το περιοδικό Μετάδοση μηνυμάτων για τον καρκίνο μέσω των ΜΜΕ ΜΜΕ Στόχευση Πληροφορία

Transcript

1 το περιοδικό Λεωσθένους 21-23, Πειραιάς ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ- ΑΓΚΑΛΙΑΖΩ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010/ΤΕΥΧΟΣ 21 ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ Μετάδοση μηνυμάτων για τον καρκίνο μέσω των ΜΜΕ ΜΜΕ Στόχευση Πληροφορία

2 Ο Μ Ι Λ Ο Σ Ε Θ Ε Λ Ο Ν Τ Ω Ν Κ Α Τ Α Τ Ο Υ Κ Α Ρ Κ Ι Ν Ο Υ Δ Ι Ο Ι Κ Η Τ Ι Κ Ο Πρόεδρος: Αντιπρόεδρος: Γεν. Γραμματέας: Ειδ. Γραμματέας: Ταμίας: Μέλη: Σ Υ Μ Β Ο Υ Λ Ι Ο Ιωσηφίνα Σκούρτα Στέλιος Παπαδόπουλος Αναστασία Πασακοπούλου Δήμητρα Φωτοπούλου Φλώρα Μπληζιώτου Όλγα Αρνιακού Πόπη Γρύλλη Μαρίκα Δούρου Νίκος Ελευθερόγλου Μαίρη Καραγκούνη Ελένη Μισιτζή Διμηνιαία Κοινωνική και Πολιτιστική Έκδοση Ιδιοκτησία: Όμιλος Εθελοντών Κατά του Καρκίνου - ΑγκαλιάΖΩ, Λεωσθένους 21-23, Πειραιάς Τηλ , Fax oekk@otenet.gr Παράρτημα Ν. Αχαΐας, Πατρέως 8-10, Πάτρα, Τηλ/Fax omilospa@otenet.gr Παράρτημα Ηρακλείου Κρήτης, Παπαλεξάνδρου 16, Β όροφος, γραφείο Γ3, Τηλ/Fax Eκδότης: Ιωσηφίνα Σκούρτα Δημοσιογραφική Επιμέλεια: Έλλη Σολομών Συντακτική Επιτροπή: Νίκος Ελευθερόγλου, Χρυσάνθη Καλογιάννη, Στέλιος Παπαδόπουλος, Ίλντα Σαρακατσάνη Έλλη Σολομών Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η Θεοδοσία Αντωνάδου: Ογκολόγος Ακτινοθεραπευτής Δρακούλης Γιαννουκάκος: Νικόλαος Θρουβάλας: Βασίλης Ιακωβίδης: Πάρις Κοσμίδης: Χρυσούλα Λεμονίδου: Χρήστος Μαρκόπουλος: Ελευθέριος Μιχαήλ: Μοριακός Βιολόγος - Γενετιστής Ογκολόγος Ακτινοθεραπευτής Ψυχίατρος, Δ/ντής Τομέα Ψυχικής Υγείας Ε.Α.Ν.Π. ΜΕΤΑΞΑ Ογκολόγος Παθολόγος Καθηγήτρια Νοσηλευτικής Πανεπιστημίου Αθηνών Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής, Πρόεδρος ΕΧΕΜ - Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού Χειρουργός Ουρολόγος F.E.B.U. Δημήτρης Μιχαρικόπουλος: Νομικός Σύμβουλος Επιχειρήσεων Δημήτριος Μπαφαλούκος: Θεόδωρος Πανοσκάλτσης: Αλέξανδρος Ροδολάκης: Δημοσθένης Σκάρλος: Ογκολόγος Παθολόγος, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Μελανώματος, Γυναικολόγος Ογκολόγος, MD, PhD, MRCOG, COST (UK), Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών Γυναικολόγος Ογκολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Ογκολόγος Παθολόγος, Σ Χ Ε Δ Ι Α Σ Μ Ο Σ Κ Α Ι Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Ε Ν Τ Υ Π Ο Υ : ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΙ - ΗΛ. ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ: BREAK IN A.E.E.B.E Βαλτετσίου & Εμμ. Μπενάκη Τηλ.: , Fax: CREATIVE ART DIRECTOR: Σοφία Στεργίου ΕΚΤΥΠΩΣΗ: Ν. ΖΑΡΑΒΙΝΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. Ιωσηφίνα Σκούρτα: Ιωάννης Τριανταφυλλίδης: Γιώργος Φαρμακίδης: Πρόεδρος ΟΕΚΚ ΑγκαλιάΖΩ PhD, MACG, FEBG Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιασίου Ρουμανίας Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Ογκολογίας Πεπτικού Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας, Μην ξεχνάτε τη συνδρομή σας. Είναι ο μόνος σταθερός μας πόρος. ΓΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΔΩΡΕΕΣ Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος : Αρ. Λογ IBAN: GR Alpha Bank: Αρ. Λογ IBAN: GR Τράπεζα Πειραιώς: Αρ. Λογ IBAN: GR

3 editorial Ενα ακόμη καλοκαίρι φτάνει στο τέλος του. Ένα καλοκαίρι διαφορετικό από τα προηγούμενα από όλες τις απόψεις. Με σημαντικές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις που επηρεάζουν όλους μας ανεξαιρέτως. Με λιγότερους εκδρομείς και χαμηλότερη κίνηση στους συνήθεις τουριστικούς προορισμούς. Κυρίως, ένα καλοκαίρι με το μυαλό όλων μας στραμμένο στο δύσκολο φθινόπωρο που όλα δείχνουν πως θα έρθει. Εχουμε την ελπίδα πως, μέσα από τις δεδομένες συνθήκες, θα ανακάμψουμε και θα αναπτύξουμε εκ νέου δίκτυα κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης. Είμαστε υποχρεωμένοι να ανακαλύψουμε νέους τρόπους επικοινωνίας τόσο σε διαπροσωπικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο. Ένα νέο τρόπο μεταφοράς των μηνυμάτων που αφορούν στον καρκίνο μέσω των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας αναζητά και ο κ. Αρδαβάνης Αλέξανδρος, Παθολόγος Ογκολόγος, Δ/ντής ΕΣΥ στον Άγιο Σάββα, στο κεντρικό άρθρο αυτού του τεύχους (σελ. 5). Οσον αφορά στη διατροφή μας, η εποχή προσφέρεται για μεγαλύτερη κατανάλωση θαλασσινών, τα οποία έχουν αποδεδειγμένα υψηλή διατροφική αξία (σελ. 9). Συνεχίζουμε τις δράσεις μας (σελ. 12), γνωρίζοντας πως η αξία του εθελοντισμού και της προσφοράς στην ενημέρωση σε αυτή τη δύσκολη εποχή είναι ακόμη μεγαλύτερη. Το ΑγκαλιάΖΩ είναι πια καθιερωμένο σημείο αναφοράς για τους ασθενείς με καρκίνο. Καθημερινά είμαστε αποδέκτες ολοένα και περισσότερων αιτημάτων τους για ψυχοκοινωνική και οικονομική στήριξη, στα οποία προσπαθούμε να ανταποκριθούμε, παρ όλες τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε. Αυτό που μας κάνει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας είναι ότι τώρα, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, έχουμε χρέος να γίνουμε η δυναμική φωνή όλων των ογκολογικών ασθενών και να διεκδικήσουμε μαζί τους αιτήματα που αφορούν στη θεραπεία και στην ποιότητα της ζωής τους. Είμαστε αισιόδοξοι γιατί οι κινητοποιήσεις μας έχουν θετική ανταπόκριση από τους αρμόδιους φορείς (σελ. 13). Στη δύσκολη οικονομική συγκυρία που αντιμετωπίζουμε, αισθανόμαστε την ανάγκη να ζητήσουμε την υποστήριξη και την αλληλεγγύη όλων σας. Είναι επιτακτική ανάγκη να συνεχίσουμε το έργο μας, ενημερώνοντας το κοινό και στηρίζοντας τους συνανθρώπους μας στη μάχη τους με τον καρκίνο, σε θέματα που αφορούν στη θεραπεία τους και την ίδια τη ζωή τους. Ελπίζουμε ότι θα ανταποκριθείτε ΟΛΟΙ. Με τις καλύτερες ευχές μας για το φθινόπωρο που έρχεται, 3 Ιωσηφίνα Σκούρτα, Πρόεδρος ΟΕΚΚ-ΑγκαλιάΖΩ

4 Περιεχόμενα ΜΜΕ και Μεταφορά Μηνυμάτων στον Ασθενή με Καρκίνο Αλέξανδρος Αρδαβάνης Αλήθεια, πόσα Ξέρουμε για τα Ψάρια; Άννα Παπατζιάλα Σιτζάνη Δήμητρα Σιτζάνη Δράσεις του Ομίλου & των Παραρτημάτων Πρόγραμμα Συνηγορίας & Διεκδίκησης Δικαιωμάτων Ασθενών με Καρκίνο Η Στήλη του ΠΑΝ.ΣΥ.ΛΑ Από τον Ηλία Μαμαλάκη

5 ΜΜΕ και μεταφορά μηνυμάτων στον ασθενή με καρκίνο Καρκίνος: η λέξη που εξακολουθεί να διατρυπά τους τεταμένους ασκούς του Τρόμου, αρκετές δεκαετίες μετά την εισαγωγή αποτελεσματικής θεραπείας για πολλά και την δυνητική ιασιμότητα για ορισμένα νεοπλάσματα. Η ανακοίνωση της διάγνωσης ενός κακοήθους νεοπλάσματος εμπεριέχει σημαντικό φορτίο τρόμου, ενμέρει προερχόμενου από το συλλογικό συνειδητό. Ισοδυναμεί με το ρίγος που φέρνει το «κοίταγμα κατάματα του θανάτου». Α. Πώς πρέπει να προσεγγιστεί η πληροφόρηση για τη διάγνωση; Ένας «αφορισμός»: όλοι οι ασθενείς με καρκίνο φαίνεται να το γνωρίζουν, παρά κάθε προσπάθεια απόκρυψής του. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό το αξίωμα, αντιλαμβάνεται κανείς γιατί ο διεθνώς ισχύων κώδικας δικαιωμάτων του ασθενούς προβλέπει ότι ο ασθενής έχει δικαίωμα και ο γιατρός οφείλει να του παράσχει όλη την αλήθεια σε όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με τη νόσο του, τη θεραπεία της και την πρόγνωση. Εξίσου σημαντική όμως με το παραπάνω είναι και η αναγνώριση της αναγκαιότητας εξατομίκευσης της πληροφόρησης του ασθενούς με βάση τα εκάστοτε ιδιαίτερα κοινωνικά ή ατομικά χαρακτηριστικά, διατηρώντας στον πυρήνα το δικαίωμα της επαρκούς αλλά και κατάλληλης πληροφόρησης του ασθενούς. Επ ουδενί, εκτός εξαιρέσεων, νομιμοποιούμαστε να αποκρύψουμε πλήρως την αλήθεια από έχοντα σώας τας φρένας ασθενή. Μια πρόταση κωδικοποίησης της ενημέρωσης του ασθενούς με καρκίνο, που κατά την άποψη του γράφοντος καλύπτει την πλειονότητα των κλινικών ογκολόγων, παρατίθεται κατωτέρω: ➊ Ολη η αλήθεια δοσμένη με τον κατάλληλο τρόπο, στον κατάλληλο χρόνο. Όπως στη σκηνή του θεάτρου, όπου όλοι και όλα βρίσκονται πάνω στη σκηνή, αλλά φωτίζονται εκ περιτροπής ανάλογα με τις ανάγκες της παράστασης. Ο γιατρός είναι στη θέση του σκηνοθέτη ή του χειριστή του φωτισμού. Ο γιατρός σε στενή συνεργασία με το σύμπλεγμα ασθενούς-περιβάλλοντος οφείλει να κρατά επιδέξια το πηδάλιο του σκάφους στη διάρκεια της καταιγίδας της νόσου και της θεραπείας. ➋ Κάθε ασθενής δικαιούται όση αλήθεια μπορεί να αντέξει. «Πόση αλήθεια» είναι καθήκον του θεραπευτή ογκολόγου να το διερευνήσει και να το προσδιορίσει. ➌ Η αρχική ενημέρωση του ασθενούς με καρκίνο απο- τελεί τον δυσκολότερο θεραπευτικό χειρισμό που εξ ορισμού πέφτει στους ώμους του κλινικού ογκολόγου. Το ίδιο ισχύει με τις επακόλουθες ενδιάμεσες συνεδρίες κατά την πορεία της νόσου και της θεραπείας. ➍ Ο ογκολόγος οφείλει να εξηγήσει χωρίς να συντρίψει, να καθησυχάσει χωρίς να αποκοιμίσει. ➎ Ο ογκολόγος έχει το δύσκολο καθήκον να διατηρήσει την επαφή του ασθενούς με την ελπίδα προστατεύοντας παράλληλα από την παραπλανητική πληροφόρηση. ➏ Η ενημέρωση του ασθενούς και ο ψυχικός χειρισμός του είναι το στενό και απόκρημνο μονοπάτι ανάμεσα στη συχνά οδυνηρά δυσμενή πραγματικότητα και την ανεπάρκεια των υπαρχουσών, στη δεδομένη συγκυρία, θεραπευτικών ευκαιριών. Β. Μετάδοση μηνυμάτων στους ασθενείς με καρκίνο μέσω των ΜΜΕ Τα ΜΜΕ έχουν πλέον κεντρικό ρόλο σε όλα τα πεδία της πληροφόρησης του πληθυσμού, συνεπώς και σε θέματα υγείας. Αν θεωρήσουμε ως αξιόπιστο το προαναφερόμενο πλαίσιο για την ενημέρωση των ασθενών, ποια η θέση των ΜΜΕ σε αυτό το εγχείρημα; Ερωτήματα: Ποια ΜΜΕ; Ποιες πληροφορίες; Ποια η στόχευση της πληροφόρησης; Ποια τα Όρια και ποιοι οι Κίνδυνοι εκτροπής από τους στόχους; ΜΜΕ, πληροφορία και στόχευση πληροφόρησης Η απόγνωση αποτελεί το γονιμότερο έδαφος να βλαστήσει η παρανόηση και ο παραλογισμός με τη συνακόλουθη εκμετάλλευση από τους κατά περίπτωση επωφελουμένους επιτηδείους. Τα ΜΜΕ συχνά «παίζουν» με αυτήν την ψυχική μεταβλητή των ασθενών με καρκίνο και των οικείων τους. Η διατήρηση του επιθέτου «επάρατη» για τη νόσο Καρκίνος συμβάλλει ηθελημένα ή αθέλητα στη διαιώνιση αυτής της παρανόησης παραβλέποντας τις εξελίξεις σε όλα τα πεδία της αντιμετώπισης με αποτέλεσμα τη συντήρηση του Φόβου που απωθεί στην άκρη τη Λογική επεξεργασία. Συνολικά τα ΜΜΕ έχουν μια εξαιρετικά απλουστευτική για να χρησιμοποιήσω την ηπιότερη λέξη προσέγγιση του θέματος καρκίνος, πρόληψη και θεραπεία. Αν μπορούσε κανείς να ανασκοπήσει τις ειδήσεις σε όλα τα ΜΜΕ των τελευταίων 30 ετών θα αναρωτιόταν πώς δεν έχει βρεθεί ακόμα το «αίτιο» και το «φάρμακο», αφού 2-3 φορές κάθε μήνα «ανα- Αλέξανδρος Αρδαβάνης, Παθολόγος - Ογκολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ, ΑΟΝΑ «Αγιος Σάββας» 5

6 6 κοινωνόταν» και «επιμένει να ανακοινώνεται» η ανακάλυψη του ενός και τελικού φαρμάκου αφού «ξέρουμε πια το αίτιο»... Δύο μέσα μαζικής ενημέρωσης κυριαρχούν σήμερα, η τηλεόραση και το διαδίκτυο, ενώ τα έντυπα, εφημερίδες και περιοδικά, φαίνεται να υποχωρούν, προσχωρούντα και αυτά βαθμιαία στη διαδικτυακή μορφή. Οι διαφημιστές, οι μαρκετίστες, αποτελούν το αόρατο νήμα που περνά μέσα από όλα τα ΜΜΕ και τα διασυνδέει, επομένως δεν είναι σκόπιμο να αναλυθούν χωριστά. Εντούτοις, οφείλουμε να διερωτηθούμε αν και πόσο ηθικό είναι τα θέματα Υγείας να αποτελούν αντικείμενο διαφήμισης σε μια Κοινωνία Πολιτών; Έντυπα ΜΜΕ Τα ιστορικά παλαιότερα ΜΜΕ, οι εφημερίδες και γενικά ο περιοδικός Τύπος έχουν μεγάλη παράδοση στην «ενημέρωση» για θέματα Υγείας. Χωρίς να υποτιμούμε αρκετές καλές προσπάθειες, φοβάμαι ότι αυτές είτε εξαρχής είτε στην πορεία, εκφυλιζόμενες αποτελούν μέθοδο προώθησης-διαφήμισης προϊόντων και υπηρεσιών καθώς συχνά, κάτω ή δίπλα από τα «ενημερωτικά» κείμενα φιγουράρουν ονόματα, πανεπιστημιακοί τίτλοι σπουδών στην αλλοδαπή και κυρίως επαγγελματικές διευθύνσεις, συνήθως ιδιωτικού, όχι σπάνια όμως, και δημοσίου χαρακτήρα. Τηλεόραση Αναμφισβήτητα η αιχμή του δόρατος των ΜΜΕ είναι σήμερα η τηλεόραση. Δυστυχώς, όλοι γνωρίζουμε ότι μέγιστο μέρος της πληροφόρησης αποτελεί ουσιωδώς αποπληροφόρηση, συχνότατα δε, πληρωμένη διαφήμιση των επαγγελματιών υγείας που βγαίνουν στο γυαλί τάχα να «ενημερώσουν τον κόσμο». Δεν τολμώ να συσχετίσω την εμφάνιση στην τηλεόραση ορισμένων αστέρων της ιατρικής με τις ουρές στα ιδιωτικά ή νοσοκομειακά ιατρεία τους την επομένη ημέρα. Ωστόσο, ακούγοντας πρόσφατα αλλά και παλιότερα, συναδέλφους να εκτοξεύουν τρομοκρατικούς αφορισμούς του τύπου «ο καρκίνος του μαστού δεν ξεχνά ποτέ» ή «έχουμε περιπτώσεις υποτροπών και μετά από πολλά χρόνια», τολμώ να υποψιαστώ δολιότητα, ανοησία ή αναισθησία ή, έστω, πεισματική ανωριμότητα του υπογράφοντος. Με την ίδια ή παραπλήσια στόχευση κινούνται οι «αισιόδοξοι», οι παρουσιάζοντες στο κοινό τις «νέες εξελίξεις στη θεραπευτική, τις νέες μεθόδους διάγνωσης, τις νέες χειρουργικές μεθόδους, τα έξυπνα φάρμακα που εξοντώνουν τον καρκίνο, με απόλυτη ασφάλεια για τον ασθενή» και άλλα, ων ουκ έστιν αριθμός... Σε ποια αυτιά και μάτια άραγε απευθύνονται όλα αυτά και με ποιο ζητούμενο; Τι καθιζάνει στο μυαλό και τι κερ- δίζει από όλες αυτές τις μη ενσωματώσιμες πληροφορίες ο απλός πολίτης, ο σημερινός, χτεσινός ή αυριανός ασθενής με καρκίνο; Το Διαδίκτυο Τελευταίο, το Διαδίκτυο και οι «διευρυνόμενες» δυνατότητες που προσφέρει. «Έγκυροι» δικτυακοί τόποι, προσβάσιμοι από τον καθένα, δίνουν βάσει μοντέλων προβλέψεις διαφόρων μεταβλητών επιβίωσης, αφού ο ενδιαφερόμενος εισαγάγει τα σχετικά στοιχεία. Ίσως αυτά βοηθούν κάποιους ασθενείς, ίσως περιορίζουν την αυθαιρεσία της ιατρικής αυθαιρεσίας ημών δηλαδή-, ίσως είναι ενταγμένα στη δημοκρατική αντίληψη της διασποράς της πληροφορίας, άρα της γνώσης και συνεπώς της όποιας ισχύος. Ωστόσο, το πρόσημο του αλγεβρικού αθροίσματος -όφελος έναντι βλάβης- παραμένει, κατά την άποψη του γράφοντος, απροσδιόριστο, καθώς η βραχυπρόθεσμη και ίσως μεσο/μακροπρόθεσμη συνέπεια είναι η αυξανόμενη σύγχυση και ο τρόμος του προσφεύγοντος χρήστη. Και βέβαια, η «ανακατεύθυνσή» του (redirection!) σε άλλες ευχερώς προσβάσιμες περιοχές όπου «άλλες, επαναστατικές θεραπείες» υπόσχονται «σωτηρία με επιβεβαιωμένα αποτελέσματα». Εξάλλου η προώθηση και πώληση μη εγκεκριμένων από διεθνείς οργανισμούς «εναλλακτικών» φαρμάκων, τύπου συμπληρωμάτων διατροφής, πολυβιταμινών κ.λπ. είναι καλά γνωστή και δεν χρειάζεται να αναφερθεί. Η αγυρτεία είναι πολύ αρχαιοτέρα, άρα και εμπειροτέρα της ιατρικής, ας μη το λησμονούμε. Τα παραπάνω επ ουδενί σημαίνουν ότι οι έγκυροι δικτυακοί τόποι δεν προσφέρουν σημαντική πληροφόρηση. Σχετικά υποδείγματα αποτελούν προγράμματα που ενημερώνουν για μεθόδους πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης ή δικτυακοί τόποι όπου παρουσιάζονται επικαιροποιημένες Κατευθυντήριες Οδηγίες (Guidelines) μεγάλων διεθνών οργανισμών (πχ. ASCO, ESMO, NCCN). Εντούτοις, η απουσία κατάλληλου υποστρώματος των ασθενών και των συγγενών τους για την πρόσληψη και επεξεργασία αμβλύνει έως και ακυρώνει το όποιο όφελος από τις παρεχόμενες πληροφορίες. Η ενηµέρωση των επαγγελµατιών υγείας από το διαδίκτυο αποτελεί τη νέα πρόκληση. Αναμφισβήτητη η ταχύτερη και αμεσότερη πρόσβαση σε πλήθος πληροφοριών, ιδιαίτερα σε έγκυρους δικτυακούς τόπους. Ωστόσο, καθώς οι επαγγελματίες υγείας, οι θεωρούμενοι ως ειδικοί, κάθε άλλο παρά άτρωτοι είναι στην παραπληροφόρηση, και γι αυτούς παρόμοιοι κίνδυνοι με αυτούς του γενικού πληθυσμού ελλοχεύουν. Οι κίνδυνοι εκτροπής από τους στόχους: ΜΜΕ και πολιτικές Υγείας Είναι βέβαια γνωστό ότι τα ΜΜΕ αποτελούν βασικό μοχλό για το επιτυχημένο «πέρασμα» διαφόρων πολιτικών από ποικίλα κέντρα ισχύος στον πληθυσμό. Τα παραδείγματα δόλιας διασποράς πληροφοριών είναι δυστυχώς αμέτρητα. ➊ Πριν λίγα χρόνια η πλειονότητα των Ελλήνων ασθενών με καρκίνο είχε έρθει σε κάποια σωματική ή ψυχική επαφή με το περίφημο δηλητήριο του μπλε σκορπιού από την Κούβα. Δεν θα επεκταθώ καθώς όλοι οι ογκολόγοι και άλλοι πολλοί είχαν σχετικές εμπειρίες. Ποια συμφέροντα και υπόγειες διαδρομές κίνησαν

7 την όλη ιστορία είναι ίσως γνωστά εν μέρει, κυρίως όμως άγνωστα. Τα ΜΜΕ έπαιξαν καίριο ρόλο στη γιγάντωση του φαινομένου της μαζικής υστερίας, οι γιατροί δε, λοιδορήθηκαν ως υπηρετούντες τα συμφέροντα των φαρμακοβιομηχανιών που τάχα πλήττονταν. Το φαινόμενο έσβησε μουλωχτά και σήμερα ουδείς ασχολείται, ελάχιστοι θυμούνται. Κυρίως όμως ουδείς εκ των τότε πρωταγωνιστών είπε «έσφαλα, ζητώ συγγνώμη από όσους παρέσυρα, αθέλητα έστω». Ουδείς! ➋ Πριν από όχι πολλά χρόνια πάλι, διαφημίστηκε από τα ΜΜΕ και μάλιστα βραβεύτηκε από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας μια ενδιαφέρουσα διδακτορική διατριβή μιας βιολόγου της ελληνικής διασποράς. Δεν διαφημίστηκε ως τέτοια αλλά ως η επανάσταση στη μάχη κατά του καρκίνου του μαστού. Το συνολικό εγχείρημα στέφθηκε από σημαντική εισπρακτική επιτυχία για ορισμένους και σήμανε τη διαπόμπευση των «ορθοδόξων», συντηρητικών, κομπλεξικών, κ.τ.λ.ελλήνων γιατρών που «δεν εννοούν να δουν ένα Ελληνόπουλο της διασποράς να προκόβει». Ελάχιστα χρόνια μετά, ουδείς αναφέρεται σε αυτό, κυρίως ουδείς εκ των πρωταγωνιστών εξέφρασε ένα «συγγνώμη, έσφαλα» έστω «υπερέβαλα, ενθουσιασμένος». Ουδείς! ➌ Η περιβόητη πανδημία της γρίπης των χοίρων -που δεν ξεκόλλησε από την «ολιγοδημία»- όπου ένα βασικό target group ήταν οι ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα. Ούτε ένας από τους πρωταγωνιστές δεν έχει ζητήσει συγγνώμη, έστω να πει «κάναμε λάθος» ενώ τα λαλίστατα υποχρεωτικά ή προαιρετικά στη διάρκεια του «τρομοκρατικού βομβαρδισμού» ΜΜΕ, έχουν πονηρά σιγήσει επίσης χωρίς «συγγνώμη». Όσο βέβαια ζήτησαν συγγνώμη οι ενορχηστρωτές άλλων μαζικών υστεριών, όπως για τη γρίπη των πτηνών, τη νόσο των τρελών αγελάδων, το SARS και πάει λέγοντας ➍ Σε αντίστροφη κατεύθυνση με στόχο την περιστολή «περιττών» δαπανών κινούνται στις ΗΠΑ, προσεχώς και στην Ευρώπη: α) η «περίεργη» μαζική ενοχοποίηση της αξονικής τομογραφίας στην παρακολούθηση των ασθενών με καρκίνο («κίνδυνος καρκίνου από την ακτινοβολία!») β) η απόπειρα μετάθεσης του χρόνου έναρξης της μαστογραφίας screening από το καθιερωμένο σήμερα όριο των 40 στα 50 έτη («δεν φαίνεται να προσφέρει όσα υπόσχεται!») και τέλος γ) η εντατική προσπάθεια απαξίωσης του PSA ως μεθόδου screening για τον καρκίνο του προστάτη (ο ίδιος ο προ 40 ετών ανακαλύψας το PSA, Richard Ablin μιλά στους New York Times για Public health disaster, επικαλούμενος το κόστος 3 δις δολαρίων ετησίως για το πρόγραμμα screening στις ΗΠΑ) ενώ εντύπωση κάνει κι η μεθοδικότητα με την οποία προωθείται η τακτική της observation για ένα σημαντικό μέρος των ασθενών με καρκίνο προστάτη. Χωρίς σχόλια ➎ Και για να γυρίσουμε στα καθ ημάς: ολόκληρο ζήτημα σε μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα για ογκολόγους σε νοσοκομείο της συμπρωτεύουσας που δίνουν τάχα χηµειοθεραπείες και µάλιστα ακριβές σε µη καρκινοπαθείς. Κατήγορος η διευθύντρια του φαρμακείου του νοσοκομείου και μάρτυρες κατηγορίας ένας υπουργός, ίσως ο διοικητής του νοσοκομείου και βέβαια εν χορώ το δημο- σιογραφικό συγκρότημα που ανακάλυψε την αμαρτωλή πηγή... Τι μένει στον κόσμο που ακούει και έχει εμπιστευθεί τη ζωή του στους γιατρούς αυτούς και ποιος νομιμοποιεί τους δημοσιογράφους να διασύρουν γιατρούς και κυρίως να τσακίζουν την ομαλότητα της θεραπείας κάποιων άτυχων; Σε παρόμοιο μήκος κύματος, πολύ πρόσφατα, έγκριτη δημοσιογράφος σε τηλεοπτική εκπομπή απέδωσε μέρος της οικονομικής και ηθικής κρίσης του συστήματος υγείας στο ότι οι γιατροί δίνουν χηµειοθεραπεία και γενικά ακριβές θεραπείες σε ασθενείς τελικού σταδίου. Μάλιστα! Ερωτήματα επί του τελευταίου: 1) Με ποιο υπόβαθρο, ποια αρμοδιότητα και ποιο ηθικό ανάστημα τοποθετείται ο όποιος δημοσιογράφος και οι όμοιοί του κήνσορες; 2) Ποιος τους νομιμοποιεί και κυρίως ποιος τους πληροφοριοδοτεί; 3) Ποιος ορίζει το τελικό στάδιο και την εξάντληση των θεραπευτικών δυνατοτήτων; 4) Θα κινηθούν στο ίδιο μήκος κύματος όταν πρόκειται για τους ίδιους ή οικείους τους ή θα «πεισθούν» χωρίς καμία προσπάθεια ότι οι δικοί τους δεν είναι σε τελικό στάδιο και δικαιούνται και άλλης ακριβής θεραπείας; 5) Τι εισπράττει ο θεατής ή ακροατής από τέτοιες καταγγελίες και πόσο συμβάλλουν στην πάταξη της διαφθοράς των γιατρών και τη βελτίωση της περίθαλψης των ασθενών με καρκίνο; Και μια απάντηση: Όλοι στο σινάφι των γιατρών, και εν προκειμένω των ογκολόγων, γνωρίζουμε την ύπαρξη υπερβολών, οι περισσότεροι έχουμε υποπέσει στο «παράπτωμα» αυτό με διάφορα κίνητρα. Για όσους γνωρίζουν και νιώθουν όμως, κανένας όμως δεν είναι σε θέση να προσδιορίσει το όριο, το κατώφλι μετά το οποίο η θεραπεία παύει να έχει νόημα για τον κάθε ένα ασθενή χωριστά (ναι, η περιλάλητη εξατοµίκευση της θεραπείας περιλαμβάνει και αυτό!). Και αν κανένας από τους καθ ύλην αρμοδίους δεν γνωρίζει, πώς μπορούν να το γνωρίζουν οι κατέχοντες βήμα στα ΜΜΕ και να το επισείουν ως γενίκευση και μάλιστα με ύφος αυθεντίας; Πιθανόν όλα αυτά τα παραδείγματα να εμπεριέχουν πικρίες και γκρίνια, μπορεί απλώς να προσφέρονται για «θεωρίες συνωμοσίας», ίσως και κάποιοι να ρέπουμε προς αυτές. Πάντως, όλες οι παραπάνω «ειδήσεις» και «θέσεις» στα ΜΜΕ συνοδεύονται, όταν δεν στηρίζονται, από αναφορές σε χρηματικό κόστος. Ευάλωτοι τομείς όπως το φάρμακο γίνονται εύκολος στόχος ενώ συνήθως αποσιωπάται ό,τι έχει σχέση με πολιτικές ευθύνες, όπως η κακοδιοίκηση. Με την αφορμή αυτή πρέπει να τονισθεί ότι το κόστος για την φαρμακευτική αγωγή του καρκίνου υπολογίζεται μόλις στο 10% των συνολικών δαπανών περίθαλψης. Τα συμπεράσματα δικά σας. Είναι βέβαια παρακινδυνευμένες αλλά όχι ανυπόστατες οι συσχετίσεις των παραπάνω παραδειγμάτων καταδολίευσης αυτού που ονομάζεται Δημόσια Υγεία με την πρόσφατη οι- 7

8 8 κονομική ύφεση σε συνδυασμό με τον ρόλο της φαρμακοβιομηχανίας και των ιδιωτικών ασφαλειών, με τα συγκρουόμενα συμφέροντα να συμπλέκονται μανιασμένα στο ημίφως και τα ΜΜΕ να τα περιφέρουν ενώπιον των έντρομων βλεμμάτων των πολιτών-υπηκόων. Ποιοι συνθέτουν, ποιοι ενορχηστρώνουν, ποιοι διευθύνουν αυτήν τη πελώρια συναυλία με το Πλήθος να παρακολουθεί βουβό στο σκοτάδι της πλατείας και των θεωρείων; Πρόσφατα κάποια φίλη συνάδελφος μού εξομολογήθηκε πως νόμιζε ότι ΜΜΕ ση- µαίνει Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και όχι Ενηµέρωσης. Μάλιστα!...τόση παρανόηση! Τη διαφορά ανάμεσα στις δύο έννοιες αντιλαμβάνεται εύκολα κάποιος, ιδιαίτερα όσον αφορά τη συμμετοχή ή την απόλυτη παθητικότητα του Πλήθους... Επιτρέψτε μας λοιπόν να υποψιαζόμαστε οι φιλύποπτοι πως τα ΜΜΕ αποτελούν όχι χειραγωγούμενα όργανα των κέντρων ισχύος αλλά συμπαραγωγούς και συνεπωφελούμενους μετόχους αυτής της κολοσσιαίας παράστασης στην Αρένα του παντοειδούς Κέρδους, αδυνατώντας ίσως να διαλέξουν οριστικά παράταξη στις κερκίδες. Και δυστυχώς οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Ένας ευαίσθητος συνάδελφος ογκολόγος από τη Θεσσαλονίκη μού έχει πει πρόσφατα και το μεταφέρω ασχολίαστο εδώ: «η επιστήµη ειδικά της Ογκολογίας δύσκολα λιανίζεται από τα στόµατα των δηµοσιογράφων. Θα πρέπει να µεταφέρονται µόνο απλές οδηγίες πρόληψης, παρά µεγάλες κατακτήσεις. Η ειδησεογραφία της Ογκολογίας κρύβει πολύ χρήµα...» Παρά τα παραπάνω, επ ουδενί μπορεί κανείς να μηδενίσει την αξία της πληροφόρησης που παρέχεται σε αρκετές περιπτώσεις από τα ΜΜΕ στον πληθυσμό που δεν διαθέτει τεχνογνωσία αναζήτησης και συνεπώς πρόσβαση σε καινοτόμες μεθόδους διάγνωσης και θεραπείας ακόμα και όταν κάποιες από αυτές καλύπτουν στρατηγικές προσέλκυσης εθελοντών σε πειραματικές μεθόδους. Πώς αλλιώς θα μπορούσαν οι νέες μέθοδοι να συγκεντρώσουν τους απαιτούμενους αριθμούς ασθενών για την εξαγωγή αξιόπιστων συμπερασμάτων και τη μεταφορά τους στην Κλινική Πράξη; Προς απάντηση Τελικά, ποιοι είναι οι ιδεατοί και ποιοι οι πραγματικοί στόχοι της «ενημέρωσης» του κοινού; Τι έχουν να κερδίσουν οι πολίτες, υποψήφιοι ή ήδη καρκινοπαθείς, από μια εν πολλοίς δύσπεπτη πληροφόρηση; Πιστεύουμε ότι καίριες πληροφορίες για θεραπευτικές καινοτομίες κοινοποιούνται πριν οι τελευταίες καταστούν «κερδοφόρες»; Υπάρχει ουσιώδης ενημέρωση πέραν των προς τούτο κα- θορισμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων με επικέντρωση σε πρωτογενή ή δευτερογενή πρόληψη; Και ένα ρητορικό μάλλον διερώτημα ως αντίλογος στο επιχείρημα της «δημοκρατικής διασποράς της γνώσης από τα ΜΜΕ»: αν πραγματικά καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις «διαφημιστούν» μέσω των ΜΜΕ, πόσοι και ποιοι από τον πληθυσμό-στόχο της ενημέρωσης θα έχουν πρόσβαση σε αυτές; Η Άποψη του Γιατρού Ποια είναι, ή πρέπει να είναι, η Άποψη και η Στάση τού γιατρού, εν προκειμένω του κλινικού ογκολόγου, όταν έρχεται σε επαφή έμμεσα ή άμεσα με την ενημέρωση ασθενών μέσω των ΜΜΕ; Όταν, δηλαδή του ζητείται να πάρει θέση σχετικά με την τάδε ή την δείνα επαναστατική θεραπεία που «έδειξε χτες η τηλεόραση και έγραψαν όλες οι εφημερίδες» ή όταν ο συγγενής ασθενούς προσέρχεται κραδαίνοντας εκτυπωμένο το περιεχόμενο ενός ή πολλών ιστοτόπων και του τα εγχειρίζει με ύφος Σέρλοκ Χολμς που ανεκάλυψε το μεγάλο μυστικό; Για την Άποψή του δεν νομίζω πως μπορεί να υπάρξουν περισσότερες από μία, και αυτή μπορεί να αποδοθεί με ειρωνικό μειδίαμα, ενίοτε και απέχθεια. Όσον αφορά τη Στάση του, αυτή εξαρτάται από πολλές μεταβλητές. Ο γιατρός θα λοιδορηθεί ή και θα κατηγορηθεί ότι συστρατεύεται με σκοτεινά συμφέροντα. Είναι η επίκληση της συνωμοσίας, η γνωστή ως συνωμοσιολογία. Είναι ο συλλογικός ψυχικός μηχανισμός με τον οποίο ο απλός άνθρωπος, ο λαός αντιμετωπίζει και αντέχει την απογοήτευση και τη διάψευση Ύστερα, μήπως αυτό το ταξίδι που διατρέχει ο ασθενής με τη θανάσιμη διάγνωση στη βαλίτσα, μήπως, αναρωτιέμαι, περνάει λιγότερο επώδυνα αν σφιχτά στο ελεύθερο χέρι βαστά το βελούδο μιας αυταπάτης του φενακισμού του έστω; Είναι πανίσχυρη η Απόγνωση. Η Στάση του γιατρού, θεωρώ ότι σε κάθε περίπτωση, από όποιο δρόμο και με όποιο τίμημα, πρέπει να είναι η Κατανόηση της αγωνίας, ακόμα και της δυσπιστίας, με τη συνακόλουθη προσπάθεια προστασίας από την παραπλανητική πληροφόρηση με σεβασμό ακόμα και στην εθελοτυφλία του ασθενούς. Αυτός είναι ο βέλτιστος, αν όχι ο μόνος δρόμος. Για τον γιατρό το δίλημμα είναι: μονόδρομη ροή πληροφορίας ή αμφίδρομη ροή μηνυμάτων. Αλλιώς: Breaking bad news versus Deep Empathy. Τελικά, ποιοι είναι οι ιδεατοί και ποιοι οι πραγματικοί στόχοι της «ενημέρωσης» του κοινού; Τι έχουν να κερδίσουν οι πολίτες, υποψήφιοι ή καρκινοπαθείς ήδη, από δύσπεπτη πληροφόρηση; Υπάρχει ουσιώδης ενημέρωση πέραν των προς τούτο καθορισμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε όλα τα ΜΜΕ; Συνοψίζοντας, η πληροφόρηση πρέπει να διυλίζεται από τα φίλτρα της ψυχής του ενημερούντος πριν σταλάξει στην ψυχή του ενημερουμένου. Να πάρει τη σύσταση του βαλσάμου και όχι του δηλητηρίου, να είναι φάρμακο και όχι φαρμάκι καθώς η υπερβολική δόση «αλήθειας» είναι συχνά τοξική. Δυστυχώς, ο ρόλος των ΜΜΕ, κατά την άποψη του γράφοντος, κυρίως στη δεύτερη κατηγορία εμπίπτει.

9 Αλήθεια, πόσα ξέρουμε για τα ψάρια; Τα ψάρια και τα θαλασσινά αποτελούν βασικό στοιχείο της διατροφής των Ελλήνων από τους αρχαίους χρόνους ενώ στην πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής κατέχουν σημαντική θέση και η κατανάλωσή τους συστήνεται 2-3 φορές /εβδομάδα. Αποτελούν εξαιρετική πηγή πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας, βιταμινών και ιχνοστοιχείων, ενώ το λίπος τους, με βασικό συστατικό τα ω3 λιπαρά οξέα, παραμένει ο κύριος στόχος του επιστημονικού ενδιαφέροντος χιλιάδων ερευνητών, λόγω της πολύτιμης διατροφικής του αξίας και δράσης. Τα ψάρια μπορεί να ζουν σε διαφορετικά βάθη στο αλμυρό νερό της θάλασσας, όπως γαύροι, σαρδέλες, κολιοί, τσιπούρες, γόπες, μπαρμπούνια, μπακαλιάροι, θαλασσινά (όστρακα, μαλάκια κ.λπ.) ή στο γλυκό νερό των λιμνών και των ποταμών όπως η πέστροφα και το χέλι ή και στα δύο, όπως ο σολομός. Η θρεπτική τους αξία ποικίλλει ανάλογα με το είδος τους, την ηλικία, το μέγεθος, την εποχή του χρόνου, την περίοδο γονιμότητας και το είδος του νερού στο οποίο ζουν. Το κρέας τους περιέχει πρωτεΐνες σε ποσοστά % με υψηλότερη περιεκτικότητα στον τόνο, βακαλάο, γλώσσα και γενικά στα ψάρια ανοικτής θάλασσας. Η περιεκτικότητά τους σε πολυακόρεστα ω3 λ.ο κυμαίνεται ανάλογα με το είδος και την περιεκτικότητά τους σε λίπος. Ο βακαλάος και τα ψάρια ανοικτής θάλασσας είναι χαμηλά σε λίπος (< 5%) ενώ την υψηλότερη περιεκτικότητα (>15 %) έχουν η σαρδέλα και η πέστροφα. Από βιταμίνες περιέχουν τις λιποδιαλυτές, A,D,E,K, με κυριότερες τη βιταμίνη A που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και την όραση και τη βιταμίνη D που συμβάλλει στη σωστή απορρόφηση του ασβεστίου από τα οστά και την ανάπτυξη του οργανισμού. Από τις υδατοδιαλυτές βιταμίνες, περιέ- χουν όλες του συμπλέγματος β ( β1,β2,β6,β12) με κυριότερη τη β6, η οποία είναι απαραίτητη σε βασικές μεταβολικές λειτουργίες του οργανισμού. Ιχνοστοιχεία. Τα ψάρια και τα θαλασσινά περιέχουν: Ασβέστιο και Φώσφορο: Η μεγαλύτερη ποσότητα περιέχεται στον γαύρο, το λαυράκι, τα μύδια, τη σαρδέλα, ενώ όταν καταναλώνουμε τα μικρά ψάρια ολόκληρα με το κόκαλο, αξιοποιούμε όλο το ασβέστιο που περιέχουν. Η σαρδέλα, ο τόνος, ο ξιφίας, ο σολομός, η σουπιά και το χταπόδι είναι πλούσια σε φώσφορο. Τα δύο αυτά ιχνοστοιχεία συμβάλλουν στην καλή υγεία των οστών και των δοντιών, (βλέπε σχετικό πίνακα). Ψευδάργυρο: αποτελεί σημαντικό στοιχείο του ανοσοποιητικού συστήματος, απαραίτητο για την υγεία του νευρικού συστήματος και της αναπαραγωγής. Επειδή εμπλέκεται στην παραγωγή τεστοστερόνης (ανδρικής γενετικής ορμόνης), τα θαλασσινά και τα ψάρια θεωρούνται τρόφιμα αφροδισιακά. Υψηλότερη περιεκτικότητα σε ψευδάργυρο έχουν ο γαύρος, τα στρείδια, τα μύδια, ο αστακός, κ.λπ. (βλέπε σχετικό πίνακα). Μαγνήσιο: αποτελεί απαραίτητο δομικό στοιχείο των οστών, των κυτταρικών μεμβρανών των νευρομυϊκών συνάψεων και του γενετικού υλικού με προστατευτική δράση στην καρδιά, τα αγγεία και την άμυνα του οργανισμού. Πλούσια σε μαγνήσιο είναι ο τόνος, το χταπόδι, η σαρδέλα. Τι συμβαίνει αλήθεια με το λίπος των ψαριών και τα ω3 λιπαρά οξέα; Πλήθος τεκμηριωμένων επιστημονικών μελετών στην κλινική έρευνα υποστηρίζουν ότι: ➊ Η αυξημένη πρόσληψη ω3 λ.ο, ( ΕΡΑ- εικοσιπεντανοικό οξύ- και DHA -δοκοσαεξαενικό οξύ-) μέσα από τη συχνή κατανάλωση ψαριών και θαλασσινών συμβάλλει σημαντικά στη μεί- ΑΝΝΑ ΠΑΠΑΤΖΙΑΛΑ ΣΙΤΖΑΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΜΕΤΑΞΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ FZO ΜΕΛΟΣ Δ.Σ. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ και ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΙΤΖΑΝΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΑΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑβΟΛΙΣΜΟΥ FZO 9

10 10 ωση της συγκέντρωσης των αιμοπεταλίων (αντιθρομβωτική δράση) και την παραγωγή ορισμένων ουσιών όπως οι προσταγλανδίνες, οι θρομβοξάνες και οι λευκοτριένες που εμποδίζουν τον σχηματισμό αθηρωματικών πλακών στα αγγεία. ➋ Μειώνουν τη σύνθεση των VLDL (λιποπρωτεΐνες πολύ χαμηλής πυκνότητας) από το συκώτι και βοηθούν στην πλήρη απομάκρυνσή τους από την κυκλοφορία, προστατεύοντας την καρδιαγγειακή λειτουργία. ➌ Μειώνουν την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα τριγλυκεριδίων στο πλάσμα του αίματος. ➍ Ασκούν προστατευτική δράση στη διατήρηση της υγείας των ματιών και την εμφάνιση οφθαλμολογικών παθήσεων. Ιδιαίτερα το δοκοσαεξαενικό οξύ DHA προστατεύει τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας. Η κατανάλωση ψαριών συσχετίζεται επίσης με ➊ μειωμένη εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου, των νεφρών και του προστάτη. ➋ μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, προβλημάτων νοητικής λειτουργίας και νόσου Alzheimer. ➌ προστατευτική δράση στην κατάθλιψη, στις διαταραχές λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, στην έλλειψη προσοχής και υπερκινητικότητας. Για τους λόγους αυτούς, η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία προτείνει: πρόσληψη 1gr ω3 λ.ο / ημέρα (σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο). κατανάλωση λιπαρών ψαριών 2 φορές /εβδομάδα (σε υγιή άτομα) για πρόληψη. πρόσληψη 4 gr ω3 λ.ο/ημέρα σε άτομα με υπερτριγλυκεριδαιμία Τα ω3 λ.ο βρίσκονται σε όλους τους τύπους των ψαριών και θαλασσινών, αλλά τα επίπεδά τους ποικίλλουν ανάλογα με το είδος τους, την περιεκτικότητά τους σε λίπος, τον τρόπο συντήρησης, επεξεργασίας ή μαγειρικής παρασκευής. Έτσι τα παχιά ψάρια όπως η σαρδέλα, η ρέγγα, ο σολομός, το σκουμπρί, ο κολιός περιέχουν περισσότερα ω3 λ.ο από τα χαμηλά σε λίπος ψάρια, όπως π.χ ο μπακαλιάρος. Πρόσφατα δημοσιευμένες μελέτες επίσης υποστηρίζουν ότι τα ψητά ή βραστά ψάρια ασκούν καλύτερη προστασία στο καρδιαγγειακό σύστημα από τα τηγανιτά, παστά, καπνιστά ή αποξηραμένα ψάρια. Αυτό συμβαίνει διότι ο τρόπος παρασκευής επηρεάζει άμεσα την σύσταση των θρεπτικών στοιχείων και των λιπιδίων των ψαριών. Εξαίρεση αποτελεί ο τόνος του οποίου η περιεκτικότητα σε ω3 λ.ο είναι υψηλή και δεν επηρεάζεται στην κονσερβοποιημένη του μορφή. Τι συμβαίνει με τη χοληστερόλη των θαλασσινών; Είναι γεγονός ότι τα θαλασσινά είναι πλούσια σε χοληστερόλη. Ωστόσο η κατανάλωση τους δεν φαίνεται να επηρεάζει την ολική χοληστερόλη του σώματος, διότι έχουν πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένο λίπος και υψηλή σε ωφέλιμα ω3 λ.ο, τα οποία μειώνουν τη συγκέντρωση της χοληστερίνης στο αίμα. Για τον λόγο αυτό συστήνεται η κατανάλωσή τους, η οποία σε συνδυασμό με μια ισορροπημένη διατροφή σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης μπορεί να εξασφαλίσει μια καλή ποιότητα ζωής, μακροβιότητα και υγεία. Είναι πάντα ασφαλής η κατανάλωση ψαριών και θαλασσινών; Είναι γεγονός ότι όλα σχεδόν τα ψάρια και τα θαλασσινά περιέχουν ίχνη υδραργύρου. Για τους περισσότερους ανθρώπους αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα επειδή η ποσότητα που λαμβάνεται με τη διατροφή είναι αμελητέα. Υπάρχουν όμως και ορισμένα είδη που περιέχουν υψηλότερα ποσοστά υδραργύρου και μπορούν να βλάψουν το νευρικό σύστημα των εμβρύων, νεογέννητων βρεφών ή μικρών παιδιών. Για τον λόγο αυτό, το 2004 εκδόθηκαν από το FDA (Food and Drug Administration) και το EPA (Environmental Protection Agency) συγκεκριμένες συστάσεις για την κατανάλωση ψαριών και θαλασσινών στις ευαίσθητες ομάδες που είναι οι εγκυμονούσες, οι υποψήφιες να εγκυμονήσουν γυναίκες, οι θηλάζουσες και τα μικρά παιδιά. Έτσι λοιπόν για τις ομάδες αυτές:

11 Απαγορεύεται η κατανάλωση μεγάλων ψαριών όπως ο καρχαρίας, ο ξιφίας, το μεγάλο σκουμπρί, λόγω της υψηλής συγκέντρωσής τους σε υδράργυρο. Συστήνονται ψάρια και θαλασσινά (χαμηλά σε υδράργυρο) όπως: ο τόνος νερού, ο σολομός, γαρίδες, κ.λπ. (ο άσπρος τόνος περιέχει υψηλότερα επίπεδα υδραργύρου από τον τόνο κονσέρβας σε νερό). Από τα είδη αυτά επιτρέπεται η κατανάλωση 2 γευμάτων / εβδομάδα και όχι περισσότερο από 350 γρ. / εβδομάδα συνολικά, μαγειρευμένα. Επιβάλλεται ο περιορισμός στην κατανάλωση έως 180 γρ. μαγειρευμένης ποσότητας ψαριών και θαλασσινών και μόνο 1 φορά / εβδομάδα, όταν αυτά έχουν αλιευτεί από νερά για τα οποία δεν υπάρχουν ασφαλείς οδηγίες αλιείας από τους επίσημους φορείς και τις τοπικές αρχές. Για τα μικρά παιδιά οι παραπάνω μερίδες πρέπει να μειώνονται σχεδόν στο μισό, ενώ παράλληλα για τις παραπάνω ομάδες, δεν συστήνεται η κατανάλωση ωμού ψαριού (σούσι). Επειδή αφενός το ψάρι είναι γενικά αλλεργιογόνο τρόφιμο και αφετέρου περιέχει υδράργυρο, στη διατροφή των βρεφών συστήνεται τελευταίο και μετά το πρώτο έτος ζωής. Σε ό,τι αφορά τις δηλητηριάσεις από την κατανάλωση ψαριών και θαλασσινών, η πιο συνηθισμένη είναι η σκρομβοειδής δηλητηρίαση, η οποία οφείλεται στην τοξίνη ισταμίνη και προκαλείται από την κατανάλωση αλλοιωμένου ψαριού που προέκυψε από κακή συντήρηση, αποθήκευση ή ακατάλληλο χειρισμό κατά τη διαδικασία της μαγειρικής παρασκευής. Επειδή η τοξίνη αυτή δεν καταστρέφεται με τη θερμότητα, η δηλητηρίαση μπορεί να προκληθεί και με την κατανάλωση καλά μαγειρευμένων ψαριών ή θαλασσινών. Τα συμπτώματα διαρκούν από 4 έως 48 ώρες και χαρακτηρίζονται από εξάνθημα, κοιλιακά άλγη, ναυτία, διάρροια, έντονο πονοκέφαλο. Αντιμετωπίζεται συμπτωματικά. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε ορισμένα είδη θαλασσινών όπως τα οστρακοειδή που μπορεί να έχουν αλιευθεί από μολυσμένες περιοχές, ψαριών που επιλέγονται για «σούσι» και αρθρόποδων (γαρίδες, καραβίδες, αστακοί) που έχουν πολλά αυγά, διότι επιταχύνουν την εμφάνιση αντιδράσεων σε αλλεργικά άτομα. Μερικές χρήσιμες οδηγίες.. Τα ψάρια είναι φρέσκα όταν Τα μάτια τους είναι υγρά, λαμπερά, διογκωμένα και όχι θολά και αφυδατωμένα Τα βράγχια είναι καθαρά, κόκκινα και λαμπερά Το σώμα τους είναι σφικτό και σκληρό ( όχι μαλακό) Το δέρμα τους είναι υγρό στην αφή και λαμπερό Μυρίζουν θάλασσα ή έχουν ευχάριστη οσμή. Συντήρηση Τα ψάρια πρέπει να καταναλώνονται φρέσκα την ίδια μέρα Εάν πρέπει να τα διατηρήσουμε στο ψυγείο, αφαιρούμε τα εντόσθια και τα τοποθετούμε στο πιο ψυχρό μέρος του ψυγείου καλά σκεπασμένα Η κατάψυξη των ψαριών δεν επηρεάζει σχεδόν καθόλου την περιεκτικότητά τους σε ω3 λιπαρά οξέα. Στον καταψύκτη θα πρέπει να είναι προστατευμένα και καλά καλυμμένα με μεμβράνη ή σάκους κατάλληλους για τρόφιμα, ώστε να αποφεύγεται η αφυδάτωσή τους. Οι φρέσκιες γαρίδες ή καραβίδες συντηρούνται πολύ καλά στην κατάψυξη, εάν τοποθετηθούν σε πλαστικό δοχείο τροφίμων με νερό. Τέλος δεν ξεχνάμε ότι τα ψάρια και τα θαλασσινά ξεπαγώνουν σωστά και με ασφάλεια μέσα στη συντήρηση του ψυγείου μας, ή κάτω από τρεχούμενο κρύο νερό και ποτέ με την χρήση ζεστού νερού. Η μαγειρική προετοιμασία αποτελεί κλειδί στην περιεκτικότητα των ψαριών σε ω3 λ.ο. Τα τηγανιτά ψάρια δεν είναι μόνο πλουσιότερα σε λίπος και θερμίδες αλλά φαίνεται ότι το βαθύ τηγάνισμα μπορεί να καταστρέψει εν μέρει και την περιεκτικότητα τους σε ω3 λ.ο εξαιτίας της υψηλής θερμοκρασίας. Μερικές σωστές επιλογές για το μαγείρεμα των ψαριών είναι ο ατμός, το τηγάνι χωρίς λάδι (σωτέ), ο βρασμός, το ψήσιμο και απλές μεσογειακές συνταγές στην κατσαρόλα ή το φούρνο. Όταν μαγειρεύουμε το ψάρι στο σπίτι, θα πρέπει να φροντίζουμε ώστε το κρέας του να είναι τρυφερό, απαλό χωρίς κακοψημένα μέρη. Αυτά και καλή σας όρεξη! 11

12 12 Δράσεις του Ομίλου & των Παραρτημάτων Εξόρμηση στον Έβρο στις 9, 10 & 11 Ιουλίου Το ΑγκαλιάΖΩ πραγματοποίησε τριήμερο ενημέρωσης για πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στον Νομό Έβρου, σε συνεργασία με τον Τομέα Εθελοντισμού και Αλληλεγγύης του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και με ομάδα γιατρών από Νοσοκομεία της Αθήνας Αλεξανδρούπολης Κομοτηνής. Συγκεκριμένα επισκέφθηκε την Ν. Βύσσα, τα Δίκαια και την Ορεστιάδα, όπου πραγματοποιήθηκαν ενημερωτικές ομιλίες και προληπτικές εξετάσεις (Pap-test). Εκδήλωση για το μελάνωμα στον Σχοινιά στις 26 & 27 Ιουνίου Το ΑγκαλιάΖΩ βρέθηκε με ιατρούς και εθελοντές του στην Πλαζ Καράβι στον Σχοινιά, στο πλαίσιο του Wellness Beach Party που διοργάνωσε το περιοδικό FORMA, προκειμένου να ενημερώσει τους λουόμενους σχετικά με το μελάνωμα ενώ πραγματοποιήθηκε και δωρεάν δερματολογικός έλεγχος σε όσους το επιθυμούσαν. Ενημερωτική ομιλία στην Αίγινα στις 20 Ιουνίου Το ΑγκαλιάΖΩ, σε συνεργασία με τον Περιβαλλοντικό και Πολιτισμικό Σύλλογο Κυψέλης Αίγινας «ΑΓΙΟΣ ΛΕΟΝΤΙΟΣ», πραγματοποίησε ενημερωτική ομιλία, με τη συμμετοχή χειρουργού και γυναικολόγου, για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και του μαστού στον γυναικείο πληθυσμό της περιοχής, στο Πνευματικό Κέντρο Κυψέλης. Ενημερωτική ομιλία στο Δημοτικό Σχολείο Ριόλου στις 23 Ιουνίου Το ΑγκαλιάΖΩ, σε συνεργασία με τον σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του Δημοτικού σχολείου και Νηπιαγωγείου Ριόλου, πραγματοποίησε ενημερωτική εκδήλωση σε αίθουσα του δημοτικού σχολείου Ριόλου με θέμα: «Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος», με ομιλήτρια τη δερματολόγο Σταυροπούλου Ουρανία. Δράση για το μελάνωμα στην παραλία Καλόγριας στις 27 Ιουνίου Αχαΐας Στο πλαίσιο της εκστρατείας του ΑγκαλιάΖΩ για την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος (μελάνωμα), το παράρτημα Νομού Αχαΐας, σε συνεργασία με τη δημοτική επιχείρηση του δήμου Λαρίσου, πραγματοποίησε δράση στην παραλία Καλόγριας του Δήμου Λαρίσου, με στόχο την ενημέρωση των πολιτών. Εθελόντριες του παραρτήματος διένειμαν έντυπο υλικό, καθώς επίσης και αντιηλιακά προϊόντα της φαρμακευτικής εταιρίας Roc. Ολομέλεια εθελοντών στις 28 Ιουνίου Πραγματοποιήθηκε ολομέλεια των εθελοντριών στα νέα γραφεία του Παραρτήματος. Η συμμετοχή των εθελοντριών ήταν μεγάλη. Η συνάντηση στέφθηκε με επιτυχία μιας και συζητήθηκαν πολύ ουσιαστικά θέματα για τις ομάδες, τη συνεργασία μεταξύ τους αλλά και με την επαγγελματία του χώρου. Ακόμη, έγινε μια αξιολόγηση της χρονιάς που πέρασε και έγιναν προτάσεις για τον σχεδιασμό της επόμενης χρονιάς. Εκδήλωση για την ολοκλήρωση του εκπαιδευτικού σεμιναρίου στις 30 Ιουνίου Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Παραρτήματος. Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου εκπαιδεύτηκαν 25 νέες εθελόντριες σε θέματα που αφορούν τον καρκίνο, τη φιλοσοφία του εθελοντισμού και τα προγράμματα του ΑγκαλιάΖΩ, οι οποίες δεσμεύτηκαν να υπηρετήσουν εθελοντικά το έργο του Παραρτήματος. Ενημέρωση για το μελάνωμα στις 26 Ιουλίου Στο πλαίσιο των δράσεων του ΑγκαλιάΖΩ για την πρώιμη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος (μελάνωμα), το Παράρτημα Αχαΐας πραγματοποίησε δράσεις ενημέρωσης σε γνωστές παραλίες της πόλης. Στις δράσεις αυτές συμμετείχαν εθελόντριες, μαθήτριες λυκείου και σπουδάστριες κοινωνικής εργασίας οι οποίες διακίνησαν έντυπο ενημερωτικό υλικό και αντιηλιακά προϊόντα της φαρμακευτικής εταιρίας Papaellinas Ηρακλείου Κρήτης Ενημερωτική ομιλία στις 20 Ιουνίου Μετά από πρόσκληση του Ξενώνα Φιλοξενίας Ηλικιωμένων «Φροντίδα», πραγματοποιήθηκε ομιλία από την Κοινωνική Λειτουργό του ΑγκαλιάΖΩ με θέμα «Η σημασία της πρόληψης στους ηλικιωμένους». Ενημέρωση για το μελάνωμα Στις 27 Ιουνίου το ΑγκαλιάΖΩ πραγματοποίησε ενημερωτική εκστρατεία για το μελάνωμα, στη Δημοτική Πλαζ του Καρτερού με δωρεάν προληπτικό έλεγχο σπίλων από εθελοντή δερματολόγο, μέλος του ΑγκαλιάΖΩ. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης μοιράστηκαν μπλουζάκια σε όσους εξετάστηκαν, με χορηγία του Οίκου Οπτικών Μαρκάκης. Την 1η Ιουλίου, οι εθελοντές του ΑγκαλιάΖΩ διένειμαν ενημερωτικό έντυπο υλικό στο ιστορικό κέντρο του Ηρακλείου καθώς και στην οδό Καλοκαιρινού. Ευχαριστούμε θερμά την L Oreal Paris για τη σημαντική υποστήριξή της στο πρόγραμμα του ΑγκαλιάΖΩ για ενημέρωση, πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στο γυναικείο πληθυσμό της χώρας.

13 Πρόγραμμα Συνηγορίας και Διεκδίκησης Δικαιωμάτων Ασθενών με Καρκίνο Καμιά απόφαση για μας χωρίς εμάς! Με αφορμή τα αιτήματα που έφθασαν στο ΑγκαλιάΖΩ, η επιτροπή του Προγράμματος Συνηγορίας και Διεκδίκησης Δικαιωμάτων Ασθενών με Καρκίνο διαβίβασε σχετικό αίτημα προς τα Υπουργεία Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης για την έγκριση από τα ασφαλιστικά ταμεία των συμπληρωματικών διατροφικών σκευασμάτων που είναι απαραίτητα για ογκολογικούς ασθενείς με καρκινική καχεξία. Με ικανοποίηση λάβαμε απάντηση στο αίτημά μας από το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, το Ταμείο Σύνταξης και Ασφάλισης Υγειονομικών και τον Οργανισμό Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών. Η ανταπόκριση των παραπάνω φορέων είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς θεωρούμε ότι η φωνή μας είναι δυνατή και η παρουσία μας ισχυρή ώστε να μπορούμε να υποστηρίζουμε & να διεκδικούμε για τα δίκαια αιτήματα των καρκινοπαθών. Πιο συγκεκριμένα, το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ο ασφαλιστικός φορέας με τους περισσότερους ασφαλισμένους στη χώρα μας, στην απάντησή του αναφέρει ότι με το υπ αριθμόν Γ55/777/ έγγραφό του ορίζει ότι Η θρέψη αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την κατάσταση της υγείας και την ποιότητα ζωής των καρκινοπαθών. Για τον λόγο αυτό, καρκινοπαθείς ασθενείς οι οποίοι εμφανίζουν ανορεξία, υποθρεψία και καρκινική καχεξία πάσχουν εξ ορισμού από μεταβολικό σύνδρομο και επιβάλλεται η χορήγηση σε αυτούς ειδικής διατροφικής υποστήριξης και προσθέτει στις κατηγορίες ασθενών που χρήζουν διατροφικής υποστήριξης με σκευάσματα γλουταμίνης και πρωτεϊνούχα τους ασθενείς με καρκίνο. Τα προβλήματα φυσικά τα οποία καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ογκολογικοί ασθενείς και οι οικογένειές τους είναι ολοένα και περισσότερα, καθώς το ζήτημα των διατροφικών συμπληρωμάτων δεν είναι το το μόνο που έχει παρουσιαστεί το τελευταίο διάστημα. Η ταλαιπωρία, για παράδειγμα, στην οποία υποβάλλεται ένας ασθενής με καρκίνο προκειμένου να λάβει τη φαρμακευτική του αγωγή είναι τεράστια μετά την απόφαση να αποσυρθούν πολλά «ακριβά» φάρμακα, ανάμεσα στα οποία και ογκολογικά, από τα φαρμακεία και να διατίθενται μόνο από τα δημόσια νοσοκομεία. Το αποτέλεσμα είναι οι ασθενείς, που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας και σε πολλές περιπτώσεις είναι δύσκολη και η μετακίνησή τους, να περιφέρονται από νοσοκομείο σε νοσοκομείο καθώς πολλά νοσηλευτικά ιδρύματα δεν διαθέτουν τα συγκεκριμένα φάρμακα. Ολα αυτά τα προβλήματα θεωρούμε ότι έχουμε ευθύνη & υποχρέωση να τα αναδεικνύουμε και να διεκδικούμε την άμεση επίλυσή τους. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για εμάς να μπορούμε, σε μια τόσο δύσκολη οικονομική συγκυρία να σταθούμε δίπλα σε αυτή την ευαίσθητη κοινωνική ομάδα όπως οι ογκολογικοί ασθενείς, δίνοντας φωνή στα δίκαια αιτήματά τους και διεκδικώντας καλύτερη ποιότητα ζωής για αυτούς. 13

14 Η ΣΤΗΛΗ ΤΟΥ ΠΑΝ.ΣΥ.ΛΑ Διάγνωση και συναισθήματα «ΘΑ ΜΙΛΗΣΩ;» Αγαπητές φίλες, Αγαπητοί φίλοι, Πόσο γνώριμη είναι σε όλους εμάς 14 τους λαργγεκτομηθέντες αυτή η ερώτηση! Δήμητρα Καρυώτου Μόλις συνέλθουμε από την ταλαιπωρία Γενική Γραμματέας της χειρουργικής επέμβασης και τη νάρκωση, προσπαθούμε να κάνουμε αυτό που γι- του Πανελληνίου Συλλόγου νόταν αυτόματα πριν από τη λαρυγγεκτομή: Να επικοινωνήσουμε μιλώντας με τους Λαρυγγεκτομηθέντων συγγενείς μας, τους φίλους μας, τους γιατρούς, τις νοσηλεύτριες κ.λπ. Βέβαια, στους περισσότερους από μας, λίγο πριν χειρουργηθούμε, η φωνή μας έβγαινε με δυσκολία και ήταν εξαιρετικά βραχνή, αλλά τουλάχιστον μας άκουγαν! Τώρα όμως; Όσο και αν προσπαθούμε, μιλάμε... αλλά ήχος δεν ακούγεται. Στην καλύτερη περίπτωση ακούγεται μόνο ένας αχνός ψίθυρος και η επικοινωνία είναι από δύσκολη έως αδύνατη. Θέλουμε όμως να ρωτήσουμε και να πούμε τόσο πολλά!! Αφενός εμείς καταβάλλουμε αγωνιωδώς μεγάλη προσπάθεια να γίνουμε αντιληπτοί και κατανοητοί και αφετέρου οι συγγενείς και οι φίλοι μας ζώντας και αυτοί την ίδια αγωνία, κοπιάζουν να μας καταλάβουν, τις περσσότερες φορές, ιδίως στην αρχή, χωρίς αποτέλεσμα.. Βλέπετε,όλοι, ακόμα και εμείς, έχουμε μάθει να ακούμε και όχι να βλέπουμε κάποιον να μιλάει! Στο χρονικό αυτό σημείο είναι που ανακύπτει το τόσο αγωνιώδες και γνώριμο σε όλους μας ερώτημα: «Θα μιλήσω;» Και πίσω του προβάλλει η αμφιβολία, που σε πολλούς από μας μπορεί να μετατραπεί σε αβεβαιότητα και απελπισία. Δεν μπορούμε να ενστερνιστούμε τα λόγια του γιατρού μας, ο οποίος μας διαβεβαιώνει ότι μπορούμε να αποκαταστήσουμε την ομιλία μας, αρκεί να το πιστέψουμε, να το θελήσουμε και να το προσπαθήσουμε. Αμφβάλλουμε ότι οι περισσότεροι από τους λαρυγγεκτομηθέντες έχουν αποκαταστήσει με επιτυχία τον ήχο στην ομιλία τους. Γιατί να το πιστέψουμε; Άλλωστε δεν έχουμε ποτέ συναντήσει, έως τώρα, κάποιον που να βρίσκεται στην ίδια κατάσταση στην οποία τώρα βρισκόμαστε. Εκνευριζόμαστε, θυμώνουμε και πολλές φορές μελαγχολούμε. Δεν θέλουμε να βγαίνουμε έξω από το σπίτι και ξεσπάμε τον θυμό μας στα πρόσωπα που βρίσκονται κοντά μας. Ακόμα μπορεί να τον κρατάμε μέσα μας μαζί με τις αγωνίες μας, με αποτέλεσμα η θλίψη και η απελπισία μας να μεγαλώνει. Το σημείο αυτό είναι ίσως το πιο καίριο και σημαντικό για μας. Είναι η ώρα να ζητήσουμε πληροφορίες και να γνωρίσουμε με ποιον τρόπο πολύ μεγάλος αριθμός λαρυγγεκτομηθέντων πριν από μας πέτυχαν αυτό που θεωρούσαμε έως τώρα ακατόρθωτο: Να ξαναμιλήσουν. Και ο καταλληλότερος χώρος γι αυτό, είναι ο Πανελλήνιος Σύλλογος Λαρυγγεκτομηθέντων. Στον φιλόξενο χώρο του Συλλόγου, οι εκπαιδευμένοι εθελοντές θα δεχθούν εμάς και τους οικείους μας, με αγάπη και κατανόηση. Θα μας καταλάβουν και θα μας ακούσουν, αφού γνωρίζουν από προσωπική πείρα πώς ακριβώς αισθανόμαστε. Με προθυμία, ενδιαφέρον και ευχαρίστηση θα απαντήσουν στα ερωτήματά μας, όσον αφορά στα καθημερινά πρακτικά προβλήματα που προκύπτουν εξαιτίας της λαρυγγεκτομής. Π.χ. Πώς να λούζομαι; Πώς να κάνω μπάνιο; Μπορώ να κολυμπήσω; Γιατί βήχω τόσο πολύ; Τι πρέπει να προσέχω; Και άλλα πολλά ακόμη. Εκτός βέβαια από τα ερωτήματα ιατρικού περιοχομένου, στα οποία μόνον ο Γιατρός μας επιτρέπεται να απαντήσει. Μόνο στον χώρο του Συλλόγου, οι εθελοντές, με το ζωντανό παράδειγμά τους, θα μας δώσουν το κουράγιο και τη δύναμη που χρειαζόμαστε, τουλάχιστον στην αρχή, ώστε να διαχειριστούμε τη νέα κατάσταση, όσο δύσκολο και εάν νομίζουμε ότι είναι αυτό. Και στο ερώτημά μας «Θα μιλήσω;» έχουμε ήδη πάρει την απάντηση, ακούγοντάς τους εθελοντές και τα μέλη του Συλλόγου να μιλάνε. Αλλά για το Πρόγραμμα αποκατάστασης της ομιλιας θα τα πούμε μια άλλη φορά Επιτρέψτε μου εδώ, να ευχηθώ σε όλες και όλους καλό και δημιουργικό Φθινόπωρο και να σας ενημερώσω γιά όσα συνέβησαν μέσα στο καλοκαίρι: α) Όπως οι περισσότεροι γνωρίζετε, η συνεργασία του Συλλόγου με τον λογοθεραπευτή κ. Σπαντιδέα, έληξε στις Στη θέση του προσελήφθη η λογοθραπεύτρια κ. Χρύσα Στρούζα, καθ όλα άξια αντικαταστάτριά του. β) Φίλες και Φίλοι, ο Σύλλογός μας βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη οικονομική κατάσταση. Το Δ.Σ. του ΟΕΚΚ-ΑγκαλιάΖΩ, που επί 20 χρόνια ήταν ο αποκλειστικός χορηγός όλων των εξόδων του Συλλόγου μας, που μας «αγκάλιαζε» και μας φρόντιζε με τόση αγάπη, με μεγάλη θλίψη του μας ανακοίνωσε ότι, λόγω της οικονομικής κρίσης, δεν θα είναι πλέον σε θέση να μας στηρίζει οικονομικά. Όπως αντιλαμβάνεσθε, από εδώ και πέρα θα πρέπει να πορευθούμε μόνοι μας. Γι αυτό υπενθυμίζουμε σε όλα τα μέλη, τα οποία δεν είναι ταμειακώς εντάξει, να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και όλοι μαζί να βοηθήσουμε στην εξεύρεση Δωρητών και Χορηγών, ούτως ώστε η πόρτα του Συλλόγου να παραμείνει ανοικτή και να συνεχισθούν τα Προγράμματά του, προς όφελος τόσο των παλαιών όσο και των νέων μελών.

15 Από τον Ηλία Μαμαλάκη Κροκέτες ψαριών µε δροσερή αγγουροσαλάτα ( ιαιτητική Παραλλαγή) Υλικά για 4 άτομα 1 κιλό φιλέτο από μεγάλο ψάρι (ροφός, συναγρίδα, σφυρίδα) 150 gr τριμμένη φρυγανιά 2 ωμά αυγά Αλάτι, πιπέρι για την αγγουροσαλάτα 1 μεγάλο αγγούρι 2 κουταλιές σούπας ζάχαρη 2 κουταλιές σούπας άνιθο ψιλοκομμένο 2 κουταλιές σούπας ελαιόλαδο 3 κουταλιές σούπας λεμόνι 150 gr σουρωτό γιαούρτι αλάτι Σχόλιο Διαιτολόγου ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Ανά μερίδα (~280 gr) Ενέργεια/Θερμίδες (Kcal): 556 Πρωτεΐνες (g): 57,7 Υδατάνθρακες (g): 17,6 Λίπη (g): 27,9 Ω-3 (EPA/DHA): ~ 1-2 g Βιτ. A (RE): 143,7 Φώσφορος (mg): 979 Μαγνήσιο (mg): 84,8 Ασβέστιο (mg): 138,5 Το αγγούρι καλλιεργήθηκε στην Ινδία πριν από 3000 χρόνια και διαδόθηκε στην Αρχαία Ελλάδα με το όνομα βίλωος ή και συκιό. Η περιεκτικότητα του σε νερό είναι κοντά στο 97%, εμπεριέχοντας υδατοδιαλυτές βιταμίνες όπως η C και Β6, ενώ η φλούδα του είναι πλούσια σε βιταμίνη Α. Άκρως διουρητικό λαχανικό. Πέτσιος ηµήτριος Msc Kλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος Βήματα Κόβετε το φιλέτο ψαριού σε μικρά κομματάκια. Το βάζετε σε ένα μπολ και το μαρινάρετε με το λεμόνι, αλάτι και πιπέρι. Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 250 βαθμούς. Αναμιγνύουμε τη φρυγανιά με τα αυγά και βουτάμε τα κομμάτια ψαριού στο μίγμα. Τοποθετούμε τα παναρισμένα κομμάτια ψαριού σε λαδόκολλα και τα ψήνουμε για 20 λεπτά στους 250 βαθμούς. Ετοιμάζουμε την αγγουροσαλάτα. Πλένουμε και σκουπίζουμε το αγγούρι. Το κόβουμε σε μικρές ροδέλες πάχους 2 χιλ. Το βάζουμε σε ένα μπολ και του ρίχνουμε μπόλικο αλάτι και τις 2 κουταλιές ζάχαρη. Το αφήνουμε να μαριναριστεί για 15 λεπτά μέχρι να αποβάλει τα υγρά του. Το ξεπλένουμε με άφθονο κρύο νερό και το σκουπίζουμε καλά με απορροφητικό χαρτί κουζίνας. Το βάζουμε μέσα σε ένα μπολ. Ετοιμάζουμε τη σάλτσα. Σε ένα μπολ ρίχνουμε το γιαούρτι, το λεμόνι, το ελαιόλαδο και τον ψιλοκομμένο άνιθο. Τα δουλεύουμε μέχρι να γίνουν ένα ομοιογενές μίγμα. Το αδειάζουμε μέσα στα λεπτοκομμένα αγγούρια και ανακατεύουμε. Τα σερβίρουμε στα πιάτα και γαρνίρουμε με 1-2 κουταλιές της σούπας αγγουροσαλάτα. Για μάγειρες με ανησυχίες 15

16