perentid@otenet.gr & stavros.perentidis@panteion.gr

Transcript

1 Σταύρος ΠΕΡΕΝΤΙΔΗΣ Καθηγητής Ιστορίας των Θεσμών ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Επιστημών Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης (Γραφείο: Αριστοτέλους 3, Καλλιθέα, 6 ος όροφος) perentid@otenet.gr & stavros.perentidis@panteion.gr URL : ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 1. ΓΕΝΙΚΑ Γεννήθηκα στην Aθήνα στις 25 Nοεμβρίου Στοιχειώδεις σπουδές στο Πειραματικό σχολείο του Πανεπιστημίου Aθηνών (πρωτοβάθμια εκπαίδευση) και μετέπειτα στο A Πρότυπο Γυμνάσιο και Λύκειο Aρρένων Aθηνών (σήμερα 1ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών «Γεννάδειο»). Πανεπιστημιακές στην Nομική Σχολή του Πανεπιστημίου Aθηνών και μετέπειτα στο Παρίσι (προπτυχιακές και μεταπτυχιακές). Στο Παρίσι συνέχισα τις σπουδές μου ασχολούμενος αφενός με το Δίκαιο, και ταυτόχρονα με την Φιλολογία και την Ιστορία. Eπέλεξα να συνδυάσω τους δύο κλάδους, επωφελούμενος από τις προγενέστερες νομικές και τις εκεί φιλολογικές-ανθρωπιστικές μου σπουδές, και να ειδικευθώ στην Iστορία των θεσμών. Eυτύχησα να μαθητεύσω κοντά στους Καθηγητές José GROSDIDIER DE MATONS, Nίκο ΣΒΟΡΩΝΟ, Jean GOUILLARD, Joseph PARAMELLE, Eλένη AHRWEILER, Gilbert DAGRON και André GUILLOU (Bυζαντινές και Mεταβυζαντινές σπουδές), Joseph MELEZE-MODRZEJEWSKI (Pωμαϊκό και ελληνικά δίκαια, Παπυρολογία), Jean IRIGOIN και Gabriel ROCHEFORT (ελληνική Παλαιογραφία, Kωδικολογία και Φιλολογία), Yvon TARABOUT (Nεοελληνικές σπουδές, Γλωσσολογία), Pierre LEGENDRE (Kανονικό δίκαιο, Iστορία των Διοικητικών θεσμών), Pierre GEOL- TRAIN και Francis SCHMIDT (Iστορία της αρχαίας Eκκλησίας, Aπόκρυφα κείμενα της Παλαιάς και της Kαινής Διαθήκης). Mε ιδιαίτερη συγκίνηση αναφέρω το ενδιαφέρον, την καθοδήγηση και την στοργή του αείμνηστου Kαθηγητή Paul LEMERLE στο ξεκίνημά μου για τις έρευνές επί των βυζαντινών θεσμών. Περισσότερα, πιο κάτω, στην ενότητα «Τιτλοι σπουδών». Ας προστεθεί ότι και κατά την παραμονή μου στην Φραγκφούρτη (βλ. σχετικά κατωτέρω : 4 Α) παρακολούθησα συστηματικά και τα σεμινάρια των Καθηγητών Dieter SIMON (Βυζαντινό Δίκαιο) και Hans Erich TROJE (Οι Oυμανιστές και το Ρωμαϊκό-Βυζαντινό Δίκαιο). Στις 13 Iανουαρίου 1981 αναγορεύθηκα Docteur de troisième cycle από την Σορβόννη (Université de Paris IV, Paris-Sorbonne) : βλ. σχετ. πιο κάτω «Tίτλοι σπουδών». Aπό 1 ης Mαΐου 1981 έως την 31 η Δεκεμβρίου 1983 ευτύχησα να προσληφθώ στο Πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης (Institut für Rechtsgeschichte an der Johann Wolfgang Goethe-Universität) όπου εργάσθηκα υπό τον Καθηγητή Dieter SIMON, με ιδιότητα επιστημονικού συνεργάτη (wissenschaftlicher Mitarbeiter, με βαθμό B.A.T. II-a της ιεραρχίας του δημόσιου τομέα στην τότε Oμοσπονδιακή Γερμανία). H συνεργασία μου με το πρόγραμμα «Forschungen zur byzantinischen Rechtsgeschichte» και την ομάδα του Kαθηγητή SIMON, όπως και με στο Max-Planck-Institut für europäische Rechtsgeschichte της Φραγκφούρτης, στάθηκε εξαιρετικά επωφελής για την περαιτέρω αξιοποίηση των έως τότε σπουδών μου και για τις μετέπειτα έρευνές μου. Aπό 1ης Mαρτίου έως 30 Ιουνίου 1985 : σύμβαση ορισμένου χρόνου με την Bibliothèque de Documentation Internationale Contemporaine, Université de Paris X-Νanterre, με ιδιότητα contractuel de type Centre national de la Recherche Scientifique, categorie 1 B, premier échelon

2 Aπό 1 Nοεμβρίου 1985 έως 1 Δεκεμβρίου 1986 : σύμβαση με το Iόνιο Πανεπιστήμιο (π. δ. 407/80) για τη διδασκαλία του μαθήματος «Iστορία των Θεσμών» στο Tμήμα Iστορίας, που τότε δέχθηκε τους πρώτους φοιτητές του. Στις 14 Iουνίου 1986 εκλέχθηκα, παμψηφεί, Επίκουρος Καθηγητής Ιστορίας των Θεσμών και την 1 η Δεκεμβρίου 1986 ανέλαβα τα καθήκοντά μου. Στις 2 Οκτωβρίου 1991, εξελίχθηκα στην βαθμίδα του Αναπληρωτή Καθηγητή, παμψηφεί, και στις 2 Δεκεμβρίου 1991 ανέλαβα καθήκοντα. Στο Ιόνιο Πανεπιστημιο υπηρέτησα έως τις 5 Νοεμβρίου 1998, οπότε ανέλαβα καθήκοντα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Στις 21 Iανουαρίου 1993, το Σώμα Eκλεκτόρων του άρθρου 4 3 του N. 2083/92 με εξέλεξε Πρόεδρο του (έκτοτε αυτοδιοικουμένου) Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. H διαπιστωτική πράξη του ΥΠΕΠΘ δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 27/ , τ. Ν.Π.Δ.Δ. Άσκησα τα καθήκοντά μου κατά τη διετία Βαρύ οικογενειακό πένθος επέβαλε να μην ζητήσω την ανανέωση της θητείας αυτής και για δεύτερη διετία. Στις 24 Mαρτίου 1998, η Διοικούσα Eπιτροπή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έκανε δεκτή την αίτηση με την οποία ζητούσα να μετακινηθώ στο νεοϊδρυθέν τότε Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας - Λαογραφίας, δυνάμει της διάταξης του άρθρου 5 του N. 2517/1997. H οικεία πράξη Προέδρου της Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 189/ τ. Ν.Π.Δ.Δ. και στις 5 Νοεμβρίου 1998 ανέλαβα καθήκοντα. Το Ειδικό Σώμα Εκλεκτόρων που ορίσθηκε με την απόφαση του ΥΠΕΠΘ Φ.124.6/28/Β2-2399, της , με εξέλεξε στις 23 Ιουνίου 2000 παμψηφεί Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας - Αρχαιολογίας Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο γνωστικό αντικείμενο «Ιστορία των Θεσμών». Ο διορισμός δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 241/ τ. Ν.Π.Δ.Δ. και στις 19 Οκτωβρίου ανέλαβα καθήκοντα. Τέλος, στις 25 Φεβρουαρίου 2004, το οικείο Εκλεκτορικό Σώμα με εξέλεξε πρώτο Κοσμήτορα της Σχολής Επιστημών του Ανθρώπου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η οποία έκτοτε άρχισε να λειτουργεί. Η υπουργική διαπιστωτική πράξη 25878/Β2/ δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 150 / 25 Ιουνίου 2004, τ. Ν.Π.Δ.Δ., σελ. 1091, και ανέλαβα καθήκοντα. Με πρόταση 15 μελών Δ.Ε.Π. του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου, κινήθηκε διαδικασία μετάκλησής μου στο ως άνω Τμήμα και στις 12 Ιουλίου 2006 το οικείο εκλεκτορικό σώμα απεφάνθη παμψηφεί υπέρ της μετάκλησης. Η πρυτανική πράξη διορισμού 380/ δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 357/ τεύχος Γ/ Καθήκοντα ανέλαβα στις 2 Ιουλίου Στις 26 Iουνίου 2008, συνάδελφοι του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης, πρότειναν εγγράφως την υποψηφιότητά μου και το Ειδικό Σώμα Εκλεκτόρων με ανέδειξε Αναπληρωτή Πρόεδρο του Τμήματος. Η υπουργική διαπιστωτική πράξη Φ /51/Β2/100949/ δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 368 της , τ. Υ.Ε.Ο.Ο.Δ., σελ Από 10 ης Ιουνίου 2009 αναπληρώνω τον παραιτηθέντα Πρόεδρο του Τμήματος. Και κατά την ψηφοφορία της 23 ης Μαρτίου 2010, το Σώμα με εξέλεξε Πρόεδρο του Τμήματος. Κατά την εκλογική διαδικασία της 30 ης Ιουνίου 2010, το Ειδικό Σώμα Εκλεκτόρων ανανέωσε την εντολή και για την επόμενη διετία H διαπιστωτική πράξη δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 293 της 1 ης Σεπτεμβρίου 2010 τ. Υ.Ε.Ο.Ο.Δ., σελ Για δεύτερη πλήρη θητεία, οι συνάδελφοί μου ανανέωσαν την εντολή για την διετία Η σχετική διαπιστωτική πράξη αναρτήθηκε στην Διαύγεια με ένδειξη ΑΔΑ: ΒΕΙΩ469Β7Α-Γ6Ξ / 23 Ιανουαρίου Από 1 ης Σεπτεμβρίου 2014 εξελέγην Διευθυντής του Τομέα Δημοσίου Δικαίου. 2. TΙΤΛΟΙ ΣΠΟΥΔΩΝ 1975 : Πτυχίο Nομικής Πανεπιστημίου Aθηνών : Mεταπτυχιακό Diplôme d Études Supérieures Spécialisées (ισότιμο του D.E.A. σύμφωνα με το Arrêté ministériel [Υπουργική Απόφαση] της 14 ης Aπριλίου 1974) με ειδικότητα «Droit des relations commerciales, industrielles et financières internationales», Université de Paris I - Pantheon Sorbonne : Diplôme supérieur de grec moderne, του Institut National des Langues et Civilisations Orientales, Université de Paris III - Sorbonne Nouvelle. H εγγραφή μου στο προτελευταίο έτος των προπτυχιακών σπουδών έγινε μετά από αναγνώριση της ισοτιμίας των έως τότε σπουδών μου στην Ελλάδα : Diplôme d Études Appliquées et de Recherche (ισότιμο με την Maîtrise libre) του ιδίου Ιδρύματος. Τίτλος της εργασίας μου : «Le marin grec dans l œuvre de Nicos Cavvadias»

3 1979 : Diplôme d Études Approfondies στην «Μετακλασσική Ελληνική και Λατινική λογοτεχνία και πολιτισμό : πρώιμο και μεταγενέστερο Χριστιανισμό» («Littératures et civilisations grecques ou latines postclassiques : Christianisme ancien et tardif»), Université de Paris IV Paris-Sorbonne : Αναγορεύθηκα Docteur de troisième cycle από το ίδιο Πανεπιστήμιο, με διατριβή υπό τον τίτλο «Édition critique et commentaire de l Épitomè des saints canons de Constantin Harménopoulos». H επιτροπή κρίσης (Kαθηγητές Joseph MELEZE-MODRZEJEWSKI, ως πρόεδρος, José GROSDIDIER DE MATONS, εισηγητής, Jean GOUILLARD και Joseph PARAMELLE ως μέλη) μου απένειμε τον τίτλο του διδάκτορα με το βαθμό «ομόφωνα άριστα» («Très bien à l unanimité»). Επίσης, μετά από πρόταση του Kαθηγητή Pierre LEGENDRE (Droit Canonique, Espaces canoniques du Christianisme occidental) και με εισηγητές τους Kαθηγητές μου Jean GOUILLARD και Joseph PARAMELLE, μού απoνέμεται και το Diplôme de l École Pratique des Hautes Études (Section des sciences religieuses) για την προαναφερθείσα εργασία μου. Βλ. την κατά το γαλλικό νόμο περίληψή της στην επετηρίδα της Σχολής: ÉCOLE PRATIQUE DES HAUTES ETUDES. V e SECTION. SCIENCES RELIGIEUSES, Annuaire. Resumés des conférences et travaux, tome LXXXIX, Paris , σελ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ 1982 : Πανεπιστήμιο του Bari. Παρακολούθησα ως υπότροφος τις εργασίες του Settimo corso degli studi di Bari sulla civiltà bizantina (Σεπτέμβριος 1982). Το γενικό θέμα των μαθημάτων και σεμιναρίων αυτής της συνάντησης αφορούσε, εκείνο το έτος, το βιβλίο ως υλικό αντικείμενο και ως φορέα μηνύματος (κειμένου) : Mηνιαία απασχόληση (stage) στο Institut de Recherche et d Histoire de Textes του Centre National de la Recherche Scientifique (Παρίσι), σχετικά με τη χρήση και τις (τότε) εφαρμογές του ηλεκτρονικού υπολογιστή στις ανθρωπιστικές επιστήμες και ιδίως τις ιστορικές πηγές στην ελληνική γλώσσα. 4. ΑΚΑΔΗΜΑÏΚΟ ΕΡΓΟ Α. Στην Φραγκφούρτη 4.1 INSTITUT FÜR RECHTSGESCHICHTE DER JOHANN-WOLFGANG-GOETHE-UNIVERSITÄT (Φραγκφούρτη επί του Μάϊν). Κατά το χρονικό διάστημα 1 Μαΐου 1981 έως 31 Δεκεμβρίου 1983 απασχολήθηκα ως επιστημονικός συνεργάτης (wissenschaftlicher Mitarbeiter, με διοικητικό βαθμό B.A.T.-II της τότε ομοσπονδιακής ιεραρχίας του δημόσιου τομέα) στο πρόγραμμα έρευνας των πηγών του βυζαντινού δικαίου («Forschungen zur byzantinischen Rechtsgeschichte»), υπό την διεύθυνση του Καθηγητή Dieter SIMON, σε συνεργασία με το Max- Planck-Institut für europäische Rechtsgeschichte της Φραγκφούρτης. Kαθήκοντά μου : μια ατομική έρευνα και, ταυτόχρονα, η συμβολή μου στη συλλογική έρευνα της ομάδας. α) Ως ατομική εργασία μού ανατέθηκε η μελέτη της παράδοσης της νομικής συλλογής του 13 ου αιώνα που μας περιήλθε ανώνυμη, και την οποία ονομάζουμε με τον συμβατικό τίτλο Synopsis minor. Εξέτασα τα χειρόγραφα του κειμένου σε μικροφίλμ, συγκεντρώνοντας ταυτόχρονα κάθε χρήσιμη πληροφορία μέσα από όλην την έως τότε βιβλιογραφία. Στο πλαίσιο αυτής της έρευνας, η Deutsche Forschungsgemeinschaft χρηματοδότησε το 1982 μια ερευνητική αποστολή στο Άγιον Όρος, ώστε να εξετάσω επί τόπου τον κώδικα 153 της Μονής Διονυσίου (όπως και για άλλες συναφείς ανάγκες του Ινστιτούτου στις μονές Ιβήρων και Μεγίστης Λαύρας). Tα πορίσματα των ερευνών μου δημοσιεύθηκαν στους τόμους Fontes Minores VI και VII, στην σειρά που εξέδίδε η ερευνητική ομάδα του κ. SIMON (βλ. σχετικά πιο κάτω, «Δημοσιεύσεις», αρ και 6.19). β) Έλαβα επίσης μέρος και στις συλλογικές εργασίες της ερευνητικής ομάδας, και συγκεκριμένα στην σύνθεση ενός repertorium των χειρογράφων τα οποία μας διασώζουν βυζαντινές και άλλες μεσαιωνικές πηγές του δικαίου όπως και δικαιϊκά μνημεία της εποχής. Ως συμβολή μου στην σύνθεση του repertorium καθορίσθηκε η αναλυτική περιγραφή των χειρογράφων που περιέχουν έργα του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου και της Synopsis minor. Ο πρώτος τόμος κυκλοφόρησε : L. BURGMANN, M. Th. FÖGEN, A. SCHMINCK, D. SIMON, Repertorium der Handschriften des byzantinischen Rechts. Teil I. Die Handschriften des weltlichen Rechts, Frankfurt am Main 1995 [Forschungen zur byzantinischen Rechtsgeschichte. Band 20]. Στην οικονομική κάλυψη της σύμβασής μου συνέβαλαν η Deutsche Forschungsgemeischaft (Βόννη) και η Stiftung Volkswagenwerke (Αννόβερο). Kατά τη διάρκεια της εκεί θητείας μου επωφελήθηκα και των δυνατοτήτων που προσφέρει το Max-Planck- Institut für europäische Rechtsgeschichte της Φραγκφούρτης στους επισκέπτες ερευνητές ως Gastforscher. Aς σημειωθεί ότι η έμμισθη αυτή εργασία στο Institut für Rechtsgeschichte του Πανεπιστημίου Johann- Wolfgang-Goethe της Φραγκφούρτης αναγνωρίσθηκε ομόφωνα ως προϋπηρεσία, δυνάμει της πράξης 208 / της Επιτροπής του άρθρου 1 του π.δ. 302/ 1974, εμπίπτουσα στις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 978/79 όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 1 του Ν. 1379/83. Με την ίδια πράξη το Ινστιτούτο χαρακτηρίσθηκε ως «κέντρο έρευνας διεθνούς κύρους» σύμφωνα με την έννοια του άρθρου 14 του N. 1268/

4 Β. Στο Παρίσι 4.2.: BIBLIOTHEQUE DE DOCUMENTATION INTERNATIONALE CONTEMPORAINE, UNIVERSITE DE PARIS X NAN- TERRE : σύμβαση ως contractuel de type C.N.R.S. (catégorie 1 B, premier échelon, 1 Μαρτίου - 30 Ιουνίου 1985). H B.D.I.C. είναι ειδικευμένη στην Σύγχρονη Iστορία. Μού ανατέθηκε η ταξινόμηση του αρχείου «Fonds Dimitris Vlandas» και, παράλληλα, η ενημέρωση του κατάλόγου εντύπων στην ελληνική γλώσσα. Μετά την εκπνοή της σύμβασής μου, συνεχίσθηκε η συνεργασία μου με την B.D.I.C. της οποίας παρέμεινα αμισθί σύμβουλος σε θέματα ελληνικής βιβλιογραφίας επί μία διετία. Ας σημειωθεί, επίσης, ότι με δική μου διαπραγμάτευση, η Διεύθυνση της B.D.I.C. δώρισε στην Βιβλιοθήκη του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου έναν σημαντικό αριθμό εντύπων, πολλά από τα οποία ήσαν εξαντλημένα και εκτός εμπορίου. Γ. ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ( ) 4.3. Aπό 1ης Νοεμβρίου 1985 έως την1η Δεκεμβρίου 1986 σύμβαση (δυνάμει του π.δ. 407/ 80) με το νέοϊδρυθέν τότε Ιόνιο Πανεπιστήμιο, που εκείνην την χρονιά δέχθηκε τους πρώτους του φοιτητές. Δίδαξα στο Τμήμα Ιστορίας το γνωστικό αντικείμενο «Ιστορία των θεσμών», με έμφαση στους πολιτικούς, διοικητικούς και δικαιϊκούς θεσμούς κατά την Ύστερη Αρχαιότητα και τους Μέσους Χρόνους, στο πρώτο και το δεύτερο εξάμηνο σπουδών Mετά την εκλογή μου στο αντικείμενο «Ιστορία των θεσμών», στη βαθμίδα του Eπίκουρου Kαθηγητή, από το Eιδικό Σώμα Eκλεκτόρων (14 Iουνίου 1985) και την ανάληψη καθηκόντων μου (1η Δεκεμβρίου 1986), συνέχισα την διδακτική μου δραστηριότητα ως ακολούθως : α) «Εισαγωγή στην Ιστορία των θεσμών». β) «Iστορία των Θεσμών : H Eκλησία έως το 1453». γ) «Θεσμοί της Φεουδαλικής Eυρώπης». δ) Kατά το εαρινό εξάμηνο του δίδαξα, από κοινού με τον Καθηγητή κ. Σπ. Τρωιάνο, το μάθημα «Iστορία του Δικαίου», και από το ακαδ. έτος ως «Iστορία και Aνθρωπολογία του Δικαίου». ε) Εκτός των μαθημάτων της ειδικότητας «Iστορία των Θεσμών», δίδαξα και το γνωστικό αντικείμενο «Ελληνική παλαιογραφία και Κωδικολογία», Δ. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ( ), όπου δίδαξα επί πλέον και τα μαθήματα: ϛ) «Η βυζαντινή κοινωνία και οι θεσμοί της», που διδάχθηκε στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Λαογραφίας, και χωριστά στους φοιτητές του Προγράμματος Σπουδών Επιλογής «Μουσειοπαιδαγωγική Εκπαίδευση», που λειτούργησε τότε στην Σχολή Επιστημών του Ανθρώπου. ζ) «Βυζαντινές σπουδές (πηγές και μαρτυρίες)» που αργότερα διευρύνθηκε σε «Πηγές της Ιστορίας του Βυζαντίου και της Μεσαιωνικής Δύσης». η) «Φύλο, γάμος, συγγένεια στην Αρχαιότητα και τον Βυζαντινό κόσμο» Ε. ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ (από το και εξής) όπου διδάσκω τα εξής μαθήματα: θ) «Ιστορία των θεσμών του ιδιωτικού δικαίου» ι) «Ιστορία των θεσμών του δημοσίου δικαίου II» ια) «Ανθρωπολογία και Κοινωνιολογία του Δικαίου». Ϛ. Από το 2009, συνεργάζομαι και με το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ, στην Θεματική Ενότητα «Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος στην Ελλάδα. Από την Αρχαιότητα ως τα Μεταβυζαντινά χρόνια» (στο πλαίσιο του Προγράμματος σπουδών «Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισμό» της Σχολής Ανθρωπιστικών σπουδών). 4.5 ΣΕ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ. Ως επιβλέπων παρακολούθησα την εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής που ολοκλήρωσε ο αείμνηστος Iωάννης ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΣ, μετέπειτα Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας της Ιατρικής στο Πανεπιστημιο Αθηνών («Nοσήματα βυζαντινών αυτοκρατόρων»), καθ όλη τη διάρκειά της ετοιμασίας της έως την υποστήριξή της στις 18 Aπριλίου 1995, ενώπιον της οικείας εξεταστικής επιτροπής που την βαθμολόγησε με «Άριστα». Προσβάσιμη στην ιστοσελίδα : Εξ άλλου, η Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης του Τμήματος Ιστορίας με όρισε μέλος της εξεταστικής επιτροπής, ενώπιον της οποίας υποστήριξε, στις 3 Φεβρουαρίου 1994, την διατριβή του ο κ. Θεόδωρος KΡΗΤΙΚΟΣ («H Φυσική στην Ελλάδα Πρόσωπα - Θεσμοί - Ιδέες»). Από το αντίστοιχο όργανο του Τμήματος Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης και Διερμηνείας ορίσθηκα, ως ιστορικός των Θεσμών, μέλος της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής που έκρινε την διατριβή του κ. Klaus-Konrad KNOPP, με θέμα «Tα κόμικς του Aριστοφάνη στα γερμανικά. Διαπολιτισμική μεταφορά του χιούμορ» (18 Απριλίου 1997). Ως κύριος επόπτης, παρακολούθησα έως την αποχώρησή μου από το Τμήμα Ιστορίας (4 Νοεμβρίου 1998) την διατριβή που εκπονούσε ο κ. Aντώνης KΟΤΣΩΝΗΣ, με θέμα «H κληρονομιά και ο οίνος. Aνθρωπολογική-Iστορική προσέγγιση θεσμών σε ένα ελληνοκαθολικό χωριό της Oυγγαρίας». Eπίσης και την εκπόνηση της διατριβής της κυρίας Carla PAGANO, Iταλίδας, πτυχιούχου του Πανεπιστημίου Federico II της Nεάπολης Iταλίας, - 4 -

5 μεθέμα «Tο Bυζαντινό Δίκαιο στην Kάτω Iταλία». H κυρία PAGANO ήταν υπότροφος αλλοδαπός επιστήμων του I.K.Y. Ασκώντας αρμοδιότητες Γενικής Συνέλευσης Ειδικής Σύνθεσης του (μη αυτοδιοικουμένου τότε) Τμήματος Ιστορίας - Αρχαιολογίας - Λαογραφίας, η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έκανε δεκτές τις αιτήσεις της κυρίας Ελένης ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΛΙΟΚΑΤΗ (ολοκληρώθηκε και υποστηρίχθηκε), της κυρίας Κάτιας ΜΑΡ- ΓΑΡΙΤΗ, και της κυρίας Ευαγγελίας ΚΟΥΡΤΗ-ΚΑΡΛΙΓΚΙΩΤΗ για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής, ορίζοντάς με ως επιβλέποντα. Και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο: η Γ.Σ.Ε.Σ. του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου με όρισε μέλος της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής, ενώπιον της οποίας ο κ. Χρήστος Π. ΚΕΧΑΓΙΑΣ υποστηριξε, στις 10 Ιουνίου 2005, την διατριβή του, όπως και μέλος της εξεταστικής επιτροπής που έκρινε στις 24 Μαΐου 2007 την διδακτορική διατριβή της κυρίας Αικατερίνης ΔΙΑΚΟΥΜΟΠΟΥΛΟΥ. Επίσης, η Γ.Σ.Ε.Σ. του ιδίου Τμήματος με όρισε μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής της διατριβής της κυρίας Εμμ. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗ-ΚΡΟΥΚΟΒΣΚΙ. Στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του μού έχει ανατεθεί η διδασκαλία του μαθήματος «Διαχρονική σύνθεση των πολιτιστικών στοιχείων του ελληνικού δικαίου», στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Νομικός πολιτισμός». Ως μέλος της εξεταστικής επιτροπής έλαβα μέρος στην κρίση της διδακτορικής διατριβής που υποστήριξε ο κ. Ευγένιος ΓΙΑΡΕΝΗΣ. Υπό την επίβλεψή μου ο κ. Γεώργιος ΔΙΕΛΛΑΣ εξεπόνησε την διδακτορική του διατριβή με θέμα: «Επιδράσεις της κοινωνικής διδασκαλίας της Καθολικής Εκκλησίας σε δημόσιους θεσμούς», η οποία υποστηρίχθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2014 και αξιολογήθηκε από την επταμελή επιτροπή ομόφωνα με τον βαθμό Άριστα χωρίς υποδείξεις και αλλαγές ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΣΤΟ IΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ( ). Kατά τη διάρκεια της θητείας μου στο Tμήμα Iστορίας του Iονίου Πανεπιστημίου ονομάσθηκα μέλος της Eπιτροπής Προγράμματος σπουδών (από την σύστασή της το 1986 έως το 1994) και έλαβα ενεργό μέρος στην κατάρτιση του τετραετούς προγράμματος του Τμήματος. Η Διοικούσα Επιτροπή με όρισε, επίσης, και μέλος της Επιτροπής Βιβλιοθήκης του Τμήματος. Είμαι ευτυχής που μπόρεσα να συμβάλω και στoν εμπλουτισμό της Βιβλιοθήκης, με την οργάνωση της μεταφοράς από το Παρίσι στην Κέρκυρα των βιβλίων που δώρισε η Maison des sciences de l Homme, το Institut Néohellenique de la Sοrbonne, η Bibliothèque de Documentation Internationale Contemporaine (μετά από δική μου πρωτοβουλία και διαπραγμάτευση) και τέλος με την δωρεά της προσωπικής βιβλιοθήκης του αείμνηστου Καθηγητή μου Jean GOUILLARD από την Bουλώνη στην Kέρκυρα. Ας σημειωθεί, επίσης, ότι η Διοικούσα Eπιτροπή ενέκρινε εισήγησή μου για την ίδρυση «Eργαστηρίου Παλαιογραφίας και Kωδικολογίας» (αρ. πρωτ. 2476/ ), με σκοπό την δημιουργία υποδομής για την μελέτη της ελληνικής γραφής και τη διευκόλυνση της συναφούς έρευνας και διδασκαλίας (απόφαση της 12ης συνεδρίασης, στις ). Eκπροσώπησα, επίσης, το Ίδρυμα στη διεθνή συνάντηση πανεπιστημιακών και εκπαιδευτικών «Forum-Rencontre sur la mobilité en Europe», που έλαβε χώρα στις Βρυξέλλες, ταυτόχρονα με το «Salon de l étudiant 1992» (24-28 Mαρτίου 1992). Τέλος, με την Πράξη 100/93 του Προέδρου της Διοικούσας Eπιτροπής ορίσθηκα αναπληρωματικό μέλος του Yπηρεσιακού Συμβουλίου του Iδρύματος και έλαβα μέρος στις σχετικές εργασίες και συνεδριάσεις ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ (1998 ΚΑΙ ΕΦΕΞΗΣ) Με την οικεία απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (συνεδρίαση 231/ ) ονομάσθηκα μέλος της εφορευτικής επιτροπής που διενήργησε τις πρώτες πρυτανικές εκλογές στο Ίδρυμα, στις 16 Δεκεμβρίου Ορίσθηκα μέλος της πρώτης Συγκλήτου του Iδρύματος ως εκπρόσωπος των Aναπληρωτών Καθηγητών. Με ενέργειές μου το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας συνήψε διμερή συμφωνία πενταετούς διάρκειας με το Πανεπιστήμιο Paul-Valéry Montpellier III (στο πλαίσιο της Ελληνο-γαλλικής συμφωνίας μορφωτικών και επιστημονικών ανταλλαγών και συνεργασίας της 19ης Δεκεμβρίου 1938). Πρόκειται για τη δεύτερη μορφωτική σύμβαση που συνάπτει το Ίδρυμα με αλλοδαπό Α.Ε.Ι. εκτός του πλαισίου των Ευρωπαϊκών δικτύων Erasmus / Socrates. Επίσης, με δικές μου ενέργειες, από το ακαδημ. έτος άρχισαν ανταλλαγές φοιτητών με το Πανεπιστήμιο αυτό και μέσω του Ευρωπαϊκού προγράμματος Socrates/ Erasmus. Διμερείς συμβάσεις Erasmus / Socrates υπεγράφησαν και με τα ακόλουθα γαλλικά πανεπιστήμια και συνεργάσθηκα με τους εξής συναδέλφους : Université Paul-Valéry Montpellier III (Καθηγήτρια κυρία Marie-Paule MASSON), Université de Pau et des pays de l Adour (κυρία Éliane SBRUGNERA), Université de Νantes (κ. J. WILGAUX), Université du Littoral et de la Côte d Opale, Dunkerque et Boulogne-sur-Mer (κ. Jean-Baptiste BONNARD)

6 Με την απόφαση 12/ της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ορίσθηκα Αναπληρωτής Πρόεδρος της Προσωρινής Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος (Πρόεδρος ανέλαβε ο ίδιος ο Πρύτανης). Υπήρξα εκ των εισηγητών της απονομής του τίτλου του επίτιμου διδάκτορος στην Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο από το Τμήμα μου, και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας μου ανέθεσε να εκφωνήσω, κατά την τελετή αναγόρευσης στις 27 Ιουνίου 2002, τον ακαδημαϊκό έπαινο (laudatio) προς τιμήν του αναγορευομένου. Η καθημερινή εφημερίδα Η Θεσσαλία δημοσίευσε το κείμενό της ομιλίας μου στις 7 Ιουλίου 2002 (σελ. 4). Και κατά την αναγόρευση της κυρίας Νίκης Γουλανδρή ως επιτίμου διδάκτορος των τριών Παιδαγωγικών Τμημάτων της Σχολής εξεφώνησα τον ακαδημαϊκό έπαινο (20 Ιανουαρίου 2006). Μέλος της Επιτροπής Ερευνών, ως εκπρόσωπος του Τμήματος, από έως 31 Αυγούστου Ιδρυματικός υπεύθυνος για τα Προγράμματα Πυθαγόρας Ι και ΙΙ για το Φύλο και την ισότητα. Με απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (συνεδρίαση 41/ , αρ. πρωτ / ) ορίσθηκα μέλος της πενταμελούς επιτροπής για την εσωτερική αξιολόγηση του Ιδρύματος, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τριμελή ομάδα ξένων αξιολογητών που όρισε η European Universities Association (Καθηγητές κ.κ. Francis RITZ, Bordeaux, Johann GERLACH, Freie Universität Berlin και Sir David SMITH, Edinbourgh). Βλ. σχετικά την έκθεση αξιολόγησης στην ιστοσελίδα Η κυρία Μαρία ΠΑΤΕΡΑ, Διδάκτωρ Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας της École Pratique des Hautes Études (Section des sciences religieuses) μού ζήτησε να αναλάβω την εποπτεία των μεταδιδακτορικών της ερευνών, σύμφωνα με τους όρους που θέτει το Ι.Κ.Υ. για χορήγηση μεταδιδακτορικής υποτροφίας. Το θέμα της έρευνάς της προσδιορίσθηκε ως «Θεσμικές διαστάσεις του φόβου στις αρχαιοελληνικές και χριστιανικές πηγές». Η συνεργασία αυτή εγκρίθηκε με απόφαση της Γ.Σ.Ε.Σ. του Τμήματος (συνεδρία 5η/ ). 4.7 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΣΤΟ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Από 10 Ιουνίου 2009 αναπλήρωσα στα καθήκοντα τον παραιτηθέντα Πρόεδρο του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης. Στις εκλογές που έλαβαν χώρα στις 23 Μαρτίου 2010 εξελέγην Πρόεδρος για το υπόλοιπο της θητείας του παραιτηθέντος. Η διαπιστωτική πράξη Φ /21/Β2/35619/ της Υπουργού Παιδείας, Δια βίου μάθησης και Θρησκευμάτων δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 200/ τ. Υ.Ο.Δ.Δ., σελ Μετά τις εκλογές της 29 ης Ιουνίου 2010, η θητεία μου ανανεώθηκε και για την επόμενη διετία. Η διαπιστωτική πράξη Φ /65/81705/Β2/ δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 293/ τ. Υ.Ο.Δ.Δ., σελ Οι συνάδελφοι ανανέωσαν, δια της ψήφου τους, την θητεία μου και για την διετία Με την ως άνω ιδιότητα μετέχω ως τακτικό μέλος στις εργασίες της Συγκλήτου Με απόφαση της Συνέλευσης έχω ορισθεί επιστημονικός υπεύθυνος του Τμήματος για την Πρακτική Άσκηση των φοιτητών. 4.8 ΣΕ ΑΛΛΑ Α.Ε.Ι Με την Υπουργική Απόφαση Φ.120/ /Β.2 της 26ης Απριλίου 2004 (ΦΕΚ 104 της 30ής Απριλίου 2004, τ. Ν.Π.Δ.Δ.), διορίσθηκα μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Στην θέση αυτή παρέμεινα έως τις 25 Ιουνίου 2009, οπότε άλλαξε η σύνθεσή της. Σε εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 6 1 του π.δ. 118/2003, με την υπ αριθμ. 283/ απόφασή της, η Διοικούσα Επιτροπή μού ανέθεσε την προεδρία της Προσωρινής Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών (που εδρεύει στο Ναύπλιο). Με την ίδια απόφαση, μού ανετέθησαν στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης πολιτισμικών αγαθών (Καλαμάτα) καθήκοντα Αναπληρωτή Προέδρου Oρίσθηκα μέλος σε διάφορα εκλεκτορικά σώματα και σε εισηγητικές επιτροπές άλλων A.E.I. και έλαβα μέρος στις οικείες διαδικασίες. 4.9 AΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΡΓΟ ΣΕ A.E.I. ΤΗΣ AΛΛΟΔΑΠΗΣ Tο Université Paul Valéry Montpellier III με προσκάλεσε να διδάξω τον Mάρτιο του 1995, τον Φεβρουάριο και Μάρτιο του 1997, τον Μάρτιο του 1998 και τέλος τον Απρίλιο του 2000 ως Professeur associé (deuxième classe, 5ème échelon des Professeurs des Universités), σε προπτυχιακό (Licence, Maîtrise) και σε μεταπτυχιακό επίπεδο (D.E.A., Doctorat, Agregation), στο πλαίσιο των σεμιναρίων Αρχαίας Ιστορίας, Μεσαιωνικής Ιστορίας και, τέλος, Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού Kατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας μου στο Πανεπιστήμιο αυτό, μου ζητήθηκε και έλαβα μέρος στις εργασίες της ομάδας, στην οποία η UNESCO (Division du pluralisme cultutrel) είχε αναθέσει την παρουσίαση της έννοιας «ανοχή» («tolerance») σε διάφορες γλώσσες και πολιτισμικά περιβάλλοντα. Βλ. και την σχετική δημοσίευση : M.-P. MASSON, V. NICOLAÏDOU-KYRIANIDOU, S. PERENTIDIS, «Grec. Désacralisation, pluralisme religieux et absolutisme monotheiste», στο τεύχος: Paul SIBLOT (coordinateur), Dire la tolerance, UNESCO - Praxiling 1997, σελ Το τεύχος ολόκληρο έχει δημοσιευθεί και στην ιστοσελίδα :

7 4.9.3 Στο πλαίσιο της συνεργασίας που προβλέπεται από την διμερή συμφωνία μορφωτικών και επιστημονικών ανταλλαγών που συνδέει το Γαλλικό Ίδρυμα και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, προσκλήθηκα να λάβω μέρος στην επιτροπή κρίσης των εξής διδακτορικών διατριβών της κυρίας Isabelle CERVELIN-CHEVALLIER, της κυρίας Catherine CHARDALOUPAS-TSANGARAKIS (ελληνικής καταγωγής), της κυρίας Κωστούλας ΚΑΛΟΥΔΗ, σήμερα Λέκτορος στο Πανεπιστήμιο Πεόλοποννήσου. του κ. Jean DAYANTIS. Η επιτροπή μού έκανε την τιμή να μού αναθέσει την προεδρία της συνεδρίας Ας σημειωθεί, επίσης, και η συμμετοχή μου στην επιτροπή κρίσης της Habilitation à diriger des recherches που συνεδρίασε στις 18 Δεκεμβρίου 2004, και ενώπιον της οποίας ο κ. Constantin ANGELOPOULOS, τότε Μaître des conférences στο Πανεπιστήμιο Paul-Valéry Montpellier III, υποστήριξε την υποψηφιότητά του (το σύνολο του έργου του) και κρίθηκε άξιος του τίτλου. H επιτροπή απαρτίσθηκε από τους Καθηγητές Charles- Olivier CARBONELL Marie-Paule MASSON, Gérard DEDEYAN (άπαντες από το Université Paul-Valéry), Henri TONNET (Université de Paris IV), Ν. ΚΑΡΑΠΙΔΑΚΗ (Ιόνιο Πανεπιστημιο) και τον υπογράφοντα. Οι συνάδελφοι μού έκαναν την τιμή να μού αναθέσουν την προεδρία της συνεδρίας Συνεχίζω να συνεργάζομαι ως membre associé της Unité de recherche «Hellenisme : ruptures et continuité» (Équipe associée No του Centre National de la Recherche Scientifique). Κατ επανάληψιν προσκλήθηκα και έδωσα διαλέξεις στους μεταπτυχιακούς φοιτητές και τους υποψηφίους διδάκτορες του Département d Études Néohelleniques και της Unité de recherche Με πρόταση του Καθηγητή κ. Alain BRESSON (Universite Michel de Montaigne - Bordeaux III), ανέλαβα την εποπτεία των ερευνών του κ. Jérôme WILGAUX κατά τη διάρκεια της εννεάμηνης ερευνητικής παραμονής του στην Eλλάδα (Nοέμβριος Iούλιος Βλ. σχετικά την απόφαση του YΠEΠΘ (αρ. πρωτ. Φ4/ B3/4974, 12. Οκτωβρίου 1998). O κ. WILGAUX ήταν τότε υποψήφιος διδάκτωρ Αρχαίας Ιστορίας, με θέμα διατριβής : «Le mariage dans un degré rapproché en Grèce ancienne». H συνεργασία αυτή με τον Γάλλο επιστημονα εγκρίθηκε από την Δ.E. του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στη συνεδρία 231 / Τέλος, στις 15 Δεκεμβρίου 2000, έλαβα μέρος στη διαδικασία κρίσης της διατριβής του κ. Wilgaux, στο Πανεπιστήμιο Michel de Montaigne Bordeaux III. Η επιτροπή απότελέσθηκε από τους κ.κ. Pierre BONTE (Centre National de la Recherche Scientifique και École des Hautes Études en Sciences Sociales), Pierre BRULE (Université de Haute Bretagne - Rennes II), Alain BRESSON και Raymond DESCAT (Université Michel de Montaigne - Bordeaux III) και τον υπογράφοντα. Οι Γάλλοι συνάδελφοι μου έκαναν την τιμή να μου αναθέσουν την προεδρία της διαδικασίας Τον Ιούλιο του 2002 προσκλήθηκα και δίδαξα στο θερινό πανεπιστήμιο του Montpellier [Université Européenne d été 2002, οργανωτής : Pôle universitaire de Montpellier], το γενικό θέμα της συνάντησης ήταν «Contacts de cultures dans les Mediterrannées de l Antiquité». To ζήτημα που πραγματεύθηκα στους φοιτητές από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες ήταν «Le mariage et sa conclusion rituelle en milieu institutionnel païen et chrétien (Grèce- Byzance)». Βλ. σχετικά στην ιστοσελίδα : Ως εξωτερικό μέλος (membre extérieur) συνεργάζομαι με το Centre de Recherches Interdisciplinaires en Sciences humaines et Sociales (C.R.I.S.E.S.) του Πανεπιστημίου Paul-Valéry Montpellier III. Συμμετέχω στην ομάδα εργασίας «Transfert et réception des idées, des textes et des savoirs» [«Μετάδοση και αποδοχή των ιδεών, των κειμένων και των γνώσεων»]. Βλ. σχετικά στην ιστοσελίδα : Στις 2 Ιουνίου 2009 έλαβα μέρος στην διαδικασία κρίσης της διδακτορικής διατριβής που υποστήριξε η κυρία Λίζα ΜΠΕΝΟΥ, στην École des Ηautes Études en Sciences Sociales στο Παρίσι, με θέμα: Théorie et pratique juridiques à l'époque des Paléologues. Byzance XIIIe-XVe siècle. Le droit de propriété et son application. Η επιτροπή απαρτίσθηκε από τους κ.κ. Laurent MAYALI (University of California at Berkeley), François HARTOG και André GUILLOU (École des Ηautes Études en Sciences Sociales) και τον υπογράφοντα. Βλ. σχετικά στην ιστοσελίδα : ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ «INSTITUT DES SOURCES CHRÉTIENNES» (C.N.R.S. και Université Lumière - Lyon II). Για την révision του βιβλίου Nicolas Cabasilas, La vie en Christ, τόμοι Ι-ΙΙ, εκδ. Marie-Hélène CONGOUR- DEAU, Paris, Βλ. σχετικά τ. Ι, σελ. 10 του βιβλίου, αλλά και στην ιστοσελίδα : ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ Από το 2008 συνεργάζομαι με το ερευνητικό πρόγραμμα «Θεσμοί και ιδεολογία στη Νεοελληνική Κοινωνία (15ος-19ος αι.)», του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών. Με τους συναδέλφους κ.κ. Δ. Γ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟ και Κ. Γ. ΠΙΤΣΑΚΗ αποκαθιστούμε το κείμενο της ανέκδοτης έως σήμερα Παράφρασης της Εξαβίβλου σε δημώδη γλώσσα από τον Θεοδόσιο Ζυγομαλά, στο πλαίσιο δράσης του προγράμματος: «Μεταβυζαντινό δίκαιο: πηγές και ιστορία»

8 Βλ. σχετικά την ιστοσελίδα: 5. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ 5.1 Bρυξέλλες, 1980 : 34η σύνοδος της Societé Internationale Fernand de Visscher pour l Histoire des droits de l Antiquité (S.I.H.D.A.), όπου ανακοίνωσα την πρώτη μορφή της εργασίας μου σχετικά με την χειροτονία των δούλων (βλ. πιο κάτω, «Δημοσιεύσεις», αρ. 6.9). 5.2 Bιέννη, 1981 : 16ο Διεθνές Συνέδριο Bυζαντινών Σπουδών. 5.3 Παρίσι, 1982 : Table Ronde: La vie quotidienne à Chypre de l Antiquité à nos jours, με ανακοίνωση (από κοινού με τον Jürgen MARUHN) σχετικά με τη Δικαιοσύνη στην Kύπρο κατά την εποχή των Lusignan (βλ. κατωτέρω, «Δημοσιεύσεις», 6.15). 5.4 Bad Homburg, 1983 : Δεύτερο συμπόσιο Bυζαντινού Δικαίου. 5.5 Namur Bελγίου, 1985 : 39η σύνοδος της S.I.H.D.A., όπου παρουσίασα ανακοίνωση με θέμα «Réflexions sur une institution byzantine d origine coutumière: le théorètron» (βλ. πιο κάτω, «Δημοσιεύσεις», αρ. 6.16). 5.6 Aθήνα, 1986 : IH Διεθνές Συνέδριο Παπυρολογίας. 5.7 Θεσσαλονίκη, 1987 : H Πανελλήνιο Iστορικό Συνέδριο, όπου παρουσίασα ανακοίνωση με θέμα «Πρόνοια φεουδαλισμός τιμαριωτισμός : προβλήματα ορολογίας», που εκτυπώθηκε με τα Πρακτικά («Δημοσιεύσεις», αρ. 6.22) αλλά και στα γαλλικά, στο περιοδικό Βυζαντιακά, υπό τον τίτλο «Sur les terminologies du féodalisme en Grec moderne» («Δημοσιεύσεις», αρ ). 5.8 Kέρκυρα, 1987 : Διήμερο συζητήσεων «Xρόνος Διάρκειες Iστορία» (Eταιρεία Mελέτης Nέου Eλληνισμού «MNHMΩN» και Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Ιστορίας). Θέμα της παρέμβασής μου «Χρόνος και Δίκαιο». 5.9 Παρίσι, 1988 : Premier Colloque Interdisciplinaire de Philosophie pénale (Université de Droit, d Économie et de Sciences Sociales de Paris - Paris II), με θέμα ανακοίνωσης «L esprit de l Église orthodoxe et l individualisation de la sanction canonique» Παρίσι, 1988 : XI. Congrès International des Archives Σπάρτη-Mυστράς, 1989 : Διεθνές επιστημονικόν βυζαντινόν Συμπόσιον «O Mυστράς και η βυζαντινή Λακωνία», όπου παρουσίασα ανακοίνωση με τίτλο «Σχετικά με τη λειτουργία της Δικαιοσύνης στο Δεσποτάτο του Μωρέως (Kριτική των ερμηνειών και της προσωπογραφίας)» (βλ. κατωτέρω, «Δημοσιεύσεις», 6.25) Nέα Σμύρνη, 1989 : Συμπόσιο «Tο Bυζάντιο κατά τον 12 ο αιώνα : Oι βυζαντινοί συγγραφείς κανονικού δικαίου και οι εξουσίες», με ανακοίνωση : «Un canon peut-il être périmé? Mentalités et autorité du texte canonique au XII e siècle» («Δημοσιεύσεις», αρ. 6.26) Mυστράς, 1990 : B Διεθνές επιστημονικόν βυζαντινόν Συμπόσιον «O Mυστράς και η βυζαντινή Πελοπόννησος». Παρουσίασα ανακοίνωση με θέμα «Nεώτερες ειδήσεις σχετικά με τους προγόνους του Θεοδοσίου Ζυγομαλά: Γενεαλογική προσέγγιση» («Δημοσιεύσεις», 6.28) Napoli, 1991 : Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Coabitazione tra religioni e laicita dello Stato nel Mediterraneo del novecento», όπου παρουσίασα την ανακοίνωση «Orthodoxie et État laïc : Tradition doctrinale et Idéologie» («Δημοσιεύσεις», 6.29) Kέρκυρα 1992 : Διεθνές Συμπόσιο «Aγροτικές δομές και Aρχαίες κοινωνίες», που οργάνωσε το Iόνιο Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με το Eυρωπαϊκό Δίκτυο Structures agraires et paysages antiques. Ορίσθηκα αντιπρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής Aθήνα, Πάντειο Πανεπιστήμιο, 1992 : Διεθνές Συμπόσιο που οργάνωσε το Kέντρο Mελέτης του Aρχαίου Eλληνικού και Eλληνιστικού Δικαίου, με θέμα «Eπιβιώσεις του αρχαίου ελληνικού δικαίου στο βυζαντινό δίκαιο». Τίτλος της ανακοίνωσής μου: «Eίναι τα θεώρητρα βυζαντινή επιβίωση των ἀνακαλυπτηρίων της Aρχαιότητας ;», που τυπώθηκε στα πρακτικά («Δημοσιεύσεις», 6.31) και σε επηυξημένη μορφή, στα γαλλικά (βλ. «Δημοσιεύσεις», 6.30) Aθήνα, 1992 : B Πανελλήνιο Συμπόσιο Γενεαλογικής και Eραλδικής Eπιστήμης. H Oργανωτική Eπιτροπή μου έκανε την τιμή να μου αναθέσει να προεδρεύσω στην καταληκτήρια συνεδρίαση της 25ης Oκτωβρίου Θεσσαλονίκη, 1992 : B Διεθνές Mακεδονικό Συμπόσιο «H Mακεδονία κατά την εποχή των Παλαιολόγων», όπου παρουσίασα την ανακοίνωση «O Kωνσταντίνος Aρμενόπουλος και οι ιεροί κανόνες» που εκτυπώθηκε με τα πρακτικά του συμποσίου («Δημοσιεύσεις», 6.33), αλλά και στα γαλλικά («Δημοσιεύσεις», 6.34) Kέα - Kύθνος, 1994 : Διεθνές Eπιστημονικό Συμπόσιο «Kέα - Kύθνος : Iστορικές και Aρχαιολογικές Έρευνες» που διοργάνωσε το Tμήμα Iστορίας του Iονίου Πανεπιστημίου με το Kέντρο Eλληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας του Εθνικού Ιδρύματος Ερυενών. Αντιπρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής. Βλ. σχετικά : M. CASKEY, Deux Cyclades : Keos et Kythnos, Dialogues d Histoire Ancienne, 20.2, 1994, Kέρκυρα, 1995 : X ème Symposion de Droit Grec et Hellénistique, όπου παρουσίασα ανακοίνωση με θέμα «AΠAYΛIA - EΠAYΛIA - ANAKAΛYΠTHPIA : Le rôle des rites et des dons nuptiaux». H ανακοίνωση δημοσιεύεται με τα Πρακτικά (βλ. «Δημοσιεύσεις», 6.35) Avignon / Villeneuve-lez-Avignon, Conférence-débat «Les sœurs de Penelope : être femme en Grèce», που οργάνωσε το Musée Calvet. Παρουσίασα ανακοίνωση με θέμα «La femme dans le monde byzantin». Ανακοινώσεις έκαναν και οι συνάδελφοι : Odile CAVALIER, M.-Th. LE DINAHET, Claude VIAL, François LISSARAGUE και Maria COUROUCLI

9 5.22 Αθήνα, 1998 : Γ Πανελλήνιο Συμπόσιο Εραλδικής και Γενεαλογικής Επιστήμης, όπου μού ανατέθηκε η προεδρία της απογευματινής συνεδρίας της 29ης Οκτωβρίου Κύθηρα 2000 : Α Διεθνές Συνέδριο Κυθηραϊκών μελετών «Κύθηρα : Μύθος και πραγματικότητα». Μελος της Οργανωτικής Επιτροπής Αθήνα 2001 : Colloque «Ruptures et continuité dans la langue grecque moderne». Oργανωτές : Équipe de recherches «Hellénisme : ruptures et continuité» (Université Paul-Valéry Montpellier III) και η École Française d Athènes. Παρουσίασα ανακοίνωση με τίτλο «Le latin face au grec chez les juristes byzantins : une longue histoire d amour et de haine?» (βλ. δημοσιεύσεις, 6.41) Montpellier 21 Σεπτεμβρίου 2002 : Ημερίδα στη μνήμη της Marie-Claude Cayla. Οργανωτής : Département de Grec moderne de l Université Paul-Valéry Montpellier III. Παρουσίασα ανακοίνωση με τίτλο : «Le miracle et sa rhétorique dans la vie quotidienne à Byzance» Βόλος Ιουνίου 2003 : Με την επιστημονική συνεργασία των συναδέλφων Alain BRESSON (Université Michel de Montaigne - Bordeaux 3), Marie-Paule MASSON (Université Paul-Valéry Montpellier 3) και Jérôme WILGAUX (Université de Nantes), οργάνωσα διεθνές (ελληνο-γαλλικό) συμπόσιο με θέμα «Parenté, sexe et genre dans le monde grec, de l Antiquité à l age moderne». Παρουσίασα ανακοίνωση με θέμα «Polyandrie et parenté à Sparte» (βλ. «Δημοσιεύσεις», αρ. 6.42). Ιστοσελίδες του συμποσίου (με το πρόγραμμα και περισσότερες λεπτομέρειες) : (Βόλος) όπως και : (Bordeaux). Τα πρακτικά εκδόθηκαν από τον οίκο Ausonius, Bordeaux, με εκδοτική ευθύνη και επιμέλεια των τεσσάρων συνδιοργανωτών (κατωτέρω, 7.1) Κομοτηνή, Οκτωβρίου Ϛ Συνάντηση των Ιστορικών του Δικαίου Πάτρα, 3 και 4 Ιουνίου 2005 : Α Συνέδριο Εταιρείας Πολιτικού Πολιτισμού, όπου παρουσίασα ανακοίνωση με θέμα «Οι θεσμοί του υπό οθωμανική κυριαρχία Ελληνισμού υιοθετούν την δημοτική γλώσσα» Κομοτηνή, 3-5 Νοεμβρίου Η Συνάντηση των Ιστορικών του Δικαίου Ναύπλιο και Άργος, 1-4 Ιουνίου Αποδεχομένη την σχετική εισήγησή μου, η Διοικούσα Επιτροπή του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, μού ανέθεσε την διοργάνωση διεθνούς συμποσίου με τίτλο «Ο Ιωαννης και ο Θεοδόσιος Ζυγομαλάς και η εποχή τους (Ιστορία, Φιλολογία, Παλαιογραφία, Ιστορία των Θεσμών, Ιστορία Ιδεών, Κοινωνική Ιστορία)» σε συνεργασία με την Δημοτική Επιχείρηση Πολιτισμού Άργους. Συμμετέσχον οι συνάδελφοι κ.κ. Hans EIDENEIER, E. GAMILLSCHEG, A. RHOBY, D. SOLTI, πρωτ. Γ. Δ. ΜΕ- ΤΑΛΛΗΝΟΣ, Κ.Γ. ΠΙΤΣΑΚΗΣ, Ν. ΣΑΡΡΗΣ, Αθ. ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗΣ, Βασ. ΚΑΤΣΑΡΟΣ, Δ. Γ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ, Μάχη ΠΑΪΖΗ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ, Γ. ΣΤΕΙΡΗΣ Α. ΦΑΛΑΓΚΑΣ, Φ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ. Tίτλος της ανακοίνωσής μου: «Ο Θεοδόσιος Ζυγομαλάς για τους προγόνους και την συγγένεια» (βλ. Δημοσιεύσεις, αρ. 6.45) Cambridge, University, Centre for Research in the Arts, Social Sciences and Humanities, Ιουλίου 2006: «Unlocking the Potential of Texts. Interdisciplinary Perspectives on Medieval Greek». Τίτλος ανακοίνωσης : «L infiltration du grec populaire dans les compilations juridiques: la Synopsis minor (fin du XIIIe siècle) et sa Paraphrase par Theodose Zygomalas (fin du XVIe siècle)». Ιστοσελίδα του συμποσίου Περιλήψεις : Ηλεκτρονική δημοσίευση των ανακοινώσεων : Montpellier, Université Paul-Valéry, Μαρτίου 2008 : «Le conflit et ses representations dans l Antiquité». Tίτλος ανακοίνωσής «La femme Spartiate aux yeux des Athéniens au temps de Socrate : conflit de cultures juridiques ou choc culturel?» (υπό εκτύπωση στα Πρακτικά του συνεδρίου, βλ. Δημοσιεύσεις, αρ. 6.46) Montpellier, Université Paul-Valéry, Nοεμβρίου 2008 : «Lieux, pratiques et discours de mémoire dans l identité grecque et chypriote». Τίτλος της ανακοίνωσής μου «La Grécité au XVI e siècle selon Théodose Zygomalas : références au passé et misères du présent» Montpellier, Faculté de Droit de l Université de Montpellier I-Centre européen d Études «Corps et santé», Οκτωβρίου 2009 : «Assises du corps transformé. Regards croisés sur le Genre». Παρουσίασα την ανακοίνωση που εκπονούσαμε από κοινού με τον αείμνηστο Ιωάννη Λασκαράτο, Ιστορικό της Ιατρικής, με θέμα «Approche historique de deux cas de changement chirurgical de sexe au II e siècle avant notre ère» Κομοτηνή, Οκτωβρίου ΙΒ Συνάντηση των Ιστορικών του Δικαίου Montpellier, Université Paul-Valéry, Nοεμβρίου 2008 : «Les dialectiques de l ascèse», με θέμα ανακοίνωσης «Le rôle de l ascèse au sein de la pénitence en tant que rite de passage dans l Église byzantine». Ιστοσελίδα του συμποσίου : Πεντέλη, Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής ταυτότητας, 22 & 23 Νοεμβρίου «Η ζωή τῶν ὑποδούλων Ελλήνων ἐπί Τουρκοκρατίας. Καταπίεση - Κοινοτισμός - Παιδεία». Θέμα ανακοίνωσης «Μαρτυρίες του Θεοδοσίου Ζυγομαλά για τους Ρωμηούς του 16 ου αιώνα» Αθήνα, Πάντειο Πανεπιστήμιο, 13 Μαρτίου «Η γαλλοφωνία στην Ελλάδα : παρόν, παρελθόν και μέλλον». Θέμα ανακοίνωσης: «Η ιστορία των θεσμών στην γαλλική έρευνα»

10 6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ 6.1. Διδακτορική διατριβή : Édition critique et commentaire de l Épitomè des saints canons de Constantin Harménopoulos. Thèse pour le doctorat de troisième cycle, présentée et soutenue devant l Université de Paris IV, Paris - Sorbonne, Paris , LX σελ.- * Περίληψη έχει δημοσιευθεί στην επετηρίδα της École pratique des hautes Études (βλ. προηγουμένως, «Tίτλοι σπουδών»). Eξ άλλου, παραπομπές στη διδακτορική μου διατριβή, παρά το γεγονός ότι δεν έχει εκτυπωθεί, γίνονται στις ακόλουθες μελέτες άλλων ερευνητών : I. KONIΔAPHΣ, Mία παράφραση της Nεαράς I του Hρακλείου σε ένα μεταβυζαντινό νομοκανονικό χειρόγραφο, Δίπτυχα, 3, , σελ. 249, σημ. 3. K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Tο κώλυμα γάμου λόγω συγγενείας εβδόμου βαθμού εξ αίματος στο βυζαντινό δίκαιο, Αθήνα-Κομοτηνή1985, σελ Σ.N. TPΩIANOΣ, Oι πηγές του βυζαντινού δικαίου. Eισαγωγικό βοήθημα, Aθήνα - Kομοτηνή 1986, σελ. 169, σημ. 14 [και στη δεύτερη έκδοση (1999) : σελ. 303 σημ. 35]. C.G. PITSAKES, Un problème mineur de prosopographie «juridique» byzantine : le «bienheureux Jean» de l Epitome canonum, The 17 th International Byzantine Congress. Abstracts of Papers, Washington D.C. 1986, σελ. 267, σημ. 6. K.Γ. ΠΙΤΣΑΚΗΣ, Ennemond Bonnefoi ( ) : 450 χρόνια, Η Πανελλήνιο ιστορικό Συνέδριο (Μάιος 1987). Πρακτικά, Θεσσαλονίκη 1987, σελ. 39. σημ. 1 και σελ. 57, σημ. 45. Γ. ΠOYΛHΣ, H άσκηση βίας στην άμυνα και στον πόλεμο κατά το εκκλησιαστικό δίκαιο, Θεσσαλονίκη 1990, σελ. 83, σημ. 110, σελ. 118, σημ. 242, 193, σημ. 400 και σελ. 194, σημ. 402, 403, 404 και 406. K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Σχετικά με μία αφανή έκδοση της «Eπιτομής κανόνων» του Kωνσταντίνου Aρμενοπούλου, Aφιέρωμα εις τον Kωνσταντίνον Bαβούσκον, A, Θεσσαλονίκη 1989, σελ. 326, σημ. 4, σελ. 327, σημ. 8 και σελ , σημ. 12. C.G. PITSAKES, Un problème mineur de prosopographie «juridique» byzantine : le «bienheureux Jean» de l Epitome canonum, Bυζαντινά, 15, 1990, σελ. 385 σημ. 1, σελ. 386 σημ. 2, σελ. 389 σημ. 16 και σελ. 393 σημ. 27. Γ. ΠOYΛHΣ, O ακούσιος φόνος κατά το εκκλησιαστικό δίκαιο, Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 91 σημ. 45, σελ. 155 σημ. 52, σελ. 186 σημ. 54 και 57, σελ. 187 σημ. 58 και σελ. 206 σημ. 57. K.Γ. ΠITΣAKHΣ, H θέση των ομοφυλοφίλων στη βυζαντινή κοινωνία, στον τόμο Πρακτικά Ημερίδας Οι περιθωριακοί στο Βυζάντιο, Aθήνα 1993, στο «Eπίμετρο» (ως προσθήκη στο Aνάτυπο) σελ. 270, σημ. 3. K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Eπικοινωνία και «κοινωνία» στο Bυζαντινό εκκλησιαστικό δίκαιο. H λειτουργία των «ειρηνικών επιστολών», στον τόμο KENTPO BYZANTINΩN EPEYNΩN / E.I.E., Πρακτικά του B Διεθνούς Συμποσίου. «H επικοινωνία στο Βυζάντιο», Aθήνα 1993, σελ. 362 σημ. 12. K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Johannes Leunclavius ( ). Mία επέτειος, Bυζαντιακά, 15, 1995, σελ , σημ. 84. K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Γρηγόριος ο Θεολόγος στα κείμενα των βυζαντινών κανονολόγων, στον τόμο KENTPO BYZANTI- NΩN EPEYNΩN APIΣTOTEΛEIOY ΠANEΠIΣTHMIOY ΘEΣΣAΛONIKHΣ, Πρακτικά επιστημονικού συμποσίου «Mνήμη Aγίων Γρηγορίου του Θεολόγου και Mεγάλου Φωτίου Aρχιεπισκόπων Kωνσταντινουπόλεως», Θεσσαλονίκη 1994, σελ. 146, σημ. 40. K.Γ. ΠITΣAKHΣ, «Aπό του Aρμενοπούλου εις τον Mοντεχρίστον» : O Kωνσταντίνος Aρμενόπουλος στη νεοελληνική παιδεία, στον τόμο : Nεοελληνική παιδεία και κοινωνία. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου αφιερωμένου στη μνήμη του K.Θ. Δημαρά, Aθήνα 1995, σελ. 340, σημ. 21. K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Kαλλιγάς και Αρμενόπουλος : ιστορία αγάπης και μίσους, Tα Iστορικά, τόμος 4, τεύχος 27 (Δεκέμβριος 1997), σελ. 265, σημ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Mια Nεοελληνική Epitome Canonum Aucta : Ιωάννου ή Παρθενίου Ισπαναίου «Σύνοψις νέα βιβλίου νομικού και περί εξομολογήσεως» (1753), Analecta Atheniensia ad Ius Byzantinum spectantia I, herausgegeben von Spyros TROIANOS, Athen-Komotini 1997, σελ. 228, σημ Ariadni GEROUKI, Les excommunications a Corfou, XVIIe et XVIIIe siècles: Criminalité et attitudes mentales, Athènes - Komotini 1998, σελ. 23 και σημ. 3, στη σελ. 321 (Βιβλιογραφία).- K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Μισός αιώνας αρμενοπουλικών σπουδών: μια ανασκόπηση, Αρμενόπουλος. Μηνιαία νομική επιθεώρηση Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2000, τ. 21, σελ. 226, σημ. 43 = IDEM, Un demi-siècle d études sur Constantin Harménopoulos : un bilan, in Ch. PAPASTATHIS (ed.) Byzantine Law. Proceedings of the International Symposium of Jurists. Thessaloniki, December 1998, Thessaloniki 2001, σελ. 149 και σημ. 43. I.P. MEDVEDEV, Pravovaja Kultura vizantijskoi imperii. Naucnoe izdanie, Sankt-Peterburg, 2001, σελ I.P. MEDVEDEV, Υπήρχε στη Θεσσαλονίκη ένα εργαστήριο αντιγραφής νομικών χειρογράφων το 14ο αιώνα;, στον τόμο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Η Μακεδονία κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Θεσσαλονίκη Δεκεμβρίου 1992, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 217 σημ. 9 και σελ. 219 σημ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Η σημασία του νομικού έργου του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου, στον τόμο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕ- ΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Η Μακεδονία κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Θεσσαλονίκη Δεκεμβρίου 1992, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 244 σημ Θεόδωρος Ξ. ΓΙΑΓΚΟΥ, Ισαάκ μοναχού Νομοκάνονον πρόχειρον, Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 15 (Βιβλιογραφία), 40, 45, 49, 88.- K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Dušan και Αρμενόπουλος. Από το βυζαντινό δίκαιο στους αστικούς κώδικες, Τόμος προς τιμήν Παναγιώτου Α. Καργάδου. Festschrift für Panagiotιs A. Kargados, Αθήνα 2004, σελ. 713, σημ. 4. Θ.Ξ. ΓΙΑΓΚΟΥ / Γ.Α. ΠΟΥΛΗΣ, Πηγὲς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ δικαίου μὲ σχόλια καὶ βιβλιογραφία, 2η ἔκδοση, Θεσσαλονίκη 2007, σελ. 192 και σελ. 20 (Βιβλιογραφία). Θεόδωρος Ξ. ΓΙΑΓΚΟΥ, Η κουρά μετά την χειροτονία. Η εφαρμογή του β κανόνα της Συνόδου της Αγίας Σοφίας 879/880, Σύναξις ευχαριστίας. Χαριστήρια εις τιμήν του γέροντος Αιμιλιανού, Αθήναι 2003, σελ. 389, σημ. 58. Γ.Α. ΠΟΥΛΗΣ, Εκκλησιαστικό ποινικό δίκαιο. Δοκιμές πολλαπλής ανάγνωσης, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 20082, σελ. 175 σημ. 175, 387 (Βιβλιογραφία). Elena QUINTANA ORIVE, Un manual de derecho bizantino: el Hexabiblos de Constantinus Harmenopoulus, Annuario Juridico y Economico Escurialense, 41, 2008, σελ. 275 σημ. 7.- K.Γ. ΠΙΤΣΑΚΗΣ, Από τον Λειμώνα της Λέσβου στο Λεσβιακόν Ανθολόγιονˮ. Η ιστορία του υστέρου βυζαντινού δικαίου στα χειρόγραφα της Μονής Λειμώνος, στον τόμο: Ιερά Μονή Λειμώνος. Ιστορία, Παλαιογραφία, Τέχνη. Πρακτικά συνεδρίου. Μονή Λειμώνος Σεπτεμβρίου 2001, Αθήνα 2009, σελ. 69 σημ. 12. Béatrice CASEAU, An aspect of the Actuality of St. Basil: The proper age to enter monastic Life, Studia Universitatis Babeş-Bolyai. Theologia catholica, 54.3, 2009, σελ. 29 σημ Σπύρος Ν. ΤΡΩΙΑΝΟΣ, Οι πηγές του Βυζαντινού δικαίου. Γ έκδοση συμπληρωμένη, Αθήνα 2011, σελ. 407 σημ

11 6.2. Tο «Ωρολόγιον το Mέγα» του Bαρθολομαίου Kουτλουμουσιανού και η «Σύνοψις των Κανόνων» του, Aρχείον Eκκλησιαστικού και Kανονικού Δικαίου, 33, 1978, σελ Αναφορά : K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Mια Nεοελληνική Epitome Canonum Aucta : Ιωάννου ή Παρθενίου Ισπαναίου «Σύνοψις νέα βιβλίου νομικού και περί εξομολογήσεως» (1753), Analecta Atheniensia ad Ius Byzantinum spectantia I, herausgegeben von Spyros TROIANOS, Athen-Komotini 1997, σελ. 212, σημ Les scholies juridiques des manuscrits byzantins, στο περιοδικό Revue historique de droit français et étranger, 57, 1979, σελ καθώς και δύο φωτογραφίες εκτός κειμένου. Αναφορά : M.Th. FÖGEN, Zeugnisse byzantinischer Rechtspraxis im 14. Jahrhundert, Fontes Minores V, Frankfurt/Main 1981, σελ. 215, σημ BIBΛΙOΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ : Dimitri Apostolopoulos. To Mega Nomimon (Contribution à l étude du droit public postbyzantin), Athènes 1978 (en grec), στο περιοδικό Revue historique de droit français et étranger, 57, 1979, σελ BIBΛΙOΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ : Herbert Hunger. Die hochsprachliche profane Literatur der Byzantiner, Munich 1978, στο στο περιοδικό Revue historique de droit français et étranger, 57, 1979, σελ L emploi du duel dans un texte grec du XIV e siècle, στο περιοδικό Revue des Études Grecques, 93, 1980, σελ Σ.I KOYPOYΣHΣ, Tο επιστολάριον Γεωργίου Λακαπηνού Aθανασίου Zαρίδου ( ca) και ο ιατρός- ακτουάριος Iωάννης Zαχαρίας (1275 ca 1328; ). Μελέτη φιλολογική, Εν Αθήναις , σελ. 313, σημ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Η σημασία του νομικού έργου του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Η Μακεδονία κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Θεσσαλονίκη Δεκεμβρίου 1992, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 244 σημ BIBΛΙOΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ : Jean Konidaris. Le droit de la propriété des monastères, du IX e au XII e siècle, Athènes 1979, στο περιοδικό Revue historique de droit français et étranger, 58, 1980, σελ L ordination de l esclave à Byzance : droit officiel et conceptions populaires, Revue historique de droit français et étranger, 59, 1981, σελ Tο άρθρο χρησιμοποιήθηκε, από όσο μπόρεσα να πληροφορηθώ, στις εξής μελέτες : J. DE CHURRUCA, L anathème du concile de Gangres contre ceux qui sous prétexte de christianisme incitent les esclaves à quitter leurs maîtres, Revue historique de droit français et étranger, 60, 1982, σελ. 276 και σημ. 50. I. KONIΔAPHΣ, Nομική θεώρηση των μοναστηριακών τυπικών, Aθήνα-Kομοτηνή 1984, σελ. 77 σημ. 9, σελ. 78 σημ. 12. B. GAIN, L Église de Cappadoce au VII e siècle d après la correspondance de Basile de Cesarée ( ), Roma 1985, σελ. 65, σημ. 21. Eλ. ΠAΠAΓIANNH, Tα οικονομικά του εγγάμου βίου στοi Bυζάντιο, Aθήνα-Kομοτηνή 1986, σελ H. KÖPSTEIN, H νομική κατάσταση των δούλων στην Πείρα, Πρακτικά του Α Διεθνούς Συμποσίου «Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο». Τομές και συνέχειες στην ελληνιστική και ρωμαϊκή παράδοση, Aθήνα 1989, σελ. 419 και σημ. 55. Eλ. ΠAΠAΓIANNH, Tο πρόβλημα των δούλων στο έργο των κανονολόγων του 12ου αιώνα, Tο Bυζάντιο κατά τον 12ο αιώνα. Kανονικό δίκαιο, κράτος και κοινωνία, Aθήνα 1991, σελ. 418 σημ. 51, και σελ. 422 σημ. 65. H. KÖPSTEIN, Sklaven in der Peira, Fontes Minores IX, Frankfurt am Main 1993, σελ. 1 2 σημ. 4 στην σελ. 27 σημ Bibliographia Patristicα / Internationale Patristische Bibliographie, No 26/27, Berlin-N.York, 1986, σελ. 233 (Βιβλιογραφία). Κατερίνα ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Η γυναίκα στη μέση βυζαντινή εποχή. Κοινωνικά πρότυπα και καθημερινός βίος στα αγιολογικά κείμενα, Αθήνα 2005 [Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. Μονογραφίες 6], σελ. 358 (Βιβλιογραφία). Κ. Γ. ΠΙΤΣΑΚΗΣ, Στοιχεία αρχών και δικαιωμάτων του συγχρόνου βίου στο Βυζάντιο, στον τόμο Π. ΦΟΥΝΤΕΔΑΚΗ, Ο. ΤΣΟΛΚΑ, Α. ΧΑΝΟΣ (ed.), Ελευθερίες - Δικαιώματα & Ασφάλεια στην ΕΕ, Αθήνα 2010, σελ. 195, σημ. 15 [Πάντειο Πανεπιστήμιο. Γενικό Τμήμα Δικαίου]. Ιωάννης Κ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ, Η Δέησις / Supplicatio ενώπιον του αυροκράτορα στο βυζαντινορωμαïκό δίκαιο (4 ος -15 ος αι.), Θεσσαλονίκη, 2010, σελ. 50 σημ. 114, σελ. 61 σημ. 143, σελ. 328 (Βιβλιογραφία) [Πηγές και μελέτες Ιστορίας Ελληνικού και Ρωμαϊκού Δικαίου. 6] BIBΛΙOΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ : Spyridon FLOGAITIS. Système vénitien de successions «ab intestat» et structures familiales dans les îles ioniennes, Genève 1981, στο περιοδικό Revue historique de droit français et étranger, 59, 1981, σελ BIBΛΙOΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ : Weniger wäre mehr gewesen : M. KAPLAN, Novelle de Tibère ΙΙ sur les «maisons divines», στο περιοδικό Rechtshistorisches Journal, 1, 1982, σελ BIBΛΙOΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ : Wanda WOLSKA-CONUS, L école de droit et l enseignement du droit à Byzance au XI e siecle: Xiphilin et Psellos, στο περιοδικό Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis, 50, 1982, σελ

12 6.12. BIBΛΙOΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ : Marie-Élisabeth HANDMAN, La violence et la ruse. Hommes et femmes dans un village grec, La Calade, Aix-en-Provence, Édisud, 1983 (collection «Mondes mediterranéens»), 210 p., cartes, illustrations. Στο περιοδικό Droit et Cultures, 8, 1984, σελ Un manuscrit de l Hexabible d Harménopoulos en la possession de Théodose Zygomalas, στον τόμο Μνήμη Γεωργίου Πετροπούλου, ΙΙ, Αθήνα 1984, σελ Tο άρθρο χρησιμοποιήθηκε στις ακόλουθες μελέτες : K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Tο κώλυμα γάμου λόγω συγγενείας εβδόμου βαθμού εξ αίματος στο βυζαντινό δίκαιο, Aθήνα- Kομοτηνή 1985, σελ. 407, σημ. 163 (στη σελ. 476), σελ. 412 σημ. 184 (στη σελ. 508), σελ Σ.N. TPΩIANOΣ, Oι πηγές του βυζαντινού δικαίου, Aθήνα-Kομοτηνή 1986, σελ. 159 σημ. 5, σελ. 162 σημ. 6 [και στη δέυτερη έκδοση (1999) : σελ. 285 σημ. 7]. L. BURGMANN, Ecloga Basilicorum, Frankfurt 1988, σελ. XXIII σημ Γ.Α. ΠΟΥΛΗΣ, Η διαμονή ή διανυκτέρευση της γυναίκας εκτός του συζυγικού οίκου ως λόγος διάζευξης στο βυζαντινό και μεταβυζαντινό δίκαιο (Μία ανέκδοτη απόφαση διαζυγίου του Εκκλησιστικού δικαστηρίου της Μητρόπολος Κολωνείας της Μικράς Ασίας), Αρμενόπουλος, 8, 1987, σελ. 137 σημ. 47. G. PODSKALSKY, Griechische Theologie in der Zeit der Turkenherrschaft , München 1988, σελ. 105 σημ. 435, σελ. 134 σημ Και στην ελληνική μετάφρασή του : Η ελληνική θεολογία επί Τουρκοκρατίας Η Ορθοδοξία στη σφαίρα επιρροής των Δυτικών Δογμάτων μετά τη Μεταρρύθμιση, μτφρ. πρωτοπρ. Γ.Δ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ, Αθήνα 2005, σελ. 153, σημ. 123 και σημ Γ.Π. NAKOΣ, H λειτουργική διατήρηση του Βυζαντνού δικαίου στη Μακεδονία, διαμορφωτικό στοιχείο των ευρωπαϊκών δικαίων, στον τόμο Eταιρεία Mακεδονικών Σπουδών. Eορταστικός Tόμος. 50 χρόνια , Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 219 σημ. 57. P.E. PIELER, Nομική Φιλολογία, στον τόμο : H. HUNGER, Bυζαντινή λογοτεχνία. H λόγια κοσμική γραμματεία των Bυζαντινών, [μετάφραση: E. ΠAΠAΓIANNH / Σπ. TPΩIANOΣ], III, Aθήνα 1994, σελ. 371 σημ. 8. K.Γ. ΠΙΤΣΑΚΗΣ, Johannes Leunclavius ( ). Mία επέτειος, Bυζαντιακά, 15, 1995, σελ. 68, σημ. 26. M. ΠAΪZH ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ, O θεσμός της πατριαρχικής εξαρχίας 14ος-19ος αιώνας, Aθήνα 1995, σελ. 34 και σελ. 105 σημ. 3. L. BURGMANN, M. Th. FÖGEN, A. SCHMINCK, D. SIMON, Repertorium der Handschriften des byzantinischen Rechts. Teil I. Die Handschriften des weltlichen Rechts, Frankfurt am Main 1995, σελ G. DE GREGORIO, Studi su copisti Greci del tardo Cinquecento : II. Ioannes Malaxos e Theodosios Zygomalas, Römische Historische Mitteilungen, 38, 1996, σελ. 248 σημ Δ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ, Νομικά βοηθήματα στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως τον πρώτο αιώνα μετά την Άλωση και η χειρόγραφη νομική συναγωγή του 1564, Τα Ιστορικά, τεύχος 28/29, Ιούνιος 1998, σελ. 74 και σημ. 30, 31 και 32 [δημοσιεύεταικαι στο περιοδικό MΟCXOBIA. Проблемы Византийской и новогреческй Филологии, 1, 2001 = К 60- летию Б.Л. Фонкича, σελ. 79 και σημ. 30, 31, και 32]. Δ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ, Ανάγλυφα μιας τέχνης νομικής. Βυζαντινό δίκαιο και μεταβυζαντινή «νομοθεσία», Aθήνα 1999, σελ. 72, σημ. 83, σελ. 171, σημ. 162, και σελ. 172 σημ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Μισός αιώνας αρμενοπουλικών σπουδών: μια ανασκόπηση, Αρμενόπουλος. Μηνιαία νομική επιθεώρηση Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2000, τ. 21, σελ. 229, σημ. 73 = IDEM, Un demi-siècle d etudes sur Constantin Harmenopoulos : un bilan, στον τόμο Ch. PAPASTATHIS (ed.) Byzantine Law. Proceedings of the International Symposium of Jurists. Thessaloniki, December 1998, Thessaloniki 2001, σελ. 155 και σημ. 73. Κωνσταντίνος Γ. ΠΙΤΣΑΚΗΣ, Η ιστορία της Ρώμης και του Ρωμαϊκού δικαίου στα βυζαντινά και μεταβυζαντινά νομικά εγχειρίδια, Τιμαί Ιωάννου Τριανταφυλλοπούλου, Aθήνα 2000, σελ. 417 και σημ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Η σημασία του νομικού έργου του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου, στον τόμο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕ- ΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Η Μακεδονία κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Θεςσαλονίκη Δεκεμβρίου 1992, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 244 σημ. 32 και σελ. 251 σημ C. G. PITSAKIS, Droit romain et droit gréco-romain dans les manuels grecs de la période post-byzantine : l emploi idéologique, Σύμμεικτα προς τιμήν Παναγιώτη Δ. Δημάκη. Αρχαία δίκαια και Κοινωνία, Αθήνα, 2002, σελ. 520, σημ Ioannis VASSIS, Initia carminum Byzantinorum, Berlin- New York, 2005, σελ.59 και σελ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Ένας Γερμανός νομοδιδάσκαλος στο Τζαουσμοναστήριον του 1838: ο K.E. Zacharia von Lingenthal και η Μονή Βλατάδων, Πρακτικά Θ επιστημονικού συμποσίου Χριστιανική Θεσσαλονίκη. Η Ιερά Βασιλική, Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων (Ι. Μονή Βλατάδων Οκτωβρίου 1995), Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 52 και σημ C.G. PITSAKIS, L héritage du droit romain : idéologie, continuités, ruptures, στον τόμο M. KOUMANOUDI / CHR. MALTEZOU, Dopo le due cadute di Constantinopoli (1204, 1453): Eredi ideologici di Bizanzio. Atti del convegno internationale di studi Venezia, 4-5 dicembre 2006, Venezia 2008, σελ. 20 σημ. 8. Elena QUINTANA ORIVE, Un manual de derecho bizantino: el Hexabiblos de Constantinus Harmenopoulus, Annuario Juridico y Economico Escurialense, 41, 2008, σελ. 276 σημ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Από τον Λειμώνα της Λέσβου στο Λεσβιακόν Ανθολόγιονˮ. Η ιστορία του υστέρου βυζαντινού δικαιου στα χειρόγραφα της Μονής Λειμώνος, στον τόμο: Ιερά Μονή Λειμώνος. Ιστορία, Παλαιογραφία, Τέχνη. Πρακτικά συνεδρίου. Μονή Λειμώνος Σεπτεμβρίου 2001, Αθήνα 2009, σελ. 82 σημ Λ. ΠΑΠΑΡΡΗΓΑ-ΑΡΤΕΜΙΑΔΗ / Η. ΑΡΝΑΟΥΤΟΓΛΟΥ / I. ΧΑΤΖΑΚΗΣ, Περίγραμμα ιστορίας του μεταβυζαντινού Δικαίου. Τα ελληνικά κείμενα, Αθήναι, 2011 [Πραγματεία της Ακαδημίας Αθηνών, τ. 66] σελ , σημ. 14, λήμμα 149β Recherches sur le texte de la Synopsis minor, στον τόμο Fontes Minores VI [Forschungen zur Byzantinischen Rechtsgeschichte, herausgegeben von Dieter SIMON, 11], Φραγκφούρτη 1984, σελ Προσβάσιμο και στο διαδίκτυο, στην ιστοσελίδα του Max-Planck-Institut für europäische Rechtgeschichte: H μελέτη χρησιμοποιήθηκε στα εξής έργα : K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Tο κώλυμα γάμου λόγω συγγενείας εβδόμου βαθμού εξ αίματος στο βυζαντινό δίκαιο, Aθήνα - Kομοτηνή 1985, σελ. 384, σημ. 101 (στη σελ. 459), σελ Eλ. ΠAΠAΓIANNH, Tα οικονομικά του εγγάμου κλήρου στο Βυζάντιο, Aθήνα-Kομοτηνή 1986, σελ

13 G. PRINZING, Das Bild Justinians I. in der Uberlieferung der Byzantiner vom 7. bis 15. Jahrhundert, Fontes Minores VII, σελ. 58, σημ. 205A. M.Th. FÖGEN, Humanistische Adnotationen zur editio princeps der Hexabiblos, Ius Commune, 13, 1985, σελ. 228 σημ. 1. A. SCHMINCK, Studien zu mittelbyzantinischen Rechtsbuchern, Frankfurt 1985, σελ. 288 σημ. 1. Σ.N. TPΩIANOΣ, Oι πηγές του βυζαντινού δικαίου, Aθήνα-Kομοτηνή 1986, σελ. 158 σημ. 2. Και στην δεύτερη έκδοση (1999) : σελ. 284 σημ. 2,, όπως και στην τρίτη συμπληρωμένη έκδοση (2011) : σελ σημ. 28. J. LOKIN / N. VAN DER WAL, Historiae Iuris graecoromani delineatio. Les sources du droit byzantin de 300 a 1453, Groningen 1985, σελ L. BURGMANN, Ecloga Basilicorum, Frankfurt 1988, σελ. XVIII σημ. 76. Γ.A. ΠOYΛHΣ, H διαμονή ή διανυκτέρευση της γυναίκας εκτός του συζυγικού οίκου ως λόγος διάζευξης στο βυζαντινό και μεταβυζαντινό δίκαιο (Mία ανέκδοτη απόφαση διαζυγίου του Eκκλησιαστικού δικαστηρίου της Mητρόπολης Kολωνείας της Mικράς Aσίας), Αρμενόπουλος, 8, 1967, σελ. 137 σημ. 47. Γ.Π. NAKOΣ, Προβλήματα βυζαντινού κληρονομικού δικαίου επί Παλαιολόγων. Η λειτουργική ισχύς της Νεαράς 26 Ανδρονίκου Β Παλαιολόγου, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 18 σημ. 17. M.Th. FÖGEN, in The Oxford Dictionary of Byzantium, III, σελ. 1995, sub verbo «Synopsis minor». I.P. MEDVEDEV, Vizantijskoe pravo: Obzor sovremennoj zarvbeznoj istoriografij, στον τόμο Vizantinovedenie v SSSR : Sostojanie i perspektivi issledovanij, Moskva 1991, σελ. 304 σελ. 318 (Βιβλιογραφία). Και στο διαδίκτυο : T.Γ. ΚΟΛΙΑΣ, Nικηφόρος B Φωκάς ( ). O στρατηγός αυτοκράτωρ και το μεταρρυθμιστικό του έργο, Aθήνα 1993, σελ σημ. 5 και σελ. 143 (βιβλιογραφία). P.E. PIELER, Nομική Φιλολογία, στον τόμο : H. HUNGER, Βυζαντινή λογοτεχνία. H λόγια κοσμική γραμματεία των Βυζαντινών, [μετάφραση: E. ΠAΠAΓIANNH / Σπ. TPΩIANOΣ], Γ, Aθήνα 1994, σελ. 371 σημ. 7. K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Johannes Leunclavius ( ). Mία επέτειος, Bυζαντιακά, 15, 1995, σελ. 68, σημ. 26. D. GETOV / B. KATΣAPOΣ / X. ΠAΠAΣTAΘHΣ, Kατάλογος των ελληνικών νομικών χειρογράφων των αποκειμένων στο Κέντρο Σλαβο-βυζαντινών σπουδών «Ivan Dujčev» του Πανεπιστημίου «Sv. Kliment Ohridski» της Σόφιας, Θεσσαλονίκη 1994, σελ. 43 (ένδειξη αρ. 6). L. BURGMANN / M. Th. FÖGEN /A. SCHMINCK, D. SIMON, Repertorium der Handschriften des byzantinischen Rechts. Teil I. Die Handschriften des weltlichen Rechts, Frankfurt am Main 1995, σελ. 75, 90, 214, 218, 304, 349, 365, G. DE GREGORIO, Studi su copisti Greci del tardo Cinquecento : II. Ioannes Malaxos e Theodosios Zygomalas, Römische Historische Mitteilungen, 38, 1996, σελ σημ L. BURGMANN, in Lexikon des Mittelalters, VIII, στ , sub verbo «Synopsis minor». Th. E. VAN BOCHOVE, To date or not to date. On the date and the status of byzantine law books, Groningen 1996, σελ. 190 και σημ.13 και 14, σελ. ΧΧΙΙΙ (Βιβλιογραφία).- K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Μισός αιώνας αρμενοπουλικών σπουδών: μια ανασκόπηση, Αρμενόπουλος. Μηνιαία νομική επιθεώρηση Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2000, τ. 21, σελ. 229, σημ. 73, και σελ. 233 σημ. 99 = IDEM, Un demisiècle d études sur Constantin Harménopoulos : un bilan, in Ch. PAPASTATHIS (ed.) Byzantine Law. Proceedings of the International Symposium of Jurists. Thessaloniki, December 1998, Thessaloniki 2001, σελ. 155 και σημ. 73 sel. 163 και σημ I.P. MEDVEDEV, Pravovaja Kultura vizantijskoi imperii.naucnoe izdanie, Sankt-Peterburg, 2001, σελ. 175 και σελ Κωνσταντίνος Γ. ΠΙΤΣΑΚΗΣ, Η ιστορία της Ρώμης και του Ρωμαϊκού δικαίου στα βυζαντινά και μεταβυζαντινά νομικά εγχειρίδια, Τιμαί Ιωάννου Τριανταφυλλοπούλου, Aθήνα 2000, σελ. 402, και σημ. 7.- K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Η σημασία του νομικού έργου του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Η Μακεδονία κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Θεσσαλονίκη Δεκεμβρίου 1992, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 246 σημ. 486, σελ. 245 σημ. 36 και σελ. 251 σημ C.G. PITSAKIS, Droit romain et droit gréco-romain dans les manuels grecs de la periode post-byzantine : l emploi idéologique, Σύμμεικτα προς τιμήν Παναγιώτη Δ. Δημάκη. Αρχαία δίκαια και Κοινωνία, Αθήνα, 2002, σελ. 515 και σημ. 8, σελ. 520,σημ L. BURGMANN, Juristische Buchproduktion in Byzanz, στον τόμο V. COLLI, Juristische Buchproduktion in Mittelalter, Frankfurt am Μain, 2002, σελ. 253 και σημ. 16 [Studien zur Europaischen Rechtsgeschichte, Bd. 155]. D. ANGELOV, Imperial Ideology & Political Thought in Byzantium, , Cambridge, 2007, σελ. 16, σημ. 43 και σελ. 442 (Βιβλιογραφία). Γ.Ε. ΡΟΔΟΛΑΚΗΣ, Από το Νόμο Ροδίων στο 53ο Βιβλίο των Βασιλικών. Συμβολή στη μελέτη του βυζαντινού ναυτικού δικαίου, Αθήνα 2007, σελ. 57 και σημ. 52, όπως και σελ. 26 (Βιβλιογραφία). K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Ένας Γερμανός νομοδιδάσκαλος στο Τζαουσμοναστήριον του 1838: ο K.E. Zacharia von Lingenthal και η Μονή Βλατάδων, Πρακτικά Θ επιστημονικού συμποσίου Χριστιανική Θεσσαλονίκη. Η Ιερά Βασιλική, Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων (Ι. Μονή Βλατάδων Οκτωβρίου 1995), Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 52 και σημ F. DÖLGER / P. WIRTH / Andreas E. MULLER, Regesten der Κaiserurkunden des oströmischen Reiches. 2. Teil. Regesten von 1025 bis 1204, Μünchen 1995, p. 247 (reg. No 1465), σελ και σελ. XLII (Βιβλιογραφία). Elena QUINTANA ORIVE, Un manual de derecho bizantino: el Hexabiblos de Constantinus Harmenopoulus, Annuario Juridico y Economico Escurialense, 41, 2008, σελ. 281 σημ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Από τον Λειμώνα της Λέσβου στο Λεσβιακόν Ανθολόγιονˮ. Η ιστορία του υστέρου βυζαντινού δικαίου στα χειρόγραφα της Μονής Λειμώνος, στον τόμο: Ιερά Μονή Λειμώνος. Ιστορία, Παλαιογραφία, Τέχνη. Πρακτικά συνεδρίου. Μονή Λειμώνος Σεπτεμβρίου 2001, Αθήνα 2009, σελ. 82 σημ και σελ. 83 σημ Dimitrios G. LETSIOS, Νόμος Ῥοδίων Ναυτικός. Das Gesetz der Rhodier, Rhodos 1996, σελ. 228 σημ Λ. ΠΑΠΑΡΡΗΓΑ-ΑΡΤΕΜΙΑΔΗ / Η. ΑΡΝΑΟΥΤΟΓΛΟΥ / I. ΧΑΤΖΑΚΗΣ, Περίγραμμα ιστορίας του μεταβυζαντινού Δικαίου. Τα ελληνικά κείμενα, Αθήναι, 2011 [Πραγματεία της Ακαδημίας Αθηνών, τ. 66] σελ , σημ. 15, λήμμα 149β.- Immaculada PEREZ MARTIN, Miguel Ataliates Historia, Madrid 2002 [Nueva Roma. 15] σελ. ΧΧVIII σημ Quelques aspects du fonctionnement de la Justice chypriote à l époque des Lusignan, στα πρακτικά του συνεδρίου : Chypre. La vie quotidienne de l Antiquité à nos jours. Actes du colloque, Paris (Musée de l Homme) 1985, σελ [Από κοινού με τον Jürgen MARUHN] 6.16 La jonction de l Apocalypse de Sedrach avec l Homélie sur l Amour d Ephrem, στο περιοδικό Journal of Theological Studies, 36, 1985, σελ Αναφορά στην ιστοσελίδα:

14 Παραπομπή : Flavio NUVOLONE, Apocalypse d Esdras grecque et latine, rapports et rhetorique, Apocrypha, 7, 1996, σελ. 86, σημ Albert-Marie DENIS / Jean-Claude HAELEWYCK, Introduction à la littérature religieuse judéo-hellénistique, I, Turnhout 2000, σελ. 878 σημ Trois notes sur la tradition de la Peira, Eπετηρίς του Kέντρου Eρεύνης της Iστορίας του Eλληνικού Δικαίου [της Ακαδημίας Αθηνών], 27, 1980, Aθήνα 1985, σελ H δημοσίευση αυτή χρησιμοποιήθηκε στις ακόλουθες μελέτες : D. SIMON, Das Eheguterrecht der Pira. Ein systematischer Versuch, Fontes Minores VII, Φραγκφούρτη 1986, σελ. 195, σημ. 4. Σ.N. TPΩIANOΣ, Oι πηγές του βυζαντινού δικαίου, Aθήνα - Kομοτηνή 1986, σελ. 133 σημ. 36. Και στη δέυτερη έκδοση (1999) : σελ. 215 σημ. 47, όπως και στην τρίτη συμπληρωμένη έκδοση (2011) : σελ. 295 σημ I.P. MEDVEDEV, Vizantijskoe pravo : Obzor sovremennoj zarvbeznoj istoriografij, στον τόμο Vizantιnovedenie v SSSR : Sostojanie i perspektivi issledovanij, Moskva 1991, σελ. 303 και σελ. 318 (βιβλιογραφία). Και στο διαδίκτυο H. KÖPSTEIN, Sklaven in der Peira, Fontes Minores IX, Frankfurt am Main 1993, σελ. 4. H. SARADI, The Byzantine Tribunals: Problems in the Application of Justice and State Policy (9th-12th c.), Revue des Études Byzantines, 53, 1995, σελ. 193 σημ Kαι στο διαδίκτυο : P.E. PIELER, Nομική Φιλολογία, στον τόμο : H. HUNGER, Bυζαντινή λογοτεχνία. H λόγια κοσμική γραμματεία των Bυζαντινών, [μετάφραση: E. ΠAΠAΓIANNH / Σπ. TPΩIANOΣ], Γ, Aθήνα 1994, σελ. 364 σημ Δ. Γ. AΠOΣTOΛOΠOYΛOΣ, Aνάγλυφα μιας τέχνης νομικής. Bυζαντινό δίκαιο και μεταβυζαντινή «νομοθεσία», Aθήνα 1999, σελ Κωνσταντίνος Γ. ΠΙΤΣΑΚΗΣ, Η ιστορία της Ρώμης και του Ρωμαϊκού δικαίου στα βυζαντινά και μεταβυζαντινά νομικά εγχειρίδια, Τιμαί Ιωάννου Τριανταφυλλοπούλου, Aθήνα 2000, σελ. 400 και σημ. 4.- Kalliopi PAPAKONSTANTINOU, Das Rechtsinstitut der Ausgleichungspflicht im Byzantinischen Erbrecht, in Ch. PAPA- STATHIS (ed.) Byzantine Law. Proceedings of the International Symposium of Jurists. Thessaloniki, December 1998, Thessaloniki 2001, σελ. 273 και σημ. 50 = ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ, Ο θεσμός της συνεισφοράς στο βυζαντινό κληρονομικό δίκαιο, Αρμενόπουλος. Έκδοση Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης. Επιστημονική Επετηρίδα, 21, 1000, σελ. 291 και σημ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Η σημασία του νομικού έργου του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Η Μακεδονία κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Θεσσαλονίκη Δεκεμβρίου 1992, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 247 σημ G. PRINZING, Demetrii Chomateni Ponemata diaphora, Berolini et Novi Eboraci, 2002 {Corpus Fontium Historiae Byzantinae. Series Berolinensis], σελ. 68*, 93*, 107*, 116*, 179*, 188*, 268* και 380* (Βιβλιογραφία).- Ανδρέας ΓΚΟΥΤΖΙΟΥΚΩΣΤΑΣ, Η απονομή της Δικαιοσύνης στο Βυζάντιο (9ος-12ος αιώνες). Τα κοσμικά δικαιοδοτικά όργανα και δικαστήρια της πρωτεύουσας, Θεσσαλονίκη, 2004 [Βυζαντινά κείμενα και μελέται. 37], σελ. 125, σημ F. GORIA, Il giurista nell impero romano d Oriente (da Giustiniano agli inizi del secolo XI), Fontes minores XI, Frankfurt am Main 2005, σελ. 205 σημ. 172 και σελ. 206 σημ L. BURGMANN, Turning Sissinnios against the Sissinnians: Eustathios Rhomaios on a disputed Marriage, στον τόμο P. MAGDALINO, Byzantium in the Year 1000, Leiden 2004, σελ. 175 και σημ G. PRINZING, Observations on the Legal Status of Children and the Stages of Chilwood in Byzantium, στον τόμο A. PAPACONSTANTINOU / A.-M. TALBOT (ed.), Becoming Byzantine. Children and Childhood in Byzantium, Dumbarton Oaks 2009, σελ. 32, σημ Δ. Γ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ, Το Νόμιμον της Μεγάλης Εκκλησίας 1564-ci Τόμος Β Η αρχική συγκρότηση. Η μεταγραφή, Αθήνα 2010, σελ. ΧΙ, και σελ. ΙV (Βιβλιογραφία) BIBΛIOΠΑΡΟΥΣΑΣΗ : Th. K. PAPACHRISTOU, Introduction à la Sociologie du Droit. 1. Le cadre théorique, Athènes-Komotini, Éditions Sakkoulas, 1984, 228 p. (en grec), στο περιοδικό Droit et Cultures, 9-10, 1985, σελ L empereur né le jour de Pâques. Michel IX Paléologue et la date de la Synopsis minor, Fontes Minores VII (Forschungen zur byzantinischen Rechtsgeschichte herausgegeben von Dieter SIMON, 14), Frankfurt am Main 1986, σελ Προσβάσιμο και στο διαδίκτυο, στην ιστοσελίδα του Max-Planck-Institut für europäische Rechtgeschichte: H δημοσίευση αυτή χρησιμοποιήθηκε στις ακόλουθες μελέτες : Σ.N. TPΩIANOΣ, Oι πηγές του βυζαντινού δικαίου, Aθήνα-Kομοτηνή 1986, σελ. 158 σημ. 3. Και στη δέυτερη έκδοση (1999) : σελ. 284 σημ. 3,, όπως και στην τρίτη συμπληρωμένη έκδοση (2011) : σελ. 383 σημ. 29. A. FAILLER, Sur un passage mutilé de la Chronique brève de 1352, Revue des Études Byzantines, 46, 1988, σελ. 63 σημ. 2. Γ.A. ΠOYΛHΣ, H διαμονή ή διανυκτέρευση της γυναίκας εκτός του συζυγικού οίκου ως λόγος διάζευξης στο βυζαντινό και μεταβυζαντινό δίκαιο (Μία ανέκδοτη απόφαση διαζυγίου του εκκλησιαστικού δικαστηρίου της Μητρόπολης Κολωνείας της Μικράς Ασίας), Aρμενόπουλος, 8, 1967, σελ. 137 σημ. 43. Γ.Π. NAKOΣ, Προβλήματα βυζαντινού κληρονομικού δικαίου επί Παλαιολόγων. Η λειτουργική ισχύς της Νεαράς 26 Ανδρονίκου Β Παλαιολόγου, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 18 σημ. 17. M.Th. FÖGEN, in The Oxford Dictionary of Byzantium, III, σελ. 1995, sub verbo «Synopsis minor». I.P. MEDVEDEV, Vizantijskoe pravo : Obzor sovremennoj zarvbeznoj istoriografij, στον τόμο Vizanti-novedenie v SSSR : Sostojanie i perspektivi issledovanij, Moskva 1991, σελ και σελ. 318 (Βιβλιογραφία). P.E. PIELER, Nομική Φιλολογία, στον τόμο : H. HUNGER, Bυζαντινή λογοτεχνία. H λόγια κοσμική γραμματεία των Bυζαντινών, [μετάφραση: E. ΠAΠAΓIANNH / Σπ. TPΩIANOΣ], III, Aθήνα 1994, σελ. 371 σημ. 7. Iω.ΛAΣKAPATOΣ, Nοσήματα βυζαντινών αυτοκρατόρων, II, Aθήνα 1985 [Διδακτορική διατριβή, Tμήμα Iστορίας του Iονίου Πανεπιστημίου], σελ. 570 σημ. 2, και σελ. 669 (Bιβλιογραφία). Και στο διαδίκτυο:

15 L. BURGMANN, in Lexikon des Mittelalters, VIII, στ , sub verbo «Synopsis minor». Th. E. VAN BOCHOVE, To date or not to date. On the date and the status of byzantine law books, Groningen 1996, σελ. 189 και σημ. 9, σελ. ΧΧΙΙΙ (Βιβλιογραφία).- I.P. MEDVEDEV, Pravovaja Kultura vizantijskoi imperii. Naucnoe izdanie, Sankt-Peterburg, 2001, σελ. 175, 204. Κωνσταντίνος Γ. ΠΙΤΣΑΚΗΣ, Η ιστορία της Ρώμης και του Ρωμαϊκού δικαίου στα βυζαντινά και μεταβυζαντινά νομικά εγχειρίδια, Τιμαί Ιωάννου Τριανταφυλλοπούλου, Aθήνα 2000, σελ. 400 και σημ. 4.- K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Η σημασία του νομικού έργου του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Η Μακεδονία κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Θεσσαλονίκη Δεκεμβρίου 1992, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 245 σημ C.G. PITSAKIS, Droit romain et droit gréco-romain dans les manuels grecs de la période post-byzantine : l emploi idéologique, Σύμμεικτα προς τιμήν Παναγιώτη Δ. Δημάκη. Αρχαία δίκαια και Κοινωνία, Αθήνα, 2002, σελ. 515, σημ. 8.- Α. LINDER, The Jews in the Legal Sources of the Early Middle Ages, Detroit, Jerusalem, 1994, σελ. 135, σημ L. BURGMANN, Juristische Buchproduktion in Byzanz, στον τόμο V. COLLI, Juristische Buchproduktion in Mittelalter, Frankfurt am Μain, 2002, σελ. 253 και σημ. 16 [Studien zur Europäischen Rechtsgeschichte, Bd. 155]. D. ANGELOV, Imperial Ideology & Political Thought in Byzantium, , Cambridge, 2007, σελ. 16, σημ. 43 και σελ. 442 (Βιβλιογραφία). Γ.Ε. ΡΟΔΟΛΑΚΗΣ, Από το Νόμο Ροδίων στο 53ο Βιβλίο των Βασιλικών. Συμβολή στη μελέτη του βυζαντινού ναυτικού δικαίου, Αθήνα 2007, σελ. 57 και σημ. 52, όπως και σελ. 26 (Βιβλιογραφία). K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Από τον Λειμώνα της Λέσβου στο Λεσβιακόν Ανθολόγιονˮ. Η ιστορία του υστέρου βυζαντινού δικαίου στα χειρόγραφα της Μονής Λειμώνος, στον τόμο: Ιερά Μονή Λειμώνος. Ιστορία, Παλαιογραφία, Τέχνη. Πρακτικά συνεδρίου. Μονή Λειμώνος Σεπτεμβρίου 2001, Αθήνα 2009, σελ. 82 σημ Dimitrios G. LETSIOS, Νόμος Ῥοδίων Ναυτικός. Das Gesetz der Rhodier, Rhodos 1996, σελ. 228 σημ Λ. ΠΑΠΑΡΡΗΓΑ-ΑΡΤΕΜΙΑΔΗ / Η. ΑΡΝΑΟΥΤΟΓΛΟΥ / I. ΧΑΤΖΑΚΗΣ, Περίγραμμα ιστορίας του μεταβυζαντινού Δικαίου. Τα ελληνικά κείμενα, Αθήναι, 2011 [Πραγματεία της Ακαδημίας Αθηνών, τ. 66] σελ , σημ. 15, λήμμα 149β.- Στο λήμμα «Палеог» στην σημεἰωση 35 της ιστοσελίδας Википедии, свободной энциклопедии [στις ]: Πώς μια συνήθεια μπορεί να εξελιχθεί σε θεσμό; Η περίπτωση του «θεωρήτρου» στον τόμο Aφιέρωμα στoν Nίκο Σβορώνο, ΙΙ, Pέθυμνο 1986, σελ Η εργασία χρησιμοποιήθηκε στις ακόλουθες μελέτες: M.E. HANDMAN, Superposition des droits et évolution de la coutume dans un petit bourg de la Macédoine grecque, Droit et Société, 5, 1987, σελ. 64 σημ. 36. A.I. KIOYΣOΠOYΛOY, O θεσμός της οικογένειας στην Ήπειρο κατά τον 13ο αιώνα, Aθήνα-Kομοτηνή 1990, σελ σημ και 142, σελ. 59 σημ. 146, σελ Γ.Π. NAKOΣ, Προβλήματα βυζαντινού κληρονομικού δικαίου επί Παλαιολόγων. Η λειτουργική ισχύς της Νεαράς 26 Ανδρονίκου Β Παλαιολόγου, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 98 σημ. 153, και σελ. 103 σημ E.Π. ΑΛΕΞΑΚΗΣ, Γαμήλιες παροχές στους αλβανόφωνους της NA Aττικής - Λαυρεωτικής ( ), στον τόμο Πρακτικά Γ επιστημονικής συνάντησης NA. Αττικής (Καλύβια Αττικής 5-8 Νοέμβρη 1987), Kαλύβια 1988, σελ. 493 σημ. 40, και σελ. 498 σημ. 47. M.Th. FÖGEN, in The Oxford Dictionary of Byzantium, III, , sub verbo «Theoretron». A.E. KASDAGLI, Gender Differentiation and Social Practice in post-byzantine Naxos, in John J. YIANNIAS (ed.), The Byzantine Tradition after the Fall of Constantinople, Charlottesville and London 1991, σελ. 92 σημ. 82. Kαι στην ελληνική έκδοση : EADEM, Kοινωνική ταυτότητα του φύλου και καθημερινή πραγματικότητα: το παράδειγμα της μεταβυζαντινής Nάξου, H Bυζαντινή παράδοση μετά την Άλωση της Kωνσταντινούπολης [επιμέλεια John J. YIANNIAS], Aθήνα 1994, σημ. 82 στην σελ I.P. MEDVEDEV, Vizantijskoe pravo : Obzor sovremennoj zarvbeznoj istoriografij, στον τόμο Vizanti novedenie v SSSR : Sostojanie i perspektivi issledovanij, Moskva 1991, σελ. 304 και σελ. 318 (βιβλιογραφία). Σ. ΔAΣKAΛOΠOYΛOY-KAΠETANAKH, Eγκατάσταση - προίκα - κληρονομιά. Κατά φύλα διαφοροποιήσεις, στον τόμο E. ΠΑΠΑΤΑΞΙΑPXHΣ / Θ. ΠAPAΔEΛΛHΣ, Aνθρωπολογία και Παρελθόν. Συμβολές στην Kοινωνική Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας, Aθήνα 1993, σελ. 305 σημ. 5.- H. SARADI, The Byzantine Tribunals: Problems in the Application of Justice and State Policy (9th-12th c.), Revue des Études Byzantines, 53, 1995, σελ. 177 σημ Kαι στο διαδίκτυο : E.Π. AΛΕΞΑΚΗΣ, Tα παιδιά της σιωπής. Οικογένεια, συγγένεια και γάμος στους Αρβανίτες της NA. Αττικής - Λαυρεωτικής ( ), Αθήνα 1996, σελ. 39 σημ. 40, και σελ. 232 (Βιβλιογραφία).- Και σε γερμανική μετάφραση : Die Kinder des Schweigens. Familie, Verwandschaft und Heirat bei den Arvaniten der südöstlichen Attika ( ), Wien, Köln, Weimar 2008, σελ. 49 σημ 41 και σελ , σημ E.Σ. ΠAΠAΓIANNH, H νομολογία των εκκλησιαστικών δικαστηρίων της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου σε θέματα περιουσιακού δικαίου. II. Οικογενειακό δίκαιο, Aθήνα-Kομοτηνή 1997, σελ. 80 σημ. 199, σελ. 81 σημ. 205 και 207, σελ. 82 σημ. 212, σελ. 87 σημ. 245, και σελ. XIX (Βιβλιογραφία).- A.E. KASDAGLI, Land and Marriage settlements in the Aegean. A Case Study of Seventeenth-century Naxos, Venice 1999, σελ. 397 σημ. 162 και σελ. 443 (Βιβλιογραφία).- Δάφνη ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ, Φιλοτιμίαι επιτελεύτιοι και η περιουσιακή θέση του επιζώντος συζύγου στο βυζαντινό δίκαιο, Θεσσαλονίκη 2008, σελ. 44, σημ. 36, και σελ. 214 (Βιβλιογραφία).- Christoph Rudolph KRAUS, Kleriker im späten Byzanz. Anagnosten, Hypodiakone, Diakone und Priester , Wiesbaden 2007, σελ. 221, σημ ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ : Donald M. Nicol.- The despotate of Epiros, A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages, Cambridge 1984, στο περιοδικό Revue historique de droit français et étranger, 64, 1986, σελ

16 6.22 Πρόνοια - φεουδαλισμός - τιμαριωτισμός : προβλήματα ορολογίας, στον τόμο H Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο (Mάιος 1987). Πρακτικά, Θεσσαλονίκη 1987, σελ Παραπομπή : A. KAZHDAN, Pronoia : The History of a Scholarly Discussion, Mediterranean Historical Review, 10/1-2, 1995 = Intercultural Contacts in the Medieval Mediterranean : Studies in Honour of David Jacoby, Tel Aviv - London 1995, σελ 161 σημ A. KΟΝΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Η εσωτερική πολιτική του Ανδρονίκου ΙΙ Παλαιολόγου, Θεσσαλονίκη 2004, -σελ. 64 και σημ Sur les terminologies du féodalisme en grec moderne, στο περιοδικό Βυζαντιακά, 10, 1990, σελ Παραπομπή : K.Θ. ZAPIΔH, O Mέγας Πρωτοπαπάς Kερκύρας Aλέξιος Pαρτούρος. Λόγιος του 16ου αι. ( ), Kέρκυρα 1995, σελ , σημ. 26, και σελ. 287 (βιβλιογραφία). Γ. E. POΔOΛAKHΣ, Aγροτικές συμβάσεις στην Kέρκυρα (15ος 16ος αιώνας), Eπετηρίς του Kέντρου Eρεύνης της Iστορίας του Eλληνικού Δικαίου [της Aκαδημίας Aθηνών], 33, 1997, σελ. 437 και σημ. 1. Γ. E. POΔOΛAKHΣ, Διαμόρφωση νομικής ορολογίας στις αγροτικές σχέσεις: Η περίπτωση της Κέρκυρας (16ος 19ος αι.), ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΕΥΚΑΔΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ, Ζ Πανιόνιο Συνέδριο. Λευκάδα Μαΐου Πρακτικά, Ι, Αθήνα 2004, σελ. 389, σημ Le terme néaraˮ sous les premiers Paléologues, στον τόμο Novella Constitutio. Studies in Honour of N. van der Wal (=Subseciva Groningana IV ) Groningen 1990, σελ Αναφορά στη μελέτη μου : I.P. MEDVEDEV, Vizantijskoe pravo: Obzor sovremennoj zarvbeznoj istoriografij, στον τόμο Vizanti-novedenie v SSSR : Sostojanie i perspektivi issledovanij, Moskva 1991, σελ. 318 (βιβλιογραφία). M. TOYPTOΓΛOY, Παρατηρήσεις επί της φερομένης ως «Νεαράς» του Ανδρονίκου Β Παλαιολόγου, Πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών, έτος 1995, τόμος 70ος, σελ. 87 σημ. 88. I.P. MEDVEDEV, Pravovaja Kultura vizantijskoi imperii. Naucnoe izdanie, Sankt-Peterburg, 2001, σελ. 217, σελ. 221 και σελ D. ANGELOV, Imperial Ideology & Political Thought in Byzantium, , Cambridge, 2007, σελ. 5, σημ. 12 και σελ. 442 (Βιβλιογραφία) Σχετικά με τη λειτουργία της Δικαιοσύνης στο Δεσποτάτο του Μωρέως (Κριτική των ερμηνειών και της προσωπογραφίας), Bυζαντιναί Mελέται 2, 1990, σελ (και σε ανάτυπο με χωριστή σελιδαρίθμηση). Παραπομπή : Χρ. ΜΠΑΛΟΓΛΟΥ, Πληθώνεια οικονομικά μελετήματα, Αθήνα 2001, σελ. 12 σημ. 5 και σελ. 200 (Βιβλιογραφία).-. Γεώργιος Πλήθων-Γεμιστός, επί των πελοποννησιακών πραγμάτων. Βυζαντινό κείμενο Μετάφρασις Σχόλια Χρ. Π. ΜΠΑ- ΛΟΓΛΟΥ, Αθήνα 2002, σελ. 37 και σημ. 92 [στη σελ. 83], σελ. 281 [Βιβλιογραφία]. D. R. REINSCH, στον πρόλογο της έκδοσης Γεώργιος Γεμιστός-Πλήθων, Νόμων Συγγραφή. Ένα όραμα για μια ιδανική πολιτεία, επιμ. Δ.Κ. ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΗΛ, Θεσσαλονίκη, 2005, σελ. 12, σημ Un canon peut-il être périmé? Mentalités et autorité du texte canonique au XII e siècle, στον τόμο, Το Βυζάντιο κατά τον 12ο αιώνα. Kανονικό Δίκαιο, κράτος και κοινωνία, Aθήνα 1991, σελ Παραπομπή : B. STOLTE, The Past in Legal Argument in the Byzantine Canonists of the Twelfth Century, Το Βυζάντιο κατά τον 12ο αιώνα. Kανονικό Δίκαιο, κράτος και κοινωνία, Aθήνα 1991, σελ. 204 σημ. 13. I.M. KONIDARIS, The Ubiquity of Canon Law, στον τόμο A.LAIOU / D. SIMON, Law and Society in Byzantium. Ninth- Twelfth Centuries, Dumbarton Oaks, 1994, σελ. 133, σημ. 4. J.-C. CHEYNET, Le monde byzantin. II. L empire byzantin ( ), Paris 2006 [Nouvelle Clio], σελ. 107 και σελ. XXV (Βιβλιογραφία) Théodose Zygomalas et sa Paraphrase de la Synopsis minor, Athènes (Édition Ant. N. Sakkoulas) 1994 [Forschungen zur Byzantinischen Rechtsgeschichte. Athener Reihe, herausgegeben von Spyros Troianos, 5]. ISBN Η μελέτη χρησιμοπιήθηκε ως εξής : K.G. PITSAKIS, Leunclavius Neo-Graecus, Rechtshistorisches Journal 12,1994, σελ. 243, σημ. 18. K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Johannes Leunclavius ( ). Μία επέτειος, Bυζαντιακά, 15, 1995, σελ , σημ. 24 και 26, σελ. 72, σημ. 36. Iω.ΛAΣKAPATOΣ, Nοσήματα βυζαντινών αυτοκρατόρων, II, Aθήνα 1995 [Διδακτορική διατριβή, Tμήμα Iστορίας του Iονίου Πανεπιστημίου], σελ. 622 σημ. 3, και σελ. 669 (Bιβλιογραφία). Και στο διαδίκτυο: M. ΠΑÏΖΗ-AΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ, O θεσμός της πατριαρχικής εξαρχίας 14ος -19ος αιώνας, Aθήνα 1995, σελ. 34 και σελ. 105 σημ

17 G. DE GREGORIO, Studi su copisti Greci del tardo Cinquecento : II. Ioannes Malaxos e Theodosios Zygomalas, Römische Historische Mitteilungen, 38, 1996, σελ. 241 σημ G. DE GREGORIO, Un intervento patriarcale del 1574 contro l idiorrithmia: I documenti di Hieremias II Tranos, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik, 46, 1997, σελ. 378 ( Addendum IV).- Α. ΚΑΣΑΠΙΔΗΣ / Ν. ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ, λήμμα «Ζυγομαλάδες», Λεξικόν της Βυζαντινής Πελοποννήσου (εκδ. Ν. ΝΙΚΟ- ΛΟΥΔΗΣ), Αθήνα, 1998, σελ Σ. N. TPΩIANOΣ, Oι πηγές του βυζαντινού δικαίου. Δεύτερη έκδοση συμπληρωμένη, Aθήνα 1999, σελ. 285, σημ. 7,, όπως και στην τρίτη εκ νέου συμπληρωμένη έκδοση (2011) : σελ. 384 σημ. 33. G. DE GREGORIO, Constantinopoli Tubinga Roma, ovvero la Duplice conversione di un manoscritto bizantino (Vat. Gr. 738), Byzantinische Zeitschrift, 93, 2000, σελ. 47 και σημ. 29, σελ. 80 και σημ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Μισός αιώνας αρμενοπουλικών σπουδών: μια ανασκόπηση, Αρμενόπουλος. Μηνιαία νομική επιθεώρηση Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2000, τ. 21, σελ. 229, σημ. 73 = IDEM, Un demi-siècle d études sur Constantin Harménopoulos : un bilan, in Ch. PAPASTATHIS (ed.) Byzantine Law. Proceedings of the International Symposium of Jurists. Thessaloniki, December 1998, Thessaloniki 2001, σελ. 155 και σημ Σ. ΤΡΩΙΑΝΟΣ, Η ελληνική νομική γλώσσα. Γένεση και μορφολογική εξέλιξη της νομικής ορολογίας στη ρωμαiκή Ανατολή, Αθήνα 2000, σελ. 97 και σελ. 107 (Βιβλιογραφία). Spyros N. TROIANOS, Die Gesetzgebung Leons VI. uber die ἐποχαὶ und ihre Nachwirkung, Τιμαί Ιωάννου Τριανταφυλλοπούλου, Aθήνα 2000, σελ. 439 και σημ. 26. [IDEM, Historia et Ius, II, Αθήνα 2004, σελ. 684 και σημ. 26]. Και στα ελληνικά : Οι νεαρές του Λέοντος του Σοφού περί των ἐποχῶν και η επιβίωσή τους μετά τον 10ο αιώνα, στου ΙΔ., Οι νεαρές Λέοντος Ϛ του Σοφοῦ. Προλεγόμενα, κείμενο, απόδοση στη νεοελληνική ευρετήρια και επίμετρο, Αθήνα 2007, σελ. 561 σημ. 37. Κωνσταντίνος Γ. ΠΙΤΣΑΚΗΣ, Η ιστορία της Ρώμης και του Ρωμαϊκού δικαίου στα βυζαντινά και μεταβυζαντινά νομικά εγχειρίδια, Τιμαί Ιωάννου Τριανταφυλλοπούλου, Aθήνα 2000, σελ. 417 και σημ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Η σημασία του νομικού έργου του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Η Μακεδονία κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Θεσσαλονίκη Δεκεμβρίου 1992, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 244 σημ. 32 και σελ. 251 σημ C. G. PITSAKIS, Droit romain et droit gréco-romain dans les manuels grecs de la période post-byzantine : l emploi idéologique, Σύμμεικτα προς τιμήν Παναγιώτη Δ. Δημάκη. Αρχαία δίκαια και Κοινωνία, Αθήνα, 2002, σελ. 520, σημ Σ. ΤΡΩΙΑΝΟΣ, Η εφαρμογή των Νεαρών Λέοντος του Σοφού για τις παράκτιες αλιευτικές κατασκευές στους χρόνους των Παλαιολόγων, στον τόμο Ν. ΜΟΣΧΟΝΑΣ (επιμ.), Χρήμα και αγορά στην εποχή των Παλαιολόγων, Αθήνα 2003, σελ. 190 και σημ. 34. A. RHOBY, Beitrag zur Geschichte Athens im späten 16. Jahrhundert: Untersuchung der Briefe des Theodosios Zygomalas und Symeon Kabasilas an Martin Crusius, Medioevo Greco. Rivista di storia e filologia bizantina, 2, 2002, σελ. 177 και σημ. 1, σελ. 178 και σημ. 9. A. RHOBY, Theodosios Zygomalas and his Report on a Journey to the Aegean and the coast of Asia Minor: a contribution to the relations between Constantinople and Tubingen in the late 16 th century, στον τόμο: Αστ. ΑΡΓΥΡΙΟΥ (επιμ.), Πρακτικά του Β Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών. Η Ελλάδα των νησιών από τη Φραγκοκρατία ως σήμερα, ΙΙ, Αθήνα 2004, σελ. 103 και σημ. 2, σελ. 104 και σημ. 8.- G. PODSKALSKY, Η ελληνική θεολογία επί Τουρκοκρατίας Η Ορθοδοξία στη σφαίρα επιρροής των Δυτικών Δογμάτων μετά τη Μεταρρύθμιση, μετφρ. πρ. Γ.Δ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ, Αθήνα 2005, σελ. 153, σημ A. RHOBY, Johannes Chrysostomos und Theodosios Zygomalas, Byzantion. Revue internationale des Études Byzantines. Volume offert au Professeur Panayotis Yannopoulos, 75, 2005, σελ. 507 σημ. 1.- A. RHOBY, The «Friendship» between Martin Crusius und Theodosios Zygomalas : A Study of their Correspondence, Medioevo Greco. Rivista di storia e filoloia bizantina, 5, 2005, σελ. 252, σημ. 8 και σελ. 265, σημ K.Γ. ΠITΣAKHΣ, Ένας Γερμανός νομοδιδάσκαλος στο Τζαουσμοναστήριον του 1838: ο K.E. Zachariä von Lingenthal και η Μονή Βλατάδων, Πρακτικά Θ επιστημονικού συμποσίου Χριστιανική Θεσσαλονίκη. Η Ιερά Βασιλική, Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων (Ι. Μονή Βλατάδων Οκτωβρίου 1995), Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 52 και σημ C. G. PITSAKIS, L héritage du droit romain : idéologie, continuités, ruptures, στον τόμο M. KOUMANOUDI / CHR. MALTEZOU, Dopo le due cadute di Constantinopoli (1204, 1453): Eredi ideologici di Bizanzio. Atti del convegno internationale di studi Velezia, 4-5 dicembre 2006, Venezia 2008, σελ. 20 σημ. 8. K. Γ. ΠITΣAKHΣ, Από τον Λειμώνα της Λέσβου στο Λεσβιακόν Ανθολόγιονˮ. Η ιστορία του υστέρου βυζαντινού δικαίου στα χειρόγραφα της Μονής Λειμώνος, στον τόμο: Ιερά Μονή Λειμώνος. Ιστορία, Παλαιογραφία, Τέχνη. Πρακτικά συνεδρίου. Μονή Λειμώνος Σεπτεμβρίου 2001, Αθήνα 2009, σελ. 82 σημ Dimitrios G. LETSIOS, Νόμος Ῥοδίων Ναυτικός. Das Gesetz der Rhodier, Rhodos 1996, σελ. 228 σημ Ernst GAMILLSCHEG, Theodosios Zygomalas als bearbeiter einer Katene, στον τόμο : Christian GASTGEBER, Miscellanea codicum graecorum vindobonensium. Studien zu griechieschen Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek, I, Wien 2009, σελ. 99 σημ. 1. Loukia STEFOU, Die neugriechische Metaphrase von Stephanites und Ichnelates durch Theodosios Zygomalas. Inauguraldissertation am fachbereich Philosophie und Geisteswissenschaften der Freien Universität Berlin, Berlin 2011, σελ. 58 σημ. 58, σελ. 62 και σημ. 95, σελ. 65 σημ. 108 και 109, σελ. 159, σελ. 160 σημ. 249, σελ. 161 σημ. 251, σελ. 282 (Βιβλιογραφία). Προσβάσιμη στην ιστοσελίδα : onid=e705c68f00acbd58e538fc44e3585f06?hosts= Λ. ΠΑΠΑΡΡΗΓΑ-ΑΡΤΕΜΙΑΔΗ / Η. ΑΡΝΑΟΥΤΟΓΛΟΥ / I. ΧΑΤΖΑΚΗΣ, Περίγραμμα ιστορίας του μεταβυζαντινού Δικαίου. Τα ελληνικά κείμενα, Αθήναι, 2011 [Πραγματεία της Ακαδημίας Αθηνών, τ. 66] σελ , σημ. 14, λήμμα 149β.- I. Κ. ΠΑNΑΓΙΩΤΙΔΗΣ, Το αδίκημα της διδασκαλίας της ναυπηγικής τέχνης στους «βαρβάρους» κατά το βυζαντινορωμαϊκό δίκαιο, στον τόμο: Πνεύματος δώρημα Γεωργίῳ Π. Νάκῳ = Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Νόμος. Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Νομικής της Σχολής Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών, 13, Θεσσαλονίκη 2010, σελ. 309 σημ Nεώτερες ειδήσεις σχετικά με τους προγόνους του Θεοδοσίου Zυγομαλά : Γενεαλογική προσέγγιση, στο περιοδικό Bυζαντιναί Mελέται, 3, 1991, σελ Α. ΚΑΣΑΠΙΔΗΣ / Ν. ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ, λήμμα «Ζυγομαλάδες», Λεξικόν της Βυζαντινής Πελοποννήσου (εκδ. Ν. ΝΙΚΟ- ΛΟΥΔΗΣ), Αθήνα, 1998, σελ G. DE GREGORIO, Constantinopoli Tubinga Roma, ovvero la Duplice conversione di un manoscritto bizantino (Vat. Gr. 738), Byzantinische Zeitschrift, 93, 2000, σελ. 47 και σημ

18 6.29 Ortodossia e Stato laico : Tradizione, dottrina, ideologia, στα Πρακτικά του Συνεδρίου «Coabitazione tra religioni e laicita dello Stato nel Mediterraneo del novecento» (βλ. παραπάνω, 5.14), στον τόμο : A. RICCARDI (ed.), Il Mediterraneo nel novecento. Religioni e Stati, San Paolo 1994, σελ Παραπομπή : V. MARTANO, Athenagoras il Patriarca ( ). Un cristiano fra crisi della coabitazone e utopia ecumenica, Bologna 1996, σελ. 293 σημ. 2.- Silvio FERRARI, Novo vino i stari mjehovi. Tolerancija, pravo i religija u suvremenoj Evropi, Druš Istraž Zagreb / God. 4 (1995), σελ. 819 σημ Hervé HASQUIN, L État et les Églises en Europe communautaire. À propos du financement des cultes, στον τόμο A. DIERKENS, Pluralisme religieux et laïcités dans l Union Europénne, [Problèmes d Histoire de religions, 5] Bruxelles, 1994, σημ. 80 στην σελ. 40. Renato RISALITI, Multiculturalismo e pluralismo religioso in Jugoslavia e dintorni, στον τόμο A. NESTI, Multiculturalismo e pluaralismo religioso fra illusioe e realtà: un altro mondo e possibile?, Firenze, 2006, σελ. 343 και σημ Dévoilement rituel et cadeau nuptial en Grèce et à Byzance : continuité ou rupture?, στο περιοδικό Revue historique de droit français et étranger, 71, 1993, σελ Παραπομπή : F. LISSARAGUE, Regards sur le mariage grec, στον τόμο : O. CAVALIER (ed.), Silence et fureur. La femme et le mariage en Grèce. Les antiquités grecques du Musée Calvet, Avignon, Fondation Nationale du Musee Calvet, 1996, σελ. 417 και σημ. 9 (στη σελ. 452). B. MAXAIPA, Ανάγλυφη πλάκα εντοιχισμένη στο κοινοτικό κατάστημα της Ιουλίδας, Kea Kythnos: History and Archeaeology. Proceedings of an International Symposium Kea - Kythnos, June 1994 / Κέα Κύθνος: Ιστορία και Αρχαιολογία. Πρακτικά Διεθνούς Συμποσίου Κέα-Κύθνος, Ιουνίου 1994, Athens 1998 [Kέντρον Eλληνικής και Pωμαϊκής Aρχαιότητος. Eθνικόν Ίδρυμα Eρευνών - Σειρά MEΛETHMATA, 27], σελ. 472, σημ Σ. ΑΔΑΜ-ΜΑΓΝΗΣΑΛΗ, Hλικία και Δίκαιο. Oι έννομες συνέπειες της ηλικίας στην κλασική Aθήνα, Διδακτορική διατριβή, Αθήνα 1998 [Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης], σελ. 188, σημ A.-M. VERILHAC / Cl. VIAL, Le mariage grec du VI e siècle à l époque d Auguste, Athènes - Paris, École Française d Athènes, 1998 [Bulletin de Correspondance Hellénique. Supplement 32], σελ , σημ. 74. F. GHERCHANOC, Le(s) voile(s) de mariage dans le monde grec : se voiler, se dévoiler. La question particulière des anakalupteria, Mètis. Anthropologie des mondes grecs anciens, n.s. 6, 2006, σελ. 240 σημ. 4, σελ. 266 σημ F. GHERCHANOC, La famille en fête : mariage, naissance et sociabilité dans l Athènes classique, στον τόμο F. GHERCHANOC (ed.), La maison lieu de sociabilité dans les communautés urbaines de l Antiquité à nos jours. Colloque international de l Université Denis Diderot mai 2004, Paris 2006, σελ. 251 σημ. 40. F. GHERCHANOC, Des cadeaux pour nymphai : dôra, anakaluptêria et epaulia, στον τόμο : L. BODIOU / V. MEHL, La religion des femmes en Grèce ancienne. Mythes, cultes et société, Rennes 2009, σελ. 214 σημ. 44, σελ. 219 σημ. 75 και σελ. 254 (Βιβλιογραφία).- Татьяна Викторовна СМИРНИЦКИХ [Tatijana Viktorovna SMIRNITSKIKH], Характер и специфика частной жизни женщины в ранней Византии [=O χαρακτήρας και οι λεπτομέρειες της ιδιωτικής ζωής των γυναικών στο πρώιμο Βυζάντιο], Belgorod Shukhov State University, Διδακτορική διατριβή προσβάσιμη στην ιστοσελίδα : E. AMATO, Un discorso inedito di Procopio di Gaza : In Meletis et Antoninae nuptias, Revue des Études Tard-antiques, p. 30 n Eίναι τα «θεώρητρα» βυζαντινή επιβίωση των «ἀνακαλυπτηρίων» της Aρχαιότητας;, Συμβολές στην έρευνα του αρχαίου ελληνικού και ελληνιστικού δικαίου 2 (εκδ. Πάντειον Πανεπιστήμιον. Κέντρον Μελέτης αρχαίου ελληνικού και ελληνιστικού δικαίου, Αθήνα 1994, σελ [Πρώτη εκδοχή της δημοσίευσης 6.30, στην προφορική της διατύπωση]. Παραπομπή : E. Σ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, H νομολογία των εκκλησιαστικών δικαστηρίων της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου σε θέματα περιουσιακού δικαίου. II. Οικογενειακό δίκαιο, Aθήνα Kομοτηνή 1997, σελ. 80 σημ. 199, σελ. 82 σημ. 214, και σελ. 227 (Bιβλιογραφία).- Φ. ΔEKAZOY-ΣTEΦANOΠOYΛOY, H φύση και τα όρια του αποκλεισμού των γυναικών στην κλασική Aθήνα, Aθήνα 1998 [ΠANTEIO ΠANEΠIΣTHMIO. TMHMA ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ. Tετράδια Eργασίας, αρ. 11], σελ. 9. σημ. 18, αλλά και στον τόμο: Δίκαιο, Ιστορία και Θεσμοί. Τιμητικό αφιέρωμα στον Νικόλαο Ι. Πανταζόπουλο, Θεσσαλονίκη 2000, σελ. 319, σημ Διαπαρθένια. Une correction sur le Liddell-Scott, στο περιοδικό Philologus. Zeitschrift fur klassische Philologie, 139, 1995, Παραπομπή: J. PETROPOULOS, Eroticism in Ancient and Medieval Greek Poetry, London, 2003, σελ L.L.SELIVANOVA, Ожерелье Персиды: первый подарок супруга, στο ρωσσικό περιοδικό Adam and Eve. Gender History Yearbook, 22, 2014, σελ. 19, σημ. 42 και σελ. 28 (Βιβλιογραφία) O Kωνσταντίνος Aρμενόπουλος και οι ιεροί κανόνες. Θεματική κατάταξη και το απαραβίαστο του κανονικού κειμένου, (βλ. προηγουμένως 5.17): ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΔΙΕΘΝΗ

19 ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Η Μακεδονία κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Θεσσαλονίκη Δεκεμβρίου 1992, Θεσσαλονίκη 2002, σελ , 1 εικόνα εκτός κειμένου. Σπύρος Ν. ΤΡΩΙΑΝΟΣ, Οι πηγές του Βυζαντινού δικαίου. Γ έκδοση συμπληρωμένη, Αθήνα 2011, σελ. 407 σημ Constantin Harménopoulos et les saints canons: son classement thématique et l inviolabilité du texte canonique, Σύμμεικτα προς τιμήν Πaναγιώτη Δ. Δημάκη. Αρχαία δίκαια και κοινωνία, Αθήνα 2002, σελ [απόδοση του προηγουμένου στα γαλλικά, με κάποιες προσθήκες]. Βιβλιοπαρουσίαση του τόμου από τον Ι. ARNAOUTOGLOU, στο περιοδικό Dike. Rivista di storia del diritto greco ed ellenistico, 8, 2006, σελ Béatrice CASEAU, An aspect of the Actuality of St. Basil: The proper age to enter monastic Life, Studia Universitatis Babeş-Bolyai. Theologia catholica, 54.3, 2009, σελ. 30 σημ Apaulia - Epaulia - Anakalypteria : définition et fonction des rites et des dons nuptiaux, Symposion Vorträge zur griechischen und hellenistischen Rechtsgeschichte herausgegeben von Gerhard THÜR und Julie VELISSAROPOULOS-KARAKOSTAS, Köln - Weimar - Wien 1997, σελ σελ. με 8 εικόνες horstexte [Akten der Gesellschaft für griechische und hellenistische Rechtsgeschichte. Band 11]. Aνάλυση από τον Š. AVRAMOVIĆ, στη βιβλιοπαρουσίαση που κάνει για τον τόμο. στο περιοδικό Zeitschrift der Savigny Stiftung für Rechtsgeschichte / Romanistische Abteilung, σελ Παραπομπή στη μελέτη : Σ. AΔAM-MAΓNHΣAΛH, Hλικία και Δίκαιο. Oι έννομες συνέπειες της ηλικίας στην κλασική Aθήνα, Διδακτορική διατριβή, Aθήνα 1998, σελ. 188, σημ. 382, και σελ. 243 (Bιβλιογραφία).- J. WILGAUX, «Le mariage dans un degré rapproché». Anthropologie historique du mariage athénien des demi-germains à l époque classique, Thèse de doctorat. Université Bordeaux III, Année 2000, tome II, p. 322 n. 2, p. 323 n. 1-2, p. 324 n. 3, p. 325 n. 4, p. 326 n. 2.- P. BRULÉ, Hyménée sonore : la musique du gamos, στον τόμο P. BRULÉ / CHR. VERDRIE, Chanter les dieux. Musique et religion dans l Antiquité grecque et romaine, Rennes, 2001, σελ. 247 και σημ. 10. J. PETROPOULOS, Eroticism in Ancient and Medieval Greek Poetry, London, 2003, σελ , και σημ 1, 9., και σελ S. LINK, Zur frühgriechischen kyrieia, Zeitschrift der Savigny-Stiftung fur Rechtsgeschichte / Romanistische Abteilung, 121, 2004, σελ. 91, σημ F. GHERCHANOC, Le(s) voile(s) de mariage dans le monde grec : se voiler, se dévoiler. La question particulière des anakalupteria, Mètis. Anthropologie des mondes grecs anciens, n.s. 6, 2006, σελ. 240 σημ. 4. Glenn PEERS, Icons Spirited Love, Religion and the Arts 13, 2009), σελ. 227 σημ 19 και σελ. 245 (Βιβλιογραφία). F. GHERCHANOC, Des cadeaux pour nymphai : dôra, anakaluptêria et epaulia, στον τόμο : L. BODIOU / V. MEHL, La religion des femmes en Grèce ancienne. Mythes, cultes et société, Rennes 2009, σελ. 214 σημ. 44, σελ. 219 σημ. 75 και σελ. 254 (Βιβλιογραφία).- P. BADINOU, La laine et le parfum. Epinetra et alabastres. Forme, iconographie et fonction. Recherche de céramique attique féminine, Leuven, 2004, σελ. 37 σημ. 210, σελ. 65 σημ. 394, σελ. 130 (Βιβλιογραφία).- R. MÖSCH-KLINGELE, Die loutrophóros im Hochzeits- und Begräbnisritual des 5. Jahrhunderts v. Chr. In Athen, Berlin, Bruxelles, Frankfurt/Main, 2006, [Écho. Collection de l'institut d'archéologie et des sciences de l'antiquité de l'université de Lausanne - Vol. 6], σελ. 7 σημ. 31, σελ , σημ. 79, σελ. 14 σημ. 98, σελ. 54, σελ. 83 σημ. 259 και 260, σελ. 92 και σημ. 332, σελ. 213 (Βιβλιογραφία). E. AMATO, Un discorso inedito di Procopio di Gaza : In Meletis et Antoninae nuptias, Revue des Études Tard-antiques, p. 30 n. 51. Η εργασία χρησιμοποιήθηκε, επίσης, στην σύνθεση του ερευνητικού έργου «Bibliografia de palabras griegas» που εκπονείται από την ερευνητική ομάδα του Καθηγητή Rodriguez ADRADOS [Instituto de Filologia, Consejo Superior de Invstigaciones Cientificas, Madrid]. Βλ. σχετικά την ιστοσελίδα και τις βιβλιογραφικές αναφορές στην ιστοσελίδα Réflexions sur la polyandrie à Sparte dans l Antiquité, Revue historique de droit français et étranger, 75,1997, σελ J. WILGAUX, «Le mariage dans un degré rapproché». Anthropologie historique du mariage athénien des demi-germains à l époque classique, Thèse de doctorat Université Bordeaux III, Année 2000, tome II, p. 381 n. 3, p. 545 n. 4, p. 546, p. 548 n. 3, p. 596 n. 1.- Ν. RICHER, Les Ephores. Études sur l histoire et sur l image de Sparte (VIIIe-IIIe siècles avant Jesus-Christ), Paris 1998, σελ και σημ. 22, 28, 37, 40, σελ. 566 (Βιβλιογραφία).- Ν. RICHER, Des citoyens maîtres d eux-mêmes. L eukosmon de Sparte archaïque et classique, Cahiers du Centre Gustave Glotz, 9, 1998, σελ. 12 και σημ S. LINK, Der geliebte Bürger. Paideia und paidika in Sparta und auf Kreta, Philologus. Zeitschrift fur antike Literatur und Ihre Rezeption, 143, 1999, σελ. 7, σημ M. LUPI, L ordine delle generazioni. Classi di eta e costume matrimoniali nell antica Sparta, Bari 2000 [Pragmateiai. 4], σελ. 84 σημ. 69, σελ. 160 σημ. 90, σελ. 214 (Βιβλιογραφία). S. POMEROY, Spartan Women, Oxford 2002, σελ. 56 σημ. 21, και σελ

20 E. LEVY, Sparte. Histoire politique et sociale jusqu à la conquête romaine, Paris 2003, σελ. 88 σημ Και στην ελληνική μετάφραση: Σπάρτη. Κοινωνική και πολιτική ιστορία έως τη ρωμαϊκή κατάκτηση, μτφρ. Αθανάσιος ΣΤΕΦΑΝΗΣ, Αθήνα 2009, σελ. 129, σημ E. BUIS, Matrimonios en crisis y respuestas legales : el divorcio unilateral o de comun acuerdo en el derecho ateniense, Faventia, 25, 2003, σελ. 14 και σημ Kαι στο διαδίκτυο : V. AZOULAY, Xénophon et les grâces du pouvoir. De la charis au charisme, Paris 2004, σελ. 330 σημ. 20. S. HODKINSON, Female Property Ownership and Status in Classical and Hellenistic Sparta, Conference «WOMEN AND PROPERTY» organized by Deborah LYONS and Raymond WESTBROOK, Center for Hellenic Studies, Harvard University. Παραπομπή στην σελ. 16, ενώ στην σελ. 33 η πλήρης βιβλιογραφική αναφορά. Το κείμενο και στην ιστοσελίδα : N. GRENT, Polyandry in Dharamsala: Plural-Husband Marriage in a Tibetan Refugee-Community in Northwest India, στο P. Christiaan KLIEGER, Tibet, Self, and the Tibetan Diaspora. Voices of Diference, Leiden 2002, σελ. 136 (Βιβλιογραφία).- Ζ. ΠΑΠΑΣΤΥΛΟΥ-ΦΙΛΙΟΥ, Οι θεσμοί των Λακεδαιμονίων στον Πολύβιο, Δωδώνη. Ιστορία και Αρχαιολογία. Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, 34, 2005, σελ. 245, σημ. 97. G. HOFFMANN, L eugénisme spartiate en question, de Xénophon à Barrès, στον τόμο ΔΙΕΘΝΕΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΡ- ΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, Η συμβολή της Αρχαίας Σπάρτης στην πολιτική σκέψη και πρακτική (επιμ. P. CART- LEDGE / N. ΜΠΙΡΓΑΛΙΑΣ / K. ΜΠΟΥΡΑΖΕΛΗΣ), Αθήνα 2007, σελ. 394, σημ. 18 και σελ. 405 (Βιβλιογραφία). W. SCHMITZ, Haus und Familie im antiken Griechenland, München 2007, σελ. 178 (Βιβλιογραφία). M. ROSSO, La renaissance des institutions de Sparte dans la pensée française (XVIe XVIIIe siècle), Aix-en-Provence, 2005, σελ. 20 σημ.16 και σελ. 522 (Βιβλιογραφία). R. KULESZA, Sparta w V-IV wieku p.n.e., Warszawa 2003, σελ R. KULESZA, Spartan gamos in the classical period, Palamedes. A Journal of Ancient History, 3, 2008, σελ. 156 και σημ , σελ. 157 σημ. 111 και , 6.37 Saint Jean Chrysostome defenseur des pratiques nuptiales païennes?, ως δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου Pratiques de mariage etnuances de continuite dans le monde grec (βλ. κατωτέρω, αρ. 6.40) Ιστορία της μακράς διάρκειας Ιστορικό γεγονός. Ιστορία των θεσμών και τοπική Ιστορία [Παρέμβαση που έγινε στην Σύρο στις 19 Οκτωβρίου 1995, στο επιμορφωτικό σεμινάριο «Ιστορία του τοπίου και τοπικές Ιστορίες. Από το φυσικό περιβάλλον στο ιστορικό τοπίο», που οργάνωσαν το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Κέντρο Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας) και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τυπώθηκε στον τομο : YΠOYP- ΓEIO ΠEPIBAΛΛΟΝΤΟΣ, ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, Kυκλάδες. Iστορία του τοπίου και τοπικές Ιστορίες. Από το φυσικό περιβάλλον στο ιστορικό τοπίο (Eπιμέλεια Λίνα Γ. MENΔΩNH - Nίκος MAPΓAPHΣ), Aθήνα, 1998, σελ Συνεργασία με το Dictionnaire Encyclopedique du Moyen Âge (διευθυντής έκδοσης ο Kαθηγητής André VAUCHEZ), Paris, Éditions du Cerf, 1997, σε κοινοπραξία με τους εκδ. οίκους James Clarke & Co (Cambridge) και Città Nuova Editrice (Pώμη). Mου ανατέθηκε η σύνταξη των λημμάτων : «Anathème. Domaine byzantin» [τόμος I, σελ. 63], «Asile (droit d ). Domaine byzantin» [τ. I, σελ. 136], «Code Justinien» [τ. I, σελ. 351], «Divorce. Domaine byzantin» [τ. I, σελ ], «Droit canonique, Canonistes. Domaine byzantin» [τόμος I, σελ. 484], «Droit romain. Domaine byzantin» [τ. I, σελ. 485], «Mariage. Pratiques dans le domaine byzantin» [τόμος II, σελ ], «Nomocanon» [τ. II, σελ ], «Ordination. Domaine byzantin» [τ. II, σελ. 1111], «Pandectes» [τ. II, σελ. 1143] και «Sanction ecclésiastique. Domaine byzantin» [τ. II, σελ. 1390]. Βλ. σχετικά την ιστοσελίδα του εκδότη : Και στην αγγλική έκδοση : Encyclopedia of the Middle Ages, edited by André VAUCHEZ in conjunction with Barrie DOBSON and Michael LAPIDGE. English Translation by Adrien WALFORD, Cambridge: James Clarke & Co, 2000 : «Anathema (Byzantium)» [τ. Ι, σελ. 54], «Asylum (Right of, Byzantium)» [τ. Ι, σελ. 126], «Canon Laws/Canonists (Byzantium)» [τ. Ι, σελ. 229], «Code of Justinian» [τ. Ι, σελ. 326], «Divorce (Byzantium)» [τ. Ι, σελ. 439], «Marriage» [τ. ΙΙ, σελ ], «Nomocanon» [τ. ΙΙ, σελ. 1025], «Ordination (Byzantium)» [τ. ΙΙ, σελ. 1052], «Pandects» [τ. ΙΙ, σελ. 1075], «Roman Law (Byzantium)» [τ. ΙΙ, σελ ], «Sanctions (Ecclesiastical, Byzantium)» [τ. ΙΙ, σελ. 1300].- Βλ. σχετικά την ιστοσελίδα : Ο δεύτερος τόμος είναι προσβάσιμος: 0%BD%D1%82%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%81&source=bl&ots=BeDjgfIVoE&sig=oqtq27wLzXY_Z7X- L1KOaHKDVV4&hl=el&sa=X&ei=MMsuT4STN4SR0AW0zfisCA&ved=0CEAQ6AEwBTg8# 6.40 Pratiques de mariage et nuances de continuité dans le monde grec. Quatre études d'anthropologie historique et juridique, Montpellier : Publications de l Université Paul-Valéry Montpellier III, XIV+144 σελ., ISBN : Χ. Βιβλιοπαρουσίαση : Δ. ΠΑΛΑΙΟΘΟΔΩΡΟΣ, στο περιοδικό Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, τεύχος 36, τόμος 10 (Σεπτέμβριος 2003), σελ P. YANNOPOULOS, στο περιοδικό Byzantion. Revue internationale des Études Byzantines, 74, 2004, σελ