PANORAMA. Εστίαση στην ευρωπαϊκή περιφερειακή και αστική πολιτική. Η ατζέντα της Πορτογαλίας δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη και στη βιωσιμότητα

Transcript

1 PANORAMA Εστίαση στην ευρωπαϊκή περιφερειακή και αστική πολιτική ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Η ατζέντα της Πορτογαλίας δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη και στη βιωσιμότητα Η ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΉ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΕΝΔΥΝΑΜΏΝΕΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑ INTERREG ΟΙ ΠΟΛΊΤΕΣ ΣΥΜΜΕΤΈΧΟΥΝ ΣΤΟΝ ΔΙΆΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΕΒΔΟΜΆΔΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΏΝ ΚΑΙ ΠΌΛΕΩΝ Περιφερειακή Πολιτική και Αστική Ανάπτυξη

2 ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / ΑΡιθ. 71 PANORAMA ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: Elisa Ferreira, Ευρωπαία Επίτροπος αρμόδια για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις...3 ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ: Τα ΕΔΕΤ ενισχύουν την κοινωνικο-οικονομική σύγκλιση, την ανθεκτικότητα και την εδαφική συνοχή ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΉ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΤΟΥ ΕΜΓ: Τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας ενώνουν τις δυνάμεις τους...6 FI CAMPUS 2019: παρουσίαση έργων που χρηματοδοτήθηκαν από τα χρηματοδοτικά μέσα των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ: εξετάζοντας τις τρέχουσες και μελλοντικές πολιτικές προτεραιότητες της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της βιωσιμότητας και της κλιματικής αλλαγής, καθώς και τα προγράμματα και τα έργα που τις υποστηρίζουν...16 ΜΕ ΔΙΚΑ ΣΑΣ ΛΟΓΙΑ: η χρήση συνεπενδύσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών οικονομιών το σχέδιο της Περιφέρειας της Λισαβόνας και της Κοιλάδας του Τάγου στην Πορτογαλία για την κυκλική οικονομία ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΕΩΝ: Μια αναδρομή στη διοργάνωση του 2019 που έσπασε ρεκόρ συμμετοχής σε εργαστήρια, συζητήσεις, εκθέσεις και στα βραβεία REGIOSTARS...28 ΣΥΝΤΟΜΑ ΝΕΑ YOUTH4REGIONS: ανταλλαγή ιδεών για τη χρηματοδότηση της ΕΕ με Ισπανούς πολίτες στην Córdoba και η γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος στην Ávila της Ισπανίας...34 ΚΟΜΒΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ: τα στοιχεία για το εσωτερικό των χωρών στον Περιφερειακό Δείκτη Ανταγωνιστικότητας υποδεικνύουν ευρύ φάσμα διακυμάνσεων στην ΕΕ...38 ΧΑΡΤΕΣ: αξιολόγησης της προσβασιμότητας μέσω μεγάλων οδικών δικτύων της Ευρώπης INTERREG VOLUNTEER YOUTH: σημειώνεται ικανοποιητική πρόοδος στον σιδηρόδρομο γύρω από το Όρος Αίτνα στη Σικελία...42 ΕΡΓΑ: παρουσίαση επιτυχημένων έργων από την Τσεχία, την Ισπανία, την Ουγγαρία, Γαλλία και Βέλγιο

3 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 ΚΕΝΤΡΙΚΌ ΆΡΘΡΟ Καμία περιφέρεια και κανένα άτομο δεν θα μείνει πίσω Feliz Ano Novo e uma calorosa saudação aos leitores da revista Panorama! Είναι μεγάλη μου χαρά να σας δίνω τους χαιρετισμούς μου και να σας εύχομαι ευτυχισμένο το 2020 στη μητρική μου γλώσσα. Η σχέση μου με την Ευρώπη και την περιφερειακή πολιτική έχει βαθιές ρίζες στην προσωπική μου διαδρομή. Μεγαλώνοντας σε ένα διδακτορικό καθεστώς, για μένα η Ευρώπη ήταν και παραμένει ένα σύμβολο ελπίδας, δημοκρατίας και ελευθερίας. Οι ακαδημαϊκές μου σπουδές ήταν στην περιφερειακή πολιτική και στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Ως νεαρή οικονομολόγος, εργάστηκα για πάνω από δέκα χρόνια σε ζητήματα περιφερειακής ανάπτυξης. Αργότερα, ως υπουργός προγραμματισμού, διαπραγματεύτηκα το δημοσιονομικό πλαίσιο της περιόδου Ως μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και έπειτα ως υπάλληλος στην κεντρική τράπεζα, εργάστηκα σε σημαντικούς οικονομικούς φακέλους που αφορούσαν την εμβάθυνση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Αυτές οι διαφορετικές εμπειρίες με έκαναν να συνειδητοποιήσω πόσο διασυνδεδεμένοι είναι αυτοί οι διαφορετικοί τομείς πολιτικής και τη σημασία της διατήρησης της συνοχής σαν θεμελιώδη αρχή στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Αυτό είναι πλέον πιο σχετικό από ποτέ. Η παγκοσμιοποίηση, η ψηφιακή επανάσταση και η κλιματική αλλαγή είναι προκλήσεις που η Ευρώπη πρέπει να διαχειριστεί συλλογικά. Αποτελούν ευκαιρίες επανεκκίνησης του οικονομικού μας μοντέλου και της οικοδόμησης πιο δίκαιων και ευημερών κοινωνιών. Ωστόσο, αυτές οι αλλαγές εγείρουν ανησυχίες και προβληματισμούς σε πολλές από τις περιφέρειές μας. Είναι αποστολή μου, σε συνεργασία με όλους εσάς, να διασφαλίσω ότι αξιοποιούμε αυτές τις ευκαιρίες, ότι κάνουμε τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για μια πιο πράσινη, διασυνδεδεμένη και ψηφιακή οικονομία και, κυρίως, ότι παρέχουμε τη σωστή υποστήριξη σε αυτούς που επηρεάζονται περισσότερο από αυτήν τη μετάβαση. Η επικοινωνία πρέπει επίσης να παραμείνει προτεραιότητα. Παρόλο που αυτή η πολιτική έχει καταφέρει τόσα πολλά, για τόσους πολίτες, ακόμα δεν αναγνωρίζεται όσο θα πρέπει. Θα ήθελα να επισκεφθώ τις περιφέρειες, να κατανοήσω τους προβληματισμούς και τις προσδοκίες των κατοίκων, να ενθαρρύνω τη γρηγορότερη και αποτελεσματικότερη υλοποίηση έργων και να διαβεβαιώσω τις κοινότητες ότι είναι πολύ σημαντικές. Οι τρέχουσες προκλήσεις μας καλούν να προωθούμε δυναμικά τη συνοχή, να κάνουμε χωρίς δισταγμό τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και να είμαστε αποφασιστικοί ώστε κανένα άτομο και καμία περιφέρεια να μην μείνουν πίσω. Ας ανταποκριθούμε στην πρόκληση μαζί! Elisa Ferreira Ευρωπαία Επίτροπος αρμόδια για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις 3

4 Έκθεση στρατηγικής: Τα ΕΔΕΤ επενδύουν στην έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ Στις πιο πρόσφατες εκθέσεις προόδου, τα κράτη μέλη αναγνωρίζουν τον αποφασιστικό ρόλο που παίζουν τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών και στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων για ένα βιώσιμο μέλλον. Τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία περιλαμβάνουν το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ). Ο κύριος στόχος είναι η επίτευξη μακροπρόθεσμης κοινωνικο-οικονομικής σύγκλισης, ανθεκτικότητας και εδαφικής συνοχής. Το 2018, με προϋπολογισμό περίπου 460 δισεκατομμυρίων EUR πάνω από 643 δισεκατομμυρίων EUR με την εθνική συγχρηματοδότηση τα ΕΔΕΤ έχουν πραγματοποιήσει μεγάλο όγκο επενδύσεων σε τομείς προτεραιότητας της ΕΕ μέσω κοινής διαχείρισης μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών. Υποστηρίζοντας τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ανάπτυξη και την επένδυση, ενισχύοντας την Ενιαία Αγορά, την Ενεργειακή Ένωση και την οικονομική διακυβέρνηση, οι επενδύσεις αυτές ικανοποιούν τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας. Στις 17 Δεκεμβρίου, η Επιτροπή δημοσίευσε τη «Στρατηγική Έκθεση του 2019 για την εφαρμογή των ΕΔΕΤ» που παρέχει λεπτομερείς και επικαιροποιημένες πληροφορίες για την υλοποίηση των προγραμμάτων ΕΔΕΤ για την περίοδο μέχρι τα τέλη του 2018, με βάση τις εκθέσεις προόδου των κρατών μελών. Μέχρι τότε, το 72 % των διαθέσιμων πόρων ΕΔΕΤ είχε δεσμευτεί. Η εν λόγω έκθεση και η Πλατφόρμα δεδομένων των ΕΔΕΤ ( δίνουν μια λεπτομερή εικόνα της προόδου σε όλους τους θεματικούς τομείς. ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ Research Έρευνα & Innovation Καινοτομία Information Τεχνολογίες & Communication Πληροφορίας & Technologies Επικοινωνίας Ανταγωνιστικότητα Competitiveness των of SMEs ΜΜΕ Οικονομία Χαμηλών Εκπομπών Διοξειδίου Low-carbon του Economy Άνθρακα Προσαρμογή Climate στην Change Κλιματική Adaptation Αλλαγή & Πρόληψη & Risk Prevention Κινδύνων Περιβαλλοντική Environment Προστασία Protection & Αποδοτικότητα & Resource των Efficiency Πόρων Υποδομές Network Δικτύου Infrastructures στον τομέα Μεταφορών in Transport και and Ενέργειας Energy Sustainable Βιώσιμη & Quality Ποιοτική Employment Απασχόληση Κοινωνική Social Inclusion ένταξη Εκπαίδευση Educational & Επαγγελματική & Vocational Κατάρτιση Training Αποτελεσματική Efficient Public Δημόσια Administration Διοίκηση Απόκεντρες Outermost & Αραιοκατοικημένες & Sparsely Populated Περιοχές Discontinued Προσωρινά Measures Μέτρα (EAFRD) (ΕΓΤΑΑ) Technical Τεχνική Assistance Βοήθεια 0,8 0,7 6,4 20,1 19,0 41,7 65,9 63,1 69,4 59,0 64,4 49,3 87,2 96,

5 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Τα έργα που ήδη χρηματοδοτούνται έχουν ολοένα και μεγαλύτερο αντίκτυπο σε σημαντικούς τομείς πολιτικής k k Πάνω από 1,6 εκατομμύρια επιχειρήσεις μεταξύ άλλων αγροκτήματα έχουν λάβει υποστήριξη k k νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνται από εταιρείες που λαμβάνουν υποστήριξη k k 26 εκατομμύρια άτομα έχουν λάβει βοήθεια για κατάρτιση, εκπαίδευση ή αναζήτηση εργασίας k k 8,3 εκατομμύρια νοικοκυριά θα έχουν πρόσβαση σε βελτιωμένη ευρυζωνική σύνδεση k k πάνω από km σιδηροδρομικών γραμμών κατασκευάζονται ή επανακατασκευάζονται k k 60 εκατομμύρια άτομα επωφελούνται από έργα σε εξέλιξη στον τομέα της υγείας. Το επίκεντρο της τρέχουσας πολιτικής και το προσαρμόσιμο πλαίσιό της καθιστούν δυνατό για τα ΕΔΕΤ να συνεισφέρουν σημαντικά σε νέες και αναδυόμενες προκλήσεις. Οι περισσότεροι τομείς χρηματοδότησης ήδη υποστηρίζουν τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ (SDG), την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τις δράσεις μείωσης των κινδύνων, και αυτή η έμφαση μπορεί να ενισχυθεί στο πλαίσιο των προγραμμάτων των ΕΔΕΤ όπως κρίνεται απαραίτητο. Προτεραιότητες και επιτεύγματα Από το ξεκίνημα της προγραμματικής περιόδου , τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία έχουν εστιάσει στην επίτευξη κοινωνικο-οικονομικής σύγκλισης, ανθεκτικότητας και εδαφικής συνοχής, βοηθώντας στην αντιμετώπιση τόσο των τρεχουσών όσο και των αναδυόμενων προκλήσεων και θέτοντας τα θεμέλια για το βιώσιμο μέλλον της ΕΕ. Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ): Τα έργα που υποστηρίζονται στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ έχουν συμβάλλει στην περαιτέρω ενίσχυση τομέων όπως η έρευνα και η καινοτομία, οι τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας, και η ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ. Ως αποτέλεσμα, δημιουργούνται θέσεις εργασίας, υποστηρίζονται ερευνητές, και πάνω από 8 εκατομμύρια νοικοκυριά θα αποκτήσουν καλύτερη πρόσβαση σε ευρυζωνική σύνδεση. Ταμείο Συνοχής: Τα έργα του Ταμείου Συνοχής έχουν βοηθήσει τα κράτη μέλη με τις μεγαλύτερες ανάγκες ανάπτυξης στον τομέα του περιβάλλοντος και των μεταφορών να εναρμονιστούν με τα πρότυπα της ΕΕ. Για παράδειγμα, πάνω από km επανακατασκευασμένων σιδηροδρομικών γραμμών και 275 km νέων ή βελτιωμένων γραμμών μετρό και τραμ έχουν προγραμματιστεί μέχρι τώρα, και πάνω από 12,5 εκατομμύρια άτομα θα εξυπηρετούνται από βελτιωμένο σύστημα επεξεργασίας λυμάτων. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ): Το ΕΚΤ συνεχίζει να παίζει βασικό ρόλο στην υποστήριξη της απασχόλησης, της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, και στην περαιτέρω μείωση της φτώχειας και των ανισοτήτων. Ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, 23 εκατομμύρια άτομα λαμβάνουν βοήθεια για τη βελτίωση των ευκαιριών απασχόλησής τους, 3,4 εκατομμύρια απέκτησαν κάποια επαγγελματική δεξιότητα, και 2,7 εκατομμύρια νεαρά άτομα έλαβαν υποστήριξη στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων. Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ): Το ΕΓΤΑΑ είναι καταλύτης για την προώθηση βιώσιμης και καινοτόμου γεωργίας και δασοκομίας, και για την αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών. Για παράδειγμα, το 75 % των συνολικών εκτάσεων βιολογικής καλλιέργειας της ΕΕ έχει λάβει υποστήριξη μέσω έργων μετατροπής ή συντήρησης, και αγροκτήματα λαμβάνουν βοήθεια για να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ): Τα έργα του ΕΤΘΑ έχουν ασκήσει στρατηγική επιρροή για την παροχή βοήθειας στους ψαράδες κατά τη μετάβασή τους προς τη βιώσιμη αλιεία, υποστηρίζοντας τη βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια και βοηθώντας τις παράκτιες κοινότητες να αναπτυχθούν. Μέχρι σήμερα, περίπου έργα έχουν χρηματοδοτηθεί σε όλη την ΕΕ. 5

6 Οι γείτονες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αντιμετωπίσουν παγκόσμιες προκλήσεις Η κοινότητα διασυνοριακής συνεργασίας (CBC) του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ENI) περιλαμβάνει εκατοντάδες χιλιάδες άτομα που εργάζονται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, Ευρωπαίους και μη, που εργάζονται μαζί για την υποστήριξη δραστηριοτήτων, την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και τη μεταφορά γνώσεων. Από τη ΓΔ NEAR μέχρι τη ΓΔ REGIO, το σχέδιο είναι να ενισχυθεί περαιτέρω η συνεργασία στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της Πολιτικής Γειτονίας και της Πολιτικής Συνοχής. Πρακτικά, αφορά την ανάπτυξη εμπιστοσύνης και διασυνδέσεων μεταξύ ατόμων που ζουν στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη βελτίωση της καθημερινής ζωής των ατόμων και στις δύο πλευρές των συνόρων μέσω της συνεργασίας. Σχετίζεται επίσης με την κατασκευή δρόμων για τη διασύνδεση αγορών και τη βελτίωση του τουρισμού, την ανακύκλωση αποβλήτων σε λιπάσματα, και την προστασία απειλούμενων ειδών για την αποτροπή της μείωσης της βιοποικιλότητας. Από την 1η Ιανουαρίου 2020, τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας του Ευρωπαϊκού Μέσου Γειτονίας (ENI) ενώνουν τις δυνάμεις τους με τη ΓΔ REGIO στο πλαίσιο της οικογένειας Interreg, για την αύξηση του συντονισμού και το ξεκλείδωμα συνεργιών με άλλα μέσα εδαφικής συνεργασίας. Τα προγράμματα καλύπτουν 31 διαφορετικές χώρες, με ευρύ φάσμα γλωσσών, πολιτισμών και τρόπων ζωής. Ωστόσο, εργάζονται όλες μαζί προς όφελος των τοπικών κοινοτήτων και των δύο πλευρών των συνόρων της ΕΕ, καταπολεμώντας κοινά εμπόδια για την εύρεση κοινών λύσεων. Σε δύσκολους καιρούς, τα εν λόγω προγράμματα αποτελούν απόδειξη του τι πραγματικά σημαίνει συνεργασία: να συνεχίζουμε να συνδεόμαστε, να μοιραζόμαστε και να ανταλλάσσουμε ιδέες πέρα από τα σύνορα. Πέρα από τα σύνορα Ποτέ πριν οι προκλήσεις δεν είχαν τόσο παγκόσμια διάσταση: ρύπανση, κλιματική αλλαγή και κοινωνικές εντάσεις, μεταξύ άλλων. Αν μια μεθοριακή περιοχή πλήττεται σε μια γειτονική χώρα, επηρεάζεται και η Ευρώπη, και αντίστροφα. Η ανταπόκριση σε κρίσεις δεν μπορεί να υλοποιείται μεμονωμένα: δεν απαιτούνται θεωρήσεις εισόδου από τα παγκόσμια προβλήματα για να περάσουν τα σύνορα. Τα προγράμματα Διασυνοριακής Συνεργασίας (CBC) στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ δίνουν σε χιλιάδες οργανισμούς την ευκαιρία συλλογικής δράσης, ανταλλαγής γνώσεων και εμπειρογνωμοσύνης στις καθημερινές τους δραστηριότητες, καθώς και επίτευξης απτών αποτελεσμάτων στις περιφέρειές τους. Τα 15 προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας (CBC) του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ENI) εκτείνονται από τη Φιλανδία και τη Ρωσία στα βόρεια, μέχρι την Ουγγαρία και την Ουκρανία στα ανατολικά, και την Ιταλία, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή στα νότια. Καλύπτουν χιλιάδες χιλιόμετρα χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων, καθώς και μια θάλασσα διάβαση και τρεις θαλάσσιες λεκάνες, για συνολική επένδυση 1 δισεκατομμυρίου EUR κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου Μέχρι σήμερα, έχουν υποβληθεί πάνω από αιτήσεις και περίπου 600 έργα έχουν λάβει χρηματοδότηση. Στις διάφορες περιοχές, υπάρχουν πάνω από δικαιούχοι, ΜΚΟ, πανεπιστήμια, δήμοι και ιδιωτικές εταιρείες: ένας μικρός κόσμος εν κινήσει, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, οικοδομούν την εμπιστοσύνη μεταξύ κοινοτήτων. Υιοθέτηση κοινών κανόνων «Πολλά χρόνια πριν, όταν ξεκινήσαμε, υπήρχαν περισσότερα έργα-καθρέπτης: οι κάτοικοι μιας περιοχής είχαν την τάση να κάνουν το ίδιο πράγμα με τους κατοίκους της άλλης πλευράς» δηλώνει ο Mathieu Bousquet, Επικεφαλής της Μονάδας C1 Διασυνοριακή Γειτονιά Γεωργίας, Μολδαβίας στη ΓΔ NEAR. «Αλλά πλέον οι δικαιούχοι συνεργάζονται ολοένα και περισσότερο για έναν κοινό σκοπό.» Η συνεργασία στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ ξεκίνησε να διαμορφώνεται το Ήρθαμε αντιμέτωποι με πολλές προκλήσεις κατά τη διάρκεια της πρώτης προγραμματικής περιόδου ( ) όταν το μέσο επεκτάθηκε για να καλύψει όλη την Ευρωπαϊκή Γειτονιά και, για πρώτη φορά, θεσπίστηκε μια σειρά κοινών κανόνων. «Όλοι έπρεπε να αφήσουν πίσω τους αυτά που ήξεραν, τις συγκεκριμένες διαδικασίες χρηματοδότησης οι οποίες ήταν οικείες σε αυτούς: τα κράτη μέλη τους κανονισμούς της Πολιτικής Συνοχής, και οι χώρες εταίροι τις διαδικασίες αναπτυξιακής βοήθειας και τεχνικής συνδρομής,» εξηγεί ο Carlos Bolaños, επικεφαλής ομάδας στην TESIM, τεχνική υποστήριξη για την υλοποίηση και τη διαχείριση προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας (CBC) του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ENI). «Σήμερα, μπορούμε να πούμε ότι έχουν αναπτυχθεί πραγματικές, αυθεντικές εταιρικές σχέσεις, με κοινή διαχείριση προγραμμάτων. Και αυτό το αίσθημα ευθύνης είναι με κάποιο τρόπο μοναδικό στον τομέα της συνεργασίας, ένα πραγματικό πλεονέκτημα της πρωτοβουλίας διασυνοριακής συνεργασίας (CBC) του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ENI).» 6

7 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών κρίσεων και των περιφερειακών αναταραχών, τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας (CBC) του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ENI) προχωρούν με γοργούς ρυθμούς. Ο πρώτος προγραμματικός κύκλος υλοποιήθηκε σε μια περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης για την Ευρώπη και τους γείτονές της, ενώ οι συγκρούσεις στη Συρία επέφεραν σοβαρές επιπτώσεις και οι σχέσεις στην Κριμαία χαρακτηρίζονται από μεγάλη ένταση. Ωστόσο, η δέσμευση των ενδιαφερόμενων φορέων ήταν ισχυρή και η συνεργασία κατάφερε όχι μόνο να επιβιώσει αλλά και να παραταθεί για δεύτερη περίοδο, από το 2014 μέχρι το Αυτήν την περίοδο, πλησιάζει η τρίτη φάση, και οι εργασίες έχουν ήδη ξεκινήσει για την προγραμματική περίοδο Παρόλο που θα θεσπιστούν νέοι κανόνες, η κοινότητα είναι έτοιμη να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων ακόμα μια φορά. «Όταν ξεκινήσαμε δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι η εταιρική σχέση θα ήταν τόσο ισότιμη και ότι ένας δικαιούχος από χώρα-εταίρο θα μπορούσε να γίνει επικεφαλής ενός έργου,» συνεχίζει ο Bolaños. «Αυτό όχι γιατί δεν είχαν τις ικανότητες, αλλά απλώς επειδή οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί για τη διαχείριση δημόσιων κονδυλίων είναι αρκετά πολύπλοκοι και χρειάζεται εξοικείωση. Σήμερα, έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο σε αυτόν τον τομέα.» Μάλιστα, όχι μόνο η Ρωσική Ομοσπονδία είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό δικαιούχων (390 μέχρι τώρα), αλλά στο 30 % των έργων οι τρέχοντες επικεφαλής είναι οργανισμοί ή θεσμοί χωρών-εταίροι. Νέοι τρόποι συνεργασίας Τελικά, πόσο μεγάλα είναι αυτά τα έργα; Η οικονομική τους διάσταση κυμαίνεται από EUR έως 3 εκατομμύρια EUR. Πρόκειται συχνά για πιλοτικές πρωτοβουλίες, που ανοίγουν τον δρόμο για ένα νέο μοντέλο συνεργασίας σε πολλούς τομείς, από την περιβαλλοντική προστασία μέχρι τη μεταφορά τεχνολογίας προς όφελος των ΜΜΕ, από την ανάπλαση μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς, μέχρι την ανάπτυξη υποδομών για άνοιγμα αγορών και για την ανάπτυξη βιώσιμου τουρισμού. «Καλωσορίζουμε θερμά τα προγράμματα ENI CBC στην ΓΔ REGIO από την αρχή του επόμενου έτους. Αναμένουμε με ανυπομονησία να εργαστούμε με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Γειτονιάς για να διατηρήσουμε το ισχυρό αίσθημα ευθύνης ενώ προετοιμάζουμε τη νέα γενιά προγραμμάτων. Θέλουμε να αξιοποιήσουμε τις προτεινόμενες απλοποιήσεις για την περίοδο μετά το 2020 και να αναπτύξουμε ισχυρότερους δεσμούς μεταξύ των προγραμμάτων της οικογένειας Interreg,» δηλώνει ο Jean-Pierre Halkin, Επικεφαλής της Μονάδας για Μακροπεριφέρειες, τη Διακρατική/Διαπεριφερειακή Συνεργασία, τον ΜΠΒ, και τη Διεύρυνση στη ΓΔ REGIO. «Ταυτόχρονα, το 2020, θα έχουμε επίσης την ευκαιρία να γιορτάσουμε τα 30ά γενέθλια του Interreg, σαν επανενωμένη οικογένεια. Το 2020 θα είναι σίγουρα η Χρονιά τη Συνεργασίας.» Έχουν αναπτυχθεί ήδη οι γνώσεις και τα εργαλεία από την προηγούμενη γενιά προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης (ENPI). Τα τρέχοντα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας (CBC) του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας (ENI) συνεχίζουν τις παλαιότερες προσπάθειες, συνεισφέροντας ουσιαστικά στην περαιτέρω εδραίωση του πλούτου των ανθρώπινων σχέσεων, ανατρέποντας τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις χρόνων γιατί οι γείτονες μετράνε! Γιατί η συνεργασία μετράει! ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ Τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας Ουγγαρία-Σλοβακία- Ρουμανία-Ουκρανία Ρουμανία-Ουκρανία Ρουμανία- Δημοκρατία της Μολδαβίας Λεκάνη του Εύξεινου Πόντου Ιταλία-Τυνησία Λεκάνη της Μεσογείου Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση Έργα με σύμβαση Technical Support to the Implementation and Management of ENI CBC programmes, implemented by a consortium led by Particip Kolarctic Αυτόνομη Δημοκρατία της Καρελίας Νοτιοανατολική Φινλανδία-Ρωσία Εσθονία-Ρωσία Λετονία-Ρωσία Λετονία-Λιθουανία- Λευκορωσία Λιθουανία-Ρωσία Πολωνία-Ρωσία Πολωνία-Λευκορωσία- Ουκρανία Ιανουάριος Technical Support to the Implementation and Management of ENI CBC programmes, implemented by a consortium led by Particip

8 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΛΕΤΟΝΙΑ-ΡΩΣΙΑ Ανάπτυξης της αίσθησης της ιστορίας Θέλετε να πάρετε μια «αίσθηση» τέχνης, ιστορίας και φύσης με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών σε συνδυασμό με παραδοσιακές ιστορικές μεθόδους επανακατασκευής; Αν ναι, ετοιμαστείτε για μια έκπληξη στη νέα αίθουσα Fortepiano του Νέου Κάστρου Alūksne στη Λετονία, πάρτε μια γεύση ιστορίας στο Πάρκο Pavlovsk στη Ρωσία ή χαζέψτε τις νυχτερίδες ένα βράδυ στη Litene Manor στη Λετονία. Ένας νέος «Γύρος των Αισθήσεων» έχει αναπτυχθεί από Λετονούς και Ρώσους εταίρους στο πλαίσιο του έργου «630 Versts Full of Feelings», που χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του Προγράμματος ENI CBC Λετονίας-Ρωσίας. Το έργο στόχο έχει να δημιουργήσει μια εξατομικευμένη τουριστική εμπειρία ανακαλύπτοντας υπέροχα τοπία, πάρκα με επαύλεις και κάστρα στη μεθοριακή περιοχή μεταξύ Λετονίας και Ρωσίας. Τουριστικά αξιοθέατα είναι, μεταξύ άλλων, το Μουσείο-Καταφύγιο Izborsk, οι Επαύλεις Kraslava και Lūznava, το πάρκο Preiļi Manor, και οι Επαύλεις Arendole, Varaklani και Litene. Η νέα τουριστική διαδρομή θα εκτείνεται από την Krāslava μέχρι την Alūksne στη Λετονία και έπειτα συνεχίζει στο Pavlovsk και στην Αγία Πετρούπολη στη Ρωσία. Με βάση την επιτυχημένη συνεργασία τους κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, οι εταίροι θα συνεχίσουν να προωθούν από κοινού τη διαδρομή. Θα εστιάσουν επίσης στη βελτίωση των επαγγελματικών δεξιοτήτων του προσωπικού του τουριστικού τομέα διοργανώνοντας εργαστήρια, εκθέσεις, συνέδρια και φεστιβάλ. Η συγχρηματοδότηση του προγράμματος ύψους EUR θα ενισχύσει τα ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία της μεθοριακής περιοχής, συνεισφέροντας στην κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη των περιφερειών Vidzeme και Latgale στη Λετονία, της περιφέρειας Pskov και της Αγίας Πετρούπολης στη Ρωσία. 8

9 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΛΕΚΑΝΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ Μετατροπή υποπροϊόντων του κρασιού σε καλλυντικά Τι μπορεί να γίνει με τα απόβλητα σταφυλιών; Ένα έργο που χρηματοδοτείται από την ΕΕ εξετάζει τη μετατροπή τους σε έναν πόρο ή την αξιοποίησή τους σε καλλυντικά προϊόντα ή προϊόντα υγείας. Στην περιοχή της Μεσογείου, η παραδοσιακή καλλιέργεια σταφυλιών έχει πολλές δυνατότητες καινοτομίας που δεν έχουμε ακόμα εκμεταλλευτεί αποτελεσματικά. Γενικά, τα άτομα που εργάζονται στον τομέα της καλλιέργειας σταφυλιών εστιάζουν στη βελτίωση της ποιότητας τόσο των σταφυλιών όσο και του κρασιού και δεν εξετάζουν πώς μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως τα απόβλητα σταφυλιών. Ωστόσο, καθώς έχουν πλέον αποκαλυφθεί οι ευεργετικές ιδιότητες των υποπροϊόντων του κρασιού, διερευνώνται επί του παρόντος οι αντιοξειδωτικές/αντιφλεγμονώδεις/αντινευροεκφυλιστικές ουσίες τους από το «BESTMEDGRAPE». Αυτό το έργο υλοποιείται από την Ιταλία, την Τυνησία, τη Γαλλία, το Λίβανο και την Ιορδανία στο πλαίσιο του Προγράμματος ENI CBC Θαλάσσια Λεκάνη της Μεσογείου υπό τη διαχείριση της αυτόνομης περιφέρειας της Σαρδηνίας στην Ιταλία. Η κεντρική ιδέα είναι η μελέτη των υποπροϊόντων του κρασιού σαν πηγή βιοενεργών ενώσεων που μπορούν να μεταμορφωθούν σε καινοτόμα, εμπορικά, φαρμακευτικά προϊόντα. Επομένως, το έργο δεν θα αξιοποιήσει μόνο μια άριστη μεσογειακή καλλιέργεια όπως το σταφύλι αλλά και θα επεκτείνει την αλυσίδα αξίας του σταφυλιού αναπτύσσοντας νανοτεχνολογικά προϊόντα. Ως αποτέλεσμα, θα ενισχυθεί η τοπική οικονομία, θα αυξηθούν οι ευκαιρίες απασχόλησης ενώ, ταυτόχρονα, θα μειώνεται η περιβαλλοντική ρύπανση που παράγεται κανονικά από τον όγκο των αποβλήτων της οινοποιίας. 9

10 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΛΕΚΑΝΗ ΤΗΣ ΜΑΥΡΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ Ποτάμια χωρίς απόβλητα για μια καθαρή Μαύρη Θάλασσα Μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση: αυτές οι 3 δράσεις για τα στερεά απόβλητα θα μπορούσε να αποδειχθεί ο καλύτερος τρόπος να σώσουμε τη Μαύρη Θάλασσα; Αυτή η λεκάνη απορροής είναι η πιο μολυσμένη θάλασσα της Ευρώπης όσον αφορά τα επιπλέοντα σκουπίδια. Σχεδόν όλα τα σκουπίδια προέρχονται από τσάντες και μπουκάλια που μεταφέρονται στη θάλασσα από τους δύο μεγάλους ποταμούς της: ο ποταμός Ριόνι στη Γεωργία και ο ποταμός Προυτ στη Δημοκρατία της Μολδαβίας είναι οι δύο κύριοι ρυπαίνοντες της Μαύρης Θάλασσας που προέρχονται από την ενδοχώρα. Όταν τα επίπεδα ύδατος ανεβαίνουν, τα ποτάμια συγκεντρώνουν όλα τα σκουπίδια γύρω από τις όχθες τους που συχνά χρησιμοποιούνται σαν παράνομοι χώροι εναπόθεσης αποβλήτων και τα μεταφέρουν στη θάλασσα. Επομένως, ένα σημαντικό μέρος των προσπαθειών μείωσης της ρύπανσης είναι το καθάρισμα των πλαστικών από τις παραποτάμιες περιοχές και η απόρριψή τους μέσω ανακύκλωσης. Κατά συνέπεια, η Γεωργία, η Μολδαβία και η Ρουμανία έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους στο έργο «Waste-free rivers for a clean Black Sea» (Ποτάμια χωρίς απόβλητα για μια καθαρή Μαύρη Θάλασσα) με στόχο τη θέσπιση ορθών πρακτικών δια- χείρισης των αποβλήτων στις κοινότητες που βρίσκονται κατά μήκος της λεκάνης απορροής ποταμών της Μαύρης Θάλασσας. Στο πλαίσιο του Προγράμματος ENI CBC Λεκάνη Απορροής Μαύρης Θάλασσας , περίπου 1 εκατομμύριο EUR θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή δημοτικής οικολογικής μονάδας λιπασματοποίησης στο Kutaisi (Γεωργία), για την καθιέρωση δημοτικής συλλογής WEEE (αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού) στο Ungheni, και για τη διαλογή πλαστικών απορριμμάτων στην πηγή παραγωγής τους στο Poti (Γεωργία). Με βάση τα αποτελέσματα ενός προηγούμενου έργου, το πιο πρόσφατο έργο κάνει εκστρατεία ενημέρωσης σχετικά με τις σύγχρονες πρακτικές για τη διαχείριση αποβλήτων σε τοπικές κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, εκδηλώσεων καθαρισμού και σεμιναρίων κατάρτισης. 10

11 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΦΙΛΑΝΔΙΑ ΚΑΙ ΡΩΣΙΑ Καλύτερες θαλάσσιες συνδέσεις για άτομα και αγαθά Παρόλο που το HaminaKotka, το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι στη Φιλανδία, είναι βασικός σταθμός στο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (TEN-T) στη Βαλτική Θάλασσας, παρουσιάζει έλλειψη εγκαταστάσεων για μεγάλη κυκλοφορία επιβατών. Στην απέναντι ακτή μόνο 250 km μακριά βρίσκεται το λιμάνι της Αγίας Πετρούπολης στη Ρωσία, που έχει το αντίθετο πρόβλημα: ανεπαρκείς ειδικές εγκαταστάσεις για μεγάλη ροή εμπορικών οχημάτων και αγαθών. Παρά τη μικρή απόσταση, δεν υπάρχει τακτική διεθνής ακτοπλοϊκή σύνδεση μεταξύ των δύο λιμανιών. Αυτό έχει δημιουργήσει εμπόδια για την αποτελεσματική κυκλοφορία επιβατών και αγαθών, που επηρεάζει αρνητικά τις οικονομίες και των δύο πλευρών των συνόρων. Η κεντρική ιδέα είναι να γίνουν έργα και στις δύο πλευρές της Βαλτικής Θάλασσας: για την κατασκευή νέου τερματικού σταθμού ελέγχου με ασφαλείς και μη χρονοβόρες τελωνειακές διαδικασίες και συνοριακούς ελέγχους στη φιλανδική πλευρά, και κατασκευή νέων εγκαταστάσεων και εξοπλισμού για τον έλεγχο των εμπορευμάτων στη ρωσική πλευρά. Έτσι, θα αυξηθούν οι δυνατότητες και στα δύο θαλάσσια λιμάνια και θα προσελκύσουν νέες εταιρείες μεταφοράς εμπορευμάτων, αυξάνοντας τις ροές τουριστών και συμβάλλοντας σε καλύτερη υλικοτεχνική υποστήριξη και κινητικότητα στη λεκάνη απορροής της Βαλτικής Θάλασσας. Κατά την τρέχουσα περίοδο , η ΕΕ σε συνεργασία με τη Ρωσία και τη Φιλανδία επενδύει πάνω από 4,5 εκατομμύρια EUR στο πλαίσιο του Προγράμματος ENI CBC Νοτιοανατολική Φιλανδία Ρωσία σε δύο μεγάλα έργα υποδομών («KOTKA PAX» και «Multipass Port») για τη βελτίωση των μεθοριακών σταθμών σε θαλάσσια λιμάνια και την αύξηση των ροών εμπορευμάτων και επιβατών μεταξύ Ρωσίας και Φιλανδίας

12 FI Campus 2019: προοπτικές από το 2021 και πέρα Η ετήσια μεγάλη εκδήλωση του fi-compass, το FI Campus 2019, πραγματοποιήθηκε από τις 4 έως τις 5 Δεκεμβρίου 2019 στις Βρυξέλλες, στο Βέλγιο. Η fi-compass είναι η οριζόντια πλατφόρμα συμβουλευτικών υπηρεσιών για τα χρηματοδοτικά μέσα στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ), που παρέχονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Αυτή ήταν η τρίτη συνεχόμενη εκδήλωση του FI Campus που, φέτος, προσέλκυσε πάνω από 400 άτομα από διαχειριστικές αρχές των ΕΔΕΤ, οικονομικούς μεσάζοντες και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς που σχετίζονται με τα χρηματοδοτικά μέσα των ΕΔΕΤ. Τα χρηματοδοτικά μέσα των ΕΔΕΤ είναι, μεταξύ άλλων, δάνεια, εγγυήσεις, μετοχικό κεφάλαιο και οιονεί μετοχικό κεφάλαιο. Σύμφωνα με τον προτεινόμενο νέο κανονισμό περί κοινών διατάξεων (ΚΚΔ), θα παραμείνουν ένας σημαντικός μηχανισμός επίτευξης αποτελεσμάτων για πόρους των ΕΔΕΤ κατά την προγραμματική περίοδο Με το σύνθημα της φετινής χρονιάς «Προοπτικές από το 2021 και πέρα», το FI Campus 2019 προσέφερε στους συμμετέχοντες ένα ευέλικτο πρόγραμμα, για παράδειγμα: k k Ολοκληρωμένες και διαδραστικές ενημερωτικές συνεδρίες για τον προτεινόμενο νέο ΚΚΔ καθώς και για το Πρόγραμμα InvestEU k k Εργαστήρια για οριζόντια ζητήματα σχετικά με τα χρηματοδοτικά μέσα ΕΔΕΤ, όπως οι κρατικές επιχορηγήσεις καθώς και οι έλεγχοι k k Συνεδριάσεις περιπτωσιολογικών μελετών για τα χρηματοδοτικά μέσα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του Ταμείου Συνοχής (ΤΣ) σε ένα φάσμα διαφορετικών τομέων όπως η αστική ανάπτυξη, η ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ, καθώς και η έρευνα, η ανάπτυξη και η καινοτομία (ΕΑΚ) k k Παράλληλες συνεδριάσεις που κάλυπταν χρηματοδοτικά μέσα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (EKT), του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ). ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ Για περισσότερες ερωτήσεις σχετικά με τις παρουσιάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο FI Campus 2019, επικοινωνήστε στο: REGIO-B3-FINANCIAL-INSTRUMENTS@ec.europa.eu Οι παρουσιάσεις από την εκδήλωση διατίθενται στη σελίδα της εκδήλωσης FI Campus 2019: 12

13 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 FI CAMPUS 2019: ΠΑΡΟΥΣΊΑΣΗ ΤΩΝ ΘΕΤΙΚΏΝ ΕΠΙ- ΔΡΆΣΕΩΝ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΏΝ ΜΈΣΩΝ ΤΩΝ ΕΔΕΤ Η εκστρατεία fi-compass Showcase 2019 προωθεί ιστορίες από όλη την ΕΕ που σχετίζονται με τα χρηματοδοτικά μέσα ΕΔΕΤ και τα έργα που υποστηρίζονται. Ξεκίνησε στις αρχές του καλοκαιριού του 2019 και ο κύριος στόχος της εκστρατείας είναι η παρουσίαση των θετικών επιδράσεων των χρηματοδοτικών μέσων των ΕΔΕΤ δίνοντας συγκεκριμένα παραδείγματα. Δέκα ιστορίες που υποβλήθηκαν στη Showcase και συμπεριλήφθηκαν στη λίστα τελικών υποψηφίων Showcase εκτέθηκαν στο FI Campus Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, οι συμμετέχοντες του FI Campus είχαν τη δυνατότητα να ψηφίσουν τις αγαπημένες τους ιστορίες για την απονομή του Βραβείου fi-compass Showcase για το Οι συμμετέχοντες του FI Campus 2019 εξερευνούν την έκθεση fi-compass Showcase

14 Οι τρεις ιστορίες επιτυχίας στο FI Campus 2019 Επιχειρήσεις στη Σλοβακία αξιοποιούν τις επενδύσεις Στη Σλοβακία, τέσσερις πρωτοπόρες εταιρείες έχουν χρησιμοποιήσει επενδύσεις μετοχικού κεφαλαίου, που συγχρηματοδοτήθηκαν με Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), για να διευρύνουν τις υπηρεσίες τους και να αναπτύξουν νέα προϊόντα. k k Η Boataround είναι ένας δικτυακός τόπος ενοικίασης σκαφών και ιστιοπλοϊκών. Απασχολεί πάνω από 30 άτομα και προσφέρει 24ωρη υπηρεσία εξυπηρέτησης πελατών, χρησιμοποιώντας επενδύσεις για κατάρτιση, εμπορική προώθηση και ανάπτυξη προϊόντων. k k Η GA Drilling έχει αναπτύξει μια νέα τεχνολογία πλάσματος που καθιστά τις γεωτρήσεις ευκολότερες, γρηγορότερες και φτηνότερες. k k Η KOOR είναι μια εταιρεία υπηρεσιών ενέργειας που βελτιώνει την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων με τη χρήση οικολογικών μεθόδων. k k Η GreenWay λειτουργεί πάνω από 250 σταθμούς φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων στη Σλοβακία και στην Πολωνία. Σχεδιάζει να εγκαταστήσει 800 σταθμούς χρησιμοποιώντας τις επενδύσεις και ένα δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Διασκέδαση και παιχνίδια στην πρωτεύουσα της Βουλγαρίας Στη Βουλγαρία, τρία διασυνδεδεμένα έργα αστικής ανάπτυξης έχουν αναζωογονήσει 10 στρέμματα γης στην πρωτεύουσα της χώρας, τη Σόφια. Πλήθος ντόπιων και τουριστών επισκέπτονται ένα νέο κέντρο αθλητικών δραστηριοτήτων και διασκέδασης, ένα εξαιρετικό παράδειγμα ολοκληρωμένης προσέγγισης με τη χρήση κονδυλίων αστικής ανάπτυξης. Το αθλητικό συγκρότημα που το Πάρκο Vazrazhdane που το περιβάλλει έλαβαν δάνεια από την JESSICA (Κοινή ευρωπαϊκή υποστήριξη για βιώσιμες επενδύσεις σε αστικές περιοχές). Κατασκευάστηκαν περιοχές παιχνιδιού για μπάσκετ, ποδόσφαιρο και βόλεϋ. Τα χρηματοδοτικά μέσα ΕΔΕΤ επίσης χρηματοδότησαν την επέκταση του πάρκου, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής πέντε εξωτερικών πισίνων και μιας εσωτερικής πισίνας. Οι πισίνες χρησιμοποιούν φυσικά θερμαινόμενα μεταλλικά ύδατα και είναι προσβάσιμες σε άτομα με αναπηρίες. kk Η ανάπλαση ενός σφαγείου οδηγεί στην αναζωογόνηση της περιοχής Szczecin Στην Πολωνία, ένα σφαγείο του 19 ου αιώνα έχει μεταμορφωθεί στο «Παλιό Σφαγείο», έναν επιχειρηματικό και πολιτιστικό κόμβο για την πόλη Szczecin. Οι αρχικές δομές του κτιρίου έχουν αποκατασταθεί ενώ, παράλληλα, έχει χρησιμοποιηθεί ένα δάνειο από την ΕΤΕπ για τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων. Το έργο έχει συμβάλει στην περαιτέρω αποκατάσταση της γύρω περιοχής. Το κτίριο, που βρίσκεται σε βιομηχανική ζώνη και παρέμενε εγκαταλελειμμένο για χρόνια, στεγάζει πλέον ένα εστιατόριο, ένα βιβλιοπωλείο και επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένου του γραφείου μια διεθνούς εταιρείας υλικοτεχνικής υποστήριξης. Οι σύγχρονες πολιτιστικές εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν μια περιοχή παιχνιδιού για παιδιά, χώρο για γκαλερί και πλήρως εξοπλισμένες αίθουσες συνεδριάσεων που διατίθενται για ενοικίαση. kk khttps://bit.ly/2uxenf2 k 14

15 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Jonathan Denness, Επικεφαλής της Μονάδας Χρηματοδοτικών Μέσων και Σχέσεων με Διεθνείς Χρηματοπιστωτικούς Οργανισμούς, Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ποιες ήταν οι εντυπώσεις σας από το FI Campus 2019; Για άλλη μια φορά, ο μεγάλος αριθμός συμμετεχόντων στο FI Campus 2019 απέδειξε πόσο ενδιαφέρον υπάρχει για τα χρηματοδοτικά μέσα ΕΔΕΤ και πόσο ενδιαφέρονται οι ενδιαφερόμενοι φορείς να μάθουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό το ζήτημα. Αυτό απέδειξε ότι το FI Campus είναι ξεκάθαρα μία από τις πιο σημαντικές εκδηλώσεις της χρονιάς και ότι η σύμπραξη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την υλοποίηση του fi-compass είναι πολύ ισχυρή. Το fi-compass βοηθά τις διαχειριστικές αρχές και τις εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες και ιδρύματα (NPBI) να εφαρμόσουν πρακτικά χρηματοδοτικά μέσα των ΕΔΕΤ. Σε τι δώσατε μεγαλύτερη έμφαση στη φετινή εκδήλωση; Στο φετινό FI Campus, δώσαμε ιδιαίτερη έμφαση στην εξήγηση του προτεινόμενου νέου κανονιστικού πλαισίου για την προγραμματική περίοδο και στις νέες ευκαιρίες χρήσης χρηματοδοτικών μέσων των ΕΔΕΤ κατά την εν λόγω περίοδο. Αυτό συμπεριλάμβανε γενικές παρουσιάσεις από διάφορους ενδιαφερόμενους τομείς σχετικά με τον προτεινόμενο νέο ΚΚΔ και το Πρόγραμμα InvestEU. Εμπειρογνώμονες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξήγησαν επίσης βασικά οριζόντια ζητήματα σχετικά με τα χρηματοδοτικά μέσα των ΕΔΕΤ, όπως οι κρατικές επιχορηγήσεις και οι έλεγχοι. Τέλος, η fi-compass Showcase 2019, που παρουσίασε ιστορίες για τις θετικές επιδράσεις των χρηματοδοτικών μέσων των ΕΔΕΤ που υλοποιούν νέα έργα ήταν επίσης σημαντικό μέρος της φετινής εκδήλωσης. Το κεντρικό θέμα του φετινού FI Campus ήταν η εξέταση των προοπτικών από το 2021 και πέρα ποια είναι η γνώμη σας για το μέλλον των χρηματοδοτικών μέσων των ΕΔΕΤ; Πιστεύω ότι το μέλλον θα είναι λαμπρό. Στην πρότασή μας για το νέο κανονιστικό πλαίσιο, έχουμε απλουστεύσει σε μεγάλο βαθμό τους κανόνες και έχουμε διαθέσει περισσότερες ευκαιρίες να γίνουμε δημιουργικοί με χρηματοδοτικά μέσα των ΕΔΕΤ. Για παράδειγμα, οι απλουστευμένοι κανόνες σχετικά με τον συνδυασμό των επιχορηγήσεων και των χρηματοδοτικών μέσων: οι συνδυασμοί είναι πλέον δυνατοί και στο πλαίσιο της ίδιας επιχειρησιακής δράσης. Επιπλέον, έχουμε συμπεριλάβει τη δυνατότητα συνεισφοράς ορισμένων πόρων της Πολιτικής συνοχής στο τμήμα των κρατών μελών του Προγράμματος InvestEU. Αυτές συνιστούν μεγάλες νέες ευκαιρίες να βοηθήσουμε στην πρακτική υλοποίηση έργων. Σε γενικές γραμμές, είμαι πολύ αισιόδοξος για το μέλλον και ανυπομονώ για την αύξηση του αριθμού χρηματοδοτικών μέσων κατά την προγραμματική περίοδο , τόσο στο πλαίσιο προγραμμάτων κοινής διαχείρισης όσο και στο πλαίσιο του Προγράμματος InvestEU. 15

16 Η Πορτογαλία κάνει μετάβαση προς μια πιο καινοτόμο, βιώσιμη οικονομία Μαδέρα Ατλαντικός Ωκεανός Λισαβόνα Πόρτο ΙΣΠΑΝΙΑ Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο βοήθησε στην ανάκαμψη της χώρας μετά την ύφεση κατά την περίοδο Η οικονομία της Πορτογαλίας έχει έκτοτε ανακάμψει, σημειώνοντας ανάπτυξη του ΑΕγχΠ της τάξης του 3,5 % το 2017 το υψηλότερο επίπεδο από το 2000 και ακολούθησε ανάπτυξη της τάξης του 2,4 % το Το 2018, οι σημαντικότεροι τομείς της οικονομίας της Πορτογαλίας ήταν το χονδρικό και το λιανικό εμπόριο, οι μεταφορές, οι υπηρεσίες διαμονής και τροφίμων (24,9 %), η δημόσια διοίκηση, η άμυνα, η ανθρώπινη υγεία και η κοινωνική εργασία (19,1 %), καθώς και η βιομηχανία (18,5 %). Αζόρες Φάρο Οι ισχυρές εξαγωγές συμβάλουν στην τόνωση της οικονομικής ανάκαμψης της χώρας σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας, με τον αριθμό διεθνών επισκεπτών να αυξάνεται κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια των τελευταίων οχτώ ετών. Η σταθερή οικονομική ανάκαμψη της Πορτογαλίας μετά την κρίση του χρέους την περίοδο βασίζεται στην υποστήριξη της ΕΕ, στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, και στην άνοδο της τουριστικής βιομηχανίας. Οι επενδύσεις της ΕΕ υποστηρίζουν σημαντικές προσπάθειες όπως η ενίσχυση της καινοτομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης για τη διασφάλιση μακροπρόθεσμης ευημερίας. Η Πορτογαλία, που βρίσκεται στην Ιβηρική Χερσόνησο στα νοτιοδυτικά της Ευρώπης, έχει έκταση τετραγωνικά χιλιόμετρα και έχει πληθυσμό 10,3 εκατομμύρια κατοίκους. Συνορεύει με την Ισπανία στα βόρεια και ανατολικά και διαθέτει μια πανέμορφη ακτογραμμή κατά μήκος του Ατλαντικού στα δυτικά και νότια. Στην επικράτειά της περιλαμβάνεται επίσης η Μαδέιρα, ένα αρχιπέλαγος βορειοδυτικά από την ακτή της Αφρικής, και η νησιωτική αλυσίδα Αζόρες στη μέση του Ατλαντικού. Η Πορτογαλία είναι μέλος της ΕΕ από το 1986, και αντιμετώπισε σοβαρή κρίση χρέους από το 2010 μέχρι το Ένα πακέτο στήριξης ύψους 78 δισεκατομμυρίων EUR από την Ευρωπαϊκή Η οικονομική επέκταση έχει δώσει ισχυρή ώθηση στη δημιουργία θέσεων εργασίας, συμβάλλοντας στη μείωση του ποσοστού ανεργίας σε ποσοστό κάτω του 7 % κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2018, πολύ πιο κάτω από τον μέσο όρο της ζώνης του Ευρώ και σε αντιστοιχία με τα επίπεδα πριν την κρίση, σύμφωνα με την Έκθεση Ανά Χώρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πορτογαλία το Επιπλέον, η Πορτογαλία εξακολουθεί να διορθώνει τις μακροοικονομικές ανισορροπίες της, και τα δημόσια οικονομικά της συνεχίζουν να βελτιώνονται, όπως δείχνει η έκθεση. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα προβλήματα. Παρόλο που επισημάνθηκε ότι η οικονομική ανάπτυξη υπερέβη τις προσδοκίες κατά το πρώτο εξάμηνο του 2019 και χαρακτηρίστηκε από «άνθηση επενδύσεων», η Επιτροπή προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα μετριαστεί, και αναμένεται να κυμανθεί στο 2 % το 2019 και στο 1,7 % τόσο για το 2020 όσο και για το Το χρέος του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα καθώς και το εξωτερικό χρέος υπερβαίνουν κατά πολύ τα όρια που έχουν θεσπιστεί, όπως δείχνει η έκθεση. Επιπλέον, αν γίνονταν μεγαλύτερες επενδύσεις από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα στην καινοτομία, την αποδοτικότητα των πόρων, την κατάρτιση του εργατικού δυναμικού, τις υποδομές αλλά και οι σύγχρονες πολιτικές απασχόλησης θα τόνωναν τις δυνατότητες μακροπρόθεσμης βιώσιμης ανάπτυξης της Πορτογαλίας. 16

17 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Το χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων των εργαζομένων ιδίως στον ψηφιακό τομέα αποτελεί εμπόδιο για την αύξηση των επενδύσεων και της παραγωγικότητας, με την ανισότητα εισοδήματος και το ποσοστό φτώχειας μεταξύ των εργαζόμενων να υπερβαίνει τον μέσο όρο της ΕΕ, σύμφωνα με την έκθεση της χώρας. Η Επιτροπή τόνισε επίσης ότι οι ανεπαρκείς υποδομές ναυσιπλοΐας και σιδηροδρομικών γραμμών καθιστούν δύσκολο για επιχειρήσεις που προσανατολίζονται στις εξαγωγές να επωφεληθούν από την Ενιαία Αγορά της ΕΕ. που παρέχει ένα πλαίσιο για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών σε όλη την ΕΕ έχει διατεθεί για την ανταγωνιστικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη (38 % και 19 %, αντίστοιχα). Μέχρι τα τέλη του Σεπτεμβρίου του 2019, αυτό είχε υποστηρίξει πάνω από έργα έρευνας και ανάπτυξης και μεταφοράς γνώσεων και στη μείωση πάνω από τόνων διοξειδίου του άνθρακα συμβάλλοντας στην εκτιμώμενη ετήσια μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Πορτογαλίας. Τα κονδύλια ενισχύουν την καινοτομία Ως αποτέλεσμα, τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην άρση των κύριων διαρθρωτικών φραγμών για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Οι επενδύσεις περιστρέφονται γύρω από τέσσερις θεματικούς τομείς: την ανταγωνιστικότητα και τη διεθνοποίηση το ανθρώπινο κεφάλαιο την κοινωνική ένταξη και απασχόληση καθώς και τη βιωσιμότητα και την αποτελεσματική χρήση των πόρων. Ο στόχος είναι η αύξηση της ανταγωνιστικότητας δίνοντας ώθηση στην παραγωγή εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, προωθώντας την απασχόληση ιδίως των νεαρών ατόμων, διευρύνοντας τις επαγγελματικές δεξιότητες των εργαζομένων, μειώνοντας τη φτώχεια, εκσυγχρονίζοντας τη δημόσια διοίκηση και προωθώντας την ενεργειακή απόδοση. Ειδικότερα, είναι σημαντικό να τονίσουμε την επίδραση των ΕΔΕΤ στην προώθηση της καινοτομίας, δεδομένου του σημαντικού ρόλου τους στην άρση των περιορισμών όχι μόνο όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα της Πορτογαλίας αλλά και τη βιωσιμότητά της. Κατά την τρέχουσα περίοδο , το 57 % των συνολικών κονδυλίων των Ταμείων Συνοχής που επαναπρογραμματίστηκαν για την υποστήριξη της εναρμόνισης με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο Έμφαση στη βιωσιμότητα Οι προετοιμασίες συνεχίζονται προκειμένου η προγραμματική περίοδος να επιλύσει τις υπόλοιπες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Πορτογαλία και να προετοιμαστεί για αυτές που θα είναι ιδιαίτερα σημαντικές την επόμενη δεκαετία την κλιματική αλλαγή και την ενεργειακή μετάβαση, την ψηφιοποίηση, την παγκοσμιοποίηση και τη δημογραφική βιωσιμότητα εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού της Πορτογαλίας. Αναμένεται επίσης να δοθεί έμφαση στην προώθηση της εσωτερικής συνοχής και στη συμμετοχή όλων των περιοχών στην αναπτυξιακή διαδικασία. Παρομοίως, η προγραμματική περίοδος θα βασίζεται στον κύριο στόχο της σύγκλισης της Πορτογαλίας με τον μέσο όρο της ΕΕ. Αυτό θα γίνει στο πλαίσιο των συντονιστικών μηχανισμών των υφιστάμενων οικονομικών πολιτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο με βάση τη Στρατηγική Πορτογαλία 2030, που βασίζεται σε τέσσερα θεματολόγια προτεραιότητας. Το πρώτο θεματολόγιο, που σχετίζεται με τους πολίτες, καλείται να επιλύσει τις δημογραφικές και θα εστιάσει στην αύξηση της ένταξης και στη μείωση των ανισοτήτων. Το δεύτερο εστιάζει στην καινοτομία και στις επαγγελματικές δεξιότητες ως παράγοντες που προωθούν την ανάπτυξη. Το τρίτο στόχο έχει την προώθηση μιας εξωτερικά ανταγωνιστικής και εσωτερικά συνεκτικής χώρας, και το τέταρτο αφορά τη βιωσιμότητα και την επαναχρησιμοποίηση των φυσικών πόρων. 17

18 Η ανταγωνιστικότητα ενισχύει τη βιωσιμότητα Το Panorama ζήτησε από τον Jaime Andrez, πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του COMPETE 2020, να εκφράσει τις απόψεις του για τον αντίκτυπο του προγράμματος στις τρέχουσες και μελλοντικές προτεραιότητες πολιτικής της Πορτογαλίας. Το COMPETE 2020 είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα στην Πορτογαλία στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο, στο οποίο συμμετέχουν τρία ταμεία (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ και ΤΣ). Ποια νομίζετε ότι είναι τα σημαντικότερα αποτελέσματα που έχουν πετύχει αυτά τα μέσα στήριξης της ανταγωνιστικότητας στην οικονομική και κοινωνική δομή της χώρας; Το Θεματικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Ανταγωνιστικότητα και τη Διεθνοποίηση (COMPETE 2020) αποτελεί μέρος της θεματικής προτεραιότητας για την ανταγωνιστικότητα και τη διεθνοποίηση του προγράμματος «Πορτογαλία 2020» ( ), που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 16 Δεκεμβρίου Ο προϋπολογισμός για το COMPETE 2020 ανέρχεται στα 6,2 δισεκατομμύρια EUR, εκ των οποίων τα 4,4 δισεκατομμύρια EUR χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ και το Ταμείο Συνοχής και τα υπόλοιπα 1,8 δισεκατομμύρια EUR προέρχονται από αντίστοιχη εθνική χρηματοδότηση. ρίξει έργα, με ποσά επιδομάτων ύψους περίπου 2 δισεκατομμυρίων EUR από την επιλέξιμη επένδυση ύψους περίπου 8 δισεκατομμυρίων EUR. Τα Συστήματα Ανταμοιβής με βάση την Αποδοτικότητα για εταιρίες, ιδίως αυτά που απευθύνονται σε καινοτόμες παραγωγικές επενδύσεις από ΜΜΕ, αποτελούν τους βασικούς μοχλούς του COMPETE Η συμβολή του έχει επίσης μεγάλη σημασία για την τόνωση της επιχειρηματικής έρευνας και ανάπτυξης και για τη συνεργασία μεταξύ των οργανισμών επιχειρηματικής έρευνας και συστημάτων καινοτομίας, προωθώντας τη μεταφορά γνώσεων και την επαναχρησιμοποίηση. Η εδραίωση της οικονομικής ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας αποτελούν μείζονες προκλήσεις για την πορτογαλική οικονομία και εξαρτώνται ουσιαστικά από την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας των εθνικών επιχειρήσεων. Κατά τη διάρκεια των έξι ετών λειτουργίας του, το COMPETE 2020 έχει ήδη λάβει αιτήσεις και έχει υποστη- Η μελέτη «Avaliação do Impacto dos Fundos Europeus Estruturais e de Investimento no Desempenho das 18

19 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Στις μέρες μας, η έννοια της ανταγωνιστικότητας προσεγγίζει όλο και περισσότερο την έννοια της βιωσιμότητας. Empresas» (Αξιολόγηση του αντίκτυπου των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων στην επιχειρηματική απόδοση), η οποία αποτελεί μέρος του σχεδίου αξιολόγησης του προγράμματος «Πορτογαλία 2020», αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα των συστημάτων ανταμοιβής με βάση την αποδοτικότητα κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο. Επιπλέον, παρουσιάζει τη συμβολή τους στις θετικές εξελίξεις για τις εταιρίες που υποστηρίζονται σε τομείς όπως οι επενδύσεις, οι επαγγελματικές δεξιότητες για το ανθρώπινο δυναμικό, η καινοτομία, η διεθνοποίηση και η επιχειρηματική ανταγωνιστικότητα. Υπογραμμίζει επίσης τα ακόλουθα αποτελέσματα για το COMPETE 2020: μεγαλύτερες επενδύσεις στον τομέα Ε&Α των επιχειρήσεων ο αριθμός των έργων που υποβλήθηκαν για την αντιμετώπιση των σημερινών κοινωνικών προκλήσεων, ιδίως στον τομέα της δράσης για το κλίμα και η διαθεσιμότητα στο διαδίκτυο των δημόσιων υπηρεσιών για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Είναι επίσης δυνατό να προβλεφθεί ο αντίκτυπος των επιχειρηματικών έργων στη δημιουργία θέσεων εργασίας, μια αύξηση της τάξης του 77 % της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας, μια αύξηση της τάξης του 55 % του επιχειρηματικού κύκλου εργασιών και μια αύξηση της τάξης του 72 % του διεθνούς κύκλου εργασιών. Αυτοί οι αριθμοί υποδηλώνουν σαφώς μεγαλύτερη ένταση αξίας προϊόντος, αυξημένη ένταση εξαγωγών και υψηλότερη παραγωγικότητα της εργασίας. Ποιοι στρατηγικοί τομείς έχουν ήδη καθιερωθεί ως μελλοντικές προτεραιότητες στο COMPETE 2020; Οι τρέχουσες προτεραιότητες και οι στρατηγικοί τομείς εναρμονίζονται με εκείνους που θα περιλαμβάνονται στο μέλλον και αναγκαστικά θα υπόκεινται σε ψηφιακό μετασχηματισμό και θα εξαρτώνται από τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που θα φέρει η ψηφιακή οικονομία στην εθνική οικονομία. Τα υποστηριζόμενα έργα - με τη συμμετοχή εταιριών, κεντρικών κυβερνητικών υπηρεσιών και άλλων συναφών οργανισμών, όπως επιχειρηματικών ενώσεων - ανταποκρίνονται στην προϋπόθεση καινοτομίας που αποτελεί τον κεντρικό άξονα αυτού του στρατηγικού σχεδιασμού. Όπως ήδη ανέφερα, οι κοινωνικές προκλήσεις, ιδιαίτερα στον τομέα της δράσης για το κλίμα, αποτελούν επίσης προτεραιότητα στα μέσα πολιτικής του COMPETE Αν και οι περιβαλλοντικές ανησυχίες και ο δρόμος προς τη βιώσιμη ανάπτυξη αποτελούν μεγάλες προκλήσεις για την ανθρωπότητα, προσφέρουν επίσης στις επιχειρήσεις μια μεγάλη ευκαιρία, η οποία μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο σε αυτόν τον τομέα. Για αιώνες, φαινόταν ότι η οικονομική ανάπτυξη εξαρτιόταν από τη χρήση φυσικών πόρων σαν να ήταν ανεξάντλητοι. Ωστόσο, αυτό έχει οδηγήσει σε κρίση όσον αφορά τους πόρους και σε υψηλότερες τιμές. Αν δεν μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα, ιδιαίτερα στα έργα που υποστηρίζονται από το COMPETE 2020, στην πορεία θα γίνουμε μάρτυρες της εξαφάνισης του κόσμου και των οικοσυστημάτων του όπως τα γνωρίζουμε. Αυτό δεν πρέπει να συμβεί. Δεν θα πρέπει να υπάρχει οικονομική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα χωρίς ισορροπημένη χρήση των πόρων. Στις μέρες μας, η έννοια της ανταγωνιστικότητας προσεγγίζει ολοένα και περισσότερο την έννοια της βιωσιμότητας. Περιλαμβάνει ένα σύνολο άλλων εννοιών, όπως η κυκλικότητα, η αειφορία ή η βιωσιμότητα, η ψηφιοποίηση, η εξειδικευμένη και κατάλληλα αμειβόμενη απασχόληση, καθώς και η ικανοποίηση της κοινωνίας όσον αφορά τα αγαθά και τις υπηρεσίες, οι ποσότητες, οι τιμές και η ποιότητα των οποίων καθορίζονται από την καταναλωτική ζήτηση. Το να είσαι ανταγωνιστικός σημαίνει να είσαι βιώσιμος και το να είσαι βιώσιμος σημαίνει να είσαι ανταγωνιστικός! ΜΆΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ 19

20 Το POSEUR θέτει ως προτεραιότητα τη βιωσιμότητα και την κλιματική αλλαγή Η Helena Pinheiro de Azevedo, πρόεδρος της διαχειριστικής αρχής του POSEUR, μιλάει στο Panorama για το πώς η Πορτογαλία ανταποκρίνεται στην πρόκληση της βιωσιμότητας και της κλιματικής αλλαγής. Πώς εφαρμόζεται το θεματολόγιο για τη βιωσιμότητα και το κλίμα στο επιχειρησιακό πρόγραμμα για τη βιωσιμότητα και την αποτελεσματική χρήση πόρων (POSEUR) και τι αναμένεται να επιτευχθεί μέχρι το 2023; Με την υποστήριξη του Ταμείου Συνοχής, το POSEUR εξασφαλίζει ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων στους τομείς της βιωσιμότητας και του κλίματος, συμπεριλαμβανομένων των πολύ συναφών συνεισφορών στους ακόλουθους θεματικούς στόχους (ΘΣ): ΘΣ 4 - Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς ΘΣ 5 - Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης και διαχείρισης των κινδύνων και ΘΣ 6 - Διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων. Σε σχέση με το τι αναμένεται να επιτευχθεί το 2023 στις διάφορες επενδυτικές προτεραιότητες, είναι σημαντικό να τονισθεί η πολύ σημαντική συμβολή στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής μέσω διαφόρων μέτρων που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών CO 2 και άλλων αερίων του θερμοκηπίου. Ο στόχος για το 2023 είναι ετήσια μείωση που να ισοδυναμεί με τόνους CO 2. Αυτό θα προκύψει από την υποστήριξη των επενδύσεων για την ενίσχυση της ικανότητας παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια της κεντρικής δημόσιας διοίκησης, καθώς και για πιο βιώσιμη αστική κινητικότητα, μειώνοντας την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων και αυξάνοντας τη χρήση καθαρών δημόσιων μέσων μεταφοράς, μειώνοντας ταυτόχρονα τις ατομικές μηχανοκίνητες μεταφορές. Πρέπει επίσης να γίνει αναφορά στη στήριξη από το πρόγραμμα Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (CCA) και στην πρόληψη και τη διαχείριση των κινδύνων που συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με το κλίμα. Στόχος είναι να επεκταθούν τα σχέδια του CCA σε όλη την εθνική επικράτεια, να εφαρμοστούν προσαρμοστικά μέτρα και να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση του πληθυσμού, καθώς και να πραγματοποιηθούν σχετικές επενδύσεις για την προστασία 20

21 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Με την υποστήριξη του Ταμείου Συνοχής, το POSEUR εξασφαλίζει ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων στους τομείς της βιωσιμότητας και του κλίματος. των ακτών και την πρόληψη των κινδύνων που απειλούν περισσότερο το έδαφος, ιδίως των δασικών πυρκαγιών και των πλημμυρών. Μέχρι το τέλος του έργου, η επέμβαση αναμένεται να εκτείνεται σε 75 χιλιόμετρα ακτογραμμής για την προστασία των ανθρώπων και των αγαθών, φτάνοντας το 80 % του εθνικού πληθυσμού που θα επωφεληθεί από την προστασία έναντι των δασικών πυρκαγιών. Τέλος, αξίζει επίσης να σημειωθεί η υποστήριξη του POSEUR για την προστασία του περιβάλλοντος και την προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων. Αυτό περιλαμβάνει επενδύσεις σε διάφορους τομείς, με στόχο τη συμβολή στην κυκλική οικονομία με την αύξηση της ικανότητας ανακύκλωσης των αστικών αποβλήτων ( τόνοι/έτος), την ενίσχυση της ποιότητας και της βιωσιμότητας της παροχής ύδατος (βελτιωμένη παροχή ύδατος για 1,8 εκατομμύρια άτομα) και των συστημάτων αποχέτευσης λυμάτων (1,6 εκατομμύρια άτομα εξυπηρετούνται από βελτιωμένα συστήματα αποχέτευσης). Τα μέτρα αυτά αποσκοπούν επίσης στη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και στη διατήρηση των φυσικών πόρων, καθώς και στην προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων, τα οποία απειλούνται επίσης από την κλιματική αλλαγή. Ποιες είναι οι μελλοντικές προτεραιότητες που καθορίστηκαν για την Πορτογαλία σε αυτούς τους τομείς; Η βιωσιμότητα και το κλίμα είναι οι σημαντικότερες τρέχουσες και μελλοντικές εθνικές προτεραιότητες, όπως φαίνεται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα για το 2030 και στον Χάρτη Πορείας για Ουδέτερο Ισοζύγιο Διοξειδίου του Άνθρακα για το Αυτά τα στρατηγικά εθνικά έγγραφα, τα οποία εγκρίθηκαν το 2019, καθόρισαν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης, με κεντρικό, στρατηγικό στόχο την επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου διοξειδίου του άνθρακα στην Πορτογαλία έως το Αυτό περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μέτρα που στοχεύουν στην απεξάρτηση της ηλεκτρικής παραγωγής από τον άνθρακα, στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης σε όλους τους τομείς της οικονομίας, στην αποκέντρωση της παραγωγής ενέργειας, στην απεξάρτηση του τομέα κατοικίας και του δημόσιου τομέα από τον άνθρακα και, τέλος, στην απεξάρτηση της κινητικότητας από τον άνθρακα και στην ενίσχυση των δημόσιων μεταφορών. Πρέπει επίσης να ληφθεί επείγουσα δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας και της προσαρμοστικής ικανότητας σε κινδύνους και καταστροφές που συνδέονται με το κλίμα, της ενσωμάτωσης μέτρων για την κλιματική αλλαγή στις εθνικές πολιτικές, στρατηγικές και στον σχεδιασμό, της βελτίωσης της εκπαίδευσης, της ευαισθητοποίησης και της ικανότητας των πολιτών και των θεσμών όσον αφορά μέτρα μετριασμού, προσαρμογής, μείωσης των επιπτώσεων και έγκαιρης προειδοποίησης σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Στο πλαίσιο της χρηματοδότησης της Πολιτικής Συνοχής για την Πορτογαλία κατά την περίοδο , η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ορίζει επίσης στους στρατηγικούς στόχους 2 τη συνέχεια και την εμβάθυνση της στήριξης για τη βιωσιμότητα και το κλίμα. Αυτό έχει ως γενικό στόχο τη συμβολή σε μια Ευρώπη πιο πράσινη και με χαμηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και τη μετάβαση στην καθαρή και δίκαιη ενέργεια, στις πράσινες και μπλε επενδύσεις, στην κυκλική οικονομία, καθώς και στην προσαρμογή στις αλλαγές και την πρόληψη των κινδύνων. ΜΆΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ: 21

22 Η ΜΟΝΆΔΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΊΑΣ ΛΥΜΆΤΩΝ FARO-OLHÃO ΚΑΙ ΤΟ ΣΎΣΤΗΜΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑΣ ΑΝΑΒΑΤΟΡΊΟΥ OLHÃO Αυτό το έργο θα αναπτύξει νέες υποδομές αποχέτευσης στην περιοχή, συμβάλλοντας στον μετριασμό σημαντικών περιβαλλοντικών προβλημάτων και στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής και της υγείας του ντόπιου πληθυσμού. Το Ταμείο Συνοχής θα συνεισφέρει 18,5 εκατομμύρια EUR από τη συνολική επένδυση ύψους 21,8 εκατομμυρίων EUR σύμφωνα με την οδηγία 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της (σχετικά με την επεξεργασία των αστικών λυμάτων). Το έργο στόχο έχει την αναβάθμιση του βασικού συστήματος αποχέτευσης της περιφέρειας Algarve δημιουργώντας τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων και της κατάστασης των υφιστάμενων υδάτινων πόρων. Επιπλέον, τα έργα θα συμβάλουν στην προστασία της βιοποικιλότητας του Εθνικού Πάρκου Ria Formosa, τονώνοντας έτσι την οικονομία της περιφέρειας, που βασίζεται κατά κύριο λόγο στον τουρισμό. Παρομοίως, η ποιότητα των παραλιών και των υδάτων κολύμβησης, των περιφερειακών προϊόντων της, καθώς και των ιχθυοπροϊόντων από το Ria Formosa επίσης θα επωφεληθούν. Στα έργα περιλαμβάνεται η κατασκευή των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αστικών λυμάτων με τις πιο σύγχρονες τεχνικές βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων. Με την ολοκλήρωση της επένδυσης, το έργο είναι επί του παρόντος στη φάση δοκιμών και έναρξης λειτουργίας. ΕΠΈΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΉΣ ΜΟΝΆΔΑΣ CALHETA Το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Νήσου Μαδέιρα είναι απομονωμένο και μικρό, και η ποσότητα ανανεώσιμης ενέργειας που παράγεται κατά τη διάρκεια των ωρών μικρότερης ζήτησης, ιδίως τη νύχτα, δεν μπορεί να εξαχθεί ή να αποθηκευτεί και έτσι πάει χαμένη. Το έργο Επέκταση της Υδροηλεκτρικής Μονάδας Calheta έχει στόχο όχι μόνο να αυξήσει την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας στη νέα εγκατάσταση, αλλά και να δημιουργήσει επίσης υποδομές για την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας. Το σύστημα περιλαμβάνει την παραγωγή ηλεκτρική ενέργειας και τη συλλογή, αποθήκευση και άντληση υδάτων. Ο στόχος είναι η ενίσχυση της ικανότητας της δεξαμενής και η χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με περιοδική παροχή (όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια). Αυτό, με τη σειρά του, θα συμβάλλει στη μείωση της παραγωγής ενέργειας από ορυκτές πηγές, ενισχύοντας τη σταθερότητα του συστήματος ηλεκτρισμού και καθιστώντας την παροχή ηλεκτρισμού του νησιού πιο αξιόπιστη. Πέρα από την αύξηση της δυνατότητας παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας της περιφέρειας, το έργο αυτό θα συμβάλλει επίσης στη μείωση της εξάρτησης της Μαδέιρα από ορυκτά καύσιμα και κατά συνέπεια στη μείωση των εκπομπών CO 2 μέχρι το 2020, σύμφωνα με τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς στόχους. Αυτό είναι τεράστιο έργο που υποστηρίζεται από επένδυση ύψους 45 εκατομμυρίων EUR από το Ταμείο Συνοχής. Τα έργα είναι επί του παρόντος σε προχωρημένο στάδιο, και η λειτουργία αναμένεται να ξεκινήσεις στις αρχές του

23 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 ΒΥΘΟΚΌΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΈΦΥΡΑΣ COIMBRA/ΦΡΆΓΜΑΤΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΉΣ ΚΑΙ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΊΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΞΙΆΣ ΌΧΘΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΎ MONDEGO ΜΕΤΑΞΎ ΤΗΣ ΓΈΦΥΡΑΣ SANTA CLARA ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΈΦΥΡΑΣ COIMBRA/ΦΡΆΓΜΑΤΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΉΣ Η κλιματική αλλαγή έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον ετήσιο κύκλο βροχόπτωσης της Πορτογαλίας, με περιόδους ξηρασίας και έντονης βροχόπτωσης, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ακραίων φαινομένων καθίζησης. Η πόλη Coimbra επηρεάζεται περιοδικά από πλημμύρες στον Ποταμό Mondego, ιδίως από αυτές που σημειώθηκαν τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η ροή του ποταμού έφτασε σε πρωτοφανή επίπεδα, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών αλλά και δημόσιες και ιδιωτικές περιουσίες, ιδίως την ιστορική κληρονομιά της πόλης. Μετά την οδηγία 2007/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας) αλλά και την ταυτοποίηση 22 περιοχών που είναι εκτεθειμένες σε σοβαρή πλημμύρα στο «Σύστημα πληροφοριών σχετικά με τα ύδατα για την Ευρώπη - WISE», ολοκληρώθηκαν τα σχέδια διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας, καθορίζοντας τα διαρθρωτικά μέτρα που θα εφαρμοστούν για τις πλημμύρες. Ένα τέτοιο μέτρο για τον Ποταμό Mondego αφορούσε τη βυθοκόρηση της Γέφυρας Coimbra/Φράγματος Δεξαμενής. Ως αποτέλεσμα, εγκρίθηκε η χρηματοδότηση για τη Γέφυρα Coimbra/Φράγμα Δεξαμενής: από μια προβλεπόμενη συνολική επένδυση 12 εκατομμυρίων EUR, τα 10,1 εκατομμύρια EUR θα προέλθουν από το Ταμείο Συνοχής. Αυτό το έργο στοχεύει να βελτιώσει τις υδροδυναμικές συνθήκες κατακράτησης και να δημιουργήσει μεγαλύτερη στήλη ύδατος στον Ποταμό Mondego. Αυτό θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην πρόληψη ή στον μετριασμό των πλημμυρών στην πόλη Coimbra και στη γύρω περιοχή. Τα έργα αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι τα τέλη του

24 GREEN URBAN LIVING Με υποστήριξη από το COMPETE 2020, το έργο Green Urban Living στόχο έχει να αναπτύξει νέα οικολογικά συστήματα οροφής και πρόσοψης που κατασκευάζονται από επεκτεινόμενο συσσωμάτωμα φελλού. Ο στόχος ήταν η ενίσχυση της βιωσιμότητας, η διατήρηση των πόρων, η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και ο μετριασμός ορισμένων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε αστικές περιοχές. Το έργο, που συγχρηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο του Συστήματος Ανταμοιβής με βάση την Αποδοτικότητα Ε&ΑΕ, έλαβε επένδυση ύψους περίπου EUR, με το ΕΤΠΑ να παρέχει περίπου EUR. Ο επικεφαλής έργου Carlos Oliveira e Silva τόνισε ότι η συνεισφορά από το COMPETE 2020 ήταν θεμελιώδους σημασίας για την παροχή των απαραίτητων πόρων για έρευνα, εργαστηριακές δοκιμές, εξοπλισμό και πρωτότυπα για πραγματικές δοκιμές και όλοι συνέβαλαν στην επιτυχή ολοκλήρωση του έργου. NANOCLEANLEATHER Το έργο Nanocleanleather σκοπό είχε να αναπτύξει δέρμα με αντιρρυπαντικές ιδιότητες (κατά των λεκέδων και εύκολο καθάρισμα) και αυτοκάθαρσης (φωτοκαταλυτική αποδόμηση ρύπων στην επιφάνεια του δέρματος) για την αυτοκινητοβιομηχανία (πιο συγκεκριμένα για καλύμματα καθισμάτων, τροχούς οδήγησης, πίνακες οργάνων και πλαίσια πορτών) με τη χρήση προσμείξεων νανομετρικής δομής. Αφενός, το έργο είχε στόχο την ικανοποίηση της πιεστικής ανάγκης της βυρσοδεψίας για βελτιωμένα προϊόντα καθαρισμού δερμάτων, με ενισχυμένη απόδοση και διάρκεια τα οποία παράλληλα διατηρούν φυσική εμφάνιση. Από την άλλη, ακολουθώντας τη γραμμή του χορηγού της, Couro Azul (Μπλε Δέρμα), η ομάδα του έργου εστίασε στην προμήθεια υλικών για τον τομέα των σιδηροδρόμων και της αεροπλοΐας, όπου οι εν λόγω ιδιότητες είναι ακόμα πιο σημαντικές, δεδομένης της συχνότητας του καθαρισμού και των πιεστικότερων χρονοδιαγραμμάτων που υπάρχουν επί του παρόντος στην αυτοκινητοβιομηχανία. Το έργο NanoCleanLeather συγχρηματοδοτήθηκε από το COMPETE 2020 στο πλαίσιο του Συστήματος Ανταμοιβής με βάση την Αποδοτικότητα E&AE στον τομέα της από κοινού προώθησης. Από τη συνολική επένδυση EUR, τα EUR προήλθαν από την υποστήριξη του ΕΤΠΑ. 24

25 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 AORP PORTUGUESE JEWELLERY NEWBORN Ο κύριος στόχος του έργου ήταν η εδραίωση της δυνατότητας εξαγωγής της παραγωγής κοσμημάτων της Πορτογαλίας και η αύξηση της προβολής της στην παγκόσμια αγορά. Η AORP Ένωση Κοσμηματοποιών και Ωρολογοποιών της Πορτογαλίας δημιούργησε την εμπορική επωνυμία Portuguese Jewellery Newborn για την προώθηση των νεότερων ταλέντων στην εθνική παραγωγή κοσμημάτων. Η κεντρική ιδέα είναι η επανεφεύρεση του παραδοσιακού τομέα κάτω από την ομπρέλα μιας μοναδικής εμπορικής επωνυμίας που αντιπροσωπεύει τη δημιουργικότητα και το έργο νέων εθνικών σχεδιαστών. Οι ευκαιρίες που παρουσιάστηκαν οδήγησαν τους Πορτογάλους κοσμηματοποιούς να σχεδιάσουν εκπληκτικά κομμάτια και νέους δημιουργούς (Newborn) και παραδοσιακές εταιρείες να αναπτύξουν καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα, βρίσκοντας έτσι τους κατάλληλους τρόπους να αναβαθμίσουν τον τομέα σε υψηλότερα επίπεδα. Η επένδυση στο έργο που συγχρηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο του Συστήματος Υποστήριξης Συλλογικών Πρωτοβουλιών, ήταν περίπου EUR, εκ των οποίων περίπου τα EUR χρηματοδοτήθηκαν από το ΕΤΠΑ. R4TEXTILES Το έργο R4Textiles που ανέπτυξε την εμπορική επωνυμία υφάσματος Tenowa έθεσε σε προτεραιότητα μια στρατηγική έρευνας που οδήγησε στην υιοθέτηση βιώσιμων πολιτικών για μείωση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου. Στο τρέχον πλαίσιο της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, η Riopele-Tëxteis SA, μία από τις παλαιότερες εταιρείες κλωστοϋφαντουργίας της Πορτογαλίας, δεσμεύτηκε σε μια ερευνητική στρατηγική και σε βιώσιμες πολιτικές για τη μείωση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου. Το έργο βασίστηκε στην ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση υφασμάτων, αποβλήτων αγροτικών τροφίμων και άλλων υποπροϊόντων από γεωγραφικά κοντινές βιομηχανίες αγροτικών τροφίμων. Στο πλαίσιο του σήματος Rebirth of Textiles, το Tenowa είναι το εμπορικό σήμα της Riopele για όλα τα προϊόντα που αναπτύσσονται από αυτό το έργο. Στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, το R4Textiles συγχρηματοδοτήθηκε από το COMPETE 2020 στο πλαίσιο του Συστήματος Ανταμοιβής με βάση την Αποδοτικότητα στον τομέα Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (Ε&ΤΑ), και ήταν επιλέξιμο για επένδυση ύψους περίπου EUR, εκ των οποίων τα EUR παρασχέθηκαν από το ΕΤΠΑ. 25

26 ΜΕ ΔΙΚΑ ΣΑΣ ΛΟΓΙΑ ΤΟ PANORAMA δέχεται με χαρά κάθε δική σας συμβολή! Η στήλη «Με Δικά σας Λόγια» είναι η ενότητα του Panorama όπου οι ενδιαφερόμενοι φορείς σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο μιλούν για τα επιτεύγματά τους κατά την περίοδο και εκφράζουν τις απόψεις τους για τις συνεχείς και κρίσιμες συζητήσεις σχετικά με την πολιτική συνοχής μετά το Το Panorama δέχεται με χαρά κάθε δική σας συμβολή, στη γλώσσα σας, την οποία ενδέχεται να δημοσιεύσουμε σε μελλοντικά τεύχη. Επικοινωνήστε μαζί μας στο για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με κατευθυντήριες οδηγίες και προθεσμίες. Κυκλική οικονομία για την περιφέρεια της Λισαβόνας και της Κοιλάδας του Τάγου Το 2015, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε μια δέσμη μέτρων για να βοηθήσει κάθε κράτος μέλος κατά τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία και παράλληλα να τονώσει την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα, τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Teresa Almeida Πρόεδρος, Περιφερειακή Ανάπτυξη, Κυκλική Οικονομία, καινοτομία, ανταγωνιστικότητα και συνεργασία Σε αυτό το πλαίσιο, το 2018, η Πορτογαλία ενέκρινε το Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία (PAEC) που χωρίζεται σε πολλές δράσεις πιο συγκεκριμένα στην προετοιμασία των Περιφερειακών Θεματολογίων για την Κυκλική Οικονομία που θα καταρτιστούν από κάθε μία από τις πέντε Επιτροπές Περιφερειακού Συντονισμού και Ανάπτυξης. Η στρατηγική που παρουσιάστηκε στο Περιφερειακό Θεματολόγιο για την Κυκλική Οικονομία της Περιφέρειας της Λισαβόνας και της Κοιλάδας του Τάγου (AREC-RLVT), που καταρτίστηκε από την Επιτροπή Περιφερειακού Συντονισμού και Ανάπτυξης, επωφελήθηκε από εσωτερικές, τομεακές και περιφερειακές μελέτες μεταβολισμού που υποδείκνυαν εναλλακτικές, λύσεις και προτεραιότητες. Το AREC-RLVT είναι ένα εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού με στόχο την ένταξη των αρχών της κυκλικής οικονομίας στις περιφερειακές επιχειρήσεις και στην κλωστοϋφαντουργία, στη λειτουργία των πόλεων και των αστικών κέντρων και στην προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης. Ήταν το σημείο εκκίνησης για διαδικασίες διάδοσης και προώθησης, σύμφωνα με τη δομή του προγράμματος PAEC. Η εν λόγω διαδικασία έχει δημιουργήσει μια νέα προσέγγιση με βάση τη ροή όσον αφορά την εδαφική διάγνωση και έχει συμβάλει στην προετοιμασία του επόμενου πλαισίου κοινοτικής υποστήριξης. Με την ένταξη της κυκλικής οικονομίας στην ανάπτυξη των περιφερειακών δημόσιων πολιτικών, το CCDR LVT προσπαθεί να διασφαλίσει την εγκατάλειψη της γραμμικής οικονομίας ως τρόπο πρόληψης και προετοιμασίας για ορισμένες διαρθρωτικές προκλήσεις κατά την περίοδο Αυτές είναι, μεταξύ άλλων, η κλιματική αλλαγή, η τεχνολογική ένταξη, τα δημογραφικά ζητήματα και η έλλειψη πόρων. ΜΆΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ 26

27 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Πώς χρηματοδοτικά μέσα μετοχικού κεφαλαίου δίνουν ώθηση στην περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη Παρόλο που η Ευρώπη παράγει μεγάλο όγκο υψηλής ποιότητας ερευνών, για κάποιο λόγο όλη αυτή η γνώση δεν μεταφράζεται σε προϊόντα και υπηρεσίες για οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Αυτό το μέσο είναι ένα ταμείο συνεπενδύσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που υποστηρίζει εταιρείες υψηλού κινδύνου κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων λειτουργίας. Η παρουσία δημόσιων κονδυλίων χαμηλώνει τον κίνδυνο για επιχειρηματικούς αγγέλους και ενθαρρύνει περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις. Παρόλο που η Ευρώπη διαθέτει ορισμένα από τα καλύτερα και πιο καινοτόμα μυαλά του κόσμου, υστερούμε συγκριτικά με την Κίνα και τις ΗΠΑ όσον αφορά την επιτυχία των νεοφυών και ιδίως των επεκτεινόμενων επιχειρήσεων. Παραδοσιακά, οι νεοφυείς επιχειρήσεις βρίσκουν τα κεφάλαιά τους από «οικογένεια, φίλους και αφελείς» πριν βρουν ένα (ή περισσότερα) άτομο με καθαρά περιουσιακά στοιχεία μεγάλης αξίας που τους παρέχει «αγγελικό κεφάλαιο» έτσι ώστε να επιβιώσουν κατά τα πρώτα στάδια λειτουργίας της επιχείρησης. Αυτοί οι επιχειρηματικοί άγγελοι προσφέρουν την υποστήριξη και την εμπειρογνωμοσύνη τους (και τα χρήματά τους) ως αντάλλαγμα για μετοχικό κεφάλαιο. Αλλά οι επιχειρηματικοί άγγελοι παίρνουν μεγάλο ρίσκο σε αυτά τα σενάρια, και συχνά έχουν μεγάλες απώλειες. Οι δημόσιοι φορείς μπορούν να λειτουργούν σαν μαξιλαράκι ασφαλείας για τον χρηματοπιστωτικό κίνδυνο που μπορεί να αντιμετωπίζουν οι επιχειρηματικοί άγγελοι, και να ενισχύουν την επένδυση των επιχειρηματικών αγγέλων, χάρη σε χρηματοδοτικά μέσα με βάση μετοχικό κεφάλαιο που παρέχονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ωστόσο, πολλές διαχειριστικές αρχές βλέπουν το χρηματοδοτικό μέσο μετοχικού κεφαλαίο και τρομάζουν. Εξάλλου, μπορεί να επενδύεις μεταξύ 40 και 50 εκατομμύρια EUR σε 20 με 30 εταιρείες, εκ των οποίων 7 ή 8 θα τα πάνε αρκετά καλά, 2 ή 3 θα τα πάνε πολύ καλά και ίσως μία θα τα πάει εξαιρετικά καλά, αλλά οι υπόλοιπες θα πέσουν έξω, ορισμένες φορές κηρύσσοντας πτώχευση. Για έναν δημόσιο φορέα, αυτό αντιστοιχεί σε πολλά χρήματα φορολογούμενων που θεωρητικά πάνε χαμένα. Αλλά αυτό που συχνά δεν συνειδητοποιούν οι διαχειριστικές αρχές είναι ότι το γεγονός ότι κάποιες εταιρείες σε ολόκληρη την περιφερειακή οικονομία θα επεκταθούν τόσο πολύ δικαιολογεί απόλυτα τις απώλειες που θα προκύψουν. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, μόνο το 6 % των εταιρειών υψηλού επιπέδου ανάπτυξης παρήγαγαν το ήμισυ της ανάπτυξης της απασχόλησης του Ηνωμένου Βασιλείου από το 2002 μέχρι το Αυτές οι εταιρείες δεν ήταν η συνηθισμένη μικρή επιχείρηση ήταν νεοφυείς επιχειρήσεις με υψηλό επίπεδο γνώσεων και υψηλό κίνδυνο που πέτυχαν. Παρομοίως, μια μελέτη από το Ίδρυμα Kauffman στις ΗΠΑ αποδεικνύει ότι το 1 % των εταιρειών υψηλού επιπέδου ανάπτυξης με τις κορυφαίες αποδόσεις παράγει το 10 % των άμεσων νέων θέσεων Luigi Amati Γενικός Διευθυντής του Ομίλου META και Πρόεδρος του Business Angels Europe εργασίας και το 40 % των έμμεσων νέων θέσεων εργασίας. Επομένως, δεν πρόκειται για πολιτικές ενδιαφερουσών νεοφυών επιχειρήσεων αλλά για δημιουργία θέσεων εργασίας και πλούτου! Ένα χρηματοδοτικό μέσο είναι συμφέρον για όλους. Θα καταστήσει δυνατό για τις νεοφυείς επιχειρήσεις να λάβουν εξειδικευμένες συμβουλές από έμπειρους επενδυτικούς αγγέλους σε συνδυασμό με χρηματοπιστωτική υποστήριξη από τα πρώτα στάδια λειτουργίας τους. Θα αναπτύξει ένα δίκτυο επιχειρηματικών αγγέλων και άλλων επενδυτών στα πρώτα στάδια με τους οποίους θα μπορεί κανείς να έρθει σε επαφή για μελλοντικά χρηματοδοτικά μέσα και πρωτοβουλίες επιχειρηματικού κεφαλαίου. Και, όταν η επόμενη εταιρεία 100 εκατομμυρίων EUR ή ακόμα καλύτερα, ένας μονόκερως ανακαλυφθεί, θα φέρει επιτυχία, θέσεις εργασίας και οικονομική ανάπτυξη στην τοπική κοινότητα. 27

28 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΡΓΩΝ Επισκόπηση των πιο σημαντικών στιγμών στην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων 2019 Η 17 η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων έσπασε κάθε ρεκόρ συμμετοχής με πάνω από συμμετέχοντες και περίπου 400 επιλεγμένους εταίρους, συμπεριλαμβανομένων 21 υπηρεσιών της Επιτροπής. Περίπου 400 εργαστήρια, συζητήσεις, εκθέσεις και ευκαιρίες δικτύωσης πραγματοποιήθηκαν για τη διερεύνηση και την ανταλλαγή των βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τον τρόπο που οι περιφέρειες και οι πόλεις μπορούν να συνεργαστούν για ισχυρότερη Πολιτική Συνοχής. Ξεκινάμε πλέον τις προετοιμασίες για την επόμενη Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων που θα πραγματοποιηθεί από τις 12 μέχρι τις 15 Οκτωβρίου 2020 (σημειώστε την ημερομηνία!). Ανυπομονούμε να σας υποδεχτούμε και πάλι όλους του χρόνου! Agora Village Σε μια πολύ βιώσιμη ατμόσφαιρα και περιβάλλον, το Agora Village ήταν ο κεντρικός κόμβος για δικτύωση, προσφέροντας στους επισκέπτες τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε διάφορα εργαστήρια σε ειδικούς χώρους με εγκαταστάσεις σιωπηλής ντίσκο που καθιστούσε δυνατό για τους συμμετέχοντες να ακούν τις παρουσιάσεις με τα ακουστικά τους χωρίς να ενοχλούν τους υπόλοιπους. Ο εκθεσιακός χώρος Agora καλωσόρισε επίσης 42 εκθέτες και 11 περιφέρειες που παρουσίασαν μια γεύση των περιφερειών τους. Οι στιγμές χαρά στο Agora Village έδωσαν νόημα στην έννοια της Ενωμένης Ευρώπης. 28

29 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Μου άρεσε ο χώρος και η δυνατότητα δικτύωσης. Ήταν τέλεια, ευχαριστώ για την ευκαιρία συμμετοχής. Χαίρομαι που παρευρέθηκα σε μια τόσο όμορφη εκδήλωση! 29

30 Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, ένας αριθμός ρεκόρ συμμετεχόντων από 70 χώρες είχαν πολλές ευκαιρίες να συμμετέχουν σε διάφορα εργαστήρια, συζητήσεις, εκθέσεις και να δικτυωθούν. Ο Karl Karl-Heinz Lambertz, Πρόεδρος της Επιτροπής Περιφερειών με τον Younous Omarjee, Πρόεδρο της Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Περιφερειακή Ανάπτυξη προωθεί τη Συμμαχία Συνοχής Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων ξεκίνησε με μια πολιτική συζήτηση υψηλού επιπέδου με τίτλο «Περιφέρειες και πόλεις, πυλώνες του μέλλοντος της ΕΕ» Στις εκδηλώσεις συμμετείχαν 100 Νεαροί Εκλεγμένοι Πολιτικοί που αντιπροσωπεύουν τοπικές και περιφερειακές αρχές από 26 κράτη μέλη Στο Urban Living Lab Playground: The Co-Creation Game, ζητήθηκε από τους παίχτες να αφηγηθούν μια ιστορία για μια πρόκληση που σχετίζεται με το κλίμα Το έργο BoerenBruxselPaysans βοηθά να καταστούν προσβάσιμα τοπικά, υγιεινά και ποιοτικά τρόφιμα σε όλους τους κατοίκους των Βρυξελλών 30

31 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Διάλογος με τους Πολίτες Πέρα από τις πιο συνηθισμένες εκδηλώσεις, φέτος η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων άνοιξε τις πόρτες της σε πολίτες μέσω ενός εργαστηρίου και συζήτησης. Το αποτέλεσμα ήταν ένας έντονος διάλογος περίπου 100 νεαρών πολιτών για ζητήματα της ΕΕ όπως Μια Ευρώπη πιο Κοντά στους Πολίτες, Το Μέλλον της Ευρώπης και ο Ρόλος των Περιφερειών και των Πόλεων, Μια πιο Πράσινη Ευρώπη και Μια Πιο Έξυπνη Ευρώπη. Το πρόγραμμα για τα μέσα ενημέρωσης Παρόλο που ήταν δύσκολο να σπάσουμε τον αριθμό ρεκόρ των άρθρων που δημοσιεύτηκαν πέρσι, το πρόγραμμα για τα μέσα ενημέρωσης του 2019 έδωσε έμφαση στη συνέχεια της παρουσίαση των επιτευγμάτων των επενδύσεων της Πολιτικής Συνοχής σε όλη την ΕΕ. Τα 36 άρθρα που δημοσιεύτηκαν παρείχαν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις προετοιμασίες για τον προϋπολογισμό μετά το 2020 και έδωσαν στους συμμετέχοντες του προγράμματος την ευκαιρία να συνομιλήσουν με το νέο Σώμα Επιτρόπων. Τελετή απονομής του βραβείου Megalizzi-Niedzielski για επίδοξους δημοσιογράφους 31

32 Τελετή απονομής βραβείων REGIOSTARS Όπως κάθε χρόνο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβράβευσε τα πέντε έργα που χρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ και επέδειξαν την αριστεία και τις νέες προσεγγίσεις στην περιφερειακή ανάπτυξη. Για την πρώτη κατηγορία, «Προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού» το βραβείο κέρδισε το Energy Cells GR, ένα έργο διασυνοριακής συνεργασίας στο οποίο συμμετείχε η Γερμανία, το Βέλγιο, η Γαλλία και το Λουξεμβούργο, για τη βιώσιμη κατανάλωση ενέργειας και την καινοτόμο παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας. Η εταιρεία CobBauge από το Ηνωμένο Βασίλειο έλαβε το βραβείο για τη «Σύνδεση του πράσινου, του μπλε και του γκρι» (2 η κατηγορία), για την ανάπτυξη υλικού τοιχοποιίας από χώμα και ίνες. Το βραβείο για την «Καταπολέμηση των ανισοτήτων και της φτώχειας» (3 η κατηγορία) απονεμήθηκε στο έργο Good Support από την Πολωνία, μια διαδικτυακή πλατφόρμα που συνδέει τους κατοίκους της περιοχής Zachodniopomorskie με τις τοπικές κοινωνικές υπηρεσίες. Το Climate Active Neighbourhoods (CAN), ένα έργο κοινής προσπάθειας από το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, κέρδισε το βραβείο της 4 ης κατηγορίας, «Οικοδόμηση πόλεων ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή». Το έργο προωθεί τοπικές στρατηγικές για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης για νοικοκυριά σε υποβαθμισμένες αστικές περιοχές. Το βραβείο για την 5η κατηγορία, «Εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών υγείας», απονεμήθηκε στο έργο Orsi Academy από το Βέλγιο, ένα κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης και εξειδίκευσης στον τομέα νέων τεχνικών στην ελάχιστα επεμβατική χειρουργική και τη ρομποτική χειρουργική. Και τέλος, το βραβείο του κοινού απονεμήθηκε στο έργο CityWalk από το Πρόγραμμα Interreg για τον Δούναβη, που βοηθάει τις πόλεις στην περιοχή του Δούναβη να γίνουν πιο προσιτές για τους πεζούς. ΜΆΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ 32

33 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 [ΣΥΝΤΟΜΑ] ΝΕΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΏΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΘΉ ΔΙΑΚΥΒΈΡΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΣΥΝΟΧΉΣ ΔΙΑΜΌΡΦΩΣΗ ΕΝΌΣ ΒΙΏΣΙΜΟΥ ΑΣΤΙΚΟΎ ΜΈΛΛΟΝΤΟΣ Στις πολιτικές κατευθυντήριες οδηγίες της προς τη νέα Επιτροπή, η Πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξέφρασε τη θέλησή της οι Ευρωπαίοι πολίτες να διαδραματίσουν κεντρικό και ενεργό μέρος στη διαμόρφωση του μέλλοντος της Ένωσής μας. Η σημασία της μεγαλύτερης συμμετοχής των πολιτών έχει αναγνωριστεί και ενισχυθεί στη Συνθήκη της Λισαβόνας με την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών και σε ορισμένα έγγραφα και πολιτικές διακηρύξεις, όπως η συνεισφορά της Επιτροπής στη Διακήρυξη του Σιμπίου για μια «νέα στρατηγική ατζέντα για την ΕΕ ». Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, η Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης διοργανώνει ένα συνέδριο για τη συμμετοχή των πολιτών και της κοινωνίας των πολιτών στην Πολιτική Συνοχής. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί υπό την πολιτική ηγεσία και με τη συμμετοχή της Επιτρόπου αρμόδιας για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις Elisa Ferreira. Θα εστιάσει στον τρόπο διασφάλισης στενότερης συνεργασίας με τους πολίτες και την κοινωνία των πολιτών στη διακυβέρνηση και την υλοποίηση της Πολιτικής Συνοχής, καθώς και στη διαχείριση ειδικών κονδυλίων της ΕΕ. Μέσω πιο ενεργού συμμετοχής των πολιτών, οι θεσμοί θα γίνουν ακόμα πιο διαφανείς και υπόλογοι, ενώ οι επενδύσεις θα επιφέρουν ολοένα και περισσότερα και μεγαλύτερα πρακτικά αποτελέσματα. ΜΆΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ citizens_good_governance Η Πολιτική Συνοχής βρίσκεται στο επίκεντρο της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης στην Ευρώπη. Περίπου 115 δισεκατομμύρια EUR δαπανώνται σε πόλεις, εκ των οποίων 17 δισεκατομμύρια EUR χρησιμοποιούνται τοπικά μέσω ολοκληρωμένων στρατηγικών αστικής ανάπτυξης υπό την άμεση διαχείριση των αστικών αρχών. Για τον επόμενο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, μετά το 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μια ισχυρότερη αστική διάσταση διαθέτοντας το 6 % του συνολικού προϋπολογισμού για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης ανά κράτος μέλος για βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Η πρόταση θεσπίζει επίσης έναν στόχο πολιτικής «Η Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες» και μια νέα Ευρωπαϊκή Αστική Πρωτοβουλία αναγνωρίζοντας ότι η αστική διάσταση της Πολιτικής Συνοχής βασίζεται σε στρατηγική πολυεπίπεδη συνεργασία με τοπικές αρχές και την κοινωνία των πολιτών. Για αυτόν τον λόγο, 53 αστικά έργα έχουν επιλεχθεί να εκτεθούν στο επερχόμενο Φόρουμ για τις Πόλεις του 2020 που θα διεξαχθεί από τις 30 μέχρι τις 31 Ιανουαρίου στο Πόρτο της Πορτογαλίας. Αυτή η Έκθεση Παραδειγμάτων Καλών Αστικών Έργων παρουσιάζει πρακτικά τι προσφέρει η Πολιτική Συνοχής στους Ευρωπαίους πολίτες. Δίνει παραδείγματα σχετικά με το τι επιτυγχάνουν οι πόλεις καθώς και τη μεγάλη σημασία μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης και της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης για τη χάραξη πολιτικής. Επιπλέον, οι αστικές πρακτικές που παρουσιάζονται υποδεικνύουν τα έργα που η Επιτροπή προσδοκά να χρηματοδοτήσει στο μέλλον. Οι ορθές πρακτικές προέρχονται από προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την Πολιτική Συνοχής: το URBACT, τις Αστικές Καινοτόμες Δράσεις και αστικά έργα που χρηματοδοτούνται μέσω των κύριων προγραμμάτων. ΜΆΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ 33

34 ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΑ ΜΈΣΑ ΕΝΗΜΈΡΩΣΗΣ YOUTH4REGIONS Ακολουθούν δύο ακόμα άρθρα που υποβλήθηκαν από νεαρούς δημοσιογράφους που συμμετείχαν στον διαγωνισμό ιστολογίου YOUTH4REGIONS. Το πρόγραμμα για σπουδαστές δημοσιογραφίας Youth4Regions υποστηρίζει την ανάπτυξη της επόμενης γενιάς δημοσιογράφων ειδικευμένων στην περιφερειακή πολιτική. Ενθαρρύνει αυτούς τους νεαρούς Ευρωπαίους να επικοινωνούν σχετικά με έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Ávila, ένα παράδειγμα προς μίμηση για το μέλλον Το 1912, ο ποιητής Antonio Machado χαρακτήρισε την Καστίλη άγονη γη με συντηρητικές απόψεις πολύ στενά συνδεδεμένες με τα έθιμά της, μια εικόνα για την περιφέρεια της Καστίλης και Λεόν που υπάρχει και στις μέρες μας. Ωστόσο, η Ávila, που αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους εκπροσώπους του παραδοσιακού χαρακτήρα της Καστίλης, έχει ανατρέψει αυτήν την εικόνα, και έχει εξελιχθεί σε παράδειγμα εκσυγχρονισμού και προόδου για άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Η πόλη Ávila, Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από το 1985, αποτελεί τουριστικό προορισμό με περίοπτη θέση στην ισπανική επικράτεια. Απέχει μία ώρα μόλις από τη Μαδρίτη και ένας μεγάλος αριθμός τουριστών επισκέπτονται την κωμόπολη της περιφέρειας Καστίλης και Λεόν για να θαυμάσουν τα μεσαιωνικά τείχη της, που είναι από τα πιο καλά διατηρημένα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η Ávila έχει συναρπάσει ορισμένες από τις πιο διάσημες προσωπικότητες των τεχνών του 20 ου αιώνα, όπως τον συγγραφέα Έρνεστ Χέμινγουεϊ και τον κινηματογραφιστή Όρσον Γουέλς. Το έργο Smart Heritage City (SHCity), που ξεκίνησε το 2016 στο πλαίσιο του προγράμματος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) Interreg V Sudoe, έχει αναπτύξει με επιτυχία μια τεχνολογική πλατφόρμα σε αυτήν την πόλη που διευκολύνει τη διαχείριση και την προστασία ιστορικών μνημείων και συμβάλλει στην ανάκαμψη της τουριστικής βιομηχανίας. Για την υλοποίηση αυτού του έργου, ήταν απαραίτητο να γεφυρωθεί το τεράστιο ψηφιακό χάσμα της αυτόνομης κοινότητας της Καστίλης και Λεόν συγκριτικά με άλλες περιφέρειες της Ισπανίας. Για την επίλυση αυτού του προβλήματος το 2017, αυξήθηκε η κάλυψη σε όλη αυτήν την επικράτεια κατά 5 %, προς όφελος κατοίκων στην περιφέρεια. Οι επιχορηγήσεις για την επέκταση της ευρυζωνικής σύνδεσης, που συγχρηματοδοτήθηκαν από κρατικά κονδύλια και κονδύλια από το ΕΤΠΑ της ΕΕ, περιλάμβαναν επιδοτήσεις ύψους περίπου 11 εκατομμυρίων EUR που χορηγήθηκαν σε εταιρείες τηλεπικοινωνίας για την εγκατάσταση πολύ γρήγορης ευρυζωνικής σύνδεσης στην περιφέρεια της Καστίλης και Λεόν. Το Υπουργείο Ενέργειας, Τουρισμού και Ψηφιακού Θεματολογίου αναφέρει ότι από την πρόκληση υποβολής προτάσεων το 2013, η Καστίλη και Λεόν έχει λάβει 15 εκατομμύρια EUR, που οδήγησε σε επένδυση 28 εκατομμυρίων EUR για εταιρείες τηλεπικοινωνιών. Σε επίπεδο επαρχιών, η Ávila ήταν ο μεγαλύτερος δικαιούχος αυτών των επιχορηγήσεων το 2017, λαμβάνοντας 3 εκατομμύρια EUR. 34

35 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Χάρη στο έργο SHCity, έχει εγκατασταθεί ένα δίκτυο 230 ανιχνευτών και συσκευών σε 26 σημεία, σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, σε όλο το ιστορικό κέντρο της πόλης. Σε πραγματικό χρόνο, οι ανιχνευτές αυτοί ελέγχουν περίπου 20 περιβαλλοντικές και διαρθρωτικές παραμέτρους, καθώς και άλλες που αφορούν την ασφάλεια, την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και τους αριθμούς επισκεπτών. Τα δεδομένα που συλλέγονται από τους ανιχνευτές συγκεντρώνονται μαζί με δεδομένα από άλλα συστήματα, παράγοντας μια ροή πάνω από στοιχείων δεδομένων ανά ώρα, που διευκολύνει το έργο των διαχειριστών. Συγκεντρώνοντας τα εν λόγω δεδομένα, το Συμβούλιο της Πόλης Ávila μπορεί να βελτιώσει τις δράσεις και να βελτιώσει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων όταν παρουσιάζεται μια ανωμαλία που θα μπορούσε να βλάψει το ιστορικό κέντρο της πόλης, όπως μια μεγάλη αύξηση ή μείωση της θερμοκρασίας ή των επιπέδων υγρασίας. Επιπλέον, έχει αναπτυχθεί μια τουριστική εφαρμογή από το έργο που χρησιμοποιεί πληροφορίες που ανιχνεύονται από το σύστημα παρακολούθησης για ενημέρωση των επισκεπτών, και της κοινωνίας γενικότερα, σχετικά με τη σημασία της ορθής διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η εφαρμογή καθιστά δυνατό επίσης στους χρήστες να δημιουργήσουν τις δικές τους διαδρομές στην πόλη, αξιολογώντας τον χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους, τα ενδιαφέροντα μέρη που είναι πλησιέστερα στην τοποθεσία τους, και τους χώρους όπου η ώρα αναμονής είναι λιγότερη γιατί καταγράφεται μικρότερος αριθμός επισκεπτών εκείνη τη δεδομένη στιγμή. Ο David ολοκλήρωσε πρόσφατα το πρώτο έτος σπουδών του στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο Carlos III της Μαδρίτης στην Ισπανία. Πιστεύει ότι η σοβαρή δημοσιογραφία συνιστά έναν από τους καλύτερους τρόπους διαμόρφωσης μιας κοινωνίας στην οποία υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία. Στο μέλλον, ο David θα ήθελε να γίνει ερευνητής δημοσιογράφος. Η πρόκληση του SHCity είναι να αναπαράγει το έργο σε άλλα ιστορικά κέντρα στην Ευρώπη. Για να επιτευχθεί αυτό, έχει αναπτυχθεί ένα πρωτότυπο για τη Sintra-Cascais στην Πορτογαλία και τη Riba-roja de Túria στη Βαλένθια της Ισπανίας. Μια επένδυση του ΕΤΠΑ ύψους EUR στο έργο αντιστοιχεί στο 1,5 % των 79 εκατομμυρίων EUR και άνω που έχουν επενδυθεί σε έργα στην περιφέρεια Καστίλη και Λεόν από τις αρχές του Ωστόσο, το ποσό αυτό αντιστοιχεί μόλις στο 12 % των περίπου 700 εκατομμυρίων EUR που η ΕΕ σχεδιάζει να επενδύσει στην εν λόγω περιφέρεια. Τείχη της Ávila, Ισπανία 35

36 ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΑ ΜΈΣΑ ΕΝΗΜΈΡΩΣΗΣ YOUTH4REGIONS Η δημιουργικότητα ως μοχλός ένταξης Ένας νεαρός μπλόγκερ μιλά με κατοίκους στην Distrito Sur στην Córdoba της Ισπανίας για να μάθει περισσότερα για τη γειτονιά και πώς τα κονδύλια της ΕΕ αλλάζουν τη ζωή των κατοίκων της περιοχής. υπάρχει αμφιβολία ότι η γειτονιά είναι πολύ καλύτερη τώρα. Αν ρωτούσατε για την Distrito Sur παλαιότερα, οι άνθρωποι θα κάνανε γκριμάτσες ή θα «Δεν κάνανε κάποιο καυστικό σχόλιο για την περιοχή. Δεν αισθανόμασταν μέρος της πόλης. Αλλά τώρα οι δρόμοι είναι όμορφοι, υπάρχει μεγαλύτερη κίνηση και οι άνθρωποι είναι, σε γενικές γραμμές, πιο χαρούμενοι,» εξηγεί η Άννα, κάτοικος της περιοχής. Η οικογένεια της Άννας έπρεπε να μετακομίσει από τη Sierras de Córdoba στην Campo de la Verdad της Distrito Sur (τη Νότια Περιοχή, μια περιοχή της Córdoba που αποτελείται από πέντε γειτονιές: Campo de la Verdad, Sector Sur, Miraflores, Fray Albino και Guadalquivir) γιατί είχαν κουραστεί να πηγαινοφέρνουν την Άννα στο σχολείο για ώρες κάθε μέρα. Εκεί, βρήκαν μια ανοιχτή και φιλική γειτονιά, παρόλο που υπήρχε ένα μεγάλο πρόβλημα: ήταν περιθωριακή γειτονιά. Παρά την εγγύτητά της με το ιστορικό κέντρο της Córdoba, η τοποθεσία της στην απέναντι πλευρά του Ποταμού Guadalquivir πάντα λειτουργούσε εναντίον της. Σήμερα, ακόμα υπάρχουν περιθωριοποιημένα σημεία, που διάφορες δημόσιες αρχές έχουν προσπαθήσει να βελτιώσουν από τη δεκαετία του Αλλά ακόμα υπάρχει σαφής έλλειψη κοινωνικών υπηρεσιών, υποβάθμιση των υποδομών, υψηλά επίπεδα ανεργίας και χαμηλά επίπεδα εισοδήματος. Ο José Luis, που κατοικεί για πολλά χρόνια στη Sector Sur, αναπόλησε με λύπη: «Ήταν διαφορετικά παλαιότερα. Υπήρχαν δύο κινηματογράφοι. Δύο! Οι άνθρωποι σύχναζαν εδώ και ήμασταν καλά ενσωματωμένοι στην πόλη, ιδίως όσον αφορά τις πολιτιστικές εκδηλώσεις.» Αλλά ένα κομβικό σημείο στην ιστορία της Distrito Sur άλλαξε την ανάπτυξη της περιοχής για πάντα. Το σχέδιο «Urban Sur» διαμορφώθηκε κατά την περίοδο εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) για την Córdoba μέσω του Δημοτικού Ινστιτούτου Οικονομικής Ανάπτυξης και Απασχόλησης της Córdoba (IMDEEC), μια οντότητα ανεξάρτητη από το συμβούλιο της πόλης. Το σχέδιο είχε προϋπολογισμό πάνω από 12 εκατομμύρια EUR εκ των οποίων τα 10 εκατομμύρια EUR προήλθαν από το ΕΤΠΑ. Ο φιλόδοξος και καινοτόμος στόχος του ήταν η επίτευξη της οικονομικής και κοινωνικής αναζωογόνησης της περιοχής, διευκολύνοντας την ένταξή της με βιώσιμο τρόπο. Αυτό εξαρτιόταν από μια στρατηγική με βάση την πραγματοποίηση δράσεων και 36

37 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Το σχέδιο Urban Sur είναι η καλύτερη απόδειξη του πώς τα ευρωπαϊκά κονδύλια επιδρούν θετικά στην ανάπτυξη της πόλης Soledad Cañizares Sevilla τις ευκαιρίες που παρουσιάζονταν από τον τομέα του πολιτισμού και της δημιουργικής οικονομίας, που δεν είχε ποτέ πριν προταθεί στην πόλη. Ο Javier σπουδάζει Επικοινωνία και Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Loyola της Córdoba στην Ισπανία. Ενδιαφέρεται για την ΕΕ και τα μέσα, και τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα να χρησιμοποιήσει τη δημιουργικότητά του (βίντεο, εικόνα, κλπ.) στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όπως μου είπε η Soledad Cañizares Sevilla, μέλος του Τμήματος Έργων και Θεσμικής Συνεργασίας του IMDEEC: «Το σχέδιο Urban Sur είναι η καλύτερη απόδειξη του πώς τα ευρωπαϊκά κονδύλια επιδρούν θετικά στην ανάπτυξη της πόλης (...) Ήταν πολύ καινοτόμος ιδέα. Η επίτευξη ανάπτυξης μέσω του πολιτισμού είναι ένα πιλοτικό έργο που χρησιμοποιεί μια μορφή ένταξης που, χωρίς αμφιβολία, θα εφαρμοστεί ξανά.» Το εν λόγω σχέδιο στηριζόταν σε τέσσερις δράσεις. Η πρώτη αφορούσε τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος και της τεχνολογικής αποτελεσματικότητας με την ανάπλαση τεσσάρων δρόμων. Η επίδραση αυτών των έργων ανάπλασης συμπεριλάμβανε εκτεταμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων, τη φύτευση 100 δέντρων και τη μετάβαση σε ενεργειακά αποδοτικό οδικό φωτισμό. Η δεύτερη αφορούσε ένα πρόγραμμα κοινωνικής ένταξης και κατάρτισης, με τη μετατροπή της παλιάς σχολής κατάρτισης δασκάλων σε ένα κέντρο για κατάρτιση ΤΠΕ, καλλιτεχνική δημιουργία και εκπαίδευση. Αυτή η δράση συμπεριλάμβανε ακόμα ορισμένα σχέδια κοινωνικής ένταξης με πάνω από συμμετέχοντες. Μια τρίτη δραστηριότητα εστίαζε στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, ενώ θα εγκατασταθεί στην παλιά σχολή μια ακαδημία επιχειρηματικότητας και εκκολαπτήριο επιχειρήσεων. Τέλος, η τέταρτη δράση, που εστιάζει στην έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία, συνέβαλε στην κατασκευή του Κέντρου ΤΠΕ Seneca που υποστηρίζει την τεχνολογική κατάρτιση για κατοίκους της γειτονιάς. Είναι αλήθεια ότι κάποιες υποδομές είναι ακόμα υπό κατασκευή, αλλά ήδη η αλλαγή είναι αισθητή στην Distrito Sur. Το Urban Sur έχει αναζωογονήσει διάφορες γειτονιές της περιοχής, αυξάνοντας και βελτιώνοντας τις υποδομές και, πάνω από όλα, βελτιώνοντας τις ζωές όλων των κατοίκων. «Είμαστε πραγματικά χαρούμενοι με τον τρόπο που δαπανώνται τα ευρωπαϊκά κονδύλια και, φυσικά, η γειτονιά είναι πλέον πολύ περισσότερο ενήμερη για τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η ΕΕ στην ανάπτυξή μας. Μάλιστα, η γιαγιά μου είπε πρόσφατα: "Άννα, εσείς που είστε νέοι πρέπει να διασφαλίσετε τη διατήρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που κάνει υπέροχα πράγματα για όλους εμάς," και απάντησα "ναι", τι άλλο θα μπορούσαμε να κάνουμε», συμπέρανε η Άννα. Ειδικές ευχαριστίες στην Ana Jiménez Rey, Soledad Cañizares Sevilla, και στους κατοίκους του Distrito Sur για την ευγενική τους χορηγία. ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ Urban Sur: 37

38 ΚΌΜΒΟΣ ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ Οι ευρωπαϊκές περιφέρειες παρουσιάζουν διακυμάνσεις στα επίπεδα ανταγωνιστικότητας Τα τελευταία 10 χρόνια, ο Δείκτης Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας (RCI) μετρά τους βασικούς παράγοντες ανταγωνιστικότητας σε όλες περιφέρειες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο δείκτης RCI περιλαμβάνει 11 διαφορετικές συνιστώσες και παρουσιάζει έννοιες που είναι σχετικές με τη βιώσιμη ανάπτυξη, την παραγωγικότητα και την ευημερία. Αυτές οι συνιστώσες χωρίζονται σε τρεις ομάδες: τη βασική ομάδα, που περιλαμβάνει βασικές πτυχές της ανταγωνιστικότητας, την ομάδα αποτελεσματικότητας, συμπεριλαμβανομένων ενδιάμεσων πτυχών, και την καινοτομία, που περιγράφουν τους πιο καινοτόμους παράγοντες ανταγωνιστικότητας. Αυτός ο μοναδικός δείκτης παρέχει στοιχεία για το εσωτερικό των χωρών που οι εθνικοί δείκτες ανταγωνιστικότητας δεν μπορούν να απεικονίσουν. Η πιο πρόσφατη έκθεση του RCI, που δημοσιεύτηκε στις 7 Οκτωβρίου 2019 στην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων στις Βρυξέλλες, επιβεβαιώνει ένα πολυκεντρικό μοντέλο με ευρύ φάσμα διακυμάνσεων τόσο όσον αφορά τις χώρες όσο και τις περιφέρειες εντός της ίδιας χώρας. Δέκα χρόνια μετά από την παγκόσμια οικονομική κρίση, το χάσμα μεταξύ βορρά-δύσης και νότου-ανατολής στην ΕΕ παραμένει διακριτό και ορατό. Χάσμα με την πρωτεύουσα: μειώνεται ή αποκλίνει; Ο RCI πάντα εμφάνιζε μεγάλο χάσμα μεταξύ των περιφερειών της πρωτεύουσας/μητροπολιτικών περιφερειών και των υπόλοιπων περιοχών της χώρας. Η περιφέρεια της πρωτεύουσας είναι πάντα η πιο ανταγωνιστική περιφέρεια σε κάθε χώρα, όπως φαίνεται στο παρακάτω γράφημα που παρουσιάζει τις διακυμάνσεις στο εσωτερικό των χωρών για την έκθεση του 2019 (οι χώρες ταξινομούνται από τη χειρότερη στην καλύτερη σύμφωνα με το εθνικό σκορ τους). Τρεις αξιοσημείωτες εξαιρέσεις παρατηρούμε συστηματικά σε όλες τις εκθέσεις του RCI: στην Ιταλία, όπου η Lombardia είναι η καλύτερη περιφέρεια στη Γερμανία, όπου είτε η Φρανκφούρτη είτε η Oberbayern ξεπερνά τις επιδόσεις του Βερολίνου και στην Ολλανδία, όπου η Ουτρέχτη ήταν πάντα η πιο ανταγωνιστική. Στην Ιταλία, στην Ισπανία και στο Βέλγιο τα επίπεδα περιφερειακής ανταγωνιστικότητας είναι διευρυμένα αλλά επεκτείνονται σε όλες τις περιφέρειες σχεδόν ομοιόμορφα σε κάθε χώρα, όπως φαίνεται από το ύψος των ράβδων στο γράφημα που περιλαμβάνει το 50 % των περιφερειών σε κάθε χώρα. Άλλες χώρες επίσης παρουσιάζουν πολύ μεγάλη διακύμανση, παρόλο που αυτό οφείλεται στη σημαντικά μεγαλύτερη επίδοση της περιφέρειας της πρωτεύουσας συγκριτικά με άλλες περιφέρειες στη χώρα: για παράδειγμα, στη Γαλλία, Πορτογαλία και στις περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και στις Βόρειες Χώρες όπου οι περιφέρειες που δίπλα στην πρωτεύουσα είναι πολύ λιγότερο ανταγωνιστικές. Η ισχύς των περιφερειών της πρωτεύουσας αντανακλά τη μεγαλύτερη δυνατότητα των μητροπολιτικών περιοχών να λειτουργούν σαν συγκεντρωτικές οικονομίες προσελκύοντας ανθρώπινο κεφάλαιο και επιχειρήσεις. Το ερώτημα είναι: αυτά τα χάσματα μεταξύ της πρωτεύουσας και των υπόλοιπων περιοχών της χώρας αυξάνονται ή μπορούμε να παρατηρήσουμε ενδείξεις μείωσης των διαφορών; Σε γενικές γραμμές, μπορούν να παρατηρηθούν σταθερά χάσματα στις διαφορετικές εκθέσεις του RCI, παρόλο που σε ορισμένες χώρες οι περιφέρειες που ακολουθούν από κοντά έχουν μειώσει τις διαφορές τους τα τελευταία χρόνια. Η παρακολούθηση της πορείας του χάσματος της πρωτεύουσας/ μητρόπολης είναι ιδιαίτερα σημαντική για την Πολιτική Συνοχής, η κύρια αποστολή της οποίας είναι να βοηθήσει τις περιφέρειες να μειώσουν τις διαφορές τους και τις γεωγραφικές ανισότητες. 38

39 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Χάσμα του RCI στα κράτη μέλη της ΕΕ για το 2019 Χάσμα του RCI στην Ισπανία, 2013 Λουξεμβούργο Ολλανδία Δανία Γερμανία Ηνωμένο Βασίλειο Σουηδία Αυστρία Βέλγιο Φινλανδία Ιρλανδία Σλοβενία Τσεχία Γαλλία Εσθονία Κύπρος Σλοβακία Λιθουανία Μάλτα Ιταλία Πολωνία Ισπανία Λετονία Ουγγαρία Πορτογαλία Κροατία Βουλγαρία Ρουμανία Ελλάδα -1,0-0,5 0,0 0,5 1,0 Comunidad de Madrid País Vasco Comunidad Foral de Navarra Cataluña Cantabria Ισπανία Principado de Asturias La Rioja Aragón Comunidad Valenciana Galicia Castilla y León Región de Murcia Illes Balears Canarias Andalucía Castilla-La Mancha Extremadura Ciudad Autónoma de Melilla Ciudad Autónoma de Ceuta -1,0-0,5 0,0 0,5 ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ Ολοκληρωμένη παρουσίαση του Ευρωπαϊκού Δείκτη Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας για το 2019: regional_competitiveness/ Επισκόπηση του Δείκτη Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας για το 2019: Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα ανοιχτά δεδομένα των ΕΔΕΤ ή δείτε τα αποτελέσματα για τα #ESIFOpenData στο Twitter Για ανάλυση ανά χώρα, επιλέξτε τη χώρα που σας ενδιαφέρει και στα δύο γραφήματα ραβδών στον παρακάτω σύνδεσμο και συγκρίνετε το χάσμα μεταξύ της περιφέρειας με την καλύτερη επίδοση (πάντα στο πάνω μέρος του γραφήματος) και των περιφερειών που ακολουθούν. Για παράδειγμα, στη Γαλλία, υπάρχει ελαφριά σύγκλιση της Alsace και της Rhône- Alpes με την περιφέρεια της πρωτεύουσας Île-de-France. Από την άλλη πλευρά, στην Ουγγαρία, η τάση δείχνει ότι η Βουδαπέστη (Közép Magyarország) αποκλίνει σιγά σιγά από το υπόλοιπο της χώρας που δυσκολεύεται να ακολουθήσει τον ρυθμό της. Από τα διαδραστικά γραφήματα, μπορείτε να επιλέξετε τη χώρα που σας ενδιαφέρει και να συγκρίνετε τα σκορ του RCI για όλες τις περιφέρειες στην εν λόγω χώρα μεταξύ του Δείκτη του 2013, που απεικονίζει την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση ακριβώς πριν την οικονομική κρίση του 2008, και την πιο πρόσφατη έκθεση του RCI για το Θέλετε να προτείνετε κάποιο ζήτημα που επιθυμείτε να συζητηθεί στο μέλλον στη στήλη ΚΟΜΒΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ του Panorama; Υπάρχει κάποιο σύνολο δεδομένων που θα θέλατε να συμπεριλάβουμε στην πλατφόρμα ανοιχτών δεδομένων των ΕΔΕΤ; Αν ναι, στείλτε μας ηλεκτρονικό μήνυμα στη διεύθυνση: REGIO-EVAL@ec.europa.eu Ακολουθήστε τη συζήτηση στο TWITTER #ESIFOpendata ή εγγραφείτε στο ενημερωτικό μας δελτίο: 39

40 Χαρτογράφηση της προσβασιμότητας μέσω των μεγάλων οδικών δικτύων της Ευρώπης Ο παρακάτω χάρτης δείχνει πόσα άτομα μπορείτε να συναντήσετε σε μια διαδρομή με αυτοκίνητο διάρκειας 90 λεπτών (μη λαμβάνοντας υπόψη την κυκλοφοριακή συμφόρηση). Οι πρωτεύουσες, τα μεγάλα αστικά συγκροτήματα και οι μεγάλες πόλεις στην Ευρώπη έχουν πολύ υψηλά επίπεδα προσβασιμότητας. Ωστόσο, τα υψηλά επίπεδα αυτά εξαρτώνται κυρίως από τη χωροταξική συγκέντρωση των πληθυσμών και πολύ λιγότερο από την ποιότητα και ποσότητα των οδικών υποδομών. Όταν πολλά άτομα ζουν κοντά, μια τοποθεσία μπορεί να έχει υψηλό επίπεδο προσβασιμότητας ακόμα και αν έχει σχετικά κακής ποιότητας οδικές υποδομές. Προσβασιμότητα: πληθυσμός σε διαδρομή μιάμισης ώρας, 2019 Εκατομμύρια κάτοικοι Millions of inhabitants ,5 2, ,5 7, > 25 ακατοίκητη uninhabited δεν no Data υπάρχουν δεδομένα Κανάριες Canarias Νήσοι Γουαδελούπη Guadeloupe Guyane Γουιάνα Μαρτινίκα Martinique Mayotte Μαγιότ Réunion Ρεϊνιόν Açores Αζόρες Madeira Μαδέρα REGIOgis Ο χάρτης δείχνει τον σταθμισμένο μέσο όρο του πληθυσμού για κελιά 5x5 km για καλύτερη οπτική απεικόνιση. Η ανάλυση έγινε για κελιά 1x1 km. Πηγές: REGIO-GIS, Eurostat, JRC, TomTom, IGN-F 40

41 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 Για τον προσδιορισμό των περιοχών με καλές οδικές υποδομές, ο παρακάτω χάρτης δείχνει πού μπορεί να βρει κανείς τον κοντινότερο πληθυσμό εύκολα. Ένα σκορ από 100 και άνω είναι πολύ καλό. Αυτό σημαίνει ότι σε μια διαδρομή με το αυτοκίνητο διάρκειας 90 λεπτών ένα άτομο μπορεί να συναντήσει τουλάχιστον τον ίδιο αριθμό ατόμων όπως και στην πραγματικότητα σε μια ακτίνα 120-km. Σε αυτόν τον χάρτη, το κύριο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων στη Δυτική Ευρώπη φαίνεται ξεκάθαρα. Στην ανατολική ΕΕ, η οδική απόδοση είναι πολύ χαμηλότερη, ακόμα και γύρω από πρωτεύουσες και μεγάλες πόλεις. Σε γενικές γραμμές, στις αγροτικές περιοχές οι οδικές μεταφορές έχουν χαμηλότερο επίπεδο απόδοσης παρά το μεγαλύτερο μήκος του οδικού δικτύου ανά κάτοικο από τις πόλεις. Στις αραιοκατοικημένες αγροτικές περιοχές είναι πολύ δαπανηρή η παροχή πρόσβασης σε δρόμους μεγάλης ταχύτητας. Απόδοση μεταφορών ανά αυτοκίνητο, 2016 Transport performance by car, 2016 Πληθυσμός σε διαδρομή 1ω30/πληθυσμός σε ακτίνα 120 km x 100 Population within a 1h30 travel/population within a , , , , , , ,1-100 > 100 uninhabited ακατοίκητη no δεν Data υπάρχουν δεδομένα Κανάριες Canarias Νήσοι Γουαδελούπη Guadeloupe Γουιάνα Guyane Μαρτινίκα Martinique Mayotte Μαγιότ Réunion Ρεϊνιόν Αζόρες Açores Μαδέρα Madeira REGIOgis Ο χάρτης δείχνει τον σταθμισμένο μέσο όρο του πληθυσμού για κελιά 5x5 km για καλύτερη οπτική απεικόνιση. Η ανάλυση έγινε για κελιά 1x1 km. Πηγές: REGIO-GIS, Eurostat, JRC, TomTom, IGN-F 41

42 «Interreg Volunteer Youth» Ικανοποιητική πρόοδος για μια σύγχρονη σιδηροδρομική γραμμή γύρω από το Όρος Αίτνα Στις μέρες μας, μπορούμε ακόμα να προσδιορίσουμε αρκετά επίμονα προβλήματα όπως η έλλειψη επαρκών και καινοτόμων δημόσιων υπηρεσιών σε διαφορετικές περιφέρειες. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν μπορούν να ξεπεράσουν τις τεράστιες δυσκολίες που υπάρχουν στις περιφέρειές τους, ιδίως όσον αφορά ζητήματα σύγκλισης, όπως για παράδειγμα στη Σικελία. Επομένως, το ζήτημα είναι: τι μπορεί να γίνει για να επιλυθούν αυτά τα δύσκολα ζητήματα; Η απάντηση είναι η υποστήριξη και η ενίσχυση της Πολιτικής Συνοχής. Η σημασία της πολιτικής επισημαίνεται επίσης από την πρωτοβουλία της ΓΔ Regio «Η ΕΕ στην Περιφέρειά μου» που προβάλλει και κοινοποιεί τα πιο συμβολικά έργα που έχουν εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως η επέκταση του σιδηρόδρομου Circumetnea (που κατασκευάστηκε το 1890) γύρω από την πόλη Κατάνια, την έβδομη μεγαλύτερη μητροπολιτική πόλη στην Ιταλία. Το παραπάνω έργο είναι ένα από τα πιο σχετικά, βιώσιμα, αποτελεσματικά και καινοτόμα έργα στην Ιταλία που έχουν εγκριθεί για την προγραμματική περίοδο Μια μέγιστη συνεισφορά 478 εκατομμυρίων EUR έχει χορηγηθεί για την κατασκευή οχτώ νέων σταθμών: San Domenico, Vittorio Emanuele, Palestro, San Leone, Verrazzano, Librino, Santa Maria Goretti και Αεροδρόμιο. Η επέκταση θα διευκολύνει τη μετακίνηση των μαθητών, των εργαζομένων και των τουριστών στην πόλη και από το αεροδρόμιο στο κέντρο της πόλης, παρόλο που ο αριθμός επιβατών ανά έτος έχει αυξηθεί κατά πολύ από σε 5 εκατομμύρια, που καταγράφηκαν το Συνεπάγεται επίσης μείωση των εκπομπών CO₂ γιατί, μεταξύ άλλων λόγων, οι επιβάτες του τραίνου δεν θα χρησιμοποιούν τα αυτοκίνητά τους τόσο συχνά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το εν λόγω έργο είναι πολύ σημαντικό και γιατί σχετίζεται με την έξυπνη εξειδίκευση, και ο δήμος της Κατάνιας έχει υποφέρει τον τελευταίο καιρό από τη μη εξοικονόμηση δαπανών. Επιπλέον, η σιδηροδρομική γραμμή Circumetnea συγκαταλεγόταν επίσης στα έργα που συγχρηματοδοτήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) για την περίοδο Στο πλαίσιο του περιφερειακού επιχειρησιακού προγράμματος για τη Σικελία, που ξεκίνησε στις 7 Σεπτεμβρίου 2007, κατασκευάστηκαν τέσσερα τμήματα του σιδηρόδρομου: Galatea-Giovanni XIII, Giovanni XIII-Stesicoro, Borgo-Nesima και Nesima-Misterbianco Centro. Ολόκληρο το έργο εναρμονίζεται καλά με την Πολιτική Συνοχής που αποσκοπεί να κάνει τους πολίτες της ΕΕ να αισθάνονται πιο κοντά μειώνοντας τις αποστάσεις που τους χωρίζουν. Ο Danilo Distefano είναι πρώην εθελοντής στην Κοινή Γραμματεία του Προγράμματος Interreg Νότιας Βαλτικής, χάρη στην πρωτοβουλία Interreg Youth Volunteer. 42

43 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 ΕΡΓΑ ΤΑΞΊΔΙ ΠΊΣΩ ΣΤΟΝ ΧΡΌΝΟ ΜΕ ΑΥΤΟΚΊΝΗΤΟ ΚΑΙ ΤΡΑΊΝΟ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ EUR ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΕ EUR Χάρη σε δύο συμπληρωματικά έργα, αναπτύσσεται ένα μοναδικό μουσειακό συγκρότημα στην έδρα των παγκοσμίου φήμης οχημάτων Tatra στην Kopřivnice της Τσεχίας. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 2019 για τη μετατροπή του αχρησιμοποίητου κτιρίου του χυτήριου της εταιρείας σε ένα καινοτόμο μουσείο, προσθέτοντας και επεκτείνοντας τις δύο εκθέσεις που συνδέονται επί του παρόντος με τη διάσημη εμπορική επωνυμία. Ο κύριος στόχος του έργου είναι η παρουσίαση μιας ολοκληρωμένης συλλογής οχημάτων που χαρτογραφούν την ιστορία της Tatra και την ανάπτυξη της αυτοκινητοβιομηχανίας μέσω προηγμένων, οπτικά όμορφων και διαδραστικών οθονών. Η Tatra που χρονολογείται από το 1850, η παλαιότερη αυτοκινητοβιομηχανία της Τσεχίας και ο τρίτος παλαιότερος παραγωγός οχημάτων στον κόσμο, θεωρείται ένας από τους θησαυρούς της τσεχικής βιομηχανίας. Οι επισκέπτες του τρέχοντος Τεχνικού Μουσείου Tatra μπορούν να δουν το πρώτο αυτοκίνητο που κατασκευάστηκε το 1897 το Präsident που ήταν η πρώτη άμαξα που εξοπλίστηκε με κινητήρα και δεν ήταν ζωοκίνητη. Ωστόσο, το μουσείο δεν είχε αρκετό χώρο για την παρουσίαση ολόκληρης της συλλογής που συνεπάγεται ότι ορισμένα από τα εκθέματα έπρεπε να φυλάσσονται στην αποθήκη. Έργο «Μουσείο Οχημάτων Tatra» Το νέο έργο «Μουσείο Οχημάτων Tatra» σκοπό έχει να επιλύσει αυτό το πρόβλημα (συνολική επένδυση 6,7 εκατομμυρίων EUR). Ο νέος χώρος κατασκευάστηκε από την περιφερειακή αρχή Μοραβίας Σιλεσίας, με χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (4 εκατομμύρια EUR), και στεγάζεται πλέον σε ένα πρώην χυτήριο και αποθήκη στον ίδιο χώρο, αναμένεται να ανοίξει το Πέρα από τα 60 μοναδικά εκθέματα, οι επισκέπτες θα μπορούν να θαυμάσουν 70 vintage μοντέλα, ιδίως φορτηγά, που δωρίστηκαν στο μουσείο από τους ιδιοκτήτες της εταιρείας Tatra Trucks, και ειδικά εκθέματα που παρουσιάζουν τον τρόπο λειτουργίας των μηχανών. Slovenska Strela Τον Ιανουάριο του 2018, η Tatra Trucks εξασφάλισε επίσης μια ευρωπαϊκή επιχορήγηση για ένα έργο ανακατασκευής ενός τσεχικού εθνικού στοιχείου πολιτιστικής κληρονομιάς το μηχανοκίνητο τραίνο Tatra T 68, που ονομάζεται επίσης Πύραυλος της Σλοβακίας. Το τραίνο εκτίθετο μέχρι τα μέσα του 2018 μπροστά από το Τεχνικό Μουσείο Kopřivnice αλλά ήταν εκτεθειμένο στα στοιχεία της φύσης και καταστρεφόταν. Η Tatra Trucks αποφάσισε να επισκευάσει τον Πύραυλο της Σλοβακίας και να κατασκευάσει έναν εντελώς νέο εκθεσιακό χώρο για αυτό κοντά στους νέους εκθεσιακούς χώρους στο Μουσείο Οχημάτων Tatra. Το συνολικό κόστος του έργου αποκατάστασης του Πυραύλου της Σλοβακίας, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής του εκθεσιακού χώρους, υπολογίζεται σε 4,6 εκατομμύρια EUR, εκ των οποίων περίπου τα 3,1 εκατομμύρια EUR θα καλυφθούν από ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και τα υπόλοιπα προέρχονται από την Tatra Trucks. Η αποκατάσταση του Πυραύλου της Σλοβακίας ξεκίνησε πριν αρκετούς μήνες και θα περιλαμβάνει ολοκληρωμένες επισκευές για να επιστρέφει στην κατάσταση λειτουργίας του. Οι εργασίες αναμένεται να ολοκληρωθούν ενός ενός έτους, μετά το πέρας του οποίου το τραίνο θα μεταφερθεί σε νέο εκθεσιακό χώρο. Όταν έχει καλό καιρό, θα μεταφέρεται έξω και, σε ειδικές περιστάσεις, μπορεί ακόμα να ταξιδεύει κατά μήκος των δημόσιων σιδηροδρομικών γραμμών της Kopřivnice. ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

44 ΕΡΓΑ ΨΗΦΙΑΚΈΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΕΣ ΕΝΙΣΧΎΟΥΝ ΤΙΣ ΕΘΝΙΚΈΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΥΓΕΊΑΣ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΊΑΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ EUR ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΕ EUR Το Πρόγραμμα Υγείας και Κοινωνικής Ευημερίας (SBS) έχει καθιερώσει τη χρήση ΤΠΕ στο εθνικό σύστημα υγείας της Ισπανίας. Έχει δοθεί έμφαση οι βασικές ηλεκτρονικές υπηρεσίες για πολίτες και παρόχους υγειονομικής περίθαλψης διαλειτουργικές και περισσότερο αποτελεσματικές. Με την υποστήριξη του ΕΤΠΑ, το έργο αυτό βοηθά τους πολίτες να έχουν πρόσβαση σε ζωτικές υπηρεσίες υγείας σε όλη τη χώρα, όχι μόνο εκεί που κατοικούν. Το πρόγραμμα SBS διευκόλυνε την αποτελεσματική ανταλλαγή ηλεκτρονικών συνταγογραφήσεων και ψηφιακών ιατρικών αρχείων στο εθνικό σύστημα υγείας της Ισπανίας που βασίζεται σε αποκεντρωμένη δομή. Έγιναν επίσης εργασίες για την αξιολόγηση των συστημάτων πληροφοριών των χρηστών στις υπηρεσίες της υγείας. Η παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικής συνταγογράφησης σημαίνει ότι όλοι οι πολίτες της Ισπανίας μπορούν να πάρουν μια συνταγή γιατρού σε οποιοδήποτε φαρμακείο στη χώρα. Αυτό εξασφαλίζει σημαντικά οφέλη για πολίτες που μπορεί να λείπουν σε διακοπές ή να ταξιδεύουν και δεν θέλουν να διακόψουν τις θεραπείες τους. Σύμφωνα με το παλιό σύστημα, οι πολίτες μπορούσαν να πάρουν τις ιατρικές συνταγές και τα φάρμακα στην περιοχή της κατοικίας τους. Η υπηρεσία ηλεκτρονικής συνταγογράφησης έχει εφαρμοστεί και στα κέντρα πρωτοβάθμιας περίθαλψης σε όλη την Ισπανία καθώς και στα φαρμακεία της χώρας. Η λειτουργία των ψηφιακών συστημάτων κλινικών ιστορικών σε όλη τη χώρα καθιστά δυνατή την ανταλλαγή ιατρικών αρχείων μεταξύ και 17 ισπανικών περιφερειών (αυτόνομες κοινότητες), και των δύο αυτόνομων πόλεων της Ισπανίας (Ceuta και Melilla). Οι επαγγελματίες υγείας και οι γιατροί του δημοσίου μπορούν να βλέπουν πλέον τα αρχεία όλων, γεγονός που τους βοηθά να παρέχουν αποτελεσματική θεραπεία οπουδήποτε στη χώρα. Επιπλέον, οι ασθενείς μπορούν να χρησιμοποιούν ένα ασφαλές σύστημα επαλήθευσης της ταυτότητα για προβολή και λήψη των ιατρικών αρχείων και να βλέπουν ποιος άλλος τα έχει δει. Το έργο έχει επίσης βελτιώσει το σύστημα ταυτοποίησης των χρηστών υπηρεσιών υγείας ενσωματώνοντας ζωτικά και επικαιροποιημένα μέτρα ασφαλείας. Αυτές οι αλλαγές θα διασφαλίζουν το απόρρητο των δεδομένων ενώ θα επαληθεύουν την ταυτότητα των ιατρών, των φαρμακοποιών και των ασθενών. Όλοι οι Ισπανοί πολίτες 46,5 εκατομμύρια άτομα έχουν πλέον κάρτες υγείας που μπορούν να χρησιμοποιούν για πρόσβαση στις ψηφιακές υπηρεσίες. Βασικές υποδομές Για να επιφέρει αλλαγές, το έργο SBS πραγματοποίησε διάφορες εργασίες. Χορηγήθηκε στους επαγγελματίες των κέντρων υγείας ο απαραίτητος εξοπλισμός, συμπεριλαμβανομένων οθονών υψηλής ανάλυσης και σταθμοί εργασίας. Εγκαταστάθηκαν σε νοσοκομεία υποδομές επεξεργασίας, αποθήκευσης δεδομένων και πρόσβαση σε ασύρματο δίκτυο (Wi-Fi). Επιπλέον, αναπτύχθηκε λογισμικό για τη βελτίωση της διαλειτουργικότητας, της διαχείρισης, ψηφιοποίησης και αρχειοθέτησης των κλινικών αρχείων στο σύστημα υγείας της Ισπανίας. Εντωμεταξύ, η εγκατάσταση κεντρικών συστημάτων ασφαλούς φύλαξης πιστοποιητικών, ταυτοποίησης και ηλεκτρονικής υπογραφής για επαγγελματίες υγείας έχει συμβάλει στην ικανοποίηση των απαιτήσεων ψηφιακής ασφαλείας του έργου. ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ 44

45 PANORAMA / ΧΕΙΜΏΝΑΣ 2019 / αριθ. 71 ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΤΉ ΜΎΤΗ ΑΝΙΧΝΕΎΕΙ ΤΗ ΦΡΕΣΚΆΔΑ ΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑ- ΣΜΈΝΩΝ ΤΡΟΦΊΜΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ EUR ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΕ EUR Ένα διασυνοριακό έργο στο πλαίσιο του οποίου συνεργάζονται ερευνητές και εταιρείες τροφίμων από το Βέλγιο και τη Γαλλία διαμορφώνει έναν νέο, οικονομικό τρόπο ελέγχου της φρεσκάδας των συσκευασμένων τροφίμων. Ο στόχος είναι η μείωση της σπατάλης τροφίμων δίνοντας στους κατασκευαστές και στους καταναλωτές μια πιο ακριβή αξιολόγηση της διάρκειας ζωής ενός προϊόντος. Το έργο TERAFOOD, που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στόχο έχει να αναπτύξει έναν εμπορικό ανιχνευτή που βασίζεται στην τεχνολογία THz. Το έργο χρησιμοποιεί μη ιοντίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που αλληλεπιδρά με αέρια σε ίχνη που παράγονται κατά την αποδόμηση των τροφίμων. Η ομάδα του έργου στόχο έχει να ενσωματώσει τον νέο ανιχνευτή στη συσκευασία τροφίμων ώστε οι ακριβείς μετρήσεις που προσφέρει να σταματήσουν τους καταναλωτές να πετούν τρόφιμα που είναι ακόμα κατάλληλα για κατανάλωση. Από την επεξεργασία μέχρι τον τελικό καταναλωτή, παράγονται απόβλητα σε όλη την αλυσίδα παραγωγής τροφίμων. Ωστόσο, υπολογίζεται ότι το στάδιο της επεξεργασίας παράγει περίπου το 50 % των αποβλήτων, κυρίως στην παρασκευή των συσκευασμένων τροφίμων. Επί του παρόντος, οι μέθοδοι ελέγχου της φρεσκάδας των συσκευασμένων τροφίμων περιλαμβάνει τη λήψη τυχαίων δειγμάτων σε τακτική βάση από τις γραμμές παραγωγής τους. Για τη διασφάλιση αποδεκτών περιθωρίων ασφαλείας, αυτή η μέθοδος τείνει να χαμηλώνει τις προθεσμίες λήξης που παράγουν μη απαραίτητα απόβλητα κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας και της αποθήκευσης σε καταστήματα και σπίτια. Οι κατασκευαστές μπορούν επίσης να επιβαρύνονται με μεγάλη οικονομική απώλεια λόγω του κόστους δειγματοληψίας και ανάλυσης. Η TERAFOOD υπόσχεται μια πιο ακριβή, μη επεμβατική αξιολόγηση με βάση δεδομένα σε πραγματικό χρόνο. Ο ανιχνευτή του έργου, που ελέγχει βιοδείκτες που παράγοντας καθώς ένα προϊόν αποδομείται φυσικά, μπορεί να χρησιμοποιείται σε ολόκληρη τη διαδικασία παραγωγής και διανομής. Κάθε συσκευασία στην οποία τοποθετείται ο ανιχνευτής είναι πλήρως ανιχνεύσιμη και ελαττώματα μπορούν να ανιχνεύονται σε κάθε σημείο της ζωής του προϊόντος. Η ανίχνευση βασίζεται σε μετρήσεις πτητικών οργανικών ενώσεων που βρίσκονται μέσα στη συσκευασία. Με ακρίβεια μεγαλύτερη από ένα μέρος ανά ένα εκατομμύριο, ο ανιχνευτής έχει επίσης τη δυνατότητα οικοδόμησης της εμπιστοσύνης των καταναλωτών στην αλυσίδα παραγωγής τροφίμων. Ανιχνευτής σε δοκιμή Μέχρι σήμερα, μια ομάδα έργου έχει αναπτύξει και κατασκευάσει έναν ανιχνευτή πρώτης γενιάς που υπόκειται σε δοκιμές και ελέγχους. Επιπλέον, η αρχή ανίχνευσης πάνω στην οποία βασίζεται ο ανιχνευτής προστατεύεται από δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Μια ασφαλής διαδικτυακή πλατφόρμα έχει επίσης δημιουργηθεί όπου οι εταίροι του έργου μπορούν να ανεβάζουν δεδομένα που συγκεντρώνονται κατά τη διάρκεια της έρευνάς τους. Το TERAFOOD παρουσιάστηκε στις 9 ες Ημέρες THz που διεξάχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Δουνκέρκης στη Γαλλία τον Ιούνιο του Τον Ιανουάριο του 2019, πραγματοποιήθηκε θεματικό εισαγωγικό σεμινάριο στις εγκαταστάσεις του εταίρου Ερευνητικός Όμιλος Φωτονικών Συστημάτων στο Τμήμα Επιστημών του Πανεπιστημίου της Γάνδης στο Βέλγιο. Το επόμενο σεμινάριο, τον Φεβρουάριο του 2020, θα διοργανωθεί από τον συντονιστή έργου, το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικών, Μικροηλεκτρονικών Συστημάτων και Νανοτεχνολογίας στη Villeneuve d Ascq της Γαλλίας. Δύο σεμινάρια επίδειξης θα παρουσιάσουν τον νέο ανιχνευτή στα τέλη του 2020 και η τελευταία εκδήλωση του έργου θα διεξαχθεί την άνοιξη του ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ 45

46 ΕΡΓΑ ΟΙ ΑΝΑΚΑΙΝΊΣΕΙΣ ΚΑΝΑΛΙΏΝ ΜΕΙΏΝΟΥΝ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΎΝΟΥΣ ΠΛΗΜΜΎΡΑΣ ΣΤΗΝ ΟΥΓΓΑΡΊΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΕΡΒΊΑ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ EUR ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΕ EUR Το έργο BABECA που χρηματοδοτείται από την ΕΕ κάνει έργα αποκατάστασης σε ένα δίκτυο καναλιών που διέρχονται από την Ουγγαρία και τη Σερβία για μείωση των κινδύνων πλημμύρας και για τη βελτίωσης της ποιότητα των υδάτων και στις δύο πλευρές των συνόρων. Το Κανάλι Baja-Bezdan με συνολικό μήκος 44,8 km 32,2 km στην Ουγγαρία, 10,6 km στη Σερβία και 2 km στα σύνορα το Κανάλι ήταν ιστορικά μια σημαντική διαδρομή για τη μεταφορά αγαθών με τη χρήση νερού από τον Ποταμό Δούναβη. Σήμερα, χρησιμοποιείται κυρίως για γεωργική άρδευση, αθλήματα και ψυχαγωγία αλλά έχει υποβαθμιστεί τα τελευταία χρόνια λόγω έλλειψης συντήρησης. Η χρηματοδότηση από τον Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ) του Interreg θα χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση του καναλιού και τη διατήρησή του στο μέλλον, επιφέροντας οφέλη για περίπου άτομα. Τα νέα αντιπλημμυρικά μέτρα θα ενισχύσουν επίσης τον αντι-πλημμυρικό ρόλο του Ποταμού Δούναβη, που ρέει προς την κατεύθυνση του καναλιού και συλλέγει όμβρια ύδατα που κυλάνε από τους λόφους στην ενδοχώρα. Οι επισκευές που γίνονται κατά τη διάρκεια του έργου θα μειώσουν τα προβλήματα κατά μήκος του δικτύου καναλιών, καθιστώντας το ταξίδι στις πλωτές οδούς ευκολότερα κατά μήκος της Ουγγαρίας και της Σερβίας. Αυτή η διασυνοριακή συνεργασία θα υποστηρίξει επίσης τον τοπικό τουρισμό κατά μήκος του καναλιού. Προσπάθειες καθαρισμού του καναλιού Στην Ουγγαρία, θα γίνει αποξήρανση μέτρων του καναλιού για τον καθορισμό των αγριόχορτων και άλλων υλικών που φράζουν τη ροή των υδάτων. Η κατάσταση των υδάτων είχε αξιολογηθεί παλιότερα ως «κακή» εξαιτίας του όγκου λάσπης. Το BABECA θα βοηθήσει στον καθαρισμό των σκουπιδιών από το νερό με την κατασκευή βαρκών με ράμπες και πλατφορμών αφαίρεσης της διαφεύγουσας ξυλείας σε τρία διαφορετικά σημεία. Στη Σερβία, στο πλαίσιο του έργου θα ανακαινιστούν δύο κλεισιάδες συσκευές που χρησιμοποιούνται για την ανύψωση και το κατέβασμα σκαφών μεταξύ τμημάτων του καναλιού που είναι ανηφορικά ή κατηφορικά μεταξύ τους έτσι ώστε να μπορούν να λειτουργούν με ασφάλεια. Ο κλεισιάς Bezdan δεν έχει χρησιμοποιηθεί από το 1995 λόγω της κατάστασής τους και της κακής ποιότητας μηχανισμών, ενώ ο κλεισιά Šebešfok και το ολισθαίνον θυρόφραγμα δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. Μελλοντικά, το έργο στόχο έχει να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του καναλιού, που θα παραμείνει υπό την κοινή διαχείριση της Σερβίας αλλά και της Ουγγαρίας. Η βελτιωμένη ποιότητα υδάτων θα αναζωογονήσει την υδάτινη ζωή του καναλιού, που περιλαμβάνει ιχθύες και έντομα, ενώ η διασυνοριακή συνεργασία επίσης θα υποστηρίξει την κατασκευή σκαφών στο ναυπηγείο Bezdan και τον τουρισμό στις περιοχές αυτές. ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ 46