ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΙH ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ ΣΜΖΜΑ : ΓΔΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ

Transcript

1 Δ ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΙH ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ ΣΜΖΜΑ : ΓΔΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέμα: ΤΓΚΡΙΣΙΚΗ ΜΕΛΕΣΗ ΣΩΝ ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΣΙΜΟΛΟΓΗΗ ΣΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΗΛΕΚΣΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΚΑΙ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. O ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΚΡΑΣΟΤ. Δπιβλέπυν: ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟ ΘΔΟΦΤΛΑΚΣΟ ποςδαζηήρ: ΝΙΚΟΛΑΟ ΠΑΤΛΑΚΗ ΑΘΗΝΑ

2 Πεπίλητη Ζ παξνχζα εξγαζία δηεξεπλά ην δήηεκα ηεο λιανικήρ ηιμολογιακήρ πολιηικήρ ζηελ αγνξά Ζλεκηπικήρ Δνέπγειαρ θαη ζηελ αγνξά ηαθεπήρ και Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ, ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαπεληαεηία. θνπφο ηεο εξγαζίαο, είλαη ε αλάιπζε ηεο εμέιημεο ησλ ηιμολογιακών πολιηικών, πξηλ θαη κεηά ηελ απειεπζέξσζε ησλ ζρεηηθψλ αγνξψλ θαη ε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ γηα ηα αληαγσληζηηθά ραξαθηεξηζηηθά, ηελ δπλακηθή θαη ηελ πγηή ιεηηνπξγία ηνπο. Γηα ην ζθνπφ απηφ, ε αλάιπζε ζηα επηιεγκέλα πεδία αξζξψλεηαη ζε ηξεηο άμνλεο: ηζρχνλ Δπξσπατθφ θαη Διιεληθφ ζεζκηθφ πιαίζην, αλάιπζε ησλ αγνξψλ κε ηδηαίηεξε παξάζεζε ηεο πνιηηηθήο ηηκψλ, ζρφιηα γηα ηελ χπαξμε ζηξεβιψζεσλ θαη πξνηάζεηο γηα ηελ ππέξβαζή ηπρψλ πξνβιεκάησλ. ηφρνο είλαη λα θαηαδεηρζεί αλ, γηα πνηνπο ιφγνπο θαη ζε πνην βαζκφ ε ιεηηνπξγία ησλ ζπγθεθξηκέλσλ αγνξψλ είλαη επαξθψο αληαγσληζηηθή, έηζη ψζηε θνηλσλία θαη επηρεηξήζεηο λα ζπλππάξρνπλ θαη λα ζπλδηαιέγνληαη επσθειψο, φπσο απηφ κπνξεί λα απνηηκεζεί, απφ ηελ ζπλερή κείσζε ησλ ηηκψλ θαη ηελ αχμεζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνληαη. Μεζνδνινγηθά ε εθπφλεζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο βαζίζηεθε ηφζν ζηελ ζεζκηθή αλάιπζε, δειαδή ηελ εμεχξεζε ησλ ηζρπφλησλ θαλφλσλ δηθαίνπ θαη ηελ εμέηαζή ηνπο εληφο ηεο ζπγθεθξηκέλεο έλλνκεο ηάμεο, φζν θαη ζε ηερληθέο αλάιπζεο νηθνλνκηθψλ δεδνκέλσλ. Σα ζηνηρεία αληιήζεθαλ απφ δηαθνξεηηθέο πεγέο (ειιεληθή θαη μέλε βηβιηνγξαθία, αξζξνγξαθία, λνκνζεζία, δηνηθεηηθά έγγξαθα, δηαδηθηπαθνχο ηφπνπο), ελψ γηα ηελ θαιχηεξε ηεθκεξίσζή ηνπο θξίζεθε απαξαίηεηε ε παξάζεζε παξαδεηγκάησλ. Δπίζεο, πξνθεηκέλνπ λα εμαρζνχλ φζν ην δπλαηφλ αθξηβέζηεξα ζπκπεξάζκαηα, θαηέζηε απαξαίηεηε ε ρξήζε πνζνηηθψλ ζηνηρείσλ απφ εθζέζεηο θαη κειέηεο επί ησλ ζπγθεθξηκέλσλ αγνξψλ. Απφ ηε κειέηε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πεξηπηψζεσλ, πξνέθπςε φηη παξφηη νη ζπγθεθξηκέλνη νηθνλνκηθνί θιάδνη απειεπζεξψζεθαλ πεξίπνπ ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν ζηελ Δπξψπε θαη ηελ Διιάδα, ε αγνξά Ζιεθηξηθήο ελέξγεηαο (Ζ/Δ) ειέγρεηαη αθφκε κνλνπσιηαθά απφ ηελ ΓΔΖ, ζε αληίζεζε κε ηελ αγνξά ηειεπηθνηλσληψλ ε νπνία ιεηηνπξγεί αξθεηά αληαγσληζηηθά κε έλα κεγάιν i

3 αξηζκφ δξαζηεξηνπνηνχκελσλ επηρεηξήζεσλ. Απφ ηελ πνζνηηθή αλάιπζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε, αλαδείρζεθαλ ζαλ βαζηθά ζεκεία, φζνλ αθνξά ηελ αγνξά Ζ/Δ, ην γεγνλφο φηη ηα ηηκνιφγηα ιηαληθήο είλαη ηα ρακειφηεξα ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο ζηελ ΔΔ-27, γεγνλφο πνπ νδεγεί ζε ππεξθαηαλάισζε, ζπαηάιε Ζ/Δ θαη ιεηηνπξγεί ζαλ αληηθίλεηξν γηα κειινληηθέο επελδχζεηο, ελψ φζνλ αθνξά ηα ηηκνιφγηα ζηελ αγνξά ηειεθσλίαο, παξαηεξήζεθε φηη αλ θαη αξρηθά κεηά ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο αθνινχζεζαλ πησηηθή πνξεία, ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη σο απνηέιεζκα ηεο κεησκέλεο δπλακηθήο ηνπ αληαγσληζκνχ, παξνπζηάδνπλ θάπνηα κηθξή απμεηηθή ηάζε. πκπεξαζκαηηθά, αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ε πιήξεο ελζσκάησζε ζην εζληθφ δίθαην ησλ ηειεπηαίσλ θνηλνηηθψλ ξπζκίζεσλ, ζέηνπλ ηηο βάζεηο γηα ηελ πξαγκαηηθή απειεπζέξσζε ζηνπο ηνκείο ηεο παξαγσγήο θαη πξνκήζεηαο Ζ/Δ, απνηειψληαο αλακθηζβήηεηα ζεηηθέο εμειίμεηο. ε θάζε πεξίπησζε πάλησο, δνζέλησλ ησλ πθηζηάκελσλ ηερληθψλ πεξηνξηζκψλ, δελ πξέπεη λα αλακέλεηαη αλάπηπμε ηνπ αληαγσληζκνχ ζηελ παξαγσγή Ζ/Δ, κε ζπκκεηνρή επαξθνχο αξηζκνχ αλεμάξηεησλ (εθηφο ΓΔΖ) παξαγσγψλ, πξηλ ην Παξάιιεια, ν εληζρπκέλνο ξπζκηζηηθφο θαη θαλνληζηηθφο ξφινο ηεο Δζληθήο Δπηηξνπήο Σειεπηθνηλσληψλ & Σαρπδξνκείσλ, αλακέλεηαη λα νδεγήζεη ζε λέεο κεηψζεηο ηελ ηηκνινγηαθή πνιηηηθή ρνλδξηθήο ηνπ ΟΣΔ, κε αλάινγεο επηπηψζεηο θαη ζηελ ιηαληθή αγνξά ζηαζεξήο ηειεθσλίαο. Σέινο, ζηελ Κηλεηή Σειεθσλία εθηηκάηαη φηη ππάξρεη πεξηζψξην γηα πεξαηηέξσ κείσζε ζηα ηηκνιφγηα, ζε πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 10%, ε νπνία ζα πξνέιζεη απφ ηελ ελίζρπζε ησλ αληαγσληζηηθψλ πηέζεσλ κε ηελ δξαζηεξηνπνίεζε ησλ εηθνληθψλ παξφρσλ ππεξεζηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο αιιά θαη ηελ αχμεζε ηεο θνξεηφηεηαο αξηζκψλ απφ εηαηξεία ζε εηαηξεία. ii

4 Abstract The present work investigates the issue of the retail pricing policy in the Electricity market and in the Fixed and Mobile Telephony market, in Greece and the European Union, in the last 15 years. The purpose of the work is to analyse the evolution of the pricing policies, before and after liberalisation of the relevant markets, and to conclude on their competitive characteristics, dynamics and sound operation. To this end, the analysis in the selected fields is structured on the basis of the following: (i) applicable European and Greek institutional framework currently in force (ii) market analysis, setting out in particular the pricing policy (iii) comments on any existing distortions and proposals for overcoming problems arising from such distortions. The objective is to show whether, for what reasons and to what extent the operation of the specific markets is sufficiently competitive, so that both society and enterprises can coexist and collaborate for their benefit, as this can be evidenced by the continuous price reduction and the improvement in the quality of services provided. In terms of methodology, the present work was based on institutional analysis, namely the tracking down of the applicable provisions of law and their review in the context of the particular legal order, as well as on techniques of analysing financial data. The relevant information was drawn from different sources (Greek and foreign bibliography, articles, legislation, administrative documents, internet sites), while for the purpose of better substantiation the use of examples was considered to be essential. Furthermore, in order for conclusions as precise as possible to be drawn, the use of quantitative data from reports and studies on the particular markets was deemed necessary. The review of the particular case studies evidenced that, despite the fact that the liberalization of the specific economic sectors occurred in Europe and Greece more or less at the same period, the Electricity market is still monopolized by the Public Power Corporation (PPC), whereas the telecommunications market operates in an adequately competitive manner with a large number of enterprises being active in this market. The quantitative analysis performed evidenced mainly that (i) with regard to electricity market on iii

5 the one hand, the retail prices are the lowest in real prices in the EU-27, thus resulting in over-consumption and waste of electricity and serving as disincentive for future investments and (ii) with regard to prices in the telephony market on the other hand, despite the fact that initially, following the market liberalisation, such prices had a downward tendency, in the last few years and as a result of the limitation of the competition, they present a small increase tendency. As a conclusion, it is worth mentioning that the full incorporation of the European regulatory framework into the national legislation sets the base for the real liberalisation of electricity production and supply sectors, thus constituting an undeniably positive development. In any case, given the existing technical restrictions, it should not be expected that competition will grow before 2009 in electricity production, through the operation of a sufficient number of independent producers (except PPC). At the same time, the increased regulatory and lawmaking role of the National Committee of Telecommunications and Posts is expected to put further pressure for the reduction of the wholesale prices of the Hellenic Telecommunications Organization (OTE S.A.), with respective effects in the fixed telephony retail market as well. Finally, it is estimated that there is room in the mobile telephony market for further price reduction at the rate of 10%, which will result from the increase in competition through the activation of virtual mobile network operators, as well as the further increase of number portability among operators. iv

6 Λέξειρ - Κλειδιά Αγνξέο, Αληαγσληζκφο, Απειεπζέξσζε, Διεχζεξε Αγνξά, Αλεμάξηεηε Γηνηθεηηθή Αξρή, Δζληθέο Ρπζκηζηηθέο Αξρέο, Ρπζκηζηηθή Πνιηηηθή, Γηεπξσπατθά Γίθηπα, Ζιεθηξηθή Δλέξγεηα, Γεκφζηα Δπηρείξεζε Ζιεθηξηζκνχ, Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο, Γηαρεηξηζηήο Διιεληθνχ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο, Σειεπηθνηλσλίεο, Εήηεζε θαη Πξνζθνξά Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο, χζηεκα Μεηαθνξάο, Γίθηπν Γηαλνκήο, παηάιε Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο, Τπεξθαηαλάισζε Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο, ηαζεξή Σειεθσλία, Κηλεηή Σειεθσλία, Δζληθή Δπηηξνπή Σειεπηθνηλσληψλ & Σαρπδξνκείσλ, Σηκνιφγηα, Σηκνινγηαθή Πνιηηηθή, Καιάζηα Υξήζεο, ηαπξνεηδείο Δπηδνηήζεηο, Εήηεζε θαη Πξνζθνξά Τπεξεζηψλ Σειεθσλίαο, Οξγαληζκφο Σειεπηθνηλσληψλ Διιάδαο, Σειεπηθνηλσληαθή Αλάγθε, Δηαηξείεο Κηλεηήο Σειεθσλίαο, Δλαιιαθηηθνί Πάξνρνη ηαζεξήο Σειεθσλίαο. v

7 ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ ΑΓΑ : Αλεμάξηεηεο Γηνηθεηηθέο Αξρέο Α.Δ.Π. : Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ απθ. : άξζξν απιθ. : Αξηζκφο ΓΓΣΚ : Γεληθφο Γείθηεο Σηκψλ Καηαλαισηή ΓΔΗ : Γεκφζηα Δπηρείξεζε Ζιεθηξηζκνχ ΓΔΜΗΔ : Γηαρεηξηζηήο Διιεληθνχ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο Γίκηςο : Γίθηπν Γηαλνκήο ΓΣΓ : Γεκφζην Σειεπηθνηλσληαθφ Γίθηπν ΔΔ : Δπξσπατθή Έλσζε ΔΔΣΣ : Δζληθή Δπηηξνπή Σειεπηθνηλσληψλ & Σαρπδξνκείσλ ΔΚΣ : Δηαηξείεο Κηλεηήο Σειεθσλίαο ΔΡΑ : Δζληθέο Ρπζκηζηηθέο Αξρέο ΔΤΔ : Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδνο Η/Δ : Ζιεθηξηθή Δλέξγεηα ΜΑΓ : Μνλάδεο Αγνξαζηηθήο Γχλακεο ΜΔΡΜ : Μέζνο Δηήζηνο Ρπζκφο Μεηαβνιήο ν. : Νφκνο ΟΣΔ : Οξγαληζκφο Σειεπηθνηλσληψλ Διιάδαο π.δ. : Πξνεδξηθφ δηάηαγκα ΡΑΔ : Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο ζελ. : ζειίδα ΗΑ : Σειεπηθνηλσληαθφο Πάξνρνο κε εκαληηθή Ηζρχ ζηελ Αγνξά ύζηημα : χζηεκα Μεηαθνξάο Σ.Ο. : Σειεπηθνηλσληαθφο Οξγαληζκφο Τπ. Αλ. : Τπνπξγφο Αλάπηπμεο Τπ. Απ. : Τπνπξγηθή Απφθαζε GSM : Global System for Mobile MVNO : Mobile Virtual Network Operator vi

8 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΩΝ Κευάλαιο 1 - Εισαγωγή... 1 Κευάλαιο 2 - Ελεύθερη Αγορά, Ρύθμιση και Απελεσθέρωση Αγορών Αποηστίες ηης Ελεύθερης Αγοράς Θεωπία ηος Μονοπωλίος Σα παπαδοζιακά Κανονιζηικά Μονηέλα ζηοςρ Σομείρ Δνέπγειαρ & Σηλεπικοινωνιών Η έννοια ηης ρσθμιζηικής πολιηικής Οπιζμόρ ηηρ πύθμιζηρ Βαζικέρ Απσέρ ηηρ Ρύθμιζηρ Δθαπμογή ηηρ Ρύθμιζηρ Απελεσθέρωζη ηων Αγορών και Ανηαγωνιζμός Διεθνοποίηζη ηης Ρύθμιζης - Απελεσθέρωζη Αγορών Απελεςθέπωζη Αγοπών ζηην Δςπωπαϊκή Ένωζη Ζ Ρύθμιζη ζηα πλαίζια ηηρ Δςπωπαϊκήρ Ένωζηρ Γιεςπωπαϊκά Γίκηςα Κευάλαιο 3 - Ηλεκτρική Ενέργεια Αποζηολή και Χαρακηηριζηικά ενός σζηήμαηος Ηλεκηρικής Ενέργειας Εήηηζη και Πποζθοπά Ζ/Δ Θεζμικό Πλαίζιο Ηζηοπική Αναδπομή Κοινοηικό Ρςθμιζηικό Πλαίζιο Δθνικό Γίκαιο Ο Τποςπγόρ ανάπηςξηρ (Τπ. Αν.) Ζ Ρςθμιζηική Απσή Δνέπγειαρ (ΡΑΔ) Ο Γιασειπιζηήρ ηος Δλληνικού ςζηήμαηορ Μεηαθοπάρ Ζλεκηπικήρ Δνέπγειαρ Λειηοσργία και Δομή ηης Αγοράς Ηλεκηρικής Ενέργειας Γιάπθπωζη ηηρ Αγοπάρ Ζ/Δ Καηανάλωζη Ζ/Δ Σιμολογιακή Πολιηική Ρύθμιζη Σιμολογίων Ζλεκηπικήρ Δνέπγειαρ Σιμολογιακή Πολιηική ΓΔΖ Σιμέρ Ζ/Δ ζηην Βιομησανία και ηον Οικιακό Σομέα Σιμέρ Ζ/Δ ζηην Δλλάδα και ηην ΔΔ Κευάλαιο 4 ταθερή και Κινητή Σηλευωνία Περιγραθή ηοσ Κλάδοσ ηων Σηλεπικοινωνιών ηαθεπή Σηλεθωνία Κινηηή Σηλεθωνία Οπιζμόρ Σηλεπικοινωνιακήρ Ανάγκηρ Εήηηζη Τπηπεζιών ηαθεπήρ και Κινηηήρ Σηλεθωνίαρ Θεζμικό Πλαίζιο Κοινοηικό Ρςθμιζηικό Πλαίζιο Δθνικό Γίκαιο Ο Νέορ Νόμορ 3431/2006 «Πεπί Ηλεκτπονικών Επικοινωνιών και άλλερ διατάξειρ» Εθνική Επιηροπή Σηλεπικοινωνιών & Σατσδρομείων (ΕΕΣΣ) Απμοδιόηηηερ ηηρ Δ.Δ.Σ.Σ Λειηοσργία και Δομή ηης Αγοράς ηαθερής και Κινηηής Σηλεθωνίας Τποδείκηηρ Δπικοινωνιών και Γείκηηρ Σιμών Καηαναλωηή Σιμολογιακή Πολιηική Ρύθμιζη Σιμολογίων Σηλεθωνίαρ vii

9 4.5.2 Σιμολογιακή Πολιηική ζηην Αγοπά ηαθεπήρ Σηλεθωνίαρ Υπεώζειρ κςπίαπσος Σηλεπικοινωνιακού Οπγανιζμού και κύπιος Ανηαγωνιζηή ζε Δλλάδα και Δςπώπη Σιμολογιακή Πολιηική ζηην Αγοπά Κινηηήρ Σηλεθωνίαρ Κευάλαιο 5 τολιασμός και Προτάσεις επί της Σιμολογιακής Πολιτικής Σιμολόγια Η/Ε σόλια επί ηων Τθιζηάμενων Σιμολογίων Υαμηλέρ Υπεώζειρ Ζ/Δ και παηάλη ηαςποειδείρ Δπιδοηήζειρ Υαμηλά Σιμολόγια Ζ/Δ και αδςναμία Ηδιωηικήρ Δπένδςζηρ Σιμολόγια ηαθερής και Κινηηής Σηλεθωνίας σόλια επί ηων Τθιζηάμενων Σιμολογίων ηπεβλώζειρ ζηην Σιμολογιακή πολιηική Κευάλαιο 6 - σμπεράσματα Πηγές - Βιβλιογραυία Παράρτημα Α - Σηλευωνία Παράρτημα Β Ηλεκτρική Ενέργεια viii

10 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑΣΩΝ Γιάγπαμμα 1: Καηά κεθαλή καηανάλυζη Η/Δ (MWh) & Δηήζια % αύξηζη καηανάλυζηρ ζηην Δ.Δ Γιάγπαμμα 2: Καηανάλυζη Η/Δ ζε Δλλάδα ανά κλάδο δπαζηηπιόηηηαρ Γιάγπαμμα 3: ύγκπιζη Πληθυπιζμού και Γείκηη Μέζηρ Σιμήρ Η/Δ ανά Kwh Γιάγπαμμα 4: Μέζη Σιμή Η/Δ (ππο θόπυν) για Βιομησανική Υπήζη ζε Δλλάδα και Δςπώπη (Μέζη εηήζια καηανάλυζη ηυν 2000 ΜWh) Γιάγπαμμα 5: Μέζη Σιμή Η/Δ (ππο θόπυν) για Οικιακή Υπήζη ζε Δλλάδα και Δςπώπη (Μέζη εηήζια καηανάλυζη ηυν 3500 KWh) Γιάγπαμμα 6: Σιμολόγιο Η/Δ (με θόποςρ) οικιακού καηαναλυηή ζηην ΔΔ-27 (Ιαν-2007) Γιάγπαμμα 7: Σιμολόγιο Η/Δ βιομησανικού καηαναλυηή ζηην ΔΔ-27 (Ιαν- 2007) Γιάγπαμμα 8: Απιθμόρ ςνδπομηηών και Γιείζδςζη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ ζηην Δςπώπη Γιάγπαμμα 9: Μεπίδια Αγοπάρ Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ με βάζη ηον Απιθμό ςνδπομηηών Γιάγπαμμα 10: ύγκπιζη Γείκηη Σιμών Καηαναλυηή και Τπο-Γείκηη Δπικοινυνιών Γιάγπαμμα 11: Δηήζια Μεηαβολή ΓΓΣΚ και Τπο-Γείκηη Δπικοινυνιών (%) ζε ζσέζη με ηο πποηγούμενο έηοςρ Γιάγπαμμα 12: Υπέυζη 10λεπηηρ Αζηικήρ Κλήζηρ Οικιακού Υπήζηη Γιάγπαμμα 13: Υπέυζη 10λεπηηρ Τπεπαζηικήρ Κλήζηρ Οικιακού Υπήζηη Γιάγπαμμα 14: Μηνιαίο Πάγιο Οικιακού Υπήζηη ηαθεπήρ Σηλεθυνίαρ Γιάγπαμμα 15: Μέζο Μηνιαίο Έξοδο Οικιακού και Δπαγγελμαηία Γιάγπαμμα 16: Σιμή (με ΦΠΑ) ηοπικήρ κλήζηρ 10 λεπηών κςπίαπσος Σ.Ο. και κύπιος ανηαγυνιζηή ηος ζηην ΔΔ-25 (2006) Γιάγπαμμα 17: Σιμή (με ΦΠΑ) ςπεπαζηικήρ κλήζηρ 10 λεπηών κςπίαπσος Σ.Ο. και κύπιος ανηαγυνιζηή ζηην ΔΔ-25 (2006) Γιάγπαμμα 18: Υπέυζη για κλήζη 10 λεπηών ζε κονηινή Δ.Δ. σώπα (κςπίαπσορ Σ.Ο. και κύπιορ ανηαγυνιζηήρ) ix

11 Γιάγπαμμα 19: Υπέυζη για κλήζη 10 λεπηών ζηιρ ΗΠΑ (κςπίαπσορ Σ.Ο. και κύπιορ ανηαγυνιζηήρ) Γιάγπαμμα 20: Μέζο Μηναίο Έξοδο Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Καλάθι Μέζηρ Υπήζηρ (ΔΔ-25) Γιάγπαμμα 21: Δξέλιξη Μέζος Μηναίος Δξόδος Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Δλλάδα και Δςπώπη ηυν 25 (Καλάθι Υαμηλήρ Υπήζηρ) Γιάγπαμμα 22: Δξέλιξη Μέζος Μηναίος Δξόδος Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Δλλάδα και Δςπώπη ηυν 25 (Καλάθι Μέζηρ Υπήζηρ) Γιάγπαμμα 23: Δξέλιξη Μέζος Μηναίος Δξόδος Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Δλλάδα και Δςπώπη ηυν 25 (Καλάθι Ττηλήρ Υπήζηρ) Γιάγπαμμα 24: Απιθμόρ ςνδπομηηών Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Γιάγπαμμα 25: Δξέλιξη Μεπιδίυν Αγοπάρ ηαθεπήρ Σηλεθυνίαρ, βάζει ηυν λιανικών Δζόδυν ηηρ Δξεπσόμενηρ Κίνηζηρ Γιάγπαμμα 26: Μέζο Μηναίο Έξοδο Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Καλάθι Υαμηλήρ Υπήζηρ (ΔΔ-25) Γιάγπαμμα 27: Μέζο Μηναίο Έξοδο Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Καλάθι Ττηλήρ Υπήζηρ (ΔΔ-25) Γιάγπαμμα 28: Γιαθημιζηική δαπάνη για ςπηπεζίερ κινηηήρ-ζηαθεπήρ ηηλεθυνίαρ ( ) Γιάγπαμμα 29: Μεπίδια Αγοπάρ ηος ΟΣΔ ανά Σύπο κλήζηρ, βάζει ηος Όγκος Δξεπσόμενηρ Κίνηζηρ Γιάγπαμμα 30: Δηήζια Καηανάλυζη H/E ανά Κάηοικο (ζε KWh) Γιάγπαμμα 31: Υπεώζειρ για Οικιακή Καηανάλυζη ανά 100 KWh ζε Μονάδερ Αγοπαζηικήρ Γύναμηρ (PPS) Γιάγπαμμα 32: Υπεώζειρ για Βιομησανική καηανάλυζη ανά 100 KWh ζε Μονάδερ Αγοπαζηικήρ Γύναμηρ (PPS) Γιάγπαμμα 33: Καηανάλυζη Η/Δ ζηην ΔΔ-25 ανά κλάδο οικονομικήρ δπαζηηπιόηηηαρ x

12 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΗΝΑΚΩΝ Πίνακαρ 1:Γιασπονική ποπεία πυλήζευν και εγκαηεζηημένηρ ιζσύορ Η/Δ Πίνακαρ 2: Σιμέρ Η/Δ νοικοκςπιά ( /ΚWh) Πίνακαρ 3: Αδειοδοηημένοι Πάποσοι ανά Καηηγοπία Σηλεπικοινυνιακήρ Γπαζηηπιόηηηαρ Πίνακαρ 4: Δξέλιξη οικονομικών μεγεθών Σηλεπικοινυνιακών Δηαιπειών Πίνακαρ 5: ηοισεία κεπδοθοπίαρ ηηρ ΓΔΗ (ζε εκαη. Δςπώ) Πίνακαρ 6:Απιθμόρ επισειπήζευν ηλεκηποπαπαγυγήρ ανά σώπα (ΔΔ-27, ) Πίνακαρ 7: Αγοπά Λιανικήρ Απιθμόρ ππομηθεςηών Η/Δ ζε ηελικούρ καηαναλυηέρ (ΔΔ-27, ) Πίνακαρ 8: Πίνακαρ μεηαηποπήρ ζε Μονάδερ Αγοπαζηικήρ Γύναμηρ (PPS) και Δςπώ xi

13 Κεθάλαιο 1 - Διζαγυγή 1 Κεθάλαιο 1 - Διζαγυγή Δίλαη γεγνλφο, φηη ην ηνπίν ζηηο αγνξέο παξνρήο ππεξεζηψλ θνηλήο σθέιεηαο ζηελ Δπξψπε έρεη αιιάμεη ζεκαληηθά ηα ηειεπηαία ρξφληα. Με απαξρή ηελ δεθαεηία ηνπ '80, αιιά θπξίσο απφ ηε δεθαεηία ηνπ '90, έρεη ζεκεησζεί ζεκαληηθή πξφνδνο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο απειεπζέξσζεο ζεκαληηθψλ θιάδσλ νη νπνίνη ιεηηνπξγνχζαλ ζαλ θξαηηθά κνλνπψιηα. Ηδηαίηεξα ε ζηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο, έδσζε κεγάιν βάξνο ζηελ απειεπζέξσζε αγνξψλ γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο εληαίαο Δπξσπατθήο αγνξάο. Έδσζε έκθαζε ζην «ηζρχο ελ ηε ελψζεη». Βαζηθφ ζχλζεκα ήηαλ, φηη ε Δπξσπατθή Έλσζε δελ κπνξεί λα παξακείλεη απιψο ην άζξνηζκα 12, 15 ή 27 δηαθνξεηηθψλ νηθνλνκηθψλ ζπζηεκάησλ, αιιά πξέπεη λα βαδίζεη απνθαζηζηηθά ζηελ δηακφξθσζε εληαίσλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ζε ηνκείο φπσο ε Δλέξγεηα θαη νη Σειεπηθνηλσλίεο, αιιά θαη ζηελ δηαζχλδεζή ηνπο κε ηελ δηακφξθσζε θνηλψλ θαλφλσλ επνπηείαο. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε φκσο δελ αξθέζηεθε κφλν ζην ζέκα ηεο κνλνκεξνχο απειεπζέξσζεο ησλ αγνξψλ. εκαληηθφ ζηνηρείν ζηελ θαηεχζπλζε ηεο δηαζχλδεζεο ησλ αγνξψλ αλαδείρζεθε θαη ε ίδηα ε θπζηθή νινθιήξσζε ησλ ππνδνκψλ ελέξγεηαο, κεηαθνξψλ, ηειεπηθνηλσληψλ ζηε λέα δηεπξπκέλε Δπξψπε, κε ηελ δεκηνπξγία θαη ιεηηνπξγία ησλ δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ ηα νπνία γηα λα πξνρσξήζνπλ απνηειεζκαηηθά, ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξεο επελδχζεηο θαη ηνπο απαξαίηεηνπο πφξνπο, ηφζν δεκφζηνπο, φζν θαη κε έκθαζε ζηελ θαηλνηνκία, πφξνπο ηδησηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο. ε επίπεδν ΔΔ, έρεη πιένλ δξνκνινγεζεί ε δεκηνπξγία αληαγσληζηηθψλ αγνξψλ ζηνπο θιάδνπο ηεο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο (Ζ/Δ) θαη ησλ Σειεπηθνηλσληψλ αθνχ ζεσξήζεθαλ θξίζηκνη γηα ηελ πξφνδν ηνπ Δπξσπατθνχ νηθνδνκήκαηνο. Ζ κεηάβαζε απφ ηα θξαηηθά κνλνπψιηα ζηηο αληαγσληζηηθέο αγνξέο, είλαη κηα δχζθνιε θαη πνιιέο θνξέο επίπνλε δηαδηθαζία πνπ απαηηεί ζρεδηαζκφ, ζπληνληζκφ ελεξγεηψλ θαη απνηειεζκαηηθέο Δζληθέο Ρπζκηζηηθέο Αξρέο. Αιιά πάλσ απφ φια, πξέπεη λα απνηειέζεη κηα δηαδηθαζία πνπ θνηλσλία θαη επηρεηξήζεηο ζα βγνπλ θεξδηζκέλνη θαη θεξδηζκέλνη βγαίλνπλ κφλν κέζα απφ ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο θαη ηνλ πγηή αληαγσληζκφ. ίγνπξα

14 Κεθάλαιο 1 - Διζαγυγή 2 πάλησο, δελ αξθεί κφλν λα ππάξρνπλ πνιιέο επηρεηξήζεηο ελφο θιάδνπ πνπ λα αληαγσλίδνληαη ε κηα ηελ άιιε. Ζ βειηίσζε κηαο αγνξάο, κεηξηέηαη θπξίσο απφ ηελ κείσζε ησλ ηηκψλ αιιά θαη απφ ηελ αχμεζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνληαη. Ζ παξνχζα κειέηε έρεη σο αληηθείκελν ηελ δηεξεχλεζε ηεο αγνξάο Ζλεκηπικήρ Δνέπγειαρ θαη ηεο αγνξάο ηαθεπήρ και Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ ελ παξαιιήισ, κε έκθαζε ζηελ εγρψξηα λιανική ηιμολογιακή πολιηική πνπ εθαξκφδεηαη ηελ ηειεπηαία δεθαπεληαεηία, ζε ζχγθξηζε θαη κε ηα αληίζηνηρα επξσπατθά δεδνκέλα. Οη ζπγθεθξηκέλνη θιάδνη, έρνπλ ζεκειηψδε ξφιν ζηελ νκαιή ιεηηνπξγία ησλ ζχγρξνλσλ νηθνλνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ, γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεηαη απφ ην φηη απνηεινχλ εηζξνή ζρεδφλ ζε θάζε παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα αιιά θαη έρνπλ κεγάιε άκεζε ζπκκεηνρή ζην Αθαζφξηζην Δγρψξην Πξντφλ 1. Παξάιιεια, απνηεινχλ νηθνλνκηθνχο θιάδνπο πνπ απειεπζεξψζεθαλ πεξίπνπ ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν ζηελ Δπξψπε θαη ηελ Διιάδα, απφ ίδηεο αθεηεξίεο (θξαηηθά κνλνπψιηα), αιιά αθνινχζεζαλ δηαθνξεηηθέο πνξείεο θαη θαηέιεμαλ ζε δηαθνξεηηθή δηάξζξσζε θαη ιεηηνπξγία ησλ ζρεηηθψλ αγνξψλ ηνπο. θνπφο ηεο κειέηεο, είλαη ε αλάιπζε ηεο εμέιημεο ησλ ηηκνινγηαθψλ πνιηηηθψλ ησλ αγνξψλ Ζ/Δ θαη Σειεθσλίαο, πξηλ θαη κεηά ηελ απειεπζέξσζε ησλ ζρεηηθψλ αγνξψλ θαη ε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ γηα ηα αληαγσληζηηθά ραξαθηεξηζηηθά, ηελ δπλακηθή θαη ηελ πγηή ιεηηνπξγία ηνπο. Μέζα γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ ηεο κειέηεο, είλαη ε θαηαγξαθή ηνπ επξσπατθνχ θαη ειιεληθνχ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, ε παξάζεζε ηεο πνξείαο απειεπζέξσζεο πνπ αθνινπζήζεθε θαη ε πξαγκαηνπνίεζε παξαηεξήζεσλ θαη ζπγθξίζεσλ νη νπνίεο ζηεξίδνληαη ζηε κειέηε δεδνκέλσλ ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ, ζηελ αμηνιφγεζε ηεο ειιεληθήο αγνξάο θαζψο θαη ζε ζηνηρεία απφ ηελ επξσπατθή αγνξά. Ζ εξγαζία απνηειείηαη απφ έμη θεθάιαηα. Πέξα απφ ην παξψλ εηζαγσγηθφ θεθάιαην, ζην δεχηεξν θεθάιαην παξνπζηάδνληαη βαζηθέο έλλνηεο ηεο νηθνλνκηθήο ζεσξίαο ζρεηηθά κε ηηο απνηπρίεο ηεο ειεχζεξεο αγνξάο θαη ην κνλνπψιην, αλαιχνληαη ε ξπζκηζηηθή πνιηηηθή θαη ε πνιηηηθή αληαγσληζκνχ θαη θσηίδεηαη ε δηαδξνκή ησλ αγνξψλ θνηλήο σθέιεηαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε 1 Ζ ζπκκεηνρή ηνπ ηνκέα Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο ζην Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ ππνινγίδεηαη γηα ην 2004 ζε 2,5% ελψ γηα ηνλ ηνκέα ησλ Σειεπηθνηλσληψλ ζε 3,81% ζχκθσλα κε ζηνηρεία απφ αληίζηνηρεο κειέηεο ηνπ ΗΟΒΔ (2005) θαη ηεο ICAP (2005).

15 Κεθάλαιο 1 - Διζαγυγή 3 απφ ηα θξαηηθά κνλνπψιηα πξνο ηελ απειεπζέξσζε θαη ηελ ελνπνίεζε θάησ απφ ηελ νκπξέια ησλ Γηεπξσπατθψλ Γηθηχσλ. ην ηξίην θεθάιαην παξαηίζεληαη νξηζκέλα γεληθά ηζηνξηθά θαη πιεξνθνξηαθά ζηνηρεία ηνπ θιάδνπ Ζλεκηπικήρ Δνέπγειαρ, θαζψο θαη ην ζεζκηθφ-λνκνζεηηθφ πιαίζην θαη νη ζεζκηθνί θνξείο ηεο αγνξάο, ελψ γίλεηαη αλαθνξά ζηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε δήηεζε θαη ηελ πξνζθνξά. Δπηζπλάπηνληαη ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηε δνκή, ηελ δηάξζξσζε θαη ηελ ιεηηνπξγία ηνπ θιάδνπ, ελψ παξάιιεια πξαγκαηνπνηείηαη εθηελήο παξνπζίαζε θαη αλάιπζε ηεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο ζηελ αγνξά ιηαληθήο, κε αλαθνξέο θαη ζπγθξηηηθή αληηπαξάζεζε ζηνηρείσλ απφ ηηο αληίζηνηρεο αγνξέο ησλ θξαηψλ-κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, πξηλ θαη κεηά ηελ απειεπζέξσζε ηνπ ην ηέηαξην θεθάιαην αθνινπζείηαη ε ζπζηεκαηνπνίεζε θαη κεζνδνινγία ηνπ ηξίηνπ θεθαιαίνπ, κε αληηθείκελν κειέηεο απηή ηελ θνξά, ηελ αγνξά Τπηπεζιών ηαθεπήρ και Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ. Απφ ην ζχλνιν ησλ ηειεπηθνηλσληψλ επηιέρζεθε ε Σειεθσλία, γηαηί είλαη ε θπξίαξρε ηειεπηθνηλσληαθή δξαζηεξηφηεηα θαη απνηειεί πιένλ βαζηθφ αγαζφ, αλάινγν θαη ζπγθξίζηκν κε ηελ Ζιεθηξηθή Δλέξγεηα. Δδψ, ε αλάιπζε επηθεληξψλεηαη ζηηο δχν θπξίαξρεο αιιά δηαθξηηέο αγνξέο ηνπ θιάδνπ ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, κε έκθαζε, φπσο θαη ζην ηξίην θεθάιαην, ζηα δεδνκέλα πνπ «αιηεχνληαη» θαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ εμάγνληαη απφ ηελ ηηκνινγηαθή πνιηηηθή ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ θιάδνπ, ηνλ ξφιν ηνπ θξάηνπο θαη ηεο αλεμάξηεηεο δηνηθεηηθήο αξρήο αιιά θαη ηελ ζχγθξηζε κε ηηο αληίζηνηρεο επξσπατθέο εμειίμεηο. ην πέκπην θεθάιαην, ζρνιηάδεηαη ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε, απνηππψλνληαη ηα θπξηφηεξα πξνβιήκαηα θαη εληνπίδνληαη ηπρψλ ζηξεβιψζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηελ ηηκνινγηαθή πνιηηηθή ζηηο αγνξέο Ζ/Δ θαη Σειεθσλίαο, ελψ ηαπηφρξνλα, αλαδεηνχληαη ηα πηζαλά αίηηα θαη πξνηείλνληαη αλάινγεο δηνξζσηηθέο θηλήζεηο. Σέινο, ζην έθην θεθάιαην, ζπλνςίδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο κειέηεο, θαη εθηηκψληαη νη πξννπηηθέο ησλ θιάδσλ Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο θαη Σειεθσλίαο γηα ηα επφκελα ρξφληα.

16 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών 4 Κεθάλαιο 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών Διάρηζηε πξνυπφζεζε γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο νηθνλνκίαο ηεο αγνξάο είλαη ε πξνζηαζία ησλ πεξηνπζηαθψλ δηθαησκάησλ. Τπάξρεη ε άπνςε φηη ην θξάηνο πξέπεη λα πεξηνξίδεηαη ζε απηφ κφλν ην ξφιν, φκσο ε επηθξαηνχζα άπνςε αλαγλσξίδεη ζην θξάηνο πνιχ κεγαιχηεξν ξφιν. Πξάγκαηη, ζηελ πξάμε ηα θξάηε παξεκβαίλνπλ ζηηο αγνξέο κε πάξα πνιινχο ηξφπνπο κε ζηφρν ηελ νηθνλνκηθή απνηειεζκαηηθφηεηα. Γεληθά ν 20νο αηψλαο ραξαθηεξίδεηαη απφ έληνλε παξέκβαζε ηνπ θξάηνπο ζηελ νηθνλνκία, ζηαδηαθά φκσο, επηθξάηεζε ε άπνςε φηη ην θξάηνο πξέπεη λα αθήζεη ηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηνπο ηδηψηεο θαη λα αλαιάβεη έλα επνπηηθφ-ξπζκηζηηθφ ξφιν, κε θχξηα ραξαθηεξηζηηθά απηήο ηεο ηάζεο ηελ απειεπζέξσζε ησλ αγνξψλ θαη ηελ ελίζρπζε ησλ Αλεμάξηεησλ Γηνηθεηηθψλ Αξρψλ (ΑΓΑ). ηηο κέξεο καο, θχξηεο πνιηηηθέο κε ηηο νπνίεο παξεκβαίλεη ην θξάηνο κε ζηφρν λα δηνξζψζεη ηηο απνηπρίεο ηεο ειεχζεξεο αγνξάο είλαη ε ξπζκηζηηθή πνιηηηθή θαη ε πνιηηηθή αληαγσληζκνχ θαη αθξηβψο απηέο είλαη πνπ ζα καο απαζρνιήζνπλ ζηηο επφκελεο παξαγξάθνπο. 2.1 Αποηςσίερ ηηρ Ελεύθεπηρ Αγοπάρ ηελ ειεχζεξε αγνξά νη θαηαλαισηέο θαη νη επηρεηξήζεηο έρνπλ σο ζηφρν ηε κεγηζηνπνίεζε ηεο αηνκηθήο ηνπο σθέιεηαο δηακνξθψλνληαο θαηάιιεια ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπο. Ωζηφζν, ππάξρνπλ πεξηπηψζεηο πνπ ν κεραληζκφο ηεο ειεχζεξεο αγνξάο δελ κπνξεί λα επηβάιιεη ζπλεξγαηηθή ζπκπεξηθνξά κεηαμχ ησλ παξαγφλησλ πνπ ζπκκεηέρνπλ. Όηαλ ζπκβαίλεη απηφ, ν κεραληζκφο ηεο αγνξάο δελ νδεγεί ζηε κεγηζηνπνίεζε ηεο θνηλσληθήο επεκεξίαο θαη ηφηε έρνπκε ην θαηλφκελν ηεο απνηπρίαο ηεο αγνξάο 2. Πεξίπησζε απνηπρίαο ζηελ αγνξά κπνξεί λα απνηειέζεη ε χπαξμε εμσηεξηθνηήησλ. ε κηα ηέηνηα πεξίπησζε ην δεκφζην θαη ην νξηαθφ θφζηνο ή 2 Βέηηαρ N. και Γ. Καηζοςλάκορ, «Πνιηηηθή Αληαγσληζκνχ θαη Ρπζκηζηηθή Πνιηηηθή», Δθδφζεηο Σππσζήησ, Αζήλα 2004, ζει. 71.

17 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών 5 φθεινο δελ ηαπηίδνληαη. Γειαδή ε παξαγσγή πνπ επηηπγράλεηαη είλαη κεγαιχηεξε ή κηθξφηεξε θαη ε ηηκή κηθξφηεξε ή κεγαιχηεξε αληίζηνηρα απφ ην θνηλσληθά άξηζην επίπεδν 3. Σα δεκφζηα αγαζά, απφ ηελ άιιε, κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ θαη απηά αηηία πνπ ε ειεχζεξε αγνξά κπνξεί λα απνηχρεη. Δμαηηίαο ηεο θχζεο ησλ αγαζψλ απηψλ (κε αληαγσληζηηθά θαη κε απνθιεηζηηθά) επηιέγνληαη ζε έλα πνιχ κεγάιν βαζκφ λα παξέρνληαη απφ ην θξάηνο. Έηζη ε παξνρή ηνπο είλαη ίζε θαη δεδνκέλε ζε φινπο ηνπο πνιίηεο ελφο θξάηνπο αλεμάξηεηα αλ θάπνηνο επηζπκεί ή φρη ηηο θπβεξλεηηθέο απηέο ππεξεζίεο (αζηπλνκηθή πξνζηαζία, εζληθή άκπλα θ.ιπ.). Σν πξφβιεκα κε ηα Γεκφζηα αγαζά είλαη φηη δελ παξέρνληαη ζηελ θνηλσληθά άξηζηε πνζφηεηα. Βαζηθή αηηία απνηπρίαο ηεο αγνξάο, επίζεο, κπνξεί λα ππάξμεη ιφγσ ειιηπνχο ή αζχκκεηξεο πιεξνθφξεζεο κεηαμχ παξαγφλησλ ηεο αγνξάο. Αζχκκεηξε πιεξνθφξεζε ππάξρεη φηαλ δεκηνπξγνχληαη πξνβιήκαηα εζηθνχ θηλδχλνπ θαη δπζκελήο επηινγήο 4, δειαδή φηαλ έλαο εθ ησλ ζπκκεηερφλησλ κηαο ζπλαιιαγήο «δελ κπνξεί λα παξαηεξήζεη ελέξγεηεο ππό ηνλ έιεγρν ελόο άιινπ νη νπνίεο επεξεάδνπλ ηελ αμία ζπλαιιαγήο» θαη φηαλ «δελ κπνξεί λα δηαθξίλεη πνηνη δπλεηηθνί ηύπνη ησλ άιισλ ζπκκεηερόλησλ πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ» αληίζηνηρα. 'Όκσο, ε ζεκαληηθφηεξε ίζσο αηηία πνπ κηα αγνξά κπνξεί λα απνηχρεη λα κεγηζηνπνηήζεη ηελ θνηλσληθή επεκεξία είλαη ε χπαξμε Γεζπφδνπζαο Θέζεο ή Μνλνπσιηαθήο Γχλακεο ζηελ αγνξά ε νπνία επηδξά αξλεηηθά ζην καθξνρξφλην επίπεδν ηεο θνηλσληθήο επεκεξίαο. Πξφθεηηαη δειαδή, γηα ηελ νηθνλνκηθή δχλακε πνπ έρεη κηα επηρείξεζε «λα δηαηεξεί ηηο ηηκέο πάλσ από ηα αληαγσληζηηθά επίπεδα». πλήζσο, έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πνπιάεη ην πξντφλ ηεο ζε ηηκέο πνπ ππεξβαίλνπλ ην νξηαθφ θφζηνο παξαγσγήο ηεο θαη ζε κηα ηέηνηα πεξίπησζε δελ κπνξεί λα ππάξμεη θαηαλεκεηηθή θαη παξαγσγηθή απνηειεζκαηηθφηεηα. 3 ν.π. ζει ν.π

18 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών Θευπία ηος Μονοπυλίος χκθσλα κε ηελ θξαηνχζα νηθνλνκηθή ζεσξία, κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ηνκείο ηεο αγνξάο ζηνπο νπνίνπο είλαη νηθνλνκηθά πην απνδνηηθφ λα δξαζηεξηνπνηείηαη επηρεηξεκαηηθά κφλν έλαο θνξέαο θαη φρη πεξηζζφηεξνη. ηνπο ηνκείο απηνχο ην θφζηνο ηεο παξαγσγήο αγαζψλ ή ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ θζίλεη ζηαζεξά κε ηελ αχμνπζα πνζφηεηα ησλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πνπ παξάγνληαη, κε απνηέιεζκα λα παξνπζηάδεηαη ζπκθέξνπζα γηα ηηο επηρεηξήζεηο ε δηαξθήο αχμεζε ηεο παξαγσγήο, ψζηε λα κεηψλεηαη ην θφζηνο. Αλ φκσο, ε ζπλερήο αχμεζε ηεο παξαγσγήο είλαη αδχλαηε ή αζχκθνξε, ηφηε θάζε επηρείξεζε ζα παξάγεη ιηγφηεξν απ' φηη ζα παξήγαγε εάλ δξαζηεξηνπνηνχληαλ κνλνπσιηαθά ζηνλ νηθείν ηνκέα. Απηφο ν πεξηνξηζκφο ζα νδεγνχζε ζε παξαγσγή κε πςειφηεξν νξηαθφ θφζηνο γηα θάζε επηρείξεζε θαη επνκέλσο, ζε αχμεζε ησλ ηηκψλ πψιεζεο έλαληη απηψλ πνπ ζα ίζρπαλ ζηελ πεξίπησζε κνλνπσιηαθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ηνκέα. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ηέηνησλ ηνκέσλ είλαη απηνί ζηνπο νπνίνπο απαηηείηαη ε χπαξμε ζεκαληηθψλ ππνδνκψλ, φπσο είλαη ηα δίθηπα (κεηαθνξέο, επηθνηλσλίεο θ.ιπ.). Δθαξκφδνληαο αθξηβψο απηή ηελ ζεσξία ζηελ πξάμε, κεηά ηνλ δεχηεξν παγθφζκην πφιεκν ε ηειεπηθνηλσληαθή αγνξά θαη ε αγνξά ελέξγεηαο, ζηα πεξηζζφηεξα επξσπατθά θξάηε, είραλ θαηαιεθζεί κνλνπσιηαθά απφ δεκφζηεο επηρεηξήζεηο, πνπ απνιάκβαλαλ απνθιεηζηηθά πξνλφκηα θαη θαηείραλ πνιχπιεπξεο εμνπζίεο, βάζεη ησλ εζληθψλ ζεζκηθψλ ξπζκίζεσλ Σα παπαδοζιακά Κανονιζηικά Μονηέλα ζηοςρ Σομείρ Δνέπγειαρ & Σηλεπικοινυνιών. Ηζηνξηθά, ην πην θνηλφ ξπζκηζηηθφ κνληέιν γηα ηελ παξνρή νηθνλνκηθψλ αγαζψλ κε ην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο θαζνιηθήο ππεξεζίαο 5 ήηαλ ην κνληέιν ηνπ 5 «Η έλλνηα ηεο θαζνιηθήο ππεξεζίαο αλαπηχρζεθε απφ ηα φξγαλα ηεο Επξσπατθήο Έλσζεο. Οξίδεη έλα ζχλνιν απαηηήζεσλ θνηλήο σθειείαο, ζηηο νπνίεο ζα έπξεπε λα ππφθεηληαη, ζε νιφθιεξε ηελ Κνηλφηεηα νη ηειεπηθνηλσληαθέο ή νη ηαρπδξνκηθέο γηα παξάδεηγκα δξαζηεξηφηεηεο. Οη ππνρξεψζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηελ έλλνηα απηή έρνπλ σο ζηφρν λα εμαζθαιίζνπλ παληνχ ηελ πξφζβαζε φισλ ζε νξηζκέλεο νπζηψδεηο παξνρέο ππεξεζηψλ, πνηνηηθψλ θαη ζε πξνζηηή ηηκή», ζηελ ηζηνζειίδα

19 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών 7 θπβεξλεηηθά πξνζηαηεπκέλνπ κνλνπσιίνπ, σο έλα φξγαλν δεκφζηαο πνιηηηθήο. ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο, αλάκεζα ζηηο νπνίεο θαη ε Διιάδα, αθνινπζήζεθε ν πην πξνθαλήο ηξφπνο ηεο πινπνίεζεο ηνπ παξαπάλσ ππνδείγκαηνο κέζα απφ ηελ θξαηηθή ηδηνθηεζία ησλ νξγαληζκψλ θνηλήο σθέιεηαο. ε άιιεο ρψξεο, θαη ηδηαίηεξα ζηηο ΖΠΑ, πξνηηκήζεθε ε θξαηηθή ξχζκηζε ησλ ηδησηηθψλ κνλνπσιίσλ, σο κέζν γηα ηελ απνθπγή δεκνζίσλ επελδχζεσλ ηαπηφρξνλα κε ηελ κείσζε ηεο δεκφζηαο γξαθεηνθξαηίαο. Αλ θαη ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο ην κνληέιν ηνπ κνλνπσιίνπ «δνύιεςε» θαιά, ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο δελ πξνρψξεζε κε επηηπρία. Οη πεξηζζφηεξνη δεκφζηνη νξγαληζκνί δελ πέηπραλ ηελ παξνρή θαζνιηθήο ππεξεζίαο, ελψ θαη ηα επίπεδα νηθνλνκηθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ε αληαπφθξηζε ζηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ ήηαλ θησρά ζε φια ηα επίπεδα, ελψ ζπλήζσο αδπλαηνχζαλ λα παξαθνινπζήζνπλ θαη λα ελζσκαηψζνπλ ηηο ηερλνινγηθέο αιιαγέο ελψ αληίζεηα "ελζσκάησζαλ" κία θαθή γξαθεηνθξαηία. 2.2 Η έννοια ηηρ πςθμιζηικήρ πολιηικήρ. H Ρπζκηζηηθή Πνιηηηθή απνηειεί κία πξνζπάζεηα λα ζεξαπεπηνχλ νη αηέιεηεο ηεο αγνξάο. Ζ ξπζκηζηηθή πνιηηηθή απνηειεί κέηξν κηθξννηθνλνκηθήο πνιηηηθήο, φπνπ βαζηθφ ζθνπφ έρεη ηε βειηίσζε ηεο νηθνλνκηθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο, θπξίσο κέζσ ηεο πξνζηαζίαο θαη πξνψζεζεο ηνπ αληαγσληζκνχ ζε αγνξέο ζηηο νπνίεο νη επηρεηξήζεηο έρνπλ Μνλνπσιηαθή Γχλακε. Ηδηαίηεξα ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, ππάξρεη κηα ηάζε ηδησηηθνπνίεζεο ησλ θπζηθψλ κνλνπσιίσλ θαη επηβνιήο ξπζκηζηηθψλ κέηξσλ. Ωζηφζν, ε ξπζκηζηηθή πνιηηηθή πθίζηαηαη θαη ζε αγνξέο φπνπ ππάξρεη θπξίαξρε επηρείξεζε (dominant) αθφκα θαη φηαλ απηή ε επηρείξεζε δελ είλαη κνλνπψιην. Ζ ξπζκηζηηθή πνιηηηθή έρεη ex-ante ραξαθηήξα. Γειαδή νη ελέξγεηεο ηεο γίλνληαη πξνιεπηηθά (εθ ησλ πξνηέξσλ) γηα λα απνθεπρζνχλ πηζαλά κε επηζπκεηά απνηειέζκαηα. Σα κέηξα ηα νπνία παίξλεη έρνπλ άκεζε επίδξαζε ζηελ απνδνηηθφηεηα ηεο αγνξάο (π.ρ. ζρέζε κεηαμχ ηηκήο θαη νξηαθνχ θφζηνπο) θαη έρνπλ θιαδηθφ ραξαθηήξα. χκθσλα κε ηνλ Majone 6 «ε ξύζκηζε αλαθέξεηαη 6 Majone G., «The Rise of the Regulatory State in Europe», West European Politics,1994, ζει. 196.

20 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών 8 ζηνλ ζπλερή θαη εζηηαζκέλν έιεγρν πνπ εθαξκόδεη κία δεκόζηα αξρή ζε δξαζηεξηόηεηεο πνπ έρνπλ θνηλσληθό αληίθηππν». πλεπψο ε ξχζκηζε δελ επηηπγράλεηαη απιά κε ηελ ςήθηζε ελφο λφκνπ αιιά απαηηεί ιεπηνκεξή γλψζε θαη ζηελή ηξηβή κε ηελ ππφ ξχζκηζε δξαζηεξηφηεηα. Οη παξαπάλσ απαηηήζεηο νδεγνχλ αξγά ή γξήγνξα ζηελ δεκηνπξγία εηδηθεπκέλσλ δηνηθεηηθψλ αξρψλ ζηηο νπνίεο αλαηίζεηαη ε αλαδήηεζε ζηνηρείσλ, ε δεκηνπξγία θαλφλσλ αιιά θαη ε επηβνιή ησλ λφκσλ Οπιζμόρ ηηρ πύθμιζηρ O φξνο «ξύζκηζε» ζπλήζσο αλαθέξεηαη ζε εηδηθά κέηξα πνπ αθνξνχλ έλα ζπγθεθξηκέλν ηνκέα, ηα νπνία ρξεηάδνληαη γηα ηελ δεκηνπξγία θαη ηελ πξνψζεζε ηνπ αληαγσληζκνχ ζε κηα αγνξά πνπ ραξαθηεξίδεηαη γηα πνιχ θαηξφ (ή θαη αθφκα) σο κνλνπσιηαθή. πλεπψο, ε ξχζκηζε κηαο αγνξάο κπνξεί επίζεο λα ραξαθηεξηζζεί σο ην απαξαίηεην νηθνλνκηθφ ζπκπιήξσκα γηα ηελ απειεπζέξσζε κηαο αγνξάο. H απειεπζέξσζε απηή γίλεηαη θαηαλνεηή κε ηελ απνκάθξπλζε ησλ λνκηθψλ εκπνδίσλ θαη ηελ θαηάξγεζε ησλ απνθιεηζηηθψλ δηθαησκάησλ έηζη ψζηε λα επηηξαπεί ε είζνδνο ζηελ αγνξά ησλ λέσλ παξφρσλ ππεξεζηψλ. H ξχζκηζε κηαο αγνξάο είλαη απαξαίηεηε γηαηί ν αληαγσληζκφο δελ είλαη δπλαηφλ λα εκθαληζηεί απηφκαηα έπεηηα απφ κηα καθξνρξφληα θπξηαξρία ηεο κνλνπσιηαθήο αγνξάο Βαζικέρ Απσέρ ηηρ Ρύθμιζηρ Ο ζρεδηαζκφο κηαο ξπζκηζηηθήο πνιηηηθήο είλαη δχζθνιν θαη πεξίπινθν ζέκα. ε γεληθέο γξακκέο νη βαζηθέο αξρέο ελφο ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ ζα πξέπεη λα είλαη νη παξαθάησ 7 : o Να απαηηεί φζν ην δπλαηφλ ιηγφηεξε πιεξνθφξεζε απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζηελ ππφ ξχζκηζε αγνξά, o Να θξαηά ζε ρακειφ επίπεδν ηα θφζηε ηεο ξχζκηζεο θαη λα απνθεχγεη ηελ γξαθεηνθξαηία, 7 Peitz M., "On access pricing in telecoms: theory and European practice", Telecommunications Policy 27, 2003, ζει. 730.

21 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών 9 o Να δηαζθαιίδεη φηη ηα ξπζκηζηηθά κέηξα είλαη παξνδηθά θαη φρη κφληκα ή πεξηηηά γηα ηελ αγνξά, θαη ηέινο o Να έρεη ζηφρν ηελ νηθνλνκηθή απνηειεζκαηηθφηεηα, κε επίθεληξν ηελ βειηίσζε ηνπ νθέινπο ηνπ θαηαλαισηή, ην νπνίν επηηπγράλεηαη κε ρακειέο ηηκέο θαη πςειή πνηφηεηα Δθαπμογή ηηρ Ρύθμιζηρ Οη ξπζκηζηηθέο αξρέο κπνξεί λα δηακνξθψζνπλ πνιινχο δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο θαη δηαδηθαζίεο ξχζκηζεο, φπσο απνθάζεηο, νδεγίεο, λφκνπο, πνιηηηθέο, επηζεκάλζεηο θαη ιχζεηο. Ο ζηφρνο φκσο είλαη θνηλφο, ε επίιπζε θαη πξφιεςε πξνβιεκάησλ ζηνλ θιάδν. Μηα ζσζηή ξπζκηζηηθή απφθαζε πξέπεη λα πεξηθιείεη αλεμαξηεζία, απνηειεζκαηηθφηεηα, επαγγεικαηηζκφ, αληηθεηκεληθφηεηα θαη δηαθάλεηα. Αλεμάξηεηα απφ ηνλ θιάδν πνπ επηρεηξείηαη λα ξπζκηζηεί, ζηελ πξάμε ππάξρνπλ ηξία δηαθξηηά ζηάδηα 8 : Σν αξρηθφ ζηάδην είλαη ε ηνπνζέηεζε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ, θαηά ηε δεκηνπξγία ηνπ νπνίνπ ζηαζκίδνληαη ηα ζπκθέξνληα ηφζν ησλ επηρεηξήζεσλ φζν θαη ησλ θαηαλαισηψλ. ηελ πεξίπησζε πνπ έλα θξάηνο βξίζθεηαη ζε κηα έλσζε ιακβάλνληαη γεληθά ππφςε νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ έρνπλ ζπκθσλεζεί ζην επίπεδν ηεο έλσζεο 9. Σν λνκνζεηηθφ πιαίζην πξνζδηνξίδεη ηα φξηα ηεο ξχζκηζεο θαη αλαζέηεη ζε αξκφδηα Ρπζκηζηηθή Αξρή ηνλ έιεγρν ηεο δηαδηθαζίαο. Σν δεχηεξν ζηάδην αθνξά ηε δξάζε ηεο Ρπζκηζηηθήο Αξρήο. Απηή θηλείηαη ζηα πιαίζηα ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ θαη παίξλεη ππφ ηελ θαηνρή ηεο ηελ εμνπζία ηεο ξχζκηζεο. Ζ Ρπζκηζηηθή Αξρή είλαη ππνρξεσκέλε λα ιακβάλεη ππφςε ηεο πεξηνξηζκνχο θαη πηέζεηο απφ επηρεηξήζεηο θαη νκάδεο θαηαλαισηψλ. Δπίζεο κπνξεί λα ιακβάλεη πξσηνβνπιίεο, πξνηείλνληαο ζηελ θπβέξλεζε θαη ζην θνηλνβνχιην ηξνπνπνηήζεηο ηεο εθαξκνδφκελεο λνκνζεζίαο. ε πεξίπησζε πνπ θάπνηα επηρείξεζε ή νκάδα θαηαλαισηψλ δελ ζπκθσλεί κε 8 Βέηηαρ N. και Καηζοςλάκορ Γ., «Πνιηηηθή Αληαγσληζκνχ θαη Ρπζκηζηηθή Πνιηηηθή», Δθδφζεηο Σππσζήησ, Αζήλα 2004, ζει Π.ρ ε Διιάδα ιακβάλεη ππφςε ηεο ηηο νδεγίεο ηεο ΔΔ.

22 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών 10 θάπνηα απφθαζε ηεο Ρπζκηζηηθήο Αξρήο κπνξνχλ λα πξνζθχγεη ζηε Γηθαζηηθή Δμνπζία. Σν ηξίην ζηάδην είλαη ε άξζε ηεο ξχζκηζεο (Deregulation). Απηφ δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηε Ρπζκηζηηθή Αξρή, φηαλ θξίλεη φηη ν αληαγσληζκφο κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ηθαλνπνηεηηθά ρσξίο ξχζκηζε, λα πξνρσξήζεη ζε κέηξα θαηάξγεζεο ηεο ξχζκηζεο. 2.3 Απελεςθέπωζη ηων Αγοπών και Ανηαγωνιζμόρ Ζ ξπζκηζηηθή πνιηηηθή είλαη ζεκαληηθή γηα ηελ δεκηνπξγία ησλ ηθαλψλ ζπλζεθψλ κεηάβαζεο απφ ηελ αλαπνηειεζκαηηθή κνλνπσιηαθή δνκή ζηελ αληαγσληζηηθή αγνξά αιιά αδπλαηεί λα πεηχρεη ηελ πνηνηηθή βειηίσζε ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ. Ζ ίδηα ε αγνξά θαη ηα θίλεηξα πνπ δεκηνπξγεί ν απνηειεζκαηηθφο αληαγσληζκφο είλαη ν βαζηθφο κεραληζκφο γηα λα απνιακβάλνπλ νη θαηαλαισηέο κεγαιχηεξε πνηθηιία πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζε ρακειφηεξεο ηηκέο θαη πςειφηεξε πνηφηεηα. πλεπψο, ε εηζαγσγή απνηειεζκαηηθνχ αληαγσληζκνχ ζηελ αγνξά είλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε εμαζθάιηζε πνηνηηθψλ ππεξεζηψλ 10. Δίλαη ζαθέο, ινηπφλ, φηη κηθξννηθνλνκηθέο πνιηηηθέο απειεπζέξσζεο ηεο αγνξάο, δεκηνπξγίαο θαη αλάπηπμεο απνηειεζκαηηθψλ αληαγσληζηηθψλ πηέζεσλ θαη απζηεξήο επνπηείαο ηεο εχξπζκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ αληαγσληζκνχ είλαη απηέο πνπ ζα θέξνπλ ηελ επηζπκεηή πνηφηεηα ζηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο. Πξάγκαηη, ε εκπεηξηθή νηθνλνκηθή αξζξνγξαθία 11 επηβεβαηψλεη ηελ ζεηηθή επίδξαζε ηέηνησλ πνιηηηθψλ ζηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Ζ εξκελεία ησλ ζπγθεθξηκέλσλ απνηειεζκάησλ είλαη απιή. Ο κεραληζκφο ηεο αληαγσληζηηθήο αγνξάο δεκηνπξγεί ζεκαληηθή πίεζε ζηηο δξαζηεξηνπνηνχκελεο επηρεηξήζεηο κε άκεζν απνηέιεζκα ηελ βειηίσζε ηεο 10 European Commission, «Principles of Implementation and Best Practice on Effective Competition in Electronic Communications Markets», 2001, Η Επξσπατθή 'Έλσζε νξίδεη ηνλ απνηειεζκαηηθφ αληαγσληζκφ σο κηα θαηάζηαζε πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ ζπλερφκελε απνπζία παηθηψλ κε ζεκαληηθή ηζρχ ζηελ αγνξά (ή θπξίαξρε Θέζε). Παξάιιεια, ζχκθσλα κε ηελ Επξσπατθή 'Έλσζε, ν απνηειεζκαηηθφο αληαγσληζκφο είλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα λα απνιακβάλνπλ νη θαηαλαισηέο κεγαιχηεξε πνηθηιία πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζε ρακειφηεξεο ηηκέο θαη πςειφηεξε πνηφηεηα. 11 Λιωνήρ Νικόλαορ, «Ρχζκηζε Αγνξάο, Αληαγσληζκφο θαη Πνηφηεηα ζηηο Σειεπηθνηλσλίεο», Παλεπηζηήκην Αζελψλ, Αζήλα 2005, ζει. 9.

23 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών 11 απνδνηηθφηεηαο ηνπο (αχμεζε παξαγσγηθφηεηαο ιφγσ αληαγσληζκνχ) θαη ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο ζηελ αγνξά (κείσζε ηηκψλ ιφγσ αληαγσληζκνχ). Ζ επηζπκία ηεο πεξαηηέξσ κεγηζηνπνίεζεο ησλ πσιήζεσλ θαη ηεο θεξδνθνξίαο, νδεγεί ηηο επηρεηξήζεηο ζηελ ζηξαηεγηθή παξνρή πνηνηηθψλ πξντφλησλ (αχμεζε πνηφηεηαο ιφγσ αληαγσληζκνχ). χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, ν αληαγσληζκφο έρεη πνιιαπιά νθέιε, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε εμαζθάιηζε ππεξεζηψλ πςειήο πνηφηεηαο. Σν βαζηθφ εξψηεκα πνπ πξνθχπηεη είλαη ην πψο ζα ζρεδηαζηνχλ νη κηθξννηθνλνκηθέο πνιηηηθέο εηζαγσγήο απνηειεζκαηηθνχ αληαγσληζκνχ ζηνπο επηκέξνπο θιάδνπο έηζη ψζηε λα νδεγεζνχκε ζε πνηνηηθέο ππεξεζίεο. Μία δηαδεδνκέλε πνιηηηθή απειεπζέξσζεο πνπ νλνκάδεηαη πποζηαηεςηική πολιηική απελεςθέπυζηρ 12 είλαη ε πξνζσξηλή δηαηήξεζε ηνπ κνλνπσιίνπ ή ε δεκηνπξγία νιηγνπσιίνπ. Ζ ζπγθεθξηκέλε πνιηηηθή κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ζεκαληηθή ζηξέβισζε, αθνχ, απφ ηελ κία, δελ εηζαγάγεη ηα νθέιε ηνπ απνηειεζκαηηθνχ αληαγσληζκνχ θαη απφ ηελ άιιε, δεκηνπξγεί ηδαληθέο ζπλζήθεο γηα ηηο δξαζηεξηνπνηνχκελεο επηρεηξήζεηο λα αλαπηχμνπλ ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθέο ψζηε λα απνηξέςνπλ ζην κέιινλ ηελ είζνδν άιισλ επηρεηξήζεσλ ζηελ αγνξά 13. Μηα άιιε δηαδεδνκέλε πξνζηαηεπηηθή πνιηηηθή απειεπζέξσζεο πνπ εθαξκφζηεθε ζηελ πξάμε είλαη ν αποκλειζμόρ ηηρ ήδη δπαζηηπιοποιούμενηρ επισείπηζηρ απφ ζπγθεθξηκέλεο αγνξέο (π.ρ. απαγφξεπζε ζηνλ βαζηθφ πάξνρν ηειεθσληθψλ ππεξεζηψλ λα πξνζθέξεη ππεξεζίεο θαισδηαθήο ηειεφξαζεο). Δίλαη πξνθαλέο φηη πεξηνξηζκνί πνπ απνθιείνπλ έλαλ ηζρπξφ παίθηε απφ ηελ αγνξά, κεηψλνπλ ζεκαληηθά ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ αληαγσληζκνχ. Οη ππφινηπεο επηρεηξήζεηο δελ 12 Ζ ζπγθεθξηκέλε πνιηηηθή κπνξεί λα επηιερζεί κε ζθνπφ νη επηρεηξήζεηο λα πξνζηαηεπηνχλ θαηά ηελ έλαξμε ηεο επηρεηξεκαηηθή ηνπο δξαζηεξηφηεηαο ζε κία λέα αγνξά. Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξνπκε ηελ απφθαζε ηεο ειιεληθήο θπβέξλεζεο λα παξαρσξήζεη κφλν δχν άδεηεο θηλεηήο ηειεθσλίαο, κε επηηξέπνληαο παξάιιεια ζηνλ ΟΣΔ λα δηεθδηθήζεη αληίζηνηρε άδεηα. Θπκίδνπκε επίζεο, φηη ε έληαζε ηνπ αληαγσληζκνχ ζηελ ζπγθεθξηκέλε αγνξά κεγηζηνπνηήζεθε, κφλν φηαλ άξρηζε λα δξαζηεξηνπνηείηαη θαη ε ηξίηε, ππφ ηνλ έιεγρν ηνπ ΟΣΔ, εηαηξεία θηλεηήο ηειεθσλίαο. 13 Federal Communications Commission (2003), Eight Annual Report on the State of Competition in the Commercial Mobile Radio Services Industry, Washington, D.C.,.φπνπ αλαθέξεηαη φηη πξάγκαηη, ε ζπγθεθξηκέλε πνιηηηθή δελ νδήγεζε ζε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο νδήγεζε ζε κείσζε απηήο. ηελ αγνξά θηλεηήο ηειεθσλίαο ησλ Ζ.Π.A., γηα παξάδεηγκα, ε πνηφηεηα βειηηψζεθε θαη νη ηηκέο κεηψζεθαλ κφλν φηαλ έιεμε ε πεξίνδνο πξνζσξηλήο δηαηήξεζεο ηνπ κνλνπσιίνπ.

24 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών 12 δέρνληαη ηζρπξή αληαγσληζηηθή πίεζε γεγνλφο πνπ ζπλεπάγεηαη φηη νη ηηκέο ζα είλαη πςειφηεξεο θαη ε πνηφηεηα ζεκαληηθά ρακειφηεξε. Δλαιιαθηηθέο πνιηηηθέο απειεπζέξσζεο ζέινπλ ηο άμεζο άνοιγμα ηηρ αγοπάρ ζε πολλέρ επισειπήζειρ κε ζθνπφ ηελ δεκηνπξγία ηζρπξψλ αληαγσληζηηθψλ πηέζεσλ θαη ζπλεπψο, ηελ κείσζε ηεο αλάγθεο θξαηηθήο παξέκβαζεο γηα δηαζθάιηζε ηεο εχξπζκεο ιεηηνπξγίαο ηνχο. Ο αληαγσληζκφο, φκσο, κπνξεί λα εμαλαγθάζεη ηεο επηρεηξήζεηο λα πξνζθέξνπλ πςειήο πνηφηεηαο ππεξεζίεο ζε ρακειέο ηηκέο κφλν φηαλ νη θαηαλαισηέο έρνπλ ηελ απαξαίηεηε πιεξνθφξεζε γηα ην ζχλνιν ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. πλεπψο, πνιηηηθέο πνπ εμαζθαιίδνπλ ηελ ελεκέξσζε ησλ θαηαλαισηψλ γηα ηελ παξερφκελε πνηφηεηα θαη δηεπθνιχλνπλ ηελ ζχγθξηζε κεηαμχ ησλ αληαγσληζηηθψλ επηρεηξήζεσλ είλαη πνιχ ζεκαληηθέο γηα ηελ επίηεπμε ρακειφηεξσλ ηηκψλ. 2.4 Διεθνοποίηζη ηηρ Ρύθμιζηρ - Απελεςθέπωζη Αγοπών Οη ζπλζήθεο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηηο πνιηηηθέο ελνπνίεζεο θαη νινθιήξσζεο ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ παξνπζηάδνπλ πνιιέο νκνηφηεηεο κε ηηο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχζαλ ζηηο ΖΠΑ ηελ πεξίνδν πνπ έθαλαλ πξψηε θνξά ηελ εκθάληζή ηνπο νη εθείζελ ηνπ Αηιαληηθνχ ΑΓΑ. Ζ αλάγθε δεκηνπξγίαο κηαο εληαίαο αγνξάο κε θνηλνχο θαλφλεο, ε απειεπζέξσζε ησλ εζληθψλ αγνξψλ, ε δηαζθάιηζε ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ελδνεπξσπατθνχ εκπνξίνπ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ θαη ε απαιιαγή ηνπ απφ θάζε είδνπο πεξηνξηζκνχο, κε δπν ιφγηα ε ζπλεθηηθή νινθιήξσζε ηνπ θεθαιαίνπ ζε θιίκαθα δηεπξσπατθή, δεκηνπξγνχλ ζπλζήθεο ξχζκηζεο πνπ δελ δηαθέξνπλ ξηδηθά απφ ηηο ζπλζήθεο πνπ αληηκεηψπηζαλ ε Interstate Commerce Commission θαη ε Federal Trade Commission ζηηο ΖΠΑ φηαλ θιήζεθαλ λα δηαρεηξηζηνχλ ην δήηεκα ηεο νινθιήξσζεο ηνπ ακεξηθαληθνχ νηθνλνκηθνχ ρψξνπ θαη ξχζκηζαλ, νξζψο φπσο απνδείρζεθε εθ ησλ πζηέξσλ, ηα δίθηπα ηεο βνξεηνακεξηθαληθήο επείξνπ (κεηαθνξηθά, επηθνηλσληαθά θαη ελεξγεηαθά) θαη ηηο αγνξέο ηεο (ηνπηθέο θαη ηνκεαθέο). Ζ κφλε δηαθνξά, αλ κπνξεί θάπνηνο λα ηελ πεη δηαθνξά, είλαη ηνχηε: νη ΖΠΑ είραλ λα ξπζκίζνπλ ηδησηηθά κνλνπψιηα, ελψ ε Δπξψπε θξαηηθά.

25 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών Απελεςθέπυζη Αγοπών ζηην Δςπυπαφκή Ένυζη Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη, αξρίδνληαο απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ '80, αιιά θπξίσο κε έκθαζε απφ ηε δεθαεηία ηνπ '90 θαη κεηά, έρεη θαιπθζεί ζεκαληηθή απφζηαζε πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο απειεπζέξσζεο ζεκαληηθψλ θιάδσλ ζηελ Δπξψπε νη νπνίνη ιεηηνπξγνχζαλ ζαλ δεκφζηα κνλνπψιηα. Αλ θαη πνιινί απφ απηνχο έρνπλ ραξαθηεξηζηηθά δηθηχσλ, ή άιια ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηνπο πξνδίδνπλ ελ κέξε ραξαθηεξηζηηθά θπζηθνχ κνλνπσιίνπ, κε πξσηνβνπιίεο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, ηνπ πκβνπιίνπ ή/θαη ηνπ Κνηλνβνπιίνπ έρνπλ δξνκνινγεζεί δηαδηθαζίεο πνπ πξνζβιέπνπλ ζην λα ππάξρεη αληαγσληζκφο, φπνπ απηφ είλαη εθηθηφ, ηδησηηθνπνίεζε ηνπ ππφινηπνπ ηκήκαηνο ηνπ θιάδνπ πνπ πξέπεη λα παξακείλεη κνλνπψιην θαη ξχζκηζε ηνπ απφ Δζληθή Ρπζκηζηηθή Αξρή, ψζηε λα ιεηηνπξγνχλ νη αγνξέο κε ηξφπν πνπ λα πιεζηάδεη ην θνηλσληθά άξηζην. Πξνθαλψο, ε δηαδηθαζία απηή δελ ήηαλ πάληα επζχγξακκε, νχηε ππήξρε γεληθή ζπκθσλία γηα ην πνηά κέηξα ζα ήηαλ ηα πιένλ ελδεδεηγκέλα απφ θνηλσληθήο άπνςεο. 'Όκσο είλαη γεγνλφο, φηη ην ηνπίν ζηνπο βαζηθνχο θιάδνπο «δεκφζηαο σθέιεηαο» ζηελ Δπξψπε έρεη αιιάμεη ζεκαληηθά ηα ηειεπηαία 20 πεξίπνπ ρξφληα Ζ Ρύθμιζη ζηα πλαίζια ηηρ Δςπυπαφκήρ Ένυζηρ Οη πνιηηηθέο ηεο ΔΔ δίδνπλ ηδηαίηεξε έκθαζε ζηε ξχζκηζε, κάιηζηα γηα πνιινχο αλαιπηέο ε ΔΔ εκθαλίδεηαη σο έλα ξπζκηζηηθφ θξάηνο 14. H έκθαζε πνπ δίλνπλ νη πνιηηηθέο ηεο ΔΔ ζηελ αλάπηπμε ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ είλαη πεξηζζφηεξν εκθαλήο φζνλ αθνξά ηελ Δληαία Δπξσπατθή Αγνξά. ηελ πεξίπησζε απηή, ζεζπίδεηαη έλα εθηελέο λνκνζεηηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ θνξέσλ ηεο αγνξάο, θαιχπηνληαο φρη κφλν ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ αθνξνχλ «θαζαξά» ηελ αγνξά, φπσο π.ρ. νη θαλφλεο πνπ δηέπνπλ ηηο πξνδηαγξαθέο πξντφλησλ, αιιά θαη πνιιέο πνιηηηθέο πνπ ελ κέξεη έρνπλ αληίθηππν ζηελ αγνξά. Παξαδείγκαηα ηνκέσλ πνιηηηθήο πνπ ππφθεηληαη ζε απζηεξή ξχζκηζε απφ ηελ ΔΔ είλαη νη ζπλζήθεο εξγαζίαο, ε πξνζηαζία ησλ θαηαλαισηψλ θαη ην πεξηβάιινλ. 14 Nugent Neil, «Πνιηηηθή θαη Δηαθπβέξλεζε ζηελ Επξσπατθή Έλσζε», Δθδφζεηο αββάιαο, Αζήλα 2003, ζει. 442.

26 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών Γιεςπυπαφκά Γίκηςα Οη ηνκείο ησλ Σειεπηθνηλσληψλ θαη ηεο Δλέξγεηαο ππάγνληαη ζηελ πνιηηηθή ησλ Γηεπξσπατθψλ Γηθηχσλ, φπσο απηή θαζνξίδεηαη ζηνλ Σίηλο XV (πξψελ Υ) ηηρ ςνθήκηρ ηηρ ΔΚ θαη ζεσξνχληαη βαζηθνί γηα ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηεο Δζσηεξηθήο Αγνξάο θαη, γεληθφηεξα, γηα ην ελνπνηεηηθφ εγρείξεκα. Απφ ην 1986, κε ηελ Δνιαία Δςπυπαφκή Ππάξη επηζεκάλζεθε ε ζρέζε κεηαμχ ηεο νξζήο ιεηηνπξγίαο ηεο εληαίαο αγνξάο θαη ηνπ ζηφρνπ ηεο νηθνλνκηθήο, θνηλσληθήο θαη εδαθηθήο ζπλνρήο 15. Ζ δηαζχλδεζε θαη ε δηαιεηηνπξγηθφηεηα ησλ εζληθψλ δηθηχσλ ππνδνκψλ αλαγλσξίζηεθαλ σο παξάγνληεο-θιεηδηά γηα ηε ζπλεθηηθή δηαξξχζκηζε ηνπ θνηλνηηθνχ εδαθηθνχ ρψξνπ. Σα δηεπξσπατθά δίθηπα αθνξνχλ ηξεηο ηνκείο δξαζηεξηφηεηαο: Σα ΓΔΓ Μεηαθνξψλ (TEΝ-T) θαιχπηνπλ ηαπηφρξνλα ηηο νδηθέο θαη ηηο ζπλδπαζκέλεο κεηαθνξέο, ηηο κεηαθνξέο κέζσ πισηψλ νδψλ θαη ηνπο ζαιάζζηνπο ιηκέλεο, θαζψο θαη ην επξσπατθφ δίθηπν ζηδεξφδξνκσλ κεγάιεο ηαρχηεηαο. Σα ΓΔΓ Δλέξγεηαο (TEΝ-E) θαιχπηνπλ ηνπο θιάδνπο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ. Σείλνπλ ζηε δεκηνπξγία εληαίαο αγνξάο ελέξγεηαο θαη δηεπθνιχλνπλ ηελ αζθάιεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ. Σα ΓΔΓ Σειεπηθνηλσληψλ (eten) έρνπλ σο ζηφρν ηελ αλάπηπμε ειεθηξνληθψλ ππεξεζηψλ κε βάζε ηα ηειεπηθνηλσληαθά δίθηπα. Οη ππεξεζίεο απηέο, επηθεληξσκέλεο ζηε δεκφζηα δηνίθεζε, απνηεινχλ ηνλ ππξήλα ηεο πξσηνβνπιίαο «eeurνpe - Κνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο γηα φινπο». H πνιηηηθή ηεο ΔΔ ζε απηφ ηνλ ηνκέα, έρεη δηέιζεη δηάθνξεο θάζεηο θαη ν ζπρλφο επαλαζρεδηαζκφο ηεο θαζίζηαηαη αλαγθαίνο, θαζψο ηα δεδνκέλα ζην ρψξν απηφ αιιάδνπλ δηαξθψο. H αλάπηπμε δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ είλαη νπσζδήπνηε δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ επσθειή ζπκκεηνρή ηεο ΔΔ ζηελ 15 «Δηεπξσπατθά δίθηπα (ΔΕΔ)» ζηελ ηζηνζειίδα

27 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 - Δλεύθεπη Αγοπά, Ρύθμιζη και Απελεςθέπυζη Αγοπών 15 παγθνζκηνπνηεκέλε θνηλσλία, ε νπνία ζπκκεηνρή είλαη αλάινγε κε ηελ κείσζε ησλ απνζηάζεσλ πνπ ζα πξνέιζεη απφ ηελ εγθαζίδξπζε θαη ιεηηνπξγία δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ ελέξγεηαο θαη επηθνηλσληψλ, πνπ ζπλδπάδνπλ πιηθά θαη άπια ζηνηρεία 16. Σα ΓΔΓ φκσο, γηα λα αλαπηπρηνχλ απνηειεζκαηηθά πξνυπνζέηνπλ έλα πιαίζην κηαο εζσηεξηθήο αγνξάο ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ. Απηή ε πξνυπφζεζε είλαη αλαγθαία ηφζν γηα ηελ πξνζηαζία ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ ηειηθψλ ρξεζηψλ-θαηαλαισηψλ, φζν θαη γηα ηελ αθψιπηε αλάπηπμε ηεο νηθνλνκηθήο ειεπζεξίαο πξνο ηελ επελδπηηθά κεγαιεπήβνιε νηθνδφκεζε θαη δηαξθή αλαλέσζε ησλ δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ ζχκθσλα κε ηηο ξαγδαίεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο. Γη' απηνχο ηνπο ιφγνπο νη πξσηνβνπιίεο ηνπ θνηλνηηθνχ λνκνζέηε εκπλένληαη απφ ηηο δηαηάμεηο ηεο πλζήθεο γηα ηα δηεπξσπατθά δίθηπα, αιιά θαζνδεγνχληαη ηαπηφρξνλα απφ ηηο δηαηάμεηο γηα ηελ εζσηεξηθή αγνξά θαη ηνλ ειεχζεξν αληαγσληζκφ, πνπ έρνπλ απνηειέζεη άιισζηε θαη ηηο λνκηθέο βάζεηο ηεο θαλνληζηηθήο δξαζηεξηνπνίεζεο ησλ θνηλνηηθψλ νξγάλσλ. 16 Παπανικολάος K., «Σειεπηθνηλσλίεο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο» ζην Γίθαην θαη Κνηλσλία ζηνλ 21 Ο Αηψλα, Δθδφζεηο άθθνπια, Αζήλα-Θεζζαινλίθε 2003, ζει. 35.

28 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 16 Κεθάλαιο 3 - Ζλεκηπική Δνέπγεια Ζ Δλέξγεηα θαη εηδηθφηεξα ε Ζλεκηπική Δνέπγεια (Ζ/Δ), απνηειεί ηε βάζε ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο ζχγρξνλεο δηαβίσζεο. ' απηήλ ζηεξίδνληαη ε βηνκεραλία, ν ηνκέαο ησλ ππεξεζηψλ, ε ζέξκαλζε θαη ν θιηκαηηζκφο ησλ θαηνηθηψλ θαη άιισλ ρψξσλ. Ζ παξαγσγή θαη ε νξζνινγηθή θαηαλνκή ελέξγεηαο είλαη έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη θάζε ρψξα φζνλ αθνξά ηελ νηθνλνκηθή ηεο αλάπηπμε θαη ηελ βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ δσήο ησλ θαηνίθσλ ηεο, κε απνηέιεζκα ε Δλεξγεηαθή Πνιηηηθή 17 λα απνηειεί πξψηηζην κέιεκα ησλ θπβεξλήζεσλ. ήκεξα γλσξίδνπκε ηε κεγάιε ζεκαζία ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε ζε φιεο ηηο ρψξεο ηνπ θφζκνπ. Ζ Ζ/Δ ραξαθηεξίδεηαη απφ κεγάιε αζθάιεηα, πςειή πνηφηεηα θαη ήπηα ζπκπεξηθνξά ζην πεξηβάιινλ θαηά ηελ θαηαλάισζή ηεο. Απηέο νη αληηιήςεηο άξρηζαλ λα δηακνξθψλνληαη ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα, φηαλ ε δηαλνκή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο άξρηζε λα μεπεξλάεη ηελ επξχηεξε γεηηνληά ηνπ εξγνζηαζίνπ παξαγσγήο θαη λα επεθηείλεηαη ζε αζηηθά δηακεξίζκαηα θαη νιφθιεξεο πφιεηο, θάπνηα ζηηγκή δε θαη πέξα απφ απηέο. Ζ ειεθηξηθή ελέξγεηα απνηειεί αγαζφ θνηλήο σθέιεηαο κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή δσή. Πξφδειν είλαη ζπλεπψο, ην ελδηαθέξνλ, πνπ επηδεηθλχεη ην θνηλσληθφ ζχλνιν θαη νη εθπξφζσπνί ηνπ γηα ηελ απνηειεζκαηηθή παξαγσγή θαη ρξεζηκνπνίεζε ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη γηα ηνλ ηξφπν πξνζδηνξηζκνχ ηεο ηηκήο ηεο. Παξάιιεια, θπξίαξρε ηάζε ηεο ηειεπηαίαο εηθνζαεηίαο, είλαη ε επηλφεζε ηερληθψλ βειηηψζεσλ φζνλ αθνξά ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη ηελ παξαγσγή ηεο κε ιηγφηεξν πεξηβαιινληηθφ θφζηνο. 17 Ζ ελεξγεηαθή πνιηηηθή πεξηιακβάλεη κεηαμχ άιισλ θαη ηελ εμαζθάιηζε, ηελ εμνηθνλφκεζε θαη ηε δηάζεζε ηεο ελέξγεηαο.

29 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια Αποζηολή και Υαπακηηπιζηικά ενόρ ςζηήμαηορ Ηλεκηπικήρ Ενέπγειαρ Απνζηνιή ελφο ζπζηήκαηνο (παξαγσγήο - κεηαθνξάο - δηαλνκήο) ειεθηξηθήο ελέξγεηαο είλαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ κε ηε κηθξφηεξε δπλαηή ζπζία. 'Έλα ζχζηεκα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο παξνπζηάδεη νξηζκέλα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά 18 πνπ έρνπλ θαζνξηζηηθέο επηπηψζεηο ζηελ επηινγή ησλ δηαδηθαζηψλ εθπιήξσζεο ηεο απνζηνιήο ηνπ. Σα θχξηα απφ απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά είλαη ηα παξαθάησ: 1) Σν ειεθηξηθφ ζχζηεκα παξέρεη θαηά βάζε δχν θχξηεο ππεξεζίεο: (α) παξέρεη απηφκαηα ηελ πνζφηεηα ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ δεηείηαη θαη θαηαλαιψλεηαη απφ ηνπο πειάηεο ηνπ, (κεηξάηαη ζε KWh) θαη (β) δηαηεξεί θαη έρεη ζηε δηάζεζε ησλ πειαηψλ ηνπ ηελ ηζρχ (ζε KW), ηελ νπνίαλ απηνί επηζπκνχλ λα ππάξρεη δηαζέζηκε ψζηε λα κπνξνχλ λα ηε δεηνχλ, θάζε θνξά πνπ έρνπλ αλάγθε. 2) Ζ Ζ/Δ δελ είλαη απνζεθεχζηκε ζε κεγάιεο πνζφηεηεο ππφ ζπκθέξνληεο φξνπο θαη ε δήηεζε ηεο παξνπζηάδεη έληνλεο πεξηνδηθέο δηαθπκάλζεηο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ εηθνζηηεηξαψξνπ, ηεο εβδνκάδαο ή/θαη ηνπ έηνπο. 3) H «Κηινβαηώξα (KWh)» εθθξάδεη ηε κνλάδα κέηξεζεο ελφο «πνιπζχλζεηνπ πξντφληνο», ην νπνίν, θαηά ηελ πνξεία ηνπ απφ ηελ παξαγσγή ζηελ θαηαλάισζε, «κεηαζρεκαηίδεηαη». Ο κεηαζρεκαηηζκφο απηφο ζπλεπάγεηαη θφζηνο θαη ην θφζηνο θάζε KWh δηαθέξεη αλάινγα κε ηελ ψξα, ηελ εκέξα, ηελ επνρή, ηελ ηάζε θιπ., θαη ζπλεπψο, ε ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ αλάινγα ηελ ψξα ή κε ηελ ηάζε απνηειεί πνιιά δηαθνξεηηθά πξντφληα. 4) H ρξνληθή δηάξθεηα θαηαζθεπήο ησλ παξαγσγηθψλ κνλάδσλ (εγθαηαζηάζεσλ παξαγσγήο, κεηαθνξάο, δηαλνκήο) είλαη πνιχ κεγάιε. Απφ ηελ ιήςε ηεο απφθαζεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε κηαο κνλάδαο παξαγσγήο, κέρξη ηελ έλαξμε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο, παξέξρνληαη πνιιά ρξφληα (αλάινγα κε ην ππφ ρξήζε θαχζηκν). 5) Σφζν νη αλάγθεο ζε ηζρχ θαη ζε ελέξγεηα, πνπ ζα παξνπζηαζηνχλ, φζν θαη ε δηαζεζηκφηεηα παξαγσγήο ησλ παξαγσγηθψλ κνλάδσλ, δελ είλαη εθ ησλ 18. Γελή Γ. Κωνζηανηίνος, «Δηάξζξσζε Κφζηνπο θαη Σηκνινγηαθή Πνιηηηθή ζηνλ ηνκέα ηνπ Ηιεθηξηζκνχ», ΗΟΒΔ Δηδηθέο Μειέηεο, Αζήλα 1987, ζει. 1.

30 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 18 πξνηέξσλ γλσζηέο, αιιά αληίζεηα ραξαθηεξίδνληαη απφ αβεβαηφηεηα θαη ην πνιχ κπνξνχλ λα εθηηκεζνχλ θαηά πηζαλφηεηα. Ζ αβεβαηφηεηα αθνξά ηφζν ηε δήηεζε φζν θαη ηελ πξνζθνξά Εήηηζη και Πποζθοπά Ζ/Δ Ζ Ζ/Δ είλαη έλα αγαζφ ηνπ νπνίνπ ε δήηεζε παξνπζηάδεη θάπνηα ζρεηηθή αβεβαηφηεηα. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε δήηεζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο εμαξηάηαη απφ ην κέγεζνο θαη ηε ζχλζεζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ παξνπζηάδεη δηαθπκάλζεηο, απφ ην εηζφδεκα ησλ θαηαλαισηψλ, απφ ηηο ηηκέο ησλ ππνθαηάζηαησλ θαη ζπκπιεξσκαηηθψλ αγαζψλ, απφ ηελ θνηλσληθή ζπκπεξηθνξά, απφ θπζηθά θαηλφκελα (φπσο είλαη νη θαηξηθέο ζπλζήθεο), απφ ηελ εκέξα αιιά θαη ηελ ψξα ηεο εκέξαο θαη γεληθψο απφ παξάγνληεο ησλ νπνίσλ ε επέιεπζε δελ είλαη πάληνηε εθ ησλ πξνηέξσλ γλσζηή. Αβεβαηφηεηα φκσο παξνπζηάδεη θαη ε πξνζθνξά Ζ/Δ γηα ηνπο παξαθάησ θχξηνπο ιφγνπο 19 : α) Tα κέζα παξαγσγήο ππφθεηληαη ζε βιάβεο ηθαλέο λα ηα ζέζνπλ εθηφο ιεηηνπξγίαο γηα πνιχ ρξφλν. β) Ο ρξφλνο εγθαηαζηάζεσο ησλ κνλάδσλ δελ κπνξεί λα πξνζδηνξηζηεί κε αθξίβεηα εθ ησλ πξνηέξσλ, θαζφζνλ είλαη δπλαηφ λα αλαθχςνπλ εκπφδηα (ηερληθά, θπζηθά, δηνηθεηηθά), ηα νπνία επηθέξνπλ ζεκαληηθέο θαζπζηεξήζεηο. γ) H δηαζέζηκε πξσηνγελήο πδξαπιηθή ελέξγεηα, αιιά θαη ε ελέξγεηα απφ ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (ΑΠΔ), εμαξηάηαη από ηηο βξνρνπηψζεηο θαη γεληθψο απφ ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο θαη ζπλεπψο δελ κπνξεί λα είλαη εθ ησλ πξνηέξσλ γλσζηή παξά κφλνλ θαηά πηζαλφηεηα. 3.2 Θεζμικό Πλαίζιο Οη δηαξζξσηηθέο κεηαβνιέο, πνπ επηβιήζεθαλ κε ηελ θνηλνηηθή Οδεγία 96/92/ΔΚ θαη εηζήρζεζαλ ζην εζληθφ δίθαην κε ην ν.2773/1999, κεηέβαιιαλ ηελ δνκή θαη νξγάλσζε ηεο αγνξάο Ζ/Δ, ε νπνία απφ 01/07/2007 είλαη πιήξσο 19 ν.π. ζει. 2.

31 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 19 απειεπζεξσκέλε. ηελ ζπλέρεηα, ζηηο επφκελεο παξαγξάθνπο, παξαηίζεηαη κία κηθξή ηζηνξηθή αλαδξνκή θαη αθνινπζεί κία εθηελήο αλαθνξά ηφζν ζην θνηλνηηθφ φζν θαη ζην ειιεληθφ ζεζκηθφ πιαίζην, φπσο απηφ δηακνξθψζεθε κε απαξρή ηελ δεθαεηία ηνπ 80, ππφ ηελ ζθηά ησλ επξσπατθψλ δηαξζξσηηθψλ αιιαγψλ αιιά θαη ησλ ηερλνινγηθψλ 20 εμειίμεσλ ηεο πεξηφδνπ ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο Ηζηοπική Αναδπομή Απφ ην 1889 πνπ θσηίζηεθε ην ηζηνξηθφ θέληξν ηεο Αζήλαο 21 κέρξη ην 1950, ιεηηνπξγνχζαλ ζηελ ρψξα καο 400 αλεμάξηεηεο εηαηξείεο παξαγσγήο Ζ/Δ, κε πξψηεο χιεο εηζαγφκελν πεηξέιαην ή γαηάλζξαθα. Ζ θαηάηκεζε ηεο παξαγσγήο θαη ηα αθξηβά εηζαγφκελα θαχζηκα εμσζνχζαλ ηηο ηηκέο ηεο Ζ/Δ ζηα χςε θαη δελ εμππεξεηνχζαλ ηνλ ζηφρν ηεο εμάπισζεο ηεο Ζ/Δ ζε φιε ηελ επηθξάηεηα, κε απνηέιεζκα λα αλαδεηεζεί έλα ελαιιαθηηθφ κνληέιν πνπ ζα αμηνπνηνχζε ηηο εγρψξηεο πινπηνπαξαγσγηθέο πεγέο θαη ζα ελνπνηνχζε ηελ παξαγσγή. Έηζη ην 1950, απνθαζίζηεθε, ν ηνκέαο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα λα ιεηηνπξγήζεη ππφ ξπζκηδφκελν κνλνπσιηαθφ θαζεζηψο, κε ηδηνθηεζία ηφζν ησλ ππνδνκψλ (ζχζηεκα κεηαθνξάο θαη δίθηπν δηαλνκήο) φζν θαη ηεο παξαγσγηθήο δπλακηθφηεηαο (ζηαζκνί παξαγσγήο) απφ ηελ Γεκφζηα Δπηρείξεζε Ζιεθηξηζκνχ (ΓΔΖ). Απφ ηελ ίδξπζε ηεο, ε ΓΔΖ, πέηπρε ηελ ελεξγεηαθή απηνλνκία ηεο ρψξαο θαη ελέηαμε ζην δπλακηθφ ηεο φινπο ηνπο αλεμάξηεηνπο παξαγσγνχο. Απφ ηελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ ηνπ 2001 ε ΓΔΖ, κε ην π.δ.333/2000, κεηαηξάπεθε ζε αλψλπκε εηαηξεία. Ζ ηεξάζηηα κεγέζπλζε ηεο αγνξάο Ζ/Δ ηελ ηειεπηαία πεληεθνληαεηία θαίλεηαη απφ ηελ εθζεηηθή άλνδν ησλ πσιήζεσλ ηεο ΓΔΖ αλά δεθαεηία, φηαλ απφ 551 GWh ην 1955, πσιήζεθαλ GWh ην 1980 γηα λα θηάζνπκε ζηηο GWh ην 2006, κία αχμεζε 9000% πεξίπνπ κέζα ζε 50 ρξφληα (βι. Πίλαθα 1). Αλάινγε είλαη θαη ε κεγέζπλζε ηεο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο ηνπ δηθηχνπ ηεο ΓΔΖ, φπνπ απφ ηα 80 MW ην 1953 «εθηνμεχζεθε» ζηα MW 20 Οη ηερλνινγηθέο εμειίμεηο ζηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ βνήζεζαλ ζηε κείσζε ηνπ «άξηζηνπ» κεγέζνπο κηαο κνλάδαο ειεθηξνπαξαγσγήο, απφ πιεπξά θφζηνπο, θαη δεκηνχξγεζαλ ηηο ζπλζήθεο ψζηε ε κεγάιε θιίκαθα παξαγσγήο λα κελ απνηειεί πιένλ εκπφδην εηζφδνπ ζηνλ θιάδν. 21 ηελ ηζηνζειίδα ηεο ΓΔΖ ζην

32 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 20 ην 2006, κε έλα εγθαηεζηεκέλν δίθηπν δηαλνκήο Μέζεο θαη Υακειήο ηάζεο 210 ρηι. ρηιηνκέηξσλ ην 2006 απφ κφιηο 1480 ρηιηφκεηξα ην Πίνακαρ 1:Γιασπονική ποπεία πυλήζευν και εγκαηεζηημένηρ ιζσύορ Η/Δ ΠΩΛΗΔΙ Η/Δ (GWh) ΔΓΚΑΣΔΣΗΜΔΝΗ ΙΥΤ (MW) (Πηγή: ΓΔΗ) Κοινοηικό Ρςθμιζηικό Πλαίζιο Ζ Δπξσπατθή Έλσζε ζην πιαίζην ησλ επξχηεξσλ αιιαγψλ ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, είρε σο θχξηα επηδίσμε ηελ δεκηνπξγία κηαο εληαίαο θαη αληαγσληζηηθήο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηελ ζηαδηαθή ηεο απειεπζέξσζε, ζεσξψληαο φηη απηφ απνηειεί έλα ζεκαληηθφ βήκα γηα: (α) ηελ νινθιήξσζε ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο ελέξγεηαο, (β) ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο επξσπατθήο αγνξάο ελέξγεηαο θαη ηελ ελίζρπζε ηεο αζθάιεηαο ηνπ εθνδηαζκνχ θαη ηεο παξνρήο Ζ/Δ θαη (γ) ηελ απνδνηηθφηεξε παξαγσγή, κεηαθνξά θαη δηαλνκή ηεο Ζ/Δ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Σν πξψην νπζηαζηηθφ βήκα γηα ηελ απειεπζέξσζε θαη ηε δεκηνπξγία κηαο εληαίαο εζσηεξηθήο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, έγηλε κε ηελ ςήθηζε ηεο Οδηγίαρ 96/92/ΔΚ κε ηελ νπνία ζεζπίζηεθαλ θνηλνί θαλφλεο γηα ηα θξάηε κέιε ηεο ΔΔ πνπ αθνξνχζαλ ηελ παξαγσγή, ηε κεηαθνξά θαη ηε δηαλνκή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο 22. Με ηε ζπγθεθξηκέλε νδεγία νξίζηεθαλ νη θαλφλεο ζρεηηθά κε ηελ νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ ηνκέα ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ηελ πξφζβαζε ζηελ αγνξά, ηηο πξνζθιήζεηο ππνβνιήο πξνζθνξψλ 22 Σα θξάηε κέιε έπξεπε λα έρνπλ ελζσκαηψζεη ηελ νδεγία ζην εζληθφ ηνπο δίθαην ην αξγφηεξν κέρξη ηελ 19/02/1999, κε ηελ εμαίξεζε ηνπ Βειγίνπ, ηεο Ηξιαλδίαο (έλα έηνο) θαη ηεο Διιάδαο (δχν έηε) πνπ είραλ επηπιένλ πξνζεζκία γηα ηελ εθαξκνγή ησλ ππνρξεψζεσλ πνπ απέξξεαλ απφ ηελ νδεγία.

33 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 21 θαη ηε ρνξήγεζε αδεηψλ θαζψο θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ δηθηχσλ. Οη ζεκαληηθφηεξεο ξπζκίζεηο ηεο νδεγίαο ήηαλ : o H θαηαζθεπή θαη ε ιεηηνπξγία ζηαζκψλ παξαγσγήο Ζ/Δ πξαγκαηνπνηείηαη κε ηε δηαδηθαζία ρνξήγεζεο άδεηαο ζχκθσλα κε αληηθεηκεληθά δηαθαλή θαη ακεξφιεπηα θξηηήξηα θαη επνκέλσο θαηαξγήζεθαλ ηα απνθιεηζηηθά δηθαηψκαηα θαηαζθεπήο θαη ιεηηνπξγίαο ζηαζκψλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. o Ο νξηζκφο θνξέα δηαρείξηζεο ηνπ ζπζηήκαηνο κεηαθνξάο. o H ζηαδηαθή απειεπζέξσζε 23 ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε βάζε θαζνξηζκέλα πνζνζηά «αλνίγκαηνο» ησλ επηκέξνπο αγνξψλ 24 θαη ζπγθεθξηκέλεο εκεξνκελίεο. o Ο δηαρσξηζκφο (unbundling) θαη ε δηαθάλεηα ησλ ινγαξηαζκψλ 25 ησλ θαζεηνπνηεκέλσλ επηρεηξήζεσλ Ζ/Δ. Παξφιε ηελ ζεκαληηθή ζπκβνιή ηεο νδεγίαο 96/92/ΔΚ ζηελ δεκηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο εμαθνινπζνχζαλ λα ππάξρνπλ ζεκαληηθέο ειιείςεηο θαη δπλαηφηεηεο γηα βειηίσζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο, θπξίσο γηαηί νη ρψξεο ηεο ΔΔ παξνπζίαδαλ δηαθνξεηηθφ βαζκφ απειεπζέξσζεο. Έηζη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην θαη ην πκβνχιην ηεο ΔΔ εμέδσζαλ ηελ Οδεγία 2003/54/ΔΚ ζρεηηθά κε ηνπο θαλφλεο γηα ηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηελ θαηάξγεζε ηεο Οδεγίαο 96/92/ΔΚ. Με ηε λέα νδεγία επηζπεχηεθε ε απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο Ζ/Δ, έηζη ψζηε απφ ηελ 1ε Ηνπιίνπ 2004 θάζε κε νηθηαθφο πειάηεο (πεξίπνπ ην 66% ηεο 23 Ζ απειεπζέξσζε επηηπγράλεηαη κε ηνλ πξνζδηνξηζκφ απφ θάζε θξάηνο κέινο ησλ επηιεγφλησλ πειαηψλ, δει. ησλ θαηαλαισηψλ ζηνπο νπνίνπο παξέρεηαη ην δηθαίσκα λα αγνξάδνπλ ειεθηξηθή ελέξγεηα απφ ηνλ πξνκεζεπηή ηεο επηινγήο ηνπο. 24 Με ηελ έλαξμε απειεπζέξσζεο ηεο αγνξάο ην 1999 ην επίπεδν θαηαλάισζεο είρε θαζνξηζηεί ζε 40 GWh αλά έηνο θαη ην πνζνζηφ αλνίγκαηνο ηεο αγνξάο πνπ πξνέθππηε ήηαλ 26%. Οη ζηφρνη αλνίγκαηνο ηεο αγνξάο γηα ην 2000 θαη ην 2003 ήηαλ 28% θαη 33% αληίζηνηρα, θαζψο ζα πεξηιακβαλφηαλ θαη θαηαλαισηέο κε κηθξφηεξν επίπεδν θαηαλάισζεο (>20 GWh θαη >9 GWh αλά έηνο αληίζηνηρα). 25 ηφρνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ξχζκηζεο ήηαλ ε επίηεπμε ηεο κεγαιχηεξεο δπλαηήο δηαθάλεηαο πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζηψλνληαη ελδερφκελεο θαηαρξήζεηο δεζπφδνπζαο ζέζεο, φπσο αδηθαηνινγήησο ρακειά ή πςειά ηηκνιφγηα θαη πξαθηηθέο δηαθξηηηθήο κεηαρείξηζεο γηα ηζνδχλακεο παξνρέο θιπ. Έηζη, νη θαζεηνπνηεκέλεο θαη νη νινθιεξσκέλεο επηρεηξήζεηο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ππνρξεψλνληαη λα ηεξνχλ ζηελ εζσηεξηθή ινγηζηηθή ηνπο ρσξηζηνχο ινγαξηαζκνχο γηα ηηο δξαζηεξηφηεηεο παξαγσγήο κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο θαη φπνπ ρξεηάδεηαη ζε ελνπνηεκέλε βάζε, φπσο αθξηβψο ζα έπξαηηαλ εάλ νη δξαζηεξηφηεηεο αζθνχληαλ απφ δηαθνξεηηθέο επηρεηξήζεηο. Έηζη ζα ππάξρνπλ νη απαηηνχκελεο πιεξνθνξίεο γηα ηελ ελεκέξσζε ησλ ελαιιαθηηθψλ ηδησηψλ παξαγσγψλ, εηζαγσγέσλ θαη πξνκεζεπηψλ, ψζηε λα ηνπο επηηξέςνπλ λα αληηκεησπίζνπλ ηνλ αληαγσληζκφ ηεο δεζπφδνπζαο επηρείξεζεο.

34 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 22 επξσπατθήο αγνξάο) θαη απφ ηελ 1ε Ηνπιίνπ 2007 φινη νη πειάηεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ νηθηαθψλ, λα κπνξνχλ λα αγνξάδνπλ Ζ/Δ απφ νπνηνλδήπνηε πξνκεζεπηή ηεο επηινγήο ηνπο. Ζ νδεγία παξέρεη νπζηαζηηθά δηθαηψκαηα ιήςεσο απνθάζεσλ ζηνπο δηαρεηξηζηέο ησλ δηθηχσλ κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο γηα ηε ιεηηνπξγία, ηε ζπληήξεζε θαη ηελ αλάπηπμε ησλ δηθηχσλ, φηαλ ηα δίθηπα είλαη ηδηνθηεζία θαζεηνπνηεκέλσλ επηρεηξήζεσλ, ελψ πξνβιέπεη ην λνκηθφ δηαρσξηζκφ ησλ δηθηχσλ κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο ζηελ πεξίπησζε ησλ θάζεηα νινθιεξσκέλσλ επηρεηξήζεσλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Παξάιιεια, εληζρχεη ηνλ ξφιν ησλ ξπζκηζηηθψλ αξρψλ 26, νη νπνίεο είλαη ππεχζπλεο γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο ακεξνιεςίαο, ηνπ νπζηαζηηθνχ αληαγσληζκνχ θαη ηεο εχξπζκεο ιεηηνπξγίαο ηεο αγνξάο. Με ηηο λέεο δηαηάμεηο νη ξπζκηζηηθέο αξρέο δηαζθαιίδνπλ φηη ηα ηηκνιφγηα κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο δελ εηζάγνπλ δηαθξίζεηο θαη αληαλαθινχλ ηα πξαγκαηηθά θφζηε. Ζ δηαζθάιηζε επηηπγράλεηαη κε ηελ εθ ησλ πξνηέξσλ έγθξηζε ή πξφηαζε έγθξηζεο ησλ ηηκνινγίσλ ή ηεο κεζνδνινγίαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ ηηκνινγίσλ έηζη ψζηε λα είλαη εθηθηή ε πξαγκαηνπνίεζε ησλ αλαγθαίσλ επελδχζεσλ πνπ ζα δηαζθαιίδνπλ ηελ βησζηκφηεηα ησλ δηθηχσλ Πεξαηηέξσ ζεκαληηθέο θνηλνηηθέο ζεζκηθέο ξπζκίζεηο είλαη ε Οδεγία 2001/77/ΔΚ «γηα ηελ πξναγσγή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη από αλαλεώζηκεο πεγέο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο», ν Καλνληζκφο 1228/2003 «γηα ηνλ θαζνξηζκό ησλ θαλόλσλ γηα ηηο δηαζπλνξηαθέο αληαιιαγέο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηελ ελίζρπζε ηνπ αληαγσληζκνύ εληόο ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο», ε Οδεγία 2003/87/ΔΚ 27 «ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ζπζηήκαηνο εκπνξίαο δηθαησκάησλ εθπνκπήο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ εληόο ηεο Κνηλόηεηαο θαη ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο νδεγίαο 96/61/ΕΚ ηνπ πκβνπιίνπ» θαη ε 26 χκθσλα κε ην άπθπο 23 ηηρ Οδηγίαρ 2003/54/ΔΚ νη ξπζκηζηηθέο αξρέο έρνπλ ηελ επζχλε ηεο παξαθνινχζεζεο «ησλ θαλφλσλ δηαρείξηζεο θαη θαηαλνκήο ηνπ δπλακηθνχ, ηελ δηαζχλδεζε, ησλ κεραληζκψλ αληηκεηψπηζεο ηεο ζπκθφξεζεο δπλακηθνχ ζην εζληθφ δίθηπν ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ηνπ ρξφλνπ πνπ ρξεηάδνληαη νη επηρεηξήζεηο κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο γηα λα πξαγκαηνπνηνχλ ηηο ζρεηηθέο ζπλδέζεηο θαη επηζθεπέο, ηνπ απνηειεζκαηηθνχ δηαρσξηζκνχ ησλ ινγαξηαζκψλ, ησλ φξσλ, ησλ πξνυπνζέζεσλ θαη ησλ ηηκνινγίσλ γηα ηε ζχλδεζε λέσλ παξαγσγψλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηνπ επηπέδνπ δηαθάλεηαο θαη αληαγσληζκνχ», επίζεο νη ξπζκηζηηθέο αξρέο «πξέπεη λα δηαζθαιίδνπλ φηη ηα ηηκνιφγηα κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο δελ εηζάγνπλ δηαθξίζεηο θαη αληαλαθινχλ ηα πξαγκαηηθά θφζηε. 27 H νδεγία επεξεάδεη άκεζα θαη ηνλ ηνκέα ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηαηί ζχκθσλα κε ηελ νδεγία απφ ηελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ 2005 ηα θξάηε κέιε κεξηκλνχλ ψζηε θακία εγθαηάζηαζε -πεξηιακβαλνκέλσλ ησλ εγθαηαζηάζεσλ θαχζεσο κε νλνκαζηηθή ζεξκηθή θαηαλάισζε άλσ ησλ 20 MW - λα κελ δξαζηεξηνπνηείηαη ρσξίο λα θαηέρεη άδεηα εθπνκπήο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ απφ ηελ αξκφδηα αξρή.

35 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 23 Οδεγία 2004/8/ΔΚ «γηα ηελ πξνώζεζε ηεο ζπκπαξαγσγήο ελέξγεηαο βάζεη ηεο δήηεζεο γηα ρξήζηκε ζεξκόηεηα ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ελέξγεηαο» Δθνικό Γίκαιο Ζ ειιεληθή κεηαξξπζκηζηηθή πνιηηηθή ζηνλ ηνκέα ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο μεθηλά νπζηαζηηθά κε ηνλ ν.2244/94 «Ρύζκηζε ζεκάησλ Ηιεθηξνπαξαγσγήο από Αλαλεώζηκεο Πεγέο Ελέξγεηαο θαη από ζπκβαηηθά θαύζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο». Ο λφκνο απηφο πξνζπάζεζε λα κεηαβάιιεη ζεκαληηθά ην πιαίζην ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο ζηελ ρψξα καο δίλνληαο ηζρπξά νηθνλνκηθά θίλεηξα γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ ζηελ Διιάδα κε ηελ πξνζέιθπζε ηδησηηθψλ θεθαιαίσλ. Ζ βαζηθή θαηεχζπλζε ηνπ ν.2244/94 ελαξκνλίζηεθε 28 κε ηα κέηξα πνπ ηζρχζαλ ζε πνιιέο ρψξεο ηεο Δ.Δ. κε ζηφρν ηελ κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ ηα ζηεξεά θαχζηκα. Σα θχξηα ζεκεία ηνπ λφκνπ κπνξνχλ λα ζπλνςηζζνχλ ζηα παξαθάησ: o Δπηηξέπεηαη ε παξαγσγή θαη δηάζεζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ αλεμάξηεηνπο παξαγσγνχο (ΑΠ) εθφζνλ ρξεζηκνπνηνχληαη Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (ΑΠΔ), ελψ ηαπηφρξνλα ε ΓΔΖ ππνρξεψλεηαη λα αγνξάδεη ηελ ελέξγεηα πνπ παξάγνπλ. o Πξνζθέξνληαη ηδηαίηεξα ειθπζηηθέο θαη ζρεηηθά ζηαζεξέο ηηκέο ζηνπο ΑΠ απφ ΑΠΔ πνπ ζπλδένληαη κε ηα ηηκνιφγηα ησλ θαηαλαισηψλ. o Παξέρεηαη ζηαζεξφ επηρεηξεζηαθφ πεξηβάιινλ κε ηε ζχλαςε καθξνρξφλησλ (10εηψλ) ζπκβνιαίσλ αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Οπζηαζηηθά φκσο ε ελαξκφληζε ηεο Διιεληθήο λνκνζεζίαο κε ηελ νδεγία 96/92/ΔΚ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηελ ςήθηζε ηνπ ν.2773/1999, ν νπνίνο απνηέιεζε ηνλ λφκν πιαίζην γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο εγρψξηαο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ φζνλ αθνξά ηελ ρψξα καο μεθίλεζε απφ ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ εκαληηθφηεξεο 29 ξπζκίζεηο ηνπ λφκνπ είλαη: 28 ηελ ηζηνζειίδα 29 Άιιεο ζεκαληηθέο ξπζκίζεηο ηνπ λφκνπ είλαη: o Πξνβιέπνληαη νη δηαδηθαζίεο ρνξήγεζεο άδεηαο παξαγσγήο ή/θαη πξνκήζεηαο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηηο εμαηξέζεηο απφ ηελ ππνρξέσζε ιήςεο άδεηαο. o Ζ εμεηδίθεπζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο αγνξάο απφ ηνπο θψδηθεο ζπλαιιαγψλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη δηαρείξηζεο ηνπ δηθηχνπ. o Ο ινγηζηηθφο δηαρσξηζκφο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο ΓΔΖ,

36 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 24 o Ζ ζχζηαζε ηεο Ρπζκηζηηθήο Αξρήο Δλέξγεηαο (ΡΑΔ) σο αλεμάξηεηεο θαη απηνηεινχο δηνηθεηηθήο αξρήο πνπ επνπηεχεη ηελ αγνξά ελέξγεηαο, o Ζ ζχζηαζε ηνπ Γηαρεηξηζηή ηνπ Ζιεθηξηθνχ πζηήκαηνο (ΓΔΜΖΔ) θαη ηελ παξαρψξεζε ηνπ δηθαηψκαηνο δηαρείξηζεο ηνπ ζπζηήκαηνο ην νπνίν φκσο, παξέκεηλε ηδηνθηεζία ηεο ΓΔΖ, o Ζ απειεπζέξσζε ηεο παξαγσγήο θαη εθκεηάιιεπζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ΑΠΔ, ζπκπαξαγσγή αιιά θαη απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα, o Ζ δηάθξηζε ησλ πειαηψλ πνπ αγνξάδνπλ ειεθηξηθή ελέξγεηα ζε επηιέγνληεο θαη κε επηιέγνληεο αλάινγα κε ην δηθαίσκα λα πξνκεζεχνληαη ή φρη ειεθηξηθή ελέξγεηα απφ πξνκεζεπηέο εθηφο ηεο ΓΔΖ. Δίλαη γεγνλφο φηη αλ θαη ν ν.2773/1999 έζεζε ηηο βάζεηο γηα ηελ ιεηηνπξγία κηαο ειεχζεξεο θαη αληαγσληζηηθήο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα, ζηελ πξάμε δελ ζεκεηψζεθε νπζηαζηηθή πξφνδνο 30. H αδπλακία πξνζέιθπζεο λέσλ παξαγσγψλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο νδήγεζε ζηελ ηξνπνπνίεζε νξηζκέλσλ δηαηάμεσλ ηνπ απφ ηνλ λφκν 3175/2003 «Αμηνπνίεζεο ηνπ γεσζεξκηθνύ δπλακηθνύ, ηειεζέξκαλζεο θαη άιιεο δηαηάμεηο». Έηζη πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζηνχλ ηα πξνβιήκαηα πνπ εκθαλίζηεθαλ θαη λα θαηαζηεί ειθπζηηθφηεξε ε επηρεηξεκαηηθή είζνδνο θαη δξάζε ζηελ αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζην άξζξν 23 ηνπ ν.3175/2003 θαη ζε ζπκθσλία κε ηελ θνηλνηηθή νδεγία 2003/54/ΔΚ πξνβιέπνληαη ηα παξαθάησ: o Οξίδνληαη σο επηιέγνληεο πειάηεο απφ 01/07/2004 φινη νη κε νηθηαθνί θαηαλαισηέο θαη απφ 01/07/2007 φινη νη θαηαλαισηέο, κε εμαίξεζε ηα κε δηαζπλδεδεκέλα λεζηά, o Καζνξίδεηαη φηη ε ηηκή πξνζθνξάο πξέπεη λα θαιχπηεη ηνπιάρηζηνλ ην κεηαβιεηφ θφζηνο ησλ εγθαηαζηάζεσλ παξαγσγήο (πξηλ ήηαλ κφλν ην κεηαβιεηφ θφζηνο), o Ο ΓΔΜΖΔ πξνθεξχζζεη δηαγσληζκφ γηα ηελ έληαμε ζην ζχζηεκα 1300 MW απφ ηνλ νπνίν απνθιείεηαη ε ΓΔΖ, o Ο νξηζκφο ηεο ΓΔΖ σο πξνκεζεπηή «χζηαηεο πξνζθπγήο» δειαδή σο πξνκεζεπηή πνπ έρεη ηελ ππνρξέσζε πξνκήζεηαο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηνπο επηιέγνληεο πειάηεο, αθφκε θη αλ απηνί έρνπλ ζπκβάζεηο πξνκήζεηαο κε άιινπο πξνκεζεπηέο. 30 Μανιάηηρ Ι. Γιώπγορ, «Η Αγνξά Ηιεθηξηθήο Ελέξγεηαο», ΗΟΒΔ Κιαδηθέο Μειέηεο, Αζήλα 2005, ζει. 124.

37 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 25 o Σν ηηκνιφγην ύζηαηεο πξνζθπγήο είλαη ξπζκηδφκελν θαη o Οη πξνκεζεπηέο κπνξνχλ λα πσινχλ, λα εηζάγνπλ θαη λα αζθνχλ εκπνξία Ζ/Δ ρσξίο λα ρξεηάδεηαη πιένλ λα είλαη θαη παξαγσγνί. Σν πξφβιεκα ηεο ειιηπνχο ελζσκάησζεο ηεο θνηλνηηθήο νδεγίαο 2003/54/ΔΚ πνπ ν ν.3175/2003 δελ ελαξκφληζε πιήξσο, ήξζε λα επηιχζεη έλαο λένο Νφκνο, ν ν.3426/2005 «Επηηάρπλζε ηεο δηαδηθαζίαο γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο», ηα βαζηθά ζεκεία ηνπ νπνίνπ φπσο ηξνπνπνηνχλ ην πθηζηάκελν κέρξη ηφηε πιαίζην είλαη ηα παξαθάησ 31 : o Δληζρχεηαη ν ξφινο ηεο ΡΑΔ 32, o Καζνξίδεηαη ν νπζηαζηηθφο λνκηθφο αιιά θαη ηδηνθηεζηαθφο ιεηηνπξγηθφο δηαρσξηζκφο ηνπ ΓΔΜΖΔ θαη ε δηαζθάιηζε ηεο αλεμαξηεζίαο ηνπ ζε ζρέζε κε ηε ΓΔΖ, o Γηαρσξίδεηαη ν δηαρεηξηζηήο ηνπ Γηθηχνπ Γηαλνκήο απφ ηελ ΓΔΖ A.E. θαη πξνβιέπεηαη ε ίδξπζε μερσξηζηήο εηαηξείαο κέρξη ηελ 1/7/2007, o Γίλεηαη παξάηαζε έσο ηελ 31ε Γεθεκβξίνπ 2010 ηεο ππνρξέσζεο ησλ παξαγσγψλ πνπ ζα ιάβνπλ κέξνο ζηνπο δηαγσληζκνχο ηνπ ΓΔΜΖΔ λα εηζάγνπλ ηηο λέεο κνλάδεο ζην ζχζηεκα Ο Τποςπγόρ ανάπηςξηρ (Τπ. Αν.) Ζ άζθεζε Γξαζηεξηφηεηαο ζηελ αγνξά Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο αζθείηαη ππφ ηελ επνπηεία ηνπ Κξάηνπο, απφ ηνλ Τπνπξγφ Αλάπηπμεο, ζην πιαίζην ηνπ 31 Άιια ζεκαληηθά ζεκεία ηνπ λφκνπ είλαη, ε ρνξήγεζε αδεηψλ παξαγσγήο ζηα κε δηαζπλδεδεκέλα λεζηά, φπσο πξνβιέπεηαη ζηα άξζξα 6 θαη 7 ηεο Οδεγίαο (ζην λέν λφκν πξνβιέπεηαη δηαδηθαζία ρνξήγεζεο άδεηαο), ε ελζσκάησζε ηνπ άξζξνπ 19 ηεο Οδεγίαο ζρεηηθά κε ηνλ δηαρσξηζκφ ησλ ινγαξηαζκψλ ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ε άξζε ηεο πξνυπφζεζεο εγθαηάζηαζεο ηνπ πξνκεζεπηή (ή/θαη ηνπ δπλακηθνχ παξαγσγήο ηνπ νπνίνπ απηφο είλαη θχξηνο ή απφ ην νπνίν έρεη εμαζθαιίζεη δηαζεζηκφηεηα ηζρχνο) ζηελ ΔΔ γηα ηε ρνξήγεζε άδεηαο πξνκήζεηαο, ε ελζσκάησζε ηεο ππνρξέσζεο ησλ πξνκεζεπηψλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα παξνρή Τπεξεζηψλ Κνηλήο Ωθέιεηαο θαη ηελ πξνζηαζία ησλ θαηαλαισηψλ ζηνλ Κψδηθα Πξνκήζεηαο ζε Πειάηεο. 32 Οη αξκνδηφηεηεο ηεο ΡΑΔ ζπκπιεξψλνληαη κε ηελ ελζσκάησζε ηνπ άξζξνπ 23 ηεο Οδεγίαο 2003/54 ζην εζληθφ δίθαην. ην πιαίζην απηφ, «πξνβιέπεηαη εηδηθφηεξα φηη ε ΡΑΕ επνπηεχεη θαη παξαθνινπζεί ηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ζρεηηθά κε ηελ άζθεζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπ Δηαρεηξηζηή ηνπ πζηήκαηνο θαη ηνπ Δηθηχνπ, ηνλ δηαρσξηζκφ ησλ ινγαξηαζκψλ, ηνλ αληαγσληζκφ ζηελ αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηελ παξαθνινχζεζε ηεο αζθάιεηαο εθνδηαζκνχ. Επηπιένλ, πξνβιέπεηαη ε έγθξηζε απφ ηε ΡΑΕ ησλ κεζνδνινγηψλ πνπ δηέπνπλ ηνλ ππνινγηζκφ ησλ ηηκνινγίσλ γηα ηε ζχλδεζε θαη ρξήζε ηνπ πζηήκαηνο θαη ηνπ Δηθηχνπ θαη ησλ φξσλ παξνρήο ππεξεζηψλ εμηζνξξφπεζεο ησλ θνξηίσλ», ζηελ ηζηνζειίδα

38 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 26 καθξνρξφληνπ ελεξγεηαθνχ ζρεδηαζκνχ 33 ηεο ρψξαο (άξζξν 3, ν.2773/99). Ο καθξνρξφληνο ελεξγεηαθφο ζρεδηαζκφο δηακνξθψλεηαη ζε πεληαεηή θαη δεθαεηή θπιηφκελε βάζε θαη πξνζιακβάλεη ηη μοπθή απόθαζηρ ηνπ Τπνπξγνχ Αλάπηπμεο ε νπνία γλσζηνπνηείηαη ζηελ αξκφδην Γηαξθή Δπηηξνπή. Υαξαθηεξηζηηθέο θαλνληζηηθέο αξκνδηφηεηεο ηνπ Τπ.Αλ. είλαη κεηαμχ άιισλ, (α) ε ζέζπηζε ηνπ Καλνληζκνχ Αδεηψλ κε απφθαζε ηνπ, κεηά απφ γλψκε ηεο Ρ.Α.Δ. θαη (β) ε έγθξηζε κε ππνπξγηθή απφθαζε ησλ ηηκνινγίσλ Ζ/Δ, κε εμαίξεζε ηα ηηκνιφγηα πξνκήζεηαο ζε Δπηιέγνληεο Πειάηεο, χζηεξα πάιη απφ γλψκε ηεο Ρ.Α.Δ Ζ Ρςθμιζηική Απσή Δνέπγειαρ 34 (ΡΑΔ) H Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο είλαη ΑΓΑ, πνπ ζπζηάζεθε κε ηνλ λφκν 2773/1999, φπσο απηφο ηξνπνπνηήζεθε κε ην άξζξν 23 ηνπ ν.3175/2003 θαη ηηο δηαηάμεηο ηνπ ν.3426/2005 θαη έρεη θπξίσο γλσκνδνηηθέο θαη εηζεγεηηθέο αξκνδηφηεηεο ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο (αληηζέησο ε ΔΔΣΣ δηαζέηεη επξείεο θαλνληζηηθέο αξκνδηφηεηεο ζηνλ ηνκέα ησλ Σειεπηθνηλσληψλ). Γεκηνπξγήζεθε ζην πιαίζην ηεο ελαξκφληζεο ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο κε ηελ Οδεγία 96/92 θαη ζπλδπάδεηαη κε ηελ πνιηηηθή ηνπ εθζπγρξνληζκνχ ησλ ελεξγεηαθψλ αγνξψλ. θνπφο ηεο ΡΑΔ είλαη λα θαηεπζχλεη ηνλ ειεχζεξν θαη πγηή αληαγσληζκφ ζηελ ελεξγεηαθή αγνξά θαη λα δηακνξθψζεη επηρεηξεκαηηθφ θιίκα εκπηζηνζχλεο, νηθνλνκηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη πξνζδνθηψλ πνπ ζα νδεγήζεη ζηελ αλάιεςε επελδπηηθψλ πξσηνβνπιηψλ γηα λέεο κνλάδεο θαη γηα έξγα ελίζρπζεο ησλ δηαζπλδέζεσλ. Καζνξίδεη ηελ κεζνδνινγία θαηάξηηζεο ησλ ηηκνιφγησλ Ζ/Δ θαη εηζεγείηαη γηα ηελ ηειηθή ηνπο δηακφξθσζε ζηνλ Τπνπξγφ Αλάπηπμεο. Παξαθνινπζεί ηελ ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο θαη ηηο αδεηνδνηήζεηο ησλ λέσλ παξαγσγψλ θαη πξνκεζεπηψλ. Παξάιιεια ε ΡΑΔ κπνξεί λα γλσκνδνηεί επί ησλ καθξνρξφλησλ ελεξγεηαθψλ ζηφρσλ θαη ηεο γεληθφηεξεο ελεξγεηαθήο 33 χκθσλα κε ηνλ ν.2773/99, άπθπο 3 «ν καθξνρξφληνο ελεξγεηαθφο ζρεδηαζκφο ηεο Υψξαο ιακβάλεη ππφςε ηνπ ηα ππάξρνληα θαη πηζαλνινγνχκελα ελεξγεηαθά απνζέκαηα ζε εζληθά, πεξηθεξεηαθφ θαη δηεζλέο επίπεδν, θαζψο θαη ηηο ηάζεηο ηεο δηεζλνχο αγνξάο θαη απνζθνπεί: α) ζηελ αζθάιεηα ηνλ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ ηεο Υψξαο, β) ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ζην πιαίζην θαη ησλ δηεζλψλ ππνρξεψζεσλ ηεο Υψξαο, γ) ζηελ ηζφξξνπε πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε ηεο Υψξαο, δ) ζηελ παξαγσγηθφηεηα θαη αληαγσληζηηθφηεηα ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο θαη ηελ επίηεπμε πγηνχο αληαγσληζκνχ κε ζηφρν ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο ελέξγεηαο γηα ην ζχλνιν ησλ ρξεζηψλ θαη θαηαλαισηψλ». 34 ηελ ηζηνζειίδα

39 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 27 πνιηηηθήο ζην πιαίζην ηεο απειεπζεξσκέλεο αγνξάο. Δπηκέξνπο ζηφρνη είλαη, ε αζθάιεηα εθνδηαζκνχ ηεο ρψξαο, ν επαξθήο αμηφπηζηνο θαη ηζφηηκνο εθνδηαζκφο φισλ ησλ θαηαλαισηψλ, ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ε αλάπηπμε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, θ.α.. Ζ ΡΑΔ αλαιακβάλεη, επίζεο, δηεζλείο ζπλεξγαζίεο ζην πιαίζην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ηφζν κε ηηο ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ φζν θαη κε άιιεο γεηηνληθέο ρψξεο κε ζηφρν ηελ εληαία αληαγσληζηηθή αγνξά ελέξγεηαο Ο Γιασειπιζηήρ ηος Δλληνικού ςζηήμαηορ Μεηαθοπάρ Ζλεκηπικήρ Δνέπγειαρ 35 (ΓΔΜΖΔ) Ο Γηαρεηξηζηήο ηνπ Διιεληθνχ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο είλαη αλψλπκε εηαηξεία κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα πνπ ζπζηάζεθε ην Γεθέκβξην ηνπ κε ζθνπφ ηελ ιεηηνπξγία, ηελ εθκεηάιιεπζε, ηελ δηαζθάιηζε ηεο ζπληήξεζεο θαη ηε κέξηκλα γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο θαζψο θαη ησλ δηαζπλδέζεψλ ηνπ κε άιια δίθηπα, ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ν εθνδηαζκφο ηεο ρψξαο κε Ζ/Δ θαηά ηξφπν επαξθή, αζθαιή, νηθνλνκηθά απνδνηηθφ θαη αμηφπηζην. ηφρνο ηνπ ΓΔΜΖΔ είλαη 37 λα εμαζθαιίζεη κηα αμηόπηζηε θαη ακεξόιεπηε ιεηηνπξγία ηνπ Ειιεληθνύ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ηιεθηξηθήο Ελέξγεηαο, αιιά θαη ηεο αγνξάο πνπ ζηεξίδεηαη ζε απηό, έηζη ώζηε νη λένη παξαγσγνί, νη επηιέγνληεο πειάηεο αιιά θαη όινη νη θαηαλαισηέο λα δηαζέηνπλ ηελ παξαδνζηαθή αμηνπηζηία ηνπ πζηήκαηνο πνπ 50 ρξόληα ηώξα ππεξεηεί ηελ Ειιάδα, πιαηζησκέλε κε ηε δηαθάλεηα θαη ακεξνιεςία πνπ απαηηνύλ νη θαλόλεο ηεο λέαο αγνξάο. ην πιαίζην ηεο παξαπάλσ απνζηνιήο o ΓΔΜΖΔ: 35 χκθσλα κε ηνλ ν.3426/2005 ν ΓΔΜΖΔ πνπ ζήκεξα είλαη αξκφδηνο γηα ηελ δηαρείξηζε ηνπ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο ζα ζπκπεξηιακβάλεη, απφ ηελ 01/07/07 θαη ηνλ Γηαρεηξηζηή ηνπ Γηθηχνπ Γηαλνκήο θαη γηα ην ζθνπφ απηφ ζα δεκηνπξγεζεί εληαίνο Γηαρεηξηζηήο Διιεληθνχ πζηήκαηνο θαη Γηθηχνπ Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο (ΓΔΓΖΔ Α.Δ.). ην πιαίζην απηφ, πξνβιέπεηαη φηη ε θπξηφηεηα ηνπ Γηθηχνπ δηαλνκήο νιφθιεξεο ηεο ρψξαο παξακέλεη ζηε ΓΔΖ, ελψ ε δηαρείξηζε ηνπ Γηθηχνπ Γηαλνκήο αλαηίζεηαη ζηνλ «Γηαρεηξηζηή ηνπ Γηθηχνπ». Δπηπιένλ, κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ λ.3426/2005 εληζρχνληαη ηα θαζήθνληα θαη νη αξκνδηφηεηεο ηνπ Γηαρεηξηζηή ηνπ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο ζρεηηθά κε ηελ αλάπηπμε θαη ζπληήξεζε ηνπ πζηήκαηνο, δεδνκέλνπ φηη θαηά ηα νξηδφκελα ζηε νδεγία 2003/54, ν Γηαρεηξηζηήο απηφο είλαη πιένλ απνθιεηζηηθά ππεχζπλνο γηα ηε ιεηηνπξγία, ηε ζπληήξεζε θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ πζηήκαηνο. 36 π.δ. 328/ ηελ ηζηνζειίδα

40 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 28 o Παξέρεη πξφζβαζε ζην χζηεκα Μεηαθνξάο ζηνπο θαηφρνπο άδεηαο παξαγσγήο ή πξνκήζεηαο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, o Πξνγξακκαηίδεη θαη θαηαλέκεη ην θνξηίν ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηηο δηαζέζηκεο εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο θαη πξνζδηνξίδεη ηελ ρξήζε ησλ δηαζπλδέζεσλ κε άιια δίθηπα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζχκθσλα κε ηα νξηδφκελα ζηνλ Κψδηθα πλαιιαγψλ Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο. o Λακβάλεη ηα απαξαίηεηα κέηξα γηα λα εμαζθαιίδνληαη επαξθή πεξηζψξηα εθεδξείαο, Ζ/Δ θαη ηζρχνο απφ ηνπο παξαγσγνχο, ηνπο πξνκεζεπηέο, ηνλ θχξην ηνπ πζηήκαηνο θαη ηνλ Γηαρεηξηζηή ηνπ Γηθηχνπ, o Γηαρεηξίδεηαη ηε ξνή ελέξγεηαο ζην χζηεκα ζπλεθηηκψληαο αληαιιαγέο κε άιια ζπλδεδεκέλα ζπζηήκαηα. o Μεξηκλά γηα ηελ αζθάιεηα. ηελ αμηνπηζηία θαη ηελ απνδνηηθφηεηα ηνπ πζηήκαηνο, o Πξνγξακκαηίδεη ηελ αλάπηπμε θαη ηε δηαηήξεζε ελφο ηερληθά άξηηνπ, νηθνλνκηθά απνδεθηνχ θαη νινθιεξσκέλνπ πζηήκαηνο θαη o Καηαξηίδεη θαη δεκνζηεχεη ηνπιάρηζηνλ θάζε δχν έηε ηαθηηθέο πξνβιέςεηο φζνλ αθνξά ην δπλακηθφ παξαγσγήο θαη κεηαθνξάο πνπ ελδέρεηαη λα ζπλδεζεί κε ην χζηεκα. 3.3 Λειηοςπγία και Δομή ηηρ Αγοπάρ Ηλεκηπικήρ Ενέπγειαρ Σν κνληέιν ηεο ειιεληθήο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απνηειείηαη απφ δχν μερσξηζηέο αγνξέο, κία αγνξά ρνλδξηθήο δηάζεζεο Ζ/Δ θαη κία αγνξά δηαζθάιηζεο ηζρχνο. Πνηνη είλαη φκσο νη παξάγνληεο ηεο αγνξάο; ηελ αγνξά ζπκκεηέρνπλ νη παξαγσγνί (φζνη έρνπλ άδεηα παξαγσγήο), νη πξνκεζεπηέο (νη νπνίνη απαηηείηαη λα θαηέρνπλ άδεηα πξνκήζεηαο), νη απηφ-πξνκεζεπφκελνη πειάηεο (πνπ είλαη πειάηεο νη νπνίνη πξνκεζεχνληαη ηελ ελέξγεηα κέζσ ηνπ ζπζηήκαηνο ζπλαιιαγψλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πξνο απνθιεηζηηθή δηθή ηνπο ρξήζε) θαη ηέινο νη ινηπνί πειάηεο (πνπ είλαη θαη n ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ηεο ΓΔΖ θαη ησλ ηξίησλ πξνκεζεπηψλ). Οη ζεζκηθνί θνξείο ηεο αγνξάο είλαη ε Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο (ΡΑΔ) θαη ν Γηαρεηξηζηήο Διιεληθνχ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο (ΓΔΜΖΔ). Σα θπζηθά κνλνπψιηα είλαη ην χζηεκα

41 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 29 Μεηαθνξάο (χζηεκα) θαη ην Γίθηπν Γηαλνκήο (Γίθηπν) θαη ηέινο ε επνπηεία αζθείηαη απφ ην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο. Ζ ιεηηνπξγία ηεο ρνλδξεκπνξηθήο αγνξάο αθνξά 38 ηνλ εκεξήζην ελεξγεηαθφ πξνγξακκαηηζκφ θαη ηελ δηαδηθαζία θαηαλνκήο ηελ εκέξα ηεο θαηαλνκήο ηεο παξαγσγήο θαη ηνπ θνξηίνπ. Αθνινπζεί ν θαζνξηζκφο ηεο νξηαθήο ηηκήο ηνπ ζπζηήκαηνο 39, n εθθαζάξηζε ησλ απνθιίζεσλ θαη βεβαίσο γηα φια απηά πξνυπάξρεη ν κεραληζκφο ηεο εμαζθάιηζεο επαξθνχο ηζρχνο. Ο εκεξήζηνο ελεξγεηαθφο πξνγξακκαηηζκφο αθνξά ηελ πξφβιεςε δήισζε θνξηίνπ (πνζφηεηα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ε νπνία πξνβιέπεηαη γηα θάζε κέξα φηη ζα απνξξνθεζεί απφ ην ζχλνιν ησλ πειαηψλ ηνπο νπνίνπο ν πξνκεζεπηήο εθπξνζσπεί ζηελ αγνξά). Ζ εθθαζάξηζε ησλ απνθιίζεσλ αθνξά ηελ δηεπζέηεζε ζπλαιιαγψλ ζρεηηθά κε ηηο απνθιίζεηο παξαγσγήο-δήηεζεο, ηηο επηθνπξηθέο ππεξεζίεο θαη ηνπο ινγαξηαζκνχο πξνζαπμήζεσλ. Σέινο, γηα ηνλ κεραληζκφ δηαζθάιηζεο επαξθνχο ηζρχνο, νη εθπξφζσπνη θνξηίνπ (παξαγσγνί-πξνκεζεπηέο) πξνζθνκίδνπλ ηθαλνπνηεηηθέο εγγπήζεηο δηαζεζηκφηεηαο επαξθνχο ηζρχνο κέζσ ηεο θαηάζεζεο ζην ζρεηηθφ απνζεηήξην θαηά ηελ εκέξα θαηαλνκήο, πκβάζεσλ Γηαζεζηκφηεηαο Ηζρχνο (ΓΗ), νη νπνίεο αληηζηνηρνχλ ζηα Απνδεηθηηθά Γηαζεζηκφηεηαο Ηζρχνο (ΑΓΗ) ησλ κνλάδσλ παξαγσγήο. ρεκαηηθά ε εγρψξηα αγνξά Ζ/Δ παξνπζηάδεηαη ζην ρήκα 1, φπνπ αλ θαη κεηά ηελ 01/01/2007 θαη ηελ πιήξε απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο φινη νη πειάηεο είλαη επηιέγνληεο 40, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη ιφγσ ηεο κε χπαξμεο αληαγσληζκνχ ζηελ αγνξά Ζ/Δ, ε ΓΔΖ απνηειεί ηνλ πξνκεζεπηή ηνπ ζπλφινπ ζρεδφλ ησλ πειαηψλ. Ο αξηζκφο ησλ πξνκεζεπηψλ Ζ/Δ πνπ είρε ιάβεη ζρεηηθή άδεηα κέρξη ην ηέινο ηνπ 2005 ζηελ ρψξα καο ήηαλ 11 (βι. Πίλαθα 7, Παξάξηεκα Β), αιιά κφιηο 4 καδί κε ηελ ΓΔΖ δξαζηεξηνπνηνχληαη εκπνξηθά. Μάιηζηα, ην 2006 φινη νη αλεμάξηεηνη πξνκεζεπηέο πνχιεζαλ Ζ/Δ κφλν ζηνλ ΓΔΜΖΔ θαη δελ δξαζηεξηνπνηήζεθαλ θαζφινπ ζηελ αγνξά ιηαληθήο, κε 38 Απφ νκηιία ηνπ Γελ. Γηεπζπληή Δκπνξίαο ηεο ΓΔΖ Γ. Κφιιηα ζην 2ν Παλειιήλην πλέδξην Μεραλνιφγσλ Ηιεθηξνιφγσλ, ζην Γεληίο Πανελλήνιος ςλλόγος Μησ/γων-Ηλ/γων, Σεχρνο 400, Ηνχιηνο-Αχγνπζηνο Ωο «νξηαθφ θφζηνο» λνείηαη γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ Κψδηθα πλαιιαγψλ ε νξηαθή κεηαβνιή ηνπ θφζηνπο πνπ δηακνξθψλεηαη ζην ρσξίο ηερληθνχο πεξηνξηζκνχο πξφγξακκα, βάζεη ησλ ηηκψλ πνπ πεξηιακβάλνπλ νη εκεξήζηεο πξνζθνξέο, ε νπνία νθείιεηαη ζε κεηαβνιή ηνπ θνξηίνπ ζηνλ θφκβν αλαθνξάο δεδνκέλεο ηεο πξαγκαηηθήο δηαζεζηκφηεηαο παξαγσγήο. Σν νξηαθφ θφζηνο κεηξάηαη ζε επξψ αλά µεγαβαηηψξα. 40 Δθηφο ησλ θαηνίθσλ ησλ κε δηαζπλδεδεκέλσλ ζην ζχζηεκα λεζηψλ.

42 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 30 απνηέιεζκα ε ΓΔΖ, σο φθεηιε εθ ηνπ λφκνπ 41, πξνκήζεπζε Ζ/Δ ζην ζχλνιν ησλ ηειηθψλ θαηαλαισηψλ. Έηζη αληί γηα απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο κε πνιιέο δξαζηεξηνπνηνχκελεο επηρεηξήζεηο, είρακε έλα ηδηφκνξθν ζχζηεκα, κε κνλνςψλην ζηελ αγνξά ρνλδξηθήο ηνλ ΓΔΜΖΔ θαη κνλνπψιην ζηελ αγνξά ιηαληθήο ηελ ΓΔΖ. σήμα 1 Δλληνικό Δνεπγειακό ύζηημα (Πηγή: ΡΑΔ) Γιάπθπυζη ηηρ Αγοπάρ Ζ/Δ χκθσλα κε ηειεπηαία ζηνηρεία ηνπ ΓΔΜΖΔ, ε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ειεθηξηθή ηζρχο ζην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ηεο ρψξαο, θζάλεη ηα MW, ε νπνία φκσο είλαη άληζα θαηαλεκεκέλε, κε ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ κνλάδσλ παξαγσγήο, ζρεδφλ ηα 2/3 42, λα είλαη ηνπνζεηεκέλα ζηε Βφξεηα Διιάδα ελψ ην 60% ηεο δήηεζεο πξνέξρεηαη απφ ηελ Νφηηα Διιάδα θαη πην ζπγθεθξηκέλα απφ ηνλ Ννκφ Αηηηθήο. 41 Απφ ην 2006, ε Οξηαθή Σηκή ηνπ πζηήκαηνο δηακνξθψλεηαη ζε πςειά επίπεδα θαη δηαζθαιίδεη κεγαιχηεξα θέξδε γηα ηνπο εηζαγσγείο-πξνκεζεπηέο, νη νπνίνη πξνηηκνχλ λα ηελ πνπιάλε ζην ζχζηεκα (ΓEMHE). Απφ ην ζχζηεκα αγνξάδεη κφλν ε ΓEH, ε νπνία είλαη ππνρξεσκέλε απφ ην λφκν, σο ηειεπηαίν θαηαθχγην, λα δψζεη ξεχκα ζε φπνηνλ ηεο δεηήζεη. 42 Λφγσ ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ θνηηαζκάησλ ιηγλίηε ζε ιίγεο πεξηνρέο, νδεγεζήθακε θαη ζε ππεξζπγθέληξσζε ησλ ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο θαη κάιηζηα ζε πεξηνρέο πνπ βξίζθνληαη καθξηά απφ ηελ θχξηα θαηαλάισζε. Ωο απνηέιεζκα, έρνπκε ηεξάζηηεο απψιεηεο γηα ηε κεηαθνξά θαη δηαλνκή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, απψιεηεο πνπ μεπεξλνχλ ην 10%.

43 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 31 Ζ ειιεληθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θπξηαξρείηαη απφ ηελ θάζεηαδνκεκέλε, Γεκφζηα Δηαηξία Ζιεθηξηζκνχ (ΓΔΖ). Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξνπκε (βι. Πίλαθα 6, Παξάξηεκα Β) φηη ζηελ Διιάδα, ζε αληίζεζε κε ηηο πεξηζζφηεξεο άιιεο ρψξεο ηεο ΔΔ-27 43, κία κφλν επηρείξεζε (ΓΔΖ) παξάγεη ην 95% ηνπ ζπλφινπ ηεο Ζ/Δ ελψ παξάιιεια δελ ππάξρνπλ άιιεο ζεκαληηθέο επηρεηξήζεηο ειεθηξνπαξαγσγήο κε παξαγσγή πάλσ απφ 5% επί ηνπ ζπλφινπ. Ζ ΓΔΖ είλαη θχξηα ηνπ δηθηχνπ κεηαθνξάο, θαη ηνπ δηθηχνπ δηαλνκήο θαη εθνδηαζκνχ. Ζ αλεμάξηεηε, απφ ηε ΓΔΖ, παξαγσγή Ζ/Δ, αλήιζε ην 2005, ζηα 550 MW απφ ζεξκηθέο θαη ζηα 405 MW απφ αλαλεψζηκέο πεγέο αληίζηνηρα. Δθηφο απφ ηα παξαπάλσ, 850 MW εηζήρζεζαλ ζην ζχζηεκα κέζσ ησλ δηεζλψλ δηαζπλδέζεσλ. Ο πξψηνο ζεκαληηθφο αλεμάξηεηνο ζηαζκφο παξαγσγήο Ζ/Δ είλαη ην εξγνζηάζην ειεθηξνπαξαγσγήο ηζρχνο 150 MW κε θπζηθφ αέξην ηεο ΖΡΩΝ, πνπ ζπλδέζεθε κε ην δίθηπν θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 2004, ελψ αθνινχζεζαλ ζην ηέινο ηνπ 2005, νη εγθαηαζηάζεηο ειεθηξνπαξαγσγήο θπζηθνχ αεξίνπ ηεο ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΖ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ηζρχνο 400 MW 44. Ζ εγθαηεζηεκέλε παξαγσγηθή ηθαλφηεηα ηνπ ηδησηηθφ ηνκέα απνηειεί ιηγφηεξν απφ ην 10% ηεο ζπλνιηθήο, 6 ρξφληα κεηά ηελ απειεπζέξσζε ηεο ζρεηηθήο αγνξάο. Άμην αλαθνξάο είλαη ην γεγνλφο φηη, αλ θαη 21 άδεηεο γηα ηδησηηθνχο ζηαζκνχο παξαγσγήο Ζ/Δ εθδφζεθαλ ην 2001, νη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο δελ έρνπλ πξνρσξήζεη αθφκε. Ζ λνκνζεζία πνπ δίλεη ηα απνθιεηζηηθά δηθαηψκαηα ζηε ΓΔΖ λα ρξεζηκνπνηεί ηα νξπρεία ιηγλίηε, ε δπζθνιία ζηελ ρξεκαηνδφηεζε, νη ρακειέο ηηκέο ιηαληθήο, αιιά θαη ν ζθεπηηθηζκφο ησλ επηρεηξεκαηηψλ γηα ηελ βησζηκφηεηα θαη κειινληηθή θεξδνθνξία επελδχζεσλ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή 43 Απφ ηνλ Πίλαθα 6 Παξάξηεκα Β δηαπηζηψλνπκε φηη ζηηο ρψξεο πνπ ε απειεπζέξσζε έρεη νπζηαζηηθά πξνρσξήζεη δξαζηεξηνπνηείηαη έλαο ζεκαληηθά κεγάινο αξηζκφο επηρεηξήζεσλ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή, ρσξίο ζπλήζσο λα έρεη θαη ζεκαληηθφ κεξίδην (<5%) ζηελ ζπλνιηθή αγνξά π.ρ. Γαλία ή Γεξκάληα φπνπ εθαηνληάδεο ζρεηηθά κηθξέο επηρεηξήζεηο δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ θιάδν κε ειάρηζηεο απφ απηέο λα παξάγνπλ πάλσ απφ ην 5% ηνπ ζπλφινπ ηεο Ζ/Δ. Αο ζεκεηψζνπκε εδψ φηη κφλν ζηελ Κχπξν θαη ηελ Μάιηα (ρψξεο κε πνιχ κηθξφ πιεζπζκφ) ππάξρεη αληίζηνηρε κε ηελ ειιεληθή δνκή ηεο αγνξάο, κε κία εηαηξεία κφλν λα παξάγεη >95% ηνπ ζπλφινπ ηεο Ζ/Δ. 44 Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη γηα λα κπνξεί λα ζπκκεηέρεη, κε ζρεηηθή θεξδνθνξία, ζην ζχζηεκα ε εηαηξεία ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΖ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ, ε ΡΑΔ κε ζρεηηθή απφθαζε ηεο (Ο-12592/ ) άιιαμε ηνλ ηξφπν ππνινγηζκνχ ηεο Οξηαθήο Σηκήο ηνπ πζηήκαηνο (ΟΣ), κε απνηέιεζκα λα απμεζεί ε ηηκή ηεο ζε έλα ρξφλν θαηά 60% ζηα 72 /MWh πεξίπνπ, κε ηαπηφρξνλε επηβάξπλζε ηεο ΓΔΖ ε νπνία ππνρξεψλεηαη λα αγνξάδεη αθξηβφηεξα απφ ην ζχζηεκα απφ φηη πνπιάεη ζηνπο επηιέγνληεο πειάηεο ηεο. Απνηέιεζκα απηνχ ήηαλ, φηη ελψ ην 2005 απφ ηνπο κεγάινπο θαηαλαισηέο, έλα πνζνζηφ πεξίπνπ 3,5% πξνκεζεπφηαλ ελέξγεηα απφ εηζαγσγείο βάζεη ζπκβνιαίσλ, απφ ην 2006, ζηελ αγνξά δελ ππάξρνπλ εηζαγσγείο ζηνπο νπνίνπο κπνξεί λα απεπζπλζεί θάπνηνο κεγάινο θαηαλαισηήο, γηαηί ε ΟΣ δηακνξθψλεηαη ζε πςειά επίπεδα θαη δηαζθαιίδεη κεγαιχηεξα θέξδε γηα ηνπο εηζαγσγείο, νη νπνίνη πξνηηκνχλ λα ηελ πνπιάλε ζην ζχζηεκα (ΓEMHE). Απφ ην ζχζηεκα αγνξάδεη κφλν ε ΓEH, ε νπνία είλαη ππνρξεσκέλε απφ ην λφκν, σο ηειεπηαίν θαηαθχγην, λα δψζεη ξεχκα ζε φπνηνλ ηεο δεηήζεη.

44 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 32 ελεξγνχλ σο ηα θχξηα αληηθίλεηξα πινπνίεζεο ησλ επελδπηηθψλ ζρεδίσλ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή Καηανάλυζη Ζ/Δ Δνέπγειαρ Ζ Διιεληθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο παξνπζηάδεη ζεκαληηθέο πξννπηηθέο αλάπηπμεο ζε ζρέζε κε ηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ., γηαηί: o Οη ηηκέο Ζ/Δ είλαη απφ ηηο ρακειφηεξεο ζηελ ΔΔ-25, o Ζ θαηά θεθαιή θαηαλάισζε Ζ/Δ είλαη απφ ηηο ρακειφηεξεο (9 ρακειφηεξε ζηελ ΔΔ-25 ην 2005) θαη o Ο ξπζκφο αχμεζεο ηεο θαηαλάισζεο Ζ/Δ είλαη απφ ηνπο πςειφηεξνπο (ηελ πεξίνδν είρε ηνλ έθην πςειφηεξν ξπζκφ αχμεζεο ζηελ ΔΔ ). Αθξηβψο απηά πηζηνπνηεί θαη ην Γηάγξακκα 1 (αλαθέξνληαη ζηνηρεία γηα 16 ρψξεο ηεο ΔΔ), απφ ην νπνίν ζπλάγεηαη ην ζπκπέξαζκα φηη ε Διιεληθή αγνξά Ζ/Δ είλαη κηα απφ ηηο ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελεο αγνξέο ζηελ Δπξψπε, κε εηήζηα πνζνζηηαία αχμεζε ζηελ θαηαλάισζε Ζ/Δ, ηελ πεξίνδν πάλσ απφ 4% (ζηηο πξψηεο ρψξεο ηεο ΔΔ), αιιά κε αθφκα ζρεηηθά ρακειή εηήζηα θαηά θεθαιή θαηαλάισζε πεξίπνπ 5 MWh (ζηηο ηειεπηαίεο ρψξεο ηεο ΔΔ). Γιάγπαμμα 1: Καηά κεθαλή καηανάλυζη Η/Δ (MWh) & Δηήζια % αύξηζη καηανάλυζηρ ζηην Δ.Δ. (πηγή ΓΔΗ Απολογιζμόρ 2005) 45 European environmental agency, EN18 Electricity consumption, ζηελ ηζηνζειίδα

45 ΖΛ/ΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ (σιλ. MWh) ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 33 Ζ δήηεζε Ζ/Δ ζηελ Διιάδα απμήζεθε ηαρέσο απφ ην 1990, κε ηελ εηήζηα θαηαλάισζε αλά θάηνηθν λα απμάλεηαη απφ 3284 KWh to 1994 ζε πεξίπνπ 4900 KWh ην 2006, κία αχμεζε θαηά 50% (βι. Γηάγξακκα 30, Παξάξηεκα Β). Αλαιχνληαο ηελ θαηαλάισζε Ζ/Δ αλά θιάδν νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, φπσο παξνπζηάδεηαη ζην Γηάγξακκα 2, δηαπηζηψλνπκε φηη ε κεγαιχηεξε αχμεζε παξαηεξήζεθε ζηνλ νηθηαθφ θαη ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα. Έηζη ην 2005, ν νηθηαθφο ηνκέαο ήηαλ ν κεγαιχηεξνο θαηαλαισηήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ζηελ Διιάδα, κε 16,9 TWh. Πξφθεηηαη γηα αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 86% ζε ζχγθξηζε κε ην 1990, φηαλ βξηζθφηαλ ζηηο 9,1 TWh. Αληίζεηα, ελψ ε βηνκεραλία ήηαλ ν κεγαιχηεξνο θαηαλαισηήο ην 1990 κε 12,2 TWh, έπεζε ζηελ ηξίηε ζέζε ην 2005, νπφηε θαηαλαιψζεθαλ 13,8 TWh, κία κηθξή αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 13,1% θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηφδνπ. Σν 2003 θαη ν ηξηηνγελήο ηνκέαο μεπέξαζε ην βηνκεραληθφ θαη έγηλε ν δεχηεξνο κεγαιχηεξνο θαηαλαισηήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ζηελ Διιάδα, κε 16,45 TWh εηήζηα θαηαλάισζε Ζ/Δ γηα ην 2005, παξνπζηάδνληαο κία κέζε εηήζηα αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 8% θαη κία ζπλνιηθή αχμεζε 194% θαηά ηε δηάξθεηα νιφθιεξεο ηεο πεξηφδνπ , θάηη πνπ αλαθιά ηηο κεηαβνιέο 46 πνπ ζπληειέζηεθαλ ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία ην δηάζηεκα απηφ. Γιάγπαμμα 2: Καηανάλυζη Η/Δ ζε Δλλάδα ανά κλάδο δπαζηηπιόηηηαρ Οηθηαθφο Σνκέαο Σξηηνγελήο Σνκέαο Αγξνηηθφο Σνκέαο Βηνκεραλία (πηγή ΔΤΔ) 46 Μανιάηηρ Ι. Γιώπγορ, «Η Αγνξά Ηιεθηξηθήο Ελέξγεηαο», ΗΟΒΔ Κιαδηθέο Μειέηεο, Αζήλα 2005, ζει. 17 αλαθέξεηαη φηη «Οη κεηαβνιέο απηέο κπνξνχλ λα εξκελεπηνχλ απφ ηξεηο παξάγνληεο. Πξψηνλ ηελ αληίζηνηρε κεηαβνιή. ηεο ζπκβνιήο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ηνκέσλ ζην ζπλνιηθφ πξντφλ ηεο Ειιεληθήο νηθνλνκίαο (π.ρ. αλάπηπμε ηνπξηζκνχ θαη ππεξεζηψλ). Δεχηεξνλ, απφ ηε ρξήζε λέσλ ειεθηξηθψλ εθαξκνγψλ (π.ρ. ειεθηξνληθνί ππνινγηζηέο, θιηκαηηζηηθά κεραλήκαηα) πνπ είραλ κεγαιχηεξε δηείζδπζε ζην εκπφξην θαη ζηηο ππεξεζίεο θαη ηξίηνλ, απφ ηελ πεξηνξηζκέλε άλνδν ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο».

46 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 34 Δίλαη επίζεο πνιχ ραξαθηεξηζηηθφ ην γεγνλφο, φηη ελψ ε θαηαλάισζε Ζ/Δ απφ ηελ βηνκεραλία ζηελ ΔΔ-25, κεηψζεθε σο πνζνζηφ ηνπ ζπλφινπ ηεο θαηαλάισζεο Ζ/Δ, απφ ην 44,9% ην 1990 ζην 41,1% ην 2004 (βι. Γηάγξακκα 33, Παξάξηεκα Β) ζηελ Διιάδα, ε αληίζηνηρε κείσζε ηεο βηνκεραληθήο θαηαλάισζεο ήηαλ πνιχ κεγαιχηεξε, απφ ην 41% ηνπ ζπλφινπ ην 1990, ζην 28% ην 2004, δείγκα ηεο ηαρχηαηεο απνβηνκεράληζεο ηνπ ηφπνπ. Έλα άιιν ηδηαίηεξν γλψξηζκα ηνπ ειιεληθνχ ζπζηήκαηνο Ζ/Δ, είλαη ην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο θνξχθσζεο ηεο δήηεζεο ηα κεζεκέξηα ηνπ θαινθαηξηνχ πνπ ζπλήζσο ιακβάλεη ρψξα ηνλ Ηνχιην. Ζ κεηαηφπηζε πξνο ηελ ζεξηλή απηή δήηεζε αηρκήο 47 ζπλέβε ην 1992 θαη αλαπηχζζεηαη έληνλα απφ ηφηε, κε κία ζεκαληηθή δηαθνξά κεηαμχ ηεο δήηεζεο αηρκήο θαη ηεο βαζηθήο δήηεζεο 48. Ζ αχμεζε ζηελ δήηεζε αηρκήο νδήγεζε ζε πξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη ζηελ πξνζθνξά Ζ/Δ θαηά ηελ θαινθαηξηλή πεξίνδν, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ κεγάινπ κπιαθ-άνπη ζηελ πεξηνρή ησλ Αζελψλ ην χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο 50 ε Διιάδα είλαη κία ζπάηαιε ελεξγεηαθά ρψξα, αθνχ ζε φηη αθνξά ζηελ ελεξγεηαθή έληαζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, ε Διιάδα θαηέρεη ηε 2ε ρεηξφηεξε ζέζε, κεηά ηε Φηλιαλδία, απέρνληαο θαηά 21,4% απφ ηνλ κέζν φξν ελεξγεηαθήο έληαζεο ησλ ρσξψλ ηεο Δ.Δ. ησλ 15. Παξάιιεια, ν δείθηεο ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο γηα ηελ Διιάδα, αλέξρεηαη, ζήκεξα, ζην 66,1%, ελψ ν αληίζηνηρνο επξσπατθφο κέζνο φξνο βξίζθεηαη ζην 71,3%, θαηαηάζζνληαο ηελ Διιάδα ηέζζεξηο ζέζεηο απφ ην ηέινο, φζνλ αθνξά ζηελ νξζή αμηνπνίεζε ηεο ζπλνιηθήο ελέξγεηαο πνπ δηαηίζεηαη ζηε ρψξα ζε ζρέζε κ εθείλε πνπ θαηαλαιψλεηαη ζηελ ηειηθή ρξήζε. 47 Ζ αηρκή δήηεζεο θνξηίνπ είλαη ε ρξνληθή ζηηγκή πνπ ζεκεηψλεηαη ε αλψηαηε θαηαλάισζε ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ηνπ έηνπο. 48 Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ ΓΔΜΖΔ ε εηήζηα αηρκή δήηεζεο θνξηίνπ ην 1992 ήηαλ 5371 ΜW φηαλ γηα ην 2007 (ζχκθσλα κε ηελ ηηκή ηνπ Ηνπιίνπ) είλαη ΜW. Σαπηφρξνλα, ελψ ε αηρκή δήηεζεο θνξηίνπ πεξηνξίδεηαη νπζηαζηηθά ζε 30 ψξεο ην ρξφλν, απαηηεί ηελ ιεηηνπξγία κηαο επηπιένλ κνλάδαο θάζε ρξφλν, ην θφζηνο ηεο νπνίαο αλέξρεηαη ζηα 250 θαη πιένλ εθαηνκκχξηα επξψ. 49 ηηο 12 Ηνπιίνπ 2004, αζηάζεηα ζηελ ηάζε πνπ πξνθιήζεθε απφ έιιεηκκα ηζρχνο παξαγσγήο θαηά ην ρξφλν δήηεζεο αηρκήο, πξνμέλεζε κία κεγάιε δηαθνπή πνπ αθνξνχζε ην λφηην ηκήκα ηνπ ζπζηήκαηνο. πλνιηθά MW ζηηγκηαίαο δήηεζεο ράζεθαλ (πεξίπνπ ην 44% ηνπ θνξηίνπ ηνπ ζπζηήκαηνο θαηά ηε ζηηγκή ηεο δηαθνπήο) θαη κέρξη ηελ πιήξε απνθαηάζηαζε, είραλ ραζεί 10GWh. Ζ κεξηθή απνθαηάζηαζε ηνπ ζπζηήκαηνο μεθίλεζε εληφο 30 ιεπηψλ κεηά ηε δηαθνπή, θαη εληφο 75 ιεπηψλ, πεξίπνπ MW (θπξίσο βαζηθά θνξηία) είραλ απνθαηαζηαζεί. Ζ απνθαηάζηαζε ηνπ θνξηίνπ νινθιεξψζεθε εληφο 285 ιεπηψλ κεηά ηε δηαθνπή. 50 Τποςπγείο Ανάπηςξηρ, «1ε ΕΚΘΕΗ ΓΙΑ ΣΟΝ ΜΑΚΡΟΥΡΟΝΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΥΕΔΙΑΜΟ ΣΗ ΕΛΛΑΔΑ, », κέξνο Η, Αχγνπζηνο 2007, ζει. 38.

47 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια Σιμολογιακή Πολιηική Σα βαζηθά ζεκεία ηεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο ζηελ ιηαληθή αγνξά Ζ/Δ θαη ε δηαρξνληθή εμέιημε ηεο, ζηελ Διιάδα θαη ηελ ΔΔ, ηελ πεξίνδν απνηεινχλ ην αληηθείκελν εμέηαζεο ησλ επφκελσλ παξαγξάθσλ Ρύθμιζη Σιμολογίυν Ζλεκηπικήρ Δνέπγειαρ Ζ ηξέρνπζα δνκή ησλ ηειψλ Ζ/Δ είλαη πεξίπνπ 40εηήο 51 θαη κάιηζηα ε ΡΑΔ ζρεδηάδεη λα ηελ αληηθαηαζηήζεη 52. ήκεξα, ηα ηέιε ησλ ηειηθψλ ρξεζηψλ ηεο Ζ/Δ εγθξίλνληαη απφ ηνλ Τπνπξγφ Αλάπηπμεο κεηά απφ ζχκθσλε γλψκε ηεο ΡΑΔ. Δμαίξεζε ζε απηή ηελ πξαθηηθή, ζπληζηνχλ ηα ηηκνιφγηα πξνκήζεηαο ζε επηιέγνληεο πειάηεο θαζψο θαη ηα εζσηεξηθά ηηκνιφγηα ηεο ΓΔΖ. Ζ ΡΑΔ επίζεο εγθξίλεη ηελ κεζνδνινγία θαηάξηηζεο ησλ ηηκνινγίσλ Ζ/Δ. Με ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ζεσξεηηθά, νη επηιέγνληεο πειάηεο (δειαδή φινη νη πειάηεο απφ 01/07/07) είλαη ζε ζέζε λα δηαπξαγκαηεπηνχλ ηηο ηηκέο ειεθηξηθήο ελεξγείαο κε ηνπο πξνκεζεπηέο ηνπο ζηελ ειεχζεξε αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο 53. Ωζηφζν, γηα ηελ πεξίνδν πνπ ε ΓΔΖ ζα παξακείλεη πξνκεζεπηήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζε πνζνζηφ ηνπιάρηζηνλ 70% ηεο αγνξάο 54 (δεζπφδνπζα ζέζε ζηελ αγνξά), ην αλψηαην φξην ζηα ηηκνιφγηα πνπ ε ΓΔΖ κπνξεί λα ρξεψζεη ζηνπο επηιέγνληεο θαη κε επηιέγνληεο πειάηεο ηεο παξακέλεη ξπζκηδφκελν. Ζ ΡΑΔ εθαξκφδεη ξπζκηζηηθή κεζνδνινγία έιεγρνπ κέγηζηεο επηηξεπφκελεο ηηκήο (price cap) επί ησλ ηηκνινγίσλ πψιεζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ε νπνία πξνζβιέπεη εκκέζσο ζηελ αλάθηεζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ 51 Γιεθνήρ Οπγανιζμόρ Δνέπγειαρ, «Greece In-Depth Review», Δλεξγεηαθέο Πνιηηηθέο ησλ Υσξψλ ηνπ ΓOΔ, 2006, ζει. 96 φπνπ αλαθέξνληαη θάπνηα ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα ζηα ηζρχνληα ηηκνιφγηα, φπσο φηη δελ θαιχπηεηαη ην θφζηνο γηα ηελ αλάθηεζε εηδηθψλ δαπαλψλ, π.ρ. ε αγνξά πηζηνπνηεηηθψλ CO2 απφ ηνπο παξαγσγνχο θαη, ζπλεπψο, ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο ΓΔΖ θζίλεη, κε πεξηζψξηα θέξδνπο πνπ έπεζαλ ζην 8 ή 9%, απφ ην 15% ηελ ηειεπηαία δηεηία. 52 Γνωμοδόηηζη ηηρ ΡΑΔ Ο-14395/ , ζει. 2, φπνπ ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεηαη φηη «ε ΡΑΕ ήδε έρεη πξνθεξχμεη δηαγσληζκφ γηα ηελ εθπφλεζε ζρεηηθήο κειέηεο, ηα απνηειέζκαηα ηεο νπνίαο, ζα επηηξέςνπλ ηελ απνηειεζκαηηθή αμηνιφγεζε ηεο πιήξνπο πξφηαζεο γηα ηε ξηδηθή αλαδηάξζξσζεο ησλ ηηκνινγίσλ γηα φιεο ηηο θαηεγνξίεο ρξήζεσλ». 53 Πξαθηηθά θάηη ηέηνην δελ ζπκβαίλεη, γηαηί θαηά ην 2006 φινη νη πξνκεζεπηέο είραλ σο κνλαδηθφ πειάηε ηνλ ΓΔΜΖΔ. 54 Νόμορ 2773/99, άπθπο 29, παπ. 1 θαη Άξζξν 14 παξάγξαθνο 3 εδάθην β ηνπ Κψδηθα Πξνκήζεηαο ζε Πειάηεο (Τπ. Απ. 4524/ ΦΔΚ 270Β/ ).

48 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 36 θφζηνπο ηεο ΓΔΖ Α.Δ., ζηε βειηίσζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ζηε δηαζθάιηζε απφδνζεο ηνπ επελδπκέλνπ θεθαιαίνπ ζε πνζνζηφ ζπγθξίζηκν κε ηελ πξαθηηθή ηεο δηεζλνχο αγνξάο. Ο πξνζδηνξηζκφο ηεο κέγηζηεο επηηξεπφκελεο ηηκήο επηηπγράλεηαη κε ηελ εθαξκνγή ηεο δηεζλψο ρξεζηκνπνηνχκελεο κεζφδνπ «RPI x» (Γείθηεο Σηκψλ Καηαλαισηή παξάγνληαο x), ε νπνία πξνβιέπεη φηη ηα ηηκνιφγηα πψιεζεο ηεο ξπζκηδφκελεο επηρείξεζεο απμάλνληαη ζε ζπλάξηεζε ηνπ Γείθηε Σηκψλ Καηαλαισηή, ν νπνίνο κεηξά ηνλ πιεζσξηζκφ, κείνλ ην πνζνζηφ x Σιμολογιακή Πολιηική ΓΔΖ Με βάζε ηελ πθηζηάκελε ηηκνινγηαθή πνιηηηθή ηεο ΓΔΖ ηα ηηκνιφγηα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ρσξίδνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο, αλάινγα κε ηελ ηάζε κε ηελ νπνία πξνκεζεχνληαη Ζ/Δ νη θαηαλαισηέο, o Πειάηεο Υακειήο Σάζεο; Δίλαη πειάηεο πνπ ηξνθνδνηνχληαη απφ ην δίθηπν ρακειήο ηάζεο ζηα 380/220 V (βνιη). o Πειάηεο Μέζεο Σάζεο: Δίλαη πειάηεο πνπ ηξνθνδνηνχληαη απφ ην δίθηπν κέζεο ηάζεο ζηα 6.6 kv, 15 kv. 20 kv θαη 22 kv (θηινβνιη) o Πειάηεο Τςειήο Σάζεο: Δίλαη κεγάιεο ειεθηξνβφξεο βηνκεραλίεο πνπ ηξνθνδνηνχληαη απφ ην δίθηπν πςειήο ηάζεο 150kV (θηινβφιη). Ζ ηηκνιφγεζε δηαθνξνπνηείηαη πεξαηηέξσ, θαζψο δηακνξθψλνληαη δηαθνξεηηθέο ηηκέο (γηα ηελ πάγηα θαη ηελ κεηαβιεηή ρξέσζε) αλάινγα κε ηελ πνζφηεηα ειεθηξηθήο ελέξγεηα πνπ θαηαλαιψλεηαη απφ ηνπο πειάηεο (ε ηηκή είλαη αχμνπζα ζπλάξηεζε ηεο θαηαλάισζεο), ηελ ψξα ηεο εκέξαο πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ε θαηαλάισζε (βηνκεραληθνί πειάηεο) θαη άιια θξηηήξηα. Αλάινγα κε ηε ρξήζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ηελ ρακειή θαη κέζε ηάζε ηα ηηκνιφγηα δηαθξίλνληαη πεξαηηέξσ θαη ζε: 55 Γνωμοδόηηζη ηηρ ΡΑΔ Ο-14395/ , ζει. 2, φπνπ αλαιχεηαη ε ξπζκηζηηθή κεζνδνινγία επί ησλ ηηκνινγίσλ πνπ αζθεί ε ΡΑΔ θαη αλαθέξεηαη φηη ην πνζνζηφ x κπνξεί λα είλαη ζεηηθφ ή αξλεηηθφ, θαη αληαλαθιά κεηαμχ άιισλ ηηο πξνβιεπφκελεο κεηαβνιέο ζηε δήηεζε ηνπ πξντφληνο, ηηο επηπηψζεηο απφ ηελ πηζαλή είζνδν αληαγσληζηψλ ζηελ αγνξά, ηηο κεηαβνιέο ζηηο αγνξέο θεθαιαίνπ θαη ρξήκαηνο. Επίζεο, θαηά ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ παξάγνληα x ιακβάλνληαη ππφςε νη εμσγελείο πξνο ηελ επηρείξεζε παξάγνληεο, νη νπνίνη έρνπλ ζεκαληηθή επίδξαζε ζην ιεηηνπξγηθφ ηεο θφζηνο, είλαη αληηθεηκεληθά επαιεζεχζηκνη θαη εθηφο ηνπ ειέγρνπ ηεο, φπσο νη ηηκέο ησλ θαπζίκσλ ζηηο παξνχζεο ζπλζήθεο, αιιά θαη ελδνγελείο παξάγνληεο φπσο είλαη ε παξαγσγηθφηεηα θαη ην επελδπηηθφ πξφγξακκα ηεο επηρείξεζεο.

49 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 37 Σιμολόγια Μέζηρ Σάζηρ Γενικήρ σπήζηρ Βιομησανικήρ σπήζηρ Αγποηικήρ σπήζηρ Σιμολόγια Υαμηλήρ Σάζηρ Ημεπήζιυν Δθημεπίδυν Γενικήρ σπήζηρ Βιομησανικήρ σπήζηρ Αγποηικήρ σπήζηρ Οικιακήρ σπήζηρ Φυηιζμού Οδών και Πλαηειών Ζ δηαρξνληθή εμέιημε ζην θφζηνο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο απνηππψλεηαη ζηελ δηαρξνληθή πνξεία ηνπ πιεζσξηζκνχ ζπγθξηλφκελε κε ηελ κέζε ηηκή ηεο Ζ/Δ, φπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζην Γηάγξακκα 3. Απφ ηελ ζπγθξηηηθή πξνζέγγηζε ηνπ επηπέδνπ ηηκψλ Ζ/Δ ζε ζρέζε κε ην κέζν θφζηνο δηαβίσζεο, δηαπηζηψλνπκε φηη απφ ην 1992 κέρξη ζήκεξα θαη ελψ ν πιεζσξηζκφο ζηελ νπζία δηπιαζηάζηεθε, ε κέζε ηηκή ηεο Ζ/Δ απμήζεθε κφλν θαηά 40%. Αλ ηψξα ζπλππνινγίζνπκε θαη ηελ επίδξαζε ηνπ πιεζσξηζκνχ ζηηο ηηκέο, ηφηε δηαπηζηψλνπκε φηη ε πξαγκαηηθή ηηκή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα κεηψζεθε θαηά 27% απφ ην 1992 κέρξη ην Γιάγπαμμα 3: ύγκπιζη Πληθυπιζμού και Γείκηη Μέζηρ Σιμήρ Η/Δ ανά Kwh (πηγή ΓΔΗ) Σιμέρ Ζ/Δ ζηην Βιομησανία και ηον Οικιακό Σομέα Ζ κέζε ηηκή (πξν θφξσλ) ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ηελ βηνκεραλία ζηελ Διιάδα (γηα βηνκεραληθφ πειάηε κε κέζε εηήζηα θαηαλάισζε 2000 ΜWh), αλήιζε ην 2006 (1ε Ηαλνπαξίνπ) ζε 0,0668 επξψ αλά θηινβαηψξα, ζεκεηψλνληαο πηψζε απφ ην 1992 κε κέζν εηήζην ξπζκφ κεηαβνιήο -0,17% (βι. Γηάγξακκα 4). Μέρξη θαη ην 2001, έηνο ζεζκηθψλ αιιαγψλ ζηνλ ηνκέα

50 Δςπώ/KWh ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 38 ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, νη ηηκέο θηλνχληαλ πησηηθά, ζεκεηψλνληαο κέζν εηήζην ξπζκφ κεηαβνιήο (ΜΔΡΜ) -2,3%. Αληίζεηα ηελ επφκελε πεξίνδν , νη ηηκέο απμήζεθαλ κε κέζν εηήζην ξπζκφ κεγέζπλζεο 3,2%. Ωζηφζν, αλ ιεθζνχλ ππφςε νη κεηαβνιέο ζην γεληθφ επίπεδν ησλ ηηκψλ (πιεζσξηζκφο) πξνθχπηεη φηη: (α) νη εγρψξηεο ηηκέο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ηελ βηνκεραλία ζεκείσζαλ αξθεηά ζεκαληηθή ππνρψξεζε, ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο 56 (πεξίπνπ 7%) ηελ πεξίνδν θαη (β) ηελ πεξίνδν νη ηηκέο απμήζεθαλ εηεζίσο κε ξπζκφ νξηαθά πςειφηεξν ηνπ πιεζσξηζκνχ. Γιάγπαμμα 4: Μέζη Σιμή Η/Δ (ππο θόπυν) για Βιομησανική Υπήζη ζε Δλλάδα και Δςπώπη (Μέζη εηήζια καηανάλυζη ηυν 2000 ΜWh) 0,0850 0,0800 0,0750 0,0700 0,0650 0,0600 0,0550 0,0500 0,0450 0,0400 (πηγή EUROSTAT) Διιάδα ΔΔ Αλάινγα ζπκπεξάζκαηα ηζρχνπλ θαη γηα ηα λνηθνθπξηά, φπνπ ε κέζε ηηκή (πξν θφξσλ) ηεο Ζ/Δ αλήιζε ην 2006 ζε 0,0643 επξψ αλά θηινβαηψξα (γηα νηθηαθφ πειάηε κε κέζε εηήζηα θαηαλάισζε 3500 ΚWh), ζεκεηψλνληαο πηψζε απφ ην 1992 κε κέζν εηήζην ξπζκφ κεηαβνιήο -1% (Γηάγξακκα 5 θαη Πίλαθαο 2). Μέρξη θαη ην 2001 νη ηηκέο θηλνχληαλ πησηηθά, ζεκεηψλνληαο κέζν εηήζην ξπζκφ κεηαβνιήο -3,4%. Αληίζεηα ηελ επφκελε πεξίνδν , νη ηηκέο απμήζεθαλ κε κέζν εηήζην ξπζκφ κεγέζπλζεο 2,7%. Αλ φκσο ιεθζνχλ ππφςε νη κεηαβνιέο ζηελ επίδξαζε ηνπ πιεζσξηζκνχ, πξνθχπηεη φηη: (α) νη εγρψξηεο ηηκέο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζεκείσζαλ αξθεηά ζεκαληηθή ππνρψξεζε, ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο ηελ πεξίνδν θαη (β) ηελ πεξίνδν νη ηηκέο απμήζεθαλ εηεζίσο κε ξπζκφ νξηαθά πςειφηεξν ηνπ πιεζσξηζκνχ. 56 χκθσλα κε ηελ ΔΤΔ ν κέζνο εηήζηνο ξπζκφο κεγέζπλζεο ηνπ Γεληθνχ Γείθηε Σηκψλ Καηαλαισηή ηελ πεξίνδν ήηαλ 6,3%, ελψ ηελ πεξίνδν ήηαλ 3,3%.

51 Δςπώ/KWh ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 39 Πίνακαρ 2: Σιμέρ Η/Δ νοικοκςπιά ( /ΚWh) Δλλάδα % Δηήζια Μεηαβολή ΔΔ - 15 % Δηήζια Μεηαβολή (Δλλάδα) (ΔΔ-15) % Γιαθορά ,0753 0, % , ,1% 0,1124-2,6% 40% ,0636-6,1% 0,1135 1,0% 44% ,0647 1,7% 0,1182-2,9% 41% ,0609-5,9% 0,11 0,2% 45% ,0619 1,6% 0,1081-1,7% 43% ,0627 1,3 % 0,1073-0,7% 42% ,0622-0,8% 0,105-2,1% 4ί% ,0564-9,3% 0,1031-1,8% 45% ,0564 0,0% 0,1027-0,4% 45% ,058 2,8% 0,1033 0,6% 44% ,0606 4,5% 0,1034 0,1% 41% ,0621 2,5% 0,1030-0,4% 40% ,0637 2,6 0,1042 1,5 39% ,0643 0,9 0, % ΜΔΡΜ ,0-0,4 ΜΔΡΜ ,4-1,3 ΜΔΡΜ ,7 1 (πηγή EUROSTAT) Γιάγπαμμα 5: Μέζη Σιμή Η/Δ (ππο θόπυν) για Οικιακή Υπήζη ζε Δλλάδα και Δςπώπη (Μέζη εηήζια καηανάλυζη ηυν 3500 KWh) 0,13 0,12 0,11 0,1 0,09 0,08 0,07 0,06 0,05 0, Διιάδα ΔΔ-15 (πηγή EUROSTAT) Ζ παξαπάλσ αλάιπζε ζηελ εμέιημε ησλ ηηκψλ Ζ/Δ ηελ πεξίνδν , αληαλαθιά ζε κεγάιν βαζκφ ηελ δηαθνξνπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο πξηλ θαη κεηά ηε ζεζκηθή απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Πξηλ απφ ηελ απειεπζέξσζε, ε ΓΔΖ ήηαλ πξσηίζησο κηα

52 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 40 δεκφζηα επηρείξεζε θνηλήο σθέιεηαο, κε απνηέιεζκα ε ηηκνινγηαθή ηεο πνιηηηθή λα ιεηηνπξγεί ζαλ εξγαιείν νηθνλνκηθήο αιιά θπξίσο θνηλσληθήο πνιηηηθήο 57. Μεηά ην 2001, μεθηλά λα ιεηηνπξγεί, ζεζκηθά ηνπιάρηζηνλ, ε κεξηθψο απειεπζεξσκέλε αγνξά ελέξγεηαο ελψ παξάιιεια ε ΓΔΖ είλαη πιένλ κία αλψλπκε εηαηξεία εηζεγκέλε ζην ρξεκαηηζηήξην. Οη ηηκέο ηεο Ζ/Δ παξνπζηάδνπλ νξηαθέο πξαγκαηηθέο απμήζεηο, κεγαιχηεξεο πάλησο ζηελ βηνκεραληθή ζε ζρέζε κε ηελ νηθηαθή θαηαλάισζε. Πιένλ, ε ηηκνινγηαθή πνιηηηθή ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ θιάδνπ πξέπεη λα θαζνξίδεηαη φρη βάζεη θνηλσληθψλ ζηφρσλ, αιιά κε βαζηθφ θξηηήξην ηελ κεγηζηνπνίεζε ηεο αμίαο ηεο εηαηξείαο, κε γλψκνλα ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ ζέηεη ην πθηζηάκελν ζεζκηθφ πιαίζην, ην θφζηνο θαη ν αληαγσληζκφο ζηελ αγνξά. Σελ πεξίνδν απηή δηαθξίλεηαη απφ ηελ πιεπξά ηνπ θξάηνπο κία πξνζπάζεηα γηα ηε ζηαδηαθή ιεηηνπξγία ησλ ηηκψλ σο ζεκάησλ πνπ αληαλαθινχλ ηνπο πεξηνξηζκέλνπο δηαζέζηκνπο πφξνπο θαη παξέρνπλ θίλεηξα γηα ηελ είζνδν λέσλ επηρεηξήζεσλ ζηελ αγνξά. χκθσλα κε ηελ ΡΑΔ κάιηζηα 58 ηα ηηκνιφγηα ζα πξέπεη θπξίσο λα παξέρνπλ ζηελ αγνξά επαξθή θίλεηξα γηα ηελ βειηηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνληαη, λα πξνάγνπλ ηνλ αληαγσληζκφ θαη λα κε δεκηνπξγνχλ δηαθξίζεηο κεηαμχ θαηαλαισηψλ ηεο ίδηαο θαηεγνξίαο Σιμέρ Ζ/Δ ζηην Δλλάδα και ηην ΔΔ-27 Σελ πεξίνδν , ε Διιάδα, φπσο δηαπηζηψζεθε ζηα Γηαγξάκκαηα 4 & 5, παξνπζηάδεη δηαρξνληθά κία ζεκαληηθή απφθιηζε πξνο ηα θάησ απφ ηελ κέζε ηηκή Ζ/Δ ζηελ ΔΔ-15. χκθσλα κάιηζηα κε ηα ηειεπηαία ζηνηρεία ηεο θνηλνηηθήο ππεξεζίαο Eurostat 59 θαη ζπγθξίλνληαο ηηο ηηκέο κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο ΔΔ-27 γηα ην 2007, ε Διιάδα έρεη ηελ ρακειφηεξε ηηκή Ζ/Δ γηα ηελ νηθηαθή θαηαλάισζε ζηελ ΔΔ-15 θαη ηελ ηξίηε ρακειφηεξε ζηελ ΔΔ-27, ελψ 57 Γελή Γ. Κωνζηανηίνος, «Δηάξζξσζε Κφζηνπο θαη Σηκνινγηαθή Πνιηηηθή ζηνλ ηνκέα ηνπ Ηιεθηξηζκνχ», ΗΟΒΔ Δηδηθέο Μειέηεο, Αζήλα 1987, ζει. 48, φπνπ αλαθέξεηαη φηη ε ηηκνινγηαθή πνιηηηθή ζηελ Ζ/Δ έρεη ζαλ θχξηνπο ζηφρνπο «Σνλ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ θαηαλαισηψλ πξνο επηινγέο, πνπ ζπλεπάγνληαη απνηειεζκαηηθή θαηαλνκή θαη ρξεζηκνπνίεζε ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο, ηελ θάιπςε ηνπ θφζηνπο πνπ ζπλεπάγεηαη ε παξαγσγή θαη ε δηαλνκή ηνπ αγαζνχ, θαη εμαζθάιηζε ησλ αλαγθαίσλ πφξσλ ρξεκαηνδνηήζεσο ηεο κεγεζχλζεσο ηεο επηρεηξήζεσο θαη ηελ βειηίσζε ηεο δηαλνκήο ηνπ θνηλσληθνχ εηζνδήκαηνο». 58 ΡΑΔ, «Αξρέο Ρπζκηζηηθήο Πνιηηηθήο γηα ηα Σηκνιφγηα Ηιεθηξηθήο Ελέξγεηαο», Αζήλα, Ηνχληνο 2001, ζει Eurostat, Statistics in focus 80/2007, Βξπμέιιεο,

53 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 41 παξάιιεια παξνπζηάδεη θαη απφ ηηο ρακειφηεξεο ηηκέο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο γηα βηνκεραληθή θαηαλάισζε (βι. δηαγξάκκαηα 6 & 7). Σνλ Ηαλνπάξην 2007 ε βαζηθή ηηκή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ηνπ κέζνπ λνηθνθπξηνχ, κε ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ θφξσλ θαη άιισλ επηβαξχλζεσλ, ήηαλ ζηελ Διιάδα 6,61 επξψ αλά 100 KWh έλαληη ησλ 11,72 επξψ πνπ ήηαλ ε κέζε ηηκή ηελ νπνία θαηέβαιαλ θαηά κέζν φξν ηα λνηθνθπξηά ζηηο 27 ρψξεοκέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Γειαδή, ην ειιεληθφ λνηθνθπξηφ πιεξψλεη ην ειεθηξηθφ ξεχκα ζε ηηκή πνπ αληηζηνηρεί ζην 56,4% ηεο ηηκήο πνπ αληηζηνηρεί ζην κέζν επξσπατθφ λνηθνθπξηφ. Θα πξέπεη φκσο λα επηζεκάλνπκε, ζχκθσλα θαη κε ηα δηαγξάκκαηα 4 & 5, φηη ελψ δηαρξνληθά ε ηηκή γηα ην νηθηαθφ ξεχκα ζηηο ρψξεο ηεο ΔΔ είλαη πςειφηεξε απφ 35% έσο 45% απφ ηελ αληίζηνηρε ηηκή ζηελ Διιάδα, γηα ην βηνκεραληθφ ξεχκα αληίζεηα, νη ηηκέο εκθαλίδνπλ δηαρξνληθά πνιχ κηθξφηεξεο πνζνζηηαίεο δηαθνξέο πνπ θπκαίλνληαη απφ 20% έσο θαη 1%, κε κία ηάζε ζρεηηθήο ζχγθιηζεο ησλ εγρψξησλ ηηκψλ κε ηελ επξσπατθή κέζε ηηκή ηα ηειεπηαία ρξφληα. Αμίδεη ηέινο λα αλαθεξζεί, φηη ζπγθξίλνληαο ηα ζηνηρεία ζηα Γηαγξάκκαηα 6 & 7, παξαηεξνχκε φηη γηα ην 2007 ζηελ Διιάδα ην βηνκεραληθφ ηηκνιφγην ήηαλ θαηά 5,6% πςειφηεξν απφ ην νηθηαθφ ηηκνιφγην. Αληίζεηα ζηελ ΔΔ-27, ην νηθηαθφ ηηκνιφγην ήηαλ 42,5% πςειφηεξν απφ ην βηνκεραληθφ. Άξα, ζηελ ρψξα καο παξά ηνπο δηαθεξπγκέλνπο ζηφρνπο ηεο βηνκεραληθήο αλάπηπμεο, ε ηηκνινγηαθή πνιηηηθή θαίλεηαη λα επηδνηεί ηελ νηθηαθή θαηαλάισζε εηο βάξνο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο Διιεληθήο βηνκεραλίαο. Γιάγπαμμα 6: Σιμολόγιο Η/Δ (με θόποςρ) οικιακού καηαναλυηή ζηην ΔΔ-27 (Ιαν-2007) (Μέζη εηήζια οικιακή καηανάλυζη ηυν 3500 KWh) (πηγή: Eurostat)

54 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 42 Γιάγπαμμα 7: Σιμολόγιο Η/Δ βιομησανικού καηαναλυηή ζηην ΔΔ-27 (Ιαν-2007) (Μέζη εηήζια βιομησανική καηανάλυζη ηυν 2000 ΜWh) (πηγή: Eurostat) Δλδεηθηηθφηεξε αθφκε, είλαη ε ζχγθξηζε ησλ ρξεψζεσλ ηεο Ζ/Δ ζηελ ΔΔ κε βάζε ηηο ηηκέο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ππνινγηζκέλσλ ζε Μνλάδεο Αγνξαζηηθήο Γχλακεο (Purchasing Power Standards) 61, πνπ εθκεδελίδεη ηηο ζπλαιιαγκαηηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ρσξψλ θαη πξνζκεηξά ηελ πξαγκαηηθή αγνξαζηηθή δχλακε ησλ θαηαλαισηψλ. Έηζη ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2007, ην κέζν ειιεληθφ λνηθνθπξηφ (βι. Γηάγξακκα 31, Παξάξηεκα Β) θαηέβαιε ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο 8,13 ΜΑΓ αλά 100 KWh, πνπ ήηαλ ε ρακειφηεξε ηηκή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο κεηαμχ θαη ησλ 27 ρσξψλ-κειψλ ηεο Δ.Δ. Σα αλσηέξσ ζηνηρεία ππνδειψλνπλ φηη ε ΓΔΖ παξέρεη ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα πξνο ηα ειιεληθά λνηθνθπξηά ζηηο ρακειφηεξεο ηηκέο ζε ζχγθξηζε κε φιεο ηηο άιιεο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, αθφκε θαη έλαληη εθείλσλ πνπ έρνπλ ρακειφηεξν βαζκφ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη αγνξαζηηθήο δχλακεο αλά λνηθνθπξηφ. Αλάινγε είλαη ε εηθφλα θαη γηα ηελ βηνκεραληθή θαηαλάισζε (βι. Γηάγξακκα 32, Παξάξηεκα Β), φπνπ δηαπηζηψλνπκε φηη νη ηηκέο ηεο ειεθηξηθήο 60 Eurostat, Statistics in focus 80/2007, Βξπμέιιεο, Οη Μνλάδεο Αγνξαζηηθήο Γχλακεο ΜΑΓ (Purchasing Power Standards, PPS) είλαη δείθηεο ηεο κέζεο αλαινγίαο ησλ ηηκψλ κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ ρσξψλ. Ζ κνλάδα αγνξαζηηθήο δχλακεο (ΜΑΓ) είλαη κηα ηερλεηή θνηλή ινγηζηηθή κνλάδα αλαθνξάο πνπ εμαιείθεη ηηο δηαθνξέο επηπέδσλ ηηκψλ κεηαμχ ησλ ρσξψλ. Ζ ρξήζε ηνπο θάλεη εθηθηή ηελ ζχγθξηζή ηνπ φγθνπ ηνπ θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ κεηαμχ ησλ ρσξψλ. Μηα ΜΑΓ αγνξάδεη ηνλ ίδην δεδνκέλν φγθν απφ αγαζά/ππεξεζίεο ζε φιεο ηηο ρψξεο. (βι. Πίλαθα 8, Παξάξηεκα Β).

55 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 - Ηλεκηπική Δνέπγεια 43 ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα, ζε φξνπο πξαγκαηηθήο αγνξαζηηθήο δχλακεο, είλαη απφ ηηο ρακειφηεξεο πνπ θαηαγξάθνληαη κεηαμχ ησλ 27 ρσξψλ-κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο.

56 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 44 Κεθάλαιο 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία Οη ηειεπηθνηλσλίεο απνηεινχλ έλα πνιχ ζεκαληηθφ θεθάιαην γηα ηελ αλάπηπμε κηαο νηθνλνκίαο. H εμέιημε ηεο ηειεπηθνηλσληαθήο αγνξάο εμαξηάηαη απφ ηηο κεηαβνιέο ηεο ηερλνινγίαο αιιά θαη απφ ην θφζηνο θαη ηελ ηηκνιφγεζε ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνληαη. H αληαγσληζηηθφηεηα επίζεο είλαη θάηη πνπ πξνσζεί ηελ εμέιημε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ. Βέβαηα ζεκαζία δελ έρεη κφλν λα ππάξρνπλ πνιιέο εηαηξείεο πνπ λα αληαγσλίδνληαη ε κηα ηελ άιιε. Ζ βειηίσζε κηαο αγνξάο κεηξηέηαη απφ ηελ κείσζε ησλ ηηκψλ αιιά θαη απφ ηελ αχμεζε ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνληαη 62. Σηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο δηαλχνπκε ηελ πην ελδηαθέξνπζα θάζε εμέιημεο ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο, ε νπνία ζηελ ρψξα καο μεθίλεζε ην H απειεπζέξσζε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ είρε σο απνηέιεζκα δηεζλψο, ηφζν ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ησλ ππεξεζηψλ φζν θαη ηελ κείσζε ησλ ηηκψλ. Παξάιιεια, επεηδή ε απειεπζέξσζε ζηεξίδεηαη ζηηο ζρέζεηο ηνπ θπξίαξρνπ Σειεπηθνηλσληαθνχ Οξγαληζκνχ (Σ.Ο.) κε ηνπο λενεηζεξρφκελνπο παξφρνπο, ε ηειεπηθνηλσληαθή αγνξά έρεη ηελ αλάγθε ηεο ξχζκηζεο ε νπνία εθαξκφδεηαη απφ ηελ Δζληθή Ρπζκηζηηθή Αξρή θάζε θξάηνπο θαη ε νπνία σο θχξην ζηφρν έρεη ηελ πγηή αλάπηπμε ηεο. 4.1 Πεπιγπαθή ηος Κλάδος ηων Σηλεπικοινωνιών Ο θιάδνο ησλ ηειεπηθνηλσληψλ θαιχπηεη ηηο εμήο ππεξεζίεο: -Τπεξεζίεο ηειεθσλίαο: o ταθεπή τηλεφωνία o Κινητή τηλεφωνία -Τπεξεζίεο κεηάδνζεο δεδνκέλσλ -Μεηάδνζε δεδνκέλσλ ζην Internet -πζηήκαηα Σειεεηδνπνίεζεο -Γνξπθνξηθέο Δπηθνηλσλίεο 62 Spiwak L., eeurope means nothing without eentry: Regulatory harmonisation, subsidiarity and the realisation of the information society, Phoenix Center Policy Paper Number 8, ζηελ ηζηνζειίδα

57 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 45 ην θεθάιαην 4 εμεηάδεηαη θαη αλαιχεηαη ε αγνξά ππεξεζηψλ ζηαζεξήο θαη θηλεηήο ηειεθσλίαο ζηελ Διιάδα ζε ζχγθξηζε κε ηα Δπξσπατθά δεδνκέλα. Απφ ην ζχλνιν ησλ ηειεπηθνηλσληψλ επηιέρζεθε ν θιάδνο ηεο ηειεθσλίαο, γηαηί είλαη ε θπξίαξρε ηειεπηθνηλσληαθή δξαζηεξηφηεηα θαη απνηειεί βαζηθφ αγαζφ αλάινγν θαη ζπγθξίζηκν κε ηελ Ζ/Δ. Ζ θχξηα δηαθνξνπνίεζε κεηαμχ ησλ ππεξεζηψλ ζηαζεξήο θαη θηλεηήο ηειεθσλίαο έγθεηηαη ζηε ζηαζεξφηεηα ή κε ησλ ζεκείσλ επηθνηλσλίαο. Με ηε ζηαζεξή ηειεθσλία επηιέγνπκε ην γεσγξαθηθφ ζεκείν (γξαθείν, ζπίηη, θιπ.) επηθνηλσλίαο, ελψ κε ηελ θηλεηή ηειεθσλία επηιέγνπκε ην πξφζσπν κε ην νπνίν ζέινπκε λα επηθνηλσλήζνπκε αλεμάξηεηα ηνπ γεσγξαθηθνχ ζεκείνπ πνπ απηφ κπνξεί λα βξίζθεηαη. Ζ αμία ηνπ θιάδνπ γηα ηελ εζληθή νηθνλνκία θαηαδεηθλχεηαη ζαθψο απφ ην γεγνλφο φηη ν ζπλνιηθφο θχθινο εξγαζηψλ ησλ παξφρσλ ζηαζεξήο θαη θηλεηήο ηειεθσλίαο αλακέλεηαη λα αγγίμεη ηα 8,4 δηζ. επξψ γηα ην 2006, κία αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 53% απφ ην 2000 (βι. Πίλαθα 4, Παξάξηεκα Α). Ζ ζηαζεξή ηειεθσλία εκθαλίδεη αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 8,3% γηα ηελ πεξίνδν , δηακνξθνχκελε ζηα 3,79 δηζ. ην 2006 απφ 3,5 δηζ. ην ε αληίζεζε κε ηνλ Ο.Σ.Δ., πνπ ν θχθινο εξγαζηψλ ηνπ παξνπζηάδεη κείσζε απφ 3,21 δηζ. ην 2000 ζε 2,71 δηζ. ην 2006 (κείσζε 15%), νη πσιήζεηο ησλ ελαιιαθηηθψλ παξφρσλ ζηαζεξήο ηειεθσλίαο απμήζεθαλ ζε 0,54 δηζ. ην 2006 απφ 40 εθ. ην 2000 (αχμεζε 1250%). Οη πσιήζεηο ησλ εηαηξεηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο (ΔΚΣ) δηακνξθψζεθαλ ζεκαληηθά απμεκέλεο ζηα 4,58 δηο. ην 2006, απφ 1,95 δηζ. ην 2000 (αχμεζε 135%) δείρλνληαο μεθάζαξα ηελ ηεξάζηηα δπλακηθή ηνπ θιάδνπ ηαθεπή Σηλεθυνία Ζ ζηαζεξή ηειεθσλία, ε παξνρή δειαδή θσλεηηθήο ηειεθσλίαο κέζσ ζηαζεξνχ δεκνζίνπ δηθηχνπ, απνηειεί ηελ παιαηφηεξε θαη ηελ πην δηαδνκέλε ππεξεζία θνηλήο σθέιεηαο ζε παγθφζκηα θιίκαθα. Πεξηιακβάλεη ηελ ηειεθσλία εζσηεξηθνχ, ε νπνία ρσξίδεηαη ζε αζηηθή θαη ππεξαζηηθή, θαη ηε δηεζλή ηειεθσλία. Παγθνζκίσο, ε αλάπηπμε ηεο ζηαζεξήο θσλεηηθήο ηειεθσλίαο γίλεηαη κε ξπζκνχο 5%-10% εηεζίσο θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ παξνρή ςεθηαθψλ ππεξεζηψλ, ηελ εηζαγσγή πξντφλησλ πξνζηηζέκελεο αμίαο, θαζψο

58 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 46 θαη απφ εληνλφηεξεο ζπλζήθεο αληαγσληζκνχ κεηά ηελ απειεπζέξσζε ησλ ηειεπηθνηλσληαθψλ αγνξψλ. 'Όζν αθνξά ζηα δίθηπα θαη ηηο ππεξεζίεο ζηαζεξήο ηειεθσλίαο, νη ζρεηηθέο αγνξέο κπνξνχλ λα δηαρσξηζηνχλ ζηηο: 1. Αγνξέο Πξφζβαζεο 63 (Access Markets) 2. Αγνξέο γηα θσλεηηθή ή άιινπ ηχπνπ ππεξεζίεο Κινηηή Σηλεθυνία Σα δίθηπα ηεο θηλεηήο ηειεθσλίαο άξρηζαλ λα εγθαζίζηαληαη παγθνζκίσο ζηε δεθαεηία ηνπ 1980, αιιά ε κεγάιε αλάπηπμε ζεκεηψζεθε απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 νπφηε θαη εηζήρζεζαλ ηα ςεθηαθά θπςεινεηδή ζπζηήκαηα (GSM). ηελ Δπξψπε ε είζνδνο ηνπ παλεπξσπατθνχ ςεθηαθνχ GSΜ ζπληέιεζε ηα κέγηζηα ζηελ εληππσζηαθή εμάπισζε ηεο θηλεηήο ηειεθσλίαο. Σα πξψηα ζπζηήκαηα GSM εγθαηαζηάζεθαλ ην 1992 θαη κέρξη θαη ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2006 είραλ πξνζειθχζεη πεξίπνπ 500 εθαηνκκχξηα ζπλδξνκεηέο ζηελ Δπξψπε (δηείζδπζε 103,5 %) 64. ηελ ρψξα καο δξαζηεξηνπνηνχληαη ηέζζεξηο εηαηξείεο θηλεηήο ηειεθσλίαο (ΔΚΣ), αλ θαη κεηά ηελ ζπγρψλεπζε ηεο TIM HELLAS θαη ηεο Q TELECOM, νπζηαζηηθά νη ΔΚΣ ζηελ Διιάδα είλαη πιένλ ηξεηο. Οη δχν πξψηεο άδεηεο παξνρήο ππεξεζηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο εθρσξήζεθαλ ην 1992 ελψ ε ηέηαξηε θαη ηειεπηαία δφζεθε ην 2002 ζηελ εηαηξεία Q-Σelecom. ην ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ κεζνιάβεζε, ε αγνξά ησλ ππεξεζηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο αλαπηχρζεθε ξαγδαία, ηδηαίηεξα κεηά ην 1998 θαη ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηεο COSMOTE, θηάλνληαο ζήκεξα ζε βαζκφ νλνκαζηηθήο δηείζδπζεο πνπ μεπεξλάεη ην 145% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο, ελψ αληίζηνηρα είλαη ηα κεγέζε θαη ησλ 63 Βέηηαρ N. και Καηζοςλάκορ Γ., «Πνιηηηθή Αληαγσληζκνχ θαη Ρπζκηζηηθή Πνιηηηθή», Δθδφζεηο Σππσζήησ, Αζήλα 2004, ζει. 24, φπνπ αλαθέξεηαη φηη «Οη αγορές πρόσβασης αθνξνχλ ηε δηάζεζε ηεο ζχλδεζεο ή ηεο πξφζβαζεο (ζε έλα ζηαζεξφ ζεκείν) ζην δεκφζην ηειεθσληθφ δίθηπν. Οη αγορές για υωνητική ή άλλοσ τύποσ σπηρεσίες κπνξνχλ λα πξνζθεξζνχλ κε άιινπο ηξφπνπο - απφ δηαθνξεηηθνχο παξφρνπο- θαη κε δηαθνξεηηθή ηερλνινγία. Η πιένλ δηαδεδνκέλε ηερλνινγία ζήκεξα είλαη αθφκε απηή ησλ παξαδνζηαθψλ ηειεθσληθψλ δηθηχσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ κεηαιιηθά twisted pairs. Ελαιιαθηηθέο ηερλνινγίεο πνπ είλαη ζήκεξα δηαζέζηκεο είλαη απηέο ηεο θαισδηαθήο ηειεφξαζεο, ησλ θηλεηψλ δηθηχσλ πνπ έρνπλ πξνζαξκνζζεί λα πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο ζε ζηαζεξέο Θέζεηο θαη ησλ αζχξκαησλ δηθηχσλ».. 64 Δςπωπαϊκή Δπιηποπή, «12ε Έθζεζε ηεο γηα ηηο Καλνληζηηθέο Ρπζκίζεηο θαη Αγνξέο ζηηο Επξσπατθέο Ηιεθηξνληθέο Επηθνηλσλίεο θαηά ην 2006», Annex 2, 2007, ζει Βέηηαρ N. και Καηζοςλάκορ Γ., «Πνιηηηθή Αληαγσληζκνχ θαη Ρπζκηζηηθή Πνιηηηθή», Δθδφζεηο Σππσζήησ, Αζήλα 2004, ζει. 24.

59 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 47 ελεξγψλ ζπλδέζεσλ 65, πνπ ήδε απφ ην ηέινο ηνπ 2004 μεπεξλνχζαλ ην 100% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο (βι. Γηάγξακκα 24, Παξάξηεκα Α) Οπιζμόρ Σηλεπικοινυνιακήρ Ανάγκηρ Ζ βαζηθή θαηαλαισηηθή αλάγθε πνπ δίλεη ππφζηαζε θαη θάλεη αλαγθαίν ηνλ θιάδν ηεο ηειεθσλίαο, είλαη απηή ηεο επηθνηλσλίαο πνπ εθδειψλεηαη ζε δηάθνξα επίπεδα (θνηλσληθφ, νηθνλνκηθφ θιπ.). Απηφ πνπ ραξαθηεξίδεη ηνλ εμεηαδφκελν ηξφπν επηθνηλσλίαο είλαη φηη ιακβάλεη κέξνο κεηαμχ δχν ή πεξηζζφηεξσλ νληνηήησλ πνπ βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθά γεσγξαθηθά ζεκεία, είλαη άκεζε (real time) θαη ακθίδξνκε (interactive). Ζ ζηαζεξή ηειεθσλία ραξαθηεξίδεηαη ζαλ βαζικό αγαθό γηα ηνλ ζχγρξνλν άλζξσπν θαη ζε πνιιέο έξεπλεο ε αλαινγία ζηαζεξψλ ηειεθσληθψλ ζπλδέζεσλ αλά θαηνίθνπο απνηειεί κέηξν ζχγθξηζεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο επκάξεηαο αλάκεζα ζε δηάθνξα θξάηε ή πεξηνρέο 66. ηνλ αληίπνδα, φηαλ ην 1992 ε θηλεηή ηειεθσλία έθαλε ηα πξψηα ηεο βήκαηα ζηελ ειιεληθή αγνξά, απνηεινχζε έλα αγαθό πολςηελείαρ, κηα ππεξεζία γηα ιίγνπο, πεξηνξηζκέλε ζε άηνκα πνπ ηελ ζεσξνχζαλ έλα λέν επαγγεικαηηθφ εξγαιείν. Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ φκσο εμειίρζεθε ζε επξέσο δηαδεδνκέλν θαηαλαισηηθφ πξντφλ, κε ζηνηρεία βαζηθνχ αγαζνχ. Ζ θηλεηή ηειεθσλία δεκηνχξγεζε ηελ αλάγθε γηα ηε ζπγθεθξηκέλε ππεξεζία κηα αλάγθε πνπ δελ πξνυπήξρε, φκσο κέζα ζε κηα πεξίπνπ δεθαεηία ε δηείζδπζε έθηαζε θαη μεπέξαζε ην 100% ζε πνιιέο ρψξεο ηνπ θφζκνπ. Πιένλ, ν πιεζπζκηαθφο ζηφρνο ησλ εηαηξεηψλ δελ πεξηνξίδεηαη νχηε ειηθηαθά, νχηε επαγγεικαηηθά, νχηε νηθνλνκηθά, κηαο θαη ην ζχλνιν ζρεδφλ ηνπ πιεζπζκνχ κηαο ρψξαο απνηειεί ην αγνξαζηηθφ θνηλφ ζην νπνίν απεπζχλνληαη. 65 Ωο ελεξγέο ζπλδέζεηο, νξίδνληαη φιεο εθείλεο νη νπνίεο θαηά ην δηάζηεκα ησλ ηειεπηαίσλ ηξηψλ κελψλ απέθεξαλ θάπνην έζνδν είηε κέζν θιήζεο είηε κέζν απνζηνιήο κελχκαηνο ή απνδνρή δεδνκέλσλ κέζσ θνξέα. 66 ICAP, «Τπεξεζίεο ηαζεξήο Κηλεηήο Σειεθσλίαο», Κιαδηθή Μειέηε, Αζήλα, Οθηψβξηνο 2005, ζει. i.

60 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία Εήηηζη Τπηπεζιών ηαθεπήρ και Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Ζ δήηεζε ησλ ππεξεζηψλ ζηαζεξήο θαη θηλεηήο ηειεθσλίαο επεξεάδεηαη ζεκαληηθά απφ κία κεγάιε νκάδα παξαγφλησλ 67. Ζ ξαγδαία εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο θαη ε ζπλερήο πξνζζήθε θαηλνχξγησλ δπλαηνηήησλ ζηελ θηλεηή αιιά θαη ζηε ζηαζεξή ηειεθσλία ζεσξνχληαη θαζνξηζηηθνί παξάγνληεο γηα ηελ δήηεζε απηψλ ησλ ππεξεζηψλ. Οη δηαθεκηζηηθέο θακπάληεο ησλ εηαηξεηψλ δηαδξακαηίδνπλ επίζεο ζεκαίλνληα ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηεο δήηεζεο ησλ εμεηαδνκέλσλ ππεξεζηψλ αιιά θαη ζηε δηακφξθσζε ησλ πξνηηκήζεσλ ησλ θαηαλαισηψλ. Έλαο εμίζνπ ζεκαληηθφο παξάγνληαο ζηε δηακφξθσζε ηεο δήηεζεο είλαη θαη ην θφζηνο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ πνπ ζε ζπλάξηεζε κε ηελ πξνζθεξφκελε πνηφηεηα επεξεάδνπλ άκεζα ηελ εμέιημε ηεο δήηεζεο ησλ ππεξεζηψλ ηεο θάζε εηαηξείαο. Θεσξείηαη γεγνλφο φηη κηθξέο δηαθνξέο ζηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ είλαη ππεχζπλεο γηα ηελ κεηαθίλεζε ζπλδξνκεηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο απφ ην έλα δίθηπν ζην άιιν. Παξάιιεια, παξάγνληεο ηεο αγνξάο εθηηκνχλ πσο φηαλ θιείζεη ν θχθινο ησλ κεηψζεσλ ζηηο ρξεψζεηο θαη κπεη θαη ν θιάδνο ηεο ζηαζεξήο ηειεθσλίαο ζην ζηάδην ηεο σξίκαλζεο, φπσο ε αγνξά θηλεηήο, ηφηε ζα μερσξίζνπλ εθείλεο νη εηαηξείεο νη νπνίεο ζα πξνζθέξνπλ αλψηεξε πνηνηηθά επηθνηλσλία. 4.2 Θεζμικό Πλαίζιο ηελ ζπλέρεηα, ζηηο επφκελεο παξαγξάθνπο, παξαηίζεηαη κία κηθξή ηζηνξηθή αλαδξνκή θαη εμεηάδεηαη ην ζεζκηθφ πιαίζην ηνπ θιάδν ηεο ηειεθσλίαο, ην νπνίν πεξηιακβάλεη νδεγίεο θαη θαλνληζκνχο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο αιιά θαη ηελ εγρψξηα λνκνζεζία ηνπ θιάδνπ, πνπ θαηά θχξην ιφγν απνηειείηαη απφ ηηο απαξαίηεηεο ζεζκηθέο πξνζαξκνγέο γηα ηελ πιήξε ελαξκφληζε ηεο κε ηελ θαηά θαηξνχο ηζρχνπζα επξσπατθή λνκνζεζία γηα ηηο ειεθηξνληθέο επηθνηλσλίεο. 67 ICAP, «Τπεξεζίεο ηαζεξήο Κηλεηήο Σειεθσλίαο», Κιαδηθή Μειέηε, Αζήλα, Οθηψβξηνο 2005, ζει. 32.

61 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία Κοινοηικό Ρςθμιζηικό Πλαίζιο Ζ ζεζκηθή εθθίλεζε ηνπ δεκφζηνπ δηαιφγνπ γηα ηηο ηειεπηθνηλσλίεο δφζεθε απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή κε ηελ Πξάζηλε Βίβιν ηνπ 1987 φπνπ πξνηεξαηφηεηα δφζεθε ζηελ αγνξά ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ θαη ηεξκαηηθνχ εμνπιηζκνχ κε ηελ άξζε ηνπ θξαηηθνχ κνλνπσιίνπ (ε βαζηθή θσλεηηθή ηειεθσλία αξρηθά εμαηξέζεθε). Σν πξψην φκσο ζεκαληηθφ βήκα πξνο ηελ εγθαζίδξπζε κίαο εζσηεξηθήο ηειεπηθνηλσληαθήο αγνξάο ειεπζέξνπ αληαγσληζκνχ έγηλε κε ηηο νδεγίεο 90/ και 90/ πνπ ζηφρεπαλ ζε κία βξαρππξφζεζκε απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ. Ζ πνιηηηθή ηεο δηεπξπκέλεο απειεπζέξσζεο νδήγεζε ζηελ επέθηαζε ηνπ λένπ θαζεζηψηνο θαη ζηνπο αξρηθά εμαηξνχκελνπο θιάδνπο. Έηζη εθδφζεθαλ ζεηξά νδεγηψλ 70 πνπ ηξνπνπνίεζαλ ηελ Οδηγία 90/388, επεθηείλνληαο ην αξρηθφ πεδίν εθαξκνγήο, ηεο κε θπξηφηεξε γηα ηελ ηειεθσλία, ηελ Οδηγία 96/19, γηα ηελ εγθαζίδξπζε ζπλζεθψλ πιήξνπο αληαγσληζκνχ πηνζεηψληαο ηελ ινγηθή ηεο «θαζνδεγνχκελεο δηαζχλδεζεο 71» πνπ νινθιεξψζεθε κε ηελ Οδηγία 97/ Όζνλ αθνξά ηελ θνηλσληθή δηάζηαζε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, πνπ έγθεηηαη ζηελ παξνρή θαζνιηθήο ππεξεζίαο, απηφ ζπλδέεηαη θπξίσο κε ηε θσλεηηθή ηειεθσλία θαη εθθξάζζεθε ζηελ Οδηγία 98/10 «γηα ηελ εθαξκνγή ηεο παξνρήο αλνηθηνύ δηθηύνπ (ΟΝΡ) ζηε θσλεηηθή ηειεθσλία θαη γηα ηελ θαζνιηθή ππεξεζία γηα ηηο ηειεπηθνηλσλίεο ζε αληαγσληζηηθό πεξηβάιινλ». 68 Με ηελ Οδηγία 90/387 εηζήρζε ε ινγηθή ηεο παξνρήο αλνηθηνχ δηθηχνπ. Απηφο ν λνκνζεηηθφο ζρεδηαζκφο ζηνρεχεη ζηελ απνδέζκεπζε απφ ηνπο δεζπφδνληεο παξάγνληεο ηεο ηειεπηθνηλσληαθήο αγνξάο δηθηπαθψλ ζηνηρείσλ αλαγθαίσλ γηα ηελ παξνρή ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ απφ ηνπο αληαγσληζηέο ηνπο. Οη φξνη ηεο απνδέζκεπζεο πξέπεη λα είλαη δεκφζηα γλσζηνί θαη λα κε δηαθξίλνπλ αλάινγα κε ηνλ εθάζηνηε ελδηαθεξφκελν αληαγσληζηή Απαξαίηεηε γηα ηελ απνηειεζκαηηθή παξνρή αλνηθηνχ δηθηχνπ ήηαλ ε πξφβιεςε απφ ηελ νδεγία θαη ξπζκίζεσλ γηα ηελ ελαξκφληζε ησλ ηερληθψλ δηεπαθψλ, θαζψο θαη γηα ηα ηέιε πξφζβαζεο, ελψ ν θαζνξηζκφο παλεπξσπατθψλ ηερληθψλ πξνδηαγξαθψλ αλαηέζεθε ζην ETSI (European Telecommunication Standards Institute). 69 Ζ Οδηγία 90/388 ζηφρεπε ζηελ εμάιεηςε φισλ ησλ εηδηθψλ ή απνθιεηζηηθψλ πξνλνκίσλ ζρεηηθά κε ηελ παξνρή ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ κε εμαίξεζε ηνλ ηνκέα ηεο βαζηθήο θσλεηηθήο ηειεθσλίαο. 70 Δθδφζεθαλ νη αθφινπζεο νδεγίεο,: α) ε Οδηγία 94/46 γηα ηηο δνξπθνξηθέο επηθνηλσλίεο, β) ε Οδηγία 95/51 γηα ηελ παξνρή απειεπζεξσκέλσλ ππεξεζηψλ κέζσ ησλ θαισδηαθψλ ηειενπηηθψλ δηθηχσλ, θαη γ) ε Οδηγία 96/2 γηα ηηο θηλεηέο θαη πξνζσπηθέο επηθνηλσλίεο. 71 Οη δεκφζηνη (δεζπφδνληεο) ηειεπηθνηλσληαθνί νξγαληζκνί φθεηιαλ λα δεκνζηεχζνπλ εληφο νξηζκέλεο πξνζεζκίαο ηνπο φξνπο θαη πξνυπνζέζεηο δηαζχλδεζεο ησλ αληαγσληζηψλ ηνπο ζηα δεκφζηα δίθηπα. ε πεξίπησζε πνπ νη δηαπξαγκαηεχζεηο δηαζχλδεζεο δελ θαηέιεγαλ ζε επηρεηξεκαηηθή ζπκθσλία, ηα θξάηε κέιε αλαιάκβαλαλ λα πξνβνχλ ζε αηνκηθή ξχζκηζε ηεο δηαζχλδεζεο. 72 Με ηελ Οδηγία 97/33, επηβιήζεθε ζηνπο ηειεπηθνηλσληαθνχο θνξείο πνπ είραλ θαηαιάβεη νξηζκέλν πνζνζηφ κηαο γεσγξαθηθήο αγνξάο ηε γεληθή ππνρξέσζε ζπκβαηηθήο δηαπξαγκάηεπζεο κε φζεο αληαγσληζηηθέο επηρεηξήζεηο ελδηαθέξνληαλ λα δηαζπλδεζνχλ κε ην δίθηπφ ηνπο.

62 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 50 Ζ πξφνδνο πνπ επηηεχρζεθε ζην επίπεδν ηεο λνκνζεηηθήο απειεπζέξσζεο ηεο ηειεπηθνηλσληαθήο αγνξάο θαηά ηελ πεξίνδν απηή ήηαλ εμαηξεηηθά ζεκαληηθή θαη πξνιείαλε ην έδαθνο γηα ηα επφκελα βήκαηα ζηνλ ηειεπηθνηλσληαθφ ηνκέα. Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο ζηαδηαθήο απειεπζέξσζεο ησλ ηειεπηθνηλσληψλ ήηαλ πηα θαλεξφ φηη είραλ σξηκάζεη νη ζπλζήθεο γηα ηελ είζνδν ζε κηα λέα θαλνληζηηθή θάζε, πνπ ζα ιάκβαλε ππφςε ηε λέα ηερλνινγηθή πξαγκαηηθφηεηα θαη ζα αμηνπνηνχζε ην θεθηεκέλν ηεο ηειεπηθνηλσληαθήο απειεπζέξσζεο. Απηή ε λέα ηάζε ινηπφλ αληηθαηνπηξίζηεθε ζπγθξνηεκέλα γηα πξψηε θνξά ζηελ Πξάζηλε Βίβιν ηνπ Νέεο έλλνηεο θαη θαηλφκελα αλαδεηθλχνληαη σο θξίζηκα ζηελ επνρή ηεο ηερλνινγηθήο ζχγθιηζεο: πνιπιεηηνπξγηθφηεηα, δηαδξαζηηθφηεηα, ςεθηνπνίεζε, πνιππιεμία, ζπκπίεζε δεδνκέλσλ θ.ιπ. H δεκφζηα δηαβνχιεπζε πνπ αθνινχζεζε θαηέιεμε ζηηο ηέζζεξηο νδεγίεο ηεο 7εο Μαξηίνπ 2002, κε ηηο νπνίεο αλακνξθψζεθε ην θαλνληζηηθφ πιαίζην ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, ψζηε λα αληηκεησπηζζνχλ νη αλάγθεο ηεο ζχγθιηζεο. Σν εληαίν θαλνληζηηθφ πιαίζην, πνπ δηέπεη πιένλ φια ηα δίθηπα θαη ηηο ππεξεζίεο κεηάδνζεο, απαξηίδεηαη απφ κία νδεγία-πιαίζην, ηελ Οδηγία 2002/21, θαη ηέζζεξηο εηδηθέο νδεγίεο: α) ηελ Οδηγία 2002/19, γηα ηελ πξφζβαζε, β) ηελ Οδηγία 2002/20, γηα ηελ αδεηνδφηεζε, γ) ηελ Οδηγία 2002/22, γηα ηελ θαζνιηθή ππεξεζία, θαη δ) ηελ Οδηγία 97/66, γηα ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα. Σν εληαίν θαλνληζηηθφ πιαίζην ησλ ηειεπηθνηλσληψλ ζπκπιεξψζεθε κε ηελ Οδηγία 2002/77 ζρεηηθά κε ηνλ αληαγσληζκφ ζηηο αγνξέο δηθηχσλ θαη ππεξεζηψλ ειεθηξνληθψλ επηθνηλσληψλ Δθνικό Γίκαιο Αλ θαη ε ηζηνξία ησλ ειιεληθψλ ηειεπηθνηλσληψλ αξρίδεη απφ ηα κέζα ηνπ 19νπ αηψλα, σζηφζν, ε ζπζηεκαηηθή αλάπηπμε ησλ ζχγρξνλσλ ηειεπηθνηλσληψλ ζηελ ρψξα, μεθίλεζε κφιηο ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ Παπανικολάος K., «Σειεπηθνηλσλίεο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο», ζην Γίθαην θαη Κνηλσλία ζηνλ 21 Ο Αηψλα, Δθδφζεηο άθθνπια, Αζήλα-Θεζζαινλίθε 2003, ζει. 51, φπνπ αλαθέξεηαη φηη «πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ζην λέν θαλνληζηηθφ πιαίζην θαίλεηαη λα εγθαηαιείπεηαη ή ηνπιάρηζηνλ λα εμαζζελεί ε ινγηθή ηεο ειεχζεξεο πξφζβαζεο ησλ ηξίησλ θαη ηεο παξνρήο αλνηθηνχ δηθηχνπ, πνπ ήηαλ πνιχ ρξήζηκε γηα ηε κεηάβαζε ζε κηα απειεπζεξσκέλε αγνξά, αιιά δελ θαίλεηαη πιένλ λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο παξνχζεο ζπλζήθεο. Αληίζεηα, ζην λέν θαζεζηψο ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ ηδηαίηεξνο ξφινο επηθπιάζζεηαη ζην κεραληζκφ ησλ βαζηθψλ δηεπθνιχλζεσλ (essential facilities) πνπ επηζθξαγίδεη ην ζηαδηαθφ άλνηγκα ηεο ηειεπηθνηλσληαθήο αγνξάο».

63 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 51 φηαλ κε ηνλ ν.1049/49 ηδξχζεθε ν ΟΣΔ, ζηνλ νπνίν δφζεθε ην απνθιεηζηηθφ πξνλφκην ηεο εθκεηάιιεπζεο ηνπ ζπλφινπ ησλ ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ, ελψ παξάιιεια ζε απηφλ ζπγρσλεχζεθαλ φινη νη ιεηηνπξγνχληεο κέρξη ηφηε θνξείο παξνρήο ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ. Ζ πνξεία ηνπ ΟΣΔ ππήξμε αλνδηθή, κε πςειφ ζρεηηθά ξπζκφ αλάπηπμεο, κέρξη ηα ηέιε πεξίπνπ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970, ελψ ζηελ ζπλέρεηα εηζήιζε ζε θάζε παξαηεηακέλεο χθεζεο κέρξη ην Ζ ηφηε θπβέξλεζε, ζηα πιαίζηα ηεο πνιηηηθήο ησλ θνηλσληθνπνηήζεσλ, πεξηέιαβε θαη ηνλ ΟΣΔ ζηηο θνηλσληθνπνηεκέλεο Γεκφζηεο Δπηρεηξήζεηο θαη επέθεξε κηα ζεηξά απφ αιιαγέο ζηα φξγαλα δηνίθεζεο θαη ειέγρνπ ηνπ. Παξά ηηο κεηαβνιέο απηέο, ν ΟΣΔ ιεηηνχξγεζε θάησ απφ έλα ηδηφηππν θαζεζηψο ηππηθά αλεμάξηεηεο Γεκφζηαο Δπηρείξεζεο κε δηνηθεηηθή θαη δηαρεηξηζηηθή απηνλνκία ππφ ηελ επνπηεία ηνπ θξάηνπο, αιιά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα κε ηζρπξή εμάξηεζε απφ απηφ. Ζ θπβέξλεζε πνπ πξνήιζε απφ ηηο εθινγέο ηνπ Απξηιίνπ 1990, πηεδφκελε αθελφο απφ ηελ αλάγθε ηαρχηαηνπ εθζπγρξνληζκνχ ηνπ Γεκφζηνπ Σειεπηθνηλσληαθνχ Γηθηχνπ (ΓΣΓ) θαη αθεηέξνπ απφ ηηο επηζπκίεο ηεο ΔΔ, εμήγγεηιε ηελ απφθαζε ηεο λα πξνρσξήζεη ζηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ησλ ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ, επηηξέπνληαο ηελ άζθεζε νξηζκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ θαη απφ ηδησηηθνχο θνξείο. Σν πξψην βήκα πξνο ηελ θαηεχζπλζε απειεπζέξσζεο έγηλε ζηα πιαίζηα ηνπ αλαπηπμηαθνχ λφκνπ 1892/90, ν νπνίνο έδηλε ηελ δπλαηφηεηα αλάπηπμεο, εγθαηάζηαζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθηχσλ θηλεηήο ηειεθσλίαο απφ ηδηψηεο. ηε ζπλέρεηα ην 1992 θαη θάησ απφ ηηο νριήζεηο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο ςεθίζηεθε ν ν.2075/92, πνπ αθνξνχζε γεληθά ηελ «Οξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ Σνκέα ησλ Σειεπηθνηλσληώλ». Ζ ςήθηζε ηνπ λφκνπ απηνχ απνηέιεζε έλα επαλαζηαηηθφ, γηα ηα Διιεληθά δεδνκέλα, βήκα πξνο άξζε ηνπ θξαηηθνχ κνλνπσιίνπ 74. Οη δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ δηαηεξνχζαλ βέβαηα ην κνλνπψιην ηνπ O.Σ.Δ. ζηελ αλάπηπμε ηεο ζηαζεξήο ηειεθσλίαο θαη ηεο δηαρείξηζεο ηνπ ππάξρνληνο ηειεπηθνηλσληαθνχ δηθηχνπ. Πξνέβιεπαλ σζηφζν ηελ αλάζεζε ηεο εγθαηάζηαζεο λένπ δηθηχνπ ζε κηα ηδησηηθή επηρείξεζε, ε νπνία θαη ζα κπνξνχζε λα ην εθκεηαιιεχεηαη θαηφπηλ αδείαο, θαη, θπξίσο, 74. Σάκηρ Α., «Σειεπηθνηλσλίεο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο» ζην Γίθαην θαη Κνηλσλία ζηνλ 21 Ο Αηψλα, Δθδφζεηο άθθνπια, Αζήλα-Θεζζαινλίθε 2003, ζει

64 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 52 επέηξεπαλ ηελ παξνρή ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ απφ ηδησηηθνχο θνξείο κε απιή δήισζε, ζε πεξίπησζε πνπ απηνί ζα αλέπηπζζαλ ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο κέζσ ηνπ ππάξρνληνο δηθηχνπ ηνπ O.Σ.Δ. Δπηπιένλ ν λφκνο πξνέβιεπε ηε ρνξήγεζε δχν αδεηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο ζε ηδησηηθνχο απνθιεηζηηθά θνξείο. χκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ απηνχ, ηηο άδεηεο άζθεζεο ηειεπηθνηλσληαθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζα παξείρε κηα αλεμάξηεηε δηνηθεηηθή αξρή, ε Δζληθή Δπηηξνπή Σειεπηθνηλσληψλ, ε νπνία θαη ζα αζθνχζε ηελ ελ γέλεη επνπηεία ηνπ θιάδνπ, εμνπιηζκέλε κε ηζρπξέο θαλνληζηηθέο, γλσκνδνηηθέο, ειεγθηηθέο θαη δηαηηεηηθέο αξκνδηφηεηεο. Ζ θπβεξλεηηθή αιιαγή πνπ αθνινχζεζε ην 1993 νδήγεζε ζε αιιαγή ηεο πνξείαο απειεπζέξσζεο κε ηελ ςήθηζε ηνπ ν.2246/1994 κε ηνλ νπνίν θαη επηρεηξήζεθε ε εθ λένπ ελίζρπζε ηνπ ΟΣΔ, ηέζεθαλ εκπφδηα ζηελ ηδησηηθή επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη αθαηξέζεθε θάζε θαλνληζηηθή αξκνδηφηεηα απφ ηελ ΔΔΣ πνπ έγηλε έηζη απιφ γλσκνδνηηθφ φξγαλν ηνπ Τπνπξγνχ Μεηαθνξψλ. Ζ ηδηαηηέξσο γελλαηφδσξε ζηάζε ηεο λνκνζεζίαο θαη θπξίσο ηνπ π.δ.437/1995 πξνο ηνλ O.Σ.Δ., ε παξαρψξεζε ζε απηφλ ηεο ηξίηεο άδεηαο θηλεηήο ηειεθσλίαο ρσξίο ηε δπλαηφηεηα άιισλ επηρεηξήζεσλ λα ηε δηεθδηθήζνπλ επί ίζνηο φξνηο θαη ν αθνπιηζκφο ηεο E.E.T. θαη ε ππνηαγή ηεο ζηελ απνθαζηζηηθή εμνπζία ηνπ Τπνπξγνχ Δπηθνηλσληψλ, είραλ ζαλ απνηέιεζκα λα βξεζεί ε ρψξα καο θαζεισκέλε ζε κηα πνιηηηθή αλάπηπμεο ηνπ «απειεπζεξσκέλνπ» θιάδνπ ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, ε νπνία φρη κφλνλ ήηαλ αζχκβαηε κε ην πθηζηάκελν ηφηε θνηλνηηθφ πιαίζην, αιιά θαη ήηαλ πνιχ δχζθνιν λα πξνζαξκνζηεί ηθαλνπνηεηηθά, ζηηο αιιεπάιιειεο δέζκεο ξπζκίζεσλ πνπ ηα θνηλνηηθά φξγαλα παξήγαγαλ ηξνπνπνηψληαο ηηο αξρηθέο νδεγίεο ηεο απειεπζέξσζεο 75 πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο νινθιήξσζεο ηεο θνηλήο θαη πιήξσο απειεπζεξσκέλεο αγνξάο ησλ ηειεπηθνηλσληψλ. Ζ πξαγκαηηθή απειεπζέξσζε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ ζηελ ρψξα καο, νθείιεηαη ζηε ζεηξά ησλ λνκνζεηεκάησλ (θπξίσο πξνεδξηθψλ δηαηαγκάησλ 76 ), 75 Κπξίσο ε έθδνζε ηεο Οδεγίαο 96/19, πνπ ηξνπνπνίεζε ηελ Οδεγία 90/388, θαη θαηήξγεζε ηελ αξρηθή εμαίξεζε ηεο ζηαζεξήο θσλεηηθήο ηειεθσλίαο απφ ηελ απειεπζέξσζε (αλ θαη ε ρψξα καο κε ηελ απφθαζε 97/607/ΔΚ έιαβε ζρεηηθή παξάηαζε γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο ζηαζεξήο θσλεηηθήο ηειεθσλία κέρξη ηελ 31/12/2000). 76 Σν π.δ. 123/1998, αθνξά ηηο απειεπζεξσκέλεο ππεξεζίεο, ηεο κεηαγσγήο (φρη φκσο θαη κεηάδνζεο) ξαδηνηειενπηηθνχ ζήκαηνο, ην π.δ.212/1997 κε ην νπνίν απειεπζεξψλνληαη θαη ξπζκίδνληαη νη δνξπθνξηθέο επηθνηλσλίεο, ηα π.δ.40/1996 θαη π.δ.121/1998 κε ηα νπνία απειεπζεξψλεηαη θαη ξπζκίδεηαη ζην εζσηεξηθφ ελφο

65 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 53 κε ηα νπνία ελζσκαηψζεθαλ κε κεγάιε πηζηφηεηα νη ξπζκίζεηο ησλ θνηλνηηθψλ νδεγηψλ, γηα λα ζπζηεκαηνπνηεζνχλ ηειηθά ζε εληαίν λνκνζέηεκα κε ηνλ ν.2867/2000, κε ηνλ νπνίν θαη επηζθξαγίζηεθε ε πεξηπεηεηψδεο πνξεία ηεο πξνζαξκνγήο ηεο ελαξκφληζεο ηνπ θιάδνπ ησλ ηειεπηθνηλσληψλ ζην θνηλνηηθφ δίθαην. Μάιηζηα, ζην πξψην άξζξν ηνπ ν.2867/2000 δηαθεξχζζεηαη παλεγπξηθά φηη ε άζθεζε ηειεπηθνηλσληαθψλ δξαζηεξηνηήησλ είλαη ειεχζεξε, ππνγξακκίδνληαο ηηο βαζηθέο αξρέο 77 πνπ δηέπνπλ ηελ νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ ηνκέα ησλ ηειεπηθνηλσληψλ. Γηα πξψηε θνξά θαζνξίδνληαη ζπζηεκαηηθά, κεηαμχ άιισλ, ηα ζέκαηα ρνξήγεζεο αδεηψλ παξνρήο ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ (άξζξν 6), ηα δηθαηψκαηα θαη νη ππνρξεψζεηο ησλ ηειεπηθνηλσληαθψλ νξγαληζκψλ (άξζξν 8) αιιά θαη ησλ ρξεζηψλ ησλ ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ (άξζξν 9). Αλ ν ν.2867/2000 δηαζέηεη πξαγκαηηθή πξνζηηζέκελε αμία ζην εζσηεξηθφ ηεο έλλνκεο ηάμεο καο, απηφ δελ ην νθείιεη ηφζν ζηελ αλαγθαία ζπζηεκαηνπνίεζε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, φζν ζηελ θαηνρχξσζε ησλ αξκνδηνηήησλ θαη ηεο ζπγθξφηεζεο ηεο Δζληθήο Δπηηξνπήο Σειεπηθνηλσληψλ θαη Σαρπδξνκείσλ (ΔΔΣΣ) σο αιεζηλά αλεμάξηεηεο αξρήο. Έηζη, κε ην άξζξν 3, ε ΔΔΣΣ αλαθεξχρζεθε ζε Δζληθή Ρπζκηζηηθή Αξρή ζηνλ ηνκέα ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, θαηά ηελ νηθεία πιένλ έλλνηα ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ, θαη ηεο αλαηέζεθαλ, ηφζν ν έιεγρνο θαη επνπηεία ησλ πεξηζζφηεξσλ πηπρψλ ηεο ηειεπηθνηλσληαθήο αγνξάο φζν θαη ε δπλαηφηεηα ξχζκηζεο ηεο ίδηαο ηεο δξάζεο Ο Νέορ Νόμορ 3431/2006 «Πεπί Ηλεκηπονικών Επικοινωνιών και άλλερ διαηάξειρ» ηηο αξρέο ηνπ 2006 δεκνζηεχζεθε ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο ν λένο λφκνο γηα ηηο ειεθηξνληθέο επηθνηλσλίεο, o ν.3431/2006, αληηθαζηζηψληαο ηνλ ν.2867/2000. Ο λένο λφκνο πεξηέιαβε ηηο δηαηάμεηο πνπ θαζνξίδνπλ επί ηνπ αληαγσληζηηθνχ πεξηβάιινληνο ε πξφζβαζε θαη ρξήζε κηζζσκέλσλ γξακκψλ, ην π.δ.181/ 1999 κε ην νπνίν απειεπζεξψλεηαη ε παξνρή ππεξεζηψλ ζηαζεξήο ηειεθσλίαο, κε ηελ επηθχιαμε ηεο παξέιεπζεο ηεο πξναλαθεξζείζαο κεηαβαηηθήο πεξηφδνπ, θ.α.. 77 Απηέο ζχκθσλα κε ηνλ λφκν 2867/2000 είλαη ε πξνζηαζία ηνπ θαηαλαισηή αιιά θαη ηνπ ειεχζεξνπ θαη πγηνχο αληαγσληζκνχ, ε πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ θαη ηνπ απνξξήηνπ ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, ε παξνρή Καζνιηθήο Τπεξεζίαο θαη ε αλάπηπμε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ.

66 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 54 παξφληνο ην πιαίζην παξνρήο δηθηχσλ θαη ππεξεζηψλ Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ, ελζσκαηψλνληαο ζπγρξφλσο ζηελ Διιεληθή Ννκνζεζία θαη ηηο Οδηγίερ 2002/19/ΔΚ, 2002/20/ΔΚ, 2002/21/ΔΚ, 2002/22/ΔΚ και 2002/77/ΔΚ. ην λέν λφκν, φπσο θαη ζηνλ ν.2867/2000, νξίδεηαη φηη ε ξχζκηζε θαη ε επνπηεία ηεο αγνξάο ησλ Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ αζθνχληαη απφ ηελ Δ.Δ.Σ.Σ., ελψ πεξηγξάθνληαη ιεπηνκεξψο ηφζν νη αξκνδηφηεηεο ηεο ΔΔΣΣ φζν θαη ηνπ Τπνπξγείνπ Μεηαθνξψλ θαη Δπηθνηλσληψλ (ΤΜΔ), ην νπνίν εμαθνινπζεί λα είλαη αξκφδην γηα ηε ράξαμε ηεο πνιηηηθήο ηνπ ηνκέα ησλ Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ. Ο ν.3431/2006 πεξηέρεη αλαιπηηθέο δηαηάμεηο κε ηηο νπνίεο ξπζκίδνληαη φια ηα ζέκαηα πνπ άπηνληαη ηεο αγνξάο ησλ Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ, φπσο νη φξνη θαη πξνυπνζέζεηο δξαζηεξηνπνίεζεο επηρεηξήζεσλ πνπ παξέρνπλ δίθηπα θαη ππεξεζίεο, ε δηαρείξηζε θαη επνπηεία ηνπ Φάζκαηνο Ραδηνζπρλνηήησλ, ηα δηθαηψκαηα δηέιεπζεο, ε αδεηνδφηεζε θαηαζθεπψλ θεξαηψλ, ε Πξφζβαζε θαη Γηαζχλδεζε ζε δίθηπα, ε Καζνιηθή Τπεξεζία (ΚΤ) θ.ά. Πεξαηηέξσ, πξνβιέπνληαη θαη νη δηνηθεηηθέο δηαδηθαζίεο ζε ζρέζε κε ηελ επηβνιή θπξψζεσλ απφ ηελ ΔΔΣΣ ζε πξφζσπα πνπ παξαβηάδνπλ ηηο δηαηάμεηο ηεο λνκνζεζίαο πεξί Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ θαη αλαβαζκίδεηαη ν ξφινο ηεο ζηελ πξνάζπηζε ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ ζηνλ ρψξν ησλ ηειεπηθνηλσληψλ. (ΕΕΣΣ) 4.3 Εθνική Επιηποπή Σηλεπικοινωνιών & Σασςδπομείων H ΔΔΣΣ είλαη ε Δζληθή Ρπζκηζηηθή Αξρή ηεο Διιάδαο 78, ε νπνία επηβιέπεη θαη ξπζκίδεη ηελ ηειεπηθνηλσληαθή αγνξά θαη ηελ αγνξά ησλ ηαρπδξνκηθψλ ππεξεζηψλ. ηνρεχεη ζηελ αλάπηπμε ηεο αγνξάο, ζηελ εμαζθάιηζε ηεο νκαιήο ηεο ιεηηνπξγίαο ζηα πιαίζηα ηνπ πγηνχο αληαγσληζκνχ θαη ζηελ δηαζθάιηζε ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ ρξεζηψλ. πλεπψο, ε ΔΔΣΣ είλαη ηαπηφρξνλα Δζληθφο Ρπζκηζηήο θαη Δπηηξνπή Αληαγσληζκνχ γηα ηελ αγνξά ησλ ειεθηξνληθψλ επηθνηλσληψλ. Ηδξχζεθε ην 1992 κε ηελ επσλπκία Δζληθή Δπηηξνπή 78 χκθσλα κε ηνλ Ν.3371/2005, ν Πξφεδξνο θαη νη Αληηπξφεδξνη ηεο ΔΔΣΣ επηιέγνληαη θαη δηνξίδνληαη απφ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην, χζηεξα απφ πξφηαζε ηνπ Τπνπξγνχ Μεηαθνξψλ θαη Δπηθνηλσληψλ θαη γλψκε ηεο Δπηηξνπήο Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο.

67 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 55 Σειεπηθνηλσληψλ θαη νη αξκνδηφηεηέο ηεο επηθεληξψλνληαλ ζηελ επνπηεία ηεο απειεπζεξσκέλεο αγνξάο ησλ ηειεπηθνηλσληψλ. H ιεηηνπξγία ηεο φκσο μεθίλεζε ην θαινθαίξη ηνπ Με ηνλ ν.2867/2000 εληζρχζεθε ν επνπηηθφο, ειεγθηηθφο θαη ξπζκηζηηθφο ξφινο ηεο ΔΔΣΣ ελψ κε ηνλ ηζρχνληα ν.3431/2006, πξνζδηνξίδνληαη νη αξκνδηφηεηέο ηεο ζχκθσλα κε ην ηζρχνλ θνηλνηηθφ δίθαην θαη αλαβαζκίδεηαη ζεκαληηθά ν θαλνληζηηθφο ηεο ξφινο Απμοδιόηηηερ ηηρ Δ.Δ.Σ.Σ. Οη αλάγθεο γηα κηα απνηειεζκαηηθή, επέιηθηε, θαη εμεηδηθεπκέλε δηνίθεζε πνπ πξνθχπηνπλ απφ κηα απειεπζεξσκέλε αγνξά απαληψληαη ζηνλ λέν ν.3431/2006 κε ηελ ελίζρπζε ηνπ επνπηηθνχ, ειεγθηηθνχ θαη ξπζκηζηηθνχ ξφινπ ηεο Δζληθήο Δπηηξνπήο Σειεπηθνηλσληψλ & Σαρπδξνκείσλ. χκθσλα κε ηνλ ν.3431/2006, ε ΔΔΣΣ έρεη σο ζηφρν λα εμαζθαιίζεη ηελ νκαιή ιεηηνπξγία θαη ηελ αλάπηπμε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, κεξηκλψληαο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ ρξεζηψλ, ηελ εμαζθάιηζε ηεο παξνρήο Καζνιηθήο Τπεξεζίαο θαζψο θαη ηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. Οη αξκνδηφηεηεο ηεο ΔΔΣΣ πεξηγξάθνληαη ζην ζχλνιφ ηνπο ζην άξζξν 12 ηνπ ν.3431/2006, ελψ κεηαμχ άιισλ, ε ΔΔΣΣ έρεη ηηο αθφινπζεο αξκνδηφηεηεο 80 : o Δπνπηεχεη θαη ειέγρεη ηνπο παξφρνπο δηθηχσλ ή/θαη ππεξεζηψλ Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ θαη επηβάιιεη ηηο ζρεηηθέο θπξψζεηο, o Ρπζκίδεη ηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηνλ α) θαζνξηζκφ ζρεηηθψλ αγνξψλ, πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ειεθηξνληθψλ επηθνηλσληψλ ζηελ 79 Με ηελ ςήθηζε ηνπ ν.2668/98 ν νπνίνο θαζφξηδε ηνλ ηξφπν νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπ ηνκέα ησλ ηαρπδξνκηθψλ ππεξεζηψλ, αλαηέζεθε ζηελ ΔΔΣ θαη ε επζχλε γηα ηελ επνπηεία θαη ξχζκηζε ηεο αγνξάο ησλ ηαρπδξνκηθψλ ππεξεζηψλ θαη κεηνλνκάζηεθε ζε Δζληθή Δπηηξνπή Σειεπηθνηλσληψλ & Σαρπδξνκείσλ (ΔΔΣΣ). 80 Άιιεο ζεκαληηθέο αξκνδηφηεηεο ηεο ΔΔΣΣ είλαη: - Ζ Σήξεζε ηνπ Δζληθνχ Μεηξψν Ραδηνζπρλνηήησλ θαη ην Μεηξψν Παξφρσλ Γηθηχσλ θαη Τπεξεζηψλ Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ, - Ζ ζπλεξγαζία κε θάζε δεκφζηα αξκφδηα αξρή, ηδηαηηέξσο δε κε ην ΤΜΔ, ηελ Δπηηξνπή Αληαγσληζκνχ, ην Δζληθφ πκβνχιην Ραδηνηειεφξαζεο (ΔΡ), ηελ Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα (ΑΠΓΠΥ), ηελ Αξρή Γηαζθάιηζεο Απνξξήηνπ Δπηθνηλσληψλ (ΑΓΑΔ) θαη ηε Γεληθή Γξακκαηεία Πξνζηαζίαο ηνπ Καηαλαισηή, γηα δεηήκαηα θνηλνχ ελδηαθέξνληνο. - Ζ ζπλεξγαζία, ζε ζέκαηα αξκνδηνηήησλ ηεο, κε ηηο αληίζηνηρεο Δζληθέο Ρπζκηζηηθέο Αξρέο (ΔΡΑ) ησλ ππφινηπσλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δ.Δ. ή ηξίησλ θξαηψλ θαζψο θαη κε θνηλνηηθνχο ή δηεζλείο θνξείο. Δθπξνζσπεί ηελ Διιάδα ζηελ Οκάδα ησλ Δπξσπατθψλ Ρπζκηζηηθψλ Αξρψλ, - Ζ έθδνζε Κψδηθα Γενληνινγίαο γηα ηελ παξνρή δηθηχσλ θαη ππεξεζηψλ ησλ Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ θαη ζπλαθψλ επθνιηψλ θαη ππεξεζηψλ, ζηελ ηζηνζειίδα

68 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 56 Διιεληθή Δπηθξάηεηα, β) ηνλ νξηζκφ θαη ηηο ππνρξεψζεηο Παξφρσλ κε εκαληηθή Ηζρχ ζηηο αλσηέξσ ζρεηηθέο Αγνξέο 81 (ΗΑ), o Μεξηκλά γηα ηελ ηήξεζε ηεο λνκνζεζίαο πεξί Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ θαη εθαξκφδεη ηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν.703/1977 Πεξί πξνζηαζίαο ηνπ ειεύζεξνπ αληαγσληζκνύ» φπσο ηζρχεη, ζε ζρέζε κε ηελ άζθεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ επηρεηξήζεσλ Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ, δεηψληαο ηελ ζπλδξνκή ηεο Δπηηξνπήο Αληαγσληζκνχ ζε φζεο πεξηπηψζεηο θξίλεη αλαγθαίν, o Αζθεί ηηο αξκνδηφηεηεο ζρεηηθά κε ηελ παξνρή Καζνιηθήο Τπεξεζίαο, Καηά ηελ άζθεζε ησλ αλσηέξσ αξκνδηνηήησλ ηεο, ε ΔΔΣΣ έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα πξνβαίλεη ζηελ έθδνζε θαλνληζηηθψλ ή αηνκηθψλ πξάμεσλ, νη νπνίεο δεκνζηεχνληαη ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο. 4.4 Λειηοςπγία και Δομή ηηρ Αγοπάρ ηαθεπήρ και Κινηηήρ Σηλεθωνίαρ Απφ ηα κέζα ηνπ 2006, εθαξκφζηεθε ζηελ ρψξα καο ν λένο Καλνληζκφο Γεληθψλ Αδεηψλ 82, ν νπνίνο ελαξκνλίδεη πιήξσο ηελ εγρψξηα δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο ησλ παξφρσλ δηθηχσλ ή/θαη ππεξεζηψλ Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ κε ην πθηζηάκελν Δπξσπατθφ Πιαίζην. Ζ δπλαηφηεηα εκπινθήο ζε επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ αγνξά ηειεπηθνηλσληψλ ππφθεηηαη ζε απηφ αθξηβψο ην θαζεζηψο αδεηνδφηεζεο. ηαθεπή Σηλεθυνία ηε ζηαζεξή ηειεθσλία, ν αληαγσληζκφο ζε επίπεδν ππεξεζηψλ εμαθνινπζεί λα έρεη απμεηηθή ηάζε, αλ θαη ζχκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή 81 Νόμορ 3431/2006, άπθπο 35, «Μία επηρείξεζε ζεσξείηαη φηη θαηέρεη ζεκαληηθή ηζρχ ζε κία αγνξά εθφζνλ, αηνκηθά ή ζε ζπλεξγαζία κε άιιεο επηρεηξήζεηο, βξίζθεηαη ζε ζέζε ηζνδχλακε πξνο δεζπφδνπζα, δειαδή βξίζθεηαη ζε ζέζε νηθνλνκηθήο ηζρχνο πνπ ηεο επηηξέπεη λα ζπκπεξηθέξεηαη, ζε ζεκαληηθφ βαζκφ, αλεμάξηεηα απφ ηνπο αληαγσληζηέο, ηνπο πειάηεο θαη ηνπο θαηαλαισηέο. Εάλ κία επηρείξεζε έρεη ζεκαληηθή ηζρχ ζε κία ζπγθεθξηκέλε αγνξά, είλαη δπλαηφλ λα ζεσξεζεί φηη θαηέρεη ζεκαληηθή ηζρχ θαη ζε κία ζηελά κε απηή ζπλδεδεκέλε αγνξά, εάλ νη δεζκνί κεηαμχ ησλ δχν αγνξψλ είλαη ηέηνηνη, ψζηε λα είλαη δπλαηή ε ελίζρπζε ηεο ζέζεο ηζρχνο ηεο επηρείξεζεο ζηε δεχηεξε αγνξά, σο ζπλέπεηα ηεο εθκεηάι ιεπζεο ηεο ηζρχνο πνπ ε επηρείξεζε απηή δηαζέηεη ζηελ πξψηε αγνξά». 82 Απόθαζη ΔΔΣΣ 390/3/2006 ΦΔΚ 748/Β/2006, «Καλνληζκφο Γεληθψλ Αδεηψλ»,.

69 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 57 Δπηηξνπή απέρεη απφ ην λα είλαη απνηειεζκαηηθφο 83, αθνχ ν θπξίαξρνο ηειεπηθνηλσληαθφο νξγαληζκφο (ΟΣΔ) έρεη αθφκε κεξίδην 70% ηνπ ζπλφινπ ηεο αγνξάο (βι. Γηάγξακκα 25, Παξάξηεκα Α). ηελ Διιάδα, αλ θαη άδεηα παξφρνπ ππεξεζηψλ θσλεηηθήο ηειεθσλίαο (Πίλαθαο 3, Παξάξηεκα Α) έρνπλ 102 επηρεηξήζεηο, ζηελ νπζία 4 κφλν, καδί κε ηνλ ΟΣΔ, θαηέρνπλ ην 90% ηεο ζπλνιηθήο θσλεηηθήο θίλεζεο 84. πλνιηθά 13 ελαιιαθηηθνί πάξνρνη παξέρνπλ ππεξεζίεο ζηαζεξήο ηειεθσλίαο θαη ε αγνξά ηείλεη λα ηζνξξνπήζεη ζε έλα κηθξφηεξν αξηζκφ δξαζηεξηνπνηνχκελσλ παξφρσλ 85. Θα πξέπεη λα αλαθεξζεί, φηη ζηελ Διιάδα, φπσο θαη ζηηο πεξηζζφηεξεο επξσπατθέο ρψξεο, νη ελαιιαθηηθνί πάξνρνη ρξεζηκνπνηνχλ ην δίθηπν ηνπ Κνηλνπνηεκέλνπ Φνξέα Δθκεηάιιεπζεο (ΚΦΔ), ηνπ Ο.Σ.Δ. ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε, γηα λα πξνζθέξνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο. Με βάζε ηε ζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα, ε δεκηνπξγία θαη αλάπηπμε ελφο ηδηφθηεηνπ ελζχξκαηνπ παλειιαδηθνχ δηθηχνπ απφ θάπνηνλ ελαιιαθηηθφ πάξνρν είλαη νηθνλνκηθά δπζβάζηαθηε έσο αδχλαηε. Οη ελαιιαθηηθνί πάξνρνη ζπλέρηζαλ λα δηεπξχλνπλ ηα κεξίδηά ηνπο ζηελ εμεξρφκελε θίλεζε. πγθεθξηκέλα 86, ζην ηέινο ηνπ Α εμακήλνπ 2006, ην κεξίδην ησλ ελαιιαθηηθψλ ζηηο εμεξρφκελεο θιήζεηο (κεηξνχκελεο βάζεη ηνπ φγθνπ θίλεζεο) αλήιζε ζε 30,7% έλαληη 28,3% ζην ηέινο ηνπ Β εμακήλνπ 2005 (βι. Γηάγξακκα 29, Παξάξηεκα Α). πλνιηθά, ζεηηθή θξίλεηαη ε αχμεζε ηνπ κεξηδίνπ ησλ κηθξφηεξσλ ελαιιαθηηθψλ παξφρσλ, ην νπνίν έθηαζε ζην 14,5% ηνλ Ηνχλην ηνπ 2006, έλαληη 16,2% ησλ ηξηψλ κεγαιχηεξσλ. Δληνλφηεξνο αληαγσληζκφο ζεκεηψζεθε ζηηο δηεζλείο θιήζεηο, φπνπ πιένλ νη ελαιιαθηηθνί πάξνρνη έρνπλ απνθηήζεη ζεκαληηθή ζέζε, δεδνκέλνπ φηη ην κεξίδην ηνπο αλήιζε ζην ηέινο ηνπ Α εμακήλνπ 2006 ζε 60,2%. Κινηηή Σηλεθυνία Ζ δηείζδπζε ηεο θηλεηήο ηειεθσλίαο ζπλέρηζε λα θπκαίλεηαη ζε πςειά επίπεδα θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ην Γηάγξακκα 8 παξνπζηάδεηαη ν 83 Δςπωπαϊκή Δπιηποπή, «12ε Έθζεζε ηεο γηα ηηο Καλνληζηηθέο Ρπζκίζεηο θαη Αγνξέο ζηηο Επξσπατθέο Ηιεθηξνληθέο Επηθνηλσλίεο θαηά ην 2006», Annex 1, 2007, ζει ν.π., ζει εκαληηθφο αξηζκφο ελαιιαθηηθψλ παξφρσλ έρεη πιένλ ζηακαηήζεη ηελ δξαζηεξηφηεηα ηνπ ή έρεη απνξξνθεζεί απφ άιιε εηαηξεία. 86 ΔΔΣΣ, «Επηζθφπεζε Αγνξψλ 2006», Μαξνχζη 2007, ζει. 4.

70 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 58 αξηζκφο ζπλδξνκεηψλ θαη ε δηείζδπζε ηεο θηλεηήο ηειεθσλίαο ζηα 25 θξάηε κέιε ηεο Δ.Δ., βάζεη ζηνηρείσλ ηνπ 2006 (Οθηψβξηνο). ηελ Διιάδα ε πξαγκαηηθή δηείζδπζε αλήιζε ζρεδφλ ζε 100% ηνπ πιεζπζκνχ, ζεκεηψλνληαο αχμεζε θαηά 10,5% πεξίπνπ ζε ζρέζε κε ηνλ Οθηψβξην 2005, πνπ θπκαηλφηαλ ζην 89,3%, φηαλ ε κέζε επξσπατθή δηείζδπζε είλαη 103%. Όζνλ αθνξά ηνλ αληαγσληζκφ, ε ΔΔΣΣ ζε ζρεηηθή ηεο έξεπλα 87, δελ δηαπίζησζε χπαξμε δεζπφδνπζαο ζέζεο απφ θάπνηα εηαηξεία πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηελ ιηαληθή αγνξά θηλεηήο ηειεθσλίαο (θακία ΔΚΣ δελ έρεη κεξίδην αγνξάο κεγαιχηεξν απφ 40%) θαη δελ αλαθάιπςε ελδείμεηο πνπ λα ππνδεηθλχνπλ ζπληνληζκέλεο πξαθηηθέο κεηαμχ ησλ εηαηξεηψλ, θαηαιήγνληαο ζην ζπκπέξαζκα φηη ε «Αγνξά Εθθίλεζεο θιήζεσλ ζηα Δεκόζηα Δίθηπα Κηλεηήο Σειεθσλίαο, Αγοπά 15 88» δηαλχεη πεξίνδν σξηκφηεηαο θαη ζπλζήθεο ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ. Αληίζεηα, ζε αλάινγε έξεπλα ηεο ΔΔΣΣ γηα ηελ «Αγνξά Σεξκαηηζκνύ Φσλεηηθώλ Κιήζεσλ ζε Μεκνλσκέλα Δίθηπα Κηλεηώλ Επηθνηλσληώλ» απνθάζηζε 89 φηη θαη νη ηξεηο εηαηξείεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ αγνξά θαηέρνπλ ζέζε ΗΑ θαη ηνπο επηβιήζεθε ε ππνρξέσζε ζηαδηαθήο κείσζεο ησλ ηειψλ ηεξκαηηζκνχ ζην δίθηπν ηνπο. Αλαιπηηθφηεξα, ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ ζπλδξνκεηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο ζην ηέινο ηνπ 2006 (βι. Γηάγξακκα 24, Παξάξηεκα) αλήιζε ζε , παξνπζηάδνληαο αχμεζε 10,2% ζε ζρέζε κε ην ηέινο ηνπ Παξάιιεια ν αξηζκφο ησλ ελεξγψλ ζπλδξνκεηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο έθηαζε ζην ηέινο ηνπ 2006 ηνπο , παξνπζηάδνληαο 7,6% αχμεζε ζε ζρέζε κε ην ηέινο ηνπ Ο αξηζκφο ησλ ελεξγψλ ζπλδξνκεηψλ θηλεηήο 87 Βιέπε ανακοίνωζη ηηρ ΔΔΣΣ κε ηίηιν «Δεκφζηα δηαβνχιεπζε ηεο ΕΕΣΣ γηα ηνλ νξηζκφ ηελ αλάιπζε αγνξάο θαη ηηο πξνηεηλφκελεο θαλνληζηηθέο ππνρξεψζεηο γηα ηελ αγνξά Υνλδξηθήο Πξφζβαζεο θαη Εθθίλεζεο Κιήζεσλ ζηα Δίθηπα Κηλεηήο Σειεθσλίαο (αγνξά ππ. αξ. 15, χζηαζεο Επξσπατθήο Επηηξνπήο)», Ηνχιηνο 2006, ζηελ ηζηνζειίδα 88 ύζηαζη C(2003) 497 ηηρ Δπιηποπήρ, ηεο 11εο Φεβξνπαξίνπ 2003, «Γηα ηηο αγνξέο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζηνλ ηνκέα ησλ ειεθηξνληθψλ επηθνηλσληψλ πνπ επηδέρνληαη εθ ησλ πξνηέξσλ ξχζκηζε ζχκθσλα κε ηελ νδεγία 2002/21/ΕΚ ηνπ Επξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ». θνπφο ηεο ζχζηαζεο είλαη λα πξνζδηνξηζηνχλ νη αγνξέο εθείλεο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ νη νπνίεο είλαη δπλαηφλ λα δηθαηνινγεζεί εθ ησλ πξνηέξσλ ξχζκηζε. ηνλ ηνκέα ησλ ειεθηξνληθψλ επηθνηλσληψλ ππάξρνπλ ηνπιάρηζηνλ δχν θχξηα είδε ζρεηηθψλ αγνξψλ πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε: αγνξέο γηα ππεξεζίεο ή πξντφληα πνπ παξέρνληαη ζε ηειηθνχο ρξήζηεο (ιηαληθέο αγνξέο) θαη αγνξέο γηα ηηο εηζξνέο πνπ είλαη απαξαίηεηεο ψζηε νη θνξείο εθκεηάιιεπζεο λα παξέρνπλ ππεξεζίεο θαη πξντφληα ζε ηειηθνχο ρξήζηεο (αγνξέο ρνλδξηθήο). Απηά ηα δχν είδε αγνξψλ κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε πεξηζζφηεξεο θαηεγνξίεο, βάζεη ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ πξνζθνξάο θαη δήηεζεο. 89 Απόθαζη ΔΔΣΣ Απιθ. 410/37, ΦΔΚ 1739/Β/

71 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 59 ηειεθσλίαο αληηζηνηρεί ζε 99,8% πξαγκαηηθή δηείζδπζε ζηνλ πιεζπζκφ γηα ην Γιάγπαμμα 8: Απιθμόρ ςνδπομηηών και Γιείζδςζη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ ζηην Δςπώπη (Πηγή: 12η Έκθεζη ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ) ηελ Διιάδα δξαζηεξηνπνηνχληαη 4 Δηαηξείεο Κηλεηήο Σειεθσλίαο (ΔΚΣ) ζηελ θηλεηή ηειεθσλία 2 εο γεληάο (βι. δηάγξακκα 9) θαη ηξεηο εηαηξείεο ζηελ θηλεηή ηειεθσλία 3 εο γεληάο. ην δηάγξακκα 9, δελ δηαπηζηψλεηαη ε χπαξμε δεζπφδνπζαο ζέζεο απφ θάπνηα εηαηξεία πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηελ ιηαληθή αγνξά θηλεηήο ηειεθσλίαο, γηαηί θακία ΔΚΣ δελ έρεη κεξίδην αγνξάο κεγαιχηεξν απφ 40% θαη ζπλεπψο ν αληαγσληζκφο ζηελ ζρεηηθή αγνξά έρεη εδξαησζεί ζεκαληηθά. Παξφια απηά, ππάξρεη ε εληχπσζε, φηη ηα επίπεδα ηνπ αληαγσληζκνχ έρνπλ πνιιά πεξηζψξηα βειηίσζεο αθφκε, δεδνκέλνπ φηη εηαηξείεο πνπ παξέρνπλ ππεξεζίεο θηλεηήο ηειεθσλίαο, ρσξίο φκσο λα δηαζέηνπλ ηδηφθηεηε ππνδνκή δηθηχνπ, δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ ρψξα καο κφλν ηνλ ηειεπηαίν ρξφλν θαη έηζη δελ έρνπκε αθφκε θάπνηα απηά απνηειέζκαηα ζηα επίπεδα ηηκψλ θαη ζηνλ αληαγσληζκφ.

72 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 60 Γιάγπαμμα 9: Μεπίδια Αγοπάρ Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ με βάζη ηον Απιθμό ςνδπομηηών (Πηγή: ΔΔΣΣ) Τποδείκηηρ Δπικοινυνιών και Γείκηηρ Σιμών Καηαναλυηή Ζ γεληθφηεξε εμέιημε ζην θφζηνο ησλ Σειεπηθνηλσληαθψλ Τπεξεζηψλ απνηππψλεηαη ζηε δηαρξνληθή πνξεία ηνπ Γεληθνχ Γείθηε Σηκψλ Καηαλαισηή 90 (ΓΓΣΚ) ζπγθξηλφκελε κε ηνλ Τπνδείθηε Δπηθνηλσληψλ 91, φπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα Γηαγξάκκαηα 10 & 11. Ο Τπνδείθηεο Δπηθνηλσληψλ έρεη αθνινπζήζεη δηαρξνληθά θζίλνπζα πνξεία, ζε αληίζεζε κε ην ΓΓΣΚ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ελψ ν ΓΓΣΚ απμήζεθε θαηά 20 κνλάδεο ηελ πεξίνδν (κε έηνο βάζεο ην 2005), ν ππνδείθηεο επηθνηλσληψλ αθνινχζεζε αληίζεηε πνξεία θαη κεηψζεθε θαηά 35 κνλάδεο θαηά ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν. εκεηψλεηαη, φηη ε εηήζηα κεηαβνιή γηα ηνλ ζπγθεθξηκέλν Τπνδείθηε, ήηαλ ην 2006, γηα πξψηε θνξά ζεηηθή κεηά απφ έμη ρξφληα ζπλερψλ κεηψζεσλ, κε νξηαθή σζηφζν κεηαβνιή 0,2%, ελψ ζε θάζε πεξίπησζε θηλήζεθε πνιχ ρακειφηεξα ζε ζρέζε πάληα κε ηνλ ΓΓΣΚ (αχμεζε 3%) φπσο δηαπηζηψλνπκε θαη ζην Γηάγξακκα 11. Όπσο πξνθχπηεη απφ ηα παξαπάλσ ζηνηρεία, ε εδξαίσζε ηνπ αληαγσληζκνχ ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ ηειεπηθνηλσληαθή αγνξά έρεη νδεγήζεη 90 0 ΓΓΚΣ, ν νπνίνο ππνινγίδεηαη ζε κεληαία βάζε απφ ηελ Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδνο (ΔΤΔ), ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε κέηξεζε ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ηηκψλ ησλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πνπ πξνκεζεχεηαη ην κέζν λνηθνθπξηφ. 0 ΓΓΣΚ αλαζεσξείηαη ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ζχκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο ηειεπηαίαο Έξεπλαο Οηθνγελεηαθψλ Πξνυπνινγηζκψλ (ΔΟΠ) ηεο ΔΤΔ. 91 Ο Τπνδείθηεο Δπηθνηλσληψλ αθνξά ζε πνζνζηφ 99% δαπάλεο γηα ηειεθσληθέο ππεξεζίεο ζηαζεξήο θαη θηλεηήο ηειεθσλίαο. Σν ππφινηπν 1 % θαιχπηεη ηαρπδξνκηθέο ππεξεζίεο (0,5%) θαη ηειεθσληθφ εμνπιηζκφ (0,5%).

73 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 61 ζε ζπλερή κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. ρεηηθή είλαη δήισζε ηνπ Πξνέδξνπ ηεο ΔΔΣΣ φπνπ ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη φηη 92, «Η πνξεία ηνπ Τπνδείθηε Επηθνηλσληώλ απνδεηθλύεη όηη ε αγνξά σξηκάδεη, ν αληαγσληζκόο εδξαηώλεηαη, ν θαηαλαισηήο ζπλεηδεηνπνηεί ηνλ θπξίαξρν ξόιν ηνπ θαη όια απηά δηακνξθώλνπλ πξννπηηθέο πεξαηηέξσ αλάπηπμεο ηεο αγνξάο πξνο όθεινο ησλ θαηαλαισηώλ.» Γιάγπαμμα 10: ύγκπιζη Γείκηη Σιμών Καηαναλυηή και Τπο-Γείκηη Δπικοινυνιών (πηγή ΔΤΔ) Γιάγπαμμα 11: Δηήζια Μεηαβολή ΓΓΣΚ και Τπο-Γείκηη Δπικοινυνιών (%) ζε ζσέζη με ηο πποηγούμενο έηοςρ (πηγή ΔΔΣΣ) 92 ηελ ηζηνζειίδα

74 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία Σιμολογιακή Πολιηική Κάζε εηαηξεία ηνπ θιάδνπ πξνθεηκέλνπ λα εδξαηψζεη ηε ζέζε ηεο ζηελ αγνξά θαη ζηε ζπλέρεηα λα ηελ βειηηψζεη απμάλνληαο ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ηεο θαη ηα κεξίδηά ηεο, κεηψλεη ηηο ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρεη ή/θαη δεκηνπξγεί δηάθνξα λέα «ειθπζηηθφηεξα» παθέηα ππεξεζηψλ, κε ζθνπφ λα πξνζειθχζεη λένπο πειάηεο θαη λα δηαηεξήζεη ηνπο ππάξρνληεο. ηηο επφκελεο παξαγξάθνπο κειεηάηαη θαη αμηνινγείηαη ε εμέιημε ηεο ηηκνινγηαθήο πνιίηηθεο ησλ εγρψξησλ επηρεηξήζεσλ ζηαζεξήο θαη θηλεηήο ηειεθσλίαο, ζπγθξηηηθά κε ηα αληίζηνηρα επξσπατθά δεδνκέλα ηεο ηειεπηαίαο δεθαεηίαο, φπσο παξνπζηάδνληαη ζε απνινγηζηηθέο εθζέζεηο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θαη ηεο ΔΔΣΣ θαη φπσο «αιηεχζεθαλ» απφ ηηο ζρεηηθέο βάζεηο δεδνκέλσλ ηεο θνηλνηηθήο ππεξεζίαο Eurostat θαη ηεο Δζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο ηεο Διιάδαο (ΔΤΔ) Ρύθμιζη Σιμολογίυν Σηλεθυνίαρ χκθσλα κε ην λέν θαλνληζηηθφ πιαίζην πεξί Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ, ην νπνίν ελζσκαηψζεθε ζηελ εζληθή λνκνζεζία κε ηνλ ν.3431/2006, έρνπλ απνλεκεζεί ζηελ ΔΔΣΣ ζπγθεθξηκέλεο θαλνληζηηθέο αξκνδηφηεηεο γηα ηελ εμαζθάιηζε ηνπ πγηνχο αληαγσληζκνχ ζηηο δηαθξηηέο αγνξέο ηειεπηθνηλσληψλ. Ηδίσο κε ηα, (α) άξζξν 3, γηα ηελ πξναγσγή ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ ρξεζηψλ αιιά θαη ηνπ πγηή αληαγσληζκνχ ε ΔΔΣΣ θαιείηαη, κεηαμχ άιισλ, λα δηαζθαιίζεη φηη νη ρξήζηεο απνθνκίδνπλ ην κέγηζην φθεινο ζε επίπεδν επηινγψλ ηηκήο θαη πνηφηεηαο θαη (β) άξζξν 36, ε ΔΔΣΣ θαιείηαη λα νξίζεη θαη λα αλαιχζεη ζρεηηθέο αγνξέο ζηνλ ηνκέα ησλ ειεθηξνληθψλ επηθνηλσληψλ θαη κεηά λα επηβάιεη θαηά πεξίπησζε, ζε θνξείο εθκεηάιιεπζεο κε εκαληηθή Ηζρχ ζε ζπγθεθξηκέλε Αγνξά (ΗΑ), ζπγθεθξηκέλεο ππνρξεψζεηο φπσο νξίδεη ν λφκνο. Γεληθά, ν βαζηθφο ζηφρνο ηεο ξχζκηζεο ησλ ηηκψλ είλαη λα κηκεζεί ηηο ελέξγεηεο κίαο αληαγσληζηηθήο αγνξάο. Ωο ζπλέπεηα απηψλ, ε ΔΔΣΣ, κε ζρεηηθή ηεο απφθαζε 93, φξηζε ηελ εηαηξεία κε επσλπκία «Οξγαληζκφο Σειεπηθνηλσληψλ 93 Απφθαζε ΔΔΣΣ 412/021, ΦΔΚ 1900/Β/

75 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 63 ηεο Διιάδαο Α.Δ.» (ΟΣΔ Α.Δ.) σο επηρείξεζε κε εκαληηθή Ηζρχ ζηηο Αγνξέο ιηαληθήο θαη ρνλδξηθήο παξνρήο ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ θαη ηνπ επέβαιε ζπγθεθξηκέλεο ππνρξεψζεηο ειέγρνπ ηηκψλ, ππνβνιήο ζηνηρείσλ θφζηνπο θαη θνζηνιφγεζεο. Έηζη ππνρξεψζεθε ν ΟΣΔ λα εθαξκφζεη ηα αλαγθαία θαη ελδεδεηγκέλα ζπζηήκαηα ινγηζηηθήο θαηαγξαθήο θφζηνπο θαη ζχκθσλα κε απηά, ε ΔΔΣΣ θαζφξηζε 94 αλψηαηεο ηηκέο ζηελ αγνξά ησλ «δεκνζίσο δηαζέζηκσλ ηειεθσληθώλ ππεξεζηώλ πνπ παξέρνληαη ζε ζηαζεξή ζέζε», γηα νηθηαθνχο θαη κε νηθηαθνχο πειάηεο, κε πξνζέγγηζε αλψηαηνπ νξίνπ ηηκήο (price cap) 95. χκθσλα κε ηηο παξαπάλσ ξπζκίζεηο ε ΔΔΣΣ, πξνζπαζψληαο λα εμαζθαιίζεη φηη ν ΟΣΔ δελ ζα εθκεηαιιεπηεί ηελ δεζπφδνπζα ζέζε ηνπ, δελ ζα ρξεψζεη ππεξβνιηθέο ηηκέο, αιιά θαη δελ ζα ζηξεβιψζεη ηνλ αληαγσληζκφ κε ηνλ θαζνξηζκφ ηδηαίηεξα ρακειψλ ηηκψλ πξνο πξνζέιθπζε πειαηψλ, θαζνξίδεη ζε εηήζηα βάζε κεηαμχ άιισλ 96, ηηο ρξεψζεηο παξνρήο ππεξεζηψλ αζηηθήο θαη ππεξαζηηθήο ηειεθσλίαο (ηφζν σο πξνο ην πάγην κέξνο φζν θαη πξνο ην κεηαβιεηφ) ηφζν εληφο ηνπ δηθηχνπ ηνπ φζν θαη γηα ηηο θιήζεηο πξνο ή/θαη απφ άιια δίθηπα. ε αλάινγε έξεπλα ηεο γηα ηηο θηλεηέο επηθνηλσλίεο, ε ΔΔΣΣ θαηέιεμε ζην ζπκπέξαζκα 97 φηη ε αγνξά ρνλδξηθήο «Σεξκαηηζκνύ Κιήζεσλ ζε Μεκνλσκέλα Κηλεηά Δίθηπα», ραξαθηεξίδεηαη απφ έιιεηςε απνηειεζκαηηθνχ αληαγσληζκνχ θαη φηη θαη νη ηξεηο ΔΚΣ πξέπεη λα νξηζζνχλ σο επηρεηξήζεηο κε εκαληηθή Ηζρχ (ΗΑ). Ζ ΔΔΣΣ επέβαιιε κηα ζεηξά θαλνληζηηθψλ ππνρξεψζεσλ ζηηο ΔΚΣ, φπσο, Τπνρξέσζε ειέγρνπ ηηκψλ βάζεη θνζηνζηξεθψλ ηηκψλ, Τπνρξέσζε Γηαθάλεηαο, Τπνρξέσζε κε δηαθξηηηθήο κεηαρείξηζεο θ.α. θαη θαζφξηζε κε 94 Απφθαζε ΔΔΣΣ 443/068, ΦΔΚ 1422/Β/ Βέηηαρ N. και Καηζοςλάκορ Γ., «Πνιηηηθή Αληαγσληζκνχ θαη Ρπζκηζηηθή Πνιηηηθή», Δθδφζεηο Σππσζήησ, Αζήλα 2004, ζει. 196, φπνπ αλαθέξεηαη φηη, ε ξχζκηζε νξνθήο ηηκήο είλαη κηα δηαδεδνκέλε άκεζε ξπζκηζηηθή ιχζε, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε ξπζκηδφκελε επηρείξεζε είλαη ειεχζεξε λα επηιέμεη ηηο ηηκέο ησλ πξντφλησλ ηεο ππφ ηνλ πεξηνξηζκφ φηη έλαο (πξνθαζνξηζκέλνο) δείθηεο απηψλ ησλ ηηκψλ δελ ζα ππεξβαίλεη κηα ζπγθεθξηκέλε νξνθή. Ζ ξχζκηζε νξνθήο ηηκήο είλαη γλσζηή σο ξχζκηζε RPI-Υ, φπνπ RPI=Retαil Price Index. ηε βαζηθή ηνπ κνξθή «ν κεραληζκφο απηφο απαηηεί φηη έλαο κέζνο φξνο ησλ ηηκψλ πνπ ζέηεη ε επηρείξεζε ζηα πξντφληα ηεο ζα πξέπεη λα αιιάδεη - θαη ηππηθά λα πέθηεη - κε ξπζκφ Υ% εηεζίσο ζε πξαγκαηηθνχο φξνπο». Οξνθή ηηκήο νξίδεηαη, ζπλήζσο, ν Γείθηεο Σηκψλ Καηαλαισηή (ΓΣΚ) κείνλ Υ. Δλαιιαθηηθά έλαο δείθηεο θφζηνπο. Έηζη ε κέγηζηε εηήζηα αχμεζε ηνπ δείθηε ηηκψλ ηεο επηρείξεζεο δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ηελ αχμεζε ηνπ ΓΣΚ κεησκέλν θαηά X%, ην νπνίν θαζνξίδεηαη εμσγελψο πξνο ηελ επηρείξεζε. 96 χκθσλα κε ηελ Απφθαζε ηεο ΔΔΣΣ 443/068, εθηφο απφ ηηο ππεξεζίεο ιηαληθήο αζηηθήο θαη ππεξαζηηθήο ηειεθσλίαο ηνπ ΟΣΔ, θαζνξίδνληαη αλψηαηα επίπεδα ηηκψλ θαη γηα ςπηπεζίερ σονδπικήρ, φπσο νη Τπεξεζίεο Γηαζχλδεζεο, νη Τπεξεζίεο Φνξεηφηεηαο, ηα Κφζηε δεχμεσλ δηαζχλδεζεο, ε Αδεζκνπνίεηε Πξφζβαζε ζηνλ Σνπηθφ Βξφρν θαη νη Μηζζσκέλεο γξακκέο, αιιά θαη ζηηο ςπηπεζίερ λιανικήρ, φπσο ην ηέινο παξαθξάηεζεο πξνο ζπλδξνκεηέο άιισλ δηθηχσλ. 97 Απόθαζη ΔΔΣΣ Απιθ. 410/37, ΦΔΚ 1739/Β/

76 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 64 απφθαζε ηεο, ζπγθεθξηκέλεο ηηκέο νξνθήο ησλ ηειψλ ηεξκαηηζκνχ, πνπ ζεσξεί φηη αληηζηνηρνχλ ζην θφζηνο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ζπλ έλα εχινγν πεξηζψξην θέξδνπο. Αηηηνινγψληαο ηελ απφθαζε ηεο λα επηβάιεη ζπγθεθξηκέλεο ex ante ξπζκίζεηο, ε ΔΔΣΣ, ραξαθηήξηζε ηηο ηζρχνπζεο πξαθηηθέο ηεξκαηηζκνχ θιήζεσλ ζε θηλεηά δίθηπα ζηξεβισηηθέο γηα ηηο επηινγέο ησλ θαηαλαισηψλ θαη κε ηδηαίηεξα αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηνλ αληαγσληζκφ, νη νπνίεο είλαη απίζαλν λα αληηκεησπηζηνχλ ηθαλνπνηεηηθά απφ αληαγσληζηηθέο πηέζεηο εληφο ηεο αγνξάο Σιμολογιακή Πολιηική ζηην Αγοπά ηαθεπήρ Σηλεθυνίαρ ηα Γηαγξάκκαηα 12 θαη 13, παξνπζηάδεηαη ζπγθξηηηθά ε εμέιημε ηεο ρξέσζεο ελφο νηθηαθνχ θαηαλαισηή, φζνλ αθνξά ηελ πξαγκαηνπνίεζε κηαο 10λέπηηρ αζηικήρ και ςπεπαζηικήρ κλήζηρ, αληίζηνηρα, γηα ηελ Διιάδα (ΟΣΔ) θαη γηα ηελ Δ.Δ. (δπγηζκέλνο κέζνο φξνο ησλ πξψελ θξαηηθψλ κνλνπσιίσλ ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ). ηελ Διιάδα ε αζηηθή θιήζε, (Γηάγξακκα 12), είλαη ζηαζεξά, αξθεηά θζελφηεξε πεξίπνπ θαηά 18%, απφ ηνλ κέζν φξν ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ (30,9 κε 36,5 Δπξσιεπηά γηα ην 2006). ην Γηάγξακκα 12 παξαηεξνχκε φηη δηαρξνληθά, ππάξρεη κία απμεηηθή ηάζε ηνπ θφζηνπο ηεο αζηηθήο θιήζεο ζηελ Διιάδα, ελψ παξάιιεια παξαηεξείηαη κείσζε ηνπ αληίζηνηρνπ θφζηνπο ζηελ Δ.Δ. Ζ ζηαδηαθή αχμεζε ησλ ηηκψλ ζηελ Διιάδα κέρξη ην 2001, δηθαηνινγείηαη απφ ηελ πξνζπάζεηα εθζπγρξνληζκνχ θαη ςεθηνπνίεζεο ηνπ δηθηχνπ, πνπ απαηηνχζε κεγάιεο επελδχζεηο ζε πάγην εμνπιηζκφ, ελψ παξάιιεια έδσζε άιιεο δπλαηφηεηεο ρξνλνρξέσζεο ησλ θιήζεσλ πνπ κε ην πξνεγνχκελν αλαινγηθφ δίθηπν δελ ππήξραλ. ηελ ΔΔ ε αληίζηνηρε αλαβάζκηζε ηνπ δηθηχνπ είρε νινθιεξσζεί κία δεθαεηία πξηλ. Σν 2002, ρξνληά πνπ άξρηζε λα εθαξκφδεηαη ε απειεπζέξσζε ηεο ζηαζεξήο θσλεηηθήο ηειεθσλίαο ζηελ ρψξα καο, παξαηεξείηαη κία ζεκαληηθή πηψζε ηνπ θφζηνπο αζηηθήο θιήζεο, ζε κία ηηκή πνπ δηαηεξείηαη ζρεηηθά ζηαζεξή εθεμήο, πεξίπνπ ζηα 31 Δπξσιεπηά αλά δέθα ιεπηά θιήζεο. Δίλαη θαλεξφ, φπσο δηαπηζηψλεη θαη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή 98, φηη ε αγνξά ζηαζεξήο ηειεθσλίαο ηδηαίηεξα ζηηο αζηηθέο θιήζεηο, θαίλεηαη λα απέρεη αξθεηά απφ ην λα 98 Δςπωπαϊκή Δπιηποπή, «12ε Έθζεζε ηεο γηα ηηο Καλνληζηηθέο Ρπζκίζεηο θαη Αγνξέο ζηηο Επξσπατθέο Ηιεθηξνληθέο Επηθνηλσλίεο θαηά ην 2006», Αnnex 1, 2007, ζει. 135.

77 Δςπώλεπηά (με ΦΠΑ) ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 65 ραξαθηεξηζηεί απνηειεζκαηηθά αληαγσληζηηθή, θπξίσο γηαηί, ελψ ηα πξνεγνχκελα ρξφληα ν ΟΣΔ έραζε ζεκαληηθφ κεξίδην ηεο αγνξάο θαίλεηαη πιένλ λα έρεη ζηαζεξνπνηεζεί ζε έλα κεξίδην θνληά ζην 70% (βι. Γηάγξακκα 29, Παξάξηεκα Α). Γιάγπαμμα 12: Υπέυζη 10λεπηηρ Αζηικήρ Κλήζηρ Οικιακού Υπήζηη ,1 38,5 38,8 37,7 36,4 36,5 35,4 31,5 30,7 30,7 30,7 30,9 30, ιεπ ηε Διιάδα(ΟΣΔ) 10ιεπ ηε Μ.Ο. Δ.Δ. (Πηγή: Eurostat) Ζ πνξεία ησλ ηηκψλ ησλ ππεξαζηηθψλ θιήζεσλ αθνινχζεζε αληίζηξνθε πνξεία απφ απηή πνπ πεξηγξάθεθε ζηελ πξνεγνχκελε παξάγξαθν γηα ηηο αζηηθέο θιήζεηο. Απηφ ζπλέβε δηφηη θαηά ηελ πξνεγνχκελε δεθαεηία ε ρξέσζε ππεξαζηηθψλ θιήζεσλ ζηελ Διιάδα ήηαλ ππεξβνιηθά πςειή θαη έηζη θπζηνινγηθά μεθίλεζε κία πεξίνδνο ζπλερψλ κεηψζεσλ απφ ην 1997, γηα λα θηάζνπκε ζην 2006, φπνπ ε δηαθνξά ηνπ θφζηνπο ηεο ππεξαζηηθήο θιήζεο Διιάδαο θαη κ.ν. Δ.Δ. λα είλαη ζρεδφλ κεδεληθή (βι. Γηάγξακκα 13). Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξνπκε φηη, ελψ ην εγρψξην κέζν θφζηνο ππεξαζηηθήο θιήζεο ην 1997 ήηαλ 3,74 αλά δεθάιεπην (2,36 ην αληίζηνηρν ζηελ ΔΔ), ην 2006 θαηξαθχιεζε ζηα 0,738 αλά δεθάιεπην (0,739 ζηελ ΔΔ), κία πηψζε ηεο ηάμεο ηνπ 400% πεξίπνπ, κέζα ζε κία δεθαεηία. Με ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο 99 θαη ηελ ελεξγνπνίεζε ησλ ελαιιαθηηθψλ παξφρσλ (απφ ην 2002 νπζηαζηηθά), νη ππεξαζηηθέο θαη δηεζλείο θιήζεηο απνηεινχλ θνκκάηη ηεο ηειεπηθνηλσληαθήο πίηηαο ζηελ νπνία ν ΟΣΔ ζα έπξεπε λα είλαη αληαγσληζηηθφο γηα λα κελ ππνζηεί ηεξάζηηεο απψιεηεο, ζε 99 Θπκίδνπκε φηη κε ηελ έθδνζε ηεο Οδεγίαο 96/19 απειεπζεξψζεθε ζηελ Δ.Δ. θαη ε αγνξά ηεο ζηαζεξήο θσλεηηθήο ηειεθσλίαο απφ ηελ 01/01/1998, αιιά ε ρψξα καο κε ηελ απφθαζε 97/607/ΔΚ έιαβε ζρεηηθή παξάηαζε γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο ζηαζεξήο θσλεηηθήο ηειεθσλία κέρξη ηελ 31/12/2000.

78 Δςπώλεπηά (με ΦΠΑ) ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 66 αληίζεζε κε ηελ αζηηθή θίλεζε ζηελ νπνία δελ πθίζηαηαη πηεζηηθφ αληαγσληζκφ. Έηζη, απηφ πνπ παξαηεξήζεθε απφ ην 1998 ζηηο άιιεο Δπξσπατθέο ρψξεο, άξρηζε λα γίλεηαη πεξηζζφηεξν αληηιεπηφ ζηελ Διιάδα απφ ην 2002 θαη κεηά κε ηελ ζπλερή πηψζε ησλ ππεξαζηηθψλ ρξεψζεσλ θαη ηελ ελαξκφληζή ηνπο κε ηηο επξσπατθέο ηηκέο. Θα πξέπεη πάλησο λα παξαηεξήζνπκε φηη, φπσο θαη ζηηο αζηηθέο θιήζεηο, έηζη θαη ζηηο ππεξαζηηθέο ην κεξίδην ηνπ ΟΣΔ ζηαζεξνπνηείηαη ζην 69% ηεο αγνξάο (βι. Γηάγξακκα 29,Παξάξηεκα Α) απφ ην 2004 θαη κεηά κε απνηέιεζκα θαη ε κέζε ρξέσζε ππεξαζηηθήο θιήζεο, κεηά απφ κία ζπλερή πησηηθή πνξεία λα θαζειψλεηαη θνληά ζηα 74 Δπξσιεπηά γηα δεθάιεπηε θιήζε. Γιάγπαμμα 13: Υπέυζη 10λεπηηρ Τπεπαζηικήρ Κλήζηρ Οικιακού Υπήζηη ,3 133,4 116,9 107,6 98,2 105,6 91,8 76,7 76,7 76, ,8 73,873, ιεπ ηε Διιάδα(ΟΣΔ) 10ιεπ ηε Μ.Ο. Δ.Δ. (Πηγή: Eurostat) Αληίζεηα κε ηηο ρξεψζεηο γηα ηηο αζηηθέο θαη ππεξαζηηθέο θιήζεηο, ην κεληαίν πάγην γηα ηνλ νηθηαθφ ρξήζηε παξνπζηάδεη ζπλερή αχμεζε, φπσο παξνπζηάδεηαη ζην δηάγξακκα 14, παξακέλνληαο ην 2006 ζηα 14,76, ιίγν θάησ απφ ηνλ δπγηζκέλν κέζν φξν ησλ 25 θξαηψλ κειψλ ηεο Δ.Δ. (αχμεζε 80% απφ ην 2000). Θα κπνξνχζε θάπνηνο λα ηζρπξηζηεί φηη ε ζπλερήο αχμεζε ηνπ παγίνπ απνηειεί πξνζπάζεηα ηνπ ΟΣΔ λα αληηζηαζκίζεη ηηο απψιεηεο εζφδσλ απφ ηελ κείσζε εμεξρφκελεο θίλεζεο θαη ίζσο δείρλεη κία θάπνηα ηάζε εθκεηάιιεπζεο ηεο δεζπφδνπζαο ζέζεο ηνπ ζηελ αγνξά πξφζβαζεο 100, φπνπ 100 Ζ αγνξά πξφζβαζεο απνηειείηαη απφ ηηο ζπλδέζεηο, ηα πάγηα ηέιε θαη ηηο πξφζζεηεο δηεπθνιχλζεηο. Αμηνζεκείσην είλαη φηη ε αγνξά πξφζβαζεο ζηελ ζηαζεξή ηειεθσλία παξακέλεη ζρεδφλ 100% κνλνπψιην ηνπ

79 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 67 γηα ην πξψην εμάκελν ηνπ 2006 θαηείρε κεξίδην αγνξάο ζηα ιηαληθά έζνδα 99,9% 101. Υαξαθηεξηζηηθφ επηρείξεκα πνπ δηθαηψλεη ηελ παξαπάλσ ζέζε, απνηειεί ζρφιην ζε άξζξν ζηελ εθεκεξίδα Καζεκεξηλή 102, φπνπ ηνλίδεηαη ηδηαίηεξα φηη ν ΟΣΔ ην 2007 γηα πξψηε θνξά κεηά ην 2000, δελ αχμεζε ηελ πάγηα ρξέσζε ηεο γξακκήο ζηαζεξήο ηειεθσλίαο, αλακέλνληαο ηελ θίλεζε ηεο Vodafone λα εηζέιζεη δπλακηθά ζηελ αγνξά παξνρήο ππεξεζηψλ ζηαζεξήο ηειεθσλίαο θαη θνβνχκελνο ηηο αληαγσληζηηθέο πηέζεηο απφ κία ηέηνηα θίλεζε. Γιάγπαμμα 14: Μηνιαίο Πάγιο Οικιακού Υπήζηη ηαθεπήρ Σηλεθυνίαρ (Πηγή: ΔΔΣΣ και 12η Έκθεζη ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ) Σν κέζν κεληαίν έμνδν γηα ηνλ Έιιελα νηθηαθφ ρξήζηε, ην νπνίν πεξηιακβάλεη ζε εηήζηα βάζε ην ζηαζεξφ έμνδν θαη ην έμνδν ρξήζεο (κεηαβιεηφ έμνδν), ζπλερίδεη λα είλαη ζρεηηθά κεγαιχηεξν απφ ην αληίζηνηρν έμνδν ηνπ Δπξσπαίνπ ρξήζηε (39 κε 36,3 αληίζηνηρα) φπσο παξαηεξνχκε ζην Γηάγξακκα 15. Αληίζεηα, ην κέζν κεληαίν έμνδν γηα ηνλ Έιιελα επαγγεικαηία ρξήζηε, εμαθνινπζεί λα παξακέλεη ρακειφηεξν απφ ην αληίζηνηρν έμνδν ηνπ Δπξσπαίνπ επαγγεικαηία, κε ηε δηαθνξά φκσο λα κεηψλεηαη ζηαδηαθά (68,1 κε 76,9 αληίζηνηρα). Γίλεηαη αληηιεπηφ ην γεγνλφο φηη κπνξεί ζε απφιπηεο ηηκέο ην κέζν κεληαίν θφζηνο, ηφζν γηα επαγγεικαηίεο φζν θαη γηα νηθηαθνχο ρξήζηεο, λα είλαη απφ ηα ζρεηηθά ρακειφηεξα κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο Δ.Δ., ζηελ Ο.Σ.Δ., κηαο θαη ζρεδφλ φινη νη ελαιιαθηηθνί πάξνρνη ππεξεζηψλ ζηαζεξήο ηειεθσλίαο πξνζθέξνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο κέζσ ηνπ δηθηχνπ ηνπ Ο.Σ.Δ. 101 ΔΔΣΣ, «Επηζθφπεζε Αγνξψλ 2006», Μαξνχζη 2007, ζει Μανδπαβέληρ Β., «Σειεθσλία: o «πφιεκνο» ξίρλεη ηηο ηηκέο», Δθεκ. Καζεκεξηλή,

80 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 68 πξαγκαηηθφηεηα φκσο αλ ζπλππνινγηζηεί ε αγνξαζηηθή δχλακε ηνπ Έιιελα ρξήζηε ην πξαγκαηηθφ θφζηνο είλαη πςειφηεξν. Γιάγπαμμα 15: Μέζο Μηνιαίο Έξοδο Οικιακού και Δπαγγελμαηία Υπήζηη ζε Δλλάδα και Δ.Δ. (Πηγή: ΔΔΣΣ και 12η Έκθεζη ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ) Υπεώζειρ κςπίαπσος Σηλεπικοινυνιακού Οπγανιζμού και κύπιος Ανηαγυνιζηή ζε Δλλάδα και Δςπώπη. ε απηή ηελ ελφηεηα παξαζέηνπκε ηηο ρξεψζεηο, γηα φιεο ηηο ρψξεο ηεο ΔΔ- 25, ζηηο θαηεγνξίεο ησλ ηνπηθψλ, ππεξαζηηθψλ θαη δηεζλψλ θιήζεσλ δηάξθεηαο δέθα ιεπηψλ, ηφζν γηα ηελ θπξίαξρε επηρείξεζε (Διιάδα-ΟΣΔ), φζν θαη γηα ηνλ θχξην αληαγσληζηή ηεο απφ ηνπο ελαιιαθηηθνχο παξφρνπο. Οη παξαθάησ πιεξνθνξίεο παξαηίζεληαη ζηελ 12ε Έθζεζε ηεο Επξσπατθήο Επηηξνπήο γηα ηηο Καλνληζηηθέο Ρπζκίζεηο θαη Αγνξέο ζηηο Επξσπατθέο Ηιεθηξνληθέο Επηθνηλσλίεο θαηά ην ην δηάγξακκα 16 παξαηεξνχκε, φηη ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηεο ΔΔ-25, ε δηαθνξά ζηα ηηκνιφγηα αζηηθψλ θιήζεσλ, κεηαμχ θπξίαξρνπ ηειεπηθνηλσληαθνχ νξγαληζκνχ (Σ.Ο.) θαη ηνπ θχξηνπ αληαγσληζηή ηνπ ελαιιαθηηθνχ παξφρνπ, είλαη πνιχ κηθξέο. ηελ Διιάδα, ν ΟΣΔ ζε δεθάιεπηε αζηηθή ζπλνκηιία είλαη πεξίπνπ 9% πην αθξηβφο απφ ηνλ θχξην αληαγσληζηή ηνπ (23,5 κε 21,5 Δπξσιεπηά). Ζ ρψξα καο έρεη ηελ 9 ε θαη

81 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 69 ηελ 8 ε θζελφηεξε αζηηθή ρξέσζε αληίζηνηρα ζηελ ΔΔ-25, ζε επίπεδν ηηκψλ ΟΣΔ θαη ελαιιαθηηθνχ παξφρνπ. Γιάγπαμμα 16: Σιμή (με ΦΠΑ) ηοπικήρ κλήζηρ 10 λεπηών κςπίαπσος Σ.Ο. και κύπιος ανηαγυνιζηή ηος ζηην ΔΔ-25 (2006) (Πηγή: 12η Έκθεζη ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ) Όπσο παξαηεξνχκε ζην δηάγξακκα 17, ζε δεθάιεπηε ππεξαζηηθή θιήζε, ν ΟΣΔ είλαη πεξίπνπ 24% πην αθξηβφο απφ ηνλ θχξην αληαγσληζηή ηνπ (73,8 κε 59,5 Δπξσιεπηά), ελψ θαηέρεη θαη ηελ 12ή θζελφηεξε ππεξαζηηθή ρξέσζε κεηαμχ ησλ θπξίαξρσλ ηειεπηθνηλσληαθψλ παξφρσλ ζηελ ΔΔ-25, κε ηνλ αληαγσληζηή ηνπ ελαιιαθηηθφ πάξνρν λα θαηέρεη επίζεο ηελ 12ή θζελφηεξε ρξέσζε. Αλάινγεο δηαθνξέο παξαηεξνχκε θαη ζηηο άιιεο Δπξσπατθέο ρψξεο, κε ηελ κεγαιχηεξε δηαθνξά θπξίαξρνπ Σ.Ο. θαη ελαιιαθηηθνχ ζε αζηηθή θιήζε, λα είλαη ζηελ Ηξιαλδία 30%, ελψ ηελ κηθξφηεξε ζην Βέιγην φπνπ νη ηηκέο ηαπηίδνληαη 103. Αληίζηνηρα, ζηηο ππεξαζηηθέο θιήζεηο ζηηο άιιεο Δπξσπατθέο ρψξεο, ε κεγαιχηεξε δηαθνξά παξαηεξείηαη ζηελ Ηηαιία κε ην ηεξάζηην 520% ελψ ε κηθξφηεξε πάιη ζην Βέιγην φπνπ δελ έρνπκε δηαθνξά ηηκνινγίσλ. 103 ε ηξείο ρψξεο Λεηνλία, Γαλία θαη Βξεηαλία ν ελαιιαθηηθφο πάξνρνο είλαη αθξηβφηεξνο απφ ηνλ θπξίαξρν ηει/θν νξγαληζκφ, δείγκα ηεο σξηκφηεηαο ηεο αγνξάο θαη ηεο έληαζεο ηνπ αληαγσληζκνχ, αλ θαη απηέο νη ρψξεο απνηεινχλ ηηο εμαηξέζεηο ζηελ ΔΔ-25.

82 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 70 Γιάγπαμμα 17: Σιμή (με ΦΠΑ) ςπεπαζηικήρ κλήζηρ 10 λεπηών κςπίαπσος Σ.Ο. και κύπιος ανηαγυνιζηή ζηην ΔΔ-25 (2006) (Πηγή: 12η Έκθεζη ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ) Αληίζεηα κε ηα πξνεγνχκελα, ζηηο δηεζλείο θιήζεηο, ε Διιάδα εκθαλίδεηαη λα έρεη απφ ηηο αθξηβφηεξεο ρξεψζεηο ηφζν πξνο επξσπατθνχο πξννξηζκνχο (Γηάγξακκα 18) φπνπ ε ρψξα καο εκθαλίδεηαη ηξίηε αθξηβφηεξε ζηελ ΔΔ-25 (ηέηαξηε αθξηβφηεξε ζε επίπεδν ελαιιαθηηθνχ), φζν θαη ζηηο θιήζεηο πξνο ηηο ΖΠΑ (δηάγξακκα 19) φπνπ ε ρψξα καο είλαη ε ηέηαξηε αθξηβφηεξε ρψξα ζηελ ΔΔ-25 (πέκπηε αθξηβφηεξε ζε επίπεδν ελαιιαθηηθνχ). Απηή ε θαηάηαμε ηζρχεη ηφζν γηα ηνλ ΟΣΔ φζν θαη ηνλ θχξην αληαγσληζηή ηνπ (Forthnet) θαη ίζσο δηθαηνινγείηαη ελ κέξεη ιφγσ ηεο απφζηαζεο ηεο ρψξαο καο απφ ην θέληξν ηεο Δπξψπεο. ε θάζε πεξίπησζε πάλησο παξαηεξνχκε φηη ε Forthnet είλαη ζεκαληηθά θζελφηεξε θαηά 33% θαη 45% αληίζηνηρα, απφ ηνλ ΟΣΔ θαη γηα ηνπο δχν πξννξηζκνχο δηεζλψλ θιήζεσλ, αιιά φκσο είλαη ζεκαληηθά αθξηβφηεξε θαηά 25% θαη 30% αληίζηνηρα αλά δηεζλή πξννξηζκφ, απφ ηνλ Δπξσπατθφ κέζν φξν.

83 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 71 Γιάγπαμμα 18: Υπέυζη για κλήζη 10 λεπηών ζε κονηινή Δ.Δ. σώπα (κςπίαπσορ Σ.Ο. και κύπιορ ανηαγυνιζηήρ) (Πηγή: 12η Έκθεζη ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ) Γιάγπαμμα 19: Υπέυζη για κλήζη 10 λεπηών ζηιρ ΗΠΑ (κςπίαπσορ Σ.Ο. και κύπιορ ανηαγυνιζηήρ) (Πηγή: 12η Έκθεζη ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ)

84 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία Σιμολογιακή Πολιηική ζηην Αγοπά Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Ζ αλάιπζε ησλ ρξεψζεσλ γηα ηελ ρξήζε ππεξεζηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο πξνθχπηεη 104 βάζεη κεζνδνινγίαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ηφζν απφ ηελ Δ.Δ. φζν θαη απφ ηνλ ΟΟΑ γηα δηεζλείο ζπγθξίζεηο ηηκνινγίσλ γηα ηηο ςεθηαθέο θηλεηέο ππεξεζίεο. χκθσλα κε απηήλ, ην κέζν έμνδν θάζε ζπλδξνκεηή πξνζδηνξίδεηαη κε βάζε έλα θαζνξηζκέλν θαιάζη θιήζεσλ, ην νπνίν έρεη θαζνξηζηεί απφ ηνλ ΟΟΑ θαη ην νπνίν εθαξκφδεηαη, γηα ηελ αλάγθε ηεο ζχγθξηζεο θαη θαηάηαμεο, ζηα αληίζηνηρα πξνγξάκκαηα ζπκβνιαίνπ ησλ δχν ζεκαληηθφηεξσλ εηαηξεηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο θάζε θξάηνπο κέινπο ηεο ΔΔ. Τπάξρνπλ ηξία δηαθνξεηηθά θαιάζηα ρξήζεο 105, βαζηζκέλα ζηα ρακειά, κέζα θαη πςειά επίπεδα ρξήζεο. εκεηψλεηαη φηη ην έμνδν γηα θάζε ρξήζηε θηλεηήο ηειεθσλίαο πεξηιακβάλεη ζε εηήζηα βάζε: α) Σν ζηαζεξφ έμνδν ην νπνίν νξίδεηαη σο ην κεληαίν πάγην ηέινο θαη ην ηπρφλ ηέινο λέαο ζχλδεζεο (κε ΦΠΑ) θαη β) ην έμνδν ρξήζεο, δειαδή ην κεηαβιεηφ κεληαίν έμνδν, ην νπνίν αλαθέξεηαη ζε ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ εζληθψλ θιήζεσλ, ζπγθεθξηκέλεο δηάξθεηαο θαη ρξνληθήο θαηαλνκήο ζηελ εκέξα θαζψο θαη αξηζκνχ SMS κελπκάησλ αλάινγα κε ην θαιάζη ρξήζεο. ην δηάγξακκα 20 παξαηίζεληαη ζπγθξηηηθά νη αληίζηνηρεο ρξεψζεηο γηα ηα θαιάζηα κέζεο ρξήζεο, γηα ηηο δχν θπξίαξρεο εηαηξίεο θηλεηήο ηειεθσλίαο ζε φιεο ηηο ρψξεο ηεο ΔΔ-25, γηα ην 2006 θαη ην Παξαηεξνχκε φηη ε Διιάδα βξίζθεηαη πάλσ απφ ηε κέζε ηεο ιίζηαο, κε ην κέζν κεληαίν έμνδν λα ππεξβαίλεη ηα 29 ζηα νπνία αλέξρεηαη ν επξσπατθφο κέζνο φξνο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε Vodafone έρεη κέζν κεληαίν έμνδν γηα ην (έλαληη 32 ην 2005) θαη είλαη ε 13 ε αθξηβφηεξε εηαηξεία ζε ζχλνιν 49 ηνπ δηαγξάκκαηνο 20, ελψ ε Cosmote παξνπζηάδεη κέζν κεληαίν έμνδν γηα ην ,6 (έλαληη 31,87 ην 2005) θαη είλαη ε 21 ε αθξηβφηεξε. 104 Δςπωπαϊκή Δπιηποπή, «12ε Έθζεζε ηεο γηα ηηο Καλνληζηηθέο Ρπζκίζεηο θαη Αγνξέο ζηηο Επξσπατθέο Ηιεθηξνληθέο Επηθνηλσλίεο θαηά ην 2006», Αnnex 2, 2007, ζει Οη θχξηεο «ηδηφηεηεο ησλ θαιαζηψλ ρξήζεο ηνπ ΟΟΑ ην 2002» είλαη: Υακειφ θαιάζη ρξήζεο: κε 25 εμεξρφκελεο θιήζεηο ην κήλα + 30 SMS κελχκαηα κε ην 42% ησλ θιήζεσλ πξνο ζηαζεξά ηειέθσλα θαη 58% πξνο θηλεηά ηειέθσλα, Μέζν θαιάζη ρξήζεο κε: 75 εμεξρφκελεο θιήζεηο ην κήλα + 35 SMS κελχκαηα κε ην 36% ησλ θιήζεσλ πξνο ζηαζεξά ηειέθσλα θαη 64% πξνο θηλεηά ηειέθσλα θαη Τςειφ θαιάζη ρξήζεο κε: 150 εμεξρφκελεο θιήζεηο ην κήλα + 42 SMS κελχκαηα κε ην 40% ησλ θιήζεσλ πξνο ζηαζεξά ηειέθσλα θαη 60% πξνο θηλεηά ηειέθσλα. Κάζε θαιάζη έρεη θαζνξηζκέλε κνλαδηθά ηελ δηαζπνξά θαη ηελ δηάξθεηα ησλ θιήζεσλ κέζα ζηελ εκέξα θαη πεξηιακβάλεη ην κεληαίν πάγην θαη θάζε άιιν έμνδν εγθαηάζηαζεο.

85 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 73 Γιάγπαμμα 20: Μέζο Μηναίο Έξοδο Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Καλάθι Μέζηρ Υπήζηρ (ΔΔ-25) (Πηγή: ΔΔΣΣ και 12η Έκθεζη ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ) Πξνρσξψληαο ζε κεγαιχηεξε αλάιπζε παξαηίζεληαη ζπγθξηηηθά (Γηαγξάκκαηα 26 θαη 27, Παξάξηεκα Α) θαη νη ρξεψζεηο γηα ηα θαιάζηα ρακειήο θαη πςειήο ρξήζεο αληίζηνηρα, φπσο παξνπζηάδνληαη ζηελ 12 ε έθζεζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο γηα ην έηνο Δθεί παξαηεξείηαη φηη νη Διιεληθέο εηαηξίεο είλαη θαη πάιη αθξηβφηεξεο απφ ηνλ Δπξσπατθφ κέζν φξν. Μάιηζηα ζην θαιάζη ρακειήο ρξέσζεο (Γηάγξακκα 26) ε Vodafone είλαη πέκπηε αθξηβφηεξε κε 20,9, ελψ ε Cosmote 11 ε αθξηβφηεξε κε 19,38, κε ηνλ επξσπατθφ κέζν φξν λα θπκαίλεηαη κφιηο ζηα 13,5. Οη ίδηεο παξαηεξήζεηο επαλαιακβάλνληαη

86 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 74 θαη γηα ην θαιάζη πςειήο ρξήζεο (Γηάγξακκα 27) φπνπ νη ειιεληθέο εηαηξίεο μεπεξλνχλ θαη πάιη ηνλ επξσπατθφ κέζν φξν ησλ 47,6, ε Vodafone κε ρξέσζε 52,46 θαη ε Cosmote κε ρξέσζε 55,6. Ζ κεζνδνινγία γηα ηελ αλάιπζε ησλ ρξεψζεσλ ηεο ρξήζεο ππεξεζηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηελ Δ.Δ. γηα δηεζλείο ζπγθξίζεηο ηηκνινγίσλ ηα ηειεπηαία ηέζζεξα ρξφληα (απφ ην 2003). Σα πξνεγνχκελα ρξφληα, ππήξρε κία δηαθνξεηηθή κεζνδνινγία θαη έηζη δελ κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ αζθαιείο ζπγθξίζεηο κε ηα παιαηφηεξα ζηνηρεία. Θεσξνχκε ινηπφλ πην ελδηαθέξνλ, λα παξνπζηαζηεί πνηα είλαη ε δηαρξνληθή ηάζε ησλ ηηκνινγίσλ θηλεηήο ηειεθσλίαο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξψπε, επεμεξγαδφκελνη ηα ζηνηρεία απφ ηηο ηειεπηαίεο εθζέζεηο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. Tα απνηειέζκαηα απηήο ηεο επεμεξγαζίαο παξνπζηάδνληαη ζηα δηαγξάκκαηα 21 έσο θαη 23, φπνπ παξαηίζεηαη ζπγθξηηηθά, ε εμέιημε ησλ ηηκνινγίσλ θαη γηα ηα ηξία θαιάζηα ρξήζεο ζηελ Διιάδα (Vodafone θαη Cosmote) θαη ζηελ ΔΔ (κέζνο φξνο) γηα ηελ πεξίνδν Δθεί κπνξνχκε λα παξαηεξήζνπκε, φηη ε ηάζε ηνπ επξσπατθνχ κέζνπ φξνπ, ζε φια ηα θαιάζηα ρξήζεο, είλαη ε ζηαδηαθή κείσζε ηεο ηάμεο πεξίπνπ ηνπ 32% ζηελ ηεηξαεηία , φηαλ ε αληίζηνηρε ηάζε απφ ηνπο δχν ηζρπξφηεξνπο έιιελεο παξφρνπο ήηαλ ε δηαηήξεζε ησλ ηηκψλ ζηα ίδηα επίπεδα, κε κηθξέο κφλν απμνκεηψζεηο αλά παθέην. Απηφ, ζε κία αγνξά πνπ νπζηαζηηθά θπξηαξρείηαη απφ ηξεηο επηρεηξήζεηο ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, ζεκαηνδνηεί κία έλδεημε νπηζζνρψξεζεο ηνπ αληαγσληζκνχ, κε ηελ δεκηνπξγία κίαο άηππεο ζπκκαρίαο ησλ ΔΚΣ, «πξνζπκθσλεκέλεο» ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο, κε θνηλφ παξαλνκαζηή ηελ ειάρηζηε δηαθνξνπνίεζε 107. Πηζαλφηαηα απηφο είλαη ν ιφγνο, γηα ηνλ νπνίν νη δηαθεκηζηηθέο θακπάληεο ησλ ΔΚΣ, δηαδξακαηίδνπλ θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηεο δήηεζεο ησλ εμεηαδνκέλσλ ππεξεζηψλ αιιά θαη ζηε δηακφξθσζε ησλ πξνηηκήζεσλ ησλ θαηαλαισηψλ. Σα ηεξάζηηα πνζά 108 πνπ δηαζέηνπλ νη πάξνρνη θηλεηήο 106 Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη πξηλ ην 2003 ε κεζνδνινγία πνπ αθνινπζείην ήηαλ δηαθνξεηηθή θαη έηζη ηα πξνεγνχκελα ζηνηρεία δελ είλαη ζπγθξίζηκα κε ηα ζεκεξηλά. 107 Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξνπκε φηη ζηα κέζα ηνπ 2006 ε ΔΔΣΣ κε απφθαζή ηεο επέβαιε πξφζηηκν 1 εθαη. επξψ ζε θαζεκία απφ ηηο ηξεηο κεγάιεο εηαηξείεο θηλεηήο ηειεθσλίαο (ΣΗΜ, Cosmote θαη Vodafone), θαζψο έθξηλε φηη νη ηξεηο εηαηξείεο πξνρψξεζαλ ζε ηαπηφζεκεο απμήζεηο ηεο ηηκήο ησλ γξαπηψλ κελπκάησλ (SMS) απφ ηελ άλνημε ηνπ 2005, γεγνλφο πνπ ζπληζηά ελαξκνληζκέλε πξαθηηθή θαηά παξάβαζε ηεο λνκνζεζίαο πεξί πξνζηαζίαο ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ εθαηνκκχξηα ην 2004 κε απμεηηθή ηάζε.

87 ΔΤΡΩ ΔΤΡΩ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 75 ηειεθσλίαο γηα δηαθεκηζηηθή πξνβνιή (βι. Γηάγξακκα 28, Παξάξηεκα Α), θαηαδεηθλχνπλ ηελ πξνζπάζεηα ηνπο λα δηαθνξνπνηεζνχλ, φρη κέζσ ηεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο, αθνχ ν θιάδνο είλαη πιένλ ζε θάζε σξίκαλζεο, αιιά κέζσ «λέσλ παθέησλ ππεξεζηψλ» πνπ ν αγνξαζηήο ζηελ νπζία αδπλαηεί λα δηαρσξίζεη κεηαμχ ηνπο. Ζ δηακφξθσζε παθέησλ ππεξεζηψλ, πέξαλ ηεο δηαθνξνπνίεζεο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ 109 ηελ νπνία επηηπγράλνπλ απμάλνληαο ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηνπο, εμππεξεηνχλ θαη έλα άιιν ζθνπφ, ηε κείσζε ησλ αληαγσληζηηθψλ πηέζεσλ ζε επίπεδν ηηκψλ, ελψ πεξηνξίδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηελ άκεζε ζχγθξηζε ηηκψλ απφ ηελ πιεπξά ησλ ρξεζηψλζπλδξνκεηψλ. Γιάγπαμμα 21: Δξέλιξη Μέζος Μηναίος Δξόδος Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Δλλάδα και Δςπώπη ηυν 25 (Καλάθι Υαμηλήρ Υπήζηρ) 22,00 20,00 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 20,71 20,70 20,30 20,90 19,53 20,20 19,50 19,38 18,60 17,19 15,70 13, VODAFONE COSMOTE Μ.Ο. ΔΔ (Πηγή: Δπεξεπγαζία ζηοισείυν από ηιρ Δκθέζειρ ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ) Γιάγπαμμα 22: Δξέλιξη Μέζος Μηναίος Δξόδος Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Δλλάδα και Δςπώπη ηυν 25 (Καλάθι Μέζηρ Υπήζηρ) 45,00 40,00 35,00 30,00 41,72 36,07 32,45 32,40 30,92 31,00 36,03 32,10 33,10 31,90 31,66 28,55 25,00 20, VODAFONE COSMOTE Μ.Ο. ΔΔ (Πηγή: Δπεξεπγαζία ζηοισείυν από ηιρ Δκθέζειρ ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ) 109 Σν ηειεπηαίν επηηπγράλεηαη κε ηε ρξήζε δηαθνξεηηθψλ παξακέηξσλ (π.ρ. ειάρηζηε ρξέσζε, ξπζκφο ρξέσζεο, θιηκαθσηή ρξέσζε, πάγην ηέινο ππεξεζίαο), βάζεη ησλ νπνίσλ δηακνξθψλεηαη ε ηειηθή ηηκή ζηελ νπνία πξνζθέξεηαη ε ππεξεζία.

88 ΔΤΡΩ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ηαθεπή και Κινηηή Σηλεθυνία 76 Γιάγπαμμα 23: Δξέλιξη Μέζος Μηναίος Δξόδος Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Δλλάδα και Δςπώπη ηυν 25 (Καλάθι Ττηλήρ Υπήζηρ) 75,00 70,00 65,00 60,00 55,00 50,00 45,00 40,00 70,70 62,68 56,01 56,00 55,70 57,84 55,10 55,60 52,46 48,74 49,40 47, VODAFONE COSMOTE Μ.Ο. ΔΔ (Πηγή: Δπεξεπγαζία ζηοισείυν από ηιρ Δκθέζειρ ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ)

89 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 77 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ ηελ Διιάδα, φπσο θαη ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ Δπξσπατθψλ θξαηψλ, γηα πνιιέο δεθαεηίεο, ζρεδφλ φιεο νη αγνξέο πνπ κπνξνχζαλ λα ραξαθηεξηζηνχλ «θπζηθά κνλνπψιηα» ή «δίθηπα θνηλήο σθέιεηαο», ιεηηνπξγνχζαλ σο θξαηηθά κνλνπψιηα. Σν θξάηνο ξχζκηδε (άιινηε) κε ιηγφηεξν θαη (ζπλήζσο) κε πεξηζζφηεξν άκεζν ηξφπν ηηο βαζηθέο παξακέηξνπο ιεηηνπξγίαο: πνηα πξντφληα (ππεξεζίεο) ζα παξαρζνχλ θαη πψο ζα ηηκνινγεζνχλ, φπσο θαη πνηεο εηζξνέο/πφξνη ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ ηηκψλ 110, γεληθά, ππήξρε κία ηάζε λα ηίζεληαη ζε επίπεδα πνπ ζα νδεγνχζαλ ζε απνθπγή ησλ δεκηψλ ζηηο επηρεηξήζεηο, αιιά ρσξίο απηέο λα θάλνπλ θέξδε - θπζηθά ζεκαληηθή παξάκεηξνο είλαη εδψ φηη απηά ηα «θέξδε», ή «δεκηέο», ππνινγίδνληαη ζηε βάζε ελφο θφζηνπο πνπ ήηαλ ελδνγελψο πξνζδηνξηδφκελν θαη φρη πάληα κε ζηφρν ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ γηα έλα δεδνκέλν επίπεδν παξαγσγήο. πρλά, επηιεγφηαλ ηηκνιφγεζε ζε ρακειφηεξα επίπεδα, αιιά κε επηδφηεζε ηεο επηρείξεζεο απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ γηα λα θαιχπηεη ηηο δεκηέο ηεο. ηαδηαθά φκσο, απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ '90, ππήξμε κηα δηαδηθαζία απνθξαηηθνπνίεζεο θαη απειεπζέξσζεο, ε νπνία πήξε θαηά πεξίπησζε δηάθνξεο κνξθέο θαη ξπζκνχο. ην 2 ν Κεθάιαην αλαθέξζεθε φηη ε ξχζκηζε κηαο αγνξάο κπνξεί λα ραξαθηεξηζζεί σο ην απαξαίηεην νηθνλνκηθφ ζπκπιήξσκα γηα ηελ επηηπρή απειεπζέξσζε ηεο θαη θξίλεηαη απαξαίηεηε, γηαηί, ν αληαγσληζκφο δελ είλαη δπλαηφλ λα εκθαληζηεί απηφκαηα έπεηηα απφ κηα καθξνρξφληα θπξηαξρία ηεο κνλνπσιηαθήο αγνξάο. Γηα λα γίλεη αληηιεπηή κάιηζηα ε εθαξκνγή ηεο ξχζκηζεο ζηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα, ζηα Κεθάιαηα 3 θαη 4 πεξηγξάθεθε ε άζθεζε ξπζκηζηηθψλ κέηξσλ, απφ ηελ ΡΑΔ θαη ηελ ΔΔΣΣ, επί ηεο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο ζηηο Αγνξέο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο θαη Σειεπηθνηλσληψλ αληίζηνηρα. Κάησ απφ απηφ ην πξίζκα, ζηηο επφκελεο ελφηεηεο 110 Βέηηαρ N. και Καηζοςλάκορ Γ., «Πνιηηηθή Αληαγσληζκνχ θαη Ρπζκηζηηθή Πνιηηηθή», Δθδφζεηο Σππσζήησ, Αζήλα 2004, ζει. 114.

90 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 78 ζα πξνζπαζήζνπκε λα αμηνινγήζνπκε ηα επξήκαηα απφ ηα ζηνηρεία θαη ηελ αλάιπζε πνπ πξνεγήζεθε. 5.1 Σιμολόγια Η/Ε χκθσλα κε πξφηαζε πξνο δεκφζηα δηαβνχιεπζε ηεο ΡΑΔ κε ηίηιν «Αξρέο Ρπζκηζηηθήο Πνιίηηθεο γηα ηα Σηκνιφγηα Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο» ηεο 1 εο Ηνπιίνπ 2001, «ε ξύζκηζε ησλ ηηκνινγίσλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δηελεξγείηαη κε γλώκνλα ηε κεγηζηνπνίεζε ηνπ καθξνρξόληνπ νθέινπο ηεο αληαγσληζηηθόηεηαο ηεο Ειιεληθήο Οηθνλνκίαο, ηελ πξνζηαζία ησλ θαηαλαισηώλ, ηελ εμππεξέηεζε ησλ ππνρξεώζεσλ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο θαη ηελ εμαζθάιηζε απξόζθνπηνπ θαη νκαινύ ελεξγεηαθνύ εθνδηαζκνύ ηεο ρώξαο». Σνλίδεηαη ηδηαίηεξα φηη ε ξχζκηζε ησλ ηηκνινγίσλ Ζ/Δ εληάζζεηαη ζε κία ζπλερή δηαδηθαζία, ε νπνία πεξηιακβάλεη πεξηνδηθέο αλαπξνζαξκνγέο ηφζν ησλ ρξεψζεσλ φζν θαη ηεο κεζνδνινγίαο, ζηε βάζε πάληνηε δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο κε ηνπο θνξείο ηεο αγνξάο θαη ηνπο θαηαλαισηέο. Βάζε ησλ παξαπάλσ, ηα ξπζκηδφκελα ηηκνιφγηα Ζ/Δ ζα πξέπεη λα επηηπγράλνπλ κεηαμχ άιισλ, ηνπο αθφινπζνπο ζηφρνπο: α) Να αληαλαθινχλ ην θφζηνο θάζε ηνκέα Ζ/Δ, β) Να παξέρνπλ ζηνπο θνξείο ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο επαξθή θίλεηξα ψζηε νη θνξείο απηνί λα βειηηζηνπνηνχλ ην θφζηνο ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνπλ, γ) Να εμαζθαιίδεηαη ε αληαγσληζηηθφηεηα ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνληαη, λα κε ζηξεβιψλεηαη ν αληαγσληζκφο θαη λα κε απνηξέπεηαη ε είζνδνο λέσλ παηθηψλ ζηελ Ζ/Δ, δ) Σα ηηκνιφγηα λα κε δεκηνπξγνχλ δηαθξίζεηο κεηαμχ θαηαλαισηψλ ηεο ίδηαο θαηεγνξίαο θαη λα απνθεχγνληαη άκεζα ή έκκεζα νη ζηαπξνεηδείο επηδνηήζεηο κεηαμχ θαηαλαισηψλ θαη κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ ηνκέσλ ηνπ θιάδνπ ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, χκθσλα κε ηελ αλάιπζε πνπ πξνεγήζεθε ζην ηξίην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο αιιά θαη ηελ βηβιηνγξαθία, ζα πξνζπαζήζνπκε λα παξνπζηάζνπκε ηπρφλ ζηξεβιψζεηο πνπ εληνπίζηεθαλ ζηελ πθηζηάκελε δνκή ησλ ηηκνινγίσλ

91 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 79 Ζ/Δ, αιιά θαη ηηο παξελέξγεηεο πνπ πξνθαινχλ ζην ελεξγεηαθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο σόλια επί ηυν Τθιζηάμενυν Σιμολογίυν Με βάζε ηα ζηνηρεία πνπ παξνπζηάζακε ζηελ ελφηεηα 3.4 ζα επηρεηξήζνπκε έλα γεληθφηεξν ζρνιηαζκφ ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ζηελ εγρψξηα ηηκνινγηαθή πνιηηηθή Ζ/Δ. Έηζη αλαιχνληαο αξρηθά ηελ δηαρξνληθή ηάζε ηεο ηηκήο ηεο Ζ/Δ, δηαπηζηψζεθε φηη ην κέζν θφζηνο ηεο δελ αθνινχζεζε ηελ απμεηηθή πνξεία ηνπ γεληθφηεξνπ θφζηνπο δηαβίσζεο (δηπιαζηαζκφο ηνπ θφζηνπο δηαβίσζεο) θαη απφ ην 1992, ε κέζε ηηκή ηεο Ζ/Δ απμήζεθε ζε νλνκαζηηθέο ηηκέο, θαηά 40%, ελψ ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο, ζπλππνινγίδνληαο θαη ηελ επίδξαζε ηνπ πιεζσξηζκνχ, κεηψζεθε θαηά 27% ηελ πεξίνδν απηή. Αμηνινγψληαο πεξαηηέξσ ηα ζηνηρεία ηεο θνηλνηηθήο ππεξεζίαο Eurostat, γηα ην επίπεδν ηηκψλ ζηνλ νηθηαθφ θαη βηνκεραληθφ ηνκέα, δηαπηζηψζεθε φηη θαηά ηνλ Ηαλνπάξην 2007, ε ηηκή ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο γηα ηελ ηππηθή θαηεγνξία νηθηαθψλ θαηαλαισηψλ, κε ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ θφξσλ θαη άιισλ επηβαξχλζεσλ, ήηαλ 6,61 επξψ αλά 100 KWh ζηελ Διιάδα, έλαληη ησλ 11,72 επξψ πνπ ήηαλ ε ηηκή ηελ νπνία θαηέβαιαλ θαηά κέζν φξν ηα λνηθνθπξηά ζηηο 27 ρψξεο-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Γειαδή, ην ειιεληθφ λνηθνθπξηφ πιεξψλεη ην ειεθηξηθφ ξεχκα ζε ηηκή πνπ αληηζηνηρεί ζην 56,4% ηεο ηηκήο πνπ αληηζηνηρεί ζην κέζν λνηθνθπξηφ ηεο Δ.Δ. ησλ «27». Μάιηζηα κε βάζε ηηο ηηκέο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ππνινγηζκέλσλ ζε Μνλάδεο Αγνξαζηηθήο Γχλακεο (πνπ εθκεδελίδεη ηηο δηαθνξέο ζην επίπεδν ηηκψλ θαη ηηο ζπλαιιαγκαηηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ρσξψλ), ηνλ Ηαλνπάξην 2007 ην κέζν ειιεληθφ λνηθνθπξηφ θαηέβαιε αλά 100 KWh ηελ ρακειφηεξε πξαγκαηηθή ηηκή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο κεηαμχ θαη ησλ 27 ρσξψλ-κειψλ ηεο Δ.Δ. Σα αλσηέξσ ζηνηρεία ππνδειψλνπλ φηη ε ΓΔΖ παξέρεη ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα πξνο ηα ειιεληθά λνηθνθπξηά ζηηο ρακειφηεξεο ηηκέο ζε ζχγθξηζε κε φιεο ηηο άιιεο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, αθφκε θαη έλαληη εθείλσλ πνπ έρνπλ ρακειφηεξν βαζκφ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη αγνξαζηηθήο δχλακεο αλά λνηθνθπξηφ. Παξάιιεια θαη νη ηηκέο Ζ/Δ γηα βηνκεραληθνχο θαηαλαισηέο ζηελ Διιάδα είλαη απφ ηηο ρακειφηεξεο πνπ θαηαγξάθνληαη κεηαμχ ησλ 27 ρσξψλ-

92 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 80 κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, άιια πάλησο θνληά ζηνλ επξσπατθφ κέζν φξν. Αλ πάλησο θάηη ζα πξέπεη λα επηζεκαλζεί θαη λα ζεκεησζεί εκθαηηθά, είλαη ην γεγνλφο φηη ην πθηζηάκελν ζχζηεκα ηηκνιφγεζεο, επηδνηεί «πξνθιεηηθά» ηελ νηθηαθή θαηαλάισζε εηο βάξνο ηεο βηνκεραληθήο, αθνχ ην 2007, ζηελ Διιάδα, ην βηνκεραληθφ ηηκνιφγην ήηαλ θαηά 5,6% αθξηβφηεξν απφ ην νηθηαθφ ηηκνιφγην, φηαλ ζηελ ΔΔ-27, ην νηθηαθφ ηηκνιφγην ήηαλ 42,5% αθξηβφηεξν απφ ην βηνκεραληθφ. Με άιια ιφγηα, νη ηηκέο νηθηαθήο θαη βηνκεραληθήο ρξήζεο ζηελ Διιάδα ζπγθιίλνπλ δηαρξνληθά, ελψ αληίζεηα ζηελ ΔΔ νη ηηκέο απνθιίλνπλ. Με ηνλ ηξφπν απηφ, ππνζθάπηεηαη ζεκαληηθά ε ήδε αζζελήο δηεζλήο αληαγσληζηηθφηεηα ηεο Διιεληθήο βηνκεραλίαο θαη εληζρχεηαη ε αιφγηζηε ρξήζε Ζ/Δ γηα θαηαλαισηηθνχο ιφγνπο ρσξίο θακία αλαπηπμηαθή πξννπηηθή. Ζ ΡΑΔ ζε ζρεηηθή γλσκνδφηεζε ηεο αλαθέξεη 111 φηη, φζν δελ ππάξρεη ζηα ηηκνιφγηα ηεο ΓΔΖ Α.Δ., φπσο επηβάιιεηαη απφ ηελ λνκνζεζία, δηαρσξηζκφο ησλ ζηνηρείσλ θφζηνπο εμππεξέηεζεο θάζε θαηεγνξίαο θαηαλάισζεο θαη ρσξηζηή αλαγξαθή ησλ επηκέξνπο ρξεψζεσλ θαη επηβαξχλζεσλ, δελ κπνξεί λα δηαπηζησζεί αλ ππάξρεη ζηξέβισζε ζηα ηζρχνληα ηηκνιφγηα, κέζσ ζηαπξνεηδψλ επηδνηήζεσλ κεηαμχ επηιεγφλησλ θαη κε επηιεγφλησλ θαηαλαισηψλ. Με ηελ παξαπάλσ δηαπίζησζε ε ΡΑΔ ππαηλίζζεηαη ζαθψο, σο ζηξέβισζε, ηελ ηαχηηζε ζε κέζεο ηηκέο ηνπ βηνκεραληθνχ κε ην νηθηαθφ ηηκνιφγην. Σαπηφρξνλα επηζεκαίλεηαη φηη έηζη δελ επηηξέπεηαη ε αλαδηάξζξσζε ηεο δνκήο ησλ ηηκνινγίσλ Ζ/Δ, πνπ απαηηείηαη, γηα ηελ ζσζηή ζεκαηνδφηεζε πξνο ηνπο θαηαλαισηέο ηνπ πξαγκαηηθνχ θαη ειεχζεξνπ απφ ζηαπξνεηδείο επηδνηήζεηο θφζηνπο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπο Υαμηλέρ Υπεώζειρ Ζ/Δ και παηάλη ήκεξα ζηελ Διιάδα, ιφγσ ηνπ ζθηρηνχ θξαηηθνχ ελαγθαιηζκνχ αιιά θαη ηεο κνλνπσιηαθήο ζέζεο ηεο ζηελ αγνξά, ε ΓΔΖ δελ έρεη ειεπζεξία δηακφξθσζεο ηεο ηηκήο πψιεζεο ηεο Ζ/Δ ζηνπο πειάηεο ηεο. Μάιηζηα ζα έιεγε θαλείο, φηη ε πνιηηηθή ρακειήο ηηκήο ζηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα θαη νη ππνζηεξηθηέο ηεο έρνπλ επηθξαηήζεη ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ζηελ ρψξα καο. 111 Γνωμοδόηηζη ηηρ ΡΑΔ Ο-14395/ , ζει. 2.

93 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 81 ηελ ελφηεηα 3.1 αλαθέξζεθε ραξαθηεξηζηηθά φηη ηελ ηειεπηαία 15εηία ε πξαγκαηηθή ηηκή ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο κεηψζεθε θαηά 27%. Σν πην ζεκαληηθφ επηρείξεκα ππέξ ηεο πνιηηηθήο ρακειήο ηηκήο, αλεμαξηήησο θφζηνπο, είλαη ε άζθεζε «θνηλσληθήο πνιηηηθήο». Αιιά ε ΓΔΖ, Αλψλπκε Δηαηξεία εηζεγκέλε ζην ρξεκαηηζηήξην (Αζήλαο θαη Νέαο Τφξθεο), δελ είλαη δπλαηφλ λα αζθεί απνηειεζκαηηθή θνηλσληθή πνιηηηθή 112, γηαηί, εθηφο ησλ άιισλ, απινχζηαηα δελ έρεη ζηε δηάζεζή ηεο ζηνηρεία γηα ηηο θνηλσληθέο αλάγθεο ησλ πνιηηψλ (εηζφδεκα, αξηζκφο κειψλ λνηθνθπξηνχ, ινηπέο θνηλσληθέο αλάγθεο), ψζηε λα αθνινπζήζεη δηαθνξηθή ηηκνινγηαθή πνιηηηθή 113. Παξάιιεια ζε επίπεδν δήηεζεο Ζ/Δ, ε πνιηηηθή ρακειήο ηηκήο θαίλεηαη λα νδεγεί ζε ζπαηάιε ελέξγεηαο. Σν επηρείξεκα φηη ε ρακειή ηηκή είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ θάιπςε βαζηθψλ αλαγθψλ ηνπ πιεζπζκνχ είλαη ινγηθφ, αιιά παχεη λα πθίζηαηαη φηαλ ε θαηαλάισζε ππεξβεί έλα φξην. Ζ θαηά θεθαιήλ θαηαλάισζε Ζ/Δ απμήζεθε απφ KWh ην 1980, ζε KWh ην 1990 γηα λα θζάζεη ζηηο KWh ην Αλ θαη ην αληεπηρείξεκα ηεο αχμεζεο ησλ θαηαλαισηηθψλ αλαγθψλ ηνπ κέζνπ λνηθνθπξηνχ ζε απηά ηα ρξφληα είλαη ινγηθφ, πξέπεη λα παξαηεξήζνπκε φηη ηελ ίδηα πεξίνδν παξνπζηάζζεθε ζεκαληηθή απνβηνκεράληζε ζηελ Διιάδα θαη ππήξμαλ εληππσζηαθά ηερλνινγηθά άικαηα γηα ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ζηηο ειεθηξηθέο θαη ειεθηξνληθέο ζπζθεπέο. Σα ζηνηρεία απηά κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ε ππέξκεηξε αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο νθείιεηαη θπξίσο ζε ζπαηάιε θαη φρη ζε θάιπςε βαζηθψλ βηνηηθψλ αλαγθψλ Κωζηάκηρ Αλέξανδπορ, «Αο αθνχζνπκε ηηο αγνξέο: Μηα πξνθαλήο ζηξέβισζε ζηελ νηθνλνκηθή δσή ηεο ρψξαο», ζηελ ηζηνζειίδα Γηα λα θαηαδείμνπκε ηελ αζηνρία άζθεζεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο κέζσ ηεο ΓΔΖ, κπνξνχκε λα αλαθέξνπκε φηη, ε θαηά θεθαιήλ δαπάλε γηα ειεθηξηθή ελέξγεηα κηαο πνιχηεθλεο νηθνγέλεηαο ζα είλαη κεγαιχηεξε απφ ηε δαπάλε ελφο εχπνξνπ αηφκνπ πνπ δηακέλεη κφλν ηνπ, αθφκα θαη αλ ε θαηαλάισζε ηνπ αηφκνπ απηνχ είλαη θαηά 50% κεγαιχηεξε απφ ηελ θαηά θεθαιήλ θαηαλάισζε ηεο πνιχηεθλεο νηθνγέλεηαο. Απηφ νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη νη θιίκαθεο ηηκνιφγεζεο ηεο ΓΔΖ αθνξνχλ ηε ζπλνιηθή θαηαλάισζε θαη φρη ηελ θαηά θεθαιήλ θαη νχηε βέβαηα ιακβάλνπλ ππφςε ην εηζφδεκα ησλ θαηαλαισηψλ. Άιιν ελδεηθηηθφ παξάδεηγκα είλαη ηα κνλνκειή λνηθνθπξηά πνπ αθφκα θαη ζε πεξηπηψζεηο αθξαίαο ζπαηάιεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δελ θζάλνπλ πνηέ ζηηο πςειέο θιίκαθεο ηηκνιφγεζεο. 114 Greenpeace, ΜΑΚΡΟΥΡΟΝΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΥΕΔΙΑΜΟ: Οη πξνηάζεηο ηεο Greenpeace, ζηελ ηζηνζειίδα φπνπ ελδεηθηηθά αλαθέξεη γηα ην ζέκα «Οη ξπζκνί αχμεζεο ηεο θαηαλάισζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (Ειιάδα) είλαη εμνξγηζηηθά πςεινί, θαηαδεηθλχνληαο κία ζπάηαιε ελεξγεηαθά ρψξα. Σν επηρείξεκα ηεο ζχγθιηζεο κε ηηο ππφινηπεο επξσπατθέο ρψξεο είλαη έσιν, αθνχ ην κέζν ειιεληθφ λνηθνθπξηφ δελ ππνιείπεηαη πηα ζε ειεθηξηθέο ζπζθεπέο ησλ Επξσπαίσλ εηαίξσλ καο. Απιψο δελ λνηαδφκαζηε γηα ηελ ελεξγεηαθή απνδνηηθφηεηα ησλ ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ πνπ αγνξάδνπκε θαη ρξεζηκνπνηνχκε. Επηπιένλ, έρνληαο απνηχρεη νηθηξά ζην ζέκα ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ησλ θηηξίσλ, θαηαθεχγνπκε ζηελ ελεξγεηαθά θαηαζηξνθηθή ιχζε ησλ θιηκαηηζηηθψλ, πνπ επηβάιινπλ ηελ θαηαζθεπή θαη λέσλ ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο. Δελ έρεη λφεκα λα πξνζπαζήζνπκε λα γεκίζνπκε έλα βαξέιη πνπ είλαη ηξχπην. Πξψηα πξέπεη λα θιείζνπκε ηηο ηξχπεο θαη λα ζηακαηήζνπκε ηηο δηαξξνέο».

94 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 82 Απηή ηε ζηηγκή δελ ππάξρνπλ επαξθή θίλεηξα ζηε δνκή ησλ ηηκνινγίσλ Ζ/Δ πξνθεηκέλνπ λα κεησζεί ε θαηαλάισζε. ε απηφ ην πιαίζην ζα πξέπεη λα εμεηαζηεί ε εηζαγσγή ηεο ρξνλνρξέσζεο 115 ζηελ θαηαλάισζε Ζ/Δ. Ζ εηζαγσγή ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ ζα επηηξέςεη ηνλ θαζνξηζκφ δσλψλ θαηαλάισζεο κε δηαθνξεηηθή ηηκή, πνιπδσληθά ηέιε, έηζη ψζηε λα απνθεχγνληαη νη αηρκέο ζην ζχζηεκα θαη λα κεησζεί ν θίλδπλνο γεληθεπκέλσλ δηαθνπψλ ειεθηξνδφηεζεο, θαζψο ν θαηαλαισηήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζα πξνζαξκφδεη ηελ δήηεζή ηνπ ζηηο κεηαβνιέο ηεο ηηκήο κε απνηέιεζκα πεξηζζφηεξν νξζνινγηθή ρξήζε ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη κείσζε ηεο ζπαηάιεο. Δπίζεο, κία δηαθνξεηηθή αιιά άκεζα εθαξκνζηέα πξφηαζε ηηκνιφγεζεο γηα έλα κεηαβαηηθφ ζηάδην ηνπιάρηζηνλ, ζα ήηαλ λα θαζνξηζζεί έλα φξην νηθηαθήο θαηαλάισζεο ην νπνίν ζα θαιχπηεη βαζηθέο αλάγθεο θαη γηα ην νπνίν ε πνιηηηθή ρακειήο ηηκήο είλαη βάζηκε. Πέξα απφ απηφ ην φξην, ε ηηκή ηεο Ζ/Δ ζα πξέπεη λα αληαλαθιά ην θφζηνο παξαγσγήο ηεο ή ηνπιάρηζηνλ λα θαιχπηεη ην κεηαβιεηφ θφζηνο παξαγσγήο ηεο, αθνινπζψληαο ηελ πνξεία ησλ δηεζλψλ ηηκψλ ησλ θαπζίκσλ θαη ην θφζηνο ησλ πηζηνπνηεηηθψλ CO 2. Με ηνλ ηξφπν απηφ, ζα πάςεη λα πθίζηαηαη ε ζηξέβισζε ζηελ θαηαλνκή ησλ θεθαιαηαθψλ πφξσλ θαη ζα δεκηνπξγεζεί αληηθίλεηξν γηα ηε ζπαηάιε ελέξγεηαο θαζψο ζα θιεζνχλ λα πιεξψλνπλ εθείλνη πνπ θαηαλαιψλνπλ ππεξβνιηθά θαη φρη ζπλνιηθά νη θνξνινγνχκελνη ηαςποειδείρ Δπιδοηήζειρ ε έθζεζε γηα ηελ Διιεληθή ελεξγεηαθή πνιηηηθή πνπ πξαγκαηνπνίεζε ν Γηεζλήο Οξγαληζκφο Δλέξγεηαο 116 επηζεκάλζεθαλ θάπνηα επηπιένλ ζεκεία πξνβιεκαηηζκνχ γηα ηα πθηζηάκελα ηηκνιφγηα Ζ/Δ. πγθεθξηκέλα επηζεκαίλεηαη φηη νη θάηνηθνη ησλ κε δηαζπλδεδεκέλσλ λεζηψλ πιεξψλνπλ ηα ίδηα ηέιε κε ηελ ππφινηπε Διιάδα, παξά ην πνιχ πςειφηεξν θφζηνο ηεο παξαγσγήο Ζ/Δ εθεί, θαη ην θφζηνο ησλ ρακειφηεξσλ απηψλ ηειψλ επηκεξίδεηαη ζε φινπο ηνπο 115 H εθαξκνγή ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο πξνυπνζέηεη ηελ αληηθαηάζηαζε ησλ πθηζηάκελσλ ζπζηεκάησλ κέηξεζεο κε εηδηθνχο ειεθηξνληθνχο κεηξεηέο θαη ηε δεκηνπξγία θεληξηθνχ ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή. ηελ ρψξα καο έρνπλ ήδε ηνπνζεηεζεί ρξνλνκεηξεηέο κφλν ζε κεγάινπο βηνκεραληθνχο πειάηεο. 116 Γιεθνήρ Οπγανιζμόρ Δνέπγειαρ, «Ελεξγεηαθέο Πνιηηηθέο ησλ Υσξψλ ηνπ ΔΟΕ, Ειιάδα», ΟΟΑ, 2006, ζει. 105.

95 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 83 θαηαλαισηέο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ζηελ Διιάδα 117. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ, φηη κφλν ην κέζν κεηαβιεηφ θφζηνο παξαγσγήο ηεο ΓΔΖ Α.Δ., ζηα Με Γηαζπλδεδεκέλα Νεζηά γηα ηνπο κήλεο απφ ηνλ Οθηψβξην έσο θαη ηνλ Γεθέκβξην 2006, θαζνξίζηεθε 118 ζε 123,58 /MWh, φηαλ 66 /MWh πεξίπνπ είλαη ε κέζε νηθηαθή ρξέσζε. Δηδηθά ηέιε ηζρχνπλ επίζεο θαη γηα ηνπο αγξφηεο θαη ηηο πνιπκειείο νηθνγέλεηεο. ηελ ίδηα έθζεζε ηνλίδεηαη ηδηαίηεξα πσο ε απαίηεζε γηα γεσγξαθηθά εληαία ηέιε, εληζρπφκελε απφ ηελ χπαξμε ηνκεαθψλ εθπηψζεσλ, απνηειεί ζηαπξνεηδή ελίζρπζε κεηαμχ δηαθφξσλ θαηεγνξηψλ θαηαλαισηψλ 119 θαη αλαθέξεηαη πσο ελψ είλαη ζεκαληηθφ λα επηδηψθνληαη θνηλσληθνί ζηφρνη αιιά θαη λα εληζρχεηαη ε πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε, δελ είλαη ηφζν ζίγνπξν φηη ηα ηέιε ηνπ ειεθηξηζκνχ είλαη ην ζσζηφ κέζν γηα θάηη ηέηνην. Άιια κέηξα, φπσο π.ρ. ην θνξνινγηθφ ζχζηεκα, είλαη ζπρλά ιηγφηεξν ζηξεβισηηθφ ηφζν απφ νηθνλνκηθήο φζν θαη απφ πεξηβαιινληηθήο άπνςεο. Ζ θπβέξλεζε ζα κπνξνχζε, γηα παξάδεηγκα, λα εμεηάζεη ηελ εηζαγσγή ηειψλ πνπ αληαλαθινχλ πεξηζζφηεξν ην θφζηνο γηα ηα λεζηά, ρξεζηκνπνηψληαο άιια κέζα γηα λα απνδεκηψζεη ηνπο θαηνίθνπο ηνπο γηα ην πςειφηεξν θφζηνο παξνρήο Ζ/Δ θαη λα βνεζήζεη ηε βησζηκφηεηα ησλ λεζηψλ. Μία ηέηνηα θίλεζε ζα κπνξνχζε λα απμήζεη ηα θίλεηξα γηα εμεχξεζε ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ γηα ηελ παξαγσγή ζηα λεζηά (απηφλνκα ελεξγεηαθά λεζηά κε ρξήζε ΑΠΔ), κεηψλνληαο ην θφζηνο ηεο ππεξεζίαο θνηλήο σθέιεηαο γηα φινπο ηνπο θαηαλαισηέο ζηελ Διιάδα, θαη κεηψλνληαο ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ ηελ ειεθηξνπαξαγσγή ζηα λεζηά. 117 Λφγσ απηήο ηεο δνκήο ησλ ηειψλ, κεηψλεηαη ην θίλεηξν γηα ηελ αλάπηπμε θζελφηεξσλ ιχζεσλ γηα ηελ παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ζηνπο θαηνίθνπο ησλ λεζηψλ, φπσο ε πην απνδνηηθή ρξήζε ηνπ θαη ε απμεκέλε δηείζδπζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ. 118 Απόθαζη ΡΑΔ Τπ Απιθ. 263/2006, «Μέζν κεηαβιεηφ θφζηνο παξαγσγήο ηεο ΔΕΗ Α.Ε. ζηα Με Δηαζπλδεδεκέλα Νεζηά, γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ Εηδηθνχ Σέινπο ηνπ Άξζξνπ 40 παξ. 3 ηνπ Ν.2773/1999, γηα ην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ έηνπο 2006», Αζήλα, 30/10/ Δθημ. ΣΟ ΒΗΜΑ, «Η ΔΕΗ δεηεί ιεθηά γηα θνηλσληθή πνιηηηθή», Σν νηθνλνκηθφ ΒΖΜΑ, ζει. 5, , φπνπ αλαθέξεηαη ραξαθηεξηζηηθά φηη «ζηα 400 εθ. Επξψ ππνινγίδεηαη ην θφζηνο ησλ ηηκνινγίσλ γηα πνιχηεθλνπο θαη δηαζχλδεζε λεζηψλ Πνηφο Θα επσκηζηεί ην θφζηνο γηα ππεξεζίεο θνηλήο σθειείαο ηεο ΔΕΗ πνπ απαξηίδεηαη απφ ηα ηηκνιφγηα πνιπηέθλσλ θαη ηηο ρξεψζεηο ησλ κε δηαζπλδεδεκέλσλ λεζηψλ, θζάλνληαο ην πνζφλ ησλ 400 εθαηνκκπξίσλ επξψ; Σν εξψηεκα είλαη αλ ην πνζφλ απηφ ζα επηβαξχλεη ηνλ πξνυπνινγηζκφ ή αλ ζα γίλεη αληηθείκελν δηαπξαγκαηεχζεσλ γηα ηηο επφκελεο απμήζεηο ηηκνινγίσλ ηεο ΔΕΗ, δειαδή αλ Θα ην επσκηζηνχλ νη θαηαλαισηέο Η θαηαβνιή πάλησο κέζα ζην 2007 Θεσξείηαη βέβαηε αθνχ απνηειεί ζρεηηθή ππνρξέσζε ηεο ρψξαο έλαληη ζρεηηθήο θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο θαη n ΔΕΗ ηελ πεξηκέλεη σο κάλλα εμ νπξαλνχ γηα λα βειηηψζεη ηα κέηξηα απνηειέζκαηά ηεο».

96 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 84 Δπένδςζηρ Υαμηλά Σιμολόγια Ζ/Δ και αδςναμία Ηδιυηικήρ H δήηεζε ειεθηξηζκνχ ηα ηειεπηαία ρξφληα απμάλεηαη κε ζεκαληηθνχο ξπζκνχο θαη ζχκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο ζα ζπλερίζεη λα απμάλεηαη ηελ επφκελε πεληαεηία κε ξπζκνχο πεξίπνπ 3% κε 5%. Αληίζηνηρεο είλαη θαη νη πξνβιέςεηο γηα ηελ πξφβιεςε δήηεζεο αηρκήο πνπ εθηηκάηαη ζην 4,5% πεξίπνπ. Σαπηφρξνλα, ην πεξηζψξην αζθάιεηαο ηνπ ζπζηήκαηνο έρεη κεησζεί ζεκαληηθά, αθνχ ε θαζαξή δηαζέζηκε ηζρχο δελ απέρεη πνιχ απφ ηε δήηεζε θαηά ηελ αηρκή, ελψ κέζα ζηελ επφκελε πεληαεηία, αθφκε θαη κεηά ηηο πξνγξακκαηηζκέλεο επελδχζεηο ηεο ΓΔΖ ε δηαζέζηκε ηζρχο ζα ππνιείπεηαη ηεο δήηεζεο. H ιχζε ηνπ πξνβιήκαηνο επάξθεηαο ηζρχνο πνπ δηαθαίλεηαη, κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί κε ηελ εγθαηάζηαζε λέσλ κνλάδσλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηνπο ηδηψηεο πνπ έρνπλ απνθηήζεη ηηο ζρεηηθέο άδεηεο. Σν εξψηεκα φκσο είλαη, θαηά πφζνλ ηα θίλεηξα πνπ δίλνληαη είλαη επαξθή γηα λα ππάξμεη ηθαλνπνηεηηθή απφδνζε ζηα ππφ επέλδπζε ηδησηηθά θεθάιαηα. Οη ρακειέο ηειηθέο ηηκέο, εθφζνλ παξακείλνπλ γηα ηθαλφ ρξνληθφ δηάζηεκα ζηα ζεκεξηλά επίπεδα, κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζε θαηλφκελα αληζνξξνπίαο ηεο αγνξάο φπσο ζπλέβε πξηλ ιίγα ρξφληα ζηελ Καιηθφξληα 120. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη κε βάζε ηα ζεκεξηλά επίπεδα ηηκψλ, αθφκε θαη κεηά ηηο εγγπήζεηο εζφδσλ ηνπ ΓΔΜΖΔ, απηέο δελ επαξθνχλ λα θαιχςνπλ πξαθηηθά νχηε ην θφζηνο θαπζίκνπ κίαο λέαο κνλάδαο. Ζ ιεηηνπξγία κίαο λέαο κνλάδαο, κε ηελ έληαμή ηεο ζηελ εκεξήζηα αγνξά, δελ εγγπάηαη απνηειεζκαηηθά ηελ νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα ηεο επέλδπζεο. Έλαο απφ ηνπο πεξηνξηζκφο θάησ απφ ηνπο νπνίνπο βξίζθεηαη ην φιν ζχζηεκα θαίλεηαη λα είλαη θαη νη ηειηθέο ηηκέο. Απηφ αληηθαηνπηξίδεηαη αλάγιπθα ζηε δηαρξνληθή εμέιημε ηεο θεξδνθνξίαο ηεο ΓΔΖ (βι. Πίλαθα 5, Παξάξηεκα 120 H απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Καιηθφξληα μεθίλεζε ην 1998 θαη ιεηηνχξγεζε ηθαλνπνηεηηθά γηα ιηγφηεξν απφ δχν ρξφληα. Απφ ηηο αξρέο ηνπ 2000 γηα δηάθνξεο αηηίεο, φπσο ε παξαηεηακέλε έιιεηςε λέσλ επελδχζεσλ ζηελ παξαγσγή απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 ή ν πεξηνξηζκφο ησλ εηζαγσγψλ ιφγσ κεησκέλσλ βξνρνπηψζεσλ ζηηο βνξεηναλαηνιηθέο Πνιηηείεο απφ φπνπ γίλνληαλ εηζαγσγέο, είραλ απνηέιεζκα ηε κεγάιε αχμεζε ηηκψλ ρνλδξηθήο, κε ηαπηφρξνλε αχμεζε ησλ ηειηθψλ ηηκψλ πξνο ηνπο θαηαλαισηέο. Γηα λα πξνζηαηέςεη ηνπο θαηαλαισηέο ε θπβέξλεζε πξνρψξεζε ζε πάγσκα ησλ ηειηθψλ ηηκψλ. H αχμεζε ηεο δήηεζεο νδήγεζε ζε εμαηξεηηθά πςειέο ηηκέο ρνλδξηθήο κε απνηέιεζκα ηε ρξενθνπία ησλ εηαηξεηψλ πξνκήζεηαο αθνχ δελ ήηαλ δπλαηφ λα αλαθηήζνπλ ην πιήξεο θφζηνο απφ ηηο ηειηθέο ηηκέο πψιεζεο.

97 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 85 Β) 121, ηνπ κνλαδηθνχ παίθηε ηεο ειιεληθήο αγνξάο, ζε ζχγθξηζε κε άιινπο ειεθηξνπαξαγσγνχο ζηελ ΔΔ 122. πγθεθξηκέλα, ελψ ηα θαζαξά θέξδε ηεο επηρείξεζεο ην 2003 ήηαλ 304 εθ. ην 2006 θαηξαθχιεζαλ ζηα 49,4 εθ. (κείσζε ηεο ηάμεο 83%). Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ ηηκνινγίσλ ιηαληθήο απφ ην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο, ζε θαηψηεξα απφ ηα επίπεδα ηηκψλ βάζε θφζηνπο, δελ επηηξέπνπλ ηελ αλάθηεζε απφ ηελ ΓΔΖ ηνπ ζπλφινπ ησλ ιεηηνπξγηθψλ ηεο εμφδσλ, κε απνηέιεζκα λα ππνζθάπηεηαη ε αλαπηπμηαθή ηεο πνξεία θαη ε αλαγθαία αλαβάζκηζε ηνπ δηθηχνπ θαη λα νδεγείηαη ζε πεξαηηέξσ αχμεζε ηνπ ρξένπο ηεο κε ηειηθή επηβάξπλζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. Οη ηηκέο ιηαληθήο ηεο Ζ/Δ ζηελ Διιάδα, απνηεινχλ ζνβαξφ εκπφδην γηα ην πξαγκαηηθφ άλνηγκα ηεο αγνξάο, αθνχ νη αλακελφκελεο επελδχζεηο ζε λένπο ζηαζκνχο δελ κπνξνχλ λα αληακεηθζνχλ κε ηηο ζεκεξηλέο ηηκέο. Σν πθηζηάκελν ζχζηεκα ιεηηνπξγίαο ηεο εκεξήζηαο αγνξάο (νξηαθή ηηκή) επεξεάδεηαη απφ ηε κνλνπσιηαθή δνκή ηεο αγνξάο θαη δελ δίλεη ίζεο επθαηξίεο ζε φινπο ηνπο παίθηεο. Σπρφλ αχμεζε ηεο νξηαθήο ηηκήο ηνπ ζπζηήκαηνο ζε επίπεδα πνπ λα αληακείβνληαη ηθαλνπνηεηηθά νη επελδχζεηο ζε λένπο ζηαζκνχο, ρσξίο ηελ αχμεζε ησλ ηειηθψλ ηηκψλ, κπνξεί λα νδεγήζεη ζην θαηλφκελν ηεο Καιηθφξληαο. Δλ θαηαθιείδη, ην πξαγκαηηθφ άλνηγκα ηεο αγνξάο θαίλεηαη λα πεξλά θαη απφ ηελ αχμεζε ησλ ηειηθψλ ηηκψλ. Υσξίο ηηο αλαγθαίεο επελδχζεηο ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή, ν αληαγσληζκφο ζηελ αγνξά ζα παξακείλεη πεξηνξηζκέλνο θαη νη θαηεζηεκέλεο επηρεηξήζεηο ζα δηαηεξήζνπλ πνιιά απφ ηα πιενλεθηήκαηα πνπ ήδε δηαζέηνπλ. Αμίδεη πάλησο λα ζεκεησζεί, φηη πέξα απφ ηηο λέεο επελδχζεηο ζε ζηαζκνχο παξαγσγήο, άκεζα ή/θαη κέζν-καθξνπξφζεζκα κέηξα δηαρείξηζεο ηεο δήηεζεο 123 Ζ/Δ 121 ην παξειζφλ, ε ΓΔΖ ππήξμε θεξδνθφξα, κε πεξηζψξην EBITDA πεξίπνπ 30% ην 2003 θαη θαζαξά θέξδε 234 εθ. πνπ έπεζαλ ην 2006 ζε 15% θαη 46 εθ. αληίζηνηρα. Ζ πησηηθή πνξεία μεθηλά ην 2005, ιφγσ ηεο αλάγθεο αγνξάο πηζηψζεσλ εθπνκπψλ CO2, ψζηε λα θαιπθζεί ε απμεκέλε ειεθηξνπαξαγσγή απφ ηνπο ζηαζκνχο ιηγλίηε, θαη ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ ηηκψλ ηεο αγνξάο γηα ην θπζηθφ αέξην θαη ην πεηξέιαην, πνπ είλαη ζεκαληηθά θαχζηκα γηα ηα κε δηαζπλδεδεκέλα λεζηά. Ζ θεξδνθνξία ηεο ΓΔΖ εμαξηάηαη άκεζα απφ ηηο απνθάζεηο ηεο θπβέξλεζεο σο πξνο ηελ ηηκή ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο, θαζψο ε ηθαλφηεηά ηεο λα αλαθηήζεη ηα έμνδά ηεο εμαξηάηαη απφ ην επίπεδν ησλ ηηκψλ πνπ ηεο επηηξέπεη ε θπβέξλεζε λα ρξεψλεη ζηνπο δέζκηνπο θαηαλαισηέο ηεο. 122 Αθφκε θαη λα ζεσξήζεη θαλείο φηη ππάξρνπλ ηθαλά πεξηζψξηα αχμεζεο ηεο θεξδνθνξίαο ηεο ΓΔΖ απφ βειηίσζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο φπσο ζηηο άιιεο ρψξεο ηεο ΔΔ, ελ ηνχηνηο ε ζεκαληηθφηεξε επίπησζε ζηε ρακειή ηεο θεξδνθνξία θαίλεηαη λα είλαη νη ρακειέο ηηκέο πξνο ηνπο ηειηθνχο θαηαλαισηέο, ηηκέο πνπ είλαη απφ ηηο ρακειφηεξεο ζηελ Δπξψπε. 123 Μανιάηηρ Ι. Γιώπγορ, «Η Αγνξά Ηιεθηξηθήο Ελέξγεηαο», ΗΟΒΔ Κιαδηθέο Μειέηεο, Αζήλα 2005, ζει. 181, κέηξα πεξηνξηζκνχ ηεο δήηεζεο Ζ/Δ πνπ έρνπλ ήδε εθαξκνζηεί ή ζα πξέπεη λα εθαξκνζηνχλ πεξηιακβάλνπλ «(α) ηε κείσζε ησλ ηηκνινγίσλ ζε φζεο βηνκεραλίεο πεξηνξίδνπλ ηελ θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαηά ηηο ψξεο αηρκήο, κέζσ ηεο ζχλαςεο ζπκβνιαίσλ πξνζπκθσλεκέλεο ηζρχνο κε ηα νπνία Θα δίλνληαη ηα θαηάιιεια

98 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 86 θξίλνληαη εμίζνπ απαξαίηεηα, ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ν απξφζθνπηνο ελεξγεηαθφο εθνδηαζκφο ηεο ρψξαο θαη λα απνθεπρζεί κία κειινληηθή γεληθεπκέλε δηαθνπή ειεθηξνδφηεζεο (black-out) κε δπζκελείο νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο ζπλέπεηεο γηα ηνλ πιεζπζκφ. 5.2 Σιμολόγια ηαθεπήρ και Κινηηήρ Σηλεθωνίαρ Σν Άξζξν 8 ηεο Οδεγίαο Πιαίζην 2002/21/EΚ γηα ηηο ειεθηξνληθέο επηθνηλσλίεο, ζέηεη σο ζηφρνπο ηεο δξάζεο ηεο ΔΔΣΣ θαηά ηελ άζθεζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο ζηνλ ηνκέα ηεο παξνρήο δηθηχσλ ή/θαη ππεξεζηψλ ειεθηξνληθψλ επηθνηλσληψλ: (i) ηελ πξνψζεζε ηνπ αληαγσληζκνχ (ii) ηε ζπκβνιή ζηελ αλάπηπμε ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο, θαη (iii) ηελ πξνψζεζε ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ ρξεζηψλ εληφο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. χκθσλα κε ην ηζρχνλ θαλνληζηηθφ πιαίζην πεξί Ζιεθηξνληθψλ Δπηθνηλσληψλ, γηα ηελ πξναγσγή ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ ρξεζηψλ αιιά θαη ηνπ πγηή αληαγσληζκνχ, ε ΔΔΣΣ, θαιείηαη κεηαμχ άιισλ, λα δηαζθαιίζεη φηη νη ρξήζηεο απνθνκίδνπλ ην κέγηζην φθεινο ζε επίπεδν επηινγψλ, ηηκήο θαη πνηφηεηαο θαη λα δηεμάγεη αλάιπζε ησλ ζρεηηθψλ αγνξψλ, πξνθεηκέλνπ λα εθηηκήζεη θαηά πφζνλ πθίζηαηαη ή φρη ζε απηέο απνηειεζκαηηθφο αληαγσληζκφο. Όπσο έρνπκε ήδε αλαθέξεη, ζηα πιαίζηα απηά έρνπλ επηβιεζεί ξπζκίζεηο ηηκνινγίσλ, κε επηβνιή νξνθήο ηηκήο, ζηελ ηηκνινγηαθή πνιηηηθή ηνπ ΟΣΔ ζηηο «ππεξεζίεο ιηαληθήο θαη ρνλδξηθήο ζηαζεξήο ηειεθσλίαο», αιιά θαη ζηηο ΔΚΣ, ζηελ «ρνλδξηθή αγνξά ηεξκαηηζκνύ θιήζεσλ ζηα δίθηπα θηλεηήο ηειεθσλίαο». χκθσλα κε ηηο παξαπάλσ θαλνληζηηθέο επηηαγέο, ηα επξήκαηα απφ ηελ αλάιπζε πνπ πξνεγήζεθε ζην ηέηαξην θεθάιαην, αιιά θαη ηελ βηβιηνγξαθία, ζα πξνζπαζήζνπκε λα παξνπζηάζνπκε ζηηο επφκελεο ελφηεηεο, ηπρφλ νηθνλνκηθά θίλεηξα, (β) ηελ ελεκέξσζε / πιεξνθφξεζε ηνπ θνηλνχ ζρεηηθά κε ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο. (γ) Σε ρξνληθή κεηαθνξά νξηζκέλσλ θαηαλαιψζεσλ (π.ρ. άξδεπζε) απφ ηηο ψξεο αηρκήο ζηηο βξαδηλέο ψξεο, (δ) ηε δηαζθάιηζε ησλ εηζαγσγψλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. (ε) ηε κεγηζηνπνίεζε ηεο δηαζεζηκφηεηαο ησλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ. (ζη) ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο ζπληήξεζεο κνλάδσλ. (δ) ηελ ηνπνζέηεζε ππθλσηψλ ζηα δεκφζηα θηίξηα πξνθεηκέλνπ λα πεξηνξηζηεί ε άεξγνο ηζρχο θαη λα βειηησζεί ε επζηάζεηα ηνπ ειεθηξηθνχ ζπζηήκαηνο θ.ά.»

99 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 87 ζηξεβιψζεηο πνπ εληνπίζηεθαλ ζηελ πθηζηάκελε δνκή ησλ ηηκνινγίσλ ηειεθσλίαο, αιιά θαη απνθιίζεηο απφ ηα ηζρχνληα ζηελ επξσπατθή ηειεπηθνηλσληαθή αγνξά σόλια επί ηυν Τθιζηάμενυν Σιμολογίυν Έλα γεληθφ ζπκπέξαζκα απφ ηελ αλάιπζε ηεο ελφηεηαο 4.5.2, είλαη φηη παξφηη νη ηηκέο ζηε ζηαζεξή ηειεθσλία είραλ κία πησηηθή ηάζε κεηά ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ην 2001, ηα ηειεπηαία ρξφληα ε πηψζε απηή θαίλεηαη λα αλαθφπηεηαη, δείγκα ηεο πξνβιεκαηηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ αληαγσληζκνχ ζηελ ρψξα καο, φπσο έρεη δηαγλψζεη θαη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή 124. Οη ηηκέο κάιηζηα, παξνπζίαδαλ ζεκαληηθή πηψζε φζν κεησλφηαλ θαη ην κεξίδην αγνξάο ηνπ ΟΣΔ. Σα ηειεπηαία ηξία ρξφληα φκσο, πνπ απηφο ν ξπζκφο κείσζεο ηνπ κεξηδίνπ ηνπ ΟΣΔ έρεη αλαθνπεί, παξαηεξείηαη ζηαζηκφηεηα ζηα ηηκνιφγηα αζηηθψλ θαη ππεξαζηηθψλ θιήζεσλ θαη ζπλερήο αχμεζε ζην κεληαίν πάγην θαη ζηα ππφινηπα ηέιε πξφζβαζεο. Δηδηθά κάιηζηα ζηηο δηεζλείο θιήζεηο νη ρξεψζεηο ζηελ Διιάδα παξακέλνπλ απφ ηηο πςειφηεξεο παλεπξσπατθά, ηφζν απφ ηνλ ΟΣΔ φζν θαη απφ ηνπο αληαγσληζηέο ηνπ ελαιιαθηηθνχο παξφρνπο. Δίλαη αδηακθηζβήηεην, φηη ν ρακειφο ξπζκφο κεηαπήδεζεο ησλ θαηαλαισηψλ ζε άιιεο εηαηξείεο ζηε ζηαζεξή ηειεθσλία (φπνπ ν ΟΣΔ δηαηεξεί κεξίδην ζρεδφλ 70%), απνηειεί κηα απφ ηηο θαιχηεξεο ελδείμεηο ηνπ κε ηζρπξνχ αληαγσληζκνχ θαη δελ νδεγεί ζε πεξαηηέξσ κεηψζεηο, αθνχ νη αληαγσληζηηθέο πηέζεηο πξνο ηνλ ΟΣΔ δελ έρνπλ ηελ απαηηνχκελε δπλακηθή. Γελ είλαη άιισζηε ηπραίν ην γεγνλφο, φηη ν Τπνδείθηεο Δπηθνηλσληψλ γηα πξψηε θνξά ζε φιε ηελ δεθαεηία, εκθαλίδεη ην 2006 απμεηηθή ηάζε. Αληηζηνίρσο δε πςειέο, ζπγθξηηηθά κε ηα επξσπατθά δεδνκέλα θαη κάιηζηα κε αχμεζε ην 2006 έλαληη ηνπ 2005, παξακέλνπλ νη ρξεψζεηο ζε φιν ην θάζκα ησλ «παθέησλ» γηα ηελ θηλεηή ηειεθσλία. Υαξαθηεξηζηηθά θαη ζχκθσλα κε ηελ αλάιπζε ηεο ελφηεηαο 4.5.3, ελψ ηελ ηεηξαεηία , ε ηάζε ηνπ επξσπατθνχ κέζνπ φξν, ζε φια ηα θαιάζηα ρξήζεο, ήηαλ ε ζηαδηαθή κείσζε ηεο ηάμεο πεξίπνπ ηνπ 32%, ε αληίζηνηρε ηάζε απφ ηνπο δχν ηζρπξφηεξνπο εγρψξηνπο παξφρνπο ήηαλ ε δηαηήξεζε ησλ ηηκψλ ζηα ίδηα επίπεδα, κε κηθξέο 124 Δςπωπαϊκή Δπιηποπή, «12ε Έθζεζε ηεο γηα ηηο Καλνληζηηθέο Ρπζκίζεηο θαη Αγνξέο ζηηο Επξσπατθέο Ηιεθηξνληθέο Επηθνηλσλίεο θαηά ην 2006», Annex 1, 2007, ζει. 135.

100 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 88 κφλν απμνκεηψζεηο αλά παθέην. Απηφ ζεκαηνδνηεί κία ζρεηηθή νπηζζνρψξεζε ηνπ αληαγσληζκνχ, κε πηζαλά «πξνζπκθσλεκέλε» ηηκνινγηαθή πνιηηηθή κεηαμχ ησλ ΔΚΣ. Αο ζεκεησζεί ηέινο, φηη ηα εγρψξηα ηηκνιφγηα είλαη απφ ηα πιένλ πςειά αλάκεζα ζηηο ΔΚΣ ησλ ρσξψλ-κειψλ ηεο ΔΔ-27 ζε φια ηα θαιάζηα ρξήζεο ηπεβλώζειρ ζηην Σιμολογιακή πολιηική ηελ παξαπάλσ ελφηεηα αλαθέξζεθε φηη ελψ ππήξμε κία ζηαζεξή πησηηθή ηάζε ησλ ρξεψζεσλ ζηαζεξήο θαη θηλεηήο ηειεθσλίαο απφ ηελ αξρή ηεο δεθαεηίαο, απηή ε ηάζε θαίλεηαη λα αλαθφπηεηαη ηα 3-4 ηειεπηαία ρξφληα. ε απηή ηελ παξάγξαθν ζα αλαδεηήζνπκε ηα πηζαλά αίηηα κίαο ηέηνηαο εμέιημεο. χκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ε Διιάδα ήηαλ ην ηειεπηαίν θξάηνο κέινο πνπ ζεζκνζέηεζε ηα αλαγθαία κέηξα γηα λα ελζσκαηψζεη ην επξσπατθφ ξπζκηζηηθφ πιαίζην ζηελ εζληθή λνκνζεζία ηεο θαη έηζη ε ΔΔΣΣ αθηέξσζε πνιιή ρξφλν θαη ελέξγεηα γηα λα πξνθηάζεη ηηο άιιεο ρψξεο ζηελ επηζθφπεζε θαη αλάιπζε ηεο αγνξάο θαη ζηελ έθδνζε θαλνληζκψλ, σο ηκήκα ησλ ππνρξεψζεψλ ηεο βάζεη ηνπ λένπ λφκνπ. ην κεηαμχ, φπσο θαη ηα πξνεγνχκελα έηε, ε λνκηθή αβεβαηφηεηα γηα ηελ νξζή ξχζκηζε ηεο αγνξάο παξέκεηλε δήηεκα, κεηαμχ ησλ παξφρσλ ηειεθσλίαο θαη ηεο ΔΔΣΣ, θαη νδήγεζε ζε ρξνλνβφξεο δηακάρεο. αλ απνηέιεζκα φισλ απηψλ, νη δηαδηθαζίεο πνπ ζα επέηξεπαλ ηελ ελίζρπζε ηνπ αληαγσληζκνχ (φπσο ν νινθιεξσκέλνο θνζηνινγηθφο έιεγρνο ηνπ ΟΣΔ) θαζπζηεξνχλ, αλαθφπηνληαο έηζη ηελ πεξαηηέξσ ελίζρπζε ησλ ελαιιαθηηθψλ παξφρσλ ζηαζεξήο ηειεθσλίαο. Όπσο φκσο είδακε, ε ζηαζεξνπνίεζε ηνπ κεξηδίνπ αγνξάο ηνπ ΟΣΔ ζην 70%, νδήγεζε ζηελ παγίσζε ησλ πθηζηάκελσλ ρξεψζεσλ, κε απμεηηθέο κάιηζηα ηάζεηο. Αλαθνξηθά κε ηελ αγνξά θηλεηήο ηειεθσλίαο, κία αγνξά πνπ κεγεζχλεηαη ζπλερψο κε ηδίξν πνπ μεπεξλά πιένλ ηα 4,5 δηο., ραξαθηεξίδεηαη απφ κεγάιν βαζκφ σξίκαλζεο θαη πςειά επίπεδα αληαγσληζκνχ, ηφζν απφ ηελ ΔΔΣΣ φζν θαη απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή. Παξφια απηά, ππάξρεη ε εληχπσζε, φηη ηα επίπεδα ηνπ αληαγσληζκνχ έρνπλ πνιιά πεξηζψξηα βειηίσζεο αθφκε, δεδνκέλνπ φηη νη ρξεψζεηο ζε φια ηα «θαιάζηα ρξήζεο» εκθαλίδνπλ ηηο ΔΚΣ ηεο ρψξα καο απφ ηηο αθξηβφηεξεο, μεπεξλψληαο ζε φιεο ηηο θαηεγνξίεο ηνπο

101 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 89 Δπξσπατθνχο κέζνπο φξνπο. Παξάιιεια, εηαηξείεο πνπ παξέρνπλ κφλν ππεξεζίεο θηλεηήο ηειεθσλίαο (MVNOs) 125, ρσξίο λα δηαζέηνπλ ηδηφθηεηε ππνδνκή δηθηχνπ, δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ ρψξα καο κφλν θαηά ηνλ ηειεπηαίν ρξφλν θαη έηζη δελ έρνπκε αθφκε θάπνηα απηά απνηειέζκαηα ζηα επίπεδα ηηκψλ θαη ζηνλ αληαγσληζκφ. Ζ αγνξά θηλεηήο ηειεθσλίαο, ζπλερίδεη ηελ εμειηθηηθή ηεο πνξεία θαη κέζα ζηα επφκελα ρξφληα αλακέλεηαη λα παξαηεξήζνπκε θαη ζηελ ρψξα καο ηελ είζνδν πνιιψλ πεξηζζφηεξσλ εηαηξεηψλ MVNO, πνπ ζηελ πξάμε ζα πξνθαιέζνπλ πηψζε ησλ ηηκψλ ηεο αγνξάο, ζα πξνζθέξνπλ ζπλδπαζκνχο θαηαλαισηηθψλ πξντφλησλ θαη ζα απεπζχλνληαη θαιχηεξα ζηηο αλάγθεο ηνπ θάζε ζπλδξνκεηή 126. Μηα έθθαλζε ηεο ιηαληθήο αληαγσληζηηθφηεηαο πνπ θξίλεηαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή, είλαη ην επίπεδν ηεο κεηαθίλεζεο πειαηψλ (ην πνζνζηφ ζην νπνίν νη πειάηεο είλαη πξφζπκνη λα κεηαθηλεζνχλ κεηαμχ ησλ εηαηξεηψλ). εκείν πξνβιεκαηηζκνχ απνηειεί γηα ηελ ρψξα καο, ν πνιχ ρακειφο ξπζκφο θνξεηφηεηαο 127 αξηζκψλ ζηαζεξήο θαη θηλεηήο ηειεθσλίαο πνπ θαηαηάζζεη ηελ Διιάδα ζηηο ρακειφηεξεο ζέζεηο παλεπξσπατθά, κε ζχλνιν κφιηο 202 ρηι. κεηαθεξζέλησλ αξηζκψλ 128 ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2006 (141 ρηι ζηελ θηλεηή θαη 61 ρηι. ζηε ζηαζεξή ηειεθσλία), αξηζκφο πνιχ ρακειφηεξνο απφ ηελ Πνξηνγαιία (800 ρηι. κεηαθεξζέληεο αξηζκνί) θαη ην Βέιγην (2,4 εθ. κεηαθεξζέληεο αξηζκνί), ρψξεο δειαδή ηζνκεγέζεο πιεζπζκηαθά. Ζ θνξεηφηεηα αξηζκψλ είλαη δπλαηφ λα αζθήζεη, βάζε θαη ηεο πξνεγνχκελεο επξσπατθήο εκπεηξίαο, ζεηηθή επίδξαζε ζηελ ελίζρπζε ηνπ ιηαληθνχ αληαγσληζκνχ ζηα θξάηε-κέιε θαη ν κηθξφο εγρψξηνο ξπζκφο θνξεηφηεηαο ζηελ ρψξα καο, ίζσο ππνδειψλεη πξφζεζε ησλ εηαηξεηψλ (ηδηαίηεξα ζηελ θηλεηή ηειεθσλία 129 ) λα κελ ηαξάμνπλ 125 Οη Δηθνληθνί πάξνρνη ππεξεζηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο (mobile virtual network operator - MVNO) παξέρνπλ ππεξεζίεο θηλεηήο ηειεθσλίαο ρξεζηκνπνηψληαο ηελ ππνδνκή άιινπ παξφρνπ, ή είλαη απινί κεηαπσιεηέο ππεξεζηψλ. ηελ πην απιή ηνπο κνξθή βαζίδνληαη ζε θαζηεξσκέλα δίθηπα θηλεηήο ηειεθσλίαο, απφ ηα νπνία πξναγνξάδνπλ ρξφλν νκηιίαο γηα λα ηνλ κεηαπσιήζνπλ νη ίδηνη ζηνπο ζπλδξνκεηέο ηνπο. 126 Ζ Γαλία απνηειεί έλα πνιχ ελδηαθέξνλ παξάδεηγκα, φπνπ δχν MVNOs, ε Telmore θαη ε CBB Mobil, έρνπλ θαηαθέξεη λα πξνζειθχζνπλ πάλσ απφ 40% ησλ λέσλ ζπλδξνκεηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο, απφ ηα κέζα ηνπ 2000 σο ηα κέζα ηνπ Λφγσ ηνπ αληαγσληζκνχ, κέζα ζην 2004, νη ηηκέο θσλεηηθήο θιήζεο έπεζαλ θαηά 50% πεξίπνπ, ζηελ ηζηνζειίδα Ζ Φνξεηφηεηα αξηζκνχ είλαη έλα πνιχ ζεκαληηθφ εξγαιείν ησλ δπλαηνηήησλ επηινγήο ησλ ζπλδξνκεηψλ, κε ηελ νπνία ηνπο δίλεηαη ε επθαηξία λα δηαηεξήζνπλ ηνλ ίδην αξηζκφ ηειεθψλνπ ελψ αιιάδνπλ εηαηξεία παξνρήο ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ. Απηφ απνηειεί κηα εθ πξψηεο φςεσο έλδεημε φηη νη ιηαληθνί πειάηεο είλαη πξφζπκνη λα κεηαθηλνχληαη κεηαμχ ησλ εηαηξεηψλ, θαη άξα φηη ηνπο αζθνχλ αληαγσληζηηθή πίεζε. 128 ΔΔΣΣ, «Επηζθφπεζε Αγνξψλ 2006», Μαξνχζη 2007, ζει Ζ EETT θίλεζε δηαδηθαζίεο θαηά ησλ 4 ΔΚΣ ην 2005 επί ηε βάζεη ησλ ελαξκνληζκέλσλ ηνπο πξαθηηθψλ σο πξνο ηελ παξεκπφδηζε ηεο δηαζεζηκφηεηαο θαη πξνψζεζεο ηεο θνξεηφηεηαο θαζψο θαη σο πξνο ηελ ηηκνιφγεζε ηεο.

102 Κεθάλαιο 5 σολιαζμόρ και Πποηάζειρ επί ηηρ Σιμολογιακήρ Πολιηικήρ 90 ηα «ιηκλάδνληα λεξά» ηεο αγνξάο, κε ηελ δεκηνπξγία θπκάησλ κεηαθηλνχκελσλ ζπλδξνκεηψλ πνπ ζα αζθνχζαλ αληαγσληζηηθέο πηέζεηο ζηηο ηηκέο. Βιέπε Απ. ΔΔΣΣ 352/248/ (VODAFONE), Απ. ΔΔΣΣ 253/249/ (TIM HELLAS), Απ. 353/247/ (COSMOTE), θαη Απ. ΔΔΣΣ 353/250/ (Q TELECOM).

103 Κεθάλαιο 6 - ςμπεπάζμαηα 91 Κεθάλαιο 6 - ςμπεπάζμαηα ηελ εξγαζία απηή, δηεξεπλήζεθε ε ζεκαζία ξπζκηζηηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ κεηαβιεηψλ ζηελ δηακφξθσζε ησλ ηηκψλ θαη ηνπ αληαγσληζκνχ ηελ ηειεπηαία δεθαπεληαεηία, ζηηο αγνξέο Ζλεκηπικήρ Δνέπγειαρ θαη ππεξεζηψλ ηαθεπήρ και Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ, ζεσξψληαο φηη απνηεινχλ αληηπξνζσπεπηηθά αλ θαη αλφκνηα δείγκαηα ησλ απειεπζεξσκέλσλ αγνξψλ ππεξεζηψλ ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Έκθαζε δφζεθε θπξίσο, ζηελ εγρψξηα λιανική ηιμολογιακή πολιηική, φπσο εθαξκφζηεθε ηελ ηειεπηαία δεθαπεληαεηία, ζε ζχγθξηζε θαη κε ηα αληίζηνηρα επξσπατθά δεδνκέλα. Οη ζπγθεθξηκέλνη νηθνλνκηθνί θιάδνη, πνπ απειεπζεξψζεθαλ πεξίπνπ ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν ζηελ Δπξψπε θαη ηελ Διιάδα, μεθίλεζαλ απφ ίδηεο αθεηεξίεο (θξαηηθά κνλνπψιηα), αιιά ε εηθφλα πνπ παξνπζηάδνπλ σο πξνο ηελ έληαζε ηνπ αληαγσληζκνχ είλαη εληειψο δηαθνξεηηθή. Πέξα απφ ηηο ελ γελεί δηαθνξέο ησλ δχν αγνξψλ, φπσο ε κεγάιε επίδξαζε ηεο ηερλνινγίαο ζηηο ππεξεζίεο ηειεθσλίαο πνπ δηεπθνιχλεη ηελ είζνδν λέσλ επηρεηξήζεσλ, είλαη θαλεξφ φηη ζηελ ΔΔ ππάξρεη ηζρπξή δπλακηθή γηα ηελ πιήξε απειεπζέξσζε ηεο ηειεπηθνηλσληαθήο αγνξάο, ζε αληίζεζε κε ηελ αγνξά Ζ/Δ πνπ ηα βήκαηα είλαη πνιχ πην δηζηαθηηθά. Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξνπκε ηνλ ηδηαηηέξσο εληζρπκέλν ξφιν ησλ Δζληθψλ Ρπζκηζηηθψλ Αξρψλ Σειεπηθνηλσληψλ, πνπ επέβαιιε ε νδεγία πιαίζην 2002/21/ΔΚ, αλαγνξεχνληαο ηεο ζε θχξην δηακνξθσηή ηεο αγνξάο κε έκθαζε ηελ πξνψζεζε ηνπ αληαγσληζκνχ. Αληίζεηα, νη ξπζκηζηηθέο Αξρέο γηα ηελ ελέξγεηα, παξέκεηλαλ απιά γλσκνδνηηθά φξγαλα, αθήλνληαο κε απηφ ηνλ ηξφπν ηελ πξνψζεζε ηνπ αληαγσληζκνχ ζηελ θξαηηθή βνχιεζε θαη φρη ζε έλα πιήξσο αλεμάξηεην θαη ηζρπξφ φξγαλν. H δηεζλήο ηάζε αλαδηάξζξσζεο ηνπ ηνκέα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ήηαλ απφξξνηα ηεο επαλαμηνιφγεζεο ηεο νηθνλνκηθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο παξαδνζηαθήο δνκήο ηνπ θαη επεξέαζε ηελ ειιεληθή αγνξά ιφγσ ηεο ππνρξέσζεο ηεο ρψξαο λα ελαξκνληζηεί κε ην ζεζκηθφ πιαίζην ηεο Δ.Δ. γηα ηνλ ελεξγεηαθφ ηνκέα. Βαζηθφο ζηφρνο ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ήηαλ ε εηζαγσγή αληαγσληζκνχ ζηνπο ηνκείο ηεο παξαγσγήο θαη πξνκήζεηαο ειεθηξηθήο

104 Κεθάλαιο 6 - ςμπεπάζμαηα 92 ελέξγεηαο πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ε νηθνλνκηθή απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ηνκέσλ. Οη εθηηκήζεηο ηεο ΡΑΔ ζρεηηθά κε ηηο κειινληηθέο εμειίμεηο, ζπγθιίλνπλ ζηελ πξφβιεςε φηη ε εγρψξηα δήηεζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζα απμεζεί ζε κεζνπξφζεζκν νξίδνληα κε ξπζκφ πςειφηεξν ηνπ 3% εηεζίσο. H αλάγθε, ζπλερνχο θαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν πξνζαξκνγήο ηεο πξνζθνξάο ζηε δήηεζε Ζ/Δ, αλαδεηθλχεη ην δήηεκα ηεο επάξθεηαο ηεο πξνζθνξάο ζηελ Διιάδα γηα ηα ακέζσο επφκελα ρξφληα 130 θαη θάλεη ηελ αλάγθε γηα λέεο επελδχζεηο ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή επηηαθηηθή. Απφ ηηο αξρέο ηνπ 2000 πξαγκαηνπνηήζεθαλ κελ ζπγθεθξηκέλεο δηαξζξσηηθέο κεηαβνιέο ζηελ εγρψξηα αγνξά Ζ/Δ, αιιά ε απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο δελ ζπλνδεχηεθε απφ ηελ αλάπηπμε αληαγσληζκνχ ζηνπο ηνκείο ηεο παξαγσγήο θαη πξνκήζεηαο, θαζψο ε είζνδνο λέσλ επηρεηξήζεσλ ζηνλ θιάδν - παξά ην έληνλν ελδηαθέξνλ - θαζπζηέξεζε ή / θαη δελ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί αθφκα. Πνιιά είλαη ηα αίηηα 131 γηα ηελ κε πινπνίεζε επελδπηηθψλ ζρεδίσλ, αιιά ζίγνπξα ηα πνιχ ρακειά ηηκνιφγηα ιηαληθήο ηεο Ζ/Δ, πνπ ξπζκίδνληαη εμσγελψο απφ ηελ πνιηηηθή εμνπζία, απνηεινχλ επηπξφζζεην αληηθίλεηξν γηα επελδπηηθέο πξσηνβνπιίεο. Σα ηηκνιφγηα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, παξά ηε ζεζκηθή απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο, είλαη ξπζκηδφκελα ιφγσ θαη ησλ εηδηθψλ ζπλζεθψλ πνπ παξαηεξνχληαη αθφκε (κεξίδην αγνξάο ΓΔΖ A.E. > 70%). Απφ ηελ αλάιπζε πξνέθπςε φηη νη ηηκέο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα νηθηαθή ρξήζε είλαη θαηά 56% πςειφηεξεο ζηελ ΔΔ-27 ζε ζχγθξηζε κε ηελ Διιάδα. Μάιηζηα, αλ ιεθζεί ππφςε ε κεηαβνιή ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ηηκψλ πξνθχπηεη φηη νη εγρψξηεο ηηκέο Ζ/Δ κεηψζεθαλ ζεκαληηθά, ζε πξαγκαηηθνχο φξνπο, θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαπεληαεηία. Παξάιιεια, νη ηηκέο νηθηαθήο θαη βηνκεραληθήο ρξήζεο ζηελ Διιάδα ζπγθιίλνπλ 130 H αλαγθαία πξνζζήθε θαζαξήο δηαζέζηκεο ηζρχνο γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο αμηνπηζηίαο ηνπ εγρψξηνπ ειεθηξηθνχ ζπζηήκαηνο, εθηηκήζεθε ζε MW απφ ην 2005 κέρξη θαη ην Σν κέγεζνο απηφ αληηζηνηρεί ζε 327 πεξίπνπ MW πξφζζεηεο ηζρχνο θαη' έηνο. ηελ πεξίνδν 2005 έσο Εεηνχκελν ζα παξακείλεη ινηπφλ ε ηθαλφηεηα ηνπ εγρψξηνπ ειεθηξηθνχ ζπζηήκαηνο λα αληαπνθξηζεί ζην πξνβιεπφκελν επίπεδν ηεο δήηεζεο. 131 Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξνπκε ηελ χπαξμε εκπνδίσλ εηζφδνπ πνπ ζπλδένληαη κε ηηο πςειέο θεθαιαηαθέο απαηηήζεηο (θαη ηελ αδπλακία εμεχξεζεο ρξεκαηνδφηεζεο), ηε δηαηήξεζε ηεο θάζεηεο δηάξζξσζεο ηε δεζπφδνπζα ζέζε ηεο ζηνλ θιάδν θαη ηα απφιπηα θνζηνινγηθά πιενλεθηήκαηα ηεο ΓΔΖ (ηερλνινγηθή δηαθνξνπνίεζε ησλ κνλάδσλ παξαγσγήο θαη επλντθή πξφζβαζε ζηηο αγνξέο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο), ηε ρακειή δπλακηθφηεηα ησλ δηεζλψλ δηαζπλδέζεσλ θαη ηελ αλεπάξθεηα ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ.

105 Κεθάλαιο 6 - ςμπεπάζμαηα 93 δηαρξνληθά ελψ ζηελ ΔΔ νη ηηκέο απνθιίλνπλ 132. Όπσο φκσο επηζεκάλζεθε, νη ηδηαίηεξα ρακειέο νηθηαθέο ρξεψζεηο θαη νη ζηαπξνεηδείο επηδνηήζεηο κεηαμχ ησλ θαηαλαισηψλ νδεγνχλ ζε ζπαηάιε, ππεξθαηαλάισζε Ζ/Δ θαη δελ είλαη θνηλσληθά δίθαηεο νχηε πεξηβαιινληηθά νξζέο. Πνιηηηθέο δηαρείξηζεο ηεο δήηεζεο θαη δηαθνξεηηθφο ηξφπνο ηηκνιφγεζεο, π.ρ. ρξνλνρξέσζε ζηελ θαηαλάισζε, είλαη κέηξα απαξαίηεηα γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ζπαηάιεο θαη δηεπθνιχλνπλ ηνλ ελεξγεηαθφ ζρεδηαζκφ, ακβιχλνληαο ηελ αλάγθε γηα ζπλερή επέθηαζε ηεο ειεθηξνπαξαγσγηθήο ηθαλφηεηαο ηεο ρψξαο. Ζ πιήξεο ελζσκάησζε ζην εζληθφ δίθαην ηεο Οδεγίαο 2003/54/ΔΚ, ε ελίζρπζε ηεο αλεμαξηεζίαο ηνπ ΓΔΜΖΔ θαη ε έγθξηζε ηνπ λένπ Κψδηθα Γηαρείξηζεο ηνπ πζηήκαηνο θαη πλαιιαγψλ Ζ/Δ, ζέηνπλ ηηο βάζεηο γηα ηελ πξαγκαηηθή απειεπζέξσζε ζηνπο ηνκείο ηεο παξαγσγήο θαη πξνκήζεηαο απνηειψληαο αλακθηζβήηεηα ζεηηθέο εμειίμεηο. Όκσο, ε κεηάβαζε ζην λέν κνληέιν νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο Ζ/Δ θαη ε αλάπηπμε αληαγσληζκνχ δελ ζα είλαη άκεζε. Αλ ιεθζεί ππφςε, φηη γηα ηελ θαηαζθεπή κηαο κνλάδαο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξνη απφ 24 κήλεο, δελ πξέπεη λα αλακέλεηαη αλάπηπμε ηνπ αληαγσληζκνχ ζηελ παξαγσγή Ζ/Δ, κε ζπκκεηνρή επαξθνχο αξηζκνχ αλεμάξηεησλ (εθηφο ΓΔΖ) παξαγσγψλ, πξηλ ην Σέινο, δσηηθήο ζεκαζίαο ζπληειεζηήο γηα ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ησλ αγνξψλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, είλαη θαη ε αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ δηαζέζηκσλ δηαζπλδέζεσλ ηεο ρψξαο. Ο θιάδνο ηεο ηειεθσλίαο ζηελ Διιάδα θαη γεληθφηεξα ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε είλαη ίζσο ην θαιχηεξν παξάδεηγκα νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ επεξεάδεηαη άκεζα απφ ηηο δηαξθείο ηερλνινγηθέο θαηλνηνκίεο. Ζ ζρεηηθά πξφζθαηε δξαζηεξηνπνίεζε θαη ζηελ ρψξα καο ησλ ελαιιαθηηθψλ παξφρσλ ζηαζεξήο ηειεθσλίαο, κεηά ηελ πιήξε απειεπζέξσζε ηεο ζρεηηθήο αγνξάο απφ 01/01/2001, ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ηαρεία δηάδνζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, ζπλερίδνπλ λα επηθέξνπλ ζεκαληηθέο αιιαγέο θαη εμειίμεηο ζηνλ ηνκέα ηεο ηειεθσλίαο. ηα θεθάιαηα 4&5 επηζεκάλζεθε φηη ελψ ππήξμε κία ζηαζεξά πησηηθή ηάζε ησλ ρξεψζεσλ ζηαζεξήο θαη θηλεηήο ηειεθσλίαο απφ ηελ αξρή ηεο 132 Σν 2007, ζηελ Διιάδα, ην βηνκεραληθφ ηηκνιφγην ήηαλ θαηά 5,6% αθξηβφηεξν απφ ην νηθηαθφ ηηκνιφγην, φηαλ ζηελ ΔΔ-27, ην νηθηαθφ ηηκνιφγην ήηαλ 42,5% αθξηβφηεξν απφ ην βηνκεραληθφ.

106 Κεθάλαιο 6 - ςμπεπάζμαηα 94 δεθαεηίαο, απηή ε ηάζε θαίλεηαη λα αλαθφπηεηαη ηα 3-4 ηειεπηαία ρξφληα, γεγνλφο πνπ ζεκαηνδνηεί κία νπηζζνρψξεζε ηνπ αληαγσληζκνχ, θπξίσο δηφηη, ζηελ ζηαζεξή ηειεθσλία έρεη παγησζεί ην κεξίδην αγνξάο ηνπ ΟΣΔ πάλσ απφ ην 70%, ελψ ζηελ θηλεηή, νη αληαγσληζηηθέο πηέζεηο εθηνλψλνληαη φρη κε πεξαηηέξσ κεηψζεηο ησλ ρξεψζεσλ, αιιά κε ζπλερψο δηαθνξνπνηνχκελα «παθέηα» ππεξεζηψλ πνπ «ζνιψλνπλ» ηηο δπλαηφηεηεο επηινγήο ησλ θαηαλαισηψλ. Παξφια απηά, ην λέν ζεζκηθφ πιαίζην πνπ ελζσκαηψλεη πιήξσο ηελ θνηλνηηθή λνκνζεζία θαη ν εληζρπκέλνο ξπζκηζηηθφο θαη θαλνληζηηθφο ξφινο ηεο ΔΔΣΣ, αλακέλεηαη λα πηέζνπλ πεξαηηέξσ πξνο ηα θάησ ηελ ηηκνινγηαθή πνιηηηθή ρνλδξηθήο ηνπ ΟΣΔ, κε αλάινγεο επηπηψζεηο θαη ζηελ ιηαληθή αγνξά. ηνλ ηνκέα ηεο ζηαζεξήο ηειεθσλίαο θαη παξά ηελ ζρεηηθή ζηαζηκφηεηα ησλ ρξεψζεσλ ηα ηειεπηαία ρξφληα, ν αληαγσληζκφο ζηηο ηηκνινγηαθέο πνιηηηθέο ησλ εηαηξεηψλ θαίλεηαη λα είλαη ζε πιήξε εμέιημε, πηέδνληαο ζηαζεξά πξνο ηα θάησ ηηο ηηκέο 133. Παξάγνληεο ηεο αγνξάο εθηηκνχλ, πσο φηαλ θιείζεη ν θχθινο ησλ κεηψζεσλ ζηηο ρξεψζεηο θαη ν ηνκέαο ηεο ζηαζεξήο ηειεθσλίαο πεξάζεη ζην ζηάδην ηεο σξίκαλζεο, ηφηε ζηελ αγνξά ζα μερσξίζνπλ εθείλεο νη εηαηξείεο νη νπνίεο ζα πξνζθέξνπλ αλψηεξε, πνηνηηθά, επηθνηλσλία ρσξίο ηηο «παηδηθέο αζζέλεηεο» πνπ παξαηεξνχληαη ζήκεξα. ηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο ηα ηηκνιφγηα ησλ ειιεληθψλ εηαηξεηψλ, παξά ηελ αξρηθή πηψζε, ζεκείσζαλ ζρεηηθή άλνδν ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη είλαη απφ ηα πςειφηεξα ζηελ ΔΔ-27. Παξάγνληεο ηεο αγνξάο εθηηκνχλ πάλησο φηη ππάξρεη πεξηζψξην γηα πεξαηηέξσ κείσζε ζηα ηηκνιφγηα ζε πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 10%. Ζ εμέιημε απηή ζα πξνέιζεη απφ ηελ ελίζρπζε ησλ αληαγσληζηηθψλ πηέζεσλ κε ηελ δξαζηεξηνπνίεζε ησλ εηθνληθψλ παξφρσλ ππεξεζηψλ θηλεηήο ηειεθσλίαο αιιά θαη ηελ αχμεζε ηεο θνξεηφηεηαο αξηζκψλ απφ εηαηξεία ζε εηαηξεία. ε θάζε πεξίπησζε, απηή ε κείσζε ησλ ρξεψζεσλ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αχμεζε ηεο ρξήζεο, ε νπνία ζα εληζρπζεί απφ λέεο εθαξκνγέο θαη πξφζζεηεο ππεξεζίεο πνπ ζηεξίδνληαη ζηελ ηερλνινγία ησλ δηθηχσλ ηξίηεο γεληάο. Ζ πξφθιεζε πνπ θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ νη εηαηξείεο ηνπ θιάδνπ είλαη λα πξνζαξκφζνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπο ζηα κεησκέλα πεξηζψξηα θέξδνπο, πνπ κπνξνχλ φκσο λα αληηζηαζκηζηνχλ απφ ηελ αχμεζε ηεο ρξήζεο θαη ησλ εζφδσλ απφ ηηο πξνζηηζέκελεο ππεξεζίεο. 133 Ζ είζνδνο ησλ ΔΚΣ ζα εληζρχζεη πεξαηηέξσ ηνλ αληαγσληζκφ ζηελ ζηαζεξή ηειεθσλία.

107 Πηγέρ - Βιβλιογπαθία 95 Πηγέρ - Βιβλιογπαθία Βιβλιογραθία - Αρθρογραθία 1. Centre for European Policy Studies, Security of Energy Supply, Brussels, November Energy Charter Secretariat, Impacts of Market Liberalisation on Energy Efficiency Policies and Programmes, Brussels, European Commission, «Principles of Implementation and Best Practice on Effective Competition in Electronic Communications Markets», Eurostat, Statistics in focus 80/2007, Brussels, Eurostat, Statistics in focus 88/2007, Brussels, Majone G., «The Rise of the Regulatory State in Europe», West European Politics, Nugent Neil, «Πνιηηηθή θαη Δηαθπβέξλεζε ζηελ Επξσπατθή Έλσζε», Δθδφζεηο αββάιαο, Αζήλα Spiwak, L., eeurope means nothing without eentry: Regulatory harmonisation, subsidiarity and the realisation of the information society, Phoenix Center, Policy Paper Number Βέηηαρ N. και Καηζοςλάκορ Γ., «Πνιηηηθή Αληαγσληζκνύ θαη Ρπζκηζηηθή Πνιηηηθή», Δθδφζεηο Σππσζήησ, Αζήλα Γευπγακόποςλορ Α. Θεόδυπορ, «Εηζαγσγή ζηε Δεκόζηα Οηθνλνκηθή», Δθδφζεηο Δπγ. Μπέλνπ, Αζήλα Γελήρ Γ. Κυνζηανηίνορ, «Δηάξζξσζε Κόζηνπο θαη Σηκνινγηαθή Πνιηηηθή ζηνλ ηνκέα ηνπ Ηιεθηξηζκνύ», ΗΟΒΔ Δηδηθέο Μειέηεο, Αζήλα Γεληίο Πανελλήνιος ςλλόγος Μησ/γυν-Ζλ/γυν, Σεχρνο 400, Ηνχιηνο- Αχγνπζηνο 2007, νκηιία ηνπ Γελ. Γηεπζπληή Δκπνξίαο ηεο ΓΔΖ Γ. Κφιιηα ζην 2ν Παλειιήλην πλέδξην Μεραλνιόγσλ Ηιεθηξνιόγσλ. 13. Γιεθνήρ Οπγανιζμόρ Δνέπγειαρ, «Ελεξγεηαθέο Πνιηηηθέο ησλ Υσξώλ ηνπ ΔΟΕ, Ειιάδα», ΟΟΑ, Γιεθνήρ Οπγανιζμόρ Δνέπγειαρ, «Greece In-Depth Review», Δλεξγεηαθέο Πνιηηηθέο ησλ Υσξψλ ηνπ ΓOΔ, Δςπυπαφκή Δπιηποπή, «12ε Έθζεζε ηεο γηα ηηο Καλνληζηηθέο Ρπζκίζεηο θαη Αγνξέο ζηηο Επξσπατθέο Ηιεθηξνληθέο Επηθνηλσλίεο θαηά ην 2006», Βξπμέιιεο, Δςπυπαφκή Δπιηποπή, χζηαζε ηεο 11εο Φεβξνπαξίνπ 2003 «γηα ηηο αγνξέο πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ ζηνλ ηνκέα ησλ ειεθηξνληθώλ επηθνηλσληώλ πνπ επηδέρνληαη

108 Πηγέρ - Βιβλιογπαθία 96 εθ ησλ πξνηέξσλ ξύζκηζε ζύκθσλα κε ηελ νδεγία 2002/21/EΚ ηνπ Επξσπατθνύ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ζρεηηθά κε θνηλό θαλνληζηηθό πιαίζην γηα δίθηπα θαη ππεξεζίεο ειεθηξνληθώλ επηθνηλσληώλ», [θνηλνπνηεζείζα ππφ ηνλ αξηζκφ Δ(2003) 497]. 17. ΔΔΣΣ, «Επηζθόπεζε Αγνξώλ 2006», Μαξνχζη ΔΔΣΣ, Αλαθνίλσζε κε ηίηιν «Δεκόζηα δηαβνύιεπζε ηεο ΕΕΣΣ γηα ηνλ νξηζκό ηελ αλάιπζε αγνξάο θαη ηηο πξνηεηλόκελεο θαλνληζηηθέο ππνρξεώζεηο γηα ηελ αγνξά Υνλδξηθήο Πξόζβαζεο θαη Εθθίλεζεο Κιήζεσλ ζηα Δίθηπα Κηλεηήο Σειεθσλίαο (αγνξά ππ. αξ. 15, ύζηαζεο Επξσπατθήο Επηηξνπήο)», Ηνχιηνο Δθημ. ΣΟ ΒΖΜΑ, «Η ΔΕΗ δεηεί ιεθηά γηα θνηλσληθή πνιηηηθή», Σν νηθνλνκηθφ ΒΖΜΑ, ζει. 5, ICAP, «Τπεξεζίεο ηαζεξήο Κηλεηήο Σειεθσλίαο», Κιαδηθή Μειέηε, Αζήλα, Οθηψβξηνο Λιυνήρ Δ. Νικόλαορ, «Ρύζκηζε Αγνξάο, Αληαγσληζκόο θαη Πνηόηεηα ζηηο Σειεπηθνηλσλίεο», Παλεπηζηήκην Αζελψλ, Αζήλα Μανιάηηρ Η. Γιώπγορ, «Η Αγνξά Ηιεθηξηθήο Ελέξγεηαο», ΗΟΒΔ Κιαδηθέο Μειέηεο, Αζήλα Μανδπαβεληρ Βαγγέληρ, «Σειεθσλία: o πόιεκνο» ξίρλεη ηηο ηηκέο», Δθεκ. Καζεκεξηλή, Παπανικολάος K., «Σειεπηθνηλσλίεο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο», ζην Γίθαην θαη Κνηλσλία ζηνλ 21 Ο Αηψλα, Δθδφζεηο άθθνπια, Αζήλα-Θεζζαινλίθε ΡΑΔ, Γνυμοδόηηζη Ο-14395/ ΡΑΔ, «Αξρέο Ρπζκηζηηθήο Πνιηηηθήο γηα ηα Σηκνιόγηα Ηιεθηξηθήο Ελέξγεηαο», Αζήλα, Ηνχληνο ΡΑΔ Απόθαζη Τπ Απιθ. 263/2006, «Μέζν κεηαβιεηό θόζηνο παξαγσγήο ηεο ΔΕΗ Α.Ε. ζηα Με Δηαζπλδεδεκέλα Νεζηά, γηα ηνλ ππνινγηζκό ηνπ Εηδηθνύ Σέινπο ηνπ Άξζξνπ 40 παξ. 3 ηνπ Ν.2773/1999, γηα ην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ έηνπο 2006», Αζήλα, 30/10/ Τποςπγείο Ανάπηςξηρ, «1ε ΕΚΘΕΗ ΓΙΑ ΣΟΝ ΜΑΚΡΟΥΡΟΝΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΥΕΔΙΑΜΟ ΣΗ ΕΛΛΑΔΑ, », κέξνο Η, Αχγνπζηνο Νομοθεζία ΗΛΕΚΣΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 1. Οδηγία 96/92/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 19εο Γεθεκβξίνπ 1996, «ζρεηηθά κε ηνπο θνηλνύο θαλόλεο γηα ηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο», ΔΔ L 027 ηεο 30/01/1997.

109 Πηγέρ - Βιβλιογπαθία Οδηγία 2001/77/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 27εο επηεκβξίνπ 2001, «γηα ηελ πξναγσγή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη από αλαλεώζηκεο πεγέο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο», ΔΔ L 283 ηεο 27/10/ Οδηγία 2003/54/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 26εο Ηνπλίνπ 2003, «ζρεηηθά κε ηνπο θαλόλεο γηα ηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηελ θαηάξγεζε ηεο Οδεγίαο 96/92/ΕΚ», ΔΠΗΖΜΖ ΔΦΖΜΔΡΗΓΑ L 176 ηεο 15/07/ Οδηγία 2003/87/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 13εο Οθησβξίνπ 2003, «ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ζπζηήκαηνο εκπνξίαο δηθαησκάησλ εθπνκπήο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ εληόο ηεο Κνηλόηεηαο θαη ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο νδεγίαο 96/61/ΕΚ ηνπ πκβνπιίνπ», ΔΔ L 275 ηεο 13/10/ Οδηγία 2004/8/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 11εο Φεβξνπαξίνπ 2004, «γηα ηελ πξνώζεζε ηεο ζπκπαξαγσγήο ελέξγεηαο βάζεη ηεο δήηεζεο γηα ρξήζηκε ζεξκόηεηα ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ελέξγεηαο», ΔΔ L 52 ηεο 11/02/ Κανονιζμόρ 1228/2003 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 26εο Ηνπλίνπ 2003, «γηα ηνλ θαζνξηζκό ησλ θαλόλσλ γηα ηηο δηαζπλνξηαθέο αληαιιαγέο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηελ ελίζρπζε ηνπ αληαγσληζκνύ εληόο ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο», ΔΔ L 176 ηεο 26/06/ ν.2244/94 (Σεύσορ ΦΔΚ Α'/168/ ), «Ρύζκηζε ζεκάησλ Ηιεθηξνπαξαγσγήο από Αλαλεώζηκεο Πεγέο Ελέξγεηαο θαη από ζπκβαηηθά θαύζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο». 8. ν.2773/1999 (Σεύσορ ΦΔΚ Α'/286/ ), «Απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο-ρύζκηζε ζεκάησλ ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο θαη ινηπέο δηαηάμεηο». 9. ν.3175/2003 (Σεύσορ ΦΔΚ Α'/207/ ), «Αμηνπνίεζεο ηνπ γεσζεξκηθνύ δπλακηθνύ, ηειεζέξκαλζεο θαη άιιεο δηαηάμεηο». 10. ν.3426/2005 (Σεύσορ ΦΔΚ Α'/309/ ), «Επηηάρπλζε ηεο δηαδηθαζίαο γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο». 11. π.δ. 328/2000 (Σεύσορ ΦΔΚ Α'/268/ ), «ύζηαζε θαη Καηαζηαηηθό ηεο Αλώλπκεο Εηαηξείαο ΔΙΑΥΕΙΡΙΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ ΜΕΣΑΦΟΡΑ ΗΛ. ΕΝΕΡΓΕΙΑ». 12. π.δ.333/2000 (Σεύσορ ΦΔΚ Α 278/ ), Μεηαηξνπή ηεο Δεκόζηαο Επηρεηξήζεσο Ηιεθηξηζκνύ (ΔΕΗ) ζε αλώλπκε εηαηξεία θαη έγθξηζε ηνπ θαηαζηαηηθνύ ηεο. 13. Τπ. Απ. 4524/ (ΦΔΚ 270Β/ ) «Κώδηθαο Πξνκήζεηαο ζε Πειάηεο». ΣΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕ 14. Οδηγία 90/387/ΔΟΚ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 28εο Ηνπλίνπ 1990, «γηα ηε δεκηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο ζηνλ ηνκέα ησλ ηειεπηθνηλσληαθώλ ππεξεζηώλ κέζσ ηεο

110 Πηγέρ - Βιβλιογπαθία 98 εθαξκνγήο ηεο παξνρήο αλνηθηνύ δηθηύνπ (Open Networt Provision - ONP)», ΔΔ L192 ηεο 24/07/ Οδηγία 90/388/ΔΟΚ ηεο Δπηηξνπήο ηεο 28εο Ηνπλίνπ 1990, «ζρεηηθά κε ηνλ αληαγσληζκό ζηηο αγνξέο ησλ ηειεπηθνηλσληαθώλ ππεξεζηώλ», ΔΔ L192 ηεο 24/07/ Οδηγία 96/19/ΔΚ ηεο Δπηηξνπήο, ηεο 13εο Μαξηίνπ 1996, «γηα ηξνπνπνίεζε ηεο νδεγίαο 90/388/ΕΟΚ όζνλ αθνξά ην πιήξεο άλνηγκα ησλ αγνξώλ ηειεπηθνηλσληώλ ζηνλ αληαγσληζκό», ΔΔ L 74 ηεο Οδηγία 98/10/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 26εο Φεβξνπαξίνπ 1998, «γηα ηελ εθαξκνγή ηεο παξνρήο αλνηθηνύ δηθηύνπ (ΟΝΡ) ζηε θσλεηηθή ηειεθσλία θαη γηα ηελ θαζνιηθή ππεξεζία γηα ηηο ηειεπηθνηλσλίεο ζε αληαγσληζηηθό πεξηβάιινλ», ΔΔ L 101 ηεο Οδηγία 2002/19/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 7εο Μαξηίνπ 2002, «ζρεηηθά κε ηελ πξόζβαζε ζε δίθηπα ειεθηξνληθώλ επηθνηλσληώλ θαη ζπλαθείο επθνιίεο, θαζώο θαη κε ηε δηαζύλδεζή ηνπο (νδεγία γηα ηελ πξόζβαζε)», ΔΔ L 108 ηεο Οδηγία 2002/20/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 7εο Μαξηίνπ 2002, «γηα ηελ αδεηνδόηεζε δηθηύσλ θαη ππεξεζηώλ ειεθηξνληθώλ επηθνηλσληώλ (νδεγία γηα ηελ αδεηνδόηεζε)», ΔΔ L 108 ηεο Οδηγία 2002/21/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 7εο Μαξηίνπ 2002, «ζρεηηθά κε θνηλφ θαλνληζηηθφ πιαίζην γηα δίθηπα θαη ππεξεζίεο ειεθηξνληθψλ επηθνηλσληψλ (νδεγία πιαίζην)», ΔΔ L 108 ηεο Οδηγία 2002/22/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 7εο Μαξηίνπ 2002, «γηα ηελ θαζνιηθή ππεξεζία θαη ηα δηθαηώκαηα ησλ ρξεζηώλ όζνλ αθνξά δίθηπα θαη ππεξεζίεο ειεθηξνληθώλ επηθνηλσληώλ (νδεγία θαζνιηθήο ππεξεζίαο)», ΔΔ L 108 ηεο Οδηγία 2002/77/ΔΚ ηεο Δπηηξνπήο, ηεο 16εο επηεκβξίνπ 2002, «ζρεηηθά κε ηνλ αληαγσληζκό ζηηο αγνξέο δηθηύσλ θαη ππεξεζηώλ ειεθηξνληθώλ επηθνηλσληώλ», ΔΔ L 249 ηεο ν.δ.1049/49 (Σεύσορ ΦΔΚ Α 195/ ), «Πεξί νξγαλώζεσο ησλ Σειεπηθνηλσληώλ Ειιάδνο». 24. Απόθαζη 97/607/ΔΚ ηεο Δπηηξνπήο ηεο 18εο Ηνπλίνπ 1997, «ζρεηηθά κε ηηο πξόζζεηεο κεηαβαηηθέο πεξηόδνπο πνπ δήηεζε ε Ειιάδα γηα ηελ εθαξκνγή ηεο νδεγίαο 90/388/ΕΟΚ ζρεηηθά κε ην πιήξεο άλνηγκα ησλ αγνξώλ ηειεπηθνηλσληώλ ζηνλ αληαγσληζκό», ΔΔ L 245 ηεο 09/09/ ν.1892/90 (Σεύσορ ΦΔΚ Α 101/ ), «Γηα ηνλ εθζπγρξνληζκό θαη ηελ αλάπηπμε θαη άιιεο δηαηάμεηο». 26. ν.2075/92 (Σεύσορ ΦΔΚ Α 129/ ), «Οξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ ηνκέα ησλ ηειεπηθνηλσληώλ». 27. ν.2246/94 (Σεύσορ ΦΔΚ Α 172/ ), «Οξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ ηνκέα ηειεπηθνηλσληώλ».

111 Πηγέρ - Βιβλιογπαθία ν.2867/2000 (Σεύσορ ΦΔΚ Α 273/ ), «Οξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ησλ ηειεπηθνηλσληώλ θαη άιιεο δηαηάμεηο». 29. ν.3431/2006 (Σεύσορ ΦΔΚ Α 13/ ), «Πεξί ειεθηξνληθώλ επηθνηλσληώλ θαη άιιεο δηαηάμεηο». 30. π.δ.437/95 (Σεύσορ ΦΔΚ Α 250/ ), «Έθδνζε εηδηθήο άδεηαο γηα ηελ εγθαηάζηαζε αλάπηπμε ιεηηνπξγία θ.ιπ. Σειεπηθνηλσληαθώλ δηθηύσλ». 31. Απόθαζη ΔΔΣΣ Απιθ. 410/37, (Σεύσορ ΦΔΚ Β 1739/ ). 32. Απόθαζη ΔΔΣΣ Απιθ. 412/021, (Σεύσορ ΦΔΚ Β 1900/ ). 33. Απόθαζη ΔΔΣΣ 443/068, (Σεύσορ ΦΔΚ Β 1422/ ). Ηλεκηρονικές Πηγές 1. Γηαδηθηπαθφο ηφπνο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζηελ ηζηνζειίδα glossary/universal_service_el.htm. 2. Γηαδηθηπαθφο ηφπνο ηεο Γεκφζηαο Δπηρείξεζεο Ζιεθηξηζκνχ ζηελ ηζηνζειίδα 3. Γηαδηθηπαθφο ηφπνο ηνπ Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο ζηελ ηζηνζειίδα 4. Γηαδηθηπαθφο ηφπνο ηνπ Δζληθνχ Σππνγξαθείνπ ζηελ ηζηνζειίδα 5. Γηαδηθηπαθφο ηφπνο ηεο Ρπζκηζηηθήο Αξρήο Δλέξγεηαο ζηελ ηζηνζειίδα 6. Γηαδηθηπαθφο ηφπνο ηεο Δζληθήο Δπηηξνπήο Σειεπηθνηλσληψλ & Σαρπδξνκείσλ ζηελ ηζηνζειίδα 7. Γηαδηθηπαθφο ηφπνο ηεο Οξγαληζκνχ Σειεπηθνηλσληψλ Διιάδαο ζηελ ηζηνζειίδα 8. Γηαδηθηπαθφο ηφπνο ηνπ Γηαρεηξηζηή ηνπ Διιεληθνχ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο ζηελ ηζηνζειίδα 9. Γηαδηθηπαθφο ηφπνο ηεο Δζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο Διιάδαο ζηελ ηζηνζειίδα Γηαδηθηπαθφο ηφπνο ηεο Δπξσπατθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο ζηελ ηζηνζειίδα Κυζηάκηρ Αλέξανδπορ, «Αο αθνύζνπκε ηηο αγνξέο: Μηα πξνθαλήο ζηξέβισζε ζηελ νηθνλνκηθή δσή ηεο ρώξαο», ζηελ ηζηνζειίδα Ηζηνζειίδα Γηαδηθηπαθφο ηφπνο ηεο Greenpeace ζηελ ηζηνζειίδα

112 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 100

113 Παπάπηημα Α Σηλεθυνία 101 Παπάπηημα Α - Σηλεθυνία Πίνακαρ 3: Αδειοδοηημένοι Πάποσοι ανά Καηηγοπία Σηλεπικοινυνιακήρ Γπαζηηπιόηηηαρ Αδειοδοηημένοι Πάποσοι ανά Καηηγοπία Γπαζηηπιόηηηα Απιθμόρ Παπόσυν Φωνητική Σηλεφωνία και 103 Ανάπτςξη ταθεπού Δικτύος Φωνητική Σηλεφωνία 102 Ανάπτςξη ταθεπού Δικτύος 38 Δοπςφοπικά Δίκτςα 12 Κινητή Σηλεφωνία 2ηρ Γενιάρ 5 Κινητή Σηλεφωνία 3ηρ Γενιάρ 4 TETRA 1 W-LΑΝ 38 (Πηγή:ΔΔΣΣ) Γιάγπαμμα 24: Απιθμόρ ςνδπομηηών Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ (Πηγή: ΔΔΣΣ)

114 Παπάπηημα Α Σηλεθυνία 102 Πίνακαρ 4: Δξέλιξη οικονομικών μεγεθών Σηλεπικοινυνιακών Δηαιπειών (Πηγή:ΔΔΣΣ) Γιάγπαμμα 25: Δξέλιξη Μεπιδίυν Αγοπάρ ηαθεπήρ Σηλεθυνίαρ, βάζει ηυν λιανικών Δζόδυν ηηρ Δξεπσόμενηρ Κίνηζηρ (εξαιποςμένηρ ηηρ Dial-up Κίνηζηρ και ηηρ Κίνηζηρ μέζυ Καπηών) (Πηγή:ΔΔΣΣ)

115 Παπάπηημα Α Σηλεθυνία 103 Γιάγπαμμα 26: Μέζο Μηναίο Έξοδο Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Καλάθι Υαμηλήρ Υπήζηρ (ΔΔ-25) (Πηγή: 12η Έκθεζη ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ) Δςπώ ανά Μήνα (με ΦΠΑ)

116 Παπάπηημα Α Σηλεθυνία 104 Γιάγπαμμα 27: Μέζο Μηναίο Έξοδο Υπήζηη Κινηηήρ Σηλεθυνίαρ Καλάθι Ττηλήρ Υπήζηρ (ΔΔ-25) (Πηγή: 12η Έκθεζη ηηρ Δςπυπαφκήρ Δπιηποπήρ) Δςπώ ανά Μήνα (με ΦΠΑ) Γιάγπαμμα 28: Γιαθημιζηική δαπάνη για ςπηπεζίερ κινηηήρ-ζηαθεπήρ ηηλεθυνίαρ ( ) (Πηγή: Media Services AE)

117 Παπάπηημα Α Σηλεθυνία 105 Γιάγπαμμα 29: Μεπίδια Αγοπάρ ηος ΟΣΔ ανά Σύπο κλήζηρ, βάζει ηος Όγκος Δξεπσόμενηρ Κίνηζηρ (Πηγή: ΔΔΣΣ Δπιζκόπηζη Αγοπών 2006)

118 Παπάπηημα B Ηλεκηπική Δνέπγεια 106 Παπάπηημα Β Ζλεκηπική Δνέπγεια Γιάγπαμμα 30: Δηήζια Καηανάλυζη H/E ανά Κάηοικο (ζε KWh) (Πηγή:ΓΔΗ) Γιάγπαμμα 31: Υπεώζειρ για Οικιακή Καηανάλυζη ανά 100 KWh ζε Μονάδερ Αγοπαζηικήρ Γύναμηρ (PPS) (Μέζη οικιακή καηανάλυζη ηυν 3500 KWh ηον σπόνο, με όλοςρ ηοςρ θόποςρ) (Πηγή: EUROSTAT, STATISTICS IN FOCUS 80/2007)

119 Παπάπηημα B Ηλεκηπική Δνέπγεια 107 Γιάγπαμμα 32: Υπεώζειρ για Βιομησανική καηανάλυζη ανά 100 KWh ζε Μονάδερ Αγοπαζηικήρ Γύναμηρ (PPS) (Μέζη βιομησανική καηανάλυζη ηυν 2000 ΜWh ηον σπόνο, συπίρ ΦΠΑ) (Πηγή: EUROSTAT, STATISTICS IN FOCUS 80/2007) Γιάγπαμμα 33: Καηανάλυζη Η/Δ ζηην ΔΔ-25 ανά κλάδο οικονομικήρ δπαζηηπιόηηηαρ (Πηγή: EUROSTAT) Πίνακαρ 5: ηοισεία κεπδοθοπίαρ ηηρ ΓΔΗ (ζε εκαη. Δςπώ) Κύκλορ Δπγαζιών 3421,0 3897,5 4095,0 4290,9 4787,4 EBITDA (Κέπδη ππο Φόπυν, Σόκυν και Αποζβέζευν) 1028,0 1138,4 1206,8 895,8 733,6 Πεπιθώπιο EBITDA 30% 29,20% 29,50% 20,90% 15,30% Καθαπά κέπδη ,6 293,1 145,9 49,4 Κέπδη ανά μεηοσή (εςπώ) 1,01 1,31 1,26 0,63 0,21 Καθαπό σπέορ 4190,0 3892,0 3635,1 3763,6 3759,0 (Πηγή: ΓΔΗ)