ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΑ ΤΗΣ Ε.Ε.

Transcript

1 ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΑ ΤΗΣ Ε.Ε. Πλαίσιο Το οικολογικό σήµα της Ε.Ε. EU Flower είναι ένα εθελοντικό πρόγραµµα, σχεδιασµένο να ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να στραφούν σε προϊόντα και υπηρεσίες πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Επιπλέον το EU Flower βοηθάει τους Ευρωπαίους καταναλωτές να αναγνωρίζουν τα προϊόντα αυτά στις αγορές τους. Το EU Flower χρησιµοποιείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς επίσης και στην Νορβηγία, στο Λιχτενστάιν και στην Ισλανδία. Στόχοι Η Ευρωπαϊκή Οικολογική Σήµανση αποτελεί µέρος µιας ευρύτερης στρατηγικής για τη βιώσιµη παραγωγή και κατανάλωση. Αυτός ο στόχος µπορεί να επιτευχθεί στα πλαίσια «σχέδιου δράσης για την ολοκληρωµένη πολιτική του κύκλου ζωής προϊόντων», όπως υποδεικνύεται στο νέο Περιβαλλοντικό Πρόγραµµα ράσης «Περιβάλλον 2010: Το Μέλλον µας - Η Επιλογή µας». Η πρωταρχική λειτουργία της Ευρωπαϊκής Οικολογικής Σήµανσης είναι να τονώσει τη προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων µε µειωµένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Στόχος της Ευρωπαϊκής Οικολογικής Σήµανσης είναι η ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να αγοράζουν «πράσινα» προϊόντα που είναι επίσηµα αδειοδοτηµένα. Παράλληλα, προσφέρει στους ευρωπαίους καταναλωτές την κατάλληλη ενηµέρωση για να επιλέγουν προϊόντα σύµφωνα µε περιβαλλοντικά κριτήρια. Τα προϊόντα που έχουν το eco-flower, που είναι γνωστό και ως «λουλουδάκι», µέχρι σήµερα είναι: Προϊόντα Καθαρισµού Καθαριστικά Γενικής Χρήσης Απορρυπαντικά πλυντήριων πιάτων Απορρυπαντικά για πιάτα Απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων Σαπούνια και σαµπουάν (κριτήρια υπό επεξεργασία) Συσκευές Πλυντήρια πιάτων Λάµπες Φωτισµού Προσωπικοί υπολογιστές

2 Φορητοί Υπολογιστές Ψυγεία (κριτήρια υπό επεξεργασία) Τηλεοράσεις Ηλεκτρικές σκούπες Πλυντήρια ρούχων Αντλίες Θερµότητας (κριτήρια υπό επεξεργασία) Χάρτινα Προϊόντα Χαρτί γραφής και φωτοτυπιών Χαρτί εκτύπωσης (κριτήρια υπό επεξεργασία) Προϊόντα λεπτού χαρτιού (κριτήρια υπό επεξεργασία) Σπίτι και Κήπος Στρώµα κρεβατιού Έπιπλα (κριτήρια υπό επεξεργασία) Καλυπτικά δαπέδου Βαφές και βερνίκια για εσωτερικούς χώρους Βελτιωτικά εδάφους Υφάσµατα για το σπίτι Ρουχισµός Υποδήµατα Υφάσµατα Τουρισµός Υπηρεσίες χώρου κατασκήνωσης Υπηρεσίες διαµονής τουριστών Λιπαντικά Λιπαντικά

3 Οφέλη Τα Βασικά Στοιχεία του Προγράµµατος: Είναι απλό και εύκολα αναγνωρίσιµο πάνω στο προϊόν. Ο κατασκευαστής, ο έµπορος λιανικής πώλησης ή ο παροχέας υπηρεσιών που πληροί τα κριτήρια για µια οµάδα προϊόντων και υποβάλλει αίτηση για την Οικολογική Σήµανση µπορεί να διακινεί το προϊόν του σε όλα τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι επιλεκτικό. Το σήµα δίνεται µόνο στα προϊόντα µε τις χαµηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, σε σύγκρίση µε τα υπόλοιπα προϊόντα της ίδιας κατηγορίας. Οι κατηγορίες των προϊόντων είναι προσεκτικά ορισµένες έτσι ώστε όλα τα προϊόντα που είναι «ισοδύναµης χρήσης», όπως τα αντιλαµβάνεται ο καταναλωτής, να ανήκουν στην ιδία κατηγορία. Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Οικολογικής Σήµανσης αναπτύσσει οικολογικά κριτήρια για τις οµάδες των προϊόντων σε στενή συνεργασία µε την Επιτροπή. Τα κριτήρια ψηφίζονται από την Ρυθµιστική Επιτροπή. Στην πραγµατικότητα, η Επιτροπή δεν µπορεί να υιοθετήσει κριτήρια πριν οι κυβερνητικοί εµπειρογνώµονες των Κρατών Μελών εκφράσουν την άποψη τους, ψηφίζοντας στην Ρυθµιστική Επιτροπή της Οικολογικής Σήµανσης, και υπάρξει πλειοψηφία. Είναι διάφανες και αξιόπιστο αφού ελέγχεται από τρίτο φορέα. Λειτουργεί µε προσέγγιση πολλαπλών κριτήριων. Βασίζεται σε καλά ορισµένα κριτήρια που έχουν οριστεί και εφαρµοστεί από τις αρχές. Περιορισµοί Υψηλό κόστος εφαρµογής των διαδικασιών, που κυµαίνεται από 300 ως Ετήσιος φόρος πρέπει να πληρωθεί στον φορέα οικολογικής σήµανσης για την χρήση του, που εκτιµάται στο 0,15% των ετήσιων πωλήσεων του προϊόντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κυµαίνεται από 500 και µπορεί να φτάσει για κάθε κατηγορία προϊόντων και για κάθε εφαρµογή. Το κόστος για τον έλεγχο των προϊόντων στα εξουσιοδοτηµένα εργαστήρια των άλλων χωρών, όταν δεν υπάρχουν στην χώρα (π.χ. στην Ελλάδα δεν υπάρχουν εξουσιοδοτηµένα εργαστήρια για τον έλεγχο προϊόντων για όλες τις κατηγορίες των προϊόντων). Τα κριτήρια δεν λαµβάνουν υπόψη τη µεταφορά ως σηµαντικό παράγοντα ενεργειακής κατανάλωσης και εκποµπής αερίων σε συγκεκριµένες οµάδες

4 προϊόντων. Εάν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός προϊόντος παρουσιαστούν ποσοτικά θα επιτευχθεί δίκαιη σύγκριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων. Για αυτό κάποιες εταιρίες προτιµούν τη δήλωση των προϊόντων τους στο διεθνές σύστηµα ISO τύπου σήµανσης ΙΙΙ. Απαιτήσεις εφαρµογής Εάν το προϊόν προέρχεται µόνο από ένα Κράτος Μέλος ο ενδιαφερόµενος πρέπει να έρθει σε επαφή µε τον Αρµόδιο Κρατικό Φορέα. Στην περίπτωση που το προϊόν παράγεται στην ίδια µορφή σε διάφορα Κράτη Μέλη τότε µπορεί να υποβάλλει την αίτηση στον αρµόδιο φορέα οποιουδήποτε Κράτους Μέλους. Εάν το προϊόν προέρχεται από χώρα έκτος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας π.χ. ο κατασκευαστής είναι από αναπτυσσόµενες χώρες ή από τις υποψήφιες χώρες η αίτηση µπορεί να κατατεθεί στον Αρµόδιο Φορέα οποιουδήποτε Κράτους Μέλους όπου πωλείται το προϊόν. Η αίτηση πρέπει να περιλαµβάνει όλα τα απαιτούµενα πιστοποιητικά και τα απαραίτητα έγγραφα. Ο Αρµόδιος Φορέας είναι υποχρεωµένος να επιβεβαιώνει ότι το προϊόν συµµορφώνεται µε τα κριτήρια που είναι σε ισχύ για την οικολογική σήµανση και είναι δηµοσιευµένα στην Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Επιπλέον επιβεβαιώνει ότι η αίτηση συµµορφώνεται µε τις απαιτήσεις της αξιολόγησης και την πιστοποίησης και µπορεί να συµβουλευτεί το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Οικολογικής Σήµανσης εάν είναι απαραίτητο. Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Οικολογικής Σήµανσης έχει δηµιουργηθεί για αυτό τον σκοπό. Η διαδικασία εµπλέκει τα ακολούθα 4 βήµατα: 1. Υποβολή αίτησης 2. Αξιολόγηση και έγκριση της αίτησης 3. Υπογραφή συµβολαίου και απονοµή του οικολογικού βραβείου 4. Επίβλεψη για το αν εφαρµόζονται τα οικολογικά κριτήρια Γενικά η απόκτηση του Οικολογικού Σήµατος για κάθε κατηγορία προϊόντων θα βασίζεται στα δικά του κριτήρια (δηµοσιευµένα από την Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων). Σύµφωνα µε το νέο σχέδιο κάποιοι από τους κύριους λόγους για τους οποίους ένα προϊόν φέρει την οικολογική σήµανση θα εµφανίζονται στον πίνακα µε πληροφορίες στη συσκευασία του προϊόντος. Αυτό θα παρέχει σηµαντικές πληροφορίες στους καταναλωτές και θα βοηθάει στην

5 προώθηση του προϊόντος. Πληροφοριακό υλικό - ιαθέσιµα εργαλεία bel Επίσηµη Ιστοσελίδα του Eco - flower /g html Σχέση µε άλλα εργαλεία Επίσηµή Ισοσελίδα του Ανώτατου Συµβουλίου Απονοµής Οικολογικού Σήµατος ΑΣΑΟΣ που επιβλέπεται από το Ελληνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και ηµοσιών Έργων Είναι εργαλείο που ασχολείται µε ολόκληρο τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος και εµπλέκει µέρος της Ανάλυσης του Κύκλου Ζωής που βασίζεται στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κατασκευής, χρήσης και διάθεσης. Εναρµόνιση των κριτηρίων της οµάδας του προϊόντος µε το Αυστριακό εθνικό Umweltzeichen Baime και το Σκανδιναβικό Nordic Swan Ο Αυστριακός Φορέας οικολογικής σήµανσης πριν αποφασίσει για µια νέα κατηγορία προϊόντος ή για την επανεξέταση µιας κατηγορίας πρώτα ελέγχει τη δυνατότητα εναρµόνισης των Ευρωπαϊκών Κριτήριων. Όταν αυτό είναι δυνατόν τα ευρωπαϊκά κριτήρια υιοθετούνται. Για παράδειγµα τα εθνικά κριτήρια για όλα τα καθαριστικά και τους λαµπτήρες είναι ίδια µε τα ευρωπαϊκά. Ο παραγωγός µπορεί εύκολα να διαλέξει ένα από τα δυο σήµατα ή και τα δύο. Εάν ο παραγωγός αποφασίσει και για τα δύο σήµατα τότε πρέπει να πληρώσει ένα φόρο για το ευρωπαϊκό οικολογικό σήµα. Από το 2000 το Νορβηγικό Συµβούλιο για το Οικολογικό Σήµα συγκρίνει τα Νορβηγικά κριτήρια µε τα κριτήρια της Ε.Ε. όταν αναθεωρεί. Ως αποτέλεσµα έχει γίνει εναρµόνιση για περίπου 15 οµάδες προϊόντων για τα οποία τα δυο σχέδια είναι κοινά. Παρόµοιοι Τύποι απαιτήσεων για το EMAS και το EU eco-flower Για κάποιες οµάδες προϊόντων υπάρχουν παραδείγµατα EMAS και Οικολογικής Σήµανσης που θέτουν τις ίδιες απαιτήσεις για τα κοινά θέµατα. Οι απαιτήσεις µπορεί να µην εκφράζονται µε τις ίδιες λέξεις αλλά είναι ξεκάθαρη η αντιστοιχία και η αλληλοεπικάλυψη. Για παράδειγµα, µερικά κριτήρια έχουν απαιτήσεις για το έλεγχο των διαδικασιών και την εκπαίδευση ή την ενηµέρωση των εργαζοµένων όπως στη βιοµηχανία εκτύπωσης και στα τυπωµένα υλικά. Για κάποιες οµάδες προϊόντων υπάρχει ολοκληρωτική επικάλυψη των απαιτήσεων. Βρίσκονται στις οµάδες υπηρεσιών π.χ. στον τοµέα τουριστικής διαµονής.

6 ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΤΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΑ ΤΗΣ NF Πλαίσιο Το σήµα της NF είναι ένα εθελοντικό οικολογικό σήµα πιστοποίησης που εκδόθηκε από την AFAQ AFNOR Certification (Γαλλική Ένωση Τυποποίησης), το ινστιτούτο τυποποίησης της Γαλλίας. Αυτό το σήµα, που δηµιουργήθηκε το 1991, είναι η επίσηµη Γαλλική οικολογική πιστοποίηση. Απονέµεται σε προϊόντα που έχουν µειωµένες επιδράσεις στο περιβάλλον ενώ προσφέρουν ισοδύναµη απόδοση. Στόχοι Το εθνικό πρόγραµµα οικολογικής σήµανσης της Γαλλίας έχει δύο αρµοδιότητες: Πρώτον, να ικανοποιήσει τη ζήτηση για αξιόπιστες πληροφορίες για τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά ενός προϊόντος και δεύτερον να αναγνωριστούν και να ανταµειφθούν οι εταιρείες που λαµβάνουν υπόψη τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, όταν κατασκευάζουν ένα προϊόν. Οφέλη Όταν αναπτύσσονται συγκεκριµένα κριτήρια, τα προϊόντα αξιολογούνται για να καθοριστούν οι περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις, βασισµένες σε πολλαπλούς οικολογικούς παράγοντες (π.χ. η επίπτωση των αποβλήτων των προϊόντων στο περιβάλλον στον αέρα, το νερό και το έδαφος). Μόλις προσδιοριστούν, αυτές οι επιπτώσεις ποσοτικοποιούνται για να καθοριστούν τα κατώτατα επίπεδα (π.χ. όρια τοξικότητας χηµικών, περιεκτικότητα σε VOC, περιεκτικότητα επικίνδυνων υλικών, κ.λπ.). Τα προϊόντα αξιολογούνται επίσης στα ακόλουθα: χρήση ενέργειας, εξόρυξη και χρήση πρώτων υλών, εκποµπές κατά τη παραγωγή, χρήσεις προϊόντος, πιθανότητα ανακύκλωσης, διάθεση, συστατικά προϊόντος, τύποι των παραγόµενων αποβλήτων, κίνδυνοι για το περιβάλλον και την υγιεινή και ασφάλεια, και ανθεκτικότητα καθώς επίσης και πραγµατική διάρκεια χρήσης. Επιπλέον, διεξάγεται µία γενική ανάλυση περιβαλλοντικών επιπτώσεων όταν αναπτύσσονται κριτήρια για ένα προϊόν. Το οικολογικό σήµα NF Environnement έχει αναπτυχθεί για τις ακόλουθες οµάδες προϊόντων: χρώµατα και βερνίκια, σακούλες απορριµµάτων, κόλλες για την επίστρωση πατωµάτων, συστήµατα µηχανικής πλύσης, και ηλεκτρικές σκούπες. Περιορισµοί Λόγω της χρονοβόρας φύσης και του κόστους της ΑΚΖ, η AFNOR επέλεξε µια τροποποιηµένη προσέγγιση, που ονοµάζεται «Νέα Απλοποιηµένη ιαδικασία»,

7 προκειµένου να αναπτύξει κριτήρια και για να αξιολογήσει τα προϊόντα που θα λάβουν το σήµα. Αυτή η νέα τεχνική χρησιµοποιεί µία ηµι-ποιοτική εκτίµηση κύκλου ζωής και εντοπίζει τα στάδια «κλειδιά» στον κύκλο ζωής του προϊόντος που έχουν τις πιο σηµαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αυτή η νέα διαδικασία είναι επαναληπτική, βασισµένη και σε ποιοτικά και σε ποσοτικά δεδοµένα. Η «Νέα Απλοποιηµένη ιαδικασία» υιοθετήθηκε για να κάνει το NF-Environnement λιγότερο ακριβό και διαθέσιµο σε επιχειρήσεις και βιοµηχανίες µικρού ή µεσαίου µεγέθους. Από τις πέντε κατηγορίες προϊόντων, το οικολογικό σήµα έχει απονεµηθεί για τα χρώµατα και τα βερνίκια και για τις σακούλες απορριµµάτων. Το NF Environnement δεν έχει απονεµηθεί σε προϊόντα ιδιαίτερου εξαγωγικού ενδιαφέροντος στις αναπτυσσόµενες χώρες. Η περιβαλλοντική αποτελεσµατικότητα του NF Environnement δεν έχει αξιολογηθεί. Απαιτήσεις εφαρµογής Για να αποδοθεί το σήµα NF Environnement, το προϊόν πρέπει να συµµορφώνεται µε τα οικολογικά και κατάλληλα για το σκοπό κριτήρια. Αυτά τα κριτήρια είναι το αποτέλεσµα διαπραγµατεύσεων µεταξύ των αντιπροσώπων των κατασκευαστών, των καταναλωτών, των οργανισµών προστασίας του περιβάλλοντος και των δηµοσίων αρχών. Οι αιτήσεις αποστέλλονται στη Γενική ιεύθυνση της AFNOR. Ένας ελεγκτής διορισµένος από την AFNOR επισκέπτεται το χώρο παραγωγής και διεξάγει έλεγχο σε δείγµατα του προϊόντος. Το οικολογικό σήµα θα αποδοθεί όταν ο έλεγχος και οι αναφορές του ελέγχου αποδείξουν ότι υπάρχει συµβατότητα µε τα κριτήρια του οικολογικού σήµατος. Ο κατασκευαστής πρέπει να καταβάλλει µία πάγια εισφορά εγγραφής, περίπου 64 ευρώ, για να καλύψει τα έξοδα υποβολής της αίτησης. Επιπλέον, ο κατασκευαστής πρέπει να εξοφλήσει τα έξοδα της επιβεβαίωσης ότι το προϊόν συµµορφώνεται µε τους Τεχνικούς Κανόνες, καθώς επίσης και να καταβάλλει µία εισφορά για την επίσκεψη στο χώρο, µία εισφορά διαχείρισης και εισφορές ελέγχου συµβατότητας. Επίσης, καταβάλλεται ένα ετήσιο ποσό δικαιωµάτων (0,1% των πωλήσεων του προϊόντος) για το δικαίωµα χρήσης του λογότυπου του NF- Environnement. Πληροφοριακό υλικό - ιαθέσιµα εργαλεία Επίσηµη ιστοσελίδα του σήµατος NF Σχέση µε άλλα εργαλεία Παρόλο που η κατοχή του σήµατος NF Environnement δεν είναι µία επίσηµη

8 απαίτηση για τις προµήθειες, κάποιοι διανοµείς χρωµάτων και βερνικιών και κάποια λιανικά καταστήµατα απαιτούν από τους προµηθευτές τους να παρέχουν τουλάχιστον µία γραµµή του προϊόντος που να διαθέτει το Σήµα NF Environnement. Επίσης, κάποιοι ήµοι και τοπικές αρχές έχουν διευκρινίσει ότι οι σακούλες απορριµµάτων που αγοράζουν πρέπει να φέρουν το σήµα NF- Environnement. ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΓΙΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Πλαίσιο Η Οδηγία 2092/1991 προβλέπει την πιστοποίηση των γεωργικών προϊόντων, των τροφίµων και των ποτών. Αυτός ο τύπος οικολογικής σήµανσης ικανοποιεί µερικές βασικές αρχές του ISO 14020:2000 και αναφέρεται ως περίπτωση αποκλειστικού οικολογικού σήµατος. Στόχοι Ο σκοπός είναι η προώθηση της εξασφάλισης ποιότητας στην γεωργία η προστασία όρων που αναφέρονται στην προέλευση του προϊόντος η υποστήριξη συστηµάτων φιλικών προς το περιβάλλον, όπως το σύστηµα ολοκληρωµένης διαχείρισης στη γεωργία και την εκµετάλλευση των δασών. Σύµφωνα µε την υπάρχουσα νοµοθεσία οι αρµοδιότητες των επίσηµων φορέων πιστοποίησης είναι: Η πιστοποίηση της παραγωγής και οι διαδικασίες παρακολούθησης των γεωργικών προϊόντων, σύµφωνα ιεθνείς, Ευρωπαϊκούς και Εθνικούς Κανονισµούς και Πρότυπα. Η πιστοποίηση τίθεται σε ισχύ µε την έκδοση πιστοποιητικών, σηµάτων συµµόρφωσης, πιστοποιητικών συστηµάτων ποιότητας και πιστοποιητικών συστηµάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης. Η επεξεργασία και δηµοσίευση εναλλακτικών προτύπων και οδηγιών, η σύνταξη αρχών που διέπουν την ανάπτυξη και πιστοποίηση συστηµάτων διαχείρισης για την διασφάλιση ποιότητας των γεωργικών προϊόντων. Η αξιολόγηση και επίβλεψη των οργανισµών που είναι υπεύθυνοι για τον έλεγχο και την πιστοποίηση των βιολογικών γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, ο έλεγχος του εµπορίου και της διανοµής των βιολογικών γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, η χορήγηση ενός µοναδικού σήµατος για την αναγνώριση των Ελληνικών βιολογικών γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων.

9 Η επιθεώρηση, επιτήρηση και πιστοποίηση των ακόλουθων γεωργικών προϊόντων: - Προστασία ονοµασίας προέλευσης - Προστασία γεωγραφικής ένδειξης - Εγγύηση παραδοσιακής ιδιαιτερότητας σύµφωνα µε ισχύοντες Ευρωπαϊκούς κανονισµούς. Επιπροσθέτως, ο AGROCERT, δηµόσιος και µη κερδοσκοπικός οργανισµός, που λειτουργεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων είναι υπεύθυνος για: - την τυποποίηση, επιθεώρηση και πιστοποίηση των γεωργικών προϊόντων - την καταγραφή των: ιδιωτικών Οργανισµών που συνεργάζονται µε τον AGROCERT και είναι υπεύθυνοι για πιστοποιήσεις, των ελεγκτών, των ειδικών τεχνικών και των επιθεωρητών που είναι υπεύθυνοι για γεωργικά προϊόντα, όλων των πιστοποιηµένων προϊόντων, των γεωργικών γεωργικές πόρων. Οφέλη Η Ευρωπαϊκή και η Εθνική νοµοθεσία διαµορφώθηκε για να εξασφαλίσει τον αυθεντικό χαρακτήρα των βιολογικών µεθόδων καλλιέργειας και τη διαφάνεια σε κάθε στάδιο της παραγωγής και επεξεργασίας µέσω υποχρεωτικής αναγραφής του παραγωγού, του συσκευαστή ή του εµπόρου. Έτσι, τα προϊόντα µπορούν να παρακολουθούνται στην πορεία τους από τη φάρµα έως την αγορά και να εξασφαλίσουν την αξιοπιστία τους προς τον καταναλωτή. Το Σύστηµα: Ικανοποιεί τις απαιτήσεις της Ε.Ε. π.χ. πολλαπλή συµµόρφωση Εξασφαλίζει την παρακολούθηση του Προϊόντος Πετυχαίνει τη λογική διαχείριση εισροών (νερό, λιπάσµατα, παρασιτοκτόνα κλπ.) Μειώνει τα κόστη παραγωγής και αυξάνει την προστιθέµενη αξία των προϊόντων Ικανοποιεί τις ποιοτικές απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Αγοράς Επιτρέπει στους παραγωγούς να επιδοτηθούν από το 3 ο ΚΠΣ Προστατεύει τον Αγρότη, τον Καταναλωτή, το Περιβάλλον Περιορισµοί - Απαιτήσεις εφαρµογής Στην Ελλάδα, ο παραγωγός βιολογικών προϊόντων που επιθυµεί να πιστοποιηθεί, υποβάλει µια αίτηση σε έναν από τους τρεις ιδιωτικούς οργανισµούς πιστοποίησης. Ένα συµβόλαιο υπογράφεται µεταξύ του παραγωγού και του οργανισµού και

10 πραγµατοποιούνται επιθεωρήσεις στη µονάδα παραγωγής, όπως και εργαστηριακοί έλεγχοι των προϊόντων. Αν τα προϊόντα που επιθεωρήθηκαν ικανοποιούν τις απαιτήσεις των προτύπων της Ε.Ε. απονέµεται το πιστοποιητικό συµµόρφωσης. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο οργανισµός πιστοποίησης που επελέγη από τον παραγωγό, επιτρέπει σε συγκεκριµένα προϊόντα να πάρουν οικολογική σήµανση ως βιολογικά γεωργικά προϊόντα. Η οικολογική σήµανση σύµφωνα µε την Οδηγία (ΕΕ) 2092/1991 και την ΚΥΑ / περιέχει πρώτα το όνοµα ή/και το όνοµα της εταιρείας του παραγωγού, το όνοµα του οργανισµού πιστοποίησης, τον κωδικό του προϊόντος, την φράση βιολογικό προϊόν και το εθνικό σήµα αναγνώρισης των Ελληνικών βιολογικών προϊόντων. Επιπλέον, το προϊόν µε την οικολογική σήµανση πρέπει να φέρει το λογότυπο του Ευρωπαϊκού σήµατος, δηλαδή το Ευρωπαϊκό σήµα που προβλέπεται από την Οδηγία 2092/1991 και αποτελείται στα Ελληνικά από τις λέξεις «Βιολογική Καλλιέργεια», όπως επίσης και το λογότυπο του οργανισµού πιστοποίησης που έκανε τις επιθεωρήσεις και τους εργαστηριακούς ελέγχους. Πληροφοριακό υλικό ιαθέσιµα εργαλεία Ο Οργανισµός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων (Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π.), µε διακριτικό τίτλο AGROCERT είναι Νο- µικό Πρόσωπο Ιδιωτικού ικαίου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων που λειτουργεί χάριν του δηµοσίου συµφέροντος υπό την εποπτεία του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφί- µων (Ν.2637/98). Επίσηµη ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων Το- µέας Βιολογικής Γεωργίας Επίσηµη ιστοσελίδα της ΗΟ ένας από τους τρεις οργανισµούς πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων Το Ινστιτούτο Ελέγχου Βιολογικών Προϊόντων Α.Ε. ΒΙΟΕΛΛΑΣ Σχέση µε άλλα εργαλεία Απευθυνθείτε στη σύνδεση συγκεκριµένων εργαλείων µε άλλα εργαλεία της Ο.Π.Π., π.χ. EMAS µε ISO 14001, οικολογικό σήµα µε ανάλυση κύκλου ζωής κλπ.

11 ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΙΣΠΑΝΙΚΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΑ Πλαίσιο Το ισπανικό οικολογικό σήµα Marca Aenor Medio Ambiente αναπτύχθηκε από το ιδιωτικό ανεξάρτητο φορέα Associación Espanola de Normalización y Certificación (AENOR) και απονεµήθηκε για πρώτη φορά το Λειτουργεί σύµφωνα µε τα οικολογικά πρότυπα του UNE και είναι σχεδιασµένο να διαχωρίζει τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες µε τις λιγότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους: από τη χρήση ακατέργαστων υλικών, το σχεδιασµό, την παραγωγή, τη χρήση µέχρι και την απόρριψη µετά τη χρήση. Στόχοι Ο Ισπανικός ιδιωτικός οργανισµός AENOR, είναι ανεξάρτητος, µη κερδοσκοπικός, αναγνωρισµένος σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Συνεισφέρει στην ανάπτυξη εταιριών, προϊόντων και υπηρεσιών αλλά και στην προστασία του περιβάλλοντος και την κοινωνική ευηµερία, µέσω της καθιέρωσης προτύπων και της πιστοποίησης. Εκτός του AENOR, στη διαδικασία απονοµής οικολογικού σήµατος εµπλέκεται και η Τεχνική Επιτροπή Πιστοποίησης η οποία αποτελείται από αντιπροσώπους της βιοµηχανίας, του εµπορίου, της παραγωγής, την προστασία του καταναλωτή, οργανισµούς προστασίας του περιβάλλοντος και των αρµόδιων υπουργείων. Η Τεχνική Επιτροπή Πιστοποίησης επεξεργάζεται τα κριτήρια, µε βάση την ανάλυση του κύκλου ζωής. Στόχοι του AENOR-Medio Ambiente είναι : Η προώθηση του σχεδιασµού, της παραγωγής, του marketing και της χρήσης προϊόντων τα οποία µειώνουν την πίεση στο περιβάλλον σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής τους. Η παροχή λεπτοµερών, επαληθεύσιµων και ουσιαστικών πληροφοριών στους καταναλωτές. Οφέλη Το οικολογικό σήµα της AENOR Medio Ambiente, προσφέρει στους καταναλωτές πληροφορίες για την περιβαλλοντική πλευρά των προϊόντων και υπηρεσιών που διατίθενται στην αγορά. Το σήµα απονέµεται σε καταναλωτικά προϊόντα, εκτός από τα τρόφιµα, τα ποτά και τα φαρµακευτικά προϊόντα. Στόχος της αξιολόγησης είναι να καθοριστεί το στάδιο στο οποίο προκαλείται η µεγαλύτερη περιβαλλοντική όχληση, είτε αυτό οφείλεται στην ύπαρξη τοξικών

12 ουσιών, εκποµπής ρύπων ή άλλης αιτίας. Κατά συνεπές πρέπει να εξετάζεται ολόκληρος ο κύκλος ζωής (κατασκευή, διανοµή, χρήση και απόρριψη). Οι επιπτώσεις αξιολογούνται ως προς τις επιπτώσεις στον αέρα, το νερό και το έδαφος. Περιορισµοί Οι περιορισµοί που µπορεί να παρουσιαστούν στην εφαρµογή του εργαλείου. Απαιτήσεις εφαρµογής Αίτηση Οι εταιρίες που ενδιαφέρονται πρέπει να υποβάλλουν την αίτησή τους στον AENOR συµπληρώνοντας συγκεκριµένη φόρµα. Έλεγχος Η τεχνική υπηρεσία της ΑΕΝΟR επισκέπτεται τις εγκαταστάσεις του αιτούντος, όπου επαληθεύεται / ελέγχεται ένας αριθµός οικολογικών απαιτήσεων. Επίσης αν κριθεί αναγκαίο, συλλέγεται δείγµα του προϊόντος ιεξαγωγή ελέγχων Οι έλεγχοι γίνονται από ανεξάρτητο εργαστήριο. Αξιολόγηση Αφού µελετηθούν τα έγγραφα και τα αποτελέσµατα του εργαστηριακού ελέγχου, η Περιβαλλοντική Τεχνική Επιτροπή Πιστοποίησης αποφασίζει αν θα χορηγηθεί ή όχι το δικαίωµα χρήσης του σήµατος. Απονοµή Το τελικό αποτέλεσµα είναι η παραχώρηση του πιστοποιητικού, το οποίο δηλώνει ότι το προϊόν ή η υπηρεσία συµµορφώνεται µε τα πρότυπα και έχει το δικαίωµα χρήσης του σήµατος, το οποίο από τη στιγµή εκείνη, µπορεί να χρησιµοποιηθεί στα πιστοποιηµένα προϊόντα και υπηρεσίες. Παρακολούθηση Από τη στιγµή που το δικαίωµα χρήσης του σήµατος έχει παραχωρηθεί σε ένα προϊόν ή µια υπηρεσία, αυτά υποβάλλονται σε συχνούς ελέγχους στον τόπο παραγωγής και στην αγορά, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι συνεχίζουν να πληρούνται οι περιβαλλοντικοί όροι. Πληροφοριακό υλικό - ιαθέσιµα εργαλεία Επίσηµη ιστοσελίδα του Ισπανικού οργανισµού Τυποποίησης και Πιστοποίησης Σχέση µε άλλα εργαλεία Αφορά στο σύνδεσµο του συγκεκριµένου εργαλείου µε άλλα εργαλεία της Ολοκληρωµένης Πολιτικής Προϊόντος. Π.χ EMAS µε ISO 14001, οικολογική σήµανση µε ΑΚΖ κλπ.

13 ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΣΚΑΝ ΙΝΑΒΙΚΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΑ ΚΥΚΝΟΣ Πλαίσιο Ο Κύκνος είναι το επίσηµο Σκανδιναβικό οικολογικό σήµα, το οποίο καθιερώθηκε από το Σκανδιναβικό Συµβούλιο των Υπουργών. Η επιλογή των Κατηγοριών Προϊόντων για τις οποίες διατυπώνονται τα κριτήρια, γίνεται από το Σκανδιναβικό συντονιστικό σώµα. Είναι κοινό για τη ανία, τη Φινλανδία, την Ισλανδία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία. Στόχοι Ένα προϊόν που φέρει το οικολογικό σήµα Κύκνος ανταποκρίνεται στα εξαιρετικά υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα. Τα κριτήρια του Κύκνου ποικίλλουν µεταξύ των διαφορετικών προϊόντων. Για όλες τις κατηγορίες προϊόντων ισχύουν τα εξής: Ο Κύκνος λαµβάνει υπόψη τις επιπτώσεις του προϊόντος στο περιβάλλον από τη λήψη των πρώτων υλών µέχρι την τελική του διάθεση, δηλαδή καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του προϊόντος. Ο Κύκνος θέτει επίσης τα κριτήρια όσον αφορά την ποιότητα και την απόδοση. Το προϊόν πρέπει να διαθέτει χαρακτηριστικά που είναι τουλάχιστον το ίδιο ποιοτικά µε αυτά των άλλων παρόµοιων προϊόντων. Για να εξασφαλιστεί ότι ένα προϊόν που φέρει τον Κύκνο πληροί πάντα υψηλές περιβαλλοντικές προδιαγραφές, τα κριτήρια αναθεωρούνται συχνά. Όταν ορίζονται κριτήρια για µια νέα κατηγορία προϊόντων, λαµβάνεται υπόψη η επίπτωση του προϊόντος στο περιβάλλον καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του. Προκειµένου να επιλεγούν οι κατηγορίες προϊόντων που είναι καταλληλότερες για οικολογική σήµανση, ο Κύκνος ερευνά τη συνάφειά τους, τις δυνατότητές τους και το πώς µπορούν να ελεγχθούν. Η συνάφεια αξιολογείται σύµφωνα µε συγκεκριµένα περιβαλλοντικά προβλήµατα που συνδέονται µε την κατηγορία του προϊόντος. Οι δυνατότητές τους κρίνονται µε την εξέταση των πιθανών περιβαλλοντικών οφελών από την κατηγορία του προϊόντος. Ο έλεγχος εκτιµά πώς το προϊόν, η δραστηριότητα ή το πρόβληµα µπορεί να επηρεαστεί από την οικολογική σήµανση. Οφέλη Συγκεκριµένα, τα επικυρωµένα οικολογικά σήµατα είναι: Αξιόπιστα γιατί το πρόγραµµα διευθύνεται από έναν θεσµό γενικής εκτίµησης, όπως µια κυβέρνηση, και όλα τα ενδιαφερόµενα µέρη εµπλέκονται στον καθορισµό της οικολογικής σήµανσης. Επιπλέον, η χρήση αυτών των οικολογικών σηµάτων πιστοποιείται από αναγνωρισµένους τρίτους φορείς. Αξιόπιστα και διακριτά, επειδή η πιστοποίηση διασφαλίζει επίσης ότι η

14 λειτουργικότητα του προϊόντος είναι τουλάχιστον το ίδιο καλή µε άλλων προϊόντων που έχουν περισσότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ευδιάκριτα, λόγω της χρήσης τους στη συσκευασία του προϊόντος, που διευκολύνει την επιλογή του τελικού καταναλωτή. Επιπλέον, ο φορέας της οικολογικής σήµανσης διοργανώνει εκστρατείες προώθησης για τα προϊόντα µε οικολογική σήµανση. Περιορισµοί Ένα µειονέκτηµα αυτού του τύπου οικολογικού σήµατος είναι ότι πρέπει συνήθως να καταβληθεί ένα τέλος στο σώµα του οικολογικού σήµατος για τη χρήση του. Το τέλος είναι διαφορετικό για κάθε µια από τις πέντε χώρες. Απαιτήσεις εφαρµογής Για να λάβουν το Σκανδιναβικό Κύκνο, οι κατασκευαστές που ανήκουν σε µια χώρα του Σκανδιναβικού Συµβουλίου στέλνουν µια αίτηση στον οργανισµό οικολογικής σήµανσης της χώρα τους. Οι ξένοι κατασκευαστές που επιδιώκουν την απονοµή του σήµατος απευθύνονται στη χώρα που ανέπτυξε την κατηγορία του προϊόντος. Οι ισχυρισµοί των κατασκευαστών ελέγχονται σε ανεξάρτητα εργαστήρια, και οι κατασκευαστές υποχρεούνται να αναφέρουν τα αποτελέσµατα των ελέγχων για να διασφαλισθεί ότι όλες οι απαιτήσεις των κριτηρίων εκπληρώνονται για όλα τα προϊόντα µε σήµανση. Η άδεια παρέχεται από τον εθνικό οργανισµό οικολογικής σήµανσης που έχει ασχοληθεί µε την αίτηση. Η προκαταρκτική µελέτη εκτιµά: 1) τα ποιοτικά και ποσοτικά περιβαλλοντικά προβλήµατα που σχετίζονται µε το προϊόν, 2) τη δυνατότητα περιβαλλοντικών βελτιώσεων, 3) τις πληροφορίες που χρειάζονται οι καταναλωτές, 4) τις απαιτήσεις του εµπορίου και της βιοµηχανίας για οικολογική σήµανση 5) το κόστος ανάπτυξης των κριτηρίων και 6) τις αναλύσεις των προϊόντων και της αγοράς για τη Σκανδιναβική αγορά Μόλις γίνει απονοµή σε ένα προϊόν από µία χώρα, η άδεια χρήσης του σήµατος ισχύει σε όλες τις συµµετέχουσες χώρες, αν και οι κατασκευαστές πρέπει να καταβάλλουν µια ακόµη εισφορά σε κάθε χώρα για να καταχωρηθεί το προϊόν τους. Οι αιτούντες για τον Σκανδιναβικό Κύκνο πρέπει να καταβάλλουν µία φορά, µία εισφορά για την αίτηση, ανάλογα µε τη χώρα. Αν η αίτηση επιχορηγείται, οι έχοντες την άδεια πρέπει επίσης να καταβάλλουν µια ετήσια εισφορά σε κάθε χώρα στην οποία χρησιµοποιείται το σήµα. Η ισχύς της άδειας περιορίζεται στη χρονική περίοδο ισχύος των κριτηρίων. Για να αποκτηθεί µία άδεια συµβατή µε αναθεωρηµένα κριτήρια, πρέπει να γίνει νέα

15 αίτηση. Αν η ισχύς των κριτηρίων επεκταθεί χωρίς αλλαγές, δεν χρειάζεται να γίνει νέα αίτηση. Τα προϊόντα για τα οποία έχει εκδοθεί πιστοποίηση µπορούν να φέρουν µε το Σκανδιναβικό οικολογικό σήµα. Το σήµα µπορεί επίσης να τυπωθεί και στη συσκευασία του προϊόντος. Κάθε άδεια οικολογικής σήµανσης διαθέτει µία υποχρεωτική εξαψήφια ταυτότητα, η οποία προσδιορίζει το προϊόν. Για να επαληθεύεται η συµβατότητα µε τα κριτήρια, γίνονται συνεχείς επιθεωρήσεις των προϊόντων και των διαδικασιών. Ο οργανισµός που απονέµει την οικολογική σήµανση πρέπει να διασφαλίζει, µε τις απαραίτητες περιοδικές επιθεωρήσεις, ότι τα προϊόντα συµµορφώνονται µε τις απαιτήσεις. Αν η επιθεώρηση αποκαλύψει ότι δεν πληρούνται τα κριτήρια, ο οργανισµός οικολογικής σήµανσης που έχει εκδώσει την άδεια, µπορεί να υπαγορεύσει στους κατόχους της άδειας να διακόψουν αµέσως τη χρήση του σήµατος. Πληροφοριακό υλικό - ιαθέσιµα εργαλεία ISO 14024:1999 Το ISO είναι ένα διεθνές πρότυπο που καθορίζει το σύνολο των htm χαρακτηριστικών που πρέπει να πληροί Environmental labels and ένα πιστοποιηµένο οικολογικό σήµα. Οι declarations Type I environmental ισχυρισµοί Τύπου I βασίζονται σε κριτήρια labelling Principles and procedures που θέτει ένας τρίτος φορέας και είναι πολυθεµατικά, βασισµένα στις επιπτώσεις του κύκλου ζωής του προϊόντος. Ο φορέας απονοµής (του σήµατος) µπορεί να είναι ένας κυβερνητικός οργανισµός ή ένας ιδιωτικός µη κερδοσκοπικός φορέας. Η πρόθεση είναι να τυποποιηθούν τα κριτήρια που χρησιµοποιούνται από ένα πλήθος τέτοιων προγραµµάτων παγκοσµίως, για να οδηγήσουν σε µια µεγαλύτερη συµφωνία µεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Επίσηµη Ιστοσελίδα του Σκανδιναβικού Κύκνου Σχέση µε άλλα εργαλεία Η βασική µέθοδος που χρησιµοποιείται για να τεθούν τα κριτήρια είναι η εξονυχιστική εξέταση της µελέτης του Κύκλου Ζωής (από τη λήψη των πρώτων υλών µέχρι και την τελική διάθεση).

16