχώρα Σούδα (ιχθυόσκαλα) Χανιά Χώρα Σφακίων Π.Ε. ΧΑΝΙΩΝ συμπεριλαμβάνονται στην ευρωπαϊκή λίστα των λιμένων εκφόρτωσης αλιευμάτων για τα αλιευτικά εργαλεία γρι-γρι και μηχανότρατα στα πλαίσια του Κανονισμό (ΕΚ) 1967/2006. Τεύχος 10 ΣΥΑ (σελ. 56) Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου: Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τη δημιουργία μιας κεντρικής ιχθυαγοράς ή ιχθυόσκαλας στην περιοχή για την ευκολότερη και ασφαλέστερη διάθεση αλιευμάτων. Η δημιουργία στην Ιεράπετρα εγκαταστάσεων συσκευασίας και παραγωγής μη μεταποιημένων αλιευτικών προϊόντων, θα πρέπει να γίνει σε μια περιοχή, η οποία θα εξυπηρετεί το σύνολο των σκαφών, που αλιεύουν σε ένα μεγάλο αριθμό αλιευτικών καταφυγίων περιμετρικά του Νομού Τέλος, στις απειλές για την αλιεία θα πρέπει να συμπεριληφθούν οι ολοένα αυξανόμενοι πληθυσμοί των εισβολικών ειδών (Λεσεψιανοί μετανάστες, όπως το τοξικό είδος Lagocephalus sceleratus) οι οποίοι επηρεάζουν σημαντικά την ιχθυοπανίδα και κατ επέκταση την επαγγελματική και ερασιτεχνική αλιεία. Ήδη έχει κατατεθεί μια πρόταση χρηματοδότησης, για τη μελέτη του Λαγοκέφαλου από το ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης. Θα πρέπει να προβλεφτούν δράσεις για περαιτέρω διερεύνηση και αντιμετώπιση των εισβολικών ειδών. Τεύχος 9 (Τοπίο) 1. Γενικά 18

19 Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση του Τοπίου (Ν.3827/2010), αναγνωρίζεται και εισάγεται θεσμικά η ταυτόχρονη προσέγγιση των φυσικών διεργασιών με τις ανθρώπινες διαδικασίες και δραστηριότητες, μέσα στο χώρο και το χρόνο, η οποία στοχεύει στην ανάδειξη και συντονισμένη διαχείριση ευρύτερων χωρικών συνόλων, η συνολική κατάσταση των οποίων έχει και αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Στο πλαίσιο αυτής της παραδοχής και όπως συγκεκριμένα εμφανίζεται στη σελ. 1 του Τεύχους 9 (Στάδιο Β1), κρίνεται απαραίτητη η αναφορά στην παραδοσιακή αλιεία ως σημαντική δραστηριότητα των κατοίκων του νησιού σε όλο το μήκος της παράκτιας ζώνης. Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε αυτή τη δράση η οποία ωστόσο, σε αρκετές περιοχές αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των κατοίκων και της σχέσης τους με τη θάλασσα. Να υπάρξει αναφορά στον πλούτο και την αξία της θαλάσσιας πανίδας και χλωρίδας (πχ λιβάδια Ποσειδωνίας) συνολικά και όχι αποσπασματικά. Προτείνεται, επίσης, μια γενικότερη αναφορά στα θαλάσσια θηλαστικά και όχι μεμονωμένα στη φώκια της Μεσογείου, (πχ τα δελφίνια είναι αναπόσπαστο κομμάτι της λαϊκής τέχνης ήδη από το Μινωικό πολιτισμό). Η κατάσταση του κόλπου Μεσσαράς και τα ιχθυαποθέματα έχουν απασχολήσει επανειλημμένως τους κατοίκους της περιοχής, με αποτέλεσμα το 2006 να ολοκληρωθεί μελέτη που εκπονήθηκε από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.ΘΕ) και αφορούσε στην κατάσταση του κόλπου με σκοπό την ορθολογική διαχείριση των πόρων του και το 2010 να ανατεθεί μελέτη για πόντιση τεχνητών υφάλων (ΕΛΚΕΘΕ). Επίσης, ο κόλπος επιβαρύνεται σημαντικά από τις εκτενείς καλλιέργειες θερμοκηπίων στην ευρύτερη περιοχή, καθώς και τη χρήση λιπασμάτων. Επομένως, θα πρέπει: Να δοθεί έμφαση στη σημασία του κόλπου της Μεσσαράς Να γίνει αναφορά στην εκτεταμένη καλλιέργεια σε θερμοκήπια και στον τρόπο που αυτή επεμβαίνει στο τοπίο Συμπερασματικά, στο πλαίσιο της άρρηκτης σχέσης των φυσικών και πολιτισμικών στοιχείων, η παραδοσιακή παράκτια αλιεία έχει σημαντικό ρόλο και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των κατοίκων του νησιού. Μπορεί δε θαυμάσια να συνδυαστεί με τον Αλιευτικό τουρισμό, δίνοντας μια άλλη διάσταση και συνδέοντας μια παραδοσιακή τεχνική με μια εναλλακτική τουριστική δραστηριότητα. Η Κρήτη παρά τους επιβλητικούς και μοναδικούς ορεινούς όγκους που διαθέτει, εξακολουθεί να είναι νησί, με όλες τις ιδιαιτερότητες και τα πλεονεκτήματα που προσδίδει η νησιωτικότητα. Με αυτή την έννοια, η αλιεία και η αλληλεπίδραση με τη θάλασσα δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αγνοηθούν. Είμαστε στην διάθεση σας για κάθε περαιτέρω διευκρίνιση και παρακαλούμε για τις ενέργειές σας. Η ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΘΕΑΝΩ ΒΡΕΝΤΖΟΥ-ΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ 19