ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΤΑΞΙ ΕΥΤΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΤΑΞΙ ΕΥΤΗΣ"

Transcript

1 ÄÉÅÈÍÇÓ ÅÔÁÉÑÅÉÁ ÖÉËÙÍ ÍÉÊÏÕ ÊÁÆÁÍÔÆÁÊÇ Éäñýèçêå óôç Ãåíåýç óôéò 14 Äåêåìâñßïõ 1988 ÓYNTONIÓTIKH ÅÐÉÔÑÏÐÇ Ταχυδρομική διεύθυνση: Case postale 2714 CH-1211 Genève 2 Dépôt Switzerland ΤΑΞΙ ΕΥΤΗΣ Γενεύη, Ιούλιος 2010 SIANK

2 Το ταξίδι κ η εξοµολόγηση στάθηκαν οι δυο µεγαλύτερες χαρές της ζωής µου. Να γυρίζεις τη γης, να βλέπεις - να βλέπεις και να µη χορταίνεις - καινούρια χώµατα και θάλασσες και ανθρώπους κι ιδέες και να τα βλέπεις όλα σα για πρώτη φορά, να τα βλέπεις όλα σα για τελευταία φορά, µε µακρόσερτη µατιά, κ έπειτα να σφαλνάς τα βλέφαρα και να νοιώθεις τα πλούτη να κατασταλάζουν µέσα σου ήσυχα, τρικυµιστά, όπως θέλουν, ωσότου να τα περάσει από την ψιλή κρισάρα του ο καιρός, να κατασταλάξει το ξαθέρι απ όλες τις χαρές και τις πίκρες σου - τούτη η αλχηµεία της καρδιάς είναι, θαρρώ µια µεγάλη αντάξια του ανθρώπου ηδονή.... Το ιδανικό µου θα ήταν οχτώ µήνες ταξίδι και τέσσερις µήνες µοναξιά.... Ένα µονάχα αξίζει: το ταξίδι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αυτά τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη συνοψίζουν το πάθος του για τα ταξίδια. Από την πρώτη του νεότητα µέχρι το θάνατό του δεν έπαψε να ταξιδεύει στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στην Ασία και στην Αφρική. Ήταν ένας ακούραστος ταξιδιώτης. Για ποιούς λόγους; Τι αναζητούσε ακριβώς µέσα στις πολλαπλές του περιηγήσεις; Θα προσπαθήσουµε να απαντήσουµε µε τη βοήθεια των αναγνώσεων. Περιηγείται, λοιπόν, πρώτα πρώτα την Ελλάδα. Ελλάδα Όλα στην Ελλάδα, βουνά, ποταµοί, θάλασσες, πεδιάδες, «ανθρωπίζουνται» και µιλούν στον άνθρωπο µια σχεδόν ανθρώπινη γλώσσα. εν τον καταπλακώνουν, δεν τον τυραννούν, γίνουνται φίλοι του και συνεργάτες. Η θολή, ακαταστάλαχτη κραυγή της Ανατολής, περνώντας από το φως της Ελλάδας, καθαρίζει, ανθρωπίζεται, γίνεται λόγος. Η Ελλάδα είναι το φίλτρο που λαγαρίζει µε αγώνα πολύ το χτήνος σε άνθρωπο, την ανατολίτικη σκλαβιά σ ελευτερία και τη βάρβαρη µέθη σε νηφάλιο λογισµό. Να δώσει πρόσωπο στο απρόσωπο, µέτρο στην αµετρία, ισορροπώντας τις συγκρουόµενες τυφλές δυνάµεις, τέτοια η αποστολή της πολυβασανισµένης στεριάς και θάλασσας που λέγεται Ελλάδα. Είναι αληθινή χαρά, πλούτος µεγάλος να τριγυρνάς την Ελλάδα. Τόσο το ελληνικό χώµα είναι ποτισµένο µε δάκρυα, ιδρώτα κι αίµα, τόσο τα Ελληνικά βουνά είδαν ανθρώπινον αγώνα, που ανατριχιάζεις λογιάζοντας πως στα βουνά ετούτα και τ ακρογιάλια παίχτηκε η µοίρα της λευκής φυλής. Παίχτηκε η µοίρα του ανθρώπου. Σίγουρα σ ένα από τ ακρογιάλια αυτά, τα γεµάτα χάρη και παιχνιδίσµατα, θα γίνηκε το θάµα της µετουσίωσης του ζώου σε άνθρωπο. Γεµάτη µυστική αποστολή κι ευθύνη όχι µονάχα η γεωγραφική παρά κι η ψυχική τοποθέτηση της Ελλάδας, δύο ασίγαστα ρέµατα συγκρούονται στις στεριές της και στις θάλασσες, και να γιατί η Ελλάδα στάθηκε πάντα ένα σηµείο γεωγραφικό και ψυχικό ακατάπαυστα στροβιλισµένο. Η µοιραία αυτή τοποθέτηση επέδρασε θεµελιακά στην τύχη της Ελλάδας και του κόσµου. Κοίταζα, οσφραινόµουν, άγγιζα της Ελλάδα, πεζοπορώντας, ολοµόναχος, µ ένα ραβδί από ελιά στο χέρι, µ ένα δισάκι στον ώµο. Κι όσο έµπαινε µέσα µου η Ελ- 2

3 λάδα, τόσο ένοιωθα και πιο βαθιά πως η µυστική ουσία της Ελληνικής στεριάς και θάλασσας είναι µουσική. Κάθε στιγµή το Ελληνικό τοπίο, ενώ µένει το ίδιο, αλλάζει ανάλαφρα, κυµατίζει την οµορφιά του, ανανεώνεται. Έχει βαθιάν ενότητα και συνά- µα ακατάπαυστα ανανεούµενη ποικιλία. Τάχα ο ίδιος ρυθµός δεν κυβερνάει και την Αρχαία τέχνη, που γεννήθηκε κοιτάζοντας, αγαπώντας, νογώντας και διατυπώνοντας τον ορατό γύρα της κόσµο; Κοιτάχτε ένα Ελληνικό έργο της µεγάλης κλασικής εποχής, δεν είναι ακίνητο, µια αδιόρατη ανατριχίλα ζωής το διαπερνάει, παίζει σαν τις φτερούγες του γερακιού όταν σταθεί στην κορυφή του αγέρα και µας φαίνεται ακίνητο. Όµοια και το αρχαίο άγαλµα ζει, κινιέται αδιόρατα, συνεχίζοντας την παράδοση, ετοιµάζοντας τη µελλούµενη πορεία της τέχνης, ισορροπεί, σε αθάνατη µια στιγµή, την τρισυπόστατη ροή του καιρού. Όταν ένας Έλληνας ταξιδεύει στην Ελλάδα, το ταξίδι του έτσι µοιραία µετατρέπεται σ επίπονη αναζήτηση του χρέους. Πώς να γίνουµε κι εµείς άξιοι των προγόνων, πώς να τη συνεχίσουµε, χωρίς να τη ντροπιάσουµε, την παράδοση της ράτσας µας; Μια αυστηρή ασίγαστη ευθύνη βαραίνει τους ώµους σου, βαραίνει τους ώµους όλων των ζωντανών Ελλήνων. Ακαταµάχητη µαγική δύναµη έχει το όνοµα, όποιος γεννήθηκε στην Ελλάδα έχει το χρέος να συνεχίσει τον αιώνιο Ελληνικό θρύλο. Ένα Ελληνικό τοπίο δε δίνει σ εµάς τους Έλληνες µιαν αφιλόκερδη ανατριχίλα ωραιότητας, έχει ένα όνοµα το τοπίο - το λένε Μαραθώνα, Σαλαµίνα, Ολυµπία, Θερµοπύλες, Μυστρά - συνδέεται µε µιαν ανάµνηση, εδώ ντροπιαστήκαµε, εκεί δοξαστήκαµε, και µονοµιάς το τοπίο µετουσιώνεται σε πολυδάκρυτη, πολυπλάνητη ιστορία. Κι όλη η ψυχή του Έλληνα προσκυνητή αναστατώνεται. Το κάθε Ελληνικό τοπίο είναι τόσο ποτισµένο από ευτυχίες και δυστυχίες µε παγκόσµιο αντίχτυπο, τόσο γεµάτο ανθρώπινο αγώνα, που υψώνεται σε µάθηµα αυστηρό και δε µπορείς να του ξεφύγεις, γίνεται κραυγή, και χρέος έχεις να την ακούσεις. Αιγαίο Είπα να κάµω ένα ταξίδι για να χω υποµονή να περιµένω, µπήκα σ ένα καΐκι που έπιανε τα χαριτωµένα νησιά του Αιγαίου - τη Σαντορίνη, τη Νάξο, την Πάρο, τη Μύκονο. Το είπα, το ξαναλέω: µια από τις πιο µεγάλες χαρές που µπορεί ν αξιωθεί ο άνθρωπος στον κόσµο τούτον είναι να ναι άνοιξη, να φυσάει αλαφρό αγεράκι και ν αρµενίζεις στο Αιγαίο. ε µπόρεσα ποτέ να φανταστώ πως γίνεται να ναι αλλιώς ο Παράδεισος. Ποια άλλη χαρά, στο ουρανό και στη γης, µπορεί να ναι καλύτερα αρµονισµένη µε το κορµί και µε την ψυχή του ανθρώπου; Φτάνει η χαρά ετούτη έως την έξαρση, µα, δόξα σοι ο Θεός, δεν πάει παραπέρα, κι έτσι ο αγαπηµένος ορατός κόσµος δεν αφανίζεται, κάθε άλλο, ο αόρατος γίνεται ορατός, κι ότι λέµε Θεός κι αιώνια ζωή και µακαριότητα µπαίνουν στο καΐκι µας κι αρµενίζουν µαζί µας. Κλείσε τη φριχτήν ώρα του θανάτου τα µάτια, κι αν δεις τη Σαντορίνη, τη Νάξο, την Πάρο, τη Μύκονο, θα µπεις χωρίς να µεσολαβήσει το χώµα, στον Παράδεισο. Σίφνος, Παναγιά του Βουνού, Αγαπητέ µου κ. Ζερβέ Ζω επιτέλους τη ζωή µου. Ένα κελί κάτασπρο, ένα λαγήνι νερό, λίγο γάλα και αυγά κ ένα παραθυράκι απ όπου βλέπω τη θάλασσα και τις ελιές στο πλάι του βουνού. Κ έπειτα, απόξω, µια µεγάλη αυλή πλακοστρωµένη και στην άκρα, το λευκό µνήµα της Μοναχής Θεοφίλης, που απάνω του τώρα ακουµπω και Σας γράφω. Είµαι αληθινά 3

4 βαθύτατα ευτυχής. Μου φαίνεται πως τίποτα δεν µπορώ πια να επιθυµήσω. Η ψυχή µου λευτερώθηκε κι άρχισα να γράφω και βρίσκοµαι διαρκώς κάτω από τα φτερά αν όχι της Νίκης µα του Λυτρωµού. Πόσο µάταια περιέπλεξαν οι άνθρωποι τη ζωή τους µε πλήθος ανόητες ανάγκες! Απεδώ ο παραλογισµός της κοινωνικής ζωής µου κάνει κατάπληξη. Προς τι όλα αυτά; Η ζωή είναι υψηλότερη και απλούστερη. Τήνε νοιώθω εδώ, στην αυλή, το βράδυ σα βασιλέψει ο ήλιος και υψωθεί το φεγγάρι και φυσήξει το βραδυνό αεράκι. Ή τη νύχτα, σαν ξυπνώ και για να πιστέψω σ ευτυχία µου, ανοίγω το κελί και βλεπω τον κάτασπρο τρούλο της εκκλησίας και ακούω το µακρυνό γαύγισµα του σκύλου στο φεγγάρι. Αναπνέω το Θεό, σαν τον αέρα το βουνήσιο και όλο µου το σώµα φεγγοβολά από την παρουσία του. Φυγή µόνου προς µόνο, τα τελευταία αυτά λόγια του Πλωτίνου πως θάθελα να γίνουν η αρχή µιας νέας, ανώτερης ζωής! Πάντα δικό Σας Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ Χαιρόµουν που ήµουν άνθρωπος, άνθρωπος κι Έλληνας, κι έτσι µπορούσα, χωρίς την παραµορφωτική επέµβαση του αφηρηµένου στοχασµού, ψυχόρµητα να νοιώθω το Αιγαίο δικό µου, πατρογονικιά κληρονοµιά µου και ν αρµενίζω ανάµεσα στα νησιά από ευτυχία σε ευτυχία, δίχως να βγω έξω από τα σύνορα της ψυχής µου. Σαν το πουπουλένιο στήθος της πέρδικας λαµποκοπούσαν τα Θεία ετούτα νησιά κι έπαιζαν και συνάλλαζαν κάθε στιγµή, µέσα στον ίσκιο και στο φως, πότε σκούρα καφετιά, πότε πασπαλισµένα χρυσόσκονη, κατάφυτα µε τριαντάφυλλα το πρωί, µε πάναγνα κρίνα το µεσηµέρι, µε ζεστούς µενεξέδες την ώρα που λέει να βασιλέψει ο ήλιος.... Έκλεισε ο κύκλος^ γέµισαν τα µάτια µου Ελλάδα^ ωρίµασε, µου φαίνεται, µέσα στους µήνες αυτούς ο νους. Ποιά ναι τα πιο πολύτιµα λάφυρα της πνευµατικής µου ετούτης εκστρατείας; Τούτα θαρρώ: Είδα καθαρότερα την ιστορική αποστολή της Ελλάδας ανάµεσα Ανατολής και ύσης. Είδα πως ο ανώτατος άθλος της είναι όχι η οµορφιά παρά ο αγώνας για την ελευτερία. Ένοιωσα βαθύτερα την τραγική µοίρα της Ελλάδας και πόσο βαρύ το χρέος του Έλληνα. Θαρρώ, ευτύς µετά το προσκύνηµά µου στην Ελλάδα ήµουν ώριµος να µπω στην αντρική ηλικία και δεν ήταν η Οµορφιά που πήγαινε µπροστά και µ έµπαζε στον αντρωνίτη ήταν η ευθύνη. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πραγµατοποιεί την πρώτη του µετάβαση στο εξωτερικό πηγαίνοντας στο Παρίσι. Στη συνέχεια, επισκέφτηκε στη διάρκεια της ζωής τον πάρα πολλές χώρες, ως επί το πλείστον πολλές φορές την καθεµία. Έτσι πραγµατοποιεί πολλαπλά ταξίδια στην Ευρώπη: Γερµανία, Αυστρία, Βέλγιο, Ισπανία, Γαλλία, Μ. Βρετανία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ρωσία, Ελβετία, Τσεχοσλοβακία, Γιουγκοσλαβία, Ουκρανία και Ιταλία. Γαλλία Έπεφτε ψιλή, τρυφερή βροχούλα, ξηµέρωνε. Με το πρόσωπο κολληµένο στο τζάµι του αµαξιού διέκρινα, πίσω από το διάφανο δίχτυ της βροχής, το Παρίσι, να περνάει, να δακρυογελάει και να µε καλωσορίζει. Έβλεπα τα γεφύρια να περνούν, 4

5 τα πολυόροφα µελανιασµένα σπίτια, τα πάρκα, τις εκκλησιές, τις µαδηµένες καστανιές, τους ανθρώπους που περπατούσαν βιαστικοί στους φαρδιούς γυαλιστερούς δρόµους... Ολο το χαριτωµένο παιχνιδιάρικο πρόσωπο του Παρισιού τό βλεπα µέσα από τα κρεµάµενα νήµατα της βροχής, να θαµποφέγγει και να χαµογελάει, ως καθώς βλέπουµε πίσω από τις κλωστές του αργαλειού την ανυφάντρα. Το φως είχε τώρα λίγο αναντρανίσει, ένας ήλιος φαλακρός ανακρεµάστηκε στον παράξενο τούτον ουρανό, τον καµωµένο από µελαγχολία κι οµίχλη κι ανείπωτη τρυφεράδα. Πώς µάδησε εδώ στην ξενιτιά ο µακροχαίτης ηνίοχος της Ελλάδας! Ολα τά γδυνε αυτός εκεί πέρα, στην πατρίδα του, και τά ντυνε µε το φως του, έλαµπε, χωρίς κανένα µυστικό, ορατή η ψυχή σαν το κορµί πρόβαιναν από τα σκοτεινά υπόγεια κι οι δαιµόνοι, τους είχε διαπεράσει ως το µαύρο µεδούλι τους το φως κι είχαν γίνει απλοί κι αυτοί και γλυκοµίλητοι, σαν άνθρωποι. Μα εδώ άλλαξε, ο ήλιος, πάει να πει άλλαξε το πρόσωπο της γης και της ψυχής, πρέπει να µάθουµε ν αγαπούµε το µεσοφωτισµένο µέτωπο, το διακριτικό χαµόγελο, και το κρυµµένο νόηµα της καινούριας οµορφιάς. «Τούτο είναι το νέο πρόσωπο του Θεού» συλλογίζουµουν κοιτάζοντας µε απληστία τα δέντρα, τα σπίτια, τις βαµµένες γυναίκες, τις σκοτεινές εκκλησιές «σκύβω και προσκυνώ τη χάρη του!» Μεθύσι ήταν η πρώτη µου επαφή µε το νέο ετούτο πρόσωπο της γης βάσταξε µέρες και βδοµάδες. Οι δρόµοι, τα πάρκα, οι Βιβλιοθήκες, τα Mουσεία, οι γοτθικές εκκλησιές, οι άντρες κι οι γυναίκες στα θέατρα και στους δρόµους, και το ψιλό χιόνι πού χε αρχίσει να πέφτει, στρουφογύριζαν οµπρός από τη συνεπαρµένη ψυχή µου, µεθυσµένα κι αυτά ωσότου καταστάλαξε το µεθύσι, στερεώθηκε πάλι ο κόσµος και στάθηκε. Ιταλία Όταν στο προσκύνηµά µου στην Ιταλία, µπήκα στα στενά δροµάκια της Ασίζης κι άκουσα, ήταν δειλινό, τις καµπάνες να χτυπούν χαρµόσυνα από το καµπαναριό του φτωχούλη του Θεού κι από το µοναστηράκι της Αγ. Κλάρας, ένιωσα ανείπωτη ευδαι- µονία. Μήνες έµεινα στην Άγια ετούτη πολιτεία, στο αρχοντικό της γριάς κοντέσας Ερικέτας και δεν ήθελα να φύγω. Και τώρα, στις δύσκολες τούτες µέρες, που µάχουνταν η ψυχή µου ν ανέβει λίγο πιο πάνω, άνοιξε η καρδιά µου και τινάχτηκε η Ασίζη. Κι ανέβηκε στο φως, στις κρίσιµες ετούτες µέρες, ο γιος του Μπερναρντόνε, µπήκε µπροστά, κουρελιάρης, ξυπόλητος, και µου δείξε µε το χέρι του το δρόµο. εν ήταν δρόµος ήταν όλο πέτρα και γκρεµούς ανηφόρι. Μα όλος ο αγέρας µοσχοβολούσε από το άρωµα της αγιοσύνης. Θυµήθηκα τη συννεφιασµένη µέρα που ανέβηκα στην Αβέρνα, το βουνό του µαρτυρίου και της δόξας του Φραγκίσκου. Φυσούσε δυνατός παγωµένος αγέρας, γυ- µνές αχλόιστες ήταν οι γκρίζες πέτρες, µαύρα τ άκαρπα δέντρα, βογκούσε αγέλαστο βασανισµένο, βασανισµένο και σκληρό το τοπίο. Φτώχεια, γύµνια, ερηµιά. Το φως µουντό και λιγοστό, βράδιαζε και η κορφή ήταν ακόµα αψηλά. Μάταια προσπαθούσα να συγκεντρώσω την επιθυµία µου, να επικαλεστώ τη δύναµη µου, ένιωθα να κυριεύει πανικός το σώµα µου - το παγωµένο, πεινασµένο, νυχτωµένο στην ερηµιά. Κι άξαφνα έγινε το θάµα, το απάνθρωπο, ανάνθιστο γύρα µου τοπίο, σα να µετατοπίστηκε, σα ν ανέβηκε το µυστικό σκαλοπάτι που λαχταρίζει κρυφά κάθε πραγ- 5

6 µατικότητα, κι ένιωσα: ετούτη είναι η φτώχεια η Φραγκισκανή, σκληρή για το κορµί, ανήλεη για τις βολεµένες συνήθειες και τις νωθρές και τόσο κατηφορικές χαρές του ανθρώπου. Ηταν ο Άγιος ο ίδιος που τυραννούσε το σώµα µου, αρνιόταν τις χαρές των πέντε αισθήσεων, έριχνε στάχτη στο φαΐ του, όταν ένιωθε εντός του ν αναγλείφεται ο δαίµονας της λαιµαργίας, στην καρδιά του Χειµώνα βουτούσε στο παγωµένο ρυάκι, αγρυπνούσε, πεινούσε, κρύωνε, και τόσο είχε τυραννήσει το πήλινο σώµα, που πεθαίνοντας το λυπήθηκε, στράφηκε και του κάνει: «Συχώρεσέ µε, αδερφέ µου γαϊδούρι, σε βασάνισα πολύ». Μα η Φτώχεια ετούτη ήταν Φραγκισκανή, δηλ. σίγουρη για τα πλούτη της, για τη µυστική Άνοιξη που ετοιµάζει, για το ζεστό Καλοκαίρι που κρύβει µέσα της, γεµάτο καρπούς. Και άξαφνα το κατάγυµνο βουνό της Αβέρνας, το δειλινό εκείνο, ξεσκεπάστηκε µέσα στο νου µου καταπράσινο, µυρωµένο, γεµάτο πεταλούδες και µέλισσες - εξαίσιο τοπίο της µέσα µας Παράδεισος. Κι άρχιζα πια ν ανεβαίνω το µεταµορφωµένο βουνό και να φωνάζω: «Ευλογηµένη να σαι, αδερφή µου Αβέρνα! αδερφή ου Φτώχεια!» Ισπανία Όλο το φανταχτερό όραµα της Ισπανίας ανεβαίνει στο νου µου: Αψηλές πεδιάδες της Καστίλιας, και της Εστρεµαδούρας, χωρίς νερά, χωρίς δέντρα, όλο πέτρα, γελαστές, ζεστές κοιλάδες της Ανταλουσίας και της Βαλένθιας, γιοµάτες πορτοκαλιές, λεµονιές και µπανάνες, άντρες στεγνοί, βίαιοι, γυναίκες µε αψηλές πυργοµένες χτένες στ αρωµατισµένα µαλλιά κι απάνω κυµατιστή η µαύρη µαντίλα, βουή απ τα λιµάνια, απ τις ταυροµαχίες κι από τα παρδαλά πανηγύρια, µουσική µονόσερτη, αράπικη, όλο πάθος και θάνατο, που ανεβαίνει από τις ησκιοµένες µεσαυλές και τα πυκνά καφάσια της Κόρδοβας και της Σεβίλιας, µυρωδιές από γιασεµιά, κοπριά από σαπισµένα φρούτα, τζαµιά, Εκκλησιές δροσερές, παλάτια µουσουλµανικά, Χριστοί σταυρωµένοι στους βουερούς πολύχρωµους δρόµους, µαυροµάτικα αλητόπουλα του Μουρίλλου, νάνοι πικραµένοι και περήφανοι του Βελασκεθ, ληστές, ζητιάνοι, όρθια, καιγόµενα σα λαµπάδες του Γκρέκο... Όλη η Ισπανία λάµπει και σαλεύει στο νου µου σαν ένα παγόνι αρσενικό, που µε ανοιγµένες τις φτερούγες του σεργιανάει ανάµεσα σε δύο θάλασσες. Αγγλία Ένας πνεµατικός άνθρωπος σήµερα, περισσότερο παρά ποτέ, έχει µεγάλη ευθύνη. Έχει χρέος να διαποτιστεί από τη µοίρα της εποχής του, να µη φύγει, να σταθεί στο σταυροδρόµι όπου φυσούν όλες οι ανησυχίες κι οι ελπίδες, ρόδο των ανέµων. Έχει χρέος: α) να ξεχωρίσει µέσα στις σύχρονες αντιµαχόµενες προσπάθειες τι θετικό καλό προσφέρει η καθεµιά, τί συνεισφορά στη λαχτάρα του σηµερινού ξαγριεµένου ανθρώπου, να δηµιουργήσει ένα καινούριο πιο δίκαιο κόσµο^ β) να προσπαθεί όλες τούτες τις θετικές συνεισφορές να τις ταξινοµεί µέσα του^ στο µικρό χώρο του στήθους του να πλάσει τη µακέτα του ερχόµενου κόσµου γ) να ζει βαθιά τη σηµερινή αγωνία του ανθρώπου και να µάχεται να τη διατυπώσαει όχι µονάχα µε τέχνη και στοχασµό (σήµερα αυτά µονάχα δε φτάνουν) παρά κι αυτό είναι το δισκολώτερο µε το παράδειγµα της ίδιας του της ζωής. Η φυγή είναι άναντρη λιποταξία^ µα ο τρόπος που αγωνίζεται ο πνεµατικός άν- 6

7 θρωπος είναι ολότελα διαφορετικός από τον τρόπο που αγωνίζονται οι «άρχοντες του κόσµου». Tο χρέος του είναι άλλο, σε άλλο επίπεδο: Να συγκλίνει µέσα του όλους τους αποκλίνοντες σηµερινούς αγώνες και να βάλει τάξη στο χάος^ να το µετουσιώσει δηλαδή µέσα του σε «κόσµο». Να κρατά άσβεστη την προσωπική του ανεξαρτησία για να βρεθεί άθιχτος, όρθιος, όταν θα ρθει η στιγµή του. Γιατί σίγουρα θά ρθει. Αντοχή, Κατανόηση, Ένταση Εσωτερική και Προσπάθεια να διατυπώσει στη ζωή και στο έργο του την Dominante του µελλούµενου πολιτισµού. Μέσα στο παγκόσµιο παραλήρηµα, να µπορέσει ν αρθρώσει ένα απλό σωστό Λόγο. Μιάν καλήν Αγγελία. Τούτες τις σκέψες έκανα περπατώντας κάµποσους µήνες στο εγγλέζικο χώµα κι αναπνέοντας, σε µιαν τόσο αποκαλυπτική στιγµή, τον αγέρα της Αγγλίας. Αγάπησα το λαό αυτό, θάµασα τις θεµελιακές για τον άνθρωπο αρετές του^ την υπερηφάνια, την αξιοπρέπεια, το πείσµα, την αντοχή, την πειθαρχία. Λίγα λόγια, πολλά έργα, ανθρωπιά µεγάλη. Αποφασιστικές µάχες έδωκε ο άνθρωπος και στο υγρό τούτο καταπράσινο νησί του Βορρά, µακριά από την αγία Μεσόγειο. Όπως σε όλους τους ανθρώπινους αγώνες, κι εδώ οι οχτροί ήταν οι ίδιοι: ο Άνθρωπος µε το µέσα του χτήνος, το φως µε το µέσα του σκοτάδι. Κι όπως παντού, κι εδώ το ανθρώπινο αίµα χύθηκε ποταµός, πλερώθηκε κι εδώ βαριά κι η πιο ασήµαντη νίκη. Μα, υστέρα από αιώνες, στους βράχους επάνω, στους πράσινους λόφους και στα λιµάνια της Αγγλίας, τρία µεγάλα στήθηκαν εγγλέζικα τρόπαια: Magna Charta, Τζέντλεµαν, Σαίξπηρ. Αυτές είναι οι τρεις µεγάλες νίκες του ανθρώπου, made in England. Κι oι νίκες τούτες, κι oι τρεις, αποτελούν τρεις µεγάλους σταθµούς στον ανήφορο της ελευτερίας. Ας προσπαθήσουµε να τις δούµε µε όσο µπορετό µεγαλύτερη πνεµατική ανεξαρτησία^ κι ας δεχτούµε µε γαλήνη χωρίς χαρά, χωρίς θλίψη τον κίντυνο να µην ευχαριστήσουµε κανένα. εν πειράζει. Υπάρχουν εποχές µεταβατικές, γιοµάτες πάθη και συµφέροντα και πολλές λαχτάρες όπου ο πιο έντιµος τίτλος που µπορεί να φιλοδοξήσει ένας ελεύτερος άνθρωπος είναι ο τίτλος που έδωκε ο Μέγας Βασίλειος στον όσιο Εφραίµ: «Κ α θ η γ η τ ή ς τ η ς Ε ρ ή µ ο υ». ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μετά την Ευρώπη, συνεχίζει τις περιηγήσεις του πηγαίνοντας στον Καύκασο (Αρµενία, Αζερµπαϊτζάν, Γεωργία) και στη Κεντρική Ασία (Καζαχστάν, Ουζµπεκιστάν, Τουρκµενιστάν). Αναφέρει τις εντυπώσεις του σε διάφορα κείµενά του (Αναφορά στον Γκρέκο, επιστολές στους φίλους του...). Τα αποσπάσµατα που θα διαβαστούν σας µεταφέρουν τις ποικίλες εντυπώσεις και τα πάµπολλα συναισθήµατά του που έζησε κατά την διάρκεια αυτών των ταξιδιών. Καύκασος Βρισκόµουν ακόµα στην Ιταλία, όταν έλαβα από την Αθήνα, από τον Υπουργό της Κοινωνικής Προνοίας, τηλεγράφηµα αν δέχουµαι ν αναλάβω τη Γενική ιεύθυνση του Υπουργείου µε ειδική εντολή να πάω στον Καύκασο όπου κιντύνευαν πάνω από εκατό χιλιάδες Έλληνες και να προσπαθήσω να βρω τρόπο να µετακοµιστούν στην Ελλάδα, να σωθούν. 7

8 Πρώτη φορά παρουσιάζουνταν στη ζωή µου η ευκαιρία να µπω στην πράξη και να µην έχω πια να παλεύω µε θεωρίες κι ιδέες και Χριστούς και Βούδες, παρά µε ζωντανούς, σάρκα και κόκαλα, ανθρώπους. Χάρηκα, είχα βαριεστήσει να ισκιοµαχώ και να γυρίζω από τόπο σε τόπο, κουβαλώντας ρωτήµατα και ζητώντας απάντηση. Ακατάπαυστα τα ρωτήµατα ανανεώνουνταν κι ακατάπαυστα η απάντηση µετατοπίζουνταν, ρώτηµα σωριάζουνταν απάνω σε ρώτηµα, φίδι απάνω σε φίδι, πνιγόµουν. Καλή η στιγµή να δοκιµάσω αν η πράξη είναι η µόνη ικανή ν απαντήσει, κόβοντας µε το σπαθί της τους αξεδιάλυτους κό- µπους της θεωρίας. έχτηκα και για ένα άλλο λόγο: πόνεσα την αιώνια σταυρωµένη ράτσα µου που κιντύνευε πάλι στο Προµηθεϊκό βουνό του Καυκάσου. εν ήταν ο Προµηθέας, ήταν η Ελλάδα καρφωµένη πάλι από το Κράτος και τη Βία στον Καύκασο -αυτός είναι ο σταυρός ο δικός της- και φωνάζει. Φωνάζει όχι τους Θεούς, φωνάζει τους ανθρώπους, τα παιδιά της, να τη σώσουν. Έτσι ταυτίζοντας τα σηµερινά παθήµατα µε τα αιώνια πάθη της Ελλάδας, υψώνοντας την τραγική σύγχρονη περιπέτεια σε σύµβολο, δέχτηκα. Έφυγα από την Ιταλία, πέρασα από την Αθήνα, πήρα µαζί µου µια δεκαριά διαλεχτούς συνεργάτες, τους περισσότερους Κρητικούς, κι έφυγα για τον Καύκασο, να δω από κοντά πως θα µπορέσουν να σωθούν οι χιλιάδες αυτές ψυχές. Από το Νότο οι Κούρδοι πετάλωναν όσους Έλληνες έπιαναν, κι από το Βορρά οι Μπολσεβίκοι κατέβαιναν µε φωτιά και µε τσεκούρι και στη µέση οι Έλληνες του Μπατούµ, του Σοχούµ, της Τυφλίδας, του Καρς κι όλο και στένευε γύρα από το λαιµό τους η θελιά, και περίµεναν, γυµνοί, πεινασµένοι, άρρωστοι, το θάνατο. Το κράτος πάλι από τη µια µεριά, η Βία από την άλλη οι αιώνιοι σύµµαχοι. Ύστερα από δύο βδοµάδες έφευγα από τον Καύκασο, οι τελευταίες µέρες στάθηκαν πολύ πικρές, αλήθεια, είχαν αρχίσει να φεύγουν τα βαπόρια φορτωµένα ψυχοµέτρι, έβλεπα την επέµβαση µου στην πράξη να φέρνει καρπό, έβλεπα κιόλα τους δουλευταράδες αυτούς Έλληνες να ριζώνουν στη Μακεδονία και στη Θράκη και να γεµίζουν σιτάρι, καπνό κι Ελληνόπουλα τα ρηµαγµένα, βαρβαροπατηµένα χώµατα. Έπρεπε να µια ευχαριστηµένος. Όµως ένα κρυφό σκουλήκι δούλευε και σιγά-σιγά τρυπάνιζε την καρδιά µου, µα δε µπορούσα ακόµα να ξεχωρίσω καθαρά το πρόσωπο της νέας µου ανησυχίας, ένιωθα µονάχα την πίκρα της. Το βαπόρι ήταν γεµάτο ψυχές που ξεριζώθηκαν από τα χώµατά τους και πήγαινα να τις µεταφυτέψω στην Ελλάδα. Άνθρωποι, αλόγατα, βόδια, σκάφες, κούνιες, στρώ- µατα, άγια κονίσµατα, Βαγγέλια, τσάπες κι αξίνες, έφευγαν τους Μπολσεβίκους και τους Κούρδους και δρόµωναν κατά τη λεύτερην Ελλάδα. εν είναι ντροπή να πω πως ήµουν βαθιά συγκινηµένος, σα να µουν Κένταυρος, κι όλο τούτο συβάπορο το τσούρµο σα να ταν, από το λαιµό και κάτω το κορµί µου. Η Μαύρη θάλασσα κυµάτιζε αλαφριά, σκούρα λουλακιά, και µύριζε σαν καρπούζι, ζερβά µας τα ακρόγιαλο και τα βουνά του Πόντου, µια φορά κι έναν καιρό δικά µας, δεξά αστραφτερό. Απέραντο το πέλαγο. Ο Καύκασος είχε σβήσει µέσα στο φως, µα οι γέροι, µε τη ράχη γυρισµένη, κάθουνταν στην πρύµνα και δε µπορούσαν να ξεκολλήσουν τα µάτια τους από το αγαπηµένο ουρανοθάλασσο. Ο Καύκασος είχε χαθεί, φάντασµα ήταν και σκόρπισε, µα απόµεινε ασάλευτος, αβασίλευτος βαθιά στις λαµπυρήθρες των µατιών τους. ύσκολο, δύσκολο πολύ η ψυχή να ξεκολλήσει από την πατρίδα. 8

9 Ουζµπεκιστάν Χαρά, ελευτερία, µοναξιά, σιωπή, άνοιξη γλυκύτατη στην καρδιά της Ασίας. Μπήκα στο Τουρκ [εστάν] χωρίς άδεια, γιατί θέλω να δω τη Σαµαρκάνδη και τη Βουχάρα. Από τα παιδικάτα µου οι δυο αυτές πολιτείες µε τάραζαν και πρέπει να τις δω να λευτερωθώ. Οσο ταξιδεύω, νιώθω πώς το ταξίδι για µένα δεν είναι παρά ανάγκη ελευτερίας. Ο,τι έχει γοητέψει το νου και την καρδιά µου και µε τρώει, τότε µόνο το νικώ και γλιτώνω, όταν το δω, το χαρώ και προχωρήσω. Σαµαρκάνδη, οληµέρα σήµερα γύριζα τζαµιά τσαρσιά, δρόµους - τρώγοντας πεπόνια και σταφύλια, µ ένα καλπάκι κεντητό, που αγόρασα, και χαίρουµαι το απερίγραπτο ζωτικό θέαµα. Ως τζαµί, του Οµάρ είναι ανώτερο, γιατί είναι ακέραιο, εδώ µερικά είναι τεράστια, µα ερείπια: µισός τρούλος µε θείο πράσινο, κολόνες σπασµένες, µιναρέδες, που γείραν ήδη, style Εριβάν... Μα ως πολιτεία, ως couleur asiatique, είναι απείρως ανώτερη της Ιερουσαλήµ. Εδώ είναι η καρδιά της Ανατολής. Είναι εξωτικό όραµα να βλέπεις τα πολύχρωµα παπλώµατα και τους µαντύες, τα σαρίκια τα πράσινα και άσπρα και κίτρινα και τις κόκκινες γυριστές, σα γόντολες, παντούφλες τους. Οπως στις µινιατούρες τις περσάνικες... Η Βουχάρα είναι πιο ανατολίτικη, πιο βαθιά έρηµος από τη Σαµαρκάνδη. Τα σπίτια όλα χαµηλά και όλα από λάσπη οι τοίχοι µε ένα µονάχα, ψηλά, παραθυράκι, σαν πολεµίστρα. Όταν φυσά αέρας, όπως σήµερα (ζεστός ήδη, φρικαλέος), όλα τα σπίτια µαδούν και η σκόνη είναι αφόρητη. Οι άνθρωποι εδώ δεν είναι ντυµένοι τόσο παρδαλά, όσο στη Σαµαρκάνδη. Όλα γκρίζα, σα σκόνη, σαν άµµος, όλα χα- µηλά, ταράτσες. Και ξάφνου µέσα από τη γκρίζα αυτή λασπερή επιφάνεια τινάζονται τα θάµατα, οι περουζέδες: οι τρούλοι οι στρογγυλοί µε discrète µυτερή κορφή (σαν ωραία στήθη γυναικός), τα εξαίσια τζαµιά. Εδώ νιώθεις πόσο στις µεγάλες στιγµές του πολιτισµού όλα τα άτοµα θυσιάζουνται για να λαµπρύνουν µιαν Ιδέα. Ολα τούτα τα σπίτια των ατόµων, τα χτισµένα µε λάσπη και άχερα, θυσιάστηκαν για να υψώσουν ανάµεσά τους το σπίτι του Θεού τους. Tί élégance τα τζαµιά της Βουχάρας! ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εξακολουθεί την προσωπική του αναζήτηση και την προσπάθειά του να γνωρίσει τον άνθρωπο επισκεπτόµενος την Κύπρο, την Αίγυπτο, τον Λίβανο, την Παλαιστίνη, το Σουδάν, την Κεϋλάνη, τη Σιγκαπούρη, την Ιαπωνία και την Κίνα. Ατυχής συγκυρία τον εµποδίζει να επισκεφτεί την Πολωνία, τις Η.Π.Α. και πιο συχνά την Ιταλία, διότι οι Ελληνικές αρχές του είχαν αρνηθεί την ανανέωση του διαβατηρίου του. Λόγοι υγείας τον εµποδίζουν να πάει στην Ινδία, όπου τον είχε προσκαλέσει ο Παντίτ Νεχρού. Τέλος λόγω έλλειψης οικονοµικών πόρων ή διαθέσιµου χρόνου, δεν γνώρισε την κεντρική Αφρική, το Κογκό, το Μαρόκο, το Ιράκ, τη Λατινική Αµερική, τις Μαρκησίους Νήσους, τη Σαµόα, την Ταϊτή, την Ινδονησία και την Ισλανδία, χώρες τις οποίες ονειρευόταν να επισκεφτεί. 9

10 Κύπρος Η Κύπρος είναι η αληθινή πατρίδα της Αφροδίτης. Ποτέ δεν είδα νησί µε τόση θηλύτητα, ποτέ δεν ανάπνεψα αέρα τόσο γιοµάτο µ επικίντυνες, γλυκύτατες συµβουλές. Αλαφρή κάρωση µε κυριεύει, νύστα και γλύκα, και το δειλινό, όταν πέσει ο ήλιος και φυσήξει από τη θάλασσα το αλαφρό αεράκι και σαλέψουν λίγο, δεξά ζερβά, τα µικρά καΐκια και ξεχυθούν στην παραλία τα µικρά παιδιά µε το γιασεµί στο χέρι, η καρδιά µου ξεζώνεται και παραδίνεται σαν την Πάνδηµη Αφροδίτη. Ό,τι αλλού σπάνια, σε στιγµές νάρκης, αισθάνεσαι, εδώ το ζεις ακατάπαυτα, το νοιώθεις αργά, βαθιά να σε διαπερνάει, σαν τη µυρωδιά του γιασεµιού: «Η σκέψη είναι µια προσπάθεια ενάντια στην κατεύθυνση της ζωής, η ανάταση η ψυχική, η αγρύπνια του νου, η έφοδος προς τ απάνου, είναι τα µεγάλα προπατορικά αµαρτήµατα ενάντια στην θέληση του Θεού.» Προχτές ακόµα γύριζα µέσα στα βουνά της Ιουδαίας κι άκουγα απ όλη τη γης ν ανεβαίνει µια αντίθετη, ανήλεη κραυγή: «Ας κοπεί το χέρι για να δοξάζει τον Κύριο, ας κοπεί το πόδι για να χορεύει αιώνια». Μέσα στην πυρά του ήλιου η άµµος έτρεµε και κάπνιζαν οι κορφές του βουνού. Ένας Θεός σκληρός, χωρίς νερό, χωρίς δέντρο, χωρίς γυναίκα, περπατούσε κι ένιωθες να βουλιάζουν τα κόκαλα της κεφαλής σου. Όλη η ζωή τινάζουνταν στο πυρωµένο µυαλό σα µια κραυγή πολέµου. Και τώρα η Κύπρος κάθεται στη µέση του πελάγου και σιγοτραγουδεί σα µια Σειρήνα και γλυκαίνει την αγριεµένη απ τ αντικρινά βουνά της Ιουδαίας κεφαλή µου. ρασκελίσαµε τη µικρή θάλασσα, κι από το στρατόπεδο του Γεχωβά περάσαµε, σε µια νύχτα, στην κλίνη της Αφροδίτης. Πήγαινα από τη Φαµαγκούστα στη Λάρνακα, από τη Λάρνακα στη Λεµεσό, ολοένα σιµώνοντας στο ιερό σηµείο της θάλασσας, στην Πάφο, όπου µέσα στους αφρούς του άστατου, ακατάλυτου υγρού στοιχείου η θηλυκή τούτη µάσκα του µυστηρίου γεννήθηκε. Καθαρά µέσα µου ένιωθα να παλεύουν τα δύο µεγάλα φοβερά ρέµατα: Το ένα σπρώχνει την εναρµόνιση, στην υποµονή και στη γλύκα. ουλεύει άνετα, χωρίς κα- µία προσπάθεια, ακολουθώντας µονάχα τη φυσική βουλή των πραµάτων. Μια πέτρα ρίχνεις ψηλά, µια στιγµή τη βιάζεις να παραβεί τη θέληση της, µα γρήγορα χαρούµενη ξαναπέφτει. Ένα στοχασµό ρίχνεις ψηλά, µα γρήγορα ο στοχασµός κουράζεται, δυσφορεί στον αδειανόν αέρα και ξαναπέφτει και σοφιλιάζει µε τα χώµατα. Το άλλο ρέµα είναι θαρρείς παρά φύση. Ένας απίστευτος παραλογισµός. Θέλει να νικήσει το βάρος, να σκοτώσει τον ύπνο, να σπρώξει το σύµπαν, µε το µαστίγι, προς τ απάνου. Σε ποιο απ τα δύο ρέµατα ν αρµονιστώ, να πω: αυτό είναι η βούλησή µου, να ξεχωρίσω, σίγουρα πια, το καλό από το κακό, θέτοντας ιεραρχία στις αρετές και στα πάθη; Τούτα συλλογιζόµουν το πρωί που ξεκινούσα από τη Λεµεσό και πήγαινα στην Πάφο. Μεσηµέρι. Το τοπίο τραχύ κι ασήµαντο. Χαρουπιές, χαµηλά βουνά, κόκκινο χώµα. Κάποτε µια ανθισµένη ροδιά µέσα στην ασπρίλα του µεσηµεριού άναβε και πετούσε φλόγες, κάποτε δυο-τρεις ελιές σάλευαν γαληνές και µέρωναν το τοπίο. Περάσαµε στο στεγνό ποταµό γιοµάτο ροδοδάφνες. Μια κουκουβάγια µικρή κούρνιαζε σ ένα πέτρινο γιοφύρι, στο δρόµο, ακίνητη, θαµπωµένη, παραλυµένη από το σφοδρότατο φως. Σιγά -σιγά, το τοπίο γλύκαινε. Περάσαµε ένα χωριό γεµάτο περβόλια- τα βερίκοκα γυάλιζαν ολόχρυσα, και µέσα από τα σκοτεινά, χοντρά φύλλα έλαµπαν κρεµανταλιές τα µούσµουλα. 10

11 Αίγυπτος Γυρίζω στο Κάιρο, στη ζωντανή καρδιά της σηµερινής Αιγύπτου. Τρέχω από το πρωί έως το βράδυ. Οικονοµολόγοι, πολιτικοί, δηµοσιογράφοι, διανοούµενοι. Άνθρωποι όλο φλόγα, πονηρία, φιλοπατρία και πρόχειρη εξυπνάδα. Πολεµώ να γνωρίσω όσο µπορώ περισσότερους. Ποια είναι η θρυλούµενη αναγέννηση της σύχρονης Αιγύπτου, πως µπορεί το ανατολίτικο µυαλό ν αφοµοιώσει και να συνεχίσει ευρωπαϊκές ιδέες, και προπάντων: ποιος µεταπολεµικός οργασµός υπάρχει στις όχθες του Νείλου και ποια η επαφή του κι η συνάρτηση µε το φοβερό, τεράστιο γεγονός της εποχής µας - την αφύπνιση των ανατολικών λαών; Όλη η Ασία - Κίνα, Σιάµ, Ινδίες, Αραβία, Συρία, Παλαιστίνη, Τουρκία - ταράζεται, όλη η Βόρειος Αφρική ξυπνά, το αποικιακό οικοδόµηµα της Ευρώπης κλονίζεται. Ποιος είναι ο ιδιαίτερος ρόλος της Αιγύπτου στο επικίντυνο αυτό µοιραίο ξύπνηµα του ανατολικού κόσµου; Μιλώ µε έναν εκλεχτό Αιγύπτιο διανοούµενο: Για να νιώσετε τη σηµερινή Αίγυπτο, µου είπε, πρέπει µε σαφήνεια να έχετε στο νου σας πως η Ιστορία της νεώτερης Αιγύπτου διαιρείται σε δυό κρίσιµες περιόδους: από του Μωχάµετ Αλη µέχρι του Ευρωπαϊκού πολέµου και από τον Ευρωπαϊκό πόλεµο έως σήµερα. Περπατούµε κάτου από τις φοινικιές, στις όχθες του Νείλου, µιλούµε, κι όλος ο µεταπολεµικός, δραµατικός αγώνας της Αιγύπτου ξετυλίγεται µπροστά µου. Πως ένας λαός, µε τι δυσφορία και βία ξυπνά από τη σκλαβιά, ψάχνει, επιθυµάει, σέρνεται να βρει το φως και την ελευθερία. Οι φελάχοι µονάχα από τον Παγκόσµιο πόλεµο ένιωσαν για πρώτη φορά τη σκλαβιά. Εστειλαν στον πόλεµο πάνου από ένα εκατοµµύριο ψυχές. Τους έκαµαν επίταξη τα ζώα τους και τις σοδειές τους στον πόλεµο, κάτου από το µαστίγι, σαράντα χιλιάδες φελάχοι γίνουνται εργάτες ειδικοί και δουλεύουν για τις ανάγκες του συµ- µαχικού στρατού. Συνάµα δηµιουργιέται µεγάλη εσωτερική ζύµωση στο εσωτερικό της χώρας^ αλλάζει η οικονοµική και κοινωνική σύσταση της Αιγύπτου. ηµιουργούνται νέες µικροβιοµηχανίες, παρουσιάζεται νέα τάξη κεφαλαιούχων, ξεπέφτουν οι άρχοντες. Και παράλληλα, oι ειδικοί εργάτες που δούλευαν στο στρατό δηµιουργούν για πρώτη φορά συνειδητή εργατική τάξη στην Αίγυπτο. Συνάµα oι χωρικοί υπόφεραν πολύ από τον πόλεµο - σκοτώθηκαν, τους πήραν τα ζώα και τ αγαθά τους oι υπάλληλοι παραγκωνίζουνται από Εγγλέζους, που πλερώνουνται αδρότατους µισθούς. Ο πόλεµος τελείωσε, οι Αιγύπτιοι περιµένουν να εκπληρώσει η Αγγλία την υπόσχεσή της να λευτερώσει την Αίγυπτο. Η Αγγλία αρνιέται. Κηρύχνουνται απεργίες, δηµιουργούνται κόµµατα ακρότατα εθνικιστικά, ενεργούνται εκλογές, ακυρώνουνται, ο λαός ερεθίζεται, όλη η χώρα χοχλάζει. Φελάχοι και Κόπτες ενώνουνται και ζητούν την ανεξαρτησία^ η ηµισέληνος και ο σταυρός σµίγουν στα συλλαλητήρια και στις εθνικές γιορτές. Ο,τι χώριζε ως τώρα η θρησκεία, το ενώνει η εθνική συνείδηση. Ο λαός πέρασε τον πρώτο σταθµό της απολύτρωσής του, τη θρησκεία, κι έφτασε πια στο δεύτερο κι όχι τελευταίο σταθµό, στην πατρίδα. 11

12 Καβάφης Η πιο εξαιρετική πνευµατική φυσιογνωµία της Αιγύπτου είναι χωρίς άλλο ο ποιητής Καβάφης. Στο µεσόφωτο του αρχοντικού σπιτιού του πρασπαθούσα να διακρίνω τη µορφή του. Ανάµεσά µας είναι ένα µικρό τραπεζάκι, γιοµάτο ποτήρια µε χιώτικη µαστίχα κι ουίσκι και πίνουµε. Μιλούµε για πλήθος πρόσωπα κι ιδέες, γελούµε, σωπαίνουµε, και πάλι αρχίζει, µε κάποια προσπάθεια η κουβέντα. Εγώ πολεµώ να κρύψω στο γέλιο τη συγκίνηση και τη χαρά µου. Να ένας άνθρωπος µπροστά µου, άρτιος, πού τελεί τον άθλο της τέχνης µε υπερηφάνια και σιωπή αρχηγός ερηµίτης, κι υποτάσσει την περιέργεια, τη φιλοδοξία και τη φιληδονία στον αυστηρό ρυθµό µιας επικούρειας ασκητικής. Επρεπε να είχε γεννηθεί στο 15ο αιώνα στη Φλωρεντία, καρδινάλιος, µυστικοσύµβουλος του Πάπα, έκτακτος απεσταλµένος στο Παλάτι του όγη, στη Bενετία, και επί πολλά χρόνια, πίνοντας, αγαπώντας, χαζεύοντας στα κανάλια, γράφοντας, σωπαίνοντας να διαπραγµατεύεται τις πιο σατανικές και πολύπλοκες και σκανδαλώδεις υποθέσεις της Καθολικής Εκκλησίας. Ξεχωρίζω στα σκοτεινά, πάνου στο ντιβάνι, τη φυσιογνωµία του πότε όλο έκφραση µεφιστοφελική κι ειρωνεία και τα ωραία µαύρα µάτια του ξάφνου αστράφτουν µόλις πέσει επάνω τους µια µικρή αχτίδα από το φως των κεριών, και κάποτε πάλι γέρνει, όλο φινέτσα, παρακµή και κούραση. Η φωνή του είναι γεµάτη ακκισµούς και χρώµα και χαίρουµαι µε τέτοια φωνή να διατυπώνεται η πονηρή, όλο κοκεταρία, βαµµένη, στολισµένη γραία αµαρτωλή ψυχή του. Έτσι που για πρώτη φορά τον βλέπω απόψε και τον ακούω, νιώθω πόσο σοφά µια τέτοια πολύπλοκη, βαρυφορτωµένη ψυχή της άγιας παρακµής κατόρθωσε να βρει τη φόρµα της την τέλεια που της ταιριάζει στην τέχνη και να σωθεί. Ο εξωτερικά πρόχειρος µα σοφά µελετηµένος στίχος του Καβάφη, η θεληµατικά αλλοπρόσαλλη γλώσσα του, η απλοϊκή ρίµµα του, είναι το µόνο σώµα που µπορούσε πιστά να περικαλύψει και να φανερώσει την ψυχή του. Σώµα και ψυχή στα τραγούδια του είναι ένα. Σπάνια στην ιστορία της φιλολογίας µας µια τέτοια ενότητα υπήρξε τόσο οργανικά τέλεια. Ο Καβάφης είναι από τα τελευταία άνθη ενός πολιτισµού. Με διπλά ξεθωριασµένα φύλλα, µε µικρό ασθενικό κοτσάνι, δίχως σπόρο. Ο Καβάφης έχει όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός εξαιρετικού ανθρώπου της παρακµής σοφός, ειρωνικός, ηδονιστής, γόης, γιοµάτος µνήµη. Ζει σαν αδιάφορος, σα θαρραλέος. Κοιτάζει ξαπλωµένος σε µια µαλακή πολυθρόνα από το παράθυρό του και περιµένει τους Βαρβάρους να προβάλουν. Κρατάει περγαµηνή µε λεπτά καλλιγραφηµένα εγκώµια, είναι ντυµένος γιορτάσιµα, βαµµένος µε προσοχή, και περιµένει. Μα οι βάρβαροι δεν έρχουνται, κι αναστενάζει κατά το βράδυ, ήσυχα, και χαµογελά ειρωνικά για την απλοϊκότητα της ψυχής του να ελπίζει. Κοιτάζω απόψε και χαίρουµαι τη γενναία αυτή ψυχή που αποχαρετά αργά, παθητικά, χωρίς δύναµη και χωρίς λυποψυχία, την Αλεξάνδρεια που χάνει. Μα δεν πίνεται καθόλου! Είναι χιώτικη, σας ορκίζουµαι! Γιατί σωπάσατε; Σκύβει και µου γιοµίζει το ποτήρι, και το µάτι του για µια στιγµή έλαµψε µε σαρκασµό κι ευγένεια. Μα εγώ σώπαινα, γιατί συλλογίζουµουν το θαµαστό του τραγούδι Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον και δεν του ανταποκρίνουµουν, γιατί το έλεγα σιγά σιγά απόµεσά µου: 12

13 Σαν έξαφνα ώρα µεσάνυχτ ακούσθει αόρατος θίασος να περνά µε µουσικές εξαίσιες, µε φωνές την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου που βγήκαν όλα πλάνες µη ανωφέλετα θρηνήσεις. Σαν έτοιµος από καιρό, σα θαρραλέος, αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει. Προ πάντων να µη γελασθείς µην πεις πώς ήταν ένα όνειρο, πώς απατήθηκεν η ακοή σου^ µάταιες ελπίδες τέτοιες µην καταδεχθείς. Σαν έτοιµος από καιρό, σα θαρραλέος, σαν που ταιριάζει σε πού αξιώθηκες µια τέτοια πόλι, πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο κι άκουσε µε συγκίνησιν, αλλ όχι µε των δειλών τα παρακάλια και παράπονα, ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους, τα εξαίσια όργανα του µυστικού θιάσου, κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις. Σινά Έπειτα από τριήµερη πορεία στη φοβερήν έρηµο, ευτύς ως αντίκρισα τις µοναστηριακές ανθισµένες µυγδαλιές η καρδιά µου εσκίρτησε. Εδώ διαλογίστηκα, υπάρχει µια ανώτερη ανθρώπινη συνείδηση, εδώ νικά η αρετή των ανθρώπων την έρηµο. Κ ύστερα αναπνέοντας τον υψηλόν αέρα απάνου στα ιερά τείχη της Μονής ένιωσα τούτο: Το ακρότατο το πιο επικίνδυνο φυλάκιο των Ελληνικών παρατάξεων είναι η Ιερά Μονή του Σινά. Όχι µόνο γιατί υψώθη πάντα φρούριο της Ελληνικής και της Χριστιανικής Ιδέας, αλλά προπάντων γιατί µέσα στην έρηµο, επί 14 αιώνες, από τα τείχη τούτα, ο Σιναΐτης Ακρίτας µάχεται, νικά µε την πίστη, µε την επιµονή, µε την αγάπη, τις σκοτεινές φυσικές κι ανθρώπινες δυνάµεις που θέλουν να πνίξουν την ψυχή -των καιοµένων και ου κατακαιοµένων- του µαχόµενου ανθρώπου. Εµπιστοσύνη στην αξία της πίστεως, της επιµονής και της αγάπης - ιδού το ανώτατο µάθηµα που µου έδωσε το φρούριο της Αγίας Αικατερίνης. Παλαιστίνη Το τζαµί του Οµάρ ανέβαινε µέσα στον ήλιο, σαν ένα συντριβάνι από λοήσιµα πετράδια, ανέβαινε, έπαιζε λίγο στον αγέρα, στρογγύλευε, λυγίζουνταν και ξανακατέβαινε στη γης, δεν ήθελε να φύγει. Ζύγωσα γοητευµένος. Τ αραβίτικα γράµµατα πλέκουνταν σα λουλούδια, γίνουνταν ρητά του Κορανίου, τυλίγονταν σαν περικοκλάδες στις κολόνες κι έπιαναν, ανθίζοντας, το θόλο. Έτσι αγκάλιαζαν κι αιχµαλώτιζαν το Θεό µέσα στην ανθισµένη αγράµπελη της γης. ροσέρεψε το βλέφαρο ώς δρασκέλισα το κατώφλι και βυθίστηκα µέσα στον πο- 13

14 λύχρωµο, µυστικόν ίσκιο του ναού. Στην αρχή, έτσι που ήρθα από το ωµότατο φως, τίποτα δεν ξεχώρισα. Γλύκα µονάχα χύθηκε απάνω µου και µε ανάπαψε, σε λουτρό^ πρώτα το κορµί, κι ευτύς ύστερα και το νου µου. Προχωρούσα κι έτρεµα από χαρά και προσδοκία. Όµοια θα προχωρούν κι oι πιστοί µουσουλµάνοι, µετά το θάνατο, στο σκοτάδι, µέσα στη δροσερή παράδεισο της δίκαιης ανταµοιβής. Προχωρούσα µε απλωµένα τα χέρια, κι αγάλια αγάλια τα µάτια µου συνήθιζαν, ανάτειλαν τα παραθύρια σαν αστερισµοί, ο τρούλος φωτίστηκε ανάλαφρα, όλο χρυσάφι και σµαράγδι, ήρθαν, προχώρησαν χορευτά µέσα από το γαλάζον ίσκιο οι λεπτοµέρειες - οι γραµµές, τα ξόµπλια, τα ρητά του Κοράνιου που ενεδρεύουν σα µάτια ακόρεστα, ερωτικά, πίσω από πολύανθα κλαριά κι από εξαϋλωµένα ζώα. Ένας πιστός, γονατισµένος στην ψάθα, µε το πρόσωπο κατά την Μέκκα, προσεύκεται. Ακουµπάει το µέτωπο στη γης µ εµπιστοσύνη, σαν το βρέφος στον κόρφο της µάνας, ποληώρα. Κι αργά ξεκορµίζει, ανασηκώνεται και κοιτάζει ψηλά στο χρυσοπράσινο ζωνάρι του τρούλου. Τα µάτια του εκστατικά κυνηγούνε ανάµεσα στις περίπλοκες γραµµές και στα ξόµπλια το κρυµµένο γλιστρερό ρητό του Μουχαµέτη. Σα να κυνηγούν µέσα σε όνειρο το µυστικό το αλάφι. Και τι χαρά όταν πια νιώσει πως όλες τούτες οι λιγνές περιπλοκαδίσιες γραµµές δεν είναι παιχνίδι µάταιο της φαντασίας παρά ένα αψηλό, αυστηρό παράγγελµα του Προφήτη! Ιαπωνία Τώρα και δύο αιώνες ζούσε στην Ιαπωνία ένας µεγάλος χορευτής. Κάποτε ανέβηκε στα σκαλιά ενός µοναστηριακού πύργου, περίφηµου γιατί από την κορφή του έβλεπες ν απλώνεται ένας εξαίσιος κήπος. Όταν όµως έφτασε στο πιο αψηλό σκαλοπάτι, δυσφορία ζωγραφίστηκε στο πρόσωπό του. Στράφηκε στους µαθητές του που τον ακολουθούσαν κι είπε: Περίεργο! Κάτι λείπει εδώ. Κάποιο σκαλοπάτι. Παρακαλώ ένας από σας να πάει να κράξει τον ηγούµενο. Ήρθε ο ηγούµενος. Ο χορευτής τον ρωτάει αν λείπει κανένα σκαλοπάτι. Τώρα και τριάντα χρόνια, αποκρίθηκαν ο καλόγερος, είµαι ηγούµενος. Οταν ήρθα στο µοναστήρι, τα σκαλοπάτια ήταν τα ίδια. Τίποτα δεν άλλαξε. Οµως κάποιο σκαλοπάτι λείπει! επέµενε ο χορευτής. Παρακαλώ, διατάξετε να σκάψουν τη ρίζα της σκάλας! Ο ηγούµενος πρόσταξε δύο εργάτες κι άρχισαν να σκάβουν. Και να, βρέθηκε ακόµα ένα σκαλοπάτι, που το είχαν σκεπάσει τα χώµατα του καιρού. Ήµουν βέβαιος, είπε ο χορευτής. Οταν ανέβηκα στο πιο αψηλό σκαλοπάτι ένιωσα πως κάτι λείπει για νά vαι τέλεια η αρµονία. Χρειάζουνταν ακόµα ένα σκαλοπάτι για ν αρµονίζεται στην εντέλεια το ύψος µε τη θέα του κήπου. Στέκουµαι στο µικρό κηπάκο του µοναστηριού Χονγανζί, στο κέντρο του Κυότο, κι η φινέτσα αυτή του χορευτή ταράζει και πικραίνει την καρδιά µου. Αχ, να µπορούσε καvείς να δώσει στην επιδερµίδα του µιαν τέτοια ευαισθησία! Κοιτάζω το µικροσκοπικό κήπο: υο βράχοι ανώµαλοι ριγµένοι σαν κατά τύχη, µια µικρή φλέβα νερό που τρέχει, δυο καµπυλωτά πέτρινα γιοφύρια, δυο τρεις ξεροί θάµνοι, τι βαθιάν υποβολή σου δίνουν απέραντης ερηµίας! Τον έχει συνθέσει η µεγάλη αρτίστα Σιµονό-σκε - Ασαγκίρι τώρα και τριακόσια χρόνια..., µου κάνει ο καλοθρεµµένος ολοξούριστος καλόγερος, ο φύλακας του κήπου. Καταλαβαίνετε τι νόηµα έχει ο κήπος τούτος; 14

15 Καταλαβαίνω, αποκρίθηκα, όσο µπορεί ένας χοντρόπετσος Φράγκος να καταλάβει. Ο καλόγερος γέλασε ευχαριστηµένος. Άρχισε να µιλάει, κι εγώ τον άκουγα γοητεµένος: Οι παλιοί µας καλλιτέχνες, είπε, σύνθεταν έναν κήπο όπως συνθέτουµε ένα τραγούδι. Μεγάλο, δύσκολο, πολύπλοκο έργο τέχνης. Οι µεγάλοι µας κηπουροί ήταν στην αρχή βουδιστές καλόγεροι κι είχαν φέρει την τέχνη τούτη από την Kίνα. Αργότερα, η τέχνη πέρασε στους µεγάλους δασκάλους της τελετής του τσαγιού, στους ποιητές, στους ζωγράφους, και τέλος στους ειδικευµένους κηπουρούς.»κάθε κήπος πρέπει να έχει και το νόηµά του, να υποβάλλει µιαν αφηρηµένην έννοια: γαλήνη, αγνότητα, ερηµία, ή υπερηφάνεια κι ηρωικό µεγαλείο. Και πρέπει ν ανταποκρίνεται η έννοια όχι µε την ψυχή του ιδιοχτήτη µονάχα, παρά µε την πλατύτερη ψυχή της γενιάς του ή κι ολόκληρης της ράτσας. Γιατί το άτοµο τί αξίαν έχει; Είναι κάτι εφήµερο^ ενώ ο κήπος, καθώς και κάθε έργο τέχνης, πρέπει νά χει στοιχεία αιωνιότητας.» Ενας καλόγερος αποτύπωσε σ ένα µικροσκοπικό κηπάκο την παντοδυναµία του Θεού. Πώς; Τοποθετώντας µε βα-βιάν ευαισθησία εδώ και εκεί βράχους ανώµαλα γερµένους. Τη σκέψη αυτή του την επέβαλε µια βουδική παράδοση : Ο µοναχός Νταΐτι ανέβηκε κάποτε σ ένα λόφο κι άρχισε να κηρύχνει τη διδασκαλία του Βούδα^ κι οι πέτρες, λέει η παράδοση, σιγά σιγά σκεπάστηκαν κίτρινο µούσκλο κι έγειραν τις κορφές τους σα να προσκυνούσαν.»έχουµε περίφηµους κήπους µονάχα από βράχους. Κανένα δέντρο, κανένα λουλούδι. Βράχοι και ξεραµένα ρυάκια και καταρράχτες που κατεβάζουν όχι vερό παρά άµµο. Oι βραχόκηποι τούτοι υποβάλλουν το µεγαλείο, την ερηµιά, την απροσπέλαστη θεότητα. Kι έτσι, αντί ν αποτραβηχτεί ο καλόγερος στην ερηµία, αποσύρεται, στο κέντρο της πολιτείας, σ έναν τέτοιο κήπο και βρίσκει όλη την έρηµο που χρειάζεται η ψυχή του για την περισυλλογή της και τη σωτηρία.» Αλλοι κήποι είναι στολισµένοι µ δέντρα, νερά, πρασινάδες. εν είναι οι κήποι τούτοι για τους ασκητές, παρά για τους ανθρώπους του κόσµου, που χαίρουνται ακόµα τις γλύκες της ζωής. Μα απ όλους οι πιο ξακουστοί είναι οι τσα - νίβα, οι κήποι του τσαγιού^ αυτοί που οδηγούν στο µικρό δωµάτιο που χρησιµεύει για την τελετή του τσαγιού. Tο συναίσθηµα που θέλουν να υποβάλουν είναι η αποµόνωση, η περισυλλογή, η λύτρωση από τη βουή του κόσµου. Να νιώθεις πηγαίνοντας στο ιερό σπιτάκι όπου θα γίνει η θρησκευτική τελετή του τσαγιού, πως βρίσκεσαι µακριά από τον κόσµο σε µιαν ερηµικήν αχτή, ένα χινοπωριάτικο δείλι. Κίνα Θυµούµαι µια µέρα, το µοναστήρι του Λάµα, στην άκρα του Πεκίνου, στέναζε και µούγκριζπε µέσα στον ήλιο σαν προύντζινο µουσκάρι: νταούλια, γκοκ, ψαλµουδιές, σουραύλια, συθέµελος ο τεράστιος ναός αχολογούσε στην πρωινή λειτουργία. Παιδόπουλα καλογεράκια αράδα σε θρανία, µε µακριές κίτρινες ρόµπες και µε κίτρινο τρικαντό, ψαλµουδούσαν και τερέριζαν καθένα και δικό του σκοπό. Ένας γέρος ιερέας, ολοζάρωτος, ολοξούριστος, µε κίτρινο τρικαντό κι αυτός πηγαινόρχουνταν ανάµεσα στα καλογεράκια και µουρµούριζε προσευχές. Κρατούσε στο αριστερό του χέρι ένα χοντρόρωγο µαύρο κοµπολόι και στο δεξί του ένα θυµιατήρι και θυµιάτιζε. Όλος ο αγέρας πλαντούσε στον αναγουλιαστικά αρωµατισµένο καπνό^ και µέσα στη θρησκευτική τούτη αντάρα διέκρινες αγάλµατα και ζωγραφιές και σκαλίσµατα και καλογεράκια παχουλά^ και νωθρούς φαγάδες, πιοτήδες, άπιστους καλογέρους. 15

16 Οι Κινέζοι δεν αγαπούν τους τόσο αδιάντροπους συχνά και χαροκόπους καλογέρους^ τσουχτερά λαϊκά τραγούδια τους σαριτιρίζουν. Και µου φάνηκε πως ο ζαρωµένος τούτος πίθηκος µε το θυµιατήρι µουρµούριζε µιαν από τις προσευχές που έπλασε ο λαός για να τους κοροϊδέψει: Ω Βούδα, λυπήσου µε τον κακόµοιρο καλόγερο, βοήθα µε να φύγω από το ναό σου, γιατί οι άνθρωποι έχασαν την πίστη και δεν έρχουνται πια µε τα χέρια φορτωµένα πρόσφορα. Βοήθα µε, Βούδα, να φύγω, να µην πεινώ πια και να µην κρυώνω. Βοήθα µε να παντρευτώ µιαν όµορφη κοπέλα και να πετάξω το ράσο!. Κι ο Βούδας που γελάει, ένα κολοσσιαίο άγαλµα, θρονιάζει σ ένα παρεκκλήσι του µοναστηριού κι είναι τ αυτιά του τεράστια, κρέµουνται έως κάτω από το πηγούνι, ξεµυτίζουν απάνω από το φαλακρό, γυαλιστερό σα νεροκολόκυθο κρανίο. Η κοιλιά του, τρεις πατωσιές, λάµπει γυµνή, χαρούµενη, γιοµάτη. Κρατάει ένα κοµπολόι ανθρώπινα κρανία περασµένα από κόκκινο κορδόνι. Γελάει, ξεκαρδίζεται στα γέλια, ακούει την προσευχή του καλόγερου, βλέπει τα καλογεράκια, αγναντεύει από την ανοιχτή πόρτα το Πεκίνο. Και µπροστά του, αράδα πολύχρωµοι χάρτινοι µύλοι της προσευχής αλέθουν τον αγέρα. ίπλα σ ένα άλλο παρεκκλήσι, ο Βούδας, γιγάντιο άγαλµα, είναι άγριος Μογγόλος - Τεµερλάνος µε φούντες µαύρες που παριστάνουν τις τρίχες και τινάζουνται από το πηγούνι του, από τα µελίγγια, από τα ρουθούνια. ε γελάει αυτός, δεν αντικρίζει το θέαµα της γης σα Θεός χαροκόπος. Μήτε κοιτάζει τις έγνοιες των ανθρώπων µε ανάλαλφρη ειρωνεία. Είναι ο µεγάλος καταχτητής που έπεσε απάνω στην Κίνα, κρατάει στα χέρια του όλα τα δώρα που φέρνει ο Θεός στον άνθρωπο - σεισµό, πυρκαγιά, πληµµύρα και πόλεµο. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αλήθεια γιατί αυτή η φλογερή επιθυµία για ταξίδια; Άλλωστε οι πολλαπλές του περιηγήσεις δεν είχαν ποτέ τουριστικό σκοπό. Ήταν αντίθετος προς την ίδια την ιδέα του τουρισµού, διότι είχε την αίσθηση ότι ο τουρισµός παραµορφώνει το τοπίο και κάνει τους λαούς να χάνουν την ψυχή τους. Οι σκοποί του ήταν εντελώς διαφορετικοί: - Άρχισε να ταξιδεύει από ανάγκη. Πράγµατι ύστερα από την Κρητική επανάσταση του 1897, η οικογένειά του εγκαθίστανται στον Πειραιά. Για τους ίδιους λόγους εγγράφεται αργότερα στην Ρωµαιοκαθολική Γαλλική σχολή της Νάξου. - Αργότερα ταξιδεύει ως ειδικός απεσταλµένος ή επίσηµος προσκεκληµένος κυβερνήσεων. Αθηναϊκές εφηµερίδες τον ορίζουν ως ειδικό απεσταλµένο τους για να γράψει ανταποκρίσεις µε την ευκαιρία σηµαντικών πολιτικών και κοινωνικών γεγονότων. Επισκέπτεται έτσι, µεταξύ άλλων, την Αγγλία, την Ισπανία, τη Ρωσία... - Τέλος ταξιδεύει για πολιτιστικούς σκοπούς: Για ν ανακαλύψει Μουσεία, Πινακοθήκες, Βιβλιοθήκες, Μοναστήρια, Εκκλησίες, Τζαµιά και Ιστορικούς τόπους. Ολυµπία Το κάθε τοπίο το χουν αγιάσει οι Έλληνες µε τον αγώνα τους, το χουν υποτάξει σε αψηλό νόηµα, και το νόηµα αυτό αποτελεί πια την ουσία του^ µετέτρεψαν, µε την 16

17 οµορφιά και το πειθαρχηµένο πάθος, τη φυσική του σε µεταφυσική αναµέρισαν τα χόρτα, τα χώµατα, τις πέτρες και βρήκαν, βαθιά χωµένη, δροσερή, την ψυχή του. Kαι στηv ψυχή αυτή της έδωκαν σώµα πότε ένα χαριτωµένο ναι, πότε ένα µύθο και πότε ένα χαρούµενο ντόπιο θεό. Ώρες πολλές κοίταζαν το ιερό τοπίο της Ολυµπίας. Ευγένεια, ήρεµη περισυλλογή, γελαστή καλοδεχούµενη κοιλάδα ανάµεσα σε χαµηλά µερωµένα βουνά, προφυλαγµένη από τον άγριο βοριά, από τον καφτερό νοτιά, ανοιχτή µονάχα δυτικά κατά τη θάλασσα, απ όπου καταφτάνει, ανεβαίνοντας το ρέµα του Αλφειού, ο δροσερός πελαγίσιος αγέρας. δεν υπάρχει τοπίο στην Ελλάδα που να παρακινάει τόσο γλυκά κι επίµονα στην ειρήνη και τη συµφιλίωση. Mε άσφαλτο µάτι οι αρχαίοι το χαν διαλέξει να συγκεντρώνονται εδώ, κάθε τέσσερα χρόνια, όλες οι ελληνικές φυλές αδερφωµένες^ και διαλέγοντάς το, το γέµισαν νόηµα και πλήθυναν τη γαλήνη του και τη συµφιλιωτική του υποβολή. Ζήλιες, έχτρες, εµφύλιοι πόλεµοι σπάραζαν την Ελλάδα, δηµοκρατίες, αριστοκρατίες, τυραννίες αλληλοεξοντώνουνταν, οι κλειστές λαγκάδες, τ αποµονωµένα νησιά, τα ξεµοναχεµένα ακρογιάλια, οι µικρές ανεξάρτητες πολιτείες δηµιουργούσαν έναν πολυκέφαλο ενιαίο και αλληλοµισούµενο οργανισµό, και τα πάθη έβραζαν στο κάθε στήθος. Και ξαφνικά, κάθε τέσσερα χρόνια, το καλοκαίρι, κήρυκες στεφανωµένοι, οι σπονδοφόροι, ξεκινούσαν από την ιερή τούτη κοιλάδα, έτρεχαν ως τα πέρατα του ελληνισµού, διαλαλούσαν την ιεροµηνία των αγώνων, την ανακωχή, προσκαλώντας φίλους κι εχτρούς στην Ολυµπία να παίξουν. Απ όλη την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα, από τη Mακεδονία, τη Θεσσαλία, την Hπειρο και τη Θράκη, από τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, της Μικράς Ασίας, της Αίγυπτος, της Κυρήνης, από τη Μεγάλη Ελλάδα και τη Σικελία, έτρεχαν αθλητές και προσκυνητές στην πανελλήνια ιερή κοιτίδα του παιχνιδιού. ούλοι δεν µπορούσαν να πατήσουν εδώ, µήτε εγκληµατίες, µήτε βάρβαροι, µήτε γυναίκες. Μονάχα ελεύτεροι Ελληνες. Κανένας λαός δεν είχε κατανοήσει τόσο τέλεια την κρυφή και φανερή αξία του παιχνιδιού. Όταν η ζωή κατορθώσει µε τον καθηµερινόν αγώνα να νικήσει τους εχτρούς γύρα της φυσικές δυνάµεις και θεριά, την πείνα, τη δίψα, την αρρώστεια τυχαίνει κάποτε να της περισσεύει δύναµη. Τη δύναµη αυτή ζητάει να τη σπαταλήσει παίζοντας. Ο πολιτισµός αρχίζει από τη στιγµή που αρχίζει το παιχνίδι. Όσο η ζωή µάχεται να διατηρηθεί, να προστατευτεί από τους εχθρούς της, να κρατηθεί απάνω στη φλούδα της γης, πολιτισµός δε γεννιέται. Γεννιέται από τη στιγµή που η ζωή ικανοποιήσει τις πρώτες ανάγκες της κι αρχίσει να χαίρεται λίγη ανάπαψη. Πώς να χρησιµοποιήσει την ανάπαψη αυτή, πώς να τη µοιράσει στις διάφορες κοινωνικές τάξες, πως να την πληθύνει και να την εξευγενίσει όσο µπορεί; Από τη λύση που δίνει στα προβλήµατα αυτά η κάθε ράτσα κι η κάθε εποχή, κρίνεται η αξία κι η ουσία του πολιτισµού της. Μυστράς Την άλλη µέρα µέσα από κυπαρίσσια και περιβόλια, πήγα, προσκυνητής, στην Ποµπηία της Ελλάδας, στο Μυστρά. Ο ιερός αυτός λόφος, όπου γεννήθηκε η νέα Ελλάδα, έχει όλες τις φανερές και µυστικές γοητείες που µπορούν να µαυλίσουν και την πιο δύσκολη ψυχή, λεµονιές, πορτοκαλιές, στενά στριφτά δροµάκια, παιδιά µεσόγυ- 17

18 µνα παίζουν, γυναίκες πάνε στο νερό, κοπέλες κάθουνται κάτω από τα ανθισµένα δέντρα και κεντούν. Πιάστηκε πάλι η ζωή από το χώµα ετούτο, µάχεται να σκαρφαλώσει πάλι όλο τον προγονικό λόφο. Είναι η πρώτη πράσινη κατοικούµενη ζώνη του Μυστρά. Προχωράς κι αρχίζει ο σκονισµένος άδεντρος ανήφορος, δρασκελάς τα γκρεµισµένα σπίτια, φτάνεις στις χαριτωµένες ηλιοψηµενες βυζαντινές εκκλησιές, στην Περίβλεπτο, στη Μητρόπολη, στους Αγίους Θεοδώρους, στο Αφεντικό, στην Παντάνασσα. Είναι η δεύτερη, στολισµένη µ εκκλησιές ζώνη του Μυστρά. ιψούσα, µπήκα στο γυναικείο Μοναστήρι της Παντάνασσας να µε φιλέψουν οι καλόγριες ένα ποτήρι νερό. Λάµπει η αυλή, τα κελιά ασβεστωµένα, πεντακάθαρα, στρω- µένοι οι καναπέδες µε κεντητές πατανίες. Τρέχουν οι καλόγριες να µε καλωσορίσουν, άλλες πιασµένες από τους ρεµατισµούς, άλλες νέες, περίσσια χλωµές, γιατί δουλεύουν πολύ για να ζήσουν, αγρυπνούν και προσεύχονται και δεν έχουν να φαν και να χορτάσουν. Οταν έχουν ώρες λεύτερες σκύβουν απάνω στο εργόχειρό τους και κεντούν πατροπαράδοτα ξόµπλια - κυπαρισσάκια, σταυρούς, γλάστρες µε γαρούφαλλα και µοναστήρια και µικρά τριαντάφυλλα µε κόκκινο µετάξι. Θλίψη σε κυριεύει όταν απλώνουν µπροστά σου τα κεντήµατα ετούτα µε καµάρι, σα να σου δείχνουν τα προικιά τους, χαµογελούν δε µιλούν, µα ξέρεις εσύ πως γαµπρός δεν υπάρχει. Στο µελίχλωρο φως του δειλινού η Παντάνασσα έλαµπε σα φιλντισένιο βυζαντινό πυξίδι µε υποµονή κι αγάπη δουλεµένο για να σκεπάζει τη µυρόβλητη πνοή της Παναγιάς. Τι ενότητα, περισυλλογή και χάρη από το αγκωνάρι του θεµελίου ως την ερωτική καµπυλότητα του τρούλου! Αλάκερος ο χαριτωµένος ναός ζούσε και ανάπνεε γαλήνιος σα ζεστός ζωντανός οργανισµός. Όλες οι πέτρες, τα σκαλίσµατα, οι ζωγραφιές, οι καλόγριες ζούσαν σαν οργανικά συστατικά του γυναικείου Μοναστηριού, θαρρείς κι όλα µαζί γεννήθηκαν από τον ίδιο δηµιουργικό σκιρτηµό, ένα µεσηµέρι. Ποτέ δεν περίµενα πως θα βρισκα στις βυζαντινές ζωγραφιές τόση γλύκα, τόση θερµή ανθρώπινη κατανόηση. Είχα δει ως τώρα άγριες ασκητικές µορφές που κρατούσαν µιαν περγαµηνή µε κόκκινα γράµµατα και φώναζαν να µισήσουµε τη φύση, να φύγουµε στη έρηµο, να πεθάνουµε για να σωθούµε. Μα τώρα τα χρώµατα ετούτα, οι γλυκύτατες µορφές, ο Χριστός που µπαίνει στην Ιερουσαλήµ απάνω στο ταπεινό ζώο, αγαθός, χαµογελαστός και πίσω οι µαθητές µε τα βάγια κι ο λαός που τους κοιτάζει µ εκστατικά µάτια, σαν ένα σύννεφο που περνάει και σκορπίζεται... Κι ο Άγγελος ο χαλκοπράσινος που είδα στο Αφεντικό, λεβέντης, µε τα σγουρά µαλλιά, αναδεµένα µε φαρδιά κορδέλα, µε τ ορµητικό δρασκέλισµα και το στέρεο καταστρόγγυλο γόνατο! Σα να ναι αρραβωνιαστικός και πάει... Που πάει µε τόση χαρά και βιάση; Η καµπάνα τη στιγµή εκείνη πήρε να χτυπάει σιγά, γλυκά, για την αγρύπνια του Επιτάφιου Θρήνου. Μπήκα στο ζεστό κουβούκλι της Εκκλησιάς. Στη µέση ο Επιτάφιος σκεπασµένος µε λεµονανθούς, κι απάνω στους λεµονανθούς ξαπλωµένος νεκρός ο ακατάπαυτα πεθαµένος, ακατάπαυτα αναστηµένος, µια φορά τον έλεγαν Άδωνη, τώρα Χριστό. Γύρα του γονατιστές χλωµές µαυροφόρες γυναίκες, σκυφτές απάνω του, τον θρηνούσαν. Όλη η Εκκλησιά µύριζε κερί σαν κυψέλη. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Συνεχίζει τα ταξίδια υποκινούµενος και από άλλους βαθύτερους λόγους: - Γιατί κάθε αντίδραση της ανθρώπινης ύπαρξης, ο πνευµατικός πολιτισµός, η φύση τον πλουτίζουν. - Γιατί οι πολυάριθµες µετακινήσεις αποτελούν τροφή για το έργο του, και ιδιαίτερα για την Οδύσσεια, το ποίηµά του των στίχων. 18

19 - Γιατί έτσι ικανοποιεί την ανάγκη του για ελευθερία. Από το Μπακού γράφει: «Τούτη είναι η µεγάλη ελπίδα του ταξιδευτή: να βρει στα πέρατα της γης, τις εικόνες που εκφράζουν την ψυχή του και τον βοηθούν να σώσει και να σωθεί. Όσο ταξιδεύω, νιώθω πως το ταξίδι δεν είναι για µένα παρά ανάγκη ελευθερίας.» - Εξάλου στο τελευταίο του βιβλίο, ένα είδος αυτοβιογραφία, Αναφορά στο Γκρέκο, καταγράφει την πνευµατική του αναζήτηση µε αυτά τα λόγια: «Όλα µου τα ταξίδια είχαν γίνει µια µονάχα κόκκινη γραµµή που ξεκίναγε από τον άνθρωπο για να φτάσει στο Θεό». Ο Καζαντζάκης έγραψε δεκάδες άρθρα, ανταποκρίσεις και σηµειώσεις για τα ταξίδια του. Αναφέρεται επίσης σε αυτά µέσα στην άφθονη αλληλογραφία που αντάλλαξε µε συγγενής, φίλους, πολιτικούς και ανθρώπους των γραµµάτων. Είναι αλήθεια ότι τα πρώτα του κείµενα θα µπορούσαν να χαρακτηριστούν πρωτόλεια. Αλλά µε τον καιρό βελτιώνει το ύφος του και καθιερώνεται µεταξύ των σηµαντικότερων εκπροσώπων της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας. Από τα κείµενα του, οι αναγνώστες ανακαλύπτουν µακρινές χώρες, αλλά κα µνηµεία και τοπία από άλλες κοντινές. Κατά τη διάρκεια των περιηγήσεών του, συνάντησε διανοούµενους, καλλιτέχνες, συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφους, µουσικούς, κληρικούς και πολιτικούς, όπως π.χ. ο Ιστράτης, ο Γκόργκι, ο Μουσολίνι, ο Χιµένεθ, ο Σαλαµέα (Κολοµβιανός ποιητής), ο Σβάιτσερ, ο Σάρτρ, ο Λεόν Μπλουµ, ο Τσου-εν-Λάιν και άλλους. Αυτό, βέβαια, δεν σηµαίνει ότι δεν του άρεσε να αναφέρει τις συναντήσεις του µε απλούς ανθρώπους. Ας θυµηθούµε τις συζητήσεις του µε τους Βεδουΐνους και τους Κρητικούς. Βεδουΐνοι Είχαµε δει στην τριήµερη πορεία µας το εγκάρδιο αυτό συναπάντηµα των ανθρώπων: Σµίγουν οι Βεδουίνοι στην έρηµο, σκύβει ο ένας απάνω στον άλλον, κρατούν τα χέρια σφιχτά κι αρχίζει η απλή, προαιώνια στιχοµυθία: «Πως περνάς; Πως περνά η γυναίκα σου; Πως περνά η καµήλα σου; Από που έρχεσαι; Πού πας;» Απαντάει κείνος που ρωτήθηκε, κι ως τελειώσει, προτείνει κι αυτός τα ίδια ρωτήµατα, κι αρχίζει η απόκριση του άλλου. Οι λέξες Σελάµ και Αλλάχ ακούγουνται κάθε στιγµή, κι η συνάντηση αυτή παίρνει την Ιερή, αψηλήν έννοια που έπρεπε πάντα να παίρνει η συνάντηση των ανθρώπων. Κοιτάζω µε συγκίνηση τα τέκνα της ερήµου µε τα προαιώνιά τους έθιµα, µε τις απλοϊκές, αρπαχτικές τους ψυχές. Ζουν µε λίγο χουρµά, µε µια φούχτα καλαµπόκι, µ ένα φλιτζάνι καφέ. Το σώµα τους είναι φαγωµένο, αδύναµο, τα πόδια τους όλο νεύρο και λιγνά σαν της κατσίκας, το µάτι τους και το αυτί εξαίσια σαν του ζώου. Χιλιάδες τώρα χρόνια η ζωή τους δεν άλλαξε. Ο αρχηγός της φυλής τους, ο σεΐχης µε το κόκκινο µπουρνούζι, τους δικάζει κατά τον άγραφο βεδουίνικο νόµο. Θρησκευτικό είναι το σέβας τους για την ιδιοχτησία. Μπορείς ν αφήσεις οτιδήποτε στην έρηµο και να χαράξεις κύκλο γύρα του ο χώρος γίνεται απαραβίαστος. Κατοικούν πάντα σε τσαντήρια. Χτίζουν πρόχειρα σπιτάκια, µα όχι για κατοικία παρά για αποθήκη. Εκεί είναι αποθηκεµένος όλος τους ο ταπεινός πλούτος: αλεύρι, ρύζι, καφές, ζάχαρη, καπνός. Φεύγουν, µετατοπίζουνται, αφήνουν µήνες τα σπιτάκια τους ανοιχτά ποµένουν πάντα απαραβίαστα. 19

20 Αν περνάς από ξένη χουρµαδιά και φας χουρµάδες κι αφήσεις τα κουκούτσια σωριασµένα µέσα στην περιοχή του δέντρου, ο ιδιοχτήτης της χουρµαδιάς χαίρεται^ γιατί ευεργέτησε έναν πεινασµένο διαβάτη. Αν όµως βρει τα κουκούτσια σκόρπια, µακριά από το δέντρο, ο ιδιοχτήτης φρενιάζει κυνηγάει τον κλέφτη και τον εγδικιέται απάνθρωπα στις καµήλες του και στα πρόβατα. Είναι οι πιο φτωχοί κι οι πιό φιλόξενοι άνθρωποι του κόσµου. Πεινούν και δεν τρώνε, για να χουν πάντα κάτι στο τσαντήρι τους να φιλέψουν τον ξένο. Πεινούν και ποτέ δε ζητούνε. Κρητικοί Ποτέ δεν άκουσα από γραµµατισµένο λόγια τόσο βαθιά όσο από χωριάτες κι από γέρους που τέλεψαν πια το πάλεµα, καταστάλαξαν µέσα τους τα πάθη και τώρα στέκουν οµπρός από το κατώφλι του θανάτου και ρίχνουν πίσω του στερνή γαληνε- µένη µατιά, µε τρυφεράδα. Σ ένα βουνό ένα µεσηµέρι συνάντησα ένα γέρο, στεγνό, λιγνό, µε κάτασπρα µαλλιά, µε µπαλωµένη βράκα, µε τρυπηµένα στιβάνια κι είχε περασµένη, καθώς το συνηθούν οι Κρητικοί τσοµπάνηδες, τη βέργα του ανάµεσα στους ώµους. Ανηφόριζε αργά, πέτρα την πέτρα, και κάθε τόσο στεκόταν και κοίταζε ώρα πολύ τα βουνά γύρα, και κάτω χαµηλά τον κάµπο, και πέρα, ανάµεσα από µια χαράδρα, µια λουρίδα θάλασσα. - Ώρα καλή παππού! Του φώναξα από µακριά. Τι γυρεύεις εδώ ολοµόναχος; - Αποχαιρετώ παιδί µου, αποχαιρετώ... - Ποιόν αποχαιρετάς στην ερηµιά; ε βλέπω κανένα. Ο γέρος θύµωσε, τίναξε το κεφάλι: - Ποιάν ερηµιά; Και δε θωράς τα βουνά, δε θωράς τη θάλασσα; Γιατί µας έδωκε ο Θεός τα µάτια; εν ακούς τα πουλιά από πάνω σου; Γιατί µας έδωκε ο Θεός τα αυτιά; Ερηµιά το λες αυτό; Αυτοί ναι εµένα οι φίλοι µου. Τους µιλώ και µου µιλούνε, ρίχνω φωνή και µου αποκρίνουνται. ύο γενεές γύριζα µε τη συντροφιά τους, βοσκός, και ήρθε η ώρα να χωρίσουµε... Βράδιασε πια... Θάρρεψα πως είχαν θαµπώσει τα µάτια του από τα γεράµατα: - Μα ακόµα είναι µεσηµέρι παππού, δε βράδιασε. Κούνησε το κεφάλι του: - Κατέχω εγώ τι λέω. Βράδιασε, σου λέω βράδιασε... Έχε γεια! - Εσύ θα βάλεις και το χάρο κάτω, παππού, έκαµα για να τον γκαρδιώσω. Γέλασε. - Μωρέ τον έβαλα κιόλα κάτω κι έγνοια σου, αποκρίθηκε, τον έβαλα κάτω, τον άτιµο, γιατί δεν τον φοβούµαι. Έχε γεια, να τον βάλεις κι εσύ κάτω, παλικάρι µου, να χεις την ευχή µου. ε µου κάνε καρδιά να τον αφήσω να φύγει. 20

Α1. ΚΕΙΜΕΝΟ: Νίκος Καζαντζάκης, Ελλάδα

Α1. ΚΕΙΜΕΝΟ: Νίκος Καζαντζάκης, Ελλάδα Α1. ΚΕΙΜΕΝΟ: Νίκος Καζαντζάκης, Ελλάδα Όλα στην Ελλάδα, βουνά, ποταμοί, θάλασσες, πεδιάδες μιλούν στον άνθρωπο μια σχεδόν ανθρώπινη γλώσσα. εν τον καταπιέζουν, δεν τον τυραννούν, γίνονται φίλοι του και

Διαβάστε περισσότερα

β) Ποιες λέξεις ή φράσεις δηλώνουν την πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας στην περιγραφή του τοπίου;

β) Ποιες λέξεις ή φράσεις δηλώνουν την πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας στην περιγραφή του τοπίου; Ο Μιστράς Σαν μια αγιογραφία έλαμπε οτο πρωινό φως, γεμάτη μαύρα κυπαρίσσια κι ηλιοψημένες εκκλησίες κι αόρατες γαλάζιες παρουσίες, ο Μιστράς. Μέσα από τα πλατάνια, τις μουριές και τις λυγαριές του Ευρώτα,

Διαβάστε περισσότερα

Μια νύχτα. Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει

Μια νύχτα. Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει Μια νύχτα Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει Μια νύχτα σαν κι αυτή μια νύχτα σαν κι αυτή θέλω να σου πω πόσο σ

Διαβάστε περισσότερα

Σαράντα από τις φράσεις που αποθησαυρίστηκαν μέσα από το έργο του Καζαντζάκη επίκαιρες κάθε φορά που τις διαβάζουμε:

Σαράντα από τις φράσεις που αποθησαυρίστηκαν μέσα από το έργο του Καζαντζάκη επίκαιρες κάθε φορά που τις διαβάζουμε: Σαράντα από τις φράσεις που αποθησαυρίστηκαν μέσα από το έργο του Καζαντζάκη επίκαιρες κάθε φορά που τις διαβάζουμε: 1. «Είπα στη μυγδαλιά: «Αδερφή, μίλησέ μου για το Θεό». Κι η μυγδαλιά άνθισε» 2. «Μια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα δείγμα ερωτικής ποίησης. Συγκεκριμένα διδάχτηκαν το ποίημα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 «Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» (Φλώρινα - Μακεδονία Καύκασος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011

Διαβάστε περισσότερα

ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ 1 28Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940

ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ 1 28Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940 ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΜΕΡΑ Ευλογημένη τρεις φορές Του Οκτώβρη αυτή η μέρα, Που διώξανε τους Ιταλούς Απ την Ελλάδα πέρα. Ευλογημένος ο λαός που απάντησε το όχι ευλογημένος ο στρατός που με τη ξιφολόγχη, πάνω στην

Διαβάστε περισσότερα

Ιερά Μητρόπολις Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Ευλογηµένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Αγοριών ηµοτικού

Ιερά Μητρόπολις Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Ευλογηµένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Αγοριών ηµοτικού Ιερά Μητρόπολις Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Ευλογηµένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Αγοριών ηµοτικού Μακρυνίτσα 2013 Ύµνος της οµάδας της Προσευχής Όµορφη ώρα στο προσευχητάρι αηδόνια, τζιτζίκια και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16. «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16. «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16 «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα τα παραμύθια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΑΓΙΩΣΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΣΡΙΟΤ. Δέκα ποιήματα για τον πατέρα μου. Αλκιβιάδη

ΠΑΝΑΓΙΩΣΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΣΡΙΟΤ. Δέκα ποιήματα για τον πατέρα μου. Αλκιβιάδη ΠΑΝΑΓΙΩΣΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΣΡΙΟΤ Αλκιβιάδη Θεσσαλονίκη Υεβρουάριος 2015 Παναγιώτα Παπαδημητρίου Αλκιβιάδη Θεσσαλονίκη Υεβρουάριος 2015 [3] Παναγιώτα Παπαδημητρίου Αφιερωμένο στον πατέρα μου Αλκιβιάδη Copyright

Διαβάστε περισσότερα

Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο

Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο Ο Ηλίας ανεβαίνει Ψηλά Ψηλότερα Κάθε Μάρτιο, σε μια Χώρα Κοντινή, γινόταν μια Γιορτή! Η Γιορτή των Χαρταετών. Για πρώτη φορά,

Διαβάστε περισσότερα

ALBUM ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ 2010 ΦΥΣΑΕΙ

ALBUM ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ 2010 ΦΥΣΑΕΙ ALBUM ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ 2010 ΦΥΣΑΕΙ Μη µου µιλάς γι' αυτά που ξεχνάω Μη µε ρωτάς για καλά κρυµµένα µυστικά Και µε κοιτάς... και σε κοιτώ... Κι είναι η στιγµή που δεν µπορεί να βγεί απ' το µυαλό Φυσάει... Κι είναι

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνες: Δήμητρα Ψυχογυιού. Μετάφραση από το πρωτότυπο Μάνος Κοντολέων Κώστια Κοντολέων

Εικόνες: Δήμητρα Ψυχογυιού. Μετάφραση από το πρωτότυπο Μάνος Κοντολέων Κώστια Κοντολέων Εικόνες: Δήμητρα Ψυχογυιού Μετάφραση από το πρωτότυπο Μάνος Κοντολέων Κώστια Κοντολέων Το τελευταίο όνειρο της γέρικης βελανιδιάς Κάπου σε κάποιο δάσος, εκεί στον λόφο που βρίσκονταν κοντά σε μια πλατιά

Διαβάστε περισσότερα

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος»

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος» Ο εγωιστής γίγαντας Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης «Αλέξανδρος Δελμούζος» 2010-2011 Κάθε απόγευμα μετά από το σχολείο τα παιδιά πήγαιναν για να παίξουν στον κήπο του γίγαντα.

Διαβάστε περισσότερα

Η γυναίκα με τα χέρια από φως

Η γυναίκα με τα χέρια από φως ΛIΛH ΛAMΠPEΛΛH Σειρά: Κι αν σου μιλώ με Παραμύθια... Η γυναίκα με τα χέρια από φως Εφτά παραμύθια σχέσης από την προφορική παράδοση Τρεις τρίχες λύκου Ζούσε κάποτε, σ ένα μικρό χωριό, ένας άντρας και μια

Διαβάστε περισσότερα

Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius

Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius Μάρτιος 2011 Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΡΟ-ΜΑΝΩΛΗ Πολύ παλιά, αιώνες πριν, ο Negru Voda, ο κυβερνήτης της Ρουμανίας, ήθελε να χτίσει ένα μοναστήρι

Διαβάστε περισσότερα

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο 4 Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο Σεβάχ. Για να δει τον κόσμο και να ζήσει περιπέτειες.

Διαβάστε περισσότερα

Μια φορά κι έναν καιρό, τον πολύ παλιό καιρό, τότε που όλη η γη ήταν ένα απέραντο δάσος, ζούσε μέσα στο ξύλινο καλύβι της, στην καρδιά του δάσους,

Μια φορά κι έναν καιρό, τον πολύ παλιό καιρό, τότε που όλη η γη ήταν ένα απέραντο δάσος, ζούσε μέσα στο ξύλινο καλύβι της, στην καρδιά του δάσους, Μια φορά κι έναν καιρό, τον πολύ παλιό καιρό, τότε που όλη η γη ήταν ένα απέραντο δάσος, ζούσε μέσα στο ξύλινο καλύβι της, στην καρδιά του δάσους, μια γριά γυναίκα. Τ όνομά της ήταν Μαραλά. Κανένας δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα δείγμα ερωτικής ποίησης. Συγκεκριμένα διδάχτηκαν το ποίημα

Διαβάστε περισσότερα

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς A...Τα αισθήματα και η ενεργεία που δημιουργήθηκαν μέσα μου ήταν μοναδικά. Μέσα στο γαλάζιο αυτό αυγό, ένιωσα άτρωτος, γεμάτος χαρά και αυτοπεποίθηση.

Διαβάστε περισσότερα

Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία

Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία Πικρίδου-Λούκα. 2014 Μια φορά κι έναν καιρό υπήρχε

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΟΝΑΡΝΤ ΚΟΕΝ. Στίχοι τραγουδιών του. Δεν υπάρχει γιατρειά για την αγάπη (Ain t no cure for love)

ΛΕΟΝΑΡΝΤ ΚΟΕΝ. Στίχοι τραγουδιών του. Δεν υπάρχει γιατρειά για την αγάπη (Ain t no cure for love) http://hallofpeople.com/gr.php?user=κοέν%20λέοναρντ ΛΕΟΝΑΡΝΤ ΚΟΕΝ Στίχοι τραγουδιών του Από το http://lyricstranslate.com/el/leonard-cohen-lyrics.html (Ain t no cure for love) Σε αγαπούσα για πολύ, πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Εφτά ξύλινα αλογάκια κι ένα αληθινό Αν έχεις τύχη Η μεγάλη καφετιά αρκούδα κι εμείς... 37

Περιεχόμενα. Εφτά ξύλινα αλογάκια κι ένα αληθινό Αν έχεις τύχη Η μεγάλη καφετιά αρκούδα κι εμείς... 37 Περιεχόμενα Εφτά ξύλινα αλογάκια κι ένα αληθινό............. 11 Αν έχεις τύχη..................................... 21 Η μεγάλη καφετιά αρκούδα κι εμείς............... 37 7199_alogaki_pasxalitsa_arkouda:7199_alogaki_pasxalitsa_arkouda

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΑ Μ! Μ Π Α Μ! Στη φωτογραφία μάς είχαν δείξει καλύτερη βάρκα. Αστραφτερή και καινούρια, με χώρο για όλους.

ΜΠΑ Μ! Μ Π Α Μ! Στη φωτογραφία μάς είχαν δείξει καλύτερη βάρκα. Αστραφτερή και καινούρια, με χώρο για όλους. ΕΙΝΑΙ ΑΤΥΧΙΑ ΝΑ ΤΑΞΙΔΕΥΕΙΣ ΜΕ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ. Νούρου Εγώ Κουάμι ο αδερφός μου Ράζακ ένας φίλος που συναντήσαμε στον δρόμο Στη φωτογραφία μάς είχαν δείξει καλύτερη βάρκα. Αστραφτερή και καινούρια, με χώρο για

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ 1 ΠΟΙΗΜΑ από κάθε συλλογή του Η ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΗ (1945)

ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ 1 ΠΟΙΗΜΑ από κάθε συλλογή του Η ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΗ (1945) http://hallofpeople.com/gr/bio/saxtouris.php ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ 1 ΠΟΙΗΜΑ από κάθε συλλογή του Η ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΗ (1945) Ομορφιά Ράντισε την ασκήμια μ ομορφιά πήρε μια κιθάρα πήρε ένα ποτάμι πλάι πλάι Τραγουδώντας

Διαβάστε περισσότερα

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής Ο Μικρός Πρίγκιπας έφτασε στη γη. Εκεί είδε μπροστά του την αλεπού. - Καλημέρα, - Καλημέρα, απάντησε ο μικρός πρίγκιπας, ενώ έψαχνε να βρει από πού ακουγόταν η

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 14 η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ 1. Λίγα λόγια για το αρχοντικό 2 2. Το παραμύθι της τοιχογραφίας! (Πρόταση) 3 3. Βρες τη λέξη! (Λύση) 9 4. Ζήσε στον 18 ο αιώνα..

Διαβάστε περισσότερα

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου.

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. 01/08/2019 Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. Πατριαρχεία / Πατριαρχείο Ιεροσολύμων Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μουσική..............................................11 ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΓΧΟΡΔΟ Η αρχοντοπούλα κι ο ταξιδευτής........................15 ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΡΟΥΣΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Μια φορά και έναν καιρό, σ' ένα μεγάλο κήπο, ήταν ένα σαλιγκάρι μέσα στην φωλιά του. Ένα παιδάκι ο Γιωργάκης, έξω από την φωλιά του σαλιγκαριού

Μια φορά και έναν καιρό, σ' ένα μεγάλο κήπο, ήταν ένα σαλιγκάρι μέσα στην φωλιά του. Ένα παιδάκι ο Γιωργάκης, έξω από την φωλιά του σαλιγκαριού Μια φορά και έναν καιρό, σ' ένα μεγάλο κήπο, ήταν ένα σαλιγκάρι μέσα στην φωλιά του. Ένα παιδάκι ο Γιωργάκης, έξω από την φωλιά του σαλιγκαριού έπαιζε με την μπάλα του. Μετά από ένα δυνατό χτύπημα η μπάλα

Διαβάστε περισσότερα

Κώστας Λεµονίδης - Κάπως Αµήχανα

Κώστας Λεµονίδης - Κάπως Αµήχανα Κώστας Λεµονίδης - Κάπως Αµήχανα 1. Παντοτινά δικός σου Ξέρεις ποιος είσαι, ελεύθερο πουλί Μέσα σου βλέπεις κι ακούς µιά φωνή Σου λέει τι να κάνεις, σου δείχνει να ζεις Μαθαίνεις το δρόµο και δεν σε βρίσκει

Διαβάστε περισσότερα

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν άνδρα που τον έλεγαν Ιωσήφ. Οι γονείς της, ο Ιωακείμ και

Διαβάστε περισσότερα

«Ο ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Υπ. Καθηγήτριες: Ουρανία Φραγκουλίδου & Έλενα Κελεσίδου

«Ο ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Υπ. Καθηγήτριες: Ουρανία Φραγκουλίδου & Έλενα Κελεσίδου «Ο ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Υπ. Καθηγήτριες: Ουρανία Φραγκουλίδου & Έλενα Κελεσίδου Ένα μικρό κομμάτι της δουλειάς των μαθητών-τριών που συμμετέχουν Δώσαμε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΟΥΤΣΙΚΟΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΦΑΡΚΑΔΟΝΑΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ «ΠΡΟΣΕΧΕ ΤΙ ΠΕΤΑΣ, ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ»

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΟΥΤΣΙΚΟΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΦΑΡΚΑΔΟΝΑΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ «ΠΡΟΣΕΧΕ ΤΙ ΠΕΤΑΣ, ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ» 4 ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 2015-2016 2 Ο ΒΡΑΒΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΟΥΤΣΙΚΟΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΦΑΡΚΑΔΟΝΑΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ «ΠΡΟΣΕΧΕ ΤΙ ΠΕΤΑΣ, ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ» «Πρόσεχε τι πετάς, είναι η

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ ΠΟΟΥΠ ΩΔΗ ΣΤΗΝ ΜΟΝΑΞΙΑ

ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ ΠΟΟΥΠ ΩΔΗ ΣΤΗΝ ΜΟΝΑΞΙΑ ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ ΠΟΟΥΠ ΩΔΗ ΣΤΗΝ ΜΟΝΑΞΙΑ Ευτυχής που ποθεί και που νοιάζεται Την πατρική γη να φυλάξει, Το γενέθλιο αγέρι, Στο χώμα του να ανασαίνει Που με γάλα ή ξερό ψωμί τρέφεται Και στους φίλους του πάει στολισμένος

Διαβάστε περισσότερα

Στην ζωή πρέπει να ξέρεις θα σε κάνουν να υποφέρεις. Μην λυγίσεις να σταθείς ψηλά! Εκεί που δεν θα μπορούν να σε φτάσουν.

Στην ζωή πρέπει να ξέρεις θα σε κάνουν να υποφέρεις. Μην λυγίσεις να σταθείς ψηλά! Εκεί που δεν θα μπορούν να σε φτάσουν. Αποστόλη Λαμπρινή (brines39@ymail.com) ΔΥΝΑΜΗ ΨΥΧΗΣ Στην ζωή πρέπει να ξέρεις θα σε κάνουν να υποφέρεις Μην λυγίσεις να σταθείς ψηλά! Εκεί που δεν θα μπορούν να σε φτάσουν. Θα σε χτυπάνε, θα σε πονάνε,

Διαβάστε περισσότερα

Bίντεο 1: Η Αµµόχωστος του σήµερα (2 λεπτά) ήχος θάλασσας

Bίντεο 1: Η Αµµόχωστος του σήµερα (2 λεπτά) ήχος θάλασσας ΘΥΜΑΜΑΙ; Πρόσωπα Ήρωας: Λούκας Αφηγητής 1: Φράνσις Παιδί 1: Ματθαίος Παιδί 2: Αιµίλιος Βασίλης (αγόρι):δηµήτρης Ελένη (κορίτσι): Αιµιλία Ήλιος: Περικλής Θάλασσα: Θεοδώρα 2 ΘΥΜΑΜΑΙ; CD 1 Ήχος Θάλασσας Bίντεο

Διαβάστε περισσότερα

Το μαγικό βιβλίο. Σαν διαβάζω ένα βιβλίο λες και είμαι μια νεράιδα που πετώ στον ουρανό.

Το μαγικό βιβλίο. Σαν διαβάζω ένα βιβλίο λες και είμαι μια νεράιδα που πετώ στον ουρανό. Το μαγικό βιβλίο Σαν διαβάζω ένα βιβλίο λες και είμαι μια νεράιδα που πετώ στον ουρανό. Σαν διαβάζω ένα βιβλίο λες και είμαι μια γοργόνα μέσα στα καταγάλανα νερά. Σαν διαβάζω ένα βιβλίο λες και γίνομαι

Διαβάστε περισσότερα

ΖΑΚ ΠΡΕΒΕΡ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ

ΖΑΚ ΠΡΕΒΕΡ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ ΖΑΚ ΠΡΕΒΕΡ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ Πήγα στην αγορά με τα πουλιά Κι αγόρασα πουλιά Για σένα αγάπη μου Πήγα στην αγορά με τα λουλούδια Κι αγόρασα λουλούδια Για σένα αγάπη μου Πήγα στην αγορά με τα σιδερικά

Διαβάστε περισσότερα

Αγγελική Δαρλάση. Το παλιόπαιδο. Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή

Αγγελική Δαρλάση. Το παλιόπαιδο. Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή Αγγελική Δαρλάση Το παλιόπαιδο Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή σε όλους αυτούς που οραματίστηκαν έναν καλύτερο κόσμο και προσπαθούν για να γίνει, έστω και λίγο, καλύτερος 6 «Φτώχεια δεν είναι μόνο η έλλειψη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη. γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη.   γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό http://hallofpeople.com/gr/bio/roumi.php ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ Επιλεγμένα ποιήματα γλυκαίνει καθετί πικρό το χάλκινο γίνεται χρυσό το θολό κρασί γίνεται εκλεκτό ο κάθε πόνος γίνεται γιατρικό οι νεκροί θα αναστηθούν

Διαβάστε περισσότερα

«Η νίκη... πλησιάζει»

«Η νίκη... πλησιάζει» «Η νίκη... πλησιάζει» έµµετρο θεατρικό για της 25 η Μαρτίου εµπνευσµένο απ το παραµύθι της Ευγενίας Φακίνου «Τα Ελληνάκια» www.mkitra.com 1 Πράξη Πρώτη Σκηνή 1η Βγαίνουν δύο αφηγήτριες. Μια φορά κι έναν

Διαβάστε περισσότερα

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ''

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 1 2 Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 3 Τα λουλούδια χωρίς όνομα, τα έχει ο καθένας από μας, αλλά δεν το ξέρουμε. Δεν μας μαθαίνουν τίποτα και ψάχνουμε μόνοι μας άσκοπα να βρούμε κάτι, για να

Διαβάστε περισσότερα

Αιγαίο πέλαγος. Και στην αρχή το απέραντο, το άπειρο που δεν το χωράει ο νους εγένετο αλήθεια όπως με ένα φως λευκό.

Αιγαίο πέλαγος. Και στην αρχή το απέραντο, το άπειρο που δεν το χωράει ο νους εγένετο αλήθεια όπως με ένα φως λευκό. Αιγαίο πέλαγος Και στην αρχή το απέραντο, το άπειρο που δεν το χωράει ο νους εγένετο αλήθεια όπως με ένα φως λευκό. Και διάσπαρτα ήταν τα νησιά μέσα σε βαθύ γαλάζιο και τα σπίτια πλασμένα από το χέρι του

Διαβάστε περισσότερα

Το σπίτι μου. Ένα σπίτι θα χτίσω. στο βουνό στην μοναξιά και στη σιωπή. στα δέντρα και την πρασινάδα με μεγάλη αυλή. Μάλλον δε θα το χτίσω εκεί.

Το σπίτι μου. Ένα σπίτι θα χτίσω. στο βουνό στην μοναξιά και στη σιωπή. στα δέντρα και την πρασινάδα με μεγάλη αυλή. Μάλλον δε θα το χτίσω εκεί. Το σπίτι μου Ένα σπίτι θα χτίσω στο βουνό στην μοναξιά και στη σιωπή στα δέντρα και την πρασινάδα με μεγάλη αυλή Μάλλον δε θα το χτίσω εκεί. Ένα σπίτι θα χτίσω μακριά στην θάλασσα να σου το κύμα που θα

Διαβάστε περισσότερα

Η πορεία προς την Ανάσταση...

Η πορεία προς την Ανάσταση... Η νύχτα της Ανάστασης Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου χτυπούν χαρούμενα οι καμπάνες. Οι χριστιανοί φορούν τα γιορτινά τους και πηγαίνουν στην εκκλησία για να γιορτάσουν την Ανάσταση του Χριστού. Στα

Διαβάστε περισσότερα

Τα παραμύθια της τάξης μας!

Τα παραμύθια της τάξης μας! Τα παραμύθια της τάξης μας! ΟΙ λέξεις κλειδιά: Καρδιά, γοργόνα, ομορφιά, πυξίδα, χώρα, πεταλούδα, ανηφόρα, θάλασσα, φάλαινα Μας βοήθησαν να φτιάξουμε αυτά τα παραμύθια! «Χρυσαφένια χώρα» Μια φορά κι έναν

Διαβάστε περισσότερα

Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους.

Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους. Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους. Κάθεται στο παράθυρο του δωματίου της και σκέφτεται, στεναχωρημένη τους παλιούς της φίλους και συμμαθητές.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΕΙΡΟ ΜΙΑΣ ΚΑΠΟΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ. ακριβώς το που.την μητέρα μου και τα αδέρφια μου, ήμουν πολύ μικρός για να τους

ΟΝΕΙΡΟ ΜΙΑΣ ΚΑΠΟΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ. ακριβώς το που.την μητέρα μου και τα αδέρφια μου, ήμουν πολύ μικρός για να τους ΟΝΕΙΡΟ ΜΙΑΣ ΚΑΠΟΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ. Γεννήθηκα πολύ μακριά. Δεν γνωρίζω ακριβώς το που.την μητέρα μου και τα αδέρφια μου, ήμουν πολύ μικρός για να τους θυμάμαι. Το μόνο που μου έρχεται στο μυαλό σαν ανάμνηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ Α.Ε.

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ Α.Ε. ιστορίες της 17 ιστορίες της Πρωτοχρονιάς Παραμύθια: Βαλερί Κλες, Έμιλι-Ζιλί Σαρμπονιέ, Λόρα Μιγιό, Ροζέ-Πιερ Μπρεμό, Μονίκ Σκουαρσιαφικό, Καλουάν, Ιμπέρ Μασουρέλ, Ζαν Ταμπονί-Μισεράτσι, Πολ Νέισκενς,

Διαβάστε περισσότερα

Σαν το σύννεφο φεύγω πετάω έχω φίλο τον ήλιο Θεό Με του αγέρα το νέκταρ µεθάω αγκαλιάζω και γη κι ουρανό.

Σαν το σύννεφο φεύγω πετάω έχω φίλο τον ήλιο Θεό Με του αγέρα το νέκταρ µεθάω αγκαλιάζω και γη κι ουρανό. Σαν το σύννεφο φεύγω πετάω έχω φίλο τον ήλιο Θεό Με του αγέρα το νέκταρ µεθάω αγκαλιάζω και γη κι ουρανό. Και χωρίς τα φτερά δεν φοβάµαι, το γαλάζιο ζεστή αγκαλιά Στα ψηλά τα βουνά να κοιµάµαι στο Αιγαίο

Διαβάστε περισσότερα

Α Σ Τ Ε Ρ Η Σ. -Εσύ είσαι ο Άρχος γιατί είσαι δυνατός και τα φύλλα σου μοιάζουν με στέμμα

Α Σ Τ Ε Ρ Η Σ. -Εσύ είσαι ο Άρχος γιατί είσαι δυνατός και τα φύλλα σου μοιάζουν με στέμμα Α Σ Τ Ε Ρ Η Σ Συγγραφέας: Μαρία Παπαδοπούλου Στην πλαγιά ενός βουνού, μπροστά από μια μεγάλη φουντωτή βελανιδιά, ζούσε ένα μικρό λουλούδι. Ηλιάνθη ήταν το όνομά της και της ταίριαζε πολύ γιατί τα πέταλά

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή γραπτού λόγου Ε - Στ τάξη Σύνθεση ποιήµατος

Παραγωγή γραπτού λόγου Ε - Στ τάξη Σύνθεση ποιήµατος Παραγωγή γραπτού λόγου Ε - Στ τάξη Σύνθεση ποιήµατος 11άρια ποιήµατα Από το βιβλίο «Η επανάσταση στη διδασκαλία του γλωσσικού µαθήµατος» εκδόσεις Προοπτική, στο οποίο συµµετείχα ως συνεργάτης Τάταρη Ξένια

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΙΟΡΝΑΝΙ ΜΕ ΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΓΑΡΟΥΦΑΛΛΑ

ΤΟ ΓΙΟΡΝΑΝΙ ΜΕ ΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΓΑΡΟΥΦΑΛΛΑ ΤΟ ΓΙΟΡΝΑΝΙ ΜΕ ΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΓΑΡΟΥΦΑΛΛΑ Θεατρικό από τον Πάνο Σακέλη ΠΑΝΟΣ ΣΑΚΕΛΗΣ / ΤΟ ΓΙΟΡΝΤΑΝΙ ΜΕ ΤΣΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΓΑΡΟΥΦΑΛΛΑ / 1 ΤΟ ΓΙΟΡΝΤΑΝΙ ΜΕ ΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΓΑΡΟΥΦΑΛΑ Πρόσωπα: ΜΕΣΗΛΙΚΑΣ ΑΝΤΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΓΕΡΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

κι η τιμωρία των κατηγορουμένων. Βέβαια, αν δεν έχεις πάρει καθόλου βάρος, αυτό θα σημαίνει ότι ο κατηγορούμενος

κι η τιμωρία των κατηγορουμένων. Βέβαια, αν δεν έχεις πάρει καθόλου βάρος, αυτό θα σημαίνει ότι ο κατηγορούμενος 14 Φτάνοντας λοιπόν ο Νικήτας σε μια από τις γειτονικές χώρες, εντυπωσιάστηκε από τον πλούτο και την ομορφιά της. Πολλά ποτάμια τη διέσχιζαν και πυκνά δάση κάλυπταν τα βουνά της, ενώ τα χωράφια ήταν εύφορα

Διαβάστε περισσότερα

Θεογονία: Πώς ξεκίνησαν όλα.

Θεογονία: Πώς ξεκίνησαν όλα. Θεογονία: Πώς ξεκίνησαν όλα. Μέσα από τα πολύχρωµα σύννεφα του ουρανού της Μυθοχώρας ξεπροβάλλει ο Πήγασος, το φτερωτό άλογο που χάρισε ο θεός της θάλασσας, ο Ποσειδώνας, στο γιο του τον Βελλερεφόντη.

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία αγγελίδου. το βυζάντιο σε έξι χρώματα. χ ρ υ σ ο. eikonoγραφηση. κατερίνα βερουτσου

Μαρία αγγελίδου. το βυζάντιο σε έξι χρώματα. χ ρ υ σ ο. eikonoγραφηση. κατερίνα βερουτσου Μαρία αγγελίδου χ ρ υ σ ο το βυζάντιο σε έξι χρώματα eikonoγραφηση κατερίνα βερουτσου «Ένας Θεός στον ουρανό, ένας βασιλιάς στη γη: ένας αυτοκράτορας. Και μια πόλη ολόλαμπρη, απ το χρυσάφι ολολαμπρότερη».

Διαβάστε περισσότερα

Χριστούγεννα. Ελάτε να ζήσουμε τα. όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά

Χριστούγεννα. Ελάτε να ζήσουμε τα. όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Ελάτε να ζήσουμε τα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Χριστούγεννα (μέσα από ιστορίες και χριστουγεννιάτικα παιχνίδια) 1 Στόχοι: Μέσα από διάφορες

Διαβάστε περισσότερα

Αν δούµε κάπου τα παρακάτω σήµατα πώς θα τα ερµηνεύσουµε; 2. Πού µπορείτε να συναντήσετε αυτό το σήµα; (Κάθε σωστή απάντηση 1 βαθµός)

Αν δούµε κάπου τα παρακάτω σήµατα πώς θα τα ερµηνεύσουµε; 2. Πού µπορείτε να συναντήσετε αυτό το σήµα; (Κάθε σωστή απάντηση 1 βαθµός) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Φύλλο εργασίας 1 Ερµηνεύουµε σύµβολα! Αν δούµε κάπου τα παρακάτω σήµατα πώς θα τα ερµηνεύσουµε; Επικοινωνούµε έτσι κι αλλιώς 26 2. Πού µπορείτε να συναντήσετε αυτό το σήµα; Σύνολο: (Κάθε σωστή.

Διαβάστε περισσότερα

Ευλογηµένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Αγοριών Γυµνασίου - Λυκείου

Ευλογηµένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Αγοριών Γυµνασίου - Λυκείου Ευλογηµένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Αγοριών Γυµνασίου - Λυκείου Μακρυνίτσα 2007 Ύµνος της οµάδας της Αντίστασης Με µνήµη κενή µε όνειρα ξένα γρανάζι κι εσύ στην ίδια µηχανή! Γυρνάς στον τροχό

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΤΥΦΛΟΥ (Ιω. 9, 1-38)

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΤΥΦΛΟΥ (Ιω. 9, 1-38) Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΤΥΦΛΟΥ (Ιω. 9, 1-38) ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ (Διασκευή ομιλίας στον Γυμνότοπο την 1/6/2003) 1. Το δράμα του σκοταδιού Σήμερα το Ευαγγέλιο μας μίλησε για έναν «τυφλό εκ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΙΧΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΙΧΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑ ΜΑΘΗΜΑ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΜΗΜΑ:Γ1 ΣΧΟΛΟΚΟ ΕΤΟΣ: 2007-2008 ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΙΧΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ (Στίχοι που δείχνουν τα όνειρα και τον πόνο των ερωτευμένων) Όλοι οι

Διαβάστε περισσότερα

Τζιορντάνο Μπρούνο

Τζιορντάνο Μπρούνο http://hallofpeople.com/gr/bio/bruno.php Τζιορντάνο Μπρούνο Αποσπάσματα από έργα του (Την εποχή που εκκλησία και επιστήμη θεωρούσε υποδεέστερο το γυναικείο φύλο, ο Μπρούνο έγραψε): Εξετάστε λίγο την αλήθεια,

Διαβάστε περισσότερα

Τι όμορφη μέρα ξημέρωσε και σήμερα. Ως συνήθως εγώ ξύπνησα πιο νωρίς από όλους και πήγα δίπλα στην κυρία Σταυρούλα που κοιμόταν. Την ακούμπησα ελαφρά

Τι όμορφη μέρα ξημέρωσε και σήμερα. Ως συνήθως εγώ ξύπνησα πιο νωρίς από όλους και πήγα δίπλα στην κυρία Σταυρούλα που κοιμόταν. Την ακούμπησα ελαφρά 1 Τι όμορφη μέρα ξημέρωσε και σήμερα. Ως συνήθως εγώ ξύπνησα πιο νωρίς από όλους και πήγα δίπλα στην κυρία Σταυρούλα που κοιμόταν. Την ακούμπησα ελαφρά με τη μουσούδα μου στο πρόσωπό της, τόσο όσο χρειαζόταν

Διαβάστε περισσότερα

Προς το Ναϊσκο του Θεού. τη μεγάλη Ιερή Πομπή. ο Άγιος Πατέρας οδηγεί. Πλαισιωμένος. Από Κληρικούς. όλων των βαθμίδων. Από Εκπροσώπους.

Προς το Ναϊσκο του Θεού. τη μεγάλη Ιερή Πομπή. ο Άγιος Πατέρας οδηγεί. Πλαισιωμένος. Από Κληρικούς. όλων των βαθμίδων. Από Εκπροσώπους. Προς το Ναϊσκο του Θεού τη μεγάλη Ιερή Πομπή ο Άγιος Πατέρας οδηγεί Πλαισιωμένος Από Κληρικούς όλων των βαθμίδων Από Εκπροσώπους της Πολιτείας Από Αντιπροσωπείες 1 / 16 Ιδρυμάτων και Φορέων Ακολουθούν

Διαβάστε περισσότερα

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Δύο Σε μια σπουδαία αρχαία πόλη που την έλεγαν Ουρούκ, ζούσε ένας νεαρός βασιλιάς, ο Γκιλγκαμές. Πατέρας του Γκιλγκαμές ήταν ο βασιλιάς Λουγκαλμπάντα και μητέρα του η

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» «Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» ΚΕΦΆΛΑΙΟ 1 ΘΑ ΣΟΥ ΠΩ τι πιστεύω για την εξαφάνιση, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο. Όχι,

Διαβάστε περισσότερα

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη...

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... τον Δάσκαλο μου, Γιώργο Καραθάνο την Μητέρα μου Καλλιόπη και τον γιο μου Ηλία-Μάριο... Ευχαριστώ! 6 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Νέα Ελληνική Λογοτεχνία ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ (1883-1957) Αναφορά στον Γκρέκο (απόσπασμα)

Μάθημα: Νέα Ελληνική Λογοτεχνία ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ (1883-1957) Αναφορά στον Γκρέκο (απόσπασμα) Μάθημα: Νέα Ελληνική Λογοτεχνία ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ (1883-1957) Αναφορά στον Γκρέκο (απόσπασμα) Μπήκα στο χωριό, νύχτωνε πια, οι πόρτες όλες σφαλιχτές, μες στις αυλές τα σκυλιά μυρίστηκαν

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ:

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: Η ΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ: Η Αικατερίνη είχε κάλλος και ομορφιά ασύγκριτη. Η μητέρα της και οι συγγενείς της την πίεζαν συνεχώς να παντρευτεί, για να μην φύγουν από τα χέρια τους

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΛΟΙ: Αφηγητής 1(Όσους θέλει ο κάθε δάσκαλος) Αφηγητής 2 Αφηγητής 3 Παπα-Λάζαρος Παιδί 1 (Όσα θέλει ο κάθε δάσκαλος) Παιδί 2

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΛΟΙ: Αφηγητής 1(Όσους θέλει ο κάθε δάσκαλος) Αφηγητής 2 Αφηγητής 3 Παπα-Λάζαρος Παιδί 1 (Όσα θέλει ο κάθε δάσκαλος) Παιδί 2 ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΛΟΙ: 1. Αφηγητής 1(Όσους θέλει ο κάθε δάσκαλος) 2. Αφηγητής 2 3. Αφηγητής 3 4. Παπα-Λάζαρος 5. Παιδί 1 (Όσα θέλει ο κάθε δάσκαλος) 6. Παιδί 2 7. Παιδί 3 8. Παιδί 4 9. Παιδί 5 10. Μητέρα

Διαβάστε περισσότερα

Ευλογημένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Αγοριών ημοτικού

Ευλογημένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Αγοριών ημοτικού Ευλογημένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Αγοριών ημοτικού Μακρυνίτσα 2009 Ύμνος της ομάδας «Στη σκέπη της Παναγίας» Απ τα νησιά τα ιερά στην Πάτμο φτάνω ταπεινά απ τα νησιά όλης της γης ακτίνες ρίξε

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Κωνσταντινούπολη, 29 Μαίου 1453, Τρίτη μαύρη και καταραμένη

Κεφάλαιο 5. Κωνσταντινούπολη, 29 Μαίου 1453, Τρίτη μαύρη και καταραμένη Κεφάλαιο 5 Κωνσταντινούπολη, 29 Μαίου 1453, Τρίτη μαύρη και καταραμένη Έφτασε μια μισάνοιχτη πόρτα, ένα μικρό κενό στο χώρο και το χρόνο, σαν ένα ασήμαντο λάθος της Ιστορίας για να πέσει η Πόλη. Εκείνο

Διαβάστε περισσότερα

Το κοιμητήριο του Γέροντα Παΐσιου μέσα από τα μάτια του AmfLife

Το κοιμητήριο του Γέροντα Παΐσιου μέσα από τα μάτια του AmfLife Βγαίνοντας από την πόλη της Θεσσαλονίκης, με προορισμό την Χαλκιδική, στο 10 χιλιόμετρο περίπου συναντήσαμε μια έξοδο στα δεξιά μας, η οποία μας έστειλε στους Ταγαράδες, ένα χωριό το οποίο είναι 5 χιλιόμετρα

Διαβάστε περισσότερα

Μια φορά και έναν καιρό ζούσε στα βάθη του ωκεανού µια µικρή σταγόνα, ο Σταγονούλης. Έπαιζε οληµερίς διάφορα παιχνίδια µε τους ιππόκαµπους και τις

Μια φορά και έναν καιρό ζούσε στα βάθη του ωκεανού µια µικρή σταγόνα, ο Σταγονούλης. Έπαιζε οληµερίς διάφορα παιχνίδια µε τους ιππόκαµπους και τις Μια φορά και έναν καιρό ζούσε στα βάθη του ωκεανού µια µικρή σταγόνα, ο Σταγονούλης. Έπαιζε οληµερίς διάφορα παιχνίδια µε τους ιππόκαµπους και τις µικρές γοργόνες και ήταν πολύ ευτυχισµένος. Όµως, ήταν

Διαβάστε περισσότερα

T: Έλενα Περικλέους

T: Έλενα Περικλέους T: 7000 0090 www.greendot.com.cy Έλενα Περικλέους Ο πρασινομπαλίτσας επιστρέφει... γιατί τα παραμύθια λένε πάντα την ΑΛΗΘΕΙΑ Συγγραφή: Έλενα Περικλέους Εποπτεία: Άρτεμις Παλαιογιάννη / Σάκης Θεοδοσίου

Διαβάστε περισσότερα

Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι.

Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι. ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΙΑΣ ΠΑΡΕΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι. Αμέσως χάρηκαν πολύ, αλλά κι απογοητεύτηκαν ταυτόχρονα όταν έμαθαν ότι θα ήταν ένα

Διαβάστε περισσότερα

Έρικα Τζαγκαράκη. Τα Ηλιοβασιλέματα. της μικρής. Σταματίας

Έρικα Τζαγκαράκη. Τα Ηλιοβασιλέματα. της μικρής. Σταματίας Έρικα Τζαγκαράκη Τα Ηλιοβασιλέματα της μικρής Σταματίας στην μικρη Ριτζάκη Σταματία-Σπυριδούλα Τα Ηλιοβασιλέματα της μικρής Σταματίας ISBN: 978-618-81493-0-4 Έρικα Τζαγκαράκη Θεσσαλονίκη 2014 Έρικα Τζαγκαράκη

Διαβάστε περισσότερα

Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό

Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό Όπου και να βρεθεί κανείς τον Δεκαπενταύγουστο μοσχοβολά η χάρη Της. Αυτή θα σε οδηγήσει να ανάψεις ένα κερί και να γιορτάσεις μαζί Της

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνες: Eύα Καραντινού

Εικόνες: Eύα Καραντινού Εικόνες: Eύα Καραντινού H Kοκκινοσκουφίτσα Mια φορά κι έναν καιρό, έμεναν σ ένα χωριουδάκι μια γυναίκα με το κοριτσάκι της, που φορούσε μια κόκκινη σκουφίτσα. Γι αυτό ο κόσμος την φώναζε Κοκκινοσκουφίτσα.

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Δημοτικό Σχολείο Λιτοχώρου

2 ο Δημοτικό Σχολείο Λιτοχώρου 2 ο Δημοτικό Σχολείο Λιτοχώρου Μικροί λογοτέχνες του Σχολείου μας βραβεύονται Το 2 ο Δημοτικό Σχολείο Λιτοχώρου συμμετείχε στον 4 ο Πανελλήνιο και Παγκύπριο διαγωνισμό για παιδιά και εφήβους στην κατηγορία

Διαβάστε περισσότερα

Ευλογηµένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Κοριτσιών ηµοτικού

Ευλογηµένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Κοριτσιών ηµοτικού Ευλογηµένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Κοριτσιών ηµοτικού Μακρυνίτσα 2008 Ύµνος της οµάδας Ύµνος των Αγίων Ανδρόνικου και Αθανασίας Έχει του «αύριο» κρυµµένη την ελπίδα και τη φυλάει σαν τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

Ο Γέροντας Αιμιλιανός ένιωσε μέσα του αγάπη για τον Θεό

Ο Γέροντας Αιμιλιανός ένιωσε μέσα του αγάπη για τον Θεό 13 Μαΐου 2019 Ο Γέροντας Αιμιλιανός ένιωσε μέσα του αγάπη για τον Θεό Θρησκεία / Σύγχρονες Πνευματικές Μορφές Γέροντας Ελισαίος, Καθηγούμενος Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας Έχοντας πάντα μπροστά του τον Θεό αυτό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Δ.Β.Μ. Σχολική χρονιά 2014-15 ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑΣ 3, 16451 ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ,

Διαβάστε περισσότερα

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 by Rena Mavridou Αγαπητή Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΟΡΤΗ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΤΡΑΓΟΥ ΙΑ

ΓΙΟΡΤΗ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΤΡΑΓΟΥ ΙΑ ΓΙΟΡΤΗ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΤΡΑΓΟΥ ΙΑ 1 Πάλης ξεκίνηµα Πάλης ξεκίνηµα νέοι αγώνες οδηγοί της ελπίδας Όχι άλλα δάκρυα κλείσαν οι τάφοι λευτεριάς λίπασµα Λουλούδι φωτιάς βγαίνει στους τάφους µήνυµα στέλνουν Απάντηση

Διαβάστε περισσότερα

Kangourou Greek Competition 2014

Kangourou Greek Competition 2014 Thales Foundation Cyprus P.O. Box 28959, CY2084 Acropolis, Nicosia, Cyprus Kangourou Greek Competition 2014 Level 3 4 Γ - Δ Δημοτικού 15 Νοεμβρίου/November 2014 10:00 11:15 Ερωτήσεις 1 12 = 3 βαθμοί η

Διαβάστε περισσότερα

Σ.Δ.Ε. ΦΥΛ. ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ. Μια φορά κι έναν καιρό, χωρίς το πιο πολύτιμο αγαθό: το νερό Π.Μ.

Σ.Δ.Ε. ΦΥΛ. ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ. Μια φορά κι έναν καιρό, χωρίς το πιο πολύτιμο αγαθό: το νερό Π.Μ. Σ.Δ.Ε. ΦΥΛ. ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ Μια φορά κι έναν καιρό, χωρίς το πιο πολύτιμο αγαθό: το νερό Π.Μ. Μια φορά κι έναν καιρό, χωρίς το πιο πολύτιμο αγαθό: το νερό. Πριν από πάρα πολλά χρόνια, ένα πρωινό, ξύπνησε ο

Διαβάστε περισσότερα

Μια μεγάλη γιορτή πλησιάζει

Μια μεγάλη γιορτή πλησιάζει Μια μεγάλη γιορτή πλησιάζει Πλησιάζει το Πάσχα. Η μητέρα άρχισε να καθαρίζει το σπίτι. Πλένει τις κουρτίνες και τα τζάμια. Καθαρίζει τα χαλιά. Συγυρίζει τα ερμάρια και τους πάγκους. Ο πατέρας βοηθά τη

Διαβάστε περισσότερα

Αποστολή. Κρυμμένος Θησαυρός. Λίνα Σωτηροπούλου. Εικόνες: Ράνια Βαρβάκη

Αποστολή. Κρυμμένος Θησαυρός. Λίνα Σωτηροπούλου. Εικόνες: Ράνια Βαρβάκη διαβάζω ιστορίες Αποστολή Κρυμμένος Θησαυρός Λίνα Σωτηροπούλου Εικόνες: Ράνια Βαρβάκη 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Το δώρο της γιαγιάς Μόλις χτύπησε το ξυπνητήρι, με έπιασε πανικός. Δεν μπορούσα να καταλάβω για ποιον

Διαβάστε περισσότερα

Ίνγκο Ζίγκνερ. Ο μικρός δράκος. Καρύδας. Ο θησαυρός της ζούγκλας. Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου

Ίνγκο Ζίγκνερ. Ο μικρός δράκος. Καρύδας. Ο θησαυρός της ζούγκλας. Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου Ίνγκο Ζίγκνερ Ο μικρός δράκος Καρύδας Ο θησαυρός της ζούγκλας Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου Περιεχόμενα 1. Στον Κόλπο των Βράχων 2. Το Μεγάλο Φίδι 3. Ο Τίγρης της Ζούγκλας 4. Ο Κροκόδειλος του Ποταμού 5.

Διαβάστε περισσότερα

Γράφουν τα παιδιά της Β 1 Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου

Γράφουν τα παιδιά της Β 1 Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου Γράφουν τα παιδιά της Β 1 Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου 2018-2019 Τίτλος: Η κυρά-κακή και τα κακά της λόγια. Μια φορά κι έναν καιρό ήταν η κυρα-κακή. Ήταν γιαγιά και ζούσε σε ένα χωριό. Τη λέγανε κυρα-κακή

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα. Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα. Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1 1 Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1 2 1.Στο βιβλίο παρουσιάζονται δύο διαφορετικοί κόσμοι. Ο πραγματικός κόσμος της Ρόζας, στη νέα της γειτονιά, και ο πλασματικός κόσμος, στον

Διαβάστε περισσότερα

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Τέσσερα ΜΠΡΟΜΠΝΤΙΝΓΚΝΑΓΚ Έπειτα από το ταξίδι του στη μικροσκοπική χώρα των Λιλλιπούτειων, ο Γκιούλλιβερ έμεινε στο σπίτι με τη γυναίκα του και τα παιδιά του αλλά πριν περάσουν

Διαβάστε περισσότερα

Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά

Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Πριν πολλά χρόνια, ζούσε σε μια πόλη της Ναζαρέτ μια νέα και καλή γυναίκα που την

Διαβάστε περισσότερα

Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Η κάθε του Θεού αυγή είναι γι αυτόν και μια καινούργια έκπληξη είναι τα δάκρυα της γης που κάνουνε τα γέλια της ν ανθούνε, Ποια γλώσσα είναι η δική σου θάλασσα; Η γλώσσα της

Διαβάστε περισσότερα

Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία

Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΑΛΙΟΥ Γ ΤΑΞΗ Α 3 Η κυρία Ειρήνη από το Κάρμι, ξύπνησε πολύ νωρίς το πρωί για να ταΐσει τις κότες και τα κουνελάκια της. Ανυπομονούσε να πάει στο πανηγύρι

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Όμορφος κόσμος Φροντίζουμε όλα τα πλάσματα Η Αγία Μελανγκέλ: η προστάτιδα του περιβάλλοντος Εξακόσια χρόνια μετά τη γέννηση του Χριστού, γεννήθηκε στα καταπράσινα δάση της Ιρλανδίας μια

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη Συγγραφέας Ραφαέλα Ρουσσάκη Εικονογράφηση Αμαλία Βεργετάκη Γεωργία Καμπιτάκη Γωγώ Μουλιανάκη Ζαίρα Γαραζανάκη Κατερίνα Τσατσαράκη Μαρία Κυρικλάκη Μαριτίνα Σταματάκη Φιλία Πανδερμαράκη Χριστίνα Κλωνάρη

Διαβάστε περισσότερα