ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΣΤΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΣΤΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΕΛΕΝΗ Α. ΠΛΑΚΩΤΗ ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΣΤΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Που υποβλήθηκε στο Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006

2 ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Επιβλέπων: Νικολακάκης Ηλίας Καλαντζάκης Σταύρος Τσιάμης Στέργιος 1

3 «Η έγκρισις της Διδακτορικής Διατριβής υπό του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης δεν υποδηλοί αποδοχήν των γνωμών του συγγραφέως». ( 5343 /32, άρθρ. 202 & 2) 2

4 Στα παιδιά μου Απόστολο Ανδρέα και Μαρία 3

5 4

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ 9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α 23 Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΥΣ 23 ΑΘΛΗΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ 1. Οι αγώνες στα προϊστορικά χρόνια 23 α. Κρήτη Μινωική εποχή 24 β. Μυκήνες Μυκηναϊκή εποχή 30 γ. Γεωμετρικά χρόνια Οι αγώνες στα ιστορικά χρόνια 45 α. Οι αγώνες στην αρχαϊκή και κλασσική εποχή Οι ιεροί αγώνες Το ιερό της Ολυμπίας 58 β. Οι αθλητικοί αγώνες κατά την Ελληνιστική και Ρωμαϊκή εποχή 73 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β 83 ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ 83 ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ 1. Ο μύθος τους Δία Ο μύθος σχετικά με τον Ιδαίο ή Δάκτυλο Ηρακλή και τη θέσπιση 88 των αγώνων 3. Ο μύθος του αγώνα του Οινόμαου και του Πέλοπα Ο μύθος του βασιλιά Αυγεία και του Ηρακλή 103 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ 111 Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ 111 ΟΛΥΜΠΙΑ 1. Η λατρεία των θεών και των ηρώων 112 α. Οι τοπικές γυναικείες θεότητες Οι θεές Γαία, Άρτεμις, Ειλείθυια, Δήμητρα, Εστία και Νύμφες Η θεά Ήρα και τα Ηραία 136 β. Η λατρεία του θεού Δία στην Ολυμπία 144 γ. Οι ήρωες Πέλοπας και Ηρακλής Οι λατρευτικοί χώροι και το θρησκευτικό στοιχείο των αγώνων 163 α. Οι βωμοί και οι ναοί στο χώρο του ιερού της Ολυμπίας 164 β. Το θρησκευτικό στοιχείο των αγώνων της αρχαίας Ολυμπίας 172 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ 181 ΟΙ ΝΙΚΗΤΗΡΙΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ ΤΑ ΕΠΙΝΙΚΙΑ Οι νικητήριες τελετές 181 α. Το περιεχόμενο των νικητήριων τελετών 183 β. Ερμηνεία των νικητήριων τελετών Τα επινίκια

7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 213 SUMMARY 225 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 227 6

8 ΠΡΟΛΟΓΟΣ O αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα εντάσσεται στο σύνολο της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου, και εκτείνεται σε όλες τις εκφάνσεις αυτής. Η στενή σχέση των αγώνων και ειδικότερα των Ολυμπιακών αγώνων με τη θρησκεία, είναι γεγονός αποδεκτό από το σύνολο των ερευνητών. Οι αγώνες αυτοί, άλλωστε, τελούνταν μέσα στον ιερό χώρο της Άλτης, κάτω από την προστασία του θεού και με αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος ερχόταν σε στενή σχέση με το θεό. Το ζήτημα της σχέσεως των Ολυμπιακών αγώνων με τη θρησκεία ανήκει στην κατηγορία θεμάτων με τα οποία αρκετοί έχουν ασχοληθεί. Ωστόσο, όσες πραγματεύσεις για το ζήτημα αυτό υπάρχουν, έχουν αποσπασματικό χαρακτήρα και περιορίζονται κυρίως σε ιστορικής υφής αναλύσεις. Πολύ περισσότερο μάλιστα, παρατηρείται το φαινόμενο η πηγή προελεύσεως των αναλύσεων αυτών να είναι σχεδόν αποκλειστικά τα Τμήματα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού και τα Τμήματα Φιλοσοφικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Απουσίαζε από το χώρο των Θεολογικών Σχολών μία μελέτη, που θα επιχειρούσε μία ιστορικοκριτική θεώρηση της εξέλιξης της λατρείας στο χώρο του ιερού της Ολυμπίας, καθώς επίσης και των τελετουργιών που σχετίζονταν με τους Ολυμπιακούς αγώνες. Υπό το πρίσμα της Θρησκειολογικής έρευνας, αποκαλύπτεται ότι τα Ολύμπια δεν είναι μόνον αγώνες. Είναι και μία ιερουργία στην οποία εμπλέκονται διαφορετικά στοιχεία στοιχεία ανιμισμού και τοτεμισμού από τα πανάρχαια χρόνια, καθώς επίσης και λατρείες προγονικών πνευμάτων και λατρείες ηρώων. Φιλοδοξία του συγγραφέα είναι, η έστω και μικρή συμβολή, στην ανάδειξη αυτής της πλευράς της θρησκείας των αρχαίων Ολυμπιακών αγώνων και στη συστηματική εξέταση αυτής. Στη σύνταξη, τη διαμόρφωση και τη διάρθρωση της διατριβής αυτής αποφασιστική υπήρξε η θετική και πολύτιμη συμπαράσταση και επιστημονική καθοδήγηση του συμβούλου καθηγητή κ. Ηλία Νικολακάκη καθώς επίσης και 7

9 του κ. Σταύρου Καλαντζάκη και κ. Στεργίου Τσιάμη, προς τους οποίους εκφράζω τις πιο θερμές μου ευχαριστίες. Εκφράζω επίσης την ευγνωμοσύνη μου προς το τμήμα της Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., στο οποίο είχα την τιμή να υποβάλλω την παρούσα διατριβή. Θεσσαλονίκη Ελένη Α. Πλακωτή 8

10 ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ ΑΑΑ Αρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ Αθηνών, τόμ. 5, τεύχ.1, Αθήνα AΕΓ Αρχαία Ελληνική Γραμματεία (επιμ. Β. Μανδηλαράς), εκδ. «Κάκτος», Αθήνα 1992 εξ. AJA American Journal of Arcaeology, the journal of the Archaeological Institute of America, The Norwood Press, Norwood, Mass AJPh American Journal of Philology, vol. 94, The Johns Hopkins University Press, Baltimore Αναφορές-προσεγγίσεις, Ολυμπιακοί Αγώνες, Αναφορές- Προσεγγίσεις, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα Anc. World The Ancient World, published by Ares Publishers, Chicago Αρβανιτάκης, Αγών Αρβανιτάκης, Α., «Αγών. Ο Αθλητισμός σαν βασική εκδήλωση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού», Επιστημονική Επετηρίδα της Ανωτάτης Βιομηχανικής σχολής Θεσσαλονίκης 9 (1989). ArchCl Archaeology Classica, vols 2, 3, Arethusa Classical Literature and Contemporary Literary Theory, vol. 10, number 1, Spring BICS Bulletin of the Institute of Classical Studies, number 37, published by Institute of Classical Studies, London BSA The Annual British School at Athens, vol. 15, Macmillan & Co., Limited, London Burkert, ΑΕΘ Burkert, W., Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (μτφρ. Ν. Π. Μπεζαντάκος- Α. Αβαγιανού), Αθήνα Burkert, Homo Necans Burkert, W., Homo Neceans. The Anthropology of Ancient Greek Sacrificial Ritual and Myth (αγγλ. μτφρ. P. Bing), Berkeley- Los Angeles, CJHS Canadian Journal of History of Sport, vol. 13, Cl J The Classical Journal, vol. 39 printed by the George Banta Publishing Company, Wisconsin

11 Cl Ph Classical Philology, vol. 3, The University of Chicago Press, Chicago CQ The Classical Quarterly, ed. by Billing & sons, Guildford, Great Britain, CR The Classical Review, D. Nutt, 270 and 271 Strand, (reprinted by Johnson Reprint Corporation, London 1965) London CSCA California Studies in Classical Antiquity, vol. 1, University of California Press, Berkeley and Los Angeles CW The Classical World, vol. 68, no. 1, published by the Classical Association of the Atlantic States, Inc., Penncylvania September ΕΔ Εγκυκλοπαίδεια Δομή, τόμ. 12 ( Ντρα- Πειραι), εκδ. Δομή, Αθήναι. ΕΕΕ Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, οι Θρησκείες, τόμ. 21, εκδοτική Αθηνών, Αθήνα ΕΕΘΣΑΠΘ Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τόμ, 1, Θεσσαλονίκη ΕΕΦΣΑΠΘ Επιστημονική Επετηρίδα Φιλοσοφικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τόμ. 18, Θεσσαλονίκη εκδ. Έκδοση ΕΛ Ελευθερουδάκη, Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν, τόμ. 10, εκδ. Ελευθερουδάκης, Αθήναι ΕΜ Ελληνική Μυθολογία [συλλογικό έργο], τόμ. 1-4, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα ΕΠΛΜ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος λαρούς Μπριτάνικα, τόμ. 46, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα ERANOS Acta Philologica Suecana, vol. 80, ERE Encyclopaedia of Religion and Ethics, vol. 6 ( Fiction- Hyksos), ed. T. & T. Clark, Edinburgh F.Gr.Hist. Jacoby, F., Die Fragmente der griechischen Historiker, Berlin/Leiden Gardiner, AAW Gardiner, E. N., Athletics of the ancient world, Chicago Gardiner, Kingship Gardiner, E. N., «The Alleged Kingship of the Olympic Victor», BSA 22 ( ) Gardiner, Olympia Gardiner, E. N., Olympia. Its History and Remains, Oxford

12 Gr. Rom. Byz. St. Greek-Roman-and Byzantine studies, vol. 9, Duke University, Durham, North Carolina HTh R Harvard Theological Review 37, HESPERIA Studies in Attic epigraphy history and topography, American school of classical studies at Athens, Princeton, New Jersey HISTORIA Zeitschrift fur alte geschichte- revue d Histoire Ancienne- Journal of ancient history- rivista di Storia Antica, band 7, Franz Steiner Verlag- Wiesbaden HSCP Harvard Studies in Classical Philology, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts ΙΕΕ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους [ συλλογικό έργο], τόμ. 1&2, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα JAA Journal of Anthropological Archaeology, vol. 1, Academic Press, California JHS The Journal of Hellenic Studies, vol 1, 1880, Kraus Reprint, Neindeln/ Liechtenstein JSH Journal of Sport History, vol. 16, number 1, published by The North American Society for Sport History, USA ΘΗΕ Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 5,9, Αθήναι 1964, κ.α. και άλλα κ.ε. και εξής KLIO Akademie der Wisssenschaften der DDR Zentralinstitut fur alteκ κ.λ.π. και λοιπά LCL The Loeb Classical Library, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts and London 1914 εξ. ΜΑΕ Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 17 (Μυθολογία- Παγγελος), εκδ. «Κ. Εμμανουήλ- Δ. Κιτσιά & Σία», Αθήναι ΜΕΕ Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 18 ( Ν-Οπτησις), εκδ. «Ο Φοίνιξ», Αθήναι. Mitth. D Arch. Inst. In Athens Mittheilungen des Kaiserlich Deutschen, Archaeologishen Instituts Athenische Abtheilung, band 18, Athen 1893, band 33 (1918). 11

13 ΜΣΕ Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 25, εκδ. «Ακάδημος», Μόσχα ΝΕΛ Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν, τόμ. 14, εκδ. «Ήλιος», Αθήναι. Nikephoros Zeitschrift fur Sport und Kultur im alt., Weidmannsche Verlagsbuchhandlung GmbH, Hildesheim Ό. π. όπου παραπάνω Philologus Zeitschrift fur das Klassiche Alterthum, band 23, Goettingen Πνεύμα και Σώμα Το Πνεύμα και το Σώμα. Οι Αθλητικοί Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα ( κατάλογος έκθεσης), Αθήνα Rascke, Olympics Rascke, W. J., (επιμ.) The Archaeology of the Olympics,The Olympics and Other Festivals in Antiquity, University of Wisconsin Press, Madison Rev Et Anc Revue des Etudes Anciennes, vol. 81, Annales de L universite de Bordeaux iii, publiees avec le concours du Centre National de la Recherche Scientifique σ. Σελίδα σσ. Σελίδες TAPA Transactions and Proceedings of the American Philological Association, published by Lancaster Press, Inc, Lancaster, PA., U.S.A TER The Encyclopaedia of religion, vols 4-6, Macmillan Publishing Company, New York

14 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο αθλητισμός και τα αγωνίσματα μπορούν να θεωρηθούν συνέχεια των φυσικών ασκήσεων ή ενεργειών όλων των προϊστορικών φυλών, που στις πρωτογενείς τους δραστηριότητες, κυρίως στο κυνήγι, έτρεχαν για να συλλάβουν τα άγρια ζώα, τα σημάδευαν με δόρατα, συχνά πάλευαν μαζί τους, πηδούσαν χαντάκια ή κολυμπούσαν σε λίμνες και ποτάμια. Αργότερα, με τη δημιουργία των στρατών, οι ασκήσεις στο τρέξιμο, στο άλμα, στην πάλη και στο σημάδι ήταν αναγκαίες για την προετοιμασία των στρατιωτών και τη διατήρηση του αξιόμαχου και της καλής φυσικής τους κατάστασης. Η αθλητική άσκηση των στρατιωτών δεν σταμάτησε ποτέ και συνεχίζεται ακόμη και σήμερα στους σύγχρονους στρατούς, παρά την εξέλιξη των οπλικών συστημάτων και την ολοένα και μεγαλύτερη μείωση της σημασίας του πεζικού, αλλά και της προσωπικής ανδρείας στην έκβαση μιας μάχης. Τις ρίζες του αθλητισμού μπορούμε να τις ανιχνεύσουμε με ασφάλεια στους προϊστορικούς λαούς της Εγγύς Ανατολής, που κατοικούσαν στη Αίγυπτο και τη Μεσσοποταμία, από την 3 η χιλιετία π.χ. Σε έργα τέχνης, κυρίως τοιχογραφίες και ανάγλυφα, παριστάνονται σκηνές πάλης και άρσης βαρών, καθώς και ασκήσεις με ραβδιά και ξίφη. Οι δραστηριότητες, ωστόσο, αυτές δεν είναι παρά μια μορφή αγωνιστικών παιχνιδιών, που γίνονταν στα ανάκτορα με σκοπό τη διασκέδαση των θεατών, κυρίως των βασιλιάδων και των αξιωματούχων. Δεν είχαν καμιά σχέση με τον αθλητισμό, όπως αυτός εξελίχθηκε στην Ελλάδα. Η μοναδικότητα του αρχαιοελληνικού αθλητισμού, σε σύγκριση με τον αθλητισμό άλλων πολιτισμών, έγκειται στην εκπληκτική σοβαρότητα με την οποία τον αντιμετώπιζαν οι Έλληνες, θεωρώντας τον ουσιώδες συστατικό στοιχείο του πολιτισμού τους. Υπενθυμίζουμε απλά τις πολυάριθμες αθλητικές αναφορές της αρχαίας τέχνης, λογοτεχνίας και φιλοσοφίας, καθώς 13

15 και το γεγονός της αυτονόητης ένταξης αγώνων σχεδόν σε κάθε θρησκευτική εκδήλωση 1. Είναι γεγονός ότι οι αθλητικοί αγώνες στην αρχαία Ελλάδα, διεξάγονταν πάντοτε στα πλαίσια μεγάλων θρησκευτικών γιορτών, για να τιμηθούν με τις εκδηλώσεις αυτές θεοί και ήρωες. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς, ότι ολόκληρο το ιδεολογικό οικοδόμημα του αρχαίου αθλητισμού στηριζόταν στο θρησκευτικό συναίσθημα. Σύμφωνα με την αρχαία αντίληψη, τα αθλήματα και οι αγώνες είχαν ως πρότυπό τους τους μυθικούς αγώνες θεών και ηρώων. Επίσης, οι πρώτοι αγωνιστικοί χώροι βρίσκονταν στα προαύλια και στον περίγυρο των ναών, με κύριους θεατές του θεούς. Η συγκέντρωση του κόσμου, η ευγενής άμιλλα και η επίδειξη των γυμνασμένων κορμιών και των ιδιαίτερων ικανοτήτων των αθλητών, «έτερπε συμφωνα με την αρχαία αντίληψη, τους θεούς, όπως έτερπε και τους ανθρώπους» 2. Στα μεγάλα πανελλήνια ιερά, προηγούνταν και έπονταν των αγώνων, πολλές λατρευτικές εκδηλώσεις, προς τιμήν του τιμώμενου θεού : πομπές, θυσίες, ύμνοι, προσφορές αφιερωμάτων κ.λ.π. Δεν είναι τυχαίο ότι η μεγάλη μέρα στην Ολυμπία, ήταν η μέρα που ξεκινούσε με τη μεγάλη πομπή και τη θυσία προς τιμήν του Δία. «Οι αγώνες ήταν μέρος της θρησκευτικής λατρείας. Τίποτε στην αρχαιότητα, ούτε η πολιτική λειτουργία, δεν ήταν έξω από τη θρησκεία. Οι δε ολυμπιονίκες γίνονταν κατά κάποιο τρόπο, κοινωνοί της θεϊκής αίγλης και πολλοί λατρεύονταν μετά το θάνατό τους ως ήρωες» 3. Την προέλευση των αγώνων την συνέδεαν με τους ίδιους τους θεούς και τους ήρωες. Για παράδειγμα, είναι αναντίρρητα στενή η σχέση των Ολυμπιακών αγώνων με τον ιερό ήρωα της Ολυμπίας, τον Πέλοπα, αυτόν που λατρευόταν στην Άλτη πριν και από το Δία. Αυτός ο ήρωας, πρώτος νίκησε στην κρίσιμη αρματοδρομία τον Οινόμαο και από τον τάφο του, το ιερό Πελόπιο, άρχιζε, αρχικά, το Στάδιο. Αυτά μαρτυρούν πως για τους Έλληνες, οι αγώνες είχαν ιερό χαρακτήρα. Δηλαδή οι αγώνες έφερναν τον άνθρωπο σε σχέση με τον ίδιο το 1 D. Sansone, Greek athletics and the genesis of sport, University of California Press, Berkeley Los Angeles, 1988, p Π. Βαλαβάνη, Άθλα, αθλητές και έπαθλα, εκδ. Ερευνητές, Αθήνα 1996, σ Στο ίδιο έργο. 14

16 θεό, γι αυτό και «τελούνταν πάντα μέσα στους πιο ιερούς χώρους κάτω από την προστασία του : Ολύμπια, Πύθια, Νέμεα, Ίσθμια» 4. Οι θεοί και οι θεές αγαπούσαν και εκπροσωπούσαν την άσκηση, τον αγώνα, την υγεία, το κάλλος, τη δύναμη, τις ψυχικές αρετές. Αυτή η λεπτή θρησκευτική συνείδηση συνέβαλε, ώστε οι αγώνες να δεσμεύσουν περισσότερο το θνητό με το θείο και να κάνουν άρρηκτα συνδεδεμένο τον αγώνα με τη θρησκεία. Η στενή σχέση και σύνδεση του θεού με τη νίκη από το αγώνισμα φαίνεται χαρακτηριστικά στην ωδή του Πινδάρου, που παρακαλεί το Δία για τον Θειαίο, νικητή τριών Πανελλήνιων αγώνων : «Δία Πατέρα, δόσε να τύχη και Ολυμπιακής νίκης. Γιατί κάθε έργου η εκτέλεσις από Σε εξαρτάται. Ο Θειαίος δεν έχει ψυχή που να μην αγαπά τους μόχθους ούτε άτολμος είναι. Φιλοπονία έχοντας και τόλμην με δεήσεις ζητάει από Σένα αυτή τη χάρι» 5. Ειδικότερα για τα Ολύμπια, είναι γεγονός ότι δεν ιδρύθηκαν, ούτε υπήρξαν κάποιοι συγκεκριμένοι ιδρυτές αυτών, αλλά εξελίχθηκαν από θρησκευτικές εκδηλώσεις : «στάδιον οι δρομείς απείχον του βωμού και ειστήκει πρό αυτού ιερεύς λαμπαδίω βραβεύων και ο νικών εμπυρίσας τά ιερά Ολυμπιονίκης απήει» 6. Βασική ιερουργία των αγώνων υπήρξε η θυσία στο μεγάλο βωμό του Δία, την τρίτη ημέρα. Ωστόσο, η εορτή των Ολυμπίων εμπεριείχε και στοιχεία παλαιότερων λατρειών, όπως ηρωολατρίας, λατρείας γυναικείων πανάρχαιων θεοτήτων, καθώς επίσης στοιχεία τοτεμισμού, ανιμισμού από πολύ παλαιότερες εποχές. Παρ όλα αυτά, συνηθιζόταν, από τους μέχρι σήμερα ερευνητές, να παραθεωρούν τα σημαντικά αυτά θρησκευτικά στοιχεία και να ασχολούνται μόνο με τη λατρεία των Ολυμπίων θεών. Με αυτό τον τρόπο, ένα σημαντικό τμήμα της θρησκευτικής πλευράς των Ολυμπιακών αγώνων είχε μείνει, έως την παρούσα στιγμή, ανεξερεύνητο. Γι αυτό το λόγο, πιστεύουμε ότι η μελέτη αυτή, για το θρησκευτικό στοιχείο των αγώνων της Ολυμπίας, συμπληρώνει ένα κενό στην έρευνα του αρχαίου ολυμπιακού αθλητισμού, η οποία έχει καλύψει σε μικρότερο ή 4 Μ. Ανδρόνικου, «Εισαγωγή», σε Οι Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαία Ελλάδα, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1976, σ Θ. Γιαννάκη, Αρχαιογνωσία φιλοσοφία αγωνιστικής, Αθήνα 1979, σσ Φιλοστράτου, Γυμναστικός, 5. 15

17 μεγαλύτερο βαθμό άλλες θεωρήσεις των αγώνων αυτών ( πολιτικές, ιστορικές, κοινωνιολογικές, αθλητικές κ.λ.π.). Είναι, ωστόσο, σημαντικό να αναφερθεί κανείς πρώτα, στις διάφορες θεωρίες για τον αθλητισμό και τον αγώνα, για την καλύτερη κατανόηση του αντικειμένου της μελέτης αυτής, και την ένταξή του σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ερμηνείας. Ο αθλητισμός έχει κατά καιρούς θεωρηθεί ως θρησκευτική ή κοινωνική έκφραση της ανθρώπινης φύσης, ως τίποτε από τα δύο η και τα δύο ταυτόχρονα. Οι ρίζες του αθλητικού συναγωνισμού αναζητήθηκαν στις ταφικές πρακτικές και τους αγώνες προς τιμή των αφηρωϊσμένων νεκρών 7, στην ανάγκη για ψυχαγωγία ή στην έμφυτη τάση του ανθρώπου να αποδείξει τη σωματική δύναμη και υπεροχή του 8. Μπορούμε ίσως να αποδείξουμε ότι ο αθλητισμός, ως άσκηση και ως πράξη ανταγωνιστική, κατάγεται από την ανάγκη του ανθρώπου να είναι πάντα έτοιμος και εξασκημένος για το κυνήγι της τροφής ή για τον πόλεμο 9 ή από την έμφυτη τάση του για παιχνίδι 10 ή ακόμη ότι απηχεί λατρευτικές πρακτικές 11, ότι είναι η τελετουργική θυσία της ανθρώπινης ενέργειας 12 ή τέλος, ότι πρόκειται για μια καθαρή σπατάλη χρόνου, ενέργειας, ταλέντου και ικανοτήτων 13. Όποια ερμηνεία και αν υιοθετήσουμε, απέχουμε πολύ από την κατανόηση της σημασίας που είχε για τους ανθρώπους μιας δεδομένης εποχής. Οι μελετητές που προσπάθησαν να επιλύσουν το πρόβλημα, ανέπτυξαν θεωρίες που αναζητούν τη γένεση του αθλητισμού σε κοινά μοντέλα ανθρώπινης συμπεριφοράς ή κοινές ανάγκες, όπως το παιχνίδι ή το ένστικτο της κίνησης. Αρκετά διαδεδομένη είναι η θεωρία που αναζητεί την καταγωγή του αθλητισμού στις συνήθειες των ανά τον κόσμο κυνηγών της 7 Για τους ταφικούς αγώνες προς τιμή μυθικών ή ιστορικών προσώπων, βλ. Αρβανιτάκη, Αγών, σ. 131 κ.ε., ο οποίος δέχεται ότι οι επιτάφιοι ομηρικοί αγώνες έχουν μια αόριστη και χαλαρή σχέση με τη λατρεία των νεκρών. Πρβλ. J.E.Harisson, Themis, ed. University Press, Cambridge 1912, p. 212 κ.ε., όπου δεν δέχεται αυτή τις απόψεις περί ταφικής καταγωγής των αγώνων, αλλά υποστηρίζει ότι ο αγώνας αποσκοπεί στην ανάδειξη του βασιλιά. Η άποψη αυτή δέχθηκε σφοδρή κριτική από τον Gardiner, Kingship. 8 Αρβανιτάκη, Αγών, σ. 135 κ.ε. 9 D. Sansone, ό.π., α. 15 κ.ε. 10 Στο ίδιο έργο, σ. 16 κ.ε. 11 Στο ίδιο έργο, σ. 17 κ.ε., 32 κ.ε. 12 Στο ίδιο έργο, σ. 37 κ.ε. 13 S. Hornblower, Thucydides and Pindar, Historical Narrative and the World of Epinician Poetry, Oxford University Press, Oxford 2004, pp

18 παλαιολιθικής εποχής, οι οποίες δεν εγκαταλείφθηκαν στο μικρό σχετικά χρονικό διάστημα που ο άνθρωπος έπαψε να εξαρτάται από το κυνήγι 14. Είναι αυτονόητο ότι η παρούσα μελέτη δε θα επεκταθεί στη διεξοδική συζήτηση των παραπάνω, ούτε αποσκοπεί να καταθέσει μια ακόμη πρόταση για τη «θεωρία του αθλητισμού». Ωστόσο, η παρουσίαση των παραπάνω θέσεων, μας υποδεικνύει πόσο επιτακτική είναι η προσέγγιση του φαινομένου του αθλητισμού, από μια θρησκειολογική και θεολογική σκοπιά. Πιστεύουμε, ότι η νέα αυτή προσέγγιση, θα φέρει στο φως το λατρευτικό στοιχείο των αγώνων της αρχαίας Ολυμπίας, που μαζί με τη μελέτη των τελετουργιών που περιέβαλαν τους αγώνες, θα διευκολύνει να εντοπίσουμε τις απαρχές των αγώνων. Όσον αφορά τη μελέτη και έρευνα των θρησκειολογικών φαινομένων, που παρουσίαζαν οι Ολυμπιακοί αγώνες, οφείλουμε να τονίσουμε ότι δεν σταθήκαμε στην απλή παράθεση αυτών, αλλά προχωρήσαμε σε μια ιστορικοκριτική θεώρησή τους, ώστε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξή τους παράλληλα με την ιστορική συνέχεια του ιερού τόπου. Διαπιστώνεται, με αυτό τον τρόπο, ότι τα διάφορα θρησκευτικά φαινόμενα ακολουθούν την ιστορία των ελληνικών φυλών και την εξέλιξη της ελληνικής ιστορίας. Θα τολμούσαμε, έτσι να πουμε ότι τα Ολύμπια και οι Ολυμπιακοί αγώνες, είναι μύθος και ιστορία ταυτόχρονα σε μια εκπληκτική διαδοχή, ένα αδιάσπαστο νήμα, που θα μπορούσε να χρησιμεύσει σαν αρχείο της εξελικτικής πορείας της ελληνικής φυλής. Προτού, ωστόσο, προχωρήσουμε και εμβαθύνουμε στην ανάγνωση των σχετικών με το θέμα κειμένων, θα αναφερθούμε στις πηγές που διαθέτουμε, σχετικά με τους αρχαίους αγώνες και τον αθλητισμό γενικά στην αρχαιότητα. Οι γνώσεις μας, επάνω στο θέμα, είναι αρκετά πλούσιες. Προέρχονται κυρίως από άμεσες πληροφορίες που μας παρέχουν οι «αρχαίες πηγές». Οι αρχαίες πηγές διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες : α. κείμενα με θέμα τον αθλητισμό και τη γυμναστική β.ανασκαφικά ευρήματα και γ. παραστάσεις από αρχαία έργα τέχνης. 14 Burkert, Homo necans, p. 1 κ.ε. D. Sansone, ό.π., σ. 37 κ.ε. 17

19 Αρκετοί αρχαίοι συγγραφείς έγραψαν ειδικά κείμενα για τον αθλητισμό και τη γυμναστική, με σκοπό να πληροφορήσουν τους συγχρόνους τους που ενδιαφέρονταν για τα σχετικά θέματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου βιβλίου είναι ο Γυμναστικός του Φιλόστρατου, σοφιστή και συγγραφέα, που έζησε στη Ρώμη και την Άθήνα τον 3 ο αι. μ.χ. Στο έργο αυτό, ο συγγραφέας προτρέπει τους νέους να ασχοληθούν με τον αθλητισμό και αναφέρεται στα προσόντα, που πρέπει να έχει κάθε αθλητής, στη δίαιτα που πρέπει να ακολουθεί, αν θέλει να πετύχει, καθώς και στην ιστορία και τους κανόνες κάθε αγωνίσματος. Ένας άλλος συγγραφέας, οι πληροφορίες του οποίου μας είναι πολύτιμες, όχι τόσο για τον αθλητισμό, όσο για τα μεγάλα ιερά, όπως αυτό της Ολυμπίας, είναι ο περιηγητής του 2 ου αι. μ. Χ., Παυσανίας. Ο Παυσανίας καταγόταν από τη Μικρά Ασία και υπήρξε ένας από τους ελάχιστους ταξιδιώτες της αρχαιότητας που κατέγραψε με ακρίβεια ό, τι έβλεπε, στα ταξίδια του. Οι περιγραφές του Παυσανία, στο έργο του, Ελλάδος περιήγησις, αποτελούν ένα από τα σπουδαιότερα βοηθήματα των αρχαιολόγων. Κατά την επίσκεψή του στην Ολυμπία, ο Παυσανίας αφιέρωσε ολόκληρο βιβλίο στους ανδριάντες των Ολυμπιονικών, τους οποίους είδε στημένους μέσα στο ιερό. Περιέγραψε με ιδιαίτερη προσοχή τα ίδια τα αγάλματα. Επίσης, ανέφερε πληροφορίες που αναγράφονταν στα βάθρα τους, σχετικά με την πατρίδα του νικητή 15, το αγώνισμα στο οποίο νίκησε, το γλύπτη που έπλασε το έργο κ.α. Συχνά παρεμβάλλει ιστορίες για φημισμένους αθλητές και πάμπολλες πληροφορίες για την ιστορία των αγώνων 16. Αξιόλογες είναι επίσης και οι νεότερες μελέτες για τον αρχαιοελληνικό αθλητισμό 17. Σημαντική είναι η συμβολή του E.N. Gardiner, που από το πλούσιο έργο του, ξεχωρίζουν τα έργα Kingship, Olympia, its history and remains, Athletics of the ancient world, καθώς και πλήθος άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά. Πολύ σημαντικά είναι επίσης τα έργα του Giglioli, για τη «φυλλοβολία», του Blech ( Kranz, 1982), ο οποίος ασχολήθηκε 15 Π. Βαλαβάνη, ό.π., σ Στο ίδιο έργο. 17 Βλ. S. Miller, Arete. Greek Sports from Ancient Sources ( Berkeley, 1991), R.S. Robinson, Sources for the History of Greek Athletics (Σικάγο, 1981), οι οποίοι συγκεντρώνουν ένα μεγάλο αριθμό αρχαίων φιλολογικών πηγών για τον αθλητισμό. 18

20 εκτενώς με τα στεφάνια των νικητών και του Young, που αναθεώρησε το μύθο του ερασιτέχνη αθλητή. Επίσης πολύτιμη είναι η μελέτη του D. Sansone, Greek athletics and the genesis of sport, που θέτει μια πρωτότυπη θεωρία για τη καταγωγή του αθλητισμού, η οποία μπορεί να δεχθεί αρκετές ενστάσεις, αναμφίβολα, ωστόσο, διευρύνει τις προοπτικές της έρευνας. Σημαντικά επίσης, είναι τα έργα του W. Burkert, Homo necans, και Αρχαία ελληνική θρησκεία, αρχαϊκή και κλασσική εποχή, που κυριολεκτικά καλύπτει αναλυτικά και με τον καλύτερο τρόπο το θέμα των τελετών των Ολυμπιακών αγώνων και του συμβολισμού αυτών. Από ελληνικής πλευράς το θέμα έχουν καλύψει από ιστορική και κοινωνιολογική πλευρά αξιόλογοι συγγραφείς. Οι σημαντικότεροι είναι ο Ε. Παυλίνης, που το έργο του Ιστορία της Γυμναστικής (1927) αποτελεί ένα από τα πλέον έγκυρα ιστορικά αθλητικά συγγράμματα. Νεότεροι συγγραφείς που ασχολήθηκαν διεξοδικά με το θέμα της ιστορίας των Ολυμπιακών αγώνων είναι ο Ι. Χρυσάφης, ο Θ. Γιαννάκης, ο Ι. Μουρατίδης κ.α. Ο Α. Αρβανιτάκης κατέγραψε με καλή μεθοδολογία το δίπτυχο φιλοσοφία και ιστορία των φαινομένων «Αγών» και «Κίνηση» στην αρχαία Ελλάδα. Το έργο του Αγών (1989), αποτελεί τη μοναδική ίσως εκτεταμένη και τεκμηριωμένη μονογραφία στην ελληνική γλώσσα. Μολονότι αναφέρεται στον αθλητισμό γενικά, περιέχει χρήσιμες πληροφορίες για το θρησκευτικό στοιχείο στους αγώνες της αρχαίας Ολυμπίας. Επίσης πολύ καλά στοιχεία στην ελληνική βιβλιογραφία έχουν να προσφέρουν και κάποιες διδακτορικές διατριβές, όπως αυτή της Ε. Κεφαλίδου, που ασχολείται με πολύ επιτυχημένο τρόπο με το φαινόμενο του «νικητή». Αποτελεί, πράγματι, πρωταρχικό βοήθημα σε ιστορικά αθλητικά θέματα της αρχαίας Ελλάδας. Είναι πάρα πολλοί οι συγγραφείς που ασχολήθηκαν με το θέμα των Ολυμπιακών αγώνων στην αρχαία Ελλάδα, ωστόσο, το ενδιαφέρον τους στρέφεται στην ιστορική κοινωνιολογική πλευρά του ελληνικού αθλητισμού. Αυτό ισχύει και για όλους τους παραπάνω συγγραφείς, Έλληνες και ξένους. Απουσιάζει, παντελώς, κάποια θρησκειολογική προσέγγιση του θέματος των αγώνων, προσέγγιση που έχει τόσα να προσφέρει στην κατανόηση του θρησκευτικού αισθήματος των αρχαίων Ελλήνων και του πώς αυτό συνδέθηκε ακόμη και με τους αθλητκούς αγώνες. 19

21 Αυτού του είδους την προσέγγιση των αγώνων, αισιοδοξούμε ότι επιτύχαμε, στο μέτρο του δυνατού, ελπίζοντας ότι θα αποτελέσει γόνιμη αφετηρία για περαιτέρω έρευνα του θέματος. Η μελέτη μας αρθρώνεται σε τέσσερα κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια ιστορική επισκόπηση του φαινομένου των αθλητικών αγώνων γενικά στην αρχαία Ελλάδα, όπου το ενδιαφέρον μας στρέφεται στη σχέση των παραπάνω με την ελληνική θρησκεία. Διαπιστώνεται ότι πάντοτε στην Ελλάδα, οι αγώνες σχετίζονταν με τη λατρεία διαφόρων θεοτήτων, γυναικείων αρχικά και ανδρικών αργότερα. Ακολουθώντας την ιστορικοκριτική μέθοδο θεώρησης και εξέτασης των δεδομένων, καταφαίνεται ότι ο σύνδεσμος της λατρείας με τους αγώνες, ακολουθεί και συμπορεύεται με την ιστορική μετακίνηση των ελληνικών φύλων. Πάντοτε, ο σύνδεσμος αυτός είναι ισχυρός και διατηρείται σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Στο δεύτερο κεφάλαιο, ασχολούμαστε με τους μύθους και τις παραδόσεις, σχετικά με την προέλευση των αγώνων της Ολυμπίας. Δεν μένουμε σε μια στείρα απλή αναφορά αυτών, όπως συναντάται στα περισσότερα συγγράμματα, αλλά προχωρούμε σε μια προσπάθεια ερμηνείας αυτών, με τον πλέον έγκυρο τρόπο. Εντοπίζοντας τυχόν θρησκειολογικά στοιχεία, μέσα στους μύθους, προσπαθούμε να τα αναλύσουμε, και να τα συσχετίσουμε με τα κοινωνικά και ιστορικά δεδομένα κάθε εποχής. Είναι εύλογο, ότι κάποιοι μύθοι, ήταν κατασκευάσματα των νέων κυρίαρχων φυλών, που κάθε φορά, επινοούσαν δικούς τους μύθους, ώστε να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στην περιοχή. Εξετάζοντας προσεκτικά όλα αυτά, προσπαθήσαμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα που ανταποκρίνονταν καλύτερα στην πραγματικότητα των ιστορικών γεγονότων, απογυμνώνοντάς τους μύθους και τις παραδόσεις από το μυθολογικό περίβλημα που τους περιέβαλλε. Το τρίτο κεφάλαιο, αποτελεί το κύριο μέρος της παρούσας εργασίας, καθώς σε αυτό αναλύονται οι θεότητες που λατρεύονταν στο ιερό της Ολυμπίας, από τα πανάρχαια χρόνια, μέχρι την εποχή της Ολύμπιας θρησκείας. Προσπαθούμε, ακολουθώντας πάντοτε, την ιστορικοκριτική μέθοδο προσέγγισης των αρχαιολογικών και ιστορικών πηγών, να εξηγήσουμε τις αλλαγές στο τομέα της λατρείας, και τη σχέση τους με την 20

22 ιστορικοκοινωνική εξέλιξη της περιοχής. Από την άλλη πλευρά, οι τελετουργίες στο ιερό της Ολυμπίας, μας δίδουν ασφαλή συμπεράσματα για την απαρχή των αγώνων, για την προέλευσή τους. Έτσι μπορούμε να προσεγγίσουμε σε μεγάλο βαθμό, τις πραγματικές ρίζες των αγώνων, που δεν είναι άλλες από τις θρησκευτικές τελετές. Αποδεικνύεται ότι δεν υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος ιδρυτής των αγώνων και ότι αυτοί προήλθαν από τελετουργίες και θρησκευτικά δρώμενα, τα οποία σε αυτό το κεφάλαιο, προσπαθούμε να αναλύσουμε και να εξηγήσουμε τη λειτουργία τους. Στο τέταρτο, τέλος, κεφάλαιο, εξετάζουμε αναλυτικά τα γεγονότα που ακολουθούσαν τη νίκη του αθλητή, δηλαδή τον περιαγερμό, τη φυλλοβολία, την ανακήρυξη, τη στεφάνωση ή ανάδηση. Προσπαθούμε να αναλύσουμε το περιεχόμενο της κάθε εκδήλωσης και να ανασυστήσουμε την διαδικασία που ακολουθούνταν κάθε φορά. Στο πρώτο μέρος του κεφαλαίου, εκμεταλλευόμαστε τα πορίσματα της κοινωνικής ανθρωπολογίας και της θρησκειολογίας, προκειμένου να αναζητήσουμε την καταγωγή των νικητήριων εθίμων και τη σημασία που είχαν για τους ανθρώπους που συμμετείχαν. Η ελπίδα για απάντηση στο πρώτο ερώτημα εγκαταλείπεται σύντομα, αλλά από τη συζήτηση του δεύτερου, κερδίζουμε τη διαπίστωση ότι οι νικητήριες τελετές τόνιζαν, υπογράμμιζαν και σημασιοδοτούσαν τη ριζική αλλαγή της υπόστασης του αγωνιζομένου, ο οποίος μεταβαλλόταν από αθλητή σε νικητή. Το αποτέλεσμα ήταν η επανένταξή του στο κοινωνικό σύνολο, με νέα πλέον υπόσταση, οι άμεσες και ορατές επιπτώσεις της οποίας, εμφαίνονταν στις επινίκιες εκδηλώσεις που εξετάζονται στο δεύτερο μέρος του κεφαλαίου. Στο δεύτερο μέρος, πράγματι, ασχολούμαστε με τα επινίκια των αγώνων.οι εκδηλώσεις του θαυμασμού εκφράζονταν κατά τη διάρκεια των πομπών για την υποδοχή του νικητή ή κατά την παρέλασή του μέσα στην πόλη. Ο νικητής, από την πλευρά του και με τη σειρά του, ευχαριστούσε τους θεούς με σπονδές, θυσίες και αναθήματα. Τα τελευταία, είχαν τον πρόσθετο προορισμό να γνωστοποιήσουν και να διαιωνίσουν τη δόξα του νικητή. Εκφράζουμε την ελπίδα, τα συμπεράσματα που βγαίνουν από την παρούσα μελέτη, να προκαλέσουν στον τόπο μας την αύξηση όχι μόνον του γενικού, αλλά και του ερευνητικού ενδιαφέροντος για αυτή την πλευρά των 21

23 Ολυμπιακών αγώνων, πλευρά που τόσο ενδιαφέρει και αφορά τη θεολογική επιστήμη. 22

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ 1. Οι αγώνες στα προϊστορικά χρόνια Η θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα διαπότιζε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, πράγμα το οποίο ίσχυε και στην περίπτωση του αθλητισμού. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις των αρχαίων - τις οποίες αρκετά έντεχνα υποκινούσε το εκάστοτε ιερατείο- κάθε σοβαρή άνθρώπινη εργασία ήταν έμπνευση θεϊκή, την οποία έδωσε ο θεός στην ανθρωπότητα με σκοπό να ανυψώσει το ανθρώπινο είδος, αλλά και να ξεκουράσει τον άνθρωπο από την καθημερινότητα 18. Μία τέτοια σοβαρότατη ενασχόληση ήταν και ο αγώνας. Ο όρος «αγών» στην αρχαιότητα σήμαινε «εορτή» 19, ή «συγκέντρωση ανθρώπων προς τιμή κάποιας θεότητας» 20. Πράγματι, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι αγώνες δεν είχαν αυτόνομο χαρακτήρα, αλλά διεξάγονταν στα πλαίσια μεγάλων θρησκευτικών γιορτών, για να τιμηθούν με αυτές θεοί και ήρωες. «Όσο μεγαλύτερο ήταν το πλήθος των ανθρώπων, τόσο περισσότερο χαίρονταν οι θεοί. Ιδιαίτερη τέρψη τους δημιουργούσε η θέα των καλογυμνασμένων σωμάτων των αθλητών» 21. Γίνεται λοιπόν φανερό ότι οι αγώνες είχαν ιερό χαρακτήρα. Ο θεός παρευρισκόταν στους αγώνες και εκδηλωνόταν ανάλογα με την προσφορά και τη συμμετοχή των αθλητών. Οι αγώνες στα ιερά δεν ήταν απλά κάποιο 18 Βλ. Αρβανιτάκη, Αγών, σ Πρβλ. Θ. Γιαννάκη, Ιστορία φυσικής αγωγής, Αθήνα 1998, σ Σ. Καργάκου, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, εκδ. Ι. Σιδέρης Αθήνα 2001, σσ C. L. Sirracos, The history of the Olympic Games from the antiquity to the present times, ed. Eurotype, Athens 1984, pp D. Sansone, Greek Athletics and the Genesis of sport, ed. University of California Press, Berkeley 1988, pp Π. Βαλαβάνη, Άθλα, αθλητές και έπαθλα, εκδ. Ερευνητές, Αθήνα 1996, σσ

25 θέαμα, αλλά «ένα δρώμενο, ένα καθήκον που είχαν ορίσει οι θεοί στους θνητούς, καθήκον που απέρρεε από τη θεία καταγωγή τους» 22. Το γεγονός αυτό παρατηρείται στους αθλητικούς αγώνες σε όλη τη διάρκεια της ελληνικής αρχαιότητας, άλλοτε σε μεγαλύτερο και άλλοτε σε μικρότερο βαθμό. Πάντοτε, ωστόσο, και παρά τις ελάχιστες διαφορετικές απόψεις κάποιων ερευνητών 23, οι αγώνες βρίσκονται σε στενή σχέση με τα θρησκευτικά ήθη της εκάστοτε εποχής. α) Κρήτη- Μινωική εποχή Ο αθλητισμός και τα αγωνίσματα μπορούν να θεωρηθούν συνέχεια των φυσικών ασκήσεων ή ενεργειών όλων των προϊστορικών φυλών, που στις πρωτογενείς τους δραστηριότητες, κυρίως στο κυνήγι, έτρεχαν να συλλάβουν τα άγρια ζώα 24. Αργότερα, με τη δημιουργία των στρατών, οι ασκήσεις στο τρέξιμο, στο άλμα, στην πάλη και στο σημάδι ήταν αναγκαίες για την προετοιμασία των στρατιωτών και τη διατήρηση του αξιόμαχου και της καλής φυσικής τους κατάστασης. Τις ρίζες του αθλητισμού μπορούμε να τις ανιχνεύσουμε με ασφάλεια στους προϊστορικούς λαούς της Εγγύς Ανατολής, που κατοικούσαν στην Αίγυπτο και τη Μεσσοποταμία, από την 3 η χιλιετία π.χ. Εκεί αναπτύχθηκαν κάποιες υποτυπώδεις μορφές αθλητισμού 25. Όπως υποδηλώνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα, στην Αίγυπτο ήταν γνωστά πολλά αθλητικά παιχνίδια όπως η πάλη, η τοξοβολία, η άρση βαρών, η ιππασία κ.α., καθώς και 22 Ν. Γιαλούρη, «Οι Αρχαίοι Ολυμπιακοί αγώνες και η συμβολή τους», σε Αναφορές Προσεγγίσεις, σ Βλ. Αρβανιτάκη, Αγών σ. 190 κ.ε., Gardiner, Olympia, p.67, Kingship, p.20, AAW, pp , H. A. Harris, Sport in Greece and Rome, London 1972, pp (οι ερευνητές αυτοί δεν αποδέχονται την τόσο στενή σχέση του αθλητισμού με τη θρησκεία, υποστηρίζοντας ότι η σύνδεση των αγώνων με τα μεγάλα ιερά δεν πηγάζει από τον υποτιθέμενο λατρευτικό χαρακτήρα των αγώνων, αλλά από την συντονισμένη προσπάθεια των πολιτικών και ιερατικών παραγόντων, οι οποίοι ήλεγχαν τα ιερά και ήθελαν να προσελκύσουν μεγάλα πλήθη. 24 D. Sansone, Greek Athletics and the Genesis of Sport, University of California Press, Berkeley- Los Angeles 1988, pp Για άλλους λαούς οι οποίοι ανέπτυξαν κάποιες μορφές αθλητισμού βλ. Θ. Γιαννάκη, Η φυσική αγωγή και ο αθλητισμός (διαχρονικά), Αθήνα 1980, σσ J. Puhvel, «Hittite athletics as prefigurations of ancient Greek games», Raschke, Olympics, pp

26 ασκήσεις που στόχευαν στην εκγύμναση του σώματος και στη διασκέδαση των θεατών 26. Ειδικότερα στην Αίγυπτο, τα «αθλητικά αυτά παιχνίδια» διασκέδαζαν τις κατώτερες αλλά και τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις, ακόμη και τον ίδιο το Φαραώ 27. Βέβαια, όπως γίνεται αντιληπτό, δεν είχαν τίποτε ουσιαστικά κοινό με τους ελληνικούς αγώνες, πέρα από τη φυσική έφεση για άσκηση ενός γερού σώματος. Μοναδικός στόχος τους ήταν η διασκέδαση του κοινού. Ωστόσο, με αυτά τα παιχνίδια τέθηκαν οι βάσεις για την ανάπτυξη των αγωνιστικών ιδεωδών, όπως αυτά θα αναπτυχθούν στον ελλαδικό χώρο. Ο Μινωικός πολιτισμός 28, που αναπτύχθηκε στην Κρήτη και διαδόθηκε στο Αιγαίο τη 2 η χιλιετία π.χ., δέχτηκε σημαντικές επιρροές από τον Αιγυπτιακό, σε πολλούς τομείς του πνεύματος και της τέχνης. Λόγω των εμπορικών επαφών, η Κρήτη βρισκόταν στο μεταίχμιο του Ανατολικού και Αιγυπτιακού κόσμου και της Μυκηναϊκής Ελλάδας από την άλλη. Εύλογα, πολλά από τα αγωνίσματα και παιχνίδια αθλητικής φύσεως υιοθετήθηκαν από τους Μινωίτες, οι οποίοι όμως τα μετεξέλιξαν σε πραγματικά αθλήματα 29, που απαιτούσαν μακρόχρονη τεχνική κατάρτιση και διέπονταν από συγκεκριμένους κανόνες. Το στοιχείο, όμως, που κατεξοχήν μας ενδιαφέρει, είναι, ότι πλέον τα αγωνίσματα εντάχθηκαν στα πλαίσια των επίσημων θρησκευτικών εκδηλώσεων της μινωικής κοινωνίας 30. Συνδυάσθηκαν δηλαδή με τη 26 Για τη φυσική αγωγή στην προϊστορική Αίγυπτο, βλ. Θ. Γιαννάκη ό. π. σσ Ι. Μουρατίδη, Ιστορία φυσικής αγωγής (με στοιχεία φιλοσοφίας), εκδ. Χριστοδουλίδη, Θεσσαλονίκη 1990, σσ Gardiner, AAW, pp M. Nilsson, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής θρησκείας (μτφρ. Αικ. Παπαθωμοπούλου), εκδ. Δ. Παπαδήμα, Αθήναι 1949, σσ Σ. Γιάτση, Εισαγωγή στην ιστορία της φυσικής αγωγής στον Ελληνικό κόσμο εκδ. Υπηρεσία δημοσιευμάτων Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1985, σσ Γ. Σακελλαράκη, «Ο Αθλητισμός στην Κρήτη και στις Μυκήνες» σε Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1982, σ Για περισσότερα στοιχεία για το Μινωικό πολιτισμό βλ. Ι. Μουρατίδη, ό.π. σσ , Του ιδίου, «Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες», σε Αναφορές-Προσεγγίσεις, σσ Βλ. Γ. Σακελλαράκη, ό.π. σ.14. Ε. Σπαθάρη, Το Ολυμπιακό πνεύμα, εκδ. Αδάμ, Αθήνα 2000,σ Σ. Γιάτση, ό.π., σ.39. Πρβλ. C. Renfrew, «Minoan-Mycenaean origins of the Panhellenic games», Raschke, Olympics p. 14. N. Πλάτων, «Η ακμή του μινωικού πολιτισμού» σε ΙΕΕ, τόμ. Β, σ

27 θρησκεία, γίνονταν προς τιμή μιας μεγάλης θεάς της γονιμότητας και της φύσης και «είχαν σαν στόχο να επηρεάσουν το θείο» 31. Η αθλητική δραστηριότητα των Κρητών περιστρεφόταν γύρω από την κυβίστηση, το δρόμο, την πυγμή 32, την πάλη, το παγκράτιο, το χορό και διάφορα άλλα ακροβατικά με ταύρους, τα ταυροκαθάψια. Επίσης οι Κρήτες επιδίδονταν στο κυνήγι, στο ψάρεμα 33, στην τοξοβολία, στις αρματοδρομίες και στα παιγνίδια 34. Εξέχουσα θέση ανάμεσα στα αθλήματα αυτά είχαν η πάλη, η πυγμή, το κυβίστημα και τα ταυροκαθάψια. Τα δύο πρώτα αγωνίσματα στίβου, είχαν πιθανότατα Αιγυπτιακή καταγωγή, αλλά έτυχαν ευρύτατης διάδοσης στην Κρήτη. Σκηνές πάλης και πυγμαχίας αποδίδονται σε πολυάριθμες μινωικές παραστάσεις και μας δίνουν μια εικόνα της ενδυμασίας και των στάσεων των αθλητών. Τόσο οι παλαιστές όσο και οι πυγμάχοι παρουσιάζονται ανά ζεύγη σε χαρακτηριστικές φάσεις του αγώνα. Φορούν περιζώματα και περίτεχνα κοσμήματα στο σώμα και τα μαλλιά, ενώ οι παλαιστές έχουν καλυμμένο το κεφάλι τους με κράνος, για να αποφεύγουν τα βίαια χτυπήματα των αντιπάλων 35. Η επανάληψη παρόμοιων σκηνών υποδηλώνει την καθιέρωση κανόνων σ αυτά τα αγωνίσματα. Οι αγώνες δε της πάλης και της πυγμαχίας, πιστεύουμε ότι είχαν ειρηνικό χαρακτήρα, καθώς διεξάγονταν κατά τη διάρκεια θρησκευτικών τελετών και σε χώρους ειδικούς, στα βασιλικά ανάκτορα. Τέτοιοι χώροι - θέατρα έχουν αποκαλυφθεί στα μεγάλα ανάκτορα της Κρήτης. Αυτά τα αθλήματα διεξάγονταν συγχρόνως με τα ταυροκαθάψια, στο γενικότερο πλαίσιο διάφορων θρησκευτικών εορτών 36. Από τα πλέον αγαπητά αγωνίσματα, επίσης, ήταν η κυβίστηση η απλούστερη μορφή ακροβασίας: «Νέοι έκαναν άλματα, συχνά επικίνδυνα, 31 Ι. Μουρατίδη, ό.π., σσ Πρβλ.Θ. Γιαννάκη, ό.π., σ Θ. Γιαννάκη, Αρχαιογνωσία- φιλοσοφία αγωνιστικής, Αθήνα 1979, σσ Ι. Μουρατίδη, ό.π., σσ Γενικά για τα αγωνίσματα της Μινωικής κοινωνίας, βλ. Ε. Σπαθάρη, ό.π., σσ Θ.Γιαννάκη, Η φυσική αγωγή και ο αθλητισμός (διαχρονικά), Αθήνα σσ Ι. Μουρατίδη, «Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες», σε Αναφορές-Προσεγγίσεις, σσ Του ιδίου, Ιστορία φυσικής αγωγής (με στοιχεία φιλοσοφίας), εκδ. Ι.Χριστοδουλίδη, Θεσσαλονίκη 1990, σσ Gardiner, AAW, pp Ε. Σπαθάρη, ό.π., σσ Στο ίδιο έργο. 26

28 ανάμεσα σε στερεωμένα στο έδαφος όρθια ξίφη. Επίσης εκτελούσαν κατ άτομο ή ανά ζεύγη ακροβατικά άλματα, τοποθετώντας τα χέρια στο έδαφος και σηκώνοντας τα πόδια κατακόρυφα στον αέρα. Στις παραστάσεις εικονίζονται ντυμένοι με περίτεχνα περιζώματα και στολισμένοι με κοσμήματα στο σώμα και τα μαλλιά» 37. Από το κυβίστημα προήλθε ένα άλλο είδος ακροβασίας, πολύ πιο επικίνδυνο και εντυπωσιακό, τα ταυροκαθάψια. Στο αγώνισμα αυτό, που ήταν εξαιρετικά δημοφιλές στην Κρήτη, συμμετείχαν άνδρες αλλά και γυναίκες 38. Οι ταυροκαθάπτες εκτελούσαν θεαματικά άλματα πάνω στη ράχη ταύρων που έτρεχαν. Στην αρχή ο αθλητής άρπαζε το ζώο από τα κέρατα, την ώρα που εκείνο έτρεχε με φόρα προς το μέρος του. Στη συνέχεια άφηνε τα κέρατα και τιναζόταν προς τη ράχη του, διαγράφοντας με το σώμα του έναν κύκλο στον αέρα. Το τρίτο άλμα ήταν το πιο επικίνδυνο, καθώς έπρεπε να προσγειωθεί πίσω από τον ταύρο με τη βοήθεια ενός συναθλητή. Στη διάρκεια των ακροβασιών ο ταύρος έτρεχε προς τα μπρος, γεγονός που καθιστούσε το αγώνισμα ακόμα πιο δύσκολο. Για την αποφυγή πιθανών ατυχημάτων, στα ταυροκαθάψια συμμετείχαν ομάδες αθλητών, οι οποίοι έπρεπε να καταφέρουν απόλυτο συντονισμό μεταξύ τους 39. Το σημαντικό αυτό αγώνισμα αποτέλεσε, κατά τη γνώμη μας, εξέλιξη του κυνηγιού και της σύλληψης άγριων ταύρων, που πραγματοποιούνταν με πολλών ειδών τεχνάσματα. Απαιτούσε καλογυμνασμένους αθλητές, με άρτια τεχνική και εξοικείωση με το άγριο ζώο, το οποίο συλλάμβαναν και εξημέρωναν οι ίδιοι 40. Στις παραστάσεις παρουσιάζονται οι συμμετέχοντες στο αγώνισμα πλούσια ντυμένοι, με περίτεχνες κομμώσεις, πολυποίκιλα κοσμήματα και ψηλά υποδήματα. Η αμφίεση αυτή υποδηλώνει ότι ανήκαν στις ανώτερες 37 Γ.Σακελλαράκη, ό.π., σ.20. Πρβλ. Ε. Σπαθάρη, ό.π., σ Για τη συμμετοχή των γυναικών στα ταυροκαθάψια βλ. Α. Ρηζ, Ε. Βαλερά Ρίκενσον, Αρχαίες Ελληνίδες αθλήτριες, εκδ. Ιδεοθέατρον, Αθήναι 2000, σσ Πρβλ. Β.Ξενίδου- Schild, Οι γυναίκες στην Ελληνική αρχαιότητα, εκδ. Ερμής, Αθήνα 2001, σ Για τον ακριβή τρόπο τέλεσης των ταυροκαθαψίων βλ. J. G. Thompson, «Clues to the location of Minoan Bull-Jumping from the Palace of Knossos», JSH 16, no 1 (1989) J.G.Younger, «Bronze Age representations of Aegean Bull-Leaping», AJA 80 ( 1976) Γ. Σακελλαράκη, ό.π., σς Θ. Γκουλιώνη, Αθλητισμός, ένας έρωτας αλλιώτικος, εκδ. Ατραπός, Αθήνα 2000, σ. 29. H.D.Evjen, «The origins and functions of formal athletic competition in the Ancient World», Πρακτικά συμποσίου Ολυμπιακών αγώνων(1988), Proceedings of an international symposium on the Olympic games (1988), Αθήνα 1992, p Ν. Πλάτων, «Η ακμή του Μινωικού πολιτισμού» σε ΙΕΕ, τομ. Α, σσ

29 κοινωνικές τάξεις 41. Επομένως, δεν ασκούσαν το δύσκολο αυτό αγώνισμα σαν ένα είδος επίδειξης σωματικής επιδεξιότητας προς κάποιους ανώτερους κοινωνικά θεατές. Αντίθετα, πιστεύουμε με βεβαιότητα ότι τα αγωνίσματα εντάσσονταν στο πλαίσιο διαφόρων θρησκευτικών εορτών, με σαφή τελετουργικό χαρακτήρα. Κάτι τέτοιο υποδηλώνεται και από την παρουσία ιερών συμβόλων στις παραστάσεις του αθλήματος, όπως ο «ιερός δεσμός» 42. Η ιερότητα των ταυροκαθαψίων συνδέεται άρρηκτα με την ιερότητα του ταύρου, του οποίου η λατρεία ήταν πολύ διαδεδομένη στην Κρήτη 43. Αν και μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι ο ταύρος αναπαριστά κάποιο θεό της γονιμότητας 44, που λατρευόταν μαζί με τη Μεγάλη θεά Μητέρα, θεωρούμε περισσότερο ορθή την άποψη του W. Burkert (Αρχαία Ελληνική Θρησκεία, Αρχαϊκή και Κλασσική εποχή). Ο τελευταίος υποστηρίζει ότι «δεν είναι δυνατόν στη Μινωική θρησκεία το ζώο αυτό να ονομαζόταν ή λατρευόταν ως θεός, καθώς δεν απευθύνεται ποτέ η στάση λατρείας ή η λατρευτική πομπή προς ένα ταύρο, ούτε είναι συνδεδεμένα με αυτόν τα ιερά σύμβολα, όπως ο διπλός πέλεκυς, ή τα λατρευτικά κέρατα» 45. Ωστόσο, ο ταύρος θεωρούνταν στη Μινωική Κρήτη ίερό ζώο, που συμβολικά αντιπροσώπευε τη δύναμη του θείου, τη φύση και τη γονιμότητα 46. Λατρεία, λοιπόν, αποδιδόταν κυρίως στη Μεγάλη Μητέρα Θεά της γονιμότητας και της φύσης 47, προς τιμή της οποίας γίνονταν οι ταυροκαθαψίες, όπως και όλα τα άλλα αγωνίσματα. «Αφορμές εορταστικών εκδηλώσεων αποτελούσαν η αρχή του μήνα ή του έτους, και η επέτειος μεγάλων γεγονότων όπως η γέννηση, ο θάνατος, η ανάσταση και ο θρίαμβος της θεότητας. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι τα ταυροκαθάψια αποτελούσαν μέρος των εορτών της άνοιξης» Α. Ρηζ, Ε. Βαλερά Ρίκενσον, ό. π., σ Στο ίδιο έργο, σ Πρβλ. Γ. Σακελλαράκη, ό.π., σ Burkert, ΑΕΘ, σσ Α. Ρηζ, Ε. Βαλερά Ρίκενσον, ό.π. σ.41. Α.B. Cook, «Animal worship in the Mycenaean Age», JHS 14 (1894) Α.Ρηζ, Ε. Βαλερά Ρίκενσον, ό.π., σ Ι. Μουρατίδη, ό.π., σ.36. Θ. Γιαννάκη, Η φυσική αγωγή και ο αθλητισμός (διαχρονικά), Αθήνα1980, σ Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη λατρεία της Μεγάλης Θεάς βλ. Ν.Δ.Παπαχατζή, Η θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1987, σσ. 11, Πρβλ. Π. Παχή, «Δήμητρα καρποφόρος», Θρησκεία και αγροτική οικονομία του αρχαιοελληνικού κόσμου, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1998, σσ Θ. Γιαννάκη, ό.π., σ

30 Είναι γεγονός ότι στη Μινωική Κρήτη δεσπόζει η γυναικεία αυτή θεότητα, η οποία συνδέεται στενά με τη γονιμότητα της γης και με την αναπαραγωγική ικανότητα της γυναίκας. Υπήρχαν, οπωσδήποτε, και άλλες θεότητες και θηλυκές και αρσενικές, αλλά η ανώτερη όλων υπήρξε αυτή η Θεά-Μητέρα. Πιστεύεται ότι διάφορα γυναικεία ειδώλια της Νεολιθικής εποχής - που βρέθηκαν όχι μόνο στην Κρήτη, αλλά και στην Ασία και στην Αφρική - παριστάνουν τη Μεγάλη αυτή Θεά της φύσης και της ευφορίας. Το θεϊκό στοιχείο της Μεγάλης Θεάς, της Μητέρας του κόσμου, προσδιορίστηκε στη θρησκειολογία αποκλειστικά βάσει της φυσικής ικανότητας του θηλυκού, δηλαδή της μητρότητας, και γι αυτό «η Magna Mater ενσαρκώνει την παγκόσμια εκείνη ζωϊκή δύναμη που χαρίζει, αλλά και παίρνει πίσω τη ζωή» 49. Σύμφωνα με πλέον πρόσφατα ανθρωπολογικά δεδομένα, τα ειδώλια αυτά πρέπει να συνδέονται με το τελετουργικό της μύησης των νέων που εισέρχονταν στην εφηβική ηλικία και επομένως στο στάδιο της σεξουαλικής ωριμότητας -, το οποίο για τα κορίτσια σημαίνει ταυτόχρονα και προετοιμασία για τη μητρότητα. Με άλλα λόγια «οι γυναίκες με τη βοήθεια των ειδωλίων που αφιέρωναν στη θεότητα, υπερνικούσαν το φόβο τους μπροστά στον επικείμενο τοκετό» 50. Καταλήγουμε έτσι στην άποψη, ότι τα ταυροκαθάψια και τα αγωνίσματα της μινωικής Κρήτης, πρέπει να συνδέονταν με διαβατήρια έθιμα, δηλαδή με τελετουργίες που γίνονταν σε σημαντικούς σταθμούς της ζωής των ανθρώπων, στη συγκεκριμένη περίπτωση κατά την προαγωγή των νέων αγοριών και κοριτσιών από την εφηβική στην ενήλικη ηλικία 51. Πράγματι και ο διάσημος άγγλος αρχαιολόγος Έβανς συνέδεσε τη Μινωική Μητέρα Θεά με τους αγώνες, αποκαλώντας την «εναγώνιον θεά» 52. Αυτή ήταν προστάτης των αγώνων. Η ίδια παρουσιάζεται σε παραστάσεις «άλλοτε σαν χορεύτρια και άλλοτε σαν ταυροκαθάπτρια ή σαν αθλήτρια» 53. Κατά τον ίδιο αρχαιολόγο, όλοι οι αγώνες τελούνταν προς τιμή της και τη δική 49 Β. Ξενίδου-Schild, ό.π., σ Στο ίδιο έργο. 51 Στο ίδιο έργο, σσ Πρβλ. Π. Βαλαβάνη, Άθλα, αθλητές και έπαθλα, εκδ. Ερευνητές, Αθήνα 1996, σσ Θ. Γιαννάκη, ό.π., σ Στο ίδιο έργο. 29

31 της βοήθεια επικαλούνταν οι αθλητές των ταυροκαθαψίων. Οι αθλητές αυτοί ήταν «οι προστατευόμενοι της Μινωικής Θεάς» 54, η οποία χαιρόταν να βλέπει τους πιστούς της να καταγίνονται με το επικίνδυνο αυτό αγώνισμα. Η προστασία και το ενδιαφέρον της προς τους προστατευόμενούς της, φαίνεται από το γεγονός ότι «ο βωμός της βρισκόταν, συνήθως, στη μέση των θεατών» 55. Οι Μινωίτες προφανώς, πίστευαν και ήθελαν με τους αγώνες, τους χορούς και τα παιγνίδια να ευχαριστήσουν την μεγάλη τους προστάτιδα, πιστεύοντας «ότι αυτή ήθελε πολύ να παρακολουθεί τις αθλητικές δραστηριότητες» 56. Κάπως έτσι διεξάγονταν οι αθλητικοί αγώνες στην Μινωική Κρήτη, έως τη στιγμή που ο πολιτισμός της καταστράφηκε ξαφνικά και υποχώρησε μπροστά στον ακμαζόμενο πολιτισμό των Μυκηναίων Αχαιών 57. β) Μυκήνες Μυκηναϊκή εποχή Κατά τη διάρκεια της Χάλκινης Εποχής ( π.χ.), Ινδο- Ευρωπαίοι που μιλούσαν πρωτο-ελληνικά, εισέβαλαν στην κυρίως Ελλάδα. Η άφιξη της νέας αυτής φυλής και η επιμειξία τους με τους ήδη υπάρχοντες κατοίκους στον ελληνικό χώρο (Προέλληνες), δημιούργησε το Μυκηναϊκό πολιτισμό και την πρωτο-ελληνική γλώσσα 58. Δεν είναι πολλά πράγματα γνωστά, όσον αφορά τον πολιτισμό που έφεραν αυτοί οι νέοι κάτοικοι της Ελλάδας. Ωστόσο, μετά το 1600 π.χ., η πρόοδος σε όλους σχεδόν τους τομείς είναι πολύ εντυπωσιακή. Οι Αχαιοί 54 Ι. Μουρατίδη, ό.π., σ Στο ίδιο έργο. 56 Ι. Μουρατίδη, σ Βλ. Θ. Γκουλιώνη, Αθλητισμός, ένας έρωτας αλλιώτικος, εκδ. Ατραπός, Αθήνα 2000, σσ Θ. Γιαννάκη, ό.π., σ.113, J. Chadwick, Ο Μυκηναϊκός κόσμος, εκδ. Gutenberg, Aθήνα 1997, σσ Σπ. Μαρινάτου, «Ο πολιτισμός της Υστερομινωικής Θήρας», σε ΙΕΕ, τομ. Α, σ Πρβλ. Ι. Μουρατίδη, «Ομηρικοί και Μυκηναϊκοί αγώνες», σε Αναφορές-Προσεγγίσεις, σσ Για λεπτομερείς πληροφορίες για τον Μυκηναϊκό πολιτισμό και την ιστορική του πορεία μπορεί κανείς να ανατρέξει στους Γ.Μυλωνά, «Πρώιμοι Μυκηναϊκοί χρόνοι», σε ΙΕΕ, τόμ. Α, σσ Α. Ρηζ-Ε.Β.Ρίκενσον, ό.π., σ

32 (όπως θα αποκαλούμε στο εξής τους νέους κατοίκους της Ελλάδας), επέδειξαν τεράστια εξάπλωση μετά την παρακμή της Κρήτης, το 1500 π.χ. Η ηπειρωτική Ελλάδα ήταν χωρισμένη σε μικρά κράτη, κάπως μεγαλύτερα πολλές φορές από τις γνωστές πόλεις-κράτη των κλασσικών χρόνων 59. Τον τίτλο της μητρόπολης κατείχαν, οι Μυκήνες, από όπου και προήλθε η ονομασία της ιστορικής περιόδου ως Μυκηναϊκής. Στις Μυκήνες, πρωτεύουσα αυτού του αξιοθαύμαστου πολιτισμού, βασίλευαν αρχοντικά γένη πολιτικά οργανωμένα πάνω σε σταθερές βάσεις θρησκείας, πολιτείας και στρατεύματος, όπως συνέβαινε και στην Μινωική Κρήτη. Την εξουσία την είχαν τα μέλη των βασιλικών οικογενειών και γενεών συγχρόνως 60. Οι επιστήμονες εντόπισαν πολλές ομοιότητες μεταξύ του Μινωικού και του Μυκηναϊκού πολιτισμού, καθώς επίσης και πολλές επιδράσεις του πρώτου πάνω στο δεύτερο. Παράδειγμα αποτελεί η χρήση της Γραμμικής Β από τους Μυκηναίους, γραφή που αποτελεί μετασχηματισμό της μινωικής Γραμμικής Α. Σίγουρες είναι, επίσης, οι επιδράσεις στον τομέα της τέχνης, κυρίως όσον αφορά τις θρησκευτικές απεικονίσεις 61. Ωστόσο, ο Μυκηνολόγος J.Chadwick μπόρεσε να διακρίνει τα στοιχεία του Μυκηναϊκού πολιτισμού από αυτά του Μινωικού, και κατέληξε στο ότι αν και το τελικό προϊόν στον χώρο υπήρξε ένα κράμα, στις απαρχές του, «υπήρχαν δύο χωριστές παραδόσεις: η μινωική παράδοση της Κρήτης από τη μία και η μυκηναϊκή της κυρίως Ελλάδας από την άλλη. Και αυτή ακόμα η μυκηναϊκή πιθανόν να μην ήταν καν ομοιογενής» 62. Πράγματι είναι πλέον αποδεκτό από το σύνολο των επιστημόνων, ότι η Κρήτη επηρέασε έως ένα βαθμό τον πολιτισμό των Μυκηναϊκών κέντρων. Βρισκόμενοι κάτω από αυτή την επίδραση οι Έλληνες της κυρίως Ελλάδας ανέπτυξαν και βελτίωσαν τη δική τους τέχνη και τους δικούς τους τρόπους σκέψης και δράσης, και συγκράτησαν ό,τι ταίριαζε στη δική τους ιδιοσυγκρασία J.Chadwick, Μυκηναϊκός κόσμος, εκδ. Gutenberg, Αθηνα 1997, σ Γ. Μυλωνά ό.π., σ Πρβλ. Θ.Γιαννάκη, ό.π., σ Μ.Ρ.Νilsson, The Mycenaean origin of Greek Mythology, ed.university of California Press, Berkeley 1932, pp J.Chadwick, ό.π., σ G. Mylonas, ό.π., p Ι. Μουρατίδη, ό.π., σσ Πρβλ. L.Palmer, Mycenaeans and Minoans, Aegean prehistory in the light of the Linear B tablets, ed. Faber and Faver ltd, London 1961, pp. 177, Ν.Παπαχατζή, «Κρητο-Μυκηναϊκή θρησκεία», σε ΕΕΕ, Οι 31

33 Πιστεύουμε ότι το ίδιο συνέβη και στον τομέα της θρησκείας, όπου οι Αχαιοί, ερχόμενοι σε στενή επικοινωνία με την ανεπτυγμένη θρησκεία των Μινωιτών, δέχθηκαν τις επιδράσεις τους και υιοθέτησαν πολλά μινωικά θρησκευτικά στοιχεία, όσα φυσικά δεν έρχονταν σε αντίθεση με τις δικές τους δοξασίες. Τα στοιχεία αυτά, προστέθηκαν στην πατροπαράδοτη θρησκεία τους και από τον συγκερασμό δημιουργήθηκε η Μυκηναϊκή θρησκεία, που βασικά υπήρξε διαφορετική από τη Μινωική 64. Έτσι, αν και υιοθέτησαν οι Μυκηναίοι τη Μεγάλη Μητέρα-Θεά των Μινωιτών, την οποία την μετονόμασαν «Άρτεμις», και συνέχισαν να τελούν αγώνες προς τιμή της 65, από την άλλη πλευρά έδωσαν ιδιαίτερη βαρύτητα στους άρρενες θεούς, στις χθόνιες θεότητες, και στη λατρεία των νεκρών τους προγόνων και στην ηρωολατρία 66. Ειδικότερα για τυχόν επιδράσεις των Μινωικών αγώνων στη Μυκηναϊκή Ελλάδα, δύσκολα μπορεί κανείς να μιλήσει. Οι Αχαιοί ήταν πολεμιστές, ικανοί να θυσιαστούν ανά πάσα στιγμή, προκειμένου να κερδίσουν δόξα και να είναι υπεράνω όλων. Αντίθετα οι Μινωίτες αγαπούσαν την ειρήνη, ήταν πολύ θρησκόληπτοι και δεν ενδιαφέρονταν τόσο για δόξα και πολεμικές περιπέτειες. Δεν είναι τυχαίο ότι οι αρματοδρομίες, το αγαπημένο άθλημα των Μυκηναίων, ήταν σχεδόν άγνωστο στους Μινωίτες. Ενώ αντίθετα «οι ταυροκαθαψίες, ποτέ δεν κέρδισαν την αγάπη των Αχαιών» 67. Πιστεύουμε ότι αυτό που οδήγησε σε διαφορετική αθλητική συμπεριφορά, ήταν η διαφορετική θρησκεία και οι διαφορετικές συνήθειες ταφής. «Οι Μινωίτες αφιέρωναν όλες σχεδόν τις αθλητικές γιορτές τους στη μεγάλη τους «Μητέρα θεά», ενώ οι Αχαιοί τιμούσαν με τους αγώνες τους προγόνους και τους ήρωές τους. Η λατρεία των προγόνων ήταν πολύ σπουδαία στη μυκηναϊκή Ελλάδα, αλλά άγνωστη στη Μινωική Κρήτη» 68. Σίγουρα, λοιπόν, το αθλητικό πνεύμα των Αχαιών δεν πηγάζει από τον Κρητικό πολιτισμό. Το φέρουν μαζί τους οι Μυκηναίοι πολεμιστές. Γεννιέται από την πολεμική ζωή τους, την καθημερινή άσκηση και Θρησκείες, τόμ. 21, σσ W. Potscher, «Ελληνική θρησκεία», σε ΕΕΕ, Οι Θρησκείες, τόμ. 21, σσ Βλ. Ν. Παπαχατζή, ό.π., σσ Ι. Μουρατίδη, ό.π., σ Γ. Μυλωνάς, «Η Μυκηναϊκή θρησκεία», σε ΙΕΕ, τόμ. Α, σ.298 κ.ε. Πρβλ. Ν.Παπαχατζή, ό.π., σ.56. G.Mylonas. Mycenae and the Mycenaean Age, ό.π., σσ.178, Πρβλ. Δ.Λαζαρίδη, «Ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα», σε ΙΕΕ, τόμ. Β, σσ Ι.Μουρατίδη, ό.π., σσ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης Πτυχιακή Εργασία της φοιτήτριας Αναστασίας Κουτουλίδου με τίτλο: Ο ρόλος της γυναίκας στο ρεμπέτικο τραγούδι (Πειραιάς, 1922-1953) Επιβλέπουσα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΌ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ Α

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ Α ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 α. Να περιγράψετε το πρόγραμμα του καθενός από τα παρακάτω πολιτικά κόμματα: Ραλλικό Κόμμα Λαϊκό Κόμμα (1910) Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα !"#$%&%'(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( )!

Περιεχόμενα !#$%&%'(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( )! Περιεχόμενα!"#$%&%'(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( )! *+",',"-+.-"/'0$.-$".1$/!1"#,'0"+(((((((((((((((((((((((23! 14+,$%0$ ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((()5!

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1940-1974

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1940-1974 ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1940-1974 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΝΙΤΣΑΣ 1340200400332 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ:ΚΑΘ. Α.ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠ.ΚΑΘ.Θ.ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ:Ε.Κ.Π.Α ΣΧΟΛΗ:Ν.Ο.Π.Ε ΤΜΗΜΑ:ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ» Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ» Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ 18ης Οκτωβρίου 18, 582 00 Έδεσσα τηλ. 2381025555, fax. 2381051255 Εργασία: Αποφράξεις δικτύου αποχέτευσης Προϋπολογισμός: 30.100,00 (με Φ.Π.Α.) Αριθμός Μελέτης: 35/2013 Έδεσσα, 27-12-2013 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΧΕΙΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτική Άσκηση Φοιτητών Θεατρικών Σπουδών σε Γυμνάσια Λύκεια Δοκιμαστική εφαρμογή Μάρτιος Μάιος 2002

Πρακτική Άσκηση Φοιτητών Θεατρικών Σπουδών σε Γυμνάσια Λύκεια Δοκιμαστική εφαρμογή Μάρτιος Μάιος 2002 πρόγραμμα «εκπαίδευση & θέατρο» σε συνεργασία με Πανεπιστήμιο Αθηνών Πρακτική Άσκηση Φοιτητών Θεατρικών Σπουδών σε Γυμνάσια Λύκεια Δοκιμαστική εφαρμογή Μάρτιος ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΡΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Σ Χ Ο Λ Η :Δ ΙΟ ΙΚ Η Σ Η Σ Κ Α Ι Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΑ Σ ΤΜ Η Μ Α : Λ Ο Γ ΙΣ Τ ΙΚ Η Σ. ιιιιιιι. Θέμα: Συναλλαγματική Γραμμάτιο εις Δ ια ταγήν Επιταγή

Σ Χ Ο Λ Η :Δ ΙΟ ΙΚ Η Σ Η Σ Κ Α Ι Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΑ Σ ΤΜ Η Μ Α : Λ Ο Γ ΙΣ Τ ΙΚ Η Σ. ιιιιιιι. Θέμα: Συναλλαγματική Γραμμάτιο εις Δ ια ταγήν Επιταγή τ.ε.ι. Κ Α Β Α Λ Α Σ Σ Χ Ο Λ Η :Δ ΙΟ ΙΚ Η Σ Η Σ Κ Α Ι Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΑ Σ ΤΜ Η Μ Α : Λ Ο Γ ΙΣ Τ ΙΚ Η Σ ιιιιιιι Θέμα: Συναλλαγματική Γραμμάτιο εις Δ ια ταγήν Επιταγή Καθηγητής: Τσαρουχάς Αναστάσιος Σπουδάστριες:

Διαβάστε περισσότερα

Λ ο υ κ ά ς Α π ο σ τ ο λ ί δ η ς & Σ υ ν ε ρ γ ά τ ε ς ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Λ ο υ κ ά ς Α π ο σ τ ο λ ί δ η ς & Σ υ ν ε ρ γ ά τ ε ς ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Λ ο υ κ ά ς Α π ο σ τ ο λ ί δ η ς & Σ υ ν ε ρ γ ά τ ε ς ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Τηλ.: 2103619650, 2103610116, Fax: 2103619760, Email: lapostol@otenet.gr h t t p: / / w w w. l o u k a s a p o s t o l i d i

Διαβάστε περισσότερα

O ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ ΓΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ

O ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ ΓΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ Διαγώνισμα Έκφρασης Έκθεσης Α Λυκείου Όνομα: Επώνυμο: Τμήμα: Ημερομηνία: 13.04.2014 Κείμενο Α O ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ ΓΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ Ανησυχώντας για την απειρία των παιδιών τους, που μπαίνουν στον κόσμο των

Διαβάστε περισσότερα

www.kapalearn.gr e-mail: info@kapalearn.gr ΚΟΡΙΝΘΟΥ 255, ΚΑΝΑΚΑΡΗ 101 ΤΗΛ. 2610 625.360, 2610 624.009, FAX 2610 625.366

www.kapalearn.gr e-mail: info@kapalearn.gr ΚΟΡΙΝΘΟΥ 255, ΚΑΝΑΚΑΡΗ 101 ΤΗΛ. 2610 625.360, 2610 624.009, FAX 2610 625.366 Α. Ο άνθρωπος, όπως υπογραμμίζει ο συγγραφέας, δεν είναι ρυθμιστής του κόσμου, παρά διαχειριστής του. Αυτή την παρεξήγηση, που ίσχυε για αιώνες, θέλησε να διαλύσει ο πανεπιστήμων άνθρωπος της Αναγέννησης,

Διαβάστε περισσότερα

Του νεκρού αδελφού. δημοτικό τραγούδι (βλ. σ. 18 σχολικού βιβλίου) που ανήκει στην κατηγορία των παραλογών (βλ. σ. 20 σχολικού βιβλίου)

Του νεκρού αδελφού. δημοτικό τραγούδι (βλ. σ. 18 σχολικού βιβλίου) που ανήκει στην κατηγορία των παραλογών (βλ. σ. 20 σχολικού βιβλίου) Του νεκρού αδελφού δημοτικό τραγούδι (βλ. σ. 18 σχολικού βιβλίου) που ανήκει στην κατηγορία των παραλογών (βλ. σ. 20 σχολικού βιβλίου) Κωνσταντίνος Παρθένης, Του νεκρού αδελφού Το τραγούδι του Νεκρού αδελφού,

Διαβάστε περισσότερα

Τα «Κερκυραϊκά» και η ναυμαχία της Κέρκυρας (427 π..χ.)

Τα «Κερκυραϊκά» και η ναυμαχία της Κέρκυρας (427 π..χ.) Δημήτρης Γ. Μαρκαντωνάτος Φιλόλογος (ΜΑ, University College, London) Τα «Κερκυραϊκά» και η ναυμαχία της Κέρκυρας (427 π..χ.) H «κλιμάκωση» του πελοποννησιακού πολέμου στο βόρειο Ιόνιο Σύγχρονοι ιστορικοί

Διαβάστε περισσότερα

Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Μ ΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝ ΑΣΤ ΑΣΗ

Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Μ ΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝ ΑΣΤ ΑΣΗ Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Μ ΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝ ΑΣΤ ΑΣΗ Κεφ. 1 Τα δημογραφικά δεδομένα Αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που ακολουθεί και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις: α. Να αιτιολογήσετε την άποψη ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. ΝΟΜΟΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΘΗΒΑΙΩΝ Προϋπολογισμός: 100.914,00 με Φ.Π.Α. 23%. Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. ΝΟΜΟΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΘΗΒΑΙΩΝ Προϋπολογισμός: 100.914,00 με Φ.Π.Α. 23%. Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ Σελίδα 1 από 18 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Έργο: ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΟΔΩΝ ΔΗΜΟΥ ΘΗΒΑΙΩΝ 2015 ΝΟΜΟΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΘΗΒΑΙΩΝ Προϋπολογισμός: 100.914,00 με Φ.Π.Α. 23%. Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ Χρηματοδότηση: ΣΑΤΑ ΙΔ. ΠΟΡΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΚΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΧΡOΝΟΣ ΔΙΑΤHΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛIΩΝ, ΣΤΟΙΧΕIΩΝ ΔΙΑΦYΛΑΞΗ

Α. ΚΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΧΡOΝΟΣ ΔΙΑΤHΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛIΩΝ, ΣΤΟΙΧΕIΩΝ ΔΙΑΦYΛΑΞΗ ΚΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΧΡOΝΟΣ ΔΙΑΤHΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛIΩΝ, ΣΤΟΙΧΕIΩΝ ΔΙΑΦYΛΑΞΗ Εφαρμόζεται από 1.1.2007 αλλά και για προηγούμενα χρόνια εφόσον οι διατάξεις αυτές είναι επιεικέστερες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ» Θ.Ε. ΔΕΟ 10 Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ» Θ.Ε. ΔΕΟ 10 Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ» Θ.Ε. ΔΕΟ 10 Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης Τρίτη Γραπτή Εργασία στο Αστικό και Εργατικό Δίκαιο Ακαδημαϊκό

Διαβάστε περισσότερα

Επαρχιακός Γραμματέας Λ/κας-Αμ/στου ΠΟΑ Αγροτικής

Επαρχιακός Γραμματέας Λ/κας-Αμ/στου ΠΟΑ Αγροτικής Πρόεδρος Αίγλη Παντελάκη Γενική Διευθύντρια Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Αντιπρόεδρος Χάρης Ζαννετής Πρώτος Λειτουργός Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Μέλη Χρίστος Κουρτελλάρης

Διαβάστε περισσότερα

Γ49/59 ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ Π Ρ Ο Σ :

Γ49/59 ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ Π Ρ Ο Σ : Αθήνα, 30-5-2012 Δ Ι Ο Ι Κ Η Σ Η ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚ/ΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑ : ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Ταχ. Δ/νση : Αγ. Κωνσταντίνου 8 Ταχ. Κώδικας: 102 41 ΑΘΗΝΑ Τηλέφωνο : 210-215289,290,291,292

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ Σελίδα 5 από 9 ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Α. Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το απόσπασμα: «περὶ δὲ τῶν κοινῶν εἰς τοιούτους ἀγῶνας καθεστηκότας». Σε ό,τι αφορά όμως το

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1. Στο τέλος κάθε κειμένου υπάρχουν ερωτήσεις και εργασίες, που μας βοηθούν να καταλάβουμε καλύτερα τα κείμενα αυτά.

Ενότητα 1. Στο τέλος κάθε κειμένου υπάρχουν ερωτήσεις και εργασίες, που μας βοηθούν να καταλάβουμε καλύτερα τα κείμενα αυτά. Ενότητα 1 Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα Π ώς θα μελετούμε κάθε ενότητα Κάθε ενότητα αποτελείται από τέσσερα (4) κείμενα. Στο τέλος κάθε κειμένου υπάρχουν ερωτήσεις και εργασίες, που μας βοηθούν να καταλάβουμε

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Κληρονομικού Δικαίου

Σημειώσεις Κληρονομικού Δικαίου Σημειώσεις Κληρονομικού Δικαίου ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Κληρονομικό Δίκαιο -> ρυθμίζει τις έννομες σχέσεις του ατόμου μετά το θάνατό του και ιδίως στην τύχη της περιουσίας του. Καταλαμβάνει το πέμπτο βιβλίο του ΑΚ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: "Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ

ΘΕΜΑ: Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: "Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ λ ) ^ ΣΠΟ ΥΔΑΣΤΡΙΑ ^ ^ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ^ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΛΑΓΑΚΗ ΝΙΚΟΛΕΤΑ ^ Λ ΑΡΟΥΜΠΑΑΗΣ ΦΩ ΓΪΟΣ ^ Λ ΚΑΛΑΜΑΤΑ 1997 Αφιερώνεται

Διαβάστε περισσότερα

α. Περί βασιλείας β. Οι επιστολές προς τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο

α. Περί βασιλείας β. Οι επιστολές προς τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο Ι Σ Ο Κ Ρ Α Τ Η Σ α. Περί βασιλείας β. Οι επιστολές προς τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια και παραρτήματα: Αθανάσιος Α. Τσακνάκης Φιλόλογος Θεολόγος Ξάνθη 2012 Αντί προλόγου «Ο

Διαβάστε περισσότερα

ραψωδία E Διομήδους ἀριστεία (Tα κατορθώματα του Διομήδη)

ραψωδία E Διομήδους ἀριστεία (Tα κατορθώματα του Διομήδη) Απόλλωνας και Αθηνά Επίλογος της Μάχης: ο θάνατος εξομοιώνει θύτες και θύματα Πισωδρομίζει ο γαύρος Έχτορας κι οι μπροστομάχοι τότε, 505 κι οι Αργίτες όλοι αμέσως χούγιαξαν και τους νεκρούς τραβήξαν και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΙΔΩΝ ΕΙΣ ΣΕΡΡΑΣ (1882 1883)

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΙΔΩΝ ΕΙΣ ΣΕΡΡΑΣ (1882 1883) ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ε. ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΙΔΩΝ ΕΙΣ ΣΕΡΡΑΣ (1882 1883) Το έτος 1870 σηματοδοτούσε μία ελπιδοφόρα κοινωνική και εκπαιδευτική περίοδο για τις Σέρρες με την ίδρυση, τον Μάρτιο του έτους

Διαβάστε περισσότερα

Έφη Κατσαδήµα, Αθηνά Νέγρη, Χρυσάνθη Παλαµά

Έφη Κατσαδήµα, Αθηνά Νέγρη, Χρυσάνθη Παλαµά Έφη Κατσαδήµα, Αθηνά Νέγρη, Χρυσάνθη Παλαµά Εκπαιδευτική και κοινωνική πραγµατικότητα: µέτωπα διαπραγµάτευσης και δράσης στους νοµούς Ιωαννίνων, Άρτας και Πρέβεζας Στα πλαίσια της εκπαιδευτικής και κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α Κ Α Τ Ε Υ Θ Υ Ν Σ Η Σ 1 ο Λ ύ κ ε ι ο Κ α ι σ α ρ ι α ν ή ς

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α Κ Α Τ Ε Υ Θ Υ Ν Σ Η Σ 1 ο Λ ύ κ ε ι ο Κ α ι σ α ρ ι α ν ή ς Κ. Π. Καβάφης, «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή 595 μ.χ.» Εισαγωγικό σημείωμα Στον αντίποδα όχι μόνο της παλαμικής αλλά και ολόκληρης της ελληνικής ποίησης της Νέας Αθηναϊκής Σχολής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 1/2005. ΘΕΜΑ: Κοινοποίηση των διατάξεων του άρθρου 9 Ν. 3302/04 (ΦΕΚ 267 τ.α 28-12-04) περί ρύθµισης οφειλών του Ι.Κ.Α Ε.Τ.Α.Μ.

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 1/2005. ΘΕΜΑ: Κοινοποίηση των διατάξεων του άρθρου 9 Ν. 3302/04 (ΦΕΚ 267 τ.α 28-12-04) περί ρύθµισης οφειλών του Ι.Κ.Α Ε.Τ.Α.Μ. ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΣΟ ΩΝ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 1/2005 ΘΕΜΑ: Κοινοποίηση των διατάξεων του άρθρου 9 Ν. 3302/04 (ΦΕΚ 267 τ.α 28-12-04) περί ρύθµισης οφειλών του Ι.Κ.Α Ε.Τ.Α.Μ. ΣΧΕΤ. : Εγκ. Ι.Κ.Α 52/99, 69/02, 20/04

Διαβάστε περισσότερα

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Από το Πρακτικό της 03ης Τακτικής Συνεδρίασης του ηµοτικού Συµβουλίου Σκοπέλου

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Από το Πρακτικό της 03ης Τακτικής Συνεδρίασης του ηµοτικού Συµβουλίου Σκοπέλου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΗΜΟΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ Πληροφορίες: Σπυριδούλα Καρβέλη Τηλέφωνο: 2424350103 E-mail: dstech@otenet.gr ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ ΑΡΙΘΜ. ΑΠΟΦ: 31 /2013 Α.Π. 1181 Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Από

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία του Αθανασιάδη Σωτηρίου, καθηγητή φιλόλογου. Σοφοκλέους Αντιγόνη. (Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου)

Εργασία του Αθανασιάδη Σωτηρίου, καθηγητή φιλόλογου. Σοφοκλέους Αντιγόνη. (Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου) 1 Εργασία του Αθανασιάδη Σωτηρίου, καθηγητή φιλόλογου. Σοφοκλέους Αντιγόνη (Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου) Σοφοκλής Ερμηνευτικές ερωτήσεις ανοικτού τύπου (ανάπτυξης και σύντομης απάντησης) Πρόλογος Στίχοι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΙΟΝΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΡΟΤΣΕΣ ΚΑΙ Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, ΑΘΗΝΑ, 1988 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΡΟΤΣΕΣ ΚΑΙ Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, ΑΘΗΝΑ, 1988 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΡΟΤΣΕΣ ΚΑΙ Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, ΑΘΗΝΑ, 1988 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ. ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2009 2010 ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ν. Ιωνία, ΒΟΛΟΣ Τη συγκέντρωση της ύλης του και την επιμέλεια της έκδοσης είχε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ A1. Με αυτά λοιπόν τα μέσα εφοδιασμένοι οι άνθρωποι κατοικούσαν στην αρχή διασκορπισμένοι, πόλεις όμως δεν υπήρχαν κατασπαράσσονταν λοιπόν από τα θηρία, γιατί ήταν από

Διαβάστε περισσότερα

Μέλι, ένας θησαυρός υγείας και δύναμης

Μέλι, ένας θησαυρός υγείας και δύναμης W Μέλι, ένας θησαυρός υγείας και δύναμης 2012-2013 Ε Ρ Ε Υ Ν Η Τ Ι Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Α Τ Α Ξ Η Σ 1 Ο Υ Γ Ε Ν Ι Κ Ο Υ Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ Π Α Τ Ρ Α Σ Ο Μ Α Δ Α Β Ε Π Ι Β Λ Ε Π Ο Υ Σ Α Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α : Μ

Διαβάστε περισσότερα

Η δίκη του Νίκου Πλουμπίδη μέσα από τις εφημερίδες.

Η δίκη του Νίκου Πλουμπίδη μέσα από τις εφημερίδες. Του Σταύρου Καλλώνη.* Η δίκη του Νίκου Πλουμπίδη μέσα από τις εφημερίδες. Ο χώρος τα πρόσωπα και το κατηγορητήριο. Η δίκη της ηγεσίας του ΚΚΕ, γιατί περί αυτού πρόκειται, συνηθίζεται να λέγεται ως δίκη

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΜΑΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ (932 ΑΚ). ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

ΧΡΗΜΑΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ (932 ΑΚ). ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΧΡΗΜΑΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ (932 ΑΚ). ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Εφόσον ο προσδιορισμός του ποσού της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης, κατ άρθ. 932 ΑΚ, επαφίεται στην ελεύθερη κρίση του δικαστηρίου της ουσίας, που

Διαβάστε περισσότερα

1. ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ 2. ΚΑΛΑΙΤΖΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ 3. ΜΟΥΡΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 4. ΜΠΟΛΑΡΗΣ ΜΑΡΚΟΣ 5. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ 6. ΚΑΡΑΜΙΣΑΚΗ ΜΙΧΑΛΙΑ

1. ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ 2. ΚΑΛΑΙΤΖΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ 3. ΜΟΥΡΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 4. ΜΠΟΛΑΡΗΣ ΜΑΡΚΟΣ 5. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ 6. ΚΑΡΑΜΙΣΑΚΗ ΜΙΧΑΛΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Αριθμ. Συνεδρίασης 13η/30-09-2015 Αριθμ. Απόφασης 194/2015 ΘΕΜΑ 5 Ο «Τροποποίηση της υπ. αρ. 50/2015 απόφασης

Διαβάστε περισσότερα

Γ49/ 35 ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ Π Ρ Ο Σ :

Γ49/ 35 ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ Π Ρ Ο Σ : Αθήνα, 19 / 5 / 2010 Δ Ι Ο Ι Κ Η Σ Η ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚ/ΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑ : ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Ταχ. Δ/νση : Αγ. Κωνσταντίνου 8 Ταχ. Κώδικας: 102 41 ΑΘΗΝΑ Τηλέφωνο : 210-215292,289,290,294

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΡΟΠΑΡΙΩΝ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΨΑΛΤΙΚΗΣ 1

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΡΟΠΑΡΙΩΝ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΨΑΛΤΙΚΗΣ 1 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΡΟΠΑΡΙΩΝ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΨΑΛΤΙΚΗΣ 1 Σταματοπούλου Νικολίνα Ωδείο Σύγχρονης Τέχνης Αγρινίου, nistamato@yahoo.gr Περίληψη Για το παρόν άρθρο επιλέχθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ Προς: Δημάρχους της Χώρας Αθήνα, 16 Δεκεμβρίου 2013 Α.Π.:2271. Αγαπητέ κ.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ Προς: Δημάρχους της Χώρας Αθήνα, 16 Δεκεμβρίου 2013 Α.Π.:2271. Αγαπητέ κ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ Προς: Δημάρχους της Χώρας Αθήνα, 16 Δεκεμβρίου 2013 Α.Π.:2271 Αγαπητέ κ. Δήμαρχε Σας στέλνω συνημμένη την μελέτη στελέχωσης του δήμου σας,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ-ΚΕΦ. ΙΑ -ΙΒ Θέμα: ο μύθος του Πρωταγόρα και το επιμύθιο

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ-ΚΕΦ. ΙΑ -ΙΒ Θέμα: ο μύθος του Πρωταγόρα και το επιμύθιο ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ-ΚΕΦ. ΙΑ -ΙΒ Θέμα: ο μύθος του Πρωταγόρα και το επιμύθιο Στάδια εξέλιξης του ανθρώπου Α Στάδιο Απουσία θνητών ειδών ἦν γάρ ποτε χρόνος, ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη οὐκ ἦν Β Στάδιο

Διαβάστε περισσότερα

Παπακώστα Αλεξία, Υπεύθυνης Πολιτιστικών Θεμάτων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Βοιωτίας, Υποψήφιας Διδάκτορος Πανεπιστημίου Αθηνών, Υποτρόφου του Ι.Κ.Υ.

Παπακώστα Αλεξία, Υπεύθυνης Πολιτιστικών Θεμάτων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Βοιωτίας, Υποψήφιας Διδάκτορος Πανεπιστημίου Αθηνών, Υποτρόφου του Ι.Κ.Υ. «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΓΕΦΥΡΕΣ» ΣΕ ΜΙΑ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΤΑΞΗ: ΜΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΜΥΘΕΝΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΠΟΥΛΩΤΗ «Ο ΤΟΜ ΤΙΡΙΤΟΜ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΧΩΡΙΣΜΕΝΗ ΣΤΑ ΔΥΟ» Παπακώστα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΟΝ. Ιστορία γραμμένη με αγώνες και αίμα

ΕΠΟΝ. Ιστορία γραμμένη με αγώνες και αίμα Ιστορία γραμμένη με αγώνες και αίμα ΕΠΟΝ Στις 23 Φλεβάρη 1943, σε ένα μικρό σπίτι, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3 στους Αμπελόκηπους, ιδρύεται η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, η θρυλική ΕΠΟΝ, η μεγαλύτερη

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 10 Ιουνίου 2014 ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Ημερησίων Γενικών Λυκείων ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ A1. α. Αγροτική μεταρρύθμιση : Η κατάργηση των μεγάλων ιδιοκτησιών και η κατάτμηση

Διαβάστε περισσότερα

Ε Λ Ε Γ Κ Τ Ι Κ Ο Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο ΣΕ Ο Λ Ο Μ Ε Λ Ε Ι Α

Ε Λ Ε Γ Κ Τ Ι Κ Ο Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο ΣΕ Ο Λ Ο Μ Ε Λ Ε Ι Α Επί του Απολογισμού των εσόδων και εξόδων του Κράτους έτους 2006 και του Γενικού Ισολογισμού της 31 ης Δεκεμβρίου 2006, σύμφωνα με το άρθρο 98 παρ. 1 περ. ε σε συνδυασμό με το άρθρο 79 παρ. 7 του Συντάγματος

Διαβάστε περισσότερα

A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις). Μονάδες 25

A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις). Μονάδες 25 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 28 ΜΑΪΟΥ 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟ Η «ανθρωπιά» είναι

Διαβάστε περισσότερα

του Αναπληρωτή Εκπαιδευτικού Π.Ε. Ένας χρήσιµος οδηγός αφιέρωµα στον αναπληρωτή εκπαιδευτικό της Π.Ε..

του Αναπληρωτή Εκπαιδευτικού Π.Ε. Ένας χρήσιµος οδηγός αφιέρωµα στον αναπληρωτή εκπαιδευτικό της Π.Ε.. ηµητρακόπουλος Γιώργος Αιρετός Π.Υ.Σ.Π.Ε. Πειραιά (εκλεγµένος µε το ψηφοδέλτιο της Π. Α. Σ. Κ.) Τηλ. επικοινωνίας 6977 747439 e-mail: dimitrako@sch.gr http://users.sch.gr/dimitrako του Αναπληρωτή Εκπαιδευτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΔΙ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2016 ΕΤΟΣ ΛΖ ΑΡ.427-428 ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ Απόστολος: Β Τιμ. δ 5-8 Ευαγγέλιο: Μάρκ. α 1-8 3 Ιανουαρίου 2016 «Φωνή βοώντος εν τη ερήμω» Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Πρόδρομος

Διαβάστε περισσότερα

14/11/2010. Πορεία Εργασίας. Νέα Αναλυτικά Προγράμματα Μαθηματικών Επιμόρφωση Μάχιμων Εκπαιδευτικών. 1 η συνάντηση.

14/11/2010. Πορεία Εργασίας. Νέα Αναλυτικά Προγράμματα Μαθηματικών Επιμόρφωση Μάχιμων Εκπαιδευτικών. 1 η συνάντηση. Πορεία ργασίας Νέα Αναλυτικά Προγράμματα Μαθηματικών πιμόρφωση Μάχιμων κπαιδευτικών Δήμητρα Πίττα Πανταζή Ρίτα Παναούρα Μάριος Πιττάλης 1 η συνάντηση Νοέμβριος Δεκέμβριος 2010 Σύσταση συντονιστική επιτροπής

Διαβάστε περισσότερα

Οι μαθητές της ομάδας λογοτεχνίας της βιβλιοθήκης ασχολήθηκαν με το έργο πέντε γυναικών συγγραφέων: Ζωρζ Σαρή, Λότη Πέτροβιτς- Ανδρουτσοπούλου,

Οι μαθητές της ομάδας λογοτεχνίας της βιβλιοθήκης ασχολήθηκαν με το έργο πέντε γυναικών συγγραφέων: Ζωρζ Σαρή, Λότη Πέτροβιτς- Ανδρουτσοπούλου, ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 1ΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΑΥΡΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2006-2007 Οι μαθητές της ομάδας λογοτεχνίας της βιβλιοθήκης ασχολήθηκαν με το έργο πέντε γυναικών συγγραφέων: Ζωρζ Σαρή, Λότη Πέτροβιτς- Ανδρουτσοπούλου,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2012-2013

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2012-2013 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 2. Ο Γλαύκων διαμαρτύρεται (Ἔπειτα) και υποστηρίζει ότι είναι θέμα αδικίας (ἀδικήσομεν) αντικρούοντας την άποψη του Σωκράτη για τον ηθικό εξαναγκασμό των φιλοσόφων και την εγκατάλειψη της πνευματικής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΤΕΕ ΤΜΗΜΑ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΤΕΕ ΤΜΗΜΑ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΤΕΕ ΤΜΗΜΑ ΚΕΡΚΥΡΑΣ Κέρκυρα 8-10 Απριλίου 2005 «Πολιτεία-Χωροταξικός και Πολεοδομικός Σχεδιασμός» «ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ» Θ. Ψυχογιός Τοπ-Πολεοδόμος Μηχανικός Προϊστάμενος Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

5 η Ενότητα Κουλτούρα και στρατηγική

5 η Ενότητα Κουλτούρα και στρατηγική Στρατηγική Διοίκηση και Διαχείριση της Απόδοσης 5 η Ενότητα Κουλτούρα και στρατηγική ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΑΝΟΥΡΓΙΑΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ Έως τώρα έχουμε μιλήσει Κεφάλαιο 2: Σημαντική επιρροή του περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. «Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας» Παραγωγή Ελαιολάδου

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. «Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας» Παραγωγή Ελαιολάδου ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας» Παραγωγή Ελαιολάδου Υπεύθυνες Καθηγήτριες κ. Λαγουτάρη Ελένη κ. Σούσου Άρτεμις Ομάδα Μαθητών Κάμτσιος Παναγιώτης Κασπάρης Δημήτριος Κατσαΐτης Νικόλας

Διαβάστε περισσότερα

Η Ιστορία του Αγγελιοφόρου Όπως αποκαλύφθηκε στον Μάρσαλ Βιάν Σάμμερς στης 23 Μάιου 2011 στο Μπόλντερ, Κολοράντο, ΗΠΑ

Η Ιστορία του Αγγελιοφόρου Όπως αποκαλύφθηκε στον Μάρσαλ Βιάν Σάμμερς στης 23 Μάιου 2011 στο Μπόλντερ, Κολοράντο, ΗΠΑ Η Ιστορία του Αγγελιοφόρου Όπως αποκαλύφθηκε στον Μάρσαλ Βιάν Σάμμερς στης 23 Μάιου 2011 στο Μπόλντερ, Κολοράντο, ΗΠΑ Σήμερα θα πούμε την ιστορία του Αγγελιοφόρου. Είναι μια ιστορία που ενέχει πολλή δύναμη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Από το υπ' αριθμ. 21/09-12-2011 Πρακτικό της Οικονομικής Επιτροπής Ιονίων Νήσων

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Από το υπ' αριθμ. 21/09-12-2011 Πρακτικό της Οικονομικής Επιτροπής Ιονίων Νήσων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Από το υπ' αριθμ. 21/09-12-2011 Πρακτικό της Οικονομικής Επιτροπής Ιονίων Νήσων Αριθμ. απόφασης 492/21-2011 ΠΕΡΙΛΗΨΗ: «Εισήγηση

Διαβάστε περισσότερα

Μάριος Χάκκας. Το Ψαράκι της γυάλας

Μάριος Χάκκας. Το Ψαράκι της γυάλας Μάριος Χάκκας Το Ψαράκι της γυάλας 1. Γραμματολογικά: Το διήγημα Το ψαράκι της γυάλας πρωτοδημοσιεύτηκε το 1971 μαζί με άλλα δύο διηγήματα, Ένα κορίτσι και ο Γιάννης το θεριό μυρμήγκι, στο συλλογικό τόμο

Διαβάστε περισσότερα

Δυσαρεστημένοι με τη ζωή τους οι 7 στους 10 Έλληνες

Δυσαρεστημένοι με τη ζωή τους οι 7 στους 10 Έλληνες Παρασκευή 16 Μαΐου 2014 ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 191 Δυσαρεστημένοι με τη ζωή τους οι 7 στους 10 Έλληνες Ανοικτά τα γραφεία ταυτοτήτων για τις εκλογές σ.12 σ.09 Και για φάρμακα στην Τουρκία Γεροντόπουλος: «Βελτιώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Ηράκλειο 6-5-2015. Αρ. Πρωτ.: 590

Ηράκλειο 6-5-2015. Αρ. Πρωτ.: 590 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΧΟΛ. ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ Δ.Ε. Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Τηλ. 2810 246860 Ταχ. Δ/νση: Ρολέν 4, 713

Διαβάστε περισσότερα

Φιλολογικό Φροντιστήριο http://www.filologikofrontistirio.gr

Φιλολογικό Φροντιστήριο http://www.filologikofrontistirio.gr Φιλολογικό Φροντιστήριο http://www.filologikofrontistirio.gr Πανελλήνιες 2014 Ενδεικτικές απαντήσεις στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Α1 Είναι γνωστό ότι η ειδοποιός διαφορά μεταξύ πεζογραφίας και δραματικού

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΚΑΛΑΣ Η ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΑΣΥΜΜΕΤΡΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΚΑΛΑΣ Η ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΑΣΥΜΜΕΤΡΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΚΑΛΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΑΣΥΜΜΕΤΡΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : 2011-12 i ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΚΑΛΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΘΗΒΑΙΩΝ * * * * * * Αριθ. Πρωτ.16183

ΝΟΜΟΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΘΗΒΑΙΩΝ * * * * * * Αριθ. Πρωτ.16183 ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΘΗΒΑΙΩΝ * * * * * * Αριθ. Πρωτ.16183 ΑΔΑ: ΩΛΗΔΩΡΜ-ΧΓΕ ΑΠΟΦΑΣΗ: 856/ 1 5 Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΘΗΒΑΙΩΝ Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις του Ν. 3463/06

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί θεωρεί ότι είναι μια ευκαιρία για να κάνει επίδειξη της τέχνης του και να εντυπωσιάσει (σ. 103, ΥΑΠ).

Γιατί θεωρεί ότι είναι μια ευκαιρία για να κάνει επίδειξη της τέχνης του και να εντυπωσιάσει (σ. 103, ΥΑΠ). ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ-Κεφ. Η Θέμα: Συνάντηση Σωκράτη-Πρωταγόρα Προπαρασκευή συζήτησης Σωκράτης Πώς παρουσιάζει τον Ιπποκράτη: -είναι ντόπιος -είναι από πλούσιο και μεγάλο σπίτι -δεν έχει λιγότερα προσόντα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 14 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ÍÔÁÂÏÓ ÁÈÇÍÁ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 14 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ÍÔÁÂÏÓ ÁÈÇÍÁ ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. γ Α3. δ Α4. α Α5. γ ΘΕΜΑ Β ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 14 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Β1. Σχολικό βιβλίο σελ. 131: Θεωρία του αρβίνου Στο φυλογενετικό δέντρο των καµηλοπαρδάλεων,

Διαβάστε περισσότερα

Υπαγωγή του μικρεμπόρου στην προστασία του ν. 2869/2010

Υπαγωγή του μικρεμπόρου στην προστασία του ν. 2869/2010 ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ Εισήγηση Ιουλίας Αργυροπούλου, Εφέτη Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη 4-11-2015 Υπαγωγή του μικρεμπόρου στην προστασία του ν. 2869/2010 Εισαγωγικά Το κενό της ανυπαρξίας συλλογικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ: ΝΟΠΕ ΤΜΗΜΑ: ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ: ΝΟΠΕ ΤΜΗΜΑ: ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ 18/05/2006 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ: ΝΟΠΕ ΤΜΗΜΑ: ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, κα ΖΩΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟ: Η 2005-2006 ΕΡΓΑΣΙΑ:

Διαβάστε περισσότερα

Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα

Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα Διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 30/11/2015

Διαβάστε περισσότερα

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α. Από το πρακτικό τής υπ αριθμ. -12/2013- συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Ήλιδας. Αριθμός απόφασης: 350 /2013

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α. Από το πρακτικό τής υπ αριθμ. -12/2013- συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Ήλιδας. Αριθμός απόφασης: 350 /2013 ΑΔΑ: ΒΛΛ1ΩΡΘ-ΚΤ1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΗΛΕΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΗΛΙΔΑΣ ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Από το πρακτικό τής υπ αριθμ. -12/2013- συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Ήλιδας. Αριθμός απόφασης:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΙΡΙΣ 7 (2003-2007) 277-285

ΣΙΡΙΣ 7 (2003-2007) 277-285 Παύλος Τσακιρίδης - Χρυσάνθη Σταμπουλή, Ζήλος παιδείας: Ημιγυμνάσιον Νιγρίτης 1921-1940 Γυμνάσιον εν Νιγρίτι 1940-1944 Νιγρίτα: Σύλλογος Γονέων & Κηδεμόνων Γυμνασίου Νιγρίτας, 2005, 252 σ.; εικ.; 24 εκ.

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΕΒΕ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Θεσσαλονίκη, 05.09.08

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΕΒΕ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Θεσσαλονίκη, 05.09.08 Συνάντηση εργασίας ΣΕΒΕ µε τον Γενικό Γραµµατέα Επενδύσεων και Ανάπτυξης κ. Παναγιώτη ρόσο ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΕΒΕ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Θεσσαλονίκη, 05.09.08 Η πορεία του ελληνικού εξαγωγικού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : Θεωρία. Περίληψη γραπτού Λόγου. Τι είναι η περίληψη;

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : Θεωρία. Περίληψη γραπτού Λόγου. Τι είναι η περίληψη; ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : Θεωρία Περίληψη γραπτού Λόγου Τι είναι η περίληψη; Είναι η συνοπτική και περιεκτική απόδοση, σε συνεχή λόγο, ενός κειμένου. Είναι ένα νέο κείμενο, που, χωρίς να προδίδει το αρχικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ 1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΠΟΛΥΠΑΡΑΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ο Χειμωνάς σε αναμέτρηση με τον σαιξπηρικό Άμλετ

Ο Χειμωνάς σε αναμέτρηση με τον σαιξπηρικό Άμλετ Ευριπίδης Γαραντούδης Ο Χειμωνάς σε αναμέτρηση με τον σαιξπηρικό Άμλετ Αικατερίνη Δούκα-Καμπίτογλου, Ο Άμλετ του Γιώργου Χειμωνά. Αναβιώνοντας τη δύσθυμη αναγέννηση, Θεσσαλονίκη, Επίκεντρο 2008, σσ. 96.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΤΕΦ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΜΕΛΕΤΗ ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΤΙΡΙΟΥ ΜΙΚΡΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ - ΠΟΛΥΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ (SUPER MARKET)

ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΤΕΦ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΜΕΛΕΤΗ ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΤΙΡΙΟΥ ΜΙΚΡΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ - ΠΟΛΥΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ (SUPER MARKET) ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΤΕΦ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΜΕΛΕΤΗ ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΤΙΡΙΟΥ ΜΙΚΡΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ - ΠΟΛΥΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ (SUPER MARKET) ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΛΝΤΩΝΙΑΑΗΣ Π ΑΝΤΕΛΗ Σ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ: ΞΑΚΟΠΟΥΑΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΑΔΕΙΩΝ ΜΟΝΙΜΩΝ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΩΝ ΚΑΙ ΩΡΟΜΙΣΘΙΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΑΔΕΙΩΝ ΜΟΝΙΜΩΝ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΩΝ ΚΑΙ ΩΡΟΜΙΣΘΙΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ---- ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Π.Ε. & Δ.Ε. ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Β ΑΘΗΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΔΕΙΩΝ ΜΟΝΙΜΩΝ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Πρακτικού Συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Κερκυραίων στις 15 9 2009. Αριθμ. Αποφ: 22-295

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Πρακτικού Συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Κερκυραίων στις 15 9 2009. Αριθμ. Αποφ: 22-295 Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Πρακτικού Συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Κερκυραίων στις 15 9 2009. Αριθμ. Αποφ: 22-295 ΘΕΜΑ : «Υποβολή των όρων λήψης τοκοχρεολυτικού δανείου για προμήθεια μηχανολογικού εξοπλισμού

Διαβάστε περισσότερα

15PROC003562344 2015-12-23

15PROC003562344 2015-12-23 Τηλ: 2382084380-374 - Fax: 2382025884 ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Αρμόδιοι υπαλ:παλαμιδά Ζαχαρούλα αρθ πρωτ: 1706/23-12-2015 Μπουλουσάκης Δημήτριος Γιαννιτσά Διεύθυνση: Κ.Ασμανίδη 2 Email: palamida@in.gr ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ. ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ. ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ - ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΝΙΚΟΣ ΡΟΔΟΣΘΕΝΟΥΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ. ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ 1 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΗ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ 1 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ 1 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΗ 02/03/2015 Με "μαύρα" γράμματα είναι το Σχέδιο Κανονισμού Καθηγητών,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ. Θέμα πτυχιακής εργασίας:

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ. Θέμα πτυχιακής εργασίας: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Θέμα πτυχιακής εργασίας: Προμελέτη σκοπιμότητας επενδυτικού σχεδίου που αφορά τον εκσυγχρονισμό υφιστάμενης

Διαβάστε περισσότερα

Ισότητα των Φύλων και Θρησκευτικά: μία εκπαιδευτική παρέμβαση στην τάξη. Παναγιώτης Τσιακούμης, Σχολικός Σύμβούλος

Ισότητα των Φύλων και Θρησκευτικά: μία εκπαιδευτική παρέμβαση στην τάξη. Παναγιώτης Τσιακούμης, Σχολικός Σύμβούλος Ισότητα των Φύλων και Θρησκευτικά: μία εκπαιδευτική παρέμβαση στην τάξη Παναγιώτης Τσιακούμης, Σχολικός Σύμβούλος 1 Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή σελ 2 2. Στόχοι σελ 3 3. Μέθοδοι διδασκαλίας..σελ...4 4. Πορεία

Διαβάστε περισσότερα

Αριθµός Απόφασης 7456/2008 Αριθµός κατάθεσης ανακοπής: /23-10-2007 ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟ ΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΙ ΙΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ

Αριθµός Απόφασης 7456/2008 Αριθµός κατάθεσης ανακοπής: /23-10-2007 ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟ ΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΙ ΙΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Σελίδα 1 από 5 Αριθµός Απόφασης 7456/2008 Αριθµός κατάθεσης ανακοπής: /23-10-2007 ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟ ΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΙ ΙΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Αποτελούµενο από τη ικαστή Ευαγγελία Καπετανοπούλου, που ορίσθηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ (Τ.Ε.Ι.Κ.) ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ (ΣΤΕΓ) ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (Φ.Π.) ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ:

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ (Τ.Ε.Ι.Κ.) ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ (ΣΤΕΓ) ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (Φ.Π.) ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ (Τ.Ε.Ι.Κ.) ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ (ΣΤΕΓ) ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (Φ.Π.) ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Συγκριτική αξιολόγηση μεθόδων συλλογής ελαιοκάρπου και

Διαβάστε περισσότερα

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ & ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (ΠΑΡΟΝΤΕΣ)

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ & ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (ΠΑΡΟΝΤΕΣ) ΔΗΜΟΣ ΒΟΪΟΥ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Από το αριθμ. 24/2014 πρακτικό συνεδριάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Βοΐου. Αριθμ. Απόφασης 388/2014 Περίληψη Εξέταση ενστάσεων για την επιλογή υποτρόφων

Διαβάστε περισσότερα

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α από το 21 ο πρακτικό της 07-11-2014 συνεδριάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Κάσου

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α από το 21 ο πρακτικό της 07-11-2014 συνεδριάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Κάσου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΟΥ Αριθ. Απόφ: 127/2014 Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α από το 21 ο πρακτικό της 07-11-2014 συνεδριάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Κάσου Θέμα: «Ψήφιση Προϋπολογισμού

Διαβάστε περισσότερα

ÃÕÌÍÁÓÉÏ ÊÑÅÓÔÅÍÙÍ ÌÁÈÇÌÁ: ÔÅ ÍÏËÏÃÉÁ ÅÊÈÅÓÇ. ñãá...ôå íïëïãßáò áðü ôï ÃõìíÜóéï ÊñåóôÝíùí

ÃÕÌÍÁÓÉÏ ÊÑÅÓÔÅÍÙÍ ÌÁÈÇÌÁ: ÔÅ ÍÏËÏÃÉÁ ÅÊÈÅÓÇ. ñãá...ôå íïëïãßáò áðü ôï ÃõìíÜóéï ÊñåóôÝíùí ÃÕÌÍÁÓÉÏ ÊÑÅÓÔÅÍÙÍ ÌÁÈÇÌÁ: ÔÅ ÍÏËÏÃÉÁ ÅÊÈÅÓÇ ñãá...ôå íïëïãßáò áðü ôï ÃõìíÜóéï ÊñåóôÝíùí Οργάνωση Έκθεσης: ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Στο ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΜΕΓΑΡΟ - «ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ» Πεσµαζόγλου 5, ιάρκεια: 22-26

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Η ανάγκη να μειωθεί το περίφημο δημοκρατικό έλλειμμα, να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΕΝΔΙΚΟΦΑΝΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΗΣ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΕΝΔΙΚΟΦΑΝΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΗΣ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΥΠΟΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΑ Β1, Β2 ΝΟΜΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ. ΑΡΓΥΡΗ ΔΗΜΗΤΡΑ Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Ελεγκτικής Επιστήμης Εισηγητής :Λυγγίτσος Αλέξανδρος

ΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ. ΑΡΓΥΡΗ ΔΗΜΗΤΡΑ Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Ελεγκτικής Επιστήμης Εισηγητής :Λυγγίτσος Αλέξανδρος ΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΑΡΓΥΡΗ ΔΗΜΗΤΡΑ Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Ελεγκτικής Επιστήμης Εισηγητής :Λυγγίτσος Αλέξανδρος «Φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων στην Ελλάδα» ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ-ΕΛΑΤΕΙΑΣ Κάτω Τιθορέα 13 /2/2015 Αριθ. Πρωτ.: 1640

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ-ΕΛΑΤΕΙΑΣ Κάτω Τιθορέα 13 /2/2015 Αριθ. Πρωτ.: 1640 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ-ΕΛΑΤΕΙΑΣ Κάτω Τιθορέα 13 /2/2015 Αριθ. Πρωτ.: 1640 ` ΘΕΜΑ: Πρόχειρος διαγωνισμός για την «ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ, ΥΛΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ υπ αριθμ. ΣΟΧ 3/2014. για τη σύναψη ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ο Δήμος Νεάπολης-Συκεών

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ υπ αριθμ. ΣΟΧ 3/2014. για τη σύναψη ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ο Δήμος Νεάπολης-Συκεών ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Νεάπολη 14/11/2014 ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Αριθ. Πρωτ.: 66383 ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΠΟΛΗΣ-ΣΥΚΕΩΝ Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚ/ΚΩΝ & ΟΙΚ/ΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ,

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις ΙΙΙ Brno 12-03-08

Ασκήσεις ΙΙΙ Brno 12-03-08 Ασκήσεις ΙΙΙ Brno 12-03-08 «Πασχαλινά αυγά» Λεξιλόγιο η ιδιότητα: το χαρακτηριστικό, το γνώρισµα (σ) Οι ιδιότητες των χηµικών στοιχείων ποικίλουν. (π) η προσέλκυση: το πλησίασµα, η προσέγγιση (σ) η προσέλκυση-

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΗΜΟΤΙΚΩΝ αριθ. Πρωτ. Προκ: 54141 & ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ Κ.Α. 30-7331.055 για το 2015

ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΗΜΟΤΙΚΩΝ αριθ. Πρωτ. Προκ: 54141 & ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ Κ.Α. 30-7331.055 για το 2015 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ηράκλειο, 05/05/2015 ΗΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ «Προµήθεια Χρωµάτων» /ΝΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ & Έργο: Συντήρηση Σχολικών Κτιρίων ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑΣ A/θµιας & Β/θµιας Εκπαίδευσης. ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΗΜΟΤΙΚΩΝ αριθ.

Διαβάστε περισσότερα

Προς: Τα μέλη του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείου Θεσσαλονίκης

Προς: Τα μέλη του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείου Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη 15 5 2009 Αριθμ.πρωτ.447 Προς: Τα μέλη του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείου Θεσσαλονίκης Θέμα: Πλειστηριασμοί κατά ΚΕΔΕ. Σχετικό: Το με αριθμ.πρωτ.1009308/544/ζ0016/πολ.1055/16 4 2009 έγγραφο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Οδηγίες για την παραλαβή και επεξεργασία των εκκαθαριστικών δηλώσεων Φ.Π.Α. έτους 2002 και αποστολή τους στη Γ.Γ.Π.Σ.

ΘΕΜΑ: Οδηγίες για την παραλαβή και επεξεργασία των εκκαθαριστικών δηλώσεων Φ.Π.Α. έτους 2002 και αποστολή τους στη Γ.Γ.Π.Σ. - 117 - * Φ.Π.Α. * Νο. 9 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Α. ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ 1. Διεύθυνση: 14η ΦΠΑ - Τμήμα Α 2. Δ/ΝΣΗ 16η ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΔΗΜ. ΕΣΟΔΩΝ ΤΜΗΜΑ Ε Β. ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΛΟΡΟΦ. ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ. Α. Αντικείμενο του εγχειριδίου

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ. Α. Αντικείμενο του εγχειριδίου ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ Α. Αντικείμενο του εγχειριδίου Με το ν. 3133/2003 «Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΚΑΚΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΑΝΗΛΙΚΟΙ: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΦΟΡΕΙΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ»

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΚΑΚΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΑΝΗΛΙΚΟΙ: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΦΟΡΕΙΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ» ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Τ Ε I ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ τ Μ Η Μ Α ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ! «ΚΑΚΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΑΝΗΛΙΚΟΙ:

Διαβάστε περισσότερα