ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΝΓΚ! ΥΨΗΛΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΝΓΚ! ΥΨΗΛΟ ΕΠΙΠΕΔΟ"

Transcript

1 Εναρμονίζοντας τη γνώση για τις ιατρικές επιπτώσεις του ντόπινγκ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΝΓΚ! ΥΨΗΛΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Η έκδοση του εκπαιδευτικού υλικού σε υψηλό επίπεδο προϋποθέτει μια βασική γνώση στο πεδίο των ουσιών ντόπινγκ. Το υλικό εστιάζει μόνο στις βιοϊατρικές παρενέργειες στο ανθρώπινο σώμα. Εάν είναι επιθυμητή η παροχή βασικής γνώσης σε θέματα πρόληψης του ντόπινγκ, τότε η Βασική και/ή η Μεσαία-Έκδοση του εκπαιδευτικού υλικού θα πρέπει πρώτα να εξεταστούν. Επιπρόσθετα, θα θέλαμε να αναφέρουμε ότι το Εγχειρίδιο του Συνεδρίου «Βιοϊατρικές Επιπτώσεις του Ντόπινγκ» περιέχει λεπτομερείς πληροφορίες πέραν του παρόντος κειμένου που μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για περαιτέρω ενημέρωση στο πλαίσιο παρουσίασης της Έκδοσης σε υψηλό επίπεδο. Δωρεάν αποθήκευση του Εγχειρίδιου του Συνεδρίου: ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 2: Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Αντι-Ντόπινγκ (WADA) περιγράφει τον Παγκόσμιο Κώδικα Αντι-Ντόπινγκ ως ακολούθως: «Ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα μέχρι σήμερα στον αγώνα καταπολέμησης του ντόπινγκ στον αθλητισμό έχει υπάρξει ο σχεδιασμός, η αποδοχή και η εφαρμογή ενός ενιαίου συνόλου κανονισμών αντι-ντόπινγκ, ο Παγκόσμιος Κώδικας Αντι- Ντόπινγκ (Κώδικας). Ο Κώδικας είναι το κύριο έγγραφο που παρέχει το πλαίσιο για εναρμόνιση πολιτικών αντι-ντόπινγκ, κανονισμών και ρυθμιστικών διατάξεων εντός των αθλητικών οργανισμών και μεταξύ των δημόσιων αρχών. Λειτουργεί από κοινού με τέσσερα Διεθνή Πρότυπα που στοχεύουν να φέρουν την εναρμόνιση μεταξύ των οργανισμών αντι-ντόπινγκ σε διάφορους τομείς: έλεγχος, εργαστήρια, κατ εξαίρεση χρήση για θεραπευτικούς σκοπούς (ΕΧΘΣ) και Κατάλογος Απαγορευμένων Ουσιών και Μεθόδων.» Η πλήρης περιγραφή και ολόκληρο το έγγραφο μπορεί να αποθηκευτεί από την ηλεκτρονική διεύθυνση: Η εικόνα δείχνει: Παγκόσμια δομή της πολιτικής αντι-ντόπινγκ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Αντι-Ντόπινγκ σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Κώδικα Αντι-Ντόπινγκ. Περισσότερες πληροφορίες:

2 WADA και ο Παγκόσμιος Κώδικας Αντι-Ντόπινγκ («Ο Κώδικας») διεθνής, ανεξάρτητος ελεγκτής και άγρυπνος φρουρός του παγκόσμιου αγώνα καταπολέμησης του ντόπινγκ στον αθλητισμό και του πλαισίου του («Ο Κώδικας»). ΔΟΕ (Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή), ΔΠΕ (Διεθνής Παραολυμπιακή Επιτροπή), IF (Διεθνείς Ομοσπονδίες Αθλημάτων) υπεύθυνοι για τη διαδικασία ελέγχου και τις ποινές. Κυβερνήσεις οικονομική, πολιτική και οργανωτική υποστήριξη και πολλά άλλα. NOCs (Εθνικές Ολυμπιακές Επιτροπές), NPCs (Εθνικές Παραολυμπιακές Επιτροπές), NFs (Εθνικές Ομοσπονδίες Αθλημάτων) πρέπει να συμφωνούν για την εφαρμογή του Κώδικα. NADOs (Εθνικοί Οργανισμοί Αντι-Ντόπινγκ - ΕΣΚΑΝ), RADOs (Περιφερειακοί Οργανισμοί Αντι-Ντόπινγκ) υπεύθυνοι για τον έλεγχο αθλητών εθνικού επιπέδου εντός και εκτός αγώνων, την εκδίκαση παραβίασης κανονισμών αντι-ντόπινγκ και την εκπαίδευση σε θέματα αντι-ντόπινγκ. Αθλητές και αθλητικός περίγυρος συμμόρφωση με τον Κώδικα. LABs (Εργαστήρια) αναλύουν τα δείγματα ελέγχου ντόπινγκ. CAS (Διαιτητικό Δικαστήριο Αθλημάτων) διευκολύνουν τη διευθέτηση διενέξεων που σχετίζονται με τον αθλητισμό. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 3: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Κώδικα Αντι-ντόπινγκ ορίζονται οι παρακάτω παραβιάσεις κανονισμών: 2.1 Η παρουσία μιας Απαγορευμένης Ουσίας ή των Μεταβολιτών της ή των Δεικτών της στο Δείγμα του Αθλητή 2.2 Χρήση ή Απόπειρα για Χρήση μιας Απαγορευμένης Ουσίας ή μιας Απαγορευμένης Μεθόδου. 2.3 Άρνηση, ή αποτυχία χωρίς επαρκή αιτιολόγηση για υποβολή σε επίδοση Δείγματος μετά από έγγραφη γνωστοποίηση όπως προβλέπεται στους ισχύοντες κανονισμούς αντι-ντόπινγκ ή αλλιώς αποφυγή συλλογής Δείγματος. 2.4 Παραβίαση των προβλεπόμενων διατάξεων αναφορικά με τη διαθεσιμότητα του Αθλητή για Έλεγχο Εκτός Αγώνων συμπεριλαμβανομένης της ανεπαρκούς παροχής των απαιτούμενων πληροφοριών εντοπισμού Περισσότερες πληροφορίες:

3 (whereabouts) και της διαφυγής των δοκιμασιών ελέγχου όπως ορίζονται βάση εύλογων κανονισμών. 2.5 Αλλοίωση, ή Απόπειρα αλλοίωσης, σε οποιοδήποτε μέρος του Ελέγχου Ντόπινγκ. 2.6 Κατοχή Απαγορευμένων Ουσιών και Μεθόδων 2.7 Διακίνηση οποιασδήποτε Απαγορευμένης Ουσίας ή Απαγορευμένης Μεθόδου. 2.8 Χορήγηση ή Απόπειρα χορήγησης μιας Απαγορευμένης Ουσίας ή Απαγορευμένης Μεθόδου σε οποιονδήποτε Αθλητή, ή βοήθεια, ενθάρρυνση, ή παρότρυνση, κάλυψη ή οποιουδήποτε άλλου τύπου ανάμιξη που αφορά παραβίαση ενός κανονισμού αντι-ντόπινγκ ή οποιαδήποτε Απόπειρα παραβίασης. Ο Παγκόσμιος Κώδικας Αντι-Ντόπινγκ του 2003 και το πρωτότυπο περιεχόμενό του είναι διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 4: Ο «Απαγορευμένος Κατάλογος» του Παγκόσμιου Οργανισμού Αντι-Ντόπινγκ καθορίζεται ως ακολούθως: Ουσίες που απαγορεύονται σε όλες τις περιπτώσεις (απαγόρευση εντός και εκτός αγώνων) S1. Αναβολικοί παράγοντες S2. Ορμόνες και σχετικές ουσίες S3. Βήτα-2 αγωνιστές S4. Ορμονικοί ανταγωνιστές και ρυθμιστές S5. Διουρητικά και παράγοντες συγκάλυψης Μέθοδοι που απαγορεύονται σε όλες τις περιπτώσεις (απαγόρευση εντός και εκτός αγώνων) M1. Ενίσχυση της μεταφοράς οξυγόνου M2. Χημικός και φυσικός χειρισμός M3. Γονιδιακό ντόπινγκ Ουσίες και μέθοδοι που απαγορεύονται εντός αγώνων S6. Διεγερτικά S7. Ναρκωτικά Περισσότερες πληροφορίες:

4 S8. Κανναβινοειδή S9. Γλυκοκορτικοστεροειδή Ουσίες που απαγορεύονται σε ορισμένα αθλήματα P1. Αλκοόλ (π.χ. απαγορεύεται στην τοξοβολία, μηχανοκίνητα αθλήματα, αγώνες μοτοσυκλέτας και άλλα) P2. Βήτα-αναστολείς (π.χ. απαγορεύονται στο bobsleigh, στη χιονοδρομία και τη χιονοσανίδα [άλματα, ελεύθερο στυλ, halfpipe], πάλη). Ο κατάλογος ανανεώνεται και δημοσιεύεται ετησίως. Ο τρέχων διαθέσιμος Απαγορευμένος Κατάλογος μπορεί να αποθηκευτεί από την ηλεκτρονική διεύθυνση ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 5: Η εφαρμογή των κανονισμών Αντι-Ντόπινγκ ελέγχεται με τις διαδικασίες ελέγχου εντάσσοντας όλους τους αθλητές σε ειδικούς καταλόγους ελεγχομένων αθλητών. Οι διεθνείς ομοσπονδίες αθλημάτων πρέπει να διαμορφώνουν έναν κατάλογο ελεγχομένων αθλητών για τους διεθνούς επιπέδου αθλητές τους, ενώ οι εθνικοί οργανισμοί αντι-ντόπινγκ πρέπει να καταρτίσουν έναν κατάλογο ελεγχομένων αθλητών για τους εθνικού επιπέδου αθλητές. Η συγκεκριμένη διαδικασία ελέγχου που αποκαλείται «στοχευμένος έλεγχος», σημαίνει ότι οι αθλητές δεν επιλέγονται τυχαία. Επιπρόσθετα, υπάρχει ένας έλεγχος εντός αγώνων (για ουσίες και μεθόδους που απαγορεύονται ενδο-αγωνιστικά) και έλεγχος εκτός αγώνων (για ουσίες και μεθόδους που απαγορεύονται εξω-αγωνιστικά). Η διαδικασία ελέγχου διαιρείται σε δύο μορφές. Ο ένας είναι η προηγούμενη γνωστοποίηση του ελέγχου και ο άλλος η μη προηγούμενη γνωστοποίηση ελέγχου ο οποίος πρέπει να προτιμάται. Εάν ένας έλεγχος ανακοινώνεται θα πρέπει να έχει πραγματοποιηθεί το αργότερο μέσα σε έξι ώρες. Στην περίπτωση μιας μη προηγούμενης γνωστοποίησης ελέγχου, μέσα σε μία ώρα από την προσέγγιση του αθλητή θα πρέπει να έχει διενεργηθεί ο έλεγχος. Μέσα σε αυτή την ώρα οι αθλητές που ελέγχονται θα πρέπει να βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση. Ο Παγκόσμιος Κώδικας Αντι-Ντόπινγκ του 2003 και το πρωτότυπο περιεχόμενό του σχετικά με τη διαδικασία ελέγχου είναι διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: Περισσότερες πληροφορίες:

5 ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 6: Τα δείγματα ελέγχου ντόπινγκ είναι από τη μία μεριά δείγματα ούρων και από την άλλη δείγματα αίματος. Τα περισσότερα δείγματα είναι ακόμη δείγματα ούρων. Ωστόσο, ολοένα και περισσότερα δείγματα αίματος (δύο A- και B-δείγματα τριών ml αίματος) συλλέγονται για τον έλεγχο απουσίας απαγορευμένων ουσιών ή μεθόδων. Σήμερα, τα περισσότερα δείγματα αίματος χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της κατάστασης υγείας των αθλητών (π.χ. αυξημένος αιματοκρίτης σε σκιέρ αυξημένος κίνδυνος αρτηριακής υπέρτασης και θρομβοεμβολικών επεισοδίων). ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 7: Σύμφωνα με τις Οδηγίες για την κατ Εξαίρεση Χρήση για Θεραπευτικούς Σκοπούς του WADA, ο ορισμός της είναι ως ακολούθως: Η Εξαίρεση Χρήσης για Θεραπευτικούς Σκοπούς (ΕΧΘΣ) είναι άδεια για τη λήψη μιας Απαγορευμένης Ουσίας κάτω από καλά καθοριζόμενες και συγκεκριμένες συνθήκες. Μία αίτηση για ΕΧΘΣ πρέπει να γίνει σε συμφωνία με τα Διεθνή Πρότυπα για ΕΧΘΣ. Μία ΕΧΘΣ πρέπει να αποκτάται για τη χρήση οποιασδήποτε Ουσίας που βρίσκεται στον Απαγορευμένο Κατάλογο. Ανάλογα με την Ουσία και την οδό χορήγησης, είτε μία κανονική ΕΧΘΣ είτε μία συνοπτική ΕΧΘΣ (σεχθσ) μπορεί να χορηγηθεί. Όλοι οι αθλητές που χρειάζονται ιατρική θεραπεία που περιλαμβάνει μια Απαγορευμένη Ουσία ή Μέθοδο και είναι υποκείμενοι για Έλεγχο πρέπει να λάβουν μια ΕΧΘΣ από τον σχετικό με αυτούς Οργανισμό Αντι-Ντόπινγκ. Προκειμένου να λάβουν έγκριση για ΕΧΘΣ, οι αθλητές πρέπει να φέρουν μία καλά διαπιστωμένη ιατρική κατάσταση που να στηρίζεται σε αξιόπιστα και σχετικά ιατρικά δεδομένα. Τα τέσσερα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται για τη χορήγηση ΕΧΘΣ παρατίθενται στα Διεθνή Πρότυπα για ΕΧΘΣ: 1. Ο αθλητής θα μπορούσε να βιώσει μία σημαντική επιδείνωση της υγείας του εάν η Απαγορευμένη Ουσία ή η Απαγορευμένη Μέθοδος δεν περιληφθεί στη θεραπευτική αγωγή μίας οξείας ή χρόνιας ιατρικής κατάστασης (Άρθρο 4.2 Διεθνή Πρότυπα για ΕΧΘΣ). 2. Η θεραπευτική χρήση μιας Απαγορευμένης Ουσίας ή Απαγορευμένης Μεθόδου δε θα προξενούσε καμία επιπρόσθετη βελτίωση της απόδοσης άλλη από εκείνη που ίσως είναι αναμενόμενη με την επάνοδο σε μία φυσιολογική κατάσταση υγείας ακολουθώντας τη θεραπεία μιας αναγνωρισμένης ιατρικής κατάστασης. Η χρήση οποιασδήποτε Απαγορευμένης Ουσίας ή Απαγορευμένης Μεθόδου για αύξηση των «χαμηλών φυσιολογικών» επιπέδων οποιασδήποτε ενδογενούς ορμόνης δε θεωρείται ως αποδεκτή θεραπευτική παρέμβαση (Άρθρο 4.3. Διεθνή Πρότυπα για ΕΧΘΣ). Με τη φράση «βελτίωση της απόδοσης» εννοείται: η επιστροφή του αθλητή στο επίπεδο απόδοσης που Περισσότερες πληροφορίες:

6 είχε πριν από τη θεραπευμένη ιατρική του κατάσταση. Σημαίνει ότι μία βεβαία βελτίωση της απόδοσης του ατόμου που οφείλεται στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας, μπορεί να εμφανιστεί, αλλά δεν μπορεί να υπερβεί το επίπεδο απόδοσης του αθλητή πριν από την ιατρική του/της κατάσταση. 3. Δεν υπάρχει καμία εύλογη θεραπευτική εναλλακτική για τη χρήση των αποκαλούμενων Απαγορευμένων Ουσιών ή Απαγορευμένων Μεθόδων (Άρθρο 4.4. Διεθνή Πρότυπα για ΕΧΘΣ). Δύο σημεία για εύλογες θεραπευτικές εναλλακτικές πρέπει να διασφαλιστούν: - Μόνο έγκυρα και αναγνωρισμένα φάρμακα θεωρούνται εναλλακτικά. - Ο ορισμός του τι είναι έγκυρο και αναγνωρισμένο μπορεί να ποικίλλει σε διαφορετικές χώρες. Αυτές οι διαφορές θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, π.χ. ένα φάρμακο μπορεί να είναι πιστοποιημένο σε μία χώρα και όχι σε μια άλλη ή ακόμα να είναι υπό έλεγχο, κλπ. 4. Η αναγκαιότητα για τη χρήση των αποκαλούμενων Απαγορευμένων Ουσιών ή Απαγορευμένων Μεθόδων δεν μπορεί να είναι η συνέχεια, εξολοκλήρου ή εν μέρει, προηγούμενης μη-θεραπευτικής χρήσης οποιασδήποτε ουσίας από τον Απαγορευμένο Κατάλογο (Άρθρο 4.5. Διεθνή Πρότυπα για ΕΧΘΣ). Μία ΕΧΘΣ μπορεί να αποκτηθεί εάν πληρούνται και τα τέσσερα κριτήρια. Οι πλήρεις πληροφορίες για τις κατ Εξαίρεση Χρήσεις για Θεραπευτικούς Σκοπούς (ΕΧΘΣ) μπορούν να αποθηκευτούν από την ηλεκτρονική διεύθυνση: ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 8: Οι περισσότερες ουσίες ντόπινγκ είναι γνήσια φαρμακευτικά παρασκευάσματα. Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται εν μέρει για την ιατρική θεραπεία ασθενειών. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, τα φάρμακα αυτά από τη μία πλευρά έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα στις ασθένειες αλλά από την άλλη εμφανίζουν και ανεπιθύμητες παρενέργειες. Αυτές οι ιατρικές επιπτώσεις είναι ελεγχόμενες και εξετάζονται κάτω από διάφορες ειδικές δοκιμασίες επιβεβαιώνοντας ότι είναι αποδεκτές αναφορικά με τα προβλήματα που προκύπτουν από την αρχική ασθένεια. Το πρόβλημα της χρήσης ιατρικών φαρμάκων ως ουσίες που βελτιώνουν την αθλητική απόδοση έγκειται στο γεγονός ότι υγιείς αθλητές λαμβάνουν φάρμακα χωρίς να συντρέχουν λόγοι υγείας ή να τα χρειάζονται πραγματικά. Επιπλέον, οι περισσότερες ουσίες που χρησιμοποιούνται λαμβάνονται σε τεράστιες δόσεις (υπερφαρμακολογικές δόσεις όπως χαρακτηριστικά αποκαλούνται) ή σε διάφορους συνδυασμούς ( φόρτωση ) χωρίς προηγούμενο ιατρικό έλεγχο και που οδηγούν σε ιατρικές επιπτώσεις που κανείς δε μπορεί πραγματικά να εκτιμήσει. Περισσότερες πληροφορίες:

7 Η εικόνα δείχνει: Τη σχέση μεταξύ των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για ιατρικούς σκοπούς και την κατάχρηση φαρμάκων στον αθλητισμό. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην ιατρική στο πλαίσιο των φαρμακολογικών δόσεων επιφέρουν θεραπευτικά αποτελέσματα, ενώ τα φάρμακα για τη βελτίωση της απόδοσης μπορεί να εμφανίσουν επικίνδυνες επιπτώσεις που προκαλούνται από τη χρήση υπερφαρμακολογικών δόσεων. Ως επακόλουθο, οι παρενέργειες μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμες, αναστρέψιμες, μη αναστρέψιμες ή έχουν χαρακτήρα καθυστερημένης εμφάνισης. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 9: Επισκόπηση των οργανικών συστημάτων που επηρεάζονται από τη χρήση ουσιών ντόπινγκ Τα συστήματα αυτά θα συζητηθούν μέσα από αυτήν την παρουσίαση: - Καρδιαγγειακό Σύστημα - Αίμα και αγγειακό σύστημα - Δέρμα - Ηπατικό σύστημα - Μυοσκελετικό σύστημα - Ενδοκρινικό σύστημα - Κεντρικό νευρικό σύστημα - Ανοσοποιητικό σύστημα Τα τοπικά γονίδια (γονιδιακό ντόπινγκ) δε μπορούν φυσικά να συμπεριληφθούν άμεσα στα οργανικά συστήματα, αλλά λόγω της δραστικής τους σχέσης με τον οργανισμό θα συζητηθούν επίσης εν συντομία. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 10: Διάφορες βιοϊατρικές επιπτώσεις από τη χρήση απαγορευμένων ουσιών εκδηλώνονται στο καρδιαγγειακό σύστημα. Οι βιοϊατρικές αυτές παρενέργειες εξαρτώνται από τον τύπο της προσλαμβανόμενης ουσίας, καθώς και από την ποσότητα, τη διάρκεια της λήψης και την ευαισθησία του σώματος. Υπάρχει μεγάλη απόκλιση στις αντιδράσεις διαφορετικών ατόμων σε μια ουσία. Συνήθως οι δόσεις που χρησιμοποιούνται στον αθλητισμό είναι πολύ μεγαλύτερες από εκείνες που εξετάζονται σε κλινικές μελέτες και χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς. Η χρήση διαφόρων ουσιών σε συνδυασμό είναι συχνή, οδηγώντας σε μεγαλύτερο κίνδυνο για παρενέργειες ενώ μεταξύ των βιοϊατρικών επιπτώσεων του ντόπινγκ, οι καρδιαγγειακές είναι οι πιο επιβλαβείς. Περισσότερες πληροφορίες:

8 Οι απαγορευμένες ουσίες με τη μεγαλύτερη συχνότητα ιατρικών επιπτώσεων στο καρδιαγγειακό σύστημα είναι (σύμφωνα με τους Δεληγιάννη και συνεργάτες): Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή (περισσότερες επιδράσεις) > κοκαΐνη > εφεδρίνη, αλκοόλ, αμφεταμίνες > hgh, βήτα-2-αγωνιστές > κανναβινοειδή > γλυκοκορτικοστεροειδή, ερυθροποιητίνη > διουρητικά, ναρκωτικά (λιγότερες επιδράσεις). Αυτές οι ουσίες οδηγούν σε: Αρρυθμίες > αιφνίδιο καρδιακό θάνατο > υπέρταση > έμφραγμα του μυοκαρδίου > καρδιακή ανεπάρκεια > στεφανιαία νόσο > υπερτροφία της αριστερής κοιλίας. Deligiannis, Björnstad, Carre, Heidbüchel, Kouidi, Panhuyzen-Goedkoop, Pigozzi, Schänzer & Vanhees (2006): ESC Study Group of Sports Cardiology Position Paper on adverse cardiovascular effects of doping in athletes; European Journal of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation, 13: ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 11: Υπάρχουν πέντε διαφορετικοί μηχανισμοί προς συζήτηση σχετικά με τις καρδιαγγειακές επιπτώσεις των απαγορευμένων ουσιών. Ο πρώτος από αυτούς είναι ο «μηχανισμός αθηρογένεσης». Οι αθηρογενετικές επιπτώσεις από τη χρήση ενός ανδρογόνου αναβολικού στεροειδούς βασίζονται στο λιποπρωτεϊνικό προφίλ. Η λήψη ΑΑΣ μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της υψηλής-πυκνότητας λιπροπρωτεΐνης (HDL) χοληστερόλης και σε αύξηση της χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL) χοληστερόλης. Αυτές οι επιδράσεις διαμορφώνουν τη βάση για αθηροσκληρωτικές μεταβολές στα αγγεία του αίματος. Συνεπώς, όλα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης αιφνίδιου καρδιακού θανάτου, αρτηριακής υπέρτασης ή θρομβοεμβολικών επεισοδίων. Η επάνω εικόνα δείχνει: Υπερτροφικές στεφανιαίες αρτηρίες με υπερτροφικό μέσο και πεπλατυσμένο έσω χιτώνα (EVG-χρωματισμός, 100:1 μεγέθυνση). Η κάτω εικόνα δείχνει: Προγενέστερο έμφραγμα με ανεύρυσμα και θρόμβο, ένθετο: διάταση της δεξιάς στεφανιαίας αρτηρίας. Hartgens & Kuipers (2004): Effects of Androgenic-anabolic Steroids in Athletes; Sports Med, 34 (8): Περισσότερες πληροφορίες:

9 Tischer, Heyny-von Haußen, Mall & Doenecke (2003): Koronarthrombosen und -ektasien nach langjähriger Einnahme von anabolen Steroiden; Z Kardiol 92: Deligiannis, Björnstad, Carre, Heidbüchel, Kouidi, Panhuyzen-Goedkoop, Pigozzi, Schänzer & Vanhees (2006): ESC Study Group of Sports Cardiology Position Paper on adverse cardiovascular effects of doping in athletes; European Journal of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation, 13: ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 12: Υπάρχουν πέντε διαφορετικοί μηχανισμοί προς συζήτηση σχετικά με τις καρδιαγγειακές επιπτώσεις των απαγορευμένων ουσιών. Ο δεύτερος από αυτούς αναφέρεται στον «θρομβογενετικό μηχανισμό». Τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή επηρεάζουν το αιμοστατικό σύστημα. Από τη μια πλευρά οδηγούν σε αύξηση της συσσώρευσης αιμοπεταλίων, στη γένεση της θρομβίνης και της πλασμίνης και από την άλλη τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή οδηγούν σε μείωση της ινωδολυτικής δραστηριότητας και της σύνθεσης της προστακυκλίνης. Συνεπώς, η χρήση ενός αναβολικού ανδρογόνου στεροειδούς μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων, π.χ. στηθάγχη ή έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η εικόνα δείχνει: Στεφανιογραφία αριστερής στεφανιαίας αρτηρίας. 2 cm μετά από την έξοδο του πρόσθιου κατιόντα κλάδου εντοπίζεται θρόμβος μήκους 3 cm. Hartgens & Kuipers (2004): Effects of Androgenic-anabolic Steroids in Athletes; Sports Med, 34 (8): Tischer, Heyny-von Haußen, Mall & Doenecke (2003): Koronarthrombosen und -ektasien nach langjähriger Einnahme von anabolen Steroiden; Z Kardiol 92: Deligiannis, Björnstad, Carre, Heidbüchel, Kouidi, Panhuyzen-Goedkoop, Pigozzi, Schänzer & Vanhees (2006): ESC Study Group of Sports Cardiology Position Paper on adverse cardiovascular effects of doping in athletes; European Journal of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation, 13: ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 13: Υπάρχουν πέντε διαφορετικοί μηχανισμοί προς συζήτηση σχετικά με τις καρδιαγγειακές επιπτώσεις των απαγορευμένων ουσιών. Ο «αγγειοσυσπαστικός μηχανισμός των στεφανιαίων αρτηριών» είναι ο τρίτος. Γενικά το οξείδιο του Περισσότερες πληροφορίες:

10 αζώτου δρα ως ένας ενδοθηλιακά παραγόμενος παράγοντας χάλασης στους λείους μυς των αρτηριών οδηγώντας σε αγγειοδιαστολή. Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή μπορούν να αναστείλουν το οξείδιο του αζώτου που θα μπορούσε πιθανά να ενεργοποιήσει έναν αγγειόσπασμο. Στη χειρότερη περίπτωση, αυτός ο αγγειόσπασμος θα μπορούσε να προκαλέσει καρδιαγγειακή ισχαιμία ή ακόμα και έμφραγμα. Hartgens & Kuipers (2004): Effects of Androgenic-anabolic Steroids in Athletes; Sports Med, 34 (8): Deligiannis, Björnstad, Carre, Heidbüchel, Kouidi, Panhuyzen-Goedkoop, Pigozzi, Schänzer & Vanhees (2006): ESC Study Group of Sports Cardiology Position Paper on adverse cardiovascular effects of doping in athletes; European Journal of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation, 13: ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 14: Υπάρχουν πέντε διαφορετικοί μηχανισμοί προς συζήτηση σχετικά με τις καρδιαγγειακές επιπτώσεις των απαγορευμένων ουσιών. Ο τέταρτος από αυτούς αφορά τον «μηχανισμό άμεσου κυτταρικού θανάτου». Οι αυξητικές διεγερτικές επιδράσεις των αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών μπορούν να οδηγήσουν σε υπερτροφία των μυοκαρδιακών κυττάρων με περαιτέρω επιπτώσεις όπως διαταραχές της ανατομικής δομής. Η αυξανόμενη υπερτροφία των μυοκαρδιακών κυττάρων μπορεί να μειώσει την αρτηριακή παροχή σε οξυγόνο. Επιπλέον, τα κύτταρα του μυοκαρδίου εμφανίζουν μια αυξανόμενη ίνωση που οδηγεί σε μειωμένη καρδιακή απόδοση. Hartgens & Kuipers (2004): Effects of Androgenic-anabolic Steroids in Athletes; Sports Med, 34 (8): Deligiannis, Björnstad, Carre, Heidbüchel, Kouidi, Panhuyzen-Goedkoop, Pigozzi, Schänzer & Vanhees (2006): ESC Study Group of Sports Cardiology Position Paper on adverse cardiovascular effects of doping in athletes; European Journal of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation, 13: Περισσότερες πληροφορίες:

11 ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 15: Υπάρχουν πέντε διαφορετικοί μηχανισμοί προς συζήτηση σχετικά με τις καρδιαγγειακές επιπτώσεις των απαγορευμένων ουσιών. Ο τελευταίος μηχανισμός αναφέρεται στις «εκφυλιστικές μεταβολές». Οι Fineschi και συνεργάτες (2006) πρότειναν ότι η καρδιακή ανακοπή μπορεί να προκληθεί από κατεχολαμινική μυοτοξικότητα η οποία θα μπορούσε να σχετιστεί με την κοιλιακή μαρμαρυγή λόγω νέκρωσης του μυοκαρδίου και εκφυλιστικών μεταβολών εντός των ενδομυοκαρδιακών συμπαθητικών νευρώνων. Fineschi, Baroldi, Monciotti et al. (2001): Anabolic steroid abuse and cardiac sudden death: a pathologic study. Arch Pathol Lab Med, 125: Hartgens & Kuipers (2004): Effects of Androgenic-anabolic Steroids in Athletes; Sports Med, 34 (8): Deligiannis, Björnstad, Carre, Heidbüchel, Kouidi, Panhuyzen-Goedkoop, Pigozzi, Schänzer & Vanhees (2006): ESC Study Group of Sports Cardiology Position Paper on adverse cardiovascular effects of doping in athletes; European Journal of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation, 13: ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 16: Δύο τύποι ουσιών είναι κυρίως γνωστοί πως επηρεάζουν το αγγειακό και το αιμοποιητικό σύστημα. Από τη μια πλευρά υπάρχει η ερυθροποιητίνη και τα ανάλογά της και από την άλλη υπάρχουν οι αυτογενείς και οι ομόλογες και οι ετερόλογες μεταγγίσεις. Επομένως, οι βιοϊατρικές επιπτώσεις επέρχονται από μεταβολές στη σύσταση του αίματος. Η ερυθροποιητίνη αυξάνει την ποσότητα των ερυθρών αιμοσφαιρίων δηλαδή των ερυθροκυττάρων και η μετάγγιση αυξάνει άμεσα τον όγκο του κυκλοφορούμενου αίματος. Ως επακόλουθο, ο κίνδυνος εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης, πνευμονικής εμβολής, στεφανιαίας ή εγκεφαλικής θρόμβωσης ή μολυσματικών ασθενειών μπορεί να αυξηθεί σημαντικά. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 17: Η διαφάνεια περιγράφει το αγγειακό σύστημα με τα δυο του μέρη: το αρτηριακό και το φλεβικό σύστημα. Και τα δύο μέρη προκαλούν διαφορετικές κλινικές επιπλοκές. Η προκαλούμενη ερυθροκυττάρωση αυξάνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης και του αιματοκρίτη που οδηγούν σε αύξηση της γλοιότητας του αίματος και της θρομβογένεσης. Το αρτηριακό σύστημα μπορεί να παρουσιάσει Περισσότερες πληροφορίες:

12 εγκεφαλική και στεφανιαία θρόμβωση, ενώ το φλεβικό σύστημα μπορεί να εμφανίσει εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και πνευμονική εμβολή. Jelkmann (2001): Beneficial and adverse Effects of Erythropoietin Therapy in Peters, Schulz, Michna: Biomedical Side Effects of Doping. Wissenschaftliche Berichte und Materialien des Bundesinstitutes für Sportwissenschaft 13; Sport und Buch, Köln 2001, p ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 18: Το αγγειακό και το αιμοποιητικό σύστημα παρέχουν O 2 σε ολόκληρο το σώμα. Ειδικότερα, σε στρεσογόνες καταστάσεις όπως οι προσπάθειες αντοχής, η επαρκής παροχή O 2 στην καρδιά και τους σκελετικούς μύες είναι περιορισμένη και η ικανότητα αντοχής καθορίζεται από διάφορες παραμέτρους. Η παροχή O 2 εξαρτάται από τη μέγιστη καρδιακή παροχή και τη μέγιστη απόδοση O 2 ενώ η αυξημένη συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης οδηγεί σε βελτιωμένη φυσική απόδοση. Μέθοδοι που παρεμβαίνουν σε αυτή τη μεταφορά O 2 συνδέονται με ιατρικές επιπτώσεις στο αγγειακό σύστημα. Jelkmann (2001): Beneficial and adverse Effects of Erythropoietin Therapy in Peters, Schulz, Michna: Biomedical Side Effects of Doping. Wissenschaftliche Berichte und Materialien des Bundesinstitutes für Sportwissenschaft 13; Sport und Buch, Köln 2001, p ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 19: Το σχήμα δείχνει τη φυσιολογική πορεία παραγωγής των ερυθρών κυττάρων του αίματος και τα σημεία φαρμακευτικής παρέμβασης. Το μονοπάτι της μεταφοράς του O 2 ξεκινάει από τους νεφρούς, διέρχεται από το μυελό των οστών και καταλήγει στους μυς. Η φαρμακευτική παρέμβαση έχει σκοπό να διεγείρει την ενδογενή παραγωγή ερυθροποιητίνης. Η χρήση ερυθροποιητίνης οδηγεί σε αύξηση της ερυθροποίησης στο μυελό των οστών με αύξηση του αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Η άσκηση και η υποξία προκαλούν φυσιολογική και νόμιμη διέγερση της ερυθροποίησης. Πρωτότυπη Περίληψη του Elliot S (2008): British Journal of Pharmacology, : Περισσότερες πληροφορίες:

13 Παράγοντες διέγερσης της ερυθροποίησης και άλλες μέθοδοι βελτίωσης της μεταφοράς οξυγόνου Το οξυγόνο είναι απαραίτητο για τη ζωή, και το σώμα έχει αναπτύξει μια εξαιρετική μέθοδο για τη συλλογή οξυγόνου στους πνεύμονες και τη μεταφορά του στους ιστούς. Η Hb (αιμοσφαιρίνη) που περιέχεται μέσα στα ερυθρά αιμοσφαίρια (RBCs), είναι το συστατικό κλειδί της μεταφοράς οξυγόνου στο αίμα και τα επίπεδα των RBCs ελέγχονται στενά σύμφωνα με τις απαιτήσεις σε οξυγόνο. Η διαθεσιμότητα του οξυγόνου παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην αθλητική απόδοση και οι παράγοντες που βελτιώνουν την απόδοση οξυγόνου στους ιστούς αυξάνουν την αερόβια ικανότητα. Οι προγενέστερες μέθοδοι αύξησης της απόδοσης οξυγόνου περιελάμβαναν την προπόνηση σε υψόμετρο και αργότερα, τη μετάγγιση αποθηκευμένων RBCs. Ιδιαίτερα σημαντική για την κατανόηση των ρυθμιστικών μηχανισμών ελέγχου της παραγωγής των ερυθροκυττάρων ήταν η ανακάλυψη της ερυθροποιητίνης (Epo) και η κλωνοποίηση του γονιδίου της EPO. Την κλωνοποίηση του γονιδίου της EPO ακολούθησε η εμπορική ανάπτυξη της ανασυνδυασμένης ανθρώπινης ερυθροποιητίνης (rhuepo). Η νόμιμη χρήση αυτής της ουσίας αλλά και άλλων παραγόντων που επηρεάζουν την απόδοση οξυγόνου είναι σημαντική για τη θεραπεία της αναιμίας (χαμηλά επίπεδα Hb) σε ασθενείς με χρόνιο νεφρικό νόσημα ή σε καρκινοπαθείς με αναιμία που προκλήθηκε από τη χημειοθεραπεία. Ωστόσο, η παράνομη χρήση rhuepo για τη βελτίωση της απόδοσης αντοχής έχει εισχωρήσει στον ανταγωνιστικό αθλητισμό. Οι μέθοδοι ελέγχου για αυτούς τους παράγοντες είχαν ως αποτέλεσμα ένα παιχνίδι γάτας και ποντικού, με τα εργαστήρια ελέγχου να προσπαθούν να εντοπίσουν τη χρήση μιας ουσίας ή παραγώγου αίματος για τη βελτίωση της αθλητικής απόδοσης (ντόπινγκ) και ορισμένοι αθλητές ανέπτυξαν μεθόδους για να χρησιμοποιούν αυτούς τους παράγοντες χωρίς να ανιχνεύονται. Το άρθρο αυτό εξετάζει τις πρόσφατες μεθόδους βελτίωσης της αερόβιας απόδοσης και τις μεθόδους εντοπισμού της παράνομης χρήσης. Η εικόνα δείχνει: Το σύνολο των οργανικών συστημάτων και τις δυνατότητες μεταφοράς του O 2 στο σώμα καθώς και τις μεθόδους βελτίωσης αυτής της μεταφοράς. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 20: Η κλινική εξέταση του δέρματος παρέχει πληροφορίες αναφορικά με τη χρήση ή όχι ενός αναβολικού ανδρογόνου στεροειδούς. Ειδικότερα, η μακροχρόνια χρήση στεροειδών όπως αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών ή γλυκοκορτικοστεροειδών μπορούν να οδηγήσουν σε ραβδώσεις του δέρματος ή/και ακμή. Άλλες ορατές παρενέργειες μπορεί να είναι η ανδρογόνος αλωπεκία και υπερτρίχωση, ωστόσο και οι δύο είναι λιγότερο συχνές. Τα γλυκοκορτικοστεροειδή εμφανίζουν ατροφία των ιστών, αναστολή της αποκατάστασης των τραυματισμών και εξασθένιση του Περισσότερες πληροφορίες:

14 δέρματος. Οι περαιτέρω βιοϊατρικές παρενέργειες ποικίλλουν ιδιαίτερα. Τα διεγερτικά, τα ναρκωτικά, η κορτικοτροπίνη, η ερυθροποιητίνη και το αλκοόλ είναι ουσίες που χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά και επομένως οι παρενέργειές τους στο δέρμα σπανίως αναφέρονται. Η αφυδάτωση μπορεί να εκδηλωθεί από τη χρήση διεγερτικών (ειδικότερα αμφεταμινών) ενώ κνίδωση, ερύθημα και κνησμός μπορεί να προέλθουν από τη χρήση ναρκωτικών. Γενικές αλλεργικές αντιδράσεις παρατηρούνται μερικές φορές από τη χρήση κορτικοτροπίνης και τοπικές αλλεργικές αντιδράσεις (π.χ. γύρω από την περιοχή έγχυσης) θα πρέπει να αναμένονται από τη χρήση ερυθροποιητίνης. Το αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει πρόωρη γήρανση του δέρματος. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 21: Η χρήση αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών από αθλητές άρσης βαρών οδηγεί σε αυξημένη συχνότητα δερματικών ραβδώσεων. Επίσης, παρατηρείται ατροφία του δέρματος, κυρίως σε περιοχές πίεσης του σώματος, όπως στον ώμο, τη μέση, το στήθος και τα άνω άκρα. Η προκαλούμενη διάταση από την άσκηση φαίνεται να αποτελεί την αιτία. Η εικόνα δείχνει δύο παραδείγματα δερματικών ραβδώσεων που εκδηλώθηκαν από μακροχρόνια άρση βαρών και χρήση αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών. Η επάνω εικόνα δείχνει: Δερματικές ραβδώσεις σε αθλητή άρσης βαρών Η κάτω εικόνα δείχνει: Δερματικές ραβδώσεις σε έναν bodybuilder Karamfilov & Elsner (2002): Sport als Risikofaktor und therapeutisches Prinzip in der Dermatologie; Hautarzt, 53: Wollina, Pabst, Schönlebe, Abdel-Naser, Konrad, Gruner, HAroske, Klemm & Schreiber (2007): Side effect of topical androgenic and anabolic substances and steroids. A short review. Acta Dermatoven APA, 16 (3): ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 22: Νεαροί και δυνατοί αθλητές που εμφανίζουν ακμή στην πλάτη ή/και στο στήθος τους θα πρέπει να ανησυχούν τους ιατρούς. Θα μπορούσε να είναι η αποκαλούμενη «ακμή από στεροειδή» που προκαλείται από τη χρήση αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών. Τα στεροειδή διεγείρουν τους σμηγματογόνους αδένες οι οποίοι οδηγούν σε αυξημένη απέκκριση σμήγματος, σε αύξηση των δερματικών Περισσότερες πληροφορίες:

15 επιφανειακών λιπιδίων και σε αύξηση της ακμής που οφείλεται στο Propionibacterium. Πρωτότυπη Περίληψη των Melnik και συν. (2007): J Dtsch Dermatol Ges. 5(2), : Χρήση αναβολικών-ανδρογόνων στεροειδών και ακμή στο bodybuilding: ένα υποτιμημένο πρόβλημα υγείας Η χρήση αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών (ΑΑΣ) από μέλη γυμναστηρίων και άλλων κέντρων γύμνασης στη Γερμανία έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις. Το σύστημα υγείας παρέχει τα παράνομα ΑΑΣ στο 48.1% των χρηστών. Οι ιατροί εμπλέκονται στην παράνομη συνταγογράφηση και παρακολούθηση του 32.1 % των χρηστών ΑΑΣ. Παρά τις απειλητικές για την υγεία καρδιαγγειακές, ηπατοτοξικές και ψυχιατρικές μακροχρόνιες παρενέργειες των ΑΑΣ, η ακμή εμφανίζεται στο 50 % περίπου των χρηστών ΑΑΣ και αποτελεί σημαντικό δείκτη χρήσης ΑΑΣ, ιδιαίτερα σε νεαρούς άνδρες ηλικίας ετών. Αμφότερες η συρρέουσα ακμή και η fulminans ακμή (οφείλεται στην τεστοστερόνη) μπορούν να προκληθούν από τη χρήση ΑΑΣ. Ο δερματολόγος θα πρέπει να αναγνωρίσει την ακμή του bodybuilding, να επισημάνει τη χρήση ΑΑΣ και να προειδοποιήσει τον ασθενή σχετικά με άλλους πιθανούς κινδύνους υγείας. Η επάνω εικόνα δείχνει: Ακμή papulopustulosa (βλατιδοφλυκταινώδης) που προκαλείται από τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή Η κάτω εικόνα δείχνει: Ακμή συρρέουσα που προκαλείται από τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 23: Το ήπαρ είναι το πιο σημαντικό όργανο για το μεταβολισμό και την αποτοξίνωση. Το ήπαρ είναι ένα ιδιαίτερα διηθητικό όργανο, του οποίου τα κύτταρα είναι διευθετημένα έτσι ώστε να έχουν στενή επαφή με την αιματική ροή. Κατά τη διάρκεια των μεταβολικών διαδικασιών, το ήπαρ παράγει χολή, η οποία είναι σημαντική για την πέψη των λιπών. Οι κύριοι τύποι κυττάρων του ήπατος είναι τα παρεγχυματικά κύτταρα του μεταβολικού ιστού, τα στρωματικά κύτταρα ως υποστηρικτικός συνδετικός ιστός και τα αποκαλούμενα κύτταρα του Kupffer για τη φακοκύττωση εξωτερικών μορίων. Τα περισσότερα από τα φάρμακα μεταβολίζονται από το ήπαρ και συνεπώς οι βιοϊατρικές επιπτώσεις επηρεάζουν τον ηπατικό ιστό. Ειδικότερα, τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή μπορεί να οδηγήσουν σε απόφραξη των χοληφόρων, χολόσταση, ηπατική πελίωση, ηπάτωμα και σε διαταραχές των λιποπρωτεϊνών. Η λήψη των ορμονών και άλλων σχετικών ουσιών επηρεάζουν τη γενικότερη ανάπτυξη του οργάνου και οδηγεί σε λειτουργικές διαταραχές ενώ η οξεία Περισσότερες πληροφορίες:

16 ηπατική ανεπάρκεια και η ηπατίτιδα μπορεί να είναι συνέπειες της χρήσης διεγερτικών. Τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και οι βήτα-αναστολείς μπορούν να οδηγήσουν σε οξεία ηπατική ανεπάρκεια, λιπώδες ήπαρ (στεάτωση του ήπατος) και κίρρωση ενώ, επιπλέον, υπάρχουν αρκετά άτυπα συμπτώματα για διαταραχές της ανώτερης κοιλιακής χώρας. Müller-Platz, Nishino & Sarikaya (2007): Gastrointestinal tract and liver. In Sarikaya, Peters, Schulz, Schönfelder & Michna: Congress Manual: Biomedical Side Effects of Doping; München 2007, p ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 24: Οι ηπατικές λειτουργικές διαταραχές και ασθένειες που οφείλονται στη θεραπεία με αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή βασίζονται κυρίως στη χορήγηση των 17-ααλκυλιωμένων στεροειδών (π.χ. μεθυλτεστοστερόνη, οξυμεθολόνη, φλουοξυμεστερόνη, νορεθανδρολόνη και μετανδιενόνη). Πιθανές διαταραχές ήπατος είναι π.χ. η απόφραξη χοληφόρων, η χολόσταση, η ηπατική πελίωση και ο καρκίνος του ήπατος (ηπάτωμα). Επιπλέον, έρευνες αναφέρουν μια μείωση της υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (της «καλής»), μια αύξηση της χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (της «κακής») και της αθηρογέννετικής απολιποπρωτεΐνης Α. Αυτές οι παρενέργειες είναι συνήθως αναστρέψιμες με τη διακοπή. Η εικόνα δείχνει: Φλεγμονές του ήπατος: ο λιπώδης εκφυλισμός και ο σχηματισμός ηπατικών κύστεων είναι παραδείγματα άμεσης καταστροφής του ιστού που ίσως εμφανιστούν. Πρωτότυπη Περίληψη των Hartgens & Kuipers (2004): Sports Med 34 (8), p : Επιδράσεις των Ανδρογόνων Αναβολικών Στεροειδών στους Αθλητές Τα ανδρογόνα αναβολικά στεροειδή (ΑΑΣ) είναι συνθετικά παράγωγα της ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνη. Μπορούν να ασκήσουν ισχυρές επιδράσεις στο ανθρώπινο σώμα που μπορεί να είναι ευεργετικές για την αθλητική απόδοση. Μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας αποκάλυψε ότι οι περισσότερες εργαστηριακές μελέτες δεν διερεύνησαν τις πραγματικές δόσεις των ΑΑΣ που συγχρόνως χρησιμοποιούνταν στους αθλητικούς χώρους. Επομένως, αυτές οι μελέτες μπορεί να μην αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές (ανεπιθύμητες) επιδράσεις των στεροειδών. Η διαθέσιμη επιστημονική βιβλιογραφία περιγράφει ότι η βραχυπρόθεσμη χορήγηση τέτοιων ουσιών από τους αθλητές μπορεί να αυξήσει τη δύναμη και το σωματικό βάρος. Έχει παρατηρηθεί ότι η δύναμη αυξάνεται περίπου 5 20% επί της αρχικής δύναμης καθώς και αύξηση του σωματικού βάρους κατά 2-5 kg, ευρήματα που Περισσότερες πληροφορίες:

17 μπορούν να αποδοθούν στην αύξηση της άλιπης σωματικής μάζας. Μείωση της λιπώδους μάζας δε φαίνεται να συμβαίνει. Αν και η χορήγηση ΑΑΣ μπορεί να επηρεάσει την ερυθροποίηση και τις συγκεντρώσεις της αιμοσφαιρίνης του αίματος, καμία επίδραση στην απόδοση αντοχής δεν έχει, επίσης, παρατηρηθεί. Ελάχιστα είναι τα διαθέσιμα δεδομένα αναφορικά με τις επιδράσεις των ΑΑΣ στις μεταβολικές αντιδράσεις κατά τη διάρκεια της προπόνησης και της αποκατάστασης και επομένως, δεν υπάρχουν σαφή συμπεράσματα. Οι κύριες ανεπιθύμητες επιπτώσεις στη υγεία από τη βραχυχρόνια και τη μακροχρόνια χρήση ΑΑΣ που αναφέρουν συχνά οι αθλητές είναι η αύξηση στη σεξουαλική δραστηριότητα, η εμφάνιση της ακμής, η αυξημένη τριχοφυΐα σώματος και η αύξηση της επιθετικής συμπεριφοράς. Η χορήγηση ΑΑΣ διαταράσσει την ομαλή ενδογενή παραγωγή της τεστοστερόνης και των γοναδοτροπινών που μπορεί να επιμείνει για μήνες μετά από τη διακοπή λήψης των φαρμάκων. Οι καρδιαγγειακοί παράγοντες κινδύνου μπορεί να επιδεινωθούν περιλαμβάνοντας την αύξηση της αρτηριακής πίεσης και μείωση των επιπέδων της υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (HDL)-, HDL2- and HDL3-χοληστερόλης στον ορό. Σε υπερηχοκαρδιογραφικές μελέτες σε αθλητές, τα ΑΑΣ δε φαίνεται να επηρεάζουν την καρδιακή δομή και λειτουργία, αν και σε μελέτες με πειραματόζωα τα φάρμακα αυτά έχει βρεθεί ότι ασκούν επικίνδυνες επιδράσεις στην αρχιτεκτονική του μυοκαρδίου και τη λειτουργία. Σε μελέτες αθλητών, τα ΑΑΣ δε διαπιστώθηκε να καταστρέφουν το ήπαρ ενώ το θυμικό και η συμπεριφορά φαίνεται να επηρεάζονται ιδιαίτερα από τα ΑΑΣ. Γενικά, τα ΑΑΣ φαίνεται να προκαλούν αύξηση της επιθετικότητας και της εχθρικής συμπεριφοράς. Διαταραχές της διάθεσης (π.χ. κατάθλιψη, ήπιες μορφές μανίας, ψυχωτικά χαρακτηριστικά) είναι πιθανό να εξαρτώνται από τη δόση και τον τύπο του φαρμάκου. Η εξάρτηση από τα ΑΑΣ ή οι επιπτώσεις από την αποχή (όπως η κατάθλιψη) φαίνεται ότι εμφανίζονται μόνο σε ένα μικρό αριθμό χρηστών ΑΑΣ. Η δυσαρέσκεια με την εικόνα του σώματος και η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορούν να οδηγήσουν στο αποκαλούμενο «αντίστροφο σύνδρομο ανορεξίας» το οποίο προδιαθέτει για την έναρξη της χρήσης ΑΑΣ. Πολλές άλλες ανεπιθύμητες επιδράσεις έχουν συνδεθεί με την παράνομη χρήση των ΑΑΣ, περιλαμβάνοντας διαταραχή της ενδοκρινικής και ανοσοποιητικής λειτουργίας, μεταβολές του σμηγματογόνου συστήματος και του δέρματος, μεταβολές του αιμοστατικού συστήματος και της ουρογεννητικής οδού. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι τα επιστημονικά δεδομένα μπορεί να υποτιμούν τις πραγματικές δυσάρεστες επιπτώσεις εξαιτίας των σχετικά χαμηλών δόσεων που χορηγούνται σε αυτές τις μελέτες, καθώς δεν προσεγγίζουν τις πραγματικές δόσεις που χρησιμοποιούνται παράνομα από τους χρήστες στεροειδών. Ο μηχανισμός δράσης των ΑΑΣ μπορεί να διαφέρει μεταξύ των διαφόρων ουσιών λόγω της διαφοροποίησης στο μόριο του στεροειδούς και τη χημική του συγγένεια με τους υποδοχείς ανδρογόνων. Διάφορα μονοπάτια δράσης έχουν αναγνωριστεί. Ειδικότερα, το ένζυμο 5-α-αναγωγάση φαίνεται να παίζει έναν σημαντικό ρόλο μετατρέποντας τα ΑΑΣ σε διυδροτεστοστερόνη (ανδροστανολόνη) που δρα στον πυρήνα των κυττάρων των οργάνων στόχων, όπως στους επικουρικούς ανδρικούς αδένες, στο δέρμα και στον Περισσότερες πληροφορίες:

18 προστάτη. Άλλοι μηχανισμοί αφορούν τη μεσολάβηση του ενζύμου αρωματάση, το οποίο μετατρέπει τα ΑΑΣ σε θηλυκές ορμόνες (οιστραδιόλη και οιστρόνη), την ανταγωνιστική δράση σε οιστρογόνα και ένα συναγωνιστικό ανταγωνισμό στους υποδοχείς των γλυκοκορτικοειδών. Επιπρόσθετα, τα ΑΑΣ διεγείρουν τη σύνθεση της ερυθροποιητίνης και την παραγωγή ερυθρών κυττάρων καθώς επίσης και το σχηματισμό των οστών ενώ ανταγωνίζονται τις καταβολικές οστικές διεργασίες. Προτείνεται ότι οι επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα προέρχονται από την εμφάνιση της αθηροσκλήρωσης που προκαλούν τα ΑΑΣ (λόγω της δυσμενούς επίδρασης στα λιπίδια και τις λιποπρωτεΐνες ορού), τη θρόμβωση, τον αγγειόσπασμο ή τον άμεσο τραυματισμό του τοιχώματος των αγγείων, ή μπορεί να αποδοθούν σε συνδυασμό των διάφορων μηχανισμών. Η αύξηση του μυϊκού ιστού που προκαλείται από τα ΑΑΣ μπορεί να αποδοθεί στην υπερτροφία και το σχηματισμό νέων μυϊκών ινών, στις οποίες ρόλο κλειδί παίζουν ο αριθμός των δορυφόρων κυττάρων και η ειδικότερη δομική διαμόρφωση του μυϊκού ιστού, οι υποδοχείς ανδρογόνων και ο πυρήνας του μυϊκού κυττάρου. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 25: Το μυοσκελετικό σύστημα επηρεάζεται ιδιαίτερα από διάφορες απαγορευμένες ουσίες. Τα ανδρογόνα στεροειδή θα μπορούσαν να προκαλέσουν κατάγματα οστών, παθήσεις τενόντων και ραβδομυόλυση ή πρώιμη σύγκλιση των επιφύσεων με αποτέλεσμα την επιβράδυνση της ανάπτυξης. Επιπλέον, τα στεροειδή μπορεί να προκαλέσουν μεταβολές στην ίδια τη δομή των τενόντων και αυτόματες ρήξεις τενόντων σε νεαρούς αθλητές με ικανοποιητική μυική διάπλαση θα πρέπει να προϊδεάζουν τον ιατρό να σκέφτεται τη χρήση αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών. Η λήψη ορμονών και άλλων σχετικών ουσιών μπορεί να οδηγήσουν στην εκδήλωση κλινικών συμπτωμάτων όπως η ακρομεγαλία που οφείλεται σε υπερέκκριση του αδένα της υπόφυσης. Οι ορατές μεταβολές των οστών και των χόνδρων περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη μεγέθυνση των χεριών και ποδιών, της μύτης, του πηγουνιού, της γλώσσας και των αυτιών. Οι βήτα-2-αγωνιστές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ιατρική θεραπεία ασθματικών κρίσεων. Επηρεάζουν διάφορες μεταβολικές και φυσιολογικές διαδικασίες στον σκελετικό μυ. Οι αρνητικές επιδράσεις στην αρχιτεκτονική των οστών όπως η μειωμένη οστική μάζα και η μειωμένη οστική πυκνότητα συνοδεύονται από μυϊκό ρίγος και μυϊκούς σπασμούς. Τα γλυκοκορτικοστεροειδή μπορούν να οδηγήσουν από οστεοπόρωση και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων καθώς και καθυστερημένη αποκατάσταση των οστών μέχρι σε μειωμένη μυϊκή θρέψη και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μυϊκής ατροφίας. Περισσότερες πληροφορίες:

19 Οι βήτα-αναστολείς που χρησιμοποιούνται στην ιατρική για τη θεραπεία καρδιαγγειακών παθήσεων εμφανίζουν ανεπιθύμητες επιπτώσεις στους σκελετικούς μύες επιφέροντας μείωση της γλυκογονόλυσης. Müller-Platz, Nishino & Sarikaya (2007): Gastrointestinal tract and liver. In Sarikaya, Peters, Schulz, Schönfelder & Michna: Congress Manual: Biomedical Side Effects of Doping; München 2007, p ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 26: Οι βιοϊατρικές επιπτώσεις των αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών περιλαμβάνουν διάφορες επιδράσεις στο μυοσκελετικό σύστημα. Υπάρχουν αναφορές σχετικά με κατάγματα οστών και πρώιμη σύγκλιση των επιφύσεων με αποτέλεσμα την επιβράδυνση της ανάπτυξης. Επιπρόσθετα, τα στεροειδή μπορεί να προκαλέσουν μεταβολές στην ίδια τη δομή των τενόντων. Τα αναβολικά στεροειδή φαίνεται να προκαλούν αναστρέψιμες μεταβολές στις βιομηχανικές ιδιότητες των τενόντων δημιουργώντας έναν άκαμπτο, λιγότερο ελαστικό τένοντα. Είναι πιθανό ότι οι ταχείες προσαρμογές στη μυϊκή δύναμη που προκαλούνται από τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή στους σκελετικούς μυς δε συνοδεύονται ταυτόχρονα από τις απαραίτητες βραδέως επερχόμενες προσαρμογές όπως η αγγείωση των τενόντων καθιστώντας τους τένοντες τον ασθενέστερο κρίκο στην αλυσίδα. Μυϊκή καταστροφή από ραβδομυόλυση μπορεί να εμφανιστεί μετά από λήψη αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών σε συνδυασμό με προγράμματα προπόνησης με βάρη. Αναφορά περίπτωσης με πολλαπλές ρήξεις τενόντων σε έναν αθλητή (ποδόσφαιρο) που έκανε χρήση αναβολικών. Πρωτότυπη Περίληψη των Isenberg και συν. (2008): Unfallchirurg, 46-49: Διαδοχικές ρήξεις επιγονατιδικών και Αχίλλειων τενόντων. Τα αναβολικά στεροειδή στα ανταγωνιστικά αθλήματα Τα παράγωγα της τεστοστερόνης ή της 19-νορ-τεστοστερόνης χρησιμοποιούνται ως αναβολικά με σκοπό τη βελτίωση της απόδοσης αν και οι επιδράσεις των αναβολικών είναι γνωστό ότι βρίσκονται ακόμα υπό συζήτηση. Η χρήση των αναβολικών στεροειδών συνεχίζεται ακόμα μεταξύ των αθλητών παρά τους αυξημένους ελέγχους και την αυξανόμενη συχνότητα των δραματικών περιστατικών που σχετίζονται με αυτά. Αν και η δυσλειτουργία του μεταβολισμού κατά τη διάρκεια χρήσης αναβολικών είναι καλά τεκμηριωμένη, ρήξεις των μεγάλων τενόντων σπανίως αναφέρονται. Μέσα σε 18 μήνες, ένας επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, ηλικίας 29 ετών χρειάστηκε χειρουργική επέμβαση για ρήξη του επιγονατιδικού τένοντα και των δύο Αχίλλειων τενόντων. Ένα προσεκτικά σχεδιασμένο Περισσότερες πληροφορίες:

20 ερωτηματολόγιο παρείχε την επιβεβαίωση ότι είχε κάνει συστηματική χρήση διάφορων αναβολικών στεροειδών για 3 χρόνια με πρόθεση να βελτιώσει τη δύναμή του. Μετά από κάθε επέμβαση τα αναβολικά στεροειδή λαμβάνονταν και πάλι σε υψηλή δοσολογία κατά τη διάρκεια της πρώιμης ανάρρωσης και προπόνησης. Μικρή αναίμακτη επέμβαση και ανοιχτές τεχνικές συρραφής οδήγησαν στην πλήρη ένωση των Αχίλλειων τενόντων σε καλό χρόνο. Η προπόνηση και η χρήση των αναβολικών στεροειδών άρχισαν νωρίς μετά τη συρραφή του επιγονατιδικού τένοντα ενώ οστικά συρίγγια κυριαρχούσαν στην ιστολογικά επιβεβαιωμένη δεύτερη ρήξη μετά από 8 εβδομάδες. Μετά από την επανακατασκευή του συνδέσμου με μόσχευμα ημιτενοντώδη τένοντα και με επακόλουθη επιμόλυνση, ο τένοντας και τα υπόλοιπα ελαστικά μέρη είχαν χαθεί. Επαναλαμβανόμενες προειδοποιήσεις μειωμένης επούλωσης εάν η χρήση αναβολικών συνεχιζόταν δόθηκαν χωρίς επιτυχία. Εν όψει του υψηλού αριθμού των μη καταγραφόμενων περιπτώσεων στον αγωνιστικό αθλητισμό καθώς και στα αθλήματα για όλους, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η χρήση των αναβολικών στεροειδών έχει επίσης ποσοτική σχέση με τη χειρουργική αντιμετώπιση της ρήξης τενόντων. Η επάνω εικόνα δείχνει: Την επιγονατίδα (κίτρινα βέλη) και την απώλεια σύνδεσης με την κνήμη (ρήξη του επιγονατιδικού τένοντα). ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 27: Τα ενδοκρινικά όργανα επηρεάζονται με ποικίλους τρόπους από τις απαγορευμένες ουσίες. Οι αναβολικοί ανδρογόνοι παράγοντες επηρεάζουν το αναπαραγωγικό σύστημα των γυναικείου και ανδρικού φύλου. Επιπρόσθετα, η αντίσταση στην ινσουλίνη και η ανοχή της γλυκόζης επηρεάζονται από τα στεροειδή. Η θυρεοειδική λειτουργία επηρεάζεται από τις αυξητικές ορμόνες και τις γοναδοτροπίνες, ενώ τα γλυκοκορτικοστεροειδή επηρεάζουν το φλοιό των επινεφριδίων. Georgieva (2007): Reproductive and endocrine system. In Sarikaya, Peters, Schulz, Schönfelder & Michna: Congress Manual: Biomedical Side Effects of Doping; München 2007, p ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 28: Τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή επηρεάζουν το αναπαραγωγικό σύστημα του άρρενος. Η εκκριτική και η γενετική λειτουργία των όρχεων εξαρτώνται από την έκκριση της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινών (GnRH) από τον υποθάλαμο, η οποία διεγείρει την έκκριση των γοναδοτροπινών από τον πρόσθιο λοβό της Περισσότερες πληροφορίες:

Ιατρικές επιπτώσεις του ντόπινγκ!

Ιατρικές επιπτώσεις του ντόπινγκ! Ιατρικές επιπτώσεις του ντόπινγκ! Υψηλό-Επίπεδο Ο Παγκόσμιος Κώδικας Αντι-Ντόπινγκ Καθορισμός των κανονισμών αντιντόπινγκ Πλαίσιο για εναρμόνιση των αντιντόπινγκ τακτικών, κανόνων και διατάξεων Εναρμόνιση

Διαβάστε περισσότερα

Αργυράτου Κατερίνα Κανατά Αλίκη Κολυδά Άννα-Μαρία Μηλιώνη Σήλια

Αργυράτου Κατερίνα Κανατά Αλίκη Κολυδά Άννα-Μαρία Μηλιώνη Σήλια Αργυράτου Κατερίνα Κανατά Αλίκη Κολυδά Άννα-Μαρία Μηλιώνη Σήλια Πρόλογος Η μακροχρόνια κατάχρηση των αναβολικών μπορεί να επιφέρει πληθώρα προβλημάτων στην σωματική και ψυχική υγεία του αθλητή. Οι επιπλοκές

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Λύκειο Παραλίας. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΣΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Διατροφή και αθλητισμός.

Γενικό Λύκειο Παραλίας. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΣΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Διατροφή και αθλητισμός. Γενικό Λύκειο Παραλίας. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΣΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Διατροφή και αθλητισμός. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Λουκοπούλου Νεκταρία Η ομάδα μας: Βενετιάδη Νικολίτσα Καγκελάρη Χριστίνα Κολεγιάννης Χρήστος Καρρά Φωτεινή

Διαβάστε περισσότερα

Πρώτα βήματα στην πρόληψη του ντόπινγκ!

Πρώτα βήματα στην πρόληψη του ντόπινγκ! Πρώτα βήματα στην πρόληψη του ντόπινγκ! ΒΑΣΙΚΟ-Επίπεδο Τι είναι το ντόπινγκ; Αύξηση απόδοσης με τηχρήση απαγορευμένων ουσιών ή απαγορευμένων μεθόδων Αθέμιτη ενέργεια που φέρει κινδύνους για την υγεία Διεθνείς

Διαβάστε περισσότερα

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ DOPING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ : Α2, ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΤΟΣ ΛΥΚΕΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ DOPING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ : Α2, ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΤΟΣ ΛΥΚΕΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ DOPING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ : Α2, ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΤΟΣ 2015-2016 ΛΥΚΕΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ Ορισμός Doping Ντόπινγκ ορίζεται ως η παρουσία στο ανθρώπινο σώμα ουσιών που είναι απαγορευμένες

Διαβάστε περισσότερα

Γενετικό Ντόπινγκ. Τζιαμούρτας Ζ. Αθανάσιος. Επίκουρος Καθηγητής Βιοχημείας της Άσκησης

Γενετικό Ντόπινγκ. Τζιαμούρτας Ζ. Αθανάσιος. Επίκουρος Καθηγητής Βιοχημείας της Άσκησης Γενετικό Ντόπινγκ Τζιαμούρτας Ζ. Αθανάσιος Επίκουρος Καθηγητής Βιοχημείας της Άσκησης Γενετικό Ντόπινγκ Ως γενετικό ντόπινγκ ορίζεται η μη θεραπευτική χρήση γονιδίων, γενετικών στοιχείων και / ή κυττάρων,

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της Άσκησης Εισαγωγή. Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης

Φυσιολογία της Άσκησης Εισαγωγή. Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης Φυσιολογία της Άσκησης Εισαγωγή 1 Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης 2019 2 Δομή μαθήματος-ενότητες Μυϊκό -Δομή και λειτουργία ΚΝΣ-Νευρομυϊκός έλεγχος Επίδραση της

Διαβάστε περισσότερα

Η απώλεια του καλίου μειώνει την διεγερσιμότητα των μυϊκών κυττάρων (μυϊκή κόπωση

Η απώλεια του καλίου μειώνει την διεγερσιμότητα των μυϊκών κυττάρων (μυϊκή κόπωση Ηλεκτρολύτες Η απώλεια του καλίου μειώνει την διεγερσιμότητα των μυϊκών κυττάρων (μυϊκή κόπωση Αυξάνεται με την οξεία, έντονη σωματική άσκηση (προσωρινή αύξηση), από υπερβολική χρήση νατρίου, ανεπαρκή

Διαβάστε περισσότερα

Μέλη ομάδας: Βασίλης Καρβέλας Κατερίνα Μανιαδάκη Τάσος Κελλάρης Ανδρέας Κατσαρός

Μέλη ομάδας: Βασίλης Καρβέλας Κατερίνα Μανιαδάκη Τάσος Κελλάρης Ανδρέας Κατσαρός Μέλη ομάδας: Βασίλης Καρβέλας Κατερίνα Μανιαδάκη Τάσος Κελλάρης Ανδρέας Κατσαρός Πώς συσχετίζονται ο αθλητισμός με την υγεία; Τι είναι το ντόπινγκ; Πώς επηρεάζει το ντόπινγκ τους αθλητές; Υπάρχουν έλεγχοι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραδοσιακά θεωρούνται νοσήματα των ανδρών. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΦΥΣΗΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΦΥΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η υπόφυση είναι ένας μεγάλης σημασίας ενδοκρινής αδένας, που ρυθμίζεται από τον υποθάλαμο και βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, πίσω από τη μύτη και στο ύψος των ματιών, σε μία περιοχή που λέγεται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι MK1118 ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΚΛΙΝΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΑΝΤΩΝΙΑ ΚΑΛΤΣΑΤΟΥ, PHD ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΘΑΝΑΤΩΝ 450,000 400,000 350,000 300,000 250,000 200,000 150,000 100,000

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΠΙΟ ΚΟΝΤΙΝΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟ ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ! ΜΕΣΑΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

ΜΙΑ ΠΙΟ ΚΟΝΤΙΝΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟ ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ! ΜΕΣΑΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Εναρμονίζοντας τη γνώση για τις ιατρικές επιπτώσεις του ντόπινγκ ΜΙΑ ΠΙΟ ΚΟΝΤΙΝΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟ ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ! ΜΕΣΑΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 2: Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Αντι-Ντόπινγκ περιγράφει τον Παγκόσμιο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ.

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. Η στυτική δυσλειτουργία είναι ένα από τα συχνότερα νοσήματα των ανδρών στην σημερινή εποχή.σε νεαρότερες ηλικίες το 30% οφείλεται σε οργανικές αιτίες και το 70 % σε ψυχολογικά αίτια

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 3 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Περιεχόμενο Συνδεση με τα προηγουμενα Πριν

Διαβάστε περισσότερα

gr

gr ΑΠΟΣΤΟΛΟΒΑ Ε. - ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Α. - ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι Η παρουσία ανδρογόνων στη γυναίκα είναι φυσιολογική. Αναφερόµαστε σε Υπερανδρογοναιµία όταν τα ανδρογόνα ξεπερνούν τα φυσιολογικά για την ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ-ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ-ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, Α2 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ-ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2015-16 Αναβολικά-Στεροειδή -Τι είναι οι στεροειδείς ορμόνες; Τα στεροειδή αποτελούν μια οικογένεια οργανικών μορίων που απατώνται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΑΝΩΛΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ ΕΥΗ ΡΕΜΕΔΙΑΚΗ

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΑΝΩΛΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ ΕΥΗ ΡΕΜΕΔΙΑΚΗ ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΑΝΩΛΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ ΕΥΗ ΡΕΜΕΔΙΑΚΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Το στρες Πρώτη νευροενδοκρινολογική απάντηση Δεύτερη νευροενδοεκρινολογική απάντηση Ο υποθάλαμος Κορτιζόλη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Β Καρδιολογική Κλινική Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Οι γυναίκες σήµερα πληρώνουν (όπως και οι άνδρες) το τίµηµα της σύγχρονης ζωής. Η παράταση

Διαβάστε περισσότερα

Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα

Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα Journalist Handbook 1 Πληροφορίες για Δημοσιογράφους Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα Νοσος Cushing 3 TΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΟΣΟΣ CUSHING; Πριν μιλήσουμε για τη Νόσο Cushing, θα πρέπει να κατανοήσουμε την ασθένεια

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ

ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Η αυξητική

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΝΓΚ! ΒΑΣΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΝΓΚ! ΒΑΣΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Εναρμονίζοντας τη γνώση για τις ιατρικές επιπτώσεις του ντόπινγκ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΝΓΚ! ΒΑΣΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 2: Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με την προέλευση του όρου «ντόπινγκ».

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

Γεννητικά όργανα. Εγκέφαλος

Γεννητικά όργανα. Εγκέφαλος Φύλο και Εγκέφαλος Φυλετικός διµορφισµός: Ø ύπαρξη διαφορετικών µορφών σε ένα είδος Ø αναφέρεται σε κάθε χαρακτηριστικό που είναι διαφορετικό στο αρσενικό και στο θηλυκό Ø αναπαραγωγικές και µη-αναπαραγωγικές

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1]

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1] Ολόγοςλεπτίνης/αδιπονεκτίνης ως ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας 10ετούς καρδιαγγειακού κινδύνου σε ινσουλινοθεραπευόμενους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1],

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Επιστημονικά πορίσματα Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση αξιολόγησης της PRAC σχετικά με την (τις) Έκθεση(-εις)

Διαβάστε περισσότερα

Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα

Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα Τι είναι η Cold Laser LLLT Η θεραπεία με Laser, θεωρείται η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα. Το Laser δεν περιέχει χημικές ουσίες, είναι καθαρή ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση και Καρδιοπάθειες

Άσκηση και Καρδιοπάθειες Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση και Καρδιοπάθειες Συγγραφική ομάδα: Φλουρής Ανδρέας, Ερευνητής Βογιατζής Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ Σταυρόπουλος- Καλίνογλου Αντώνης, Ερευνητής Σύγχρονες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος»

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Νικολούδη Μαρία Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Ο όρος δυσλιπιδαιμία εκφράζει τις ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές των λιπιδίων του αίματος. Τα λιπίδια όπως η χοληστερόλη και

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Άσκηση και προπόνηση για παιδιά και εφήβους Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμανση Ανάπτυξη: αύξηση του σώματος ή μελών του

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

1. Η αναπνευστική λειτουργία. 2. Η κεντρική λειτουργία. 3. Η περιφερική λειτουργία. 4. Ο μυϊκός μεταβολισμός

1. Η αναπνευστική λειτουργία. 2. Η κεντρική λειτουργία. 3. Η περιφερική λειτουργία. 4. Ο μυϊκός μεταβολισμός ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ VO2max Βαμβακούδης Ευστράτιος Επίκουρος Καθηγητής Εργοφυσιολογικής Αξιολόγησης

Διαβάστε περισσότερα

Βιοχημική αξιολόγηση αθλητών και αθλητριών κλασικού αθλητισμού

Βιοχημική αξιολόγηση αθλητών και αθλητριών κλασικού αθλητισμού Βιοχημική αξιολόγηση αθλητών και αθλητριών κλασικού αθλητισμού Βασίλης Μούγιος, PhD, FECSS Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης http://mougios.webpages.auth.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η άσκηση, επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα στα διάφορα συστήματα του οργανισμού. Τα αποτελέσματα αυτά ενδέχεται να είναι παροδικά ή μόνιμα ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Κατάγματα χαμηλής βίας

Διαβάστε περισσότερα

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Δεν έχω (προσωπικά ή ως μέλος εργασιακής/ερευνητικής ομάδας) ή μέλος της οικογένειάς μου οποιοδήποτε οικονομικό ή άλλου είδους όφελος από

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι καρδιακές παθήσεις μπορεί να προϋπάρχουν της θεραπείας

Διαβάστε περισσότερα

Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες

Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες 17 Μαίου 2019 ΕΜΑ/267216/2019 Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες Η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της Άσκησης

Φυσιολογία της Άσκησης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ Φυσιολογία της Άσκησης Λειτουργία καρδιαγγειακού συστήματος Καρδιαγγειακός έλεγχος κατά τη διάρκεια της

Διαβάστε περισσότερα

Εξετάστε πιο προσεκτικά το ντόπινγκ γενικά!

Εξετάστε πιο προσεκτικά το ντόπινγκ γενικά! Εξετάστε πιο προσεκτικά το ντόπινγκ γενικά! ΜΕΣΑΙΟ-Επίπεδο Ο Παγκόσμιος Κώδικας Αντι-Ντόπινγκ Καθορισμός των κανονισμών αντίντόπινγκ Πλαίσιο για εναρμόνιση των αντίντόπινγκ τακτικών, κανόνων και διατάξεων

Διαβάστε περισσότερα

Σοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012

Σοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012 Σοφία Παυλίδου Ιατρός, Επιστημονική Συνεργάτης Ιατρείου Αθηροσκλήρωσης, Β Καρδιολογική Κλινική ΑΠΘ Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΑΤΑΚΟΙΑΣ Β. - ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι. gr

ΜΠΑΤΑΚΟΙΑΣ Β. - ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι.  gr ΜΠΑΤΑΚΟΙΑΣ Β. - ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι ΓΕΝΙΚΑ παραγωγή στο κωνάριο /επίφυση (αµφιβληστροειδή, έντερο) ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ µε: διάθεση, ύπνο, jet-lag, ανοσία, αντιοξειδωτική δράση, καρκίνο, αναστολή γήρανσης

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Οι δυσλιπιδαιμίες είναι παθολογικές καταστάσεις με διαταραχές των λιπιδίων του αίματος ποσοτικές αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Αν. Καθηγήτρια Ε. Λαμπρινουδάκη

Αν. Καθηγήτρια Ε. Λαμπρινουδάκη Αν. Καθηγήτρια Ε. Λαμπρινουδάκη upadate swfobject.embedswf('/plugins/content/avreloaded/mediaplayer.swf','avreloaded0','400',' 320','7.0.14','/plugins/content/avreloaded/expressinstall.swf', {file:'http://www.aretaieio-obgyn.com/images/stories/videos/emino.flv',width:'400',height:'

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Μετεµµηνοπαυσιακό Ορµονικό Προφίλ Εµµηνόπαυση καλείται η παύση της εµµήνου ρύσης µιας γυναίκας και σηµατοδότηση το τέλος της δυνατότητας τεκνοποίησης µε φυσιολογικό τρόπο. Αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Οι ρυθμιστές του οργανισμού Είδη αδένων στον άνθρωπο o Εξωκρινείς αδένες: εκκρίνουν το προϊόν τους μέσω εκφορητικού πόρου είτε στην επιφάνεια του σώματος (π.χ. ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΕΘΙΣΜΟ. Το πέρασμα από τη χρήση στον εθισμό έχει ασαφή όρια

ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΕΘΙΣΜΟ. Το πέρασμα από τη χρήση στον εθισμό έχει ασαφή όρια ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΕΘΙΣΜΟ Το πέρασμα από τη χρήση στον εθισμό έχει ασαφή όρια Βασικές έννοιες Εθισμός Μερικές από τις ουσίες που καταναλώνει ο άνθρωπος προκαλούν εθισμό, δηλαδή μεταβάλλουν τη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΣΑΚΧΑΡΩΝ-ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΑΛΜΥΡΟ ΝΕΡΟ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟΝ ΣΔ -ΜΕΙΩΣΗ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων. Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων. Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων Περιλαμβάνει: Λήψη ατομικού ιστορικού Κλινική Εξέταση Ηλεκτροκαρδιογράφημα Υπερηχογράφημα

Διαβάστε περισσότερα

Cordyceps Sinensis - Ιστορία

Cordyceps Sinensis - Ιστορία CORDYCEPS Cordyceps Sinensis - Ιστορία Μεγαλώνει σε υψόμετρο των 9,000 16,000 ποδιών (2,700 4,800 μέτρα) πάνω από το επίπεδο της θάλασσας Θιβέτ, Νεπάλ και Κίνα. Αξιώνεται από τους Κινέζους ως το «Χρυσό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. ΚΕ 0918 «Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. ΚΕ 0918 «Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών» ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0918 «Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ Η δυσλιπιδαιμία χαρακτηρίζει τις μη φυσιολογικές συγκεντρώσεις λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών στο αίμα. Ορίζεται περαιτέρω ως η ύπαρξη αυξημένων συγκεντρώσεων

Διαβάστε περισσότερα

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία.

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Παχυσαρκία είναι η παθολογική αύξηση του βάρους του σώματος, που οφείλεται σε υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Παρατηρείται γενικά

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ KAI ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Νικόλαος Χ. Σύρμος ANAΠΑΡΑΓΩΓΗ Ο άνθρωπος αναπαράγεται με αμφιγονική αναπαραγωγή. Δύο γαμετικά κύτταρα,το ωάριο (θηλυκό)

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Καρδιαγγειακή ανταπόκριση στην οξεία άσκηση Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Καρδιαγγειακό σύστημα Καρδιαγγειακό σύστημα Κύριες λειτουργίες Μεταφέρει

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Α' ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ "ΛΑΪΚΟ" ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΕΤΡΟΣ Π. ΣΦΗΚΑΚΗΣ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ-ΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 7ου ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Κώστα κουραβανα

Από τον Κώστα κουραβανα Από τον Κώστα κουραβανα Περιεχόμενα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Ορμονικοί-Γονιδιακοί-παράγοντες Επιπτώσεις στην υγεία Θεραπεία-Δίαιτα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Παχυσαρκία είναι κλινική κατάσταση στην

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΥΨΟΜΕΤΡΟΥ Η ατμοσφαιρική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Τα Ανδρικά Ορµονικά Προφίλ Παραδοσιακά, οι αλλαγές στις ανδρικές ορµόνες, οι σχετιζόµενες µε την ηλικία, δεν θεωρήθηκαν προβληµατικές επειδή η γονιµότητα στους άνδρες παραµένει

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Φατούρος Γ. Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΔΙΑΛΕΞΗ 2 - ΓΟΝΙΔΙΑ & ΑΣΚΗΣΗ

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Φατούρος Γ. Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΔΙΑΛΕΞΗ 2 - ΓΟΝΙΔΙΑ & ΑΣΚΗΣΗ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Φατούρος Γ. Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΔΙΑΛΕΞΗ 2 - ΓΟΝΙΔΙΑ & ΑΣΚΗΣΗ ΤΟ ΣΑΓΧΑΡΟ - ΔΕΣΟΞΥΡΙΒΟΖΗ ΝΟΥΚΛΕΟΤΙΔΙΟ ΓΟΝΙΔΙΑ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ; Ερώτηση 1: υπάρχουν γονίδια

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

Τα οφέλη της άσκησης στην υγεία

Τα οφέλη της άσκησης στην υγεία Τα οφέλη της άσκησης στην υγεία Ο ρόλος της κίνησης είναι πολύ σημαντικός, ήδη από νωρίς στην ανάπτυξη του παιδιού Αισθησιοκινητική μάθηση Κινητική ανάπτυξη Σωματική ανάπτυξη Συναισθηματική ανάπτυξη Κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

4 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΦΗΒΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2013 2014

4 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΦΗΒΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2013 2014 4 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΦΗΒΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2013 2014 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Ο αθλητισμός είναι η συστηματική σωματική καλλιέργεια και

Διαβάστε περισσότερα

«Ο ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ»

«Ο ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ» «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ» 21 22 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 Macedonia Palace, Θεσσαλονίκη «Ο ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ» ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΣΑΒΒΑΤΩ Νοσηλεύτρια ΤΕ Παθολογίας, Msc, PhD ΤΕΦΑΑ -ΑΠΘ. Μονάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:./04/2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 ο ΘΕΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Ενδοκρινείς αδένες ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Φλοιοτρόπος ορμόνη ή Κορτικοτροπίνη (ACTH) και συγγενή πεπτίδια

Φλοιοτρόπος ορμόνη ή Κορτικοτροπίνη (ACTH) και συγγενή πεπτίδια ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ Φλοιοτρόπος ορμόνη ή Κορτικοτροπίνη (ACTH) και συγγενή πεπτίδια 39 αμινοξέα Μ.Β. 4500 προοπιομελανοκορτίνη(pomc) 1. κορτικοτροπίνη (ACTH), 2. β λιποτροφίνη (β LPH), 3. γ λιποτροφίνη (γ LPH),

Διαβάστε περισσότερα

Η χοληστερόλη είναι ο πρόδρομος όλων των κατηγοριών των στεροειδών ορμονών: γλυκοκορτικοειδή (για παράδειγμα κορτιζόλη), αλατοκορτικοειδή (για

Η χοληστερόλη είναι ο πρόδρομος όλων των κατηγοριών των στεροειδών ορμονών: γλυκοκορτικοειδή (για παράδειγμα κορτιζόλη), αλατοκορτικοειδή (για Η χοληστερόλη είναι ο πρόδρομος όλων των κατηγοριών των στεροειδών ορμονών: γλυκοκορτικοειδή (για παράδειγμα κορτιζόλη), αλατοκορτικοειδή (για παράδειγμα αλδοστερόνη), ορμόνες του φύλου (δηλαδή ανδρογόνα,

Διαβάστε περισσότερα

Πώς να μην χάσετε στην θάλασσα ότι με κόπο κερδίσατε στην πισίνα: συμπληρώματα διατροφής και άλλα «κόλπα» Γιώργος Σακκάς PhD

Πώς να μην χάσετε στην θάλασσα ότι με κόπο κερδίσατε στην πισίνα: συμπληρώματα διατροφής και άλλα «κόλπα» Γιώργος Σακκάς PhD Πώς να μην χάσετε στην θάλασσα ότι με κόπο κερδίσατε στην πισίνα: συμπληρώματα διατροφής και άλλα «κόλπα» Γιώργος Σακκάς PhD ΤΕΦΑΑ - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Σήμερα θα μιλήσουμε για τα εξής θέματα: Τι κερδίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση, υγεία και χρόνιες παθήσεις

Άσκηση, υγεία και χρόνιες παθήσεις Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση, υγεία και χρόνιες παθήσεις Συγγραφική ομάδα: Δίπλα Κωνσταντίνα, Ph.D., Λέκτορας, ΤΕΦΑΑ Σερρών ΑΠΘ Καρατράντου Κωνσταντίνα, MSc, Διδάσκουσα στο ΤΕΦΑΑ - ΠΘ Ιπποκράτης

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω;

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; MegalakriaBroshure.indd 1 17/11/2010 1:27:39 μμ Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και καρδιαγγειακά νοσήματα. Κ. Γαργάνη, Δ. Παπαδοπούλου, Κ. Καραγιαννάκη: Αιμοδυναμικό Εργαστήριο «ΓΝ Γ.

Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και καρδιαγγειακά νοσήματα. Κ. Γαργάνη, Δ. Παπαδοπούλου, Κ. Καραγιαννάκη: Αιμοδυναμικό Εργαστήριο «ΓΝ Γ. Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και καρδιαγγειακά νοσήματα Κ. Γαργάνη, Δ. Παπαδοπούλου, Κ. Καραγιαννάκη: Αιμοδυναμικό Εργαστήριο «ΓΝ Γ. Παπανικολάου» Η καρδιά αποτελεί το κέντρο της νόησης και των συναισθημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα επικοινωνίας Ανθρωπίνου σώματος. ενδοκρινολογικό νευρικό σύστημα

Συστήματα επικοινωνίας Ανθρωπίνου σώματος. ενδοκρινολογικό νευρικό σύστημα Κύτταρο Το κύτταρο αποτελείται από μέρη τα οποία έχουν συγκεκριμένη δομή και επιτελούν μία συγκεκριμένη λειτουργία στην όλη οργάνωση του κυττάρου. Δομή κυτταροπλασματικής μεμβράνης Συστήματα επικοινωνίας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΟΡΜΟΝΕΣ - ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γενικό Τμήμα Εργαστήριο Χημείας, Καθηγητής Μόσχος Πολυσίου

ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΟΡΜΟΝΕΣ - ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γενικό Τμήμα Εργαστήριο Χημείας, Καθηγητής Μόσχος Πολυσίου ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΟΡΜΟΝΕΣ - ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γενικό Τμήμα Εργαστήριο Χημείας, Καθηγητής Μόσχος Πολυσίου 1 Στεροειδή Τα στεροειδή, είναι μια κατηγορία μη υδρολυόμενων λιπιδίων με χαρακτηριστική

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Μάθημα: ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Μάθημα: ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ Υπεύθυνος Μαθήματος: ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΑΛΜΠΑΝΙΔΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Διάλεξη 5η ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ί Π ή Θ ά ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΟΛΟΣΤΗΣΑΣΚΗΣΗΣΣΤΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΣΥΝ ΡΟΜΟ, ΣΤΑ ΛΙΠΙ ΙΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ

ΟΡΟΛΟΣΤΗΣΑΣΚΗΣΗΣΣΤΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΣΥΝ ΡΟΜΟ, ΣΤΑ ΛΙΠΙ ΙΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΟΡΟΛΟΣΤΗΣΑΣΚΗΣΗΣΣΤΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΣΥΝ ΡΟΜΟ, ΣΤΑ ΛΙΠΙ ΙΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΒασίληςΜούγιος, PhD ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ http://mougios.webpages.auth.gr Μεταβολικό σύνδροµο Παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

8 η Παρουσίαση Εισαγωγή στο Αίμα

8 η Παρουσίαση Εισαγωγή στο Αίμα ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ 8 η Παρουσίαση Εισαγωγή στο Αίμα ΠΗΓΕΣ :ADAM,AMERICAN SOCIETY OF HEMATOLOGY, www.blood.co.uk Συστατικά του κυκλοφορικού

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΘΛΗΣΗ

ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΘΛΗΣΗ ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΘΛΗΣΗ Βασίλης Μούγιος, PhD ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ http://users.auth.gr/mougios Παράγοντες που επηρεάζουν τις ορµονικές αποκρίσεις στην άσκηση Τύπος άσκησης Οξεία Χρόνια Προσαρµογές Αντοχής/δυναµική/αερόβια

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Προπόνηση στον αγωνιστικό αθλητισμό Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Εισαγωγή Θετικό προπονητικό stress: η προπόνηση που προκαλεί βελτίωση στην αθλητική

Διαβάστε περισσότερα

δύναμη και προπόνηση δύναμης προπόνηση με βάρη

δύναμη και προπόνηση δύναμης προπόνηση με βάρη δύναμη και προπόνηση δύναμης προπόνηση με βάρη ταξινόμιση της φυσικής κατάστασης Δύναμη Αντοχή φυσική κατάστασ η Ταχύτητα Ευλυγισία ποιοι ασχολούνται με την άσκηση με βάρη οι αθλητές της άρσης βαρών, οι

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση στο Σακχαρώδη Διαβήτη

Άσκηση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Άσκηση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Δρ Παναγιώτης Β. Τσακλής ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Εργαστήριο Εµβιοµηχανικής & Εργονοµίας Άσκηση?? «Η άσκηση παίζει καθοριστικό ρόλο στην αντιµετώπιση του διαβήτη» Βελτιώνει τη δράση της ινσουλίνης

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD

ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD Εργαστήριο Φυσιολογίας, Βιοχημείας και Διατροφής της Άσκησης Σχολή Επιστήμης Φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ. Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ. Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου Η στεφανιαία νόσος είναι µία πάθηση των αρτηριών της καρδιάς που οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Το Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center ακολουθώντας σύγχρονες διεθνείς πρακτικές στην παροχή υπηρεσιών υγείας προχώρησε στη δηµιουργία του Κέντρου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΡΤΗΡΙΟΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Κολέτσα Τριανταφυλλιά Eπικ. Καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ Aρτηριοσκλήρωση * Αρτηριδιοσκλήρωση (Υπερτασική) * Τύπου Mockemberg

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ

ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

Προπόνηση δύναμης για δρομείς μεγάλων αποστάσεων

Προπόνηση δύναμης για δρομείς μεγάλων αποστάσεων Προπόνηση δύναμης για δρομείς μεγάλων αποστάσεων ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Γ Υ Μ Ν Α Σ Τ Η Σ Π Ρ Ο Π Ο Ν Η Τ Η Σ ( Ε Ι Δ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α & Α Δ Ε Ι Α Α Σ Κ Η Σ Η Σ Ε Π Α Γ Γ Ε Λ Μ Α Τ Ο Σ Σ Τ Ο Ν Κ Λ Α Σ Σ Ι Κ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Φυσιολογία: Το κύτταρο και γενική φυσιολογία, 1

Εισαγωγή στη Φυσιολογία: Το κύτταρο και γενική φυσιολογία, 1 Περιεχόμενα ΜΕΡΟΣ Ι Εισαγωγή στη Φυσιολογία: Το κύτταρο και γενική φυσιολογία, 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Λειτουργική οργάνωση του ανθρώπινου σώματος και ρύθμιση του «εσωτερικού περιβάλλοντος», 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Το κύτταρο

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος φακής που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται παραθορμόνη και ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα. Ορμόνες

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά. Πειράματα έδειξαν ότι εκείνα τα νεογέννητα που είχαν περισσότερα χάδια, αναπτύσσονταν και μάθαιναν γρηγορότερα.

Γενικά. Πειράματα έδειξαν ότι εκείνα τα νεογέννητα που είχαν περισσότερα χάδια, αναπτύσσονταν και μάθαιναν γρηγορότερα. Stress και Δέρμα Γενικά Το δέρμα, ως όργανο αισθητήριο της αφής, θερμοκρασίας, πόνου, ερωτογόνος ζώνης, έχει μεγάλη σημασία σε όλες τις ηλικίες. Είναι όργανο συναισθηματικής έκφρασης και τόπος αποφόρτισης

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία. Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής

Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία. Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Ενήβωση - Εφηβεία Puberty - Adolescence Puberty vs. Adolescence Ενήβωση vs. Εφηβεία 12-15 y 12- >>15

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό;

Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό; Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό; H υπέρταση δεν είναι αυτή καθ αυτή πάθηση, αλλά παθολογική κατάσταση, που δυνητικά μπορεί να προκαλέσει βλάβη ζωτικών οργάνων και νόσο, ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΡΟΠΟΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΙΔΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗΣ Οικογενή υπερχοληστερολαιμία Αυτοσωμική επικρατής κληρονομικότητα Σχετίζεται με αυξημένο

Διαβάστε περισσότερα

Αναστρέψιμη αναστολή της λίμπιντο. Suprelorin. [οξική δεσλορελίνη]

Αναστρέψιμη αναστολή της λίμπιντο. Suprelorin. [οξική δεσλορελίνη] Αναστρέψιμη αναστολή της λίμπιντο Suprelorin [οξική δεσλορελίνη] Suprelorin Suprelorin, το πρώτο φάρμακο υπό μορφή εμφυτεύματος Βιοσυμβατό εμφύτευμα στο μέγεθος ενός πομπού Διαστάσεις: Διάμετρος 2,3 mm

Διαβάστε περισσότερα

Το Xarelto είναι φάρμακο που περιέχει τη δραστική ουσία ριβαροξαβάνη. Διατίθεται σε μορφή δισκίων (2,5, 10, 15 και 20 mg).

Το Xarelto είναι φάρμακο που περιέχει τη δραστική ουσία ριβαροξαβάνη. Διατίθεται σε μορφή δισκίων (2,5, 10, 15 και 20 mg). EMA/230698/2013 EMEA/H/C/000944 Περίληψη EPAR για το κοινό ριβαροξαβάνη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα